Tag Archives: Дмитрий Лыбин

Двадцать лет спустя не по Дюма

И вновь ныряем в прошлое… На этот раз – в 1999 год, оказавшийся по-своему удачным и для нашего автора Юрия Яковлевича Тепера, и для многократной чемпионки Беларуси по шахматам Натальи Валерьевны Поповой, ныне больше известной в качестве самого опытного тренера минской «Школы шахмат ФИДЕ» и квалифицированного арбитра (судила, в частности, женчемпионат страны 2019 года). Итак, две заметки Ю. Тепера, а затем очередная с ним беседа.

ВЫСТУПИЛИ ДОСТОЙНО

С 29 марта по 4 апреля состоялся шахматный турнир первенства республики среди вузов. Среди многочисленных участников была и команда нашего университета. Предыдущий аналогичный турнир проводился в 1995 году, тогда команда Белорусского государственного педагогического университета сумела занять почётное пятое место. За прошедшие годы состав сборной значительно обновился – завершили учёбу опытные бойцы Наталья Попова, Сергей Корчицкий, Елена Цатурян. Найти такой же сильный состав было трудно, поэтому мы все с волнением ждали главный старт года. В результате среди 20 участников мы заняли 9-е место. Сейчас, когда все волнения уже позади, кто-то скажет, что можно было бы сыграть и лучше. Действительно, от команд Гомельского технического университета и Белорусской сельхозакадемии (Горки), которые заняли 7-8-е места, мы отстали на 0,5 очка, кстати, у БСХА мы выиграли со счетом 3,5:2,5. Тем не менее мне, как тренеру, не в чем упрекнуть шахматистов. Они самоотверженно сражались, не жалея своих сил. Настоящим лидером проявил себя капитан команды Сергей Богданович (магистратура), выступавший на второй доске. Успешно выступил на третьей доске первокурсник Александр Шостак (матфак), который победил в четырёх партиях. Самая опытная шахматистка Екатерина Кирнос заключительные партии провела больной. Это, однако, не помешало ей набрать в 4-х партиях три очка. В активе Кати ничья с сильнейшей шахматисткой турнира Тетенькиной (БГУ). Изо всех сил старались помочь команде Александр Новик (спецфакультет социальной педагогики и практической психологии), Елена Шинкаренко (деффак) и Владимир Никитинский (магистратура). Надеюсь, Новик, игравший на первой доске, прошёл в турнире прекрасную школу, ведь среди его соперников были игрок первой всемирной сотни А. Александров и международный мастер А. Чернушевич. Качели швейцарской системы заставили нашу команду играть против трёх сильнейших команд: Академии физического воспитания и спорта (1-е место), Белорусской государственной политехнической академии (2-е место) и БГУ (3-е).

Нам нужно найти замену ветеранам команды Кирнос, Богдановичу, Никитинскому, Шинкаренко, которые, возможно, в следующем году не сумеют уже выступить за команду. Надеюсь, нам это удастся.

Ю. Тепер,

тренер команды БГПУ по шахматам.

(газета «Настаўнік», 15.04.1999)

ДОСТИЖЕНИЕ ВЫПУСКНИЦЫ БГПУ

Первенство Беларуси по шахматам среди женщин в этом году отличалось от предыдущих аналогичных турниров двумя особенностями. Во-первых, оно проводилось не в столице, а в провинциальном Пинске и, во-вторых, разыгрывались 4 путёвки на зональный турнир женского первенства мира. Возможно, для любителей спорта, которые регулярно читают газету «Спортивная панорама», это не будет новостью, но нельзя не порадовать читателей «Настаўніка» сообщением о том, что чемпионкой республики стала выпускница заочного отделения факультета педагогики и методики начального обучения, мастер спорта по шахматам Наталья Попова. Говоря о нынешнем успехе талантливой спортсменки, вернёмся на несколько лет назад. Осенью 1993 года в наш университет поступила группа сильнейших шахматистов: Сергей Богданович, Сергей Корчицкий, Владимир Никитинский, Наталья Попова и Елена Цатурян. Успехи Натальи уже тогда были очень значительными. Неудивительно, что результативность нашей сборной на республиканских соревнованиях пошла вверх, и уже весной 1995 года было завоёвано 5-е место в первенстве вузов РБ, которое является одним из самых больших успехов команды за всю её историю. Весомым был вклад в этот успех и Натальи Поповой, которая набрала в 1994 году в турнире 4 очка в 6 партиях (2-е место на доске), а в упомянутом уже турнире 1995 г. – 3,5 очка в 6 партиях на 1-й доске.

Ещё более значительных успехов Наталья достигла в те годы в личных турнирах. Так, она дважды была чемпионкой республики среди девушек до 20-летнего возраста, за что ей было присвоено звание мастера спорта. Тогда же Н. Попова отлично выступила на шахматном фестивале «Мемориал Болеславского», набрав в соперничестве с мужчинами 6 очков из 9 возможных. За этот результат ей присвоили балл международного мастера.

В дальнейшем успехи студентки факультета ПиМНО стали менее заметными по понятным причинам: Наталья вышла замуж и летом 1996 года родила сына. Пришлось перевестись на заочное отделение и значительно сократить турнирные выступления. Недостаток практики удалось в большой степени компенсировать самостоятельной аналитической работой. Турнир в Пинске, с результатов которого я начал статью, должен был ответить на вопрос, сумеет ли Наталья снова выйти в число лучших шахматисток Беларуси. Результат, как известно, превзошёл все ожидания, хотя соперничали сильнейшие. В турнире играли международный гроссмейстер, неоднократная чемпионка республики, витебчанка Раиса Эйдельсон, международный мастер из Барановичей Генриетта Лагвилава, кандидат в мастера спорта минчанка Ирина Тетенькина и ряд иных кандидатов в сборную республики. Это не смутило нашу шахматистку, которая показала замечательный результат – 9 побед и 2 ничьи без единого поражения. Г. Лагвилава, которая заняла второе место, отстала от Натальи на очко. Тогда, в апреле, было завоёвано и право участвовать в зональном отборочном турнире всемирного первенства. В промежутках между соревнованиями она успешно сдала государственные экзамены и получила диплом. Будем надеяться, знания, которые она получила за годы учёбы, помогут ей в работе тренера по шахматам в ДЮСШ-11, где Наташа сама когда-то занималась.

В зональном турнире наша выпускница сдала экзамен на высшем уровне, т. к. состав турнира был ещё сильнее, чем в национальном первенстве. К лучшим нашим шахматисткам присоединились представительницы Молдовы Анна Шустерман и Наира Агабабян, а также представительницы Азербайджана. Весь турнир наша героиня провела в группе лидеров, оспаривая два места, входящие в финал чемпионата мира, который должен состояться в сентябре в Кишинёве. На этот раз ей не повезло. Г. Лагвилава и Р. Эйдельсон сумели взять реванш за республиканское первенство, завоевав две заветные путёвки в столицу Молдовы. Наталья, набрав в 13 партиях 8 очков, поделила с Шустерман 3-4-е места, выполнив звание международного мастера. Главная причина недостаточного успеха – усталость. Но сегодня Наталья – чемпионка Беларуси, и я верю, что мы все ещё будем переживать за неё в крупных международных турнирах.

Ю. Тепер,

тренер команды БГПУ по шахматам.

(газета «Настаўнік», 17.06.1999)

Вольф Рубинчик. Газета белорусскоязычная. А на каком языке ты для неё писал, если не секрет?

Юрий Тепер. Писал я статьи на русском, потом приходил в редакцию и проверял текст, в т. ч. и точность перевода. Однажды мне не понравился перевод одной фразы, и я предложил свой вариант. Сотруднице «Настаўніка» Высоцкой предложенное пришлось по душе, и она воскликнула: «Юра, ты ж ведаеш беларускую мову, пара на ёй пісаць!» Я ответил, что есть разница между редактированием перевода и самостоятельным творчеством…

К слову, хотя за статьи гонорар и не платили, однажды мне выдали премию ко Дню печати.

В. Р. Перейдём к самим статьям. Если сравнить материал о турнире 1999 г. с материалом о 1994 г., то можно увидеть, что фамилии в них отличаются.

Ю. Т. Да, отличия есть. В. Никитинский, Е. Шинкаренко в сборную 1994 г. не попадали, хотя тогда уже успешно выступали за свои факультеты. Е. Кирнос поступила на факультет психологии годом позже и играла за команду в 1995-1996 гг.

В. Р. Поясни по поводу Поповой. В статье от 15.04.1999 говорится, что она закончила учёбу, а в следующей – что получила диплом летом 1999 г. А где ж истина объективная?!

Ю. Т. Неточность в первой статье. Наташа действительно в 1999 г. ещё доучивалась на заочном отделении. Заочники тогда за команду играть не имели права, и я к ней даже не обращался (история с Лыбиным научила). В статье «Выступили достойно» коротко рассказано о выступлениях Кирнос и Шинкаренко.

В. Р. Что тогда случилось на женской доске?

Ю. Т. После первого тура Кирнос сказала, что на следующий день играть не может (какие-то срочные дела), в 3-м туре сыграла вничью (мы тогда победили команду БГСХА 3,5:0,5). Вечером после этого тура она позвонила мне, что очень больна – то ли бронхит, то ли ангина – и не знает, когда сможет играть. Следующие два тура она лечилась. Пришлось её заменять на Шинкаренко, которая впервые выступала за команду. Ей пришлось играть с очень сильными соперниками из БГУФК и БГПА. Она им проиграла, но с витебскими медиками сумела сыграть вничью. Последние две партии играла всё же Кирнос – одолела, например, девочку из Академии музыки, не оказавшую сопротивления (подозреваю, с ней бы справилась и Шинкаренко).

Позже Лена не раз выручала меня, когда необходимо было выставлять команду на соревнованиях сотрудников. Её отец, шахматист 2-го разряда, и сейчас преподаёт в нашем университете. Как-то я его поблагодарил за то, что дочь хорошо сыграла за команду. Он ответил: «Не стоит благодарить, это ей в радость».

Особо успешным выступление команды в 1999 г. не назовёшь – 9-е место из 20. Повторилась история 1994 г.: в восьмёрку не попали и зачётных очков университету не принесли.

В. Р. Заголовком ты что-то хотел доказать?

Ю. Т. Завкафедрой, считавший себя великим шахматистом, опять произнёс несколько нелестных слов. Впрочем, его можно понять… Ответ в газете был предназначен ему 🙂 Годом позже, когда мы сумели занять 6-е место, моя статья называлась «Три ступеньки вверх». Когда я её писал, то вспомнил эти «разборки»: «что, не можете нормально выступить, очки принести?»

Думаю, ты меня понимаешь. За место руководителя секции и тренера сборной никогда не держался, но на копейки, которые платили за эту работу, никто особо не шёл. Обидно было не столько за себя, сколько за ребят, которые, как могли, боролись за честь университета.

Таких швейцарских «качелей», как в 1999 г., у нас никогда не было, если не считать 1994 г. (но в том году команда была намного сильнее – одна Попова чего стоила).

В. Р. Кстати, что думаешь о мини-дискуссии вокруг предыдущего нашего диалога? Высказались, в частности, минский психолог Леонид Левит, один уважаемый питерский автор…

Ю. Т. Отвечу словами классика. Михаил Светлов, «Стихи о ребе»: «Было страшно, / Было больно, / Было жутко / Это в прошлом, / Это отошло»

В. Р. Красиво! А всё же, как ты отнёсся к поведению Поповой в последнем туре универсиады-1994?

Ю. Т. Пересмотри мою статью выше: когда плохо относятся, таких статей не пишут.

В. Р. Лично с ней когда-нибудь играл?

Ю. Т. Один раз сыграли блицматч из 4-х партий. На втором курсе она выступала за женскую команду факультета и быстро закончила свою партию. Кто-то предложил нам сыграть матч, после четырёх партий счёт был равный. Спрашиваю: «Решающую?» – «Можем на этом и закончить, чтоб никому не было обидно». Закончили…

В. Р. И всё же, чтобы расставить точки на «і»: Попова подвела команду в 1994-м или нет?

Ю. Т. Однозначно не отвечу. Скорее нет, чем да.

Н. Попова. Скриншот с ctv.by

В. Р. Мне представляется, что теперь Наталья, член исполкома Белорусской федерации шахмат (избрана в 2017 г. и переизбрана в 2019 г.), бывает даже чересчур лояльна к своей «команде». Летом 2018 года поучаствовала в, на мой взгляд, позорном изгнании из БФШ брестского коллеги, одного из лучших тренеров страны… Но вернёмся к событиям 1999 г. В финале твоей заметки – явный намёк на то, что у команды предвидятся проблемы с составом. Как удалось решить эту проблему?

Ю. Т. В следующем году к нам поступил Сергей Михайловский на деффак (дефектологический факультет), пошли в аспирантуру Богданович и Никитинский, и благодаря этому несколько лет они выступали за университет – аспиранты имели такое право. А на женской доске играла сестра Никитинского Татьяна, поступившая на факультет естествознания.

В 2000 г. мы сумели занять 6-е место, но это уже другая история.

В. Р. Ладно, последний вопрос. Ты согласен с утверждением отставного капитана команды БГУ, что чемпионаты среди белорусских вузов были низкого уровня, своего рода «первенствами бани»?

Ю. Т. Временами такое случалось, но чаще нет. Составы команд были разные, играли и мастера. «Политех», БГУ, нархоз, академия физвоспитания между собой рубились по-страшному.

Припоминаю забавный эпизод: руководители шахсекции «политеха» Виталий Корнилович и Сергей Сплошнов хотели, чтобы Никита Майоров поступил в их вуз, но игра у него как-то не задалась, и Корнилович в сердцах заявил: «Эх, лучше бы он поступил в нархоз!» Не думаю, что Альберт Капенгут и Виктор Купрейчик, тоже участники вузовских соревнований, полагали, что оспаривают «первенство бани».

В. Р. Спасибо, «мы вас услышали» 😉 Пусть и другие услышат.

Опубликовано 23.06.2019  22:59

Универсиада: гордость и сожаление

Вольф Рубинчик: Снова, как прошлой осенью, захотелось обернуться на четверть века назад. Что мы видим? Весна 1994 г., командное первенство Беларуси среди вузов. Заметка в минской газете «Шахматный мир», № 3, апрель: «В этом году спорт перешёл в ведение министерства народного просвещения, и тут начали твориться чудеса. Сначала была отменена система проведения соревнований и результаты предыдущих отборов… затем сроки полуфиналов и финалов были на месяц перенесены. В итоге полуфиналы были соединены с финалами, но без увеличения сроков соревнований. В результате вместо 20 в Минске играли 13 вузов. Пришлось проводить общую командную швейцарку… Шахматисты – народ изобретательный, и в конце концов им удалось в прокрустовы сроки провести турнир». Но газета газетой, а Юрий Яковлевич Тепер в то время являлся тренером сборной БГПУ (педуниверситета, а не тех «органов», о которых вы могли подумать). Кто же и поведает об универсиаде-94, как не он? Ваше слово, товарищ Тепер…

Юрий Тепер: Это был один из самых памятных и драматичных турниров. Начну с того, что у нас собрался самый сильный состав за всё время. На факультет начального образования поступила Наталья Попова, тогда ещё кандидат в мастера, сильнейшая среди молодых шахматисток республики. Вскоре она стала чемпионкой Беларуси до 18 лет, а затем получила звание мастера. С моей подачи после подготовительных курсов на филфак попал Сергей Корчицкий, кандидат в мастера по обычным шахматам (о его успехах в гексашахматах надо говорить отдельно). Усилили команду перворазрядники Сергей Богданович из Пинска и минчанин Дмитрий Денисевич, выпускник СДЮШОР-11. Они поступили осенью 1993 г., а незадолго до этого Дмитрий Лыбин, работавший у нас в университете, как-то сказал мне при встрече: «Корнеевец говорил мне, что к нам будет поступать его ученик Богданович. Халтуру Корнеевец не гонит; если уж у него разрядники, так настоящие. Думаю, его ученик твоей команде пригодится». Александр Корнеевец тогда работал тренером в Пинске.

Не всегда попадала в основной состав команды Елена Цатурян, беженка из Баку (они с мамой уехали из Азербайджана во время известных событий), но если Попову ставили на мужскую доску, то Лена достойно «закрывала» женскую. На универсиаде в тот раз было четыре мужских доски и одна женская, плюс двое запасных. В педуниверситете были и другие интересные ребята, ходившие ко мне на шахматную секцию. Они успешно выступали за свои факультеты, но на место в сборной не претендовали.

Трудно сказать, почему именно тогда собрался такой сильный состав.

В. Р. Но ведь сила спортивной команды определяется не только подбором игроков, а и моральным климатом в команде…

Ю. Т. С этим был полный порядок. Я как-то рассказывал, что назвал этих ребят «поколенье взросших на свободе в молодом отечестве своём» (слова Маргариты Алигер из поэмы «Твоя победа»). На тренировках было много шуток, веселья, чувствовалось полное отсутствие страха, в том числе перед соперниками. Все относились друг к другу очень доброжелательно, ко мне – уважительно. Попова на мои тренировки не ходила, но за команду всегда играла с удовольствием. Мы надеялись, что заканчивавший аспирантуру Дмитрий Лыбин поддержит команду во время турнира, сыграв на 1-й доске (он уже тогда играл в силу мастера).

Н. Попова, 1994; Д. Лыбин (слева) с гроссмейстером В. Гортом (фото начала 2000-х годов)

Турнир стартовал в конце марта. Аспирантуру Лыбин закончил примерно на месяц раньше, но я его всё-таки заявил в команду. Надеялись, что месяц разницы останется незамеченным, однако представитель Гомеля, с которым у нас ранее произошёл конфликт, поднял все справки – и выяснилось, что воспользоваться услугами бывшего аспиранта нам не удастся. В первом туре мы Лыбина поставили, он сыграл вничью, но после окончания матча гомельский политех подал протест, у нас забрали пол-очка, и результат с медиками получился не 3:2, а 2,5:2,5.

Но я забежал чуть вперёд.

В. Р. Каким же был состав команды?

Ю. Т. Сначала было так: 1-я доска – Лыбин, 2-я – Корчицкий, 3-я – Богданович, 4-я – Денисевич, 5-я – Попова (в следующем году Попова играла уже на 1-й доске – даже потребовала её, заявив, что иначе вообще не будет играть). Запасные – Цатурян и Игорь Афанасьев.

В. Р. А кто это, Игорь Афанасьев? «Секретное оружие»? 🙂

Ю. Т. Игорь тоже учился в аспирантуре, имел право играть. Поступил к нам где-то в 1988 г. В шахматном плане звёзд с неба не хватал, но на уровне 1-го разряда держался. Когда не хватало людей для командных соревнований, периодически Афанасьев меня выручал. На этот раз я заявил его «для порядка», был уверен, что он не понадобится. Но после того, как сняли с соревнований Лыбина, я посадил Афанасьева на 1-ю доску, чтобы не ломать расстановку.

Во 2-м туре нашим соперником была очень сильная команда экономического университета (БГЭУ, бывший «нархоз»). Неожиданно мы их победили 3:2, а особую сенсацию вызвала победа Игоря над чемпионкой Беларуси того года Ольгой Ященко. Я слышал, как Попова, то ли в шутку, то ли всерьёз, говорила: «Наш гений!» Лыбин, узнав о своём «сменщике», очень удивился, попросил поздравить и пожать руку. Но это уже было после 4-го тура, когда Игорь набрал второе очко в матче с командой Белорусского государственного университета информатики и радиоэлектроники (БГУИР, бывший РТИ).

В 3-м туре мы уверенно победили витебских технологов: 4:1. Оказались в лидирующей пятёрке. Интересно, что в 1992 г. мы проиграли команде Витебского технологического института лёгкой промышленности (ВТИЛП) с подобным крупным счётом: 1:5.

В. Р. Как же случилась подобная метаморфоза?

Ю. Т. У витебчан состав почти не изменился, только одна доска (4-я), а у нас команда изменилась полностью. Здесь можно выдвинуть две версии: 1) мои «молодые львы» (спасибо Ирвину Шоу за сравнение) сражались с таким подъёмом, что их невозможно было остановить; 2) возможно, упал уровень соперников.

Итак, мы шли в лидерах. Ничья в матче с БГУИР тоже была неплохим результатом. Мне бы радоваться успехам команды, а я отчётливо понимал, что мы залетели… слишком высоко. Играть было ещё два тура, основные претенденты на победу – команды Белгосуниверситета и АФВИС (академия физвоспитания и спорта; нынешний БГУФК). Мы ещё не встречались, и разминуться практически невозможно, а отыграться будет не на ком, турнир закончится.

Вспоминаются строчки из «Слова о полку Игореве»: «Дремлет в поле Олегово храброе гнездо. Далеко залетело! Не родилось оно на обиду ни соколу, ни кречету, ни тебе, чёрный ворон, неверный половчанин!».

В. Р. С таким переводом (это В. А. Жуковский) очень легко спутать половчан с жителями Полоцка… Я, кстати, в школе путал.

Ю. Т. Да, и у нас в школе один мой одноклассник спросил учительницу: «А кто такие половцы – они из Беларуси?» Кстати, если перенестись на 7-8 лет позже, то шахматная команда Полоцкого университета несколько лет подряд громила в белорусских универсиадах своих соперников.

В. Р. Но вернёмся к турниру 1994 г. Как закончились встречи с лидерами?

Ю. Т. Физкультурникам проиграли 1:4 (Попова взяла очко). Перед последним туром БГУ опережал АФВИС на 2 очка, и я надеялся, что для победы им хватит 3,5, а мы со старым знакомым Леонидом Левитом, руководителем команды БГУ, как-нибудь договоримся. Проигрыш 1,5:3,5 помог бы нам удержаться в первой восьмёрке – а первые восемь мест приносили очки для общекомандного зачёта спартакиады – но…

В. Р. Но?..

Ю. Т. Соперницей Поповой на женской доске была Елена Бачило, в будущем – Зезюлькина, мама Анастасии (которую представлять не надо). Попова перед последним туром отставала от соперницы на 0,5 очка, и чтобы обойти её по лучшему результату на доске, нужно было выигрывать. Возник типичный для советского времени конфликт между личным и общественным: команде-то нужна была ничья на доске Поповой…

 Корчицкий и Л. Левит. Фото с shogi.by и psycholevity.com

Команда БГУ выиграла в матче с нами первые две партии, потом Левит, который перед началом сказал «посмотрим, как сложится матч», предложил «расписать» три ничьи. Корчицкий и Богданович были согласны – при условии, что первой согласится Попова. Услышав об этом предложении, она резко заявила: «Не мешайте мне играть!» В итоге соглашение было аннулировано, и мы проиграли со счётом 0:5, откатившись на «почётное» 9-е место. Было очень обидно.

Завкафедрой физвоспитания Овсянкин был недоволен нашим выступлением и выговаривал мне: «Почему провалили турнир? Как ты готовил команду? У вас же такой сильной команды никогда не было!»

В. Р. Ты ему рассказал о турнирной ситуации, о казусе на женской доске?..

Ю. Т. Вот этого я делать не стал. Сказал только, что нам не повезло, и эта команда себя ещё покажет. Я не ошибся. В следующем, 1995-м, мы уже были в пятёрке лучших (вышли в финал – «восьмёрку», после разбития команд по зонам). Это был лучший результат педуниверситета за всё время, что я работал. В 1996-м финансовые проблемы привели к тому, что зональный турнир прошёл, а финал не стали проводить. В минской зоне мы играли с БГУ, нархозом и политехом. Чтобы выйти в финал, нужно было занять 2-е место. Перед последним туром мы отставали от нархоза, и нам нужно было обязательно выиграть этот матч. Он закончился вничью (за БГЭУ на 1-й доске играл Леонид Элькин; Поповой надо было выиграть, но она просрочила время, получилась ничья). Нашим «утешением» было то, что финал вообще не состоялся…

В. Р. Да, вот они, «лихие 90-е»!

Ю. Т. Турниры возобновились лишь весной 1999 г., когда от нашей команды уже мало что осталось – из прежнего состава играл только Богданович. Кстати, он, окончив аспирантуру, сейчас преподаёт у нас в университете и является моим постоянным соперником в первенствах вуза.

Вспоминая турнир 1994 г., я чувствую и гордость, и сожаление.

А. Жук, ректор БГПУ им. М. Танка (слева), награждает почетной грамотой Ю. Тепера, ведущего библиотекаря абонемента научной и художественной литературы отдела обслуживания библиотеки БГПУ. Минск, ноябрь 2018 г. Фото отсюда.

Восемь лет я не возглавлял вузовскую команду на республике, а в этом году меня снова «призвали», и я наблюдал за универсиадой, устроенной в СДЮШОР-11. Что сказать об уровне? Он довольно сильно упал у всех – во всяком случае, у подавляющего большинства. В 1990-х, даже в 2000-х, практически все вузы выставляли как минимум перворазрядников (кроме команд явных аутсайдеров). Сейчас команда из игроков второго разряда стала нормальным явлением. Правда, некоторые участники пишутся вообще без разрядов, а играют неплохо.

Сохранила свою силу команда БГУ, как и 25 лет назад. И у БГУИР осталась сильная команда. Кстати, в 1992 г. за Мозырский педагогический институт играл Роман Федосенко, а сейчас его дочь Рагнеда – в числе лучших шахматисток, помогла БГУИР занять 2-е место.

Конечно, команда БГПУ в марте 2019 г. выступила так себе: 16-е место из 23. Но все матчи проходили в упорной борьбе, ребята играли достойно. На 1-й доске у нас был Артур Соловенюк – музыкант (с факультета эстетического образования), 2-я – Довран Гылыжов (физмат), 3-я – Сергей Касач, сильнейший игрок команды, перворазрядник (набрал 4,5 из 7), 4-я – Виктория Плескач, имея третий разряд, набрала 5 из 7 с сильнейшими соперниками (ей присвоили второй разряд после турнира). Запасной – Александр Антоненко.

В. Р. Спасибо за рассказ. А завершу я этот материал твоими же словами из статьи «Шахматный экзамен студентов» в журнале «Шахматы-плюс» (№ 3, июнь 2004): «История этих соревнований – огромный, почти не разработанный пласт». В надежде, что он ещё будет разработан…

Опубликовано 28.04.2019  21:45

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (100)

Шалом! Ну во, дажыліся – кшталт «вялікага юбілею»… Хацеў бы назваць тых, каторыя не адмаўляліся супрацоўнічаць з серыялам «Катлеты & мухі» (est. 2015). Гэтыя людзі давалі каментарыі, слалі водгукі і/або матэрыял для будучых серый, цытавалі асобныя выпускі, бывала, зацята спрачаліся з аўтарам: Маргарыта Акуліч, Уладзімір Бараніч, Сяргей Будкін, Інэса Ганкіна, Юрась Гарбінскі, Уладзімір Гінзбург, Якаў Гутман, Зміцер Дзядзенка, Андрэй Дубінін, Алена Ждановіч, Фёдар Жывалеўскі, Алег Зелянцоў, Ігаэль Іегудзі аka Косця Лук, Леў Казлоў & Галіна Кур’яновіч, Сяргей Каспараў, Павел Касцюкевіч, Уладзіслаў Каташук, Васіль Кісляк, Зміцер Левіт, Дзмітрый Лыбін, Антон Лявіцкі, Людміла Мірзаянава, Гена (Гдалія) Пекер, Ігар Пушкін, Аляксандр Розенблюм, Дзмітрый Рослаўцаў, Святлана Рубінчык, Уладзь Рымша, Пётр Рэзванаў, Алесь Рэзнікаў, Павел Севярынец, Анатоль Сідарэвіч, Іна Соркіна, Сяргей Спарыш, Анатоль Старкоў, Віктар Сяргейчык, Юрый Тэпер, Аліна Федарэнка, Васіль Фрэйдкін, Алекс Фурс, Фелікс Хаймовіч, Віталь Цыганкоў, Раман Цыперштэйн, Андрэй Шуман, Ганна Янкута… Усім і кожнаму – мех падзяк! І два мяхі – рэдактару belisrael.info Арону Шусціну, які звыш сарака месяцаў церпіць гэта во ўсё :-/

Былі поспехі, мільгалі няпоспехі – да прыкладу, няспраўджаныя прагнозы. Суцяшаю сябе трывіяльна: маўляў, з кожным здараецца (а як яшчэ?). «Жырыноўскі па ўсіх параметрах не дацягвае да палітычнага лідара. І таму ў яго няма будучыні», – казаў пасол Расіі ў Ізраілі Аляксандр Бовін у інтэрв’ю «Новостям недели» (красавік 1994). І ў сваім дзённіку 1993 г. «чалавекавед» Бовін (1930–2004) занатаваў пасля першых выбараў у Дзярждуму: «Упэўнены, што за межы ХХ стагоддзя ён не выйдзе. Як палітычны лідар, зразумела». «Несапраўднага пасла» няма, а палітык на літару «Жэ» ёсць – летась атрымаў на расійскіх прэзідэнцкіх выбарах мільёны галасоў, трапіўшы ў тройку, як тое ўжо здаралася ў 1991 і 2008 гадах… ЛДПР выглядае – не скажу, што стала – амаль рэспектабельнай партыяй, і сёлета Аляксей Навальны ўжо гатовы падтрымаць яе кандыдата ў Піцеры (кажа, абы не ад «Адзінай Расіі»).

Ва ўсіх сэнсах бліжэйшы да нас прыклад – з Вадзімам Іосубам, папулярным у СМІ аналітыкам нейкага фінансавага агенцтва. Будзе казаць 28.01.2019: «На тыдні, які пачаўся…, еўра можа патаннець, знізіцца да 2.42» А паглядзіце, як на тыдні мяняўся курс:

Інфа з https://myfin.by/currency/eur (28.01.2019 – 03.02.2019). Cіняя лінія – курсы куплі, чырвоная – продажу. Еўра з 2.45 падаражэў да 2.47 руб., г. зн. амаль на 1%.

«Геапалітычных» прагнозаў апошнім часам таксама ў нас робіцца – хоць экспартуй іх аўтараў, хоць мяняй на коз, як летась зрабілі ў Турцыі з футбалістамі… Адзін фацэт варожыць, што Расія наўрад ці праглыне Беларусь, другі – што пагроза рэальна існуе, і жаліцца, што ў яго магчымасці расплюшчыць людзям вочы на пагрозу ў 100 разоў меншыя, чым у першага. То звярнуўся б на belisrael.info, чо 🙂 А папраўдзе, усе гэтыя накіды – ва ўмовах высокай ступені нявызначанасці ды недахопу інсайдэрскай інфы – нагадваюць эпізод з бессмяротнага гогалеўскага твору («даедзе кола да Масквы альбо не»).

Карацей, няма чаго быць мудрацом у вачах сваіх. Я-то не толькі да псеўдаэкспертаў, я і да сябе з іроніяй стаўлюся; яны – не ведаю.

Наказы в. а. цара наконт чарговага «ператрахвання» школьных праграм – гэта чысты Фанвізін, «Недарасль». Да таго ж касец, жнец і на дудзе ігрэц папракае настаўнікаў высокімі заробкамі – «ужо за 900 рублёў у сярэднім». Добра, што я не ў сістэме ды не мушу падпарадкоўвацца дурным загадам; уціск, відаць, такі, што і зорка «Радыё Свабоды» Ганна С. вырашыла для сябе «ненавідзячы, падпарадкоўвацца».

З другога боку, амбіцыі грамадскіх дзеячаў – тых, якія заяўляюць пра прэтэнзіі на галоўны фатэль краіны – таксама вылазяць аднекуль з паралельнай рэальнасці. У пачатку 2019 г. «адзначыліся» Мікола Статкевіч, ягоны цёзка Казлоў (нават не старшыня Аб’яднанай грамадзянскай партыі, а в. а.), Алена Анісім, якая замахнулася ажно на 40% галасоў выбарцаў… Пра ўсіх названых ужо разважаў: у прыватнасці, тут, тут і тут. Пільныя чытачы лёгка здагадаюцца, як я трактую шансы гэтых «кандыдатаў у кандыдаты» на наступных «выбарах». Ну, прынцып «не дагонім, дык хоць сагрэемся» ніхто не скасоўваў 🙂

Разумею тых, хто кажа, што выбараў няма. Дапраўды, апошні раз вылучэнне кандыдатаў мела нейкі сэнс у 2001 г., калі «вертыкаль» і Ліда Я. вырашалі меней (мелася больш-менш незалежная федэрацыя прафсаюзаў, не было амаль усёахопнай кантрактнай сістэмы, сеціва ідэолагаў; многія захоўвалі спадзевы на расійскіх дэмакратаў і Захад, на «еўрапейскія каштоўнасці» ўвогуле). І ўсё-такі… сітуацыя непрадказальная. Хто ў лютым 1989 г. прадбачыў, што ў сакавіку 1990 г. з Канстытуцыі СССР выкінуць артыкул пра «кіруючую ролю» КПСС, а ў ліпені кансерватыўны ў цэлым Вярхоўны Савет БССР заявіць пра суверэнітэт Беларусі? Цяжка мне пагадзіцца з Сяргеем Спарышам, які заранёў ацэньвае прэзідэнцкую кампанію у РБ-2020: «[Ігар] Барысаў або [Ганна] Канапацкая дакладна не будуць буяніць».

Дарэчы, канструктыўная ідэя (нават дзве), як папярэдне адбіраць кандыдатаў – і кандыдатак – на вышэйшую пасаду. Трэба, каб яны прачыталі Біблію, прынамсі Пяцікніжжа, і здалі іспыт на разуменне прачытанага. Вернікамі быць ніхто не прымушае, аднак Біблія – збор тэкстаў, на якія абапіраецца палова чалавецтва, дык трэба, каб тутэйшыя хоць бы збольшага сяклі паляну арыентаваліся, каб на самітах было пра што размаўляць…

Ну, асабіста я пускаў бы ў белпрэзідэнты толькі тых, каторыя чыталі мае кнігі і сёе-тое ў іх зразумелі 🙂 Дальбог, «Выйшла кніга» (2017) & «Выбраныя катлеты і мухі» (2018) таксама здольныя служыць «шыбалетам», гэткім пропускам у вялікую палітыку. Ведаю, што крыху перабольшваю, але з нагоды юбілейчыку – дапушчальна. Дый пісьменнік Максім Клімковіч зацікавіўся «Выбранымі катлетамі…», а чым ён горшы за палітыкаў? 😉

М. Клімковіч у час аўтограф-сесіі Андрэя Федарэнкі; сам А. Федарэнка. Фота В. Р. і racyja.com, Мінск, 31.01.2019

Усё яшчэ ёсць ахвотныя ўспомніць пра далукашэнкаўскую Рэспубліку Беларусь (гл. ранейшыя згадкі ад Ю. Тэпера, П. Рэзванава, А. Рэзнікава…). Зараз эстафетка перадаецца мінскаму мастаку.

Андрэй Дубінін (1963 г. нар.):

Асаблівых сігналаў са знешняга свету ў маім дзённіку не зафіксавана ў тыя гады. Я выкладаў у ліцэі, быў паглыблены ў працу… Да таго ж у 1992 годзе нарадзіўся першы сын, і часу было вобмаль. Але, мабыць, галоўная прычына апалітычнасці – мы (купа рэстаўратараў) свой пік прайшлі ў 1990 годзе, калі шчыльна ўлучыліся ў выбарчую кампанію ў Вярхоўны Савет па Фрунзенскім раёне Мінска, я стаў даверанай асобай работніцы Белрэстаўрацыі Элеаноры Вецер, мы ў майстэрні ўручную рабілі ўлёткі з анёлам і тэкстам «Будзе песьня – будзе і хлеб» (тады камуністыя ўсё казалі «будзе хлеб – будзе і песня»; маўляў, спачатку дайце кіўбасы людзём, а тады і мова падцягнецца). Штовечар абыходзілі кватэры па ўсім раёне, я асабіста амаль усе дамы абышоў і тлумачыў-усміхаўся-жартаваў-абаяў-агітаваў… Дамоў вярталіся апоўначы. Нашым праціўнікам быў Генадзь Карпенка, памятаю сходы па школах, асабліва запаў выступ Уладзіміра Папругі – таленавіты прамоўца быў. Мы крыху саступілі Карпенку, але з нашым рэсурсам – проста рамантычны палёт і ніякіх грошай, плюс мастацкае ўкладанне – гэта была перамога. Мы тады так улезлі з вушамі ў гэтую справу, што пасля ўжо, відаць, была адваротная рэакцыя – замкнуцца ў сваёй Вежы-Басталіі.

Толькі ўскосна на семінарах наш настаўнік Алег Хадыка часам чапляў актуаліі. Напрыклад, 5 лютага 1992 г. ён казаў: «Мы знявечаны тым, што не было сецэсіі, буржуазнага перыяду. Чурлёніс (у літоўцаў) а ў нас толькі Чуркін. І трэба ўзнавіць Міцкевіча, сентыменталізм, сентыментальны беларускі план. Данчык можа зрабіць больш за ўсіх. Самыя страшныя для беларускага народа беларускія прадаўшчыцы (гэта быў цэлы клас людзі пры размеркаванні ядомага). Пазняк хацеў беларусізаваць прадаўшчыц, а яны толькі вырваліся (з вёскі ў рускамоўную цывілізацыю)… Прадаўшчыц зараз можа адзін Данчык уработаць…»

* * *

Даволі годна прайшлі «міжнародныя дні Халакосту» ў Беларусі: традыцыйны канцэрт «Жоўтыя зоркі» ў дзяржфілармоніі, сюжэт на тэлебачанні з інтэрв’ю былых вязняў Мінскага гета Якава Краўчынскага і Фрыды Лосік (Рэйзман)… А найбольш крэатыўна, здаецца, павялі сябе актывісты ў Гродне – зладзілі «анімацыйную экскурсію» па тэрыторыі гета № 1.

Хто чытаў і канспектаваў «Катлеты з мухамі», той ведае: да тутэйшых сацыялагічных выбрыкаў я доўга ставіўся або скептычна, або… монапенісна. Але ж надоечы прачытаў інтэрв’ю дырэктара акадэмічнага інстытута сацыялогіі – прызначанага з паўгода таму – і нутром адчуў, што не ўсё яшчэ страчана. Кандыдат навук, якому ў сакавіку 2019 г. споўніцца 40 год, «шарыць» не толькі ў анкетах; яго не без падстаў раскручваюць як галоўнага драконазнаўцу Сінявокай. Агулам, чалавек, дарма што намагаецца «падфарбаваць» дзяржаўную ідэалогію (паклаўшы ў яе падмурак міфалогію беларусаў) транслюе разумныя думкі, напрыклад:

Беларусы глыбока ўсведамляюць сябе як асобную нацыю са старажытнай гісторыяй і самастойнай дзяржавай. Успрыманне сябе як малодшых братоў расійцаў або палякаў – чужы, навязаны звонку стэрэатып…

Ад навукоўцаў патрабуюць хуткага выніку. Усё гэта вельмі негатыўна адбіваецца на навуцы як на сферы прадукавання новых ведаў, таму што досвед паказвае: са 100 заяўленых даследаванняў толькі 10 даюць вынік. З гэтых 10 актуальную выгаду прыносіць толькі адно. Але, калі не фінансаваць усе 100, то і аднаго прарыву (у БССР 192030-х «прарывам», у адрозненне ад «пералому», называўся правал, у цяперашняй РБ – поспех; значэнне слоў з цягам часу мяняецца – В. Р.), здольнага акупіць усе выдаткі, не будзе.

Да таго ж новы дырэктар не без гумару: у сваім блогу посціў нямала «вясёлых карцінак», праўда, перад тым, як заняў адказную пасаду. Пра радыё і папоў – не новая, сустракаў яе гадоў трох таму ў Аляксея Вішні (між іншага заўважу: з такімі «сябрамі», як Вішня, Віктару Цою і ворагаў не трэ’ было мець). Тым не менш:

«Недзе на раёнчыку»; «Суб’ект-аб’ектная інверсія» (узята адсюль)

«Вольфаў цытатнік»

«Культура – гэта сістэма табу, а мастацтва – гэта сістэма пераадолення табу» (Міхаіл Швыдкой, 24.02.2018).

«Брак даверу да медыяў, спалучаны з пачуццём бездапаможнасці ў вырашэнні ўсё вастрэйшых эканамічных, сацыяльных і палітычных праблем, паспрыяў распаўсюду тэорый змовы па ўсім свеце» (Мана Неестані, iranwire.com, 27.11.2018)

«Дарога – гэта сіла, у якой няма канца» (БГ, песня пра «смарагдавыя дні», 2019)

«Агульны прынцып: у публічнай прасторы найбольш выгадныя актывы заўсёды маскіруюцца пад стратныя… Смецце — гэта рэсурс XXI стагоддзя» (Кацярына Шульман, 15.01.2019)

«Каб цешыцца з перамен, трэба, каб было нязменнае: велічэзная тоўшча жыцця, якая паўтараецца, рэпрадукуе сябе» (Уладас Павілайціс, 22.01.2019)

«Барацьба за падвышэнне зарплат — гэта барацьба з карупцыяй. Проста знізу» (Аляксей Навальны, 24.01.2019).

«Быць беларусам у Еўразвязе – гэта ўсё роўна што быць габрэйскім хлопчыкам у савецкай школе. Намагаешся быць лепшым, каб даказаць, што ты як усе» (Paval Kasciukevič, 24.01.2019)

Вольф Рубінчык, г. Мінск

03.02.2019

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 03.02.2019  18:47

***

Поддержать сайт 

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (83) / Котлеты и Мухи (83)

(Перевод на русский под оригиналом)

Шалом! Каму яго (шалому) не хапіла, падыходзьце па адным…

Прэзідэнтападобны чалавек згойсаў у Оршу і ў панядзелак, 13-га, не прамінуў наладзіць там «разгон ураду» (або нават «пагром», паводле палітолагападобнага Алеся Ш.). Ірына Таліб Халіп адгукнулася на падзею ў тым плане, што гэтае шоу зламалася, прынясіце якое іншае. Ідэя ператварыць лукашэнскія нарады ў баі гладыятараў не самая кепская з магчымых, але пры той умове, што ў іх будзе ўдзельнічаць і «галоўны гладыятар». Калі дзядзечка разважае пра «сабатаж», то павінен прыслухацца да парады булгакаўскага прафесара: узяць палку і адлупіць сябе па патыліцы. Паводле Канстытуцыі (арт. 84), прэзідэнт мае права старшынстваваць на пасяджэннях урада, адмяняць урадавыя акты, ён прызначае і звальняе ўсіх міністраў. Напрыклад, за 24 гады прэзідэнцтва змяніўся бадай дзясятак міністраў спорту – а між тым не сказаць, каб з сінявокім спортам усё было ў парадку.

Аматар хакею з мая 1997 г. яшчэ і прэзідэнт Нацыянальнага алімпійскага камітэта – летась яго каторы раз выбралі (?), кажуць, нават аднагалосна. Стары-новы прэзідэнт абяшчаў, што будзе кожныя тры месяцы ладзіць пашыраныя нарады… Каб мяне не папікнулі ў скажэнні вялікамудрых слоў, прывяду цытату ў арыгінале з «самага чэснага сайта» (30.05.2017): «Я для себя определил и вам обещаю, что каждый квартал у нас будет расширенный исполком под руководством Президента. Не те 13 человек в кулуарах, а будем проводить расширенное заседание раз в квартал».

Надоўга імпэту не хапіла: апошні раз правёў, здаецца, 07.09.2017. Пасля гэтага здараліся пасяджэнні якраз-такі ў «вузкім складзе»: 16.01.2018, 16.03.2018, 24.07.2018. Так што нават сваёй адміністратыўнай абяцанкі не дадзяржаў обер-чыноўнік. Можа, яно і да лепшага – менш істэрык у сухой рэшце… Але стыль ягонага кіравання ўсё роўна накладвае адбітак на існаванне спартыўных федэрацый.

Не хацелася вяртацца да «казуса Каташука», досыць падрабязна агледжанага ў мінулай серыі, аднак, відаць, варта. Нагадаю, 30.07.2018 выканкам Беларускай федэрацыі шахмат аднагалосна (зноў праславутая аднагалоснасць 🙁 ) прыняў рашэнне выключыць брэсцкага трэнера з суполкі. Быццам бы ў час камандных чэмпіянатаў Еўропы на яго паступіў шэраг скаргаў ад бацькоў удзельнікаў; маўляў, дзеці так перажывалі праз крытычныя запісы на сайце Каташука, што «кушаць не маглі» (С).

У пачатку жніўня цяжка было праверыць наяўнасць або адсутнасць «шэрагу скаргаў». Але ў раёне 15-га чысла я завітаў на старонку інтэрнэт-выдання «Трыбуна», дзе 06.08.2018 быў змешчаны тэкст Івана Сапегі пра «дзіўную гісторыю» – і дапраўды здзівіўся. Артыкул выглядаў іначай, чым 6-га і нават 10-га жніўня; з яго былі выдалены рэплікі, нязручныя для кіраўніцтва БФШ, напрыклад, ад маці юнага шахматыста, які cа спазненнем трапіў на чэмпіянат у Германіі…

«Затое» матэрыял быў дапоўнены абзацамі ад старшыні федэрацыі Анастасіі Сарокінай. Рэдакцыя «Трыбуны» не палічыла патрэбным паведаміць пра апдэйт – няхай тое застаецца на яе сумленні. Але цікава, што Наста прагаварылася: былі толькі дзве [пісьмовыя] скаргі і «прыблізна пяць-шэсць званкоў» (NB: калі такія і паступалі, то іх «да справы не прышыеш»).

Нават калі б «трывожных сігналаў» было не 2, а 22, элементарныя прынцыпы юрыспрудэнцыі вымагалі, каб трэнер быў выкліканы на пасяджэнне выканкама, каб прэтэнзіі разбіраліся з яго ўдзелам, каб ён хоць праз скайп мог сябе абараніць, у рэшце рэшт. Цяпер жа я мушу на 100% згадзіцца з калегам Каташука, мінчуком Лыбіным: берасцеец стаў ахвярай пераследу за крытыку, а скаргі – толькі зачэпка.

У працэсе «кіравання рэпутацыяй» а-ля Пракапеня старшынька дадала: «Уладзіславу быў адпраўлены ліст, у якім было растлумачана, чаму прынята такое рашэнне Выканкама Беларускай федэрацыі шахмат». Паглядзеў я той ліст ад 31.07.2018… Галаслоўную заяву пра грубае парушэнне патрабаванняў Статута цяжка назваць тлумачэннем.

Харош і стыль, характэрны хутчэй не для зварота да шматвопытнага трэнера (апрыёры таварыша па агульнай справе, няхай і «дысідэнта»), а для міліцэйскіх позваў.

Агулам, шкада, што Сарокіна, дама адносна маладая (1980 г. нар.) і «прасунутая» (у 2000-х досвед жыцця ў цывілізаванай краіне – Аўстраліі, у 2010-х – свой бізнэс тутака), пераняла найгоршыя традыцыі эрбэшнага чынавенства. Дапускаю, што гэты факт у кастрычніку 2018 г. будзе ўлічаны пры выбары месца для Сусветнай шахматнай алімпіяды 2022 г., на якое прэтэндуе Мінск. Амбітнасць амбітнасцю (зрэшты, новае кіраўніцтва федэрацыі так і не адкрыла дакляраваны 13 месяцаў таму «музей гісторыі беларускіх шахмат»), але не ўсім захочацца ехаць на імпрэзу, за якую маюць адказваць носьбіты юрыдычнага нігілізму і ВІПР, гатовыя крочыць па жывых людзях.

Дзеля справядлівасці, не ўсё кепска ў тутэйшым шахматным свеце. Піша адзін з кіраўнікоў камітэта завочных спаборніцтваў Леанід Шацько: «Я даволі часта сутыкаюся з дзейнасцю работнікаў БФШ і павінен адзначыць іх многiя дзеянні (выканаўчы дырэктар М. Тамковіч у гэтым годзе вырашыла пытанне завочнікаў, якое вісела многімі гадамі, аператыўна i квалiфiкавана) станоўча». Але ж і ён не быў здаволены рашэннем выканкама ад 30.07.2018: «Паважаю Уладзіслава за яго актыўную шахматную дзейнасць (адзін з выпускаў шахматнага аддзела ў “Народнай газеце” ў мінулым годзе я прысвяціў яго творчасці), за яго сайт, які прыцягвае вялікую ўвагу грамадскасці. Нават здзіўляюся, як ён усё паспявае! Трэба шукаць нейкi кампрамic».

Згадаю яшчэ адзін наіўны голас у падтрымку калегі, які прагучаў 7 жніўня. Аўтар запісу ў фб – мінскі шахматны педагог, праблеміст, рашальнік Уладзімір Барташ:

На шчэ больш наіўнай хвалі знаходзіліся хіба некаторыя запісы самога пацярпелага, во як гэты (24.07.2018):

З сайта «Брэсцкія шахматы», які ў выканкаме БФШ гразіліся закрыць яшчэ ў 2012 г.

…Пакуль суд ды справа, падвезлі навіну пра «прызначэнне» новага прэм’ер-міністра РБ. Чаму ў двукоссі? Таму што «ніколі не было, і вось зноў»: каснетуцыя Канстытуцыя патрабуе, каб такое прызначэнне адбывалася са згоды Палаты прадстаўнікоў (чытай: з папярэдняй згоды). Працэдура апісаная ў арт. 106, меджду протчым. «Последующее согласование» не каціць; пакуль згоды няма, сп. Румас можа лічыцца, з нацяжкай, выконваючым абавязкі прэм’ер-міністра. Ну, які шах – таксама ж, па сутнасці, в. а. – гэткі ў яго і візір…

Тутэйшыя «нармалізаваныя» выданні разаслалі губу, пачаўшы ўсхваляць новапрызначэнца як «рыначніка». Добра, вядома, што спадару няма 50; ён, як і яго новыя таварышы па прэзідыуму Савета міністраў, большую частку жыцця пражыў не ў СССР. У іншых умовах з гэтых «тэхнакратаў» мо і быў бы нейкі толк, але не ў дашчэнту закрэдытаванай краіне з «дабітымі» асноўнымі фондамі, раздзьмутымі штатамі ідэалагічных работнікаў, нарэшце (хоць, магчыма, ідзецца аб найважнейшых праблемах) – з хранічным недаверам грамадзян да ўрадавых ініцыятыў і прававым бязладдзем. Так супала – ці не? – што якраз у гэтыя жнівеньскія дні выявілася: адна з найважнейшых, на думку вышэйшага кіраўніцтва, апор у грамадстве (Б..СМ) запляміла сябе стварэннем фіктыўных студэнцкіх атрадаў. Мяркую, скончыцца тым, што генпракуратура пагрозіць пальчыкам падрастаюшчаму пакаленню чырвона-зялёных кадраў, дый годзе.

Успомнілася, што ў 2010–2012 гг. С. М. Румас служыў віцэ-прэм’ерам, адказваў за эканамічную палітыку. Быў ён згодны з «агульным курсам» ці не, ён нясе сваю долю віны (ОК, адказнасці) за жэстачайшы валютны крызіс 2011 г. – сам жа не падаў у адстаўку!

Уплывовы банкір, які пасля 2012 г. ачольваў федэрацыю футбола, аказаўся няздольны давесці да ладу нават сваю ідэю пра новы спартыўны тэлеканал. Летась яе нібыта падтрымалі «наверсе» – і прыдушылі ціхенька. Няпроста сабе ўявіць, што гэты кандыдат эканамічных навук чагосьці рэальна дасягне ў буйнейшых мaштабах – ані каманду ён сабе не падбіраў, ані сам не цягне на Бальцаровіча. У лепшым выпадку – на Сяргея Кірыенку… Па-мойму, лепей бы ўжо коміка на гэтую пасаду паставілі, як у Славеніі: у чаканні 60-гадовага юбілею Белдзяржцырка (люты 2019 г.) мы тут прынамсі павесяліліся б.

А што ў нас, рабяты, з культуркай? Ёсць, ёсць пазітывы. Паўлу Севярынцу падчас чарговай адседкі на Акрэсціна вярнулі забраны рукапіс – накіды да другога тома «Беларусаліма». Павел казаў, што сёлета з’явіцца сайт, на якім можна будзе прачытаць кнігу.

Мінск, 31.05.2018. П’ем за перамогу Паўла ў конкурсе «Кніга году». Фота С. Рубінчык.

Колішні аўтар belisrael.info Фёдар Жывалеўскі па звальненні з кнігарні «Галіяфы» адшукаў-такі працу, і вельмі нават панкаўскую: грузчыкам у нейкай краме на вул. Рафіева. Трэба спадзявацца, што гурт «Голая манашка» зараз дастане свежага ветру ў карму. Зрэшты, і перад сваім грузчыцтвам Федзя сёлета пісаў дастаўляльныя песні. Вот, «Шэры кот (белы жывот)» – рэліз 10.04.2018.

У іншай плоскасці працуе Пінхас Цынман, таксама вядомы нашай аўдыторыі… Галоўнае, што працуе: летась дыдактычныя «Dziakuj Bohu» і «Gut!» не зайшлі, аднак ад ягонай свежай ўтопіі пад чорным парасонам я ўсё ж злавіў кайф. Гэты разняволены трэк, «Час Машыяха», мае падзагаловак «хасідскі рэггі». Наш сталы чытач Пётр Рэзванаў адкаментаваў: «Калі не задавацца пытаннем “чаму менавіта хасідскі?”, то сапраўды няблага…»

У лепшых традыцыях бардаўска-падплотавай творчасці выйшла песня Змітра Дзядзенкі «Дзікае паляванне»: «Сюжэт прыдумаў нейкі Караткевіч…» Нейкі Рубінчык настойліва раіць паслухаць: не пашкадуеце.

Аб чым шкадую, дык аб тым, што ніводнага прадстаўніка Беларусі не аказалася на Чарнавіцкай ідышнай канферэнцыі з 5 па 12 жніўня 2018 г. Прысвечана яна была, як няцяжка здагадацца, 110-гадоваму юбілею той першай, легендарнай, анімаванай Натанам Бірнбаумам, Іцхакам-Лейбушам Перацам ды нашымі зямелямі Хаімам Жытлоўскім (з Ушачаў), Давідам Пінскім (з Магілёва), Аўромам Рэйзенам (з Койданава).

Як громам грымнула вестка пра смерць 03.08.2018 адной з найвядомейшых украінскіх ідышыстак Наталіі Рындзюк. Наталія, супрацоўніца Кіева-Магілянскай акадэміі, была зусім не старая… У верасні 2014 г. гасцінна вітала нас з Аляксандрам Астравухам у Кіеве, а потым прыязджала ў беларускія Стоўбцы з лекцыяй. Няхай захаваецца светлая памяць пра гэтую разумную, энергічную даму. Яе штандар панясуць іншыя – дальбог!

Фота з yiddishcenter.org. Стоўбцы, 2016 г. Н. Рындзюк сядзіць справа.

«Вольфаў цытатнік»

«Cмех – гэта проста вынік механізму, закладзенага ў нас прыродай, або, што амаль тое ж самае, нашым веданнем грамадскага жыцця. Ён не мае часу глядзець, куды ён б’е» (Анры Бергсон, «Смех», 1900).

«Беларусь паступова рухаецца да стану, званаму failed state – няспраўджаная дзяржава. Пакуль што краіна яшчэ застаецца намінальна суверэннай, але падтрымліваць сваё існаванне ў якасці жыццяздольнай палітычнай і эканамічнай адзінкі ўсё цяжэй» (Леанід Фрыдкін, 15.08.2018)

«Праўду абмяжоўвае сама праўда. Мана як праява і спараджэнне амаральнасці не абмежаваная нічым… Брудныя тэхналогіі запатрабаваныя людзьмі з комплексам палітычнай і чалавечай непаўнавартасці» (Леў Шлосберг, 16.08.2018).

Вольф Рубінчык, г. Мінск

19.08.2018

wrubinchyk[at]gmail.com

________________________________________________________________________________________________

В. Рубинчик. КОТЛЕТЫ & МУХИ (83)

Шалом! Кому его (шалома) не хватило, подходите по одному…

Президентоподобный человек заскочил в Оршу и в понедельник, 13-го, не преминул устроить нам «разгон правительства» (или даже «погром», по словам политологоподобного Алеся Ш.). Ирина Халип отозвалась на событие в том плане, что это шоу сломалось, принесите какое-нибудь другое. Идея превратить лукашенские совещания в бои гладиаторов не самая худшая из возможных, но при том условии, что в них будет участвовать и «главный гладиатор». Если дяденька рассуждает о «саботаже», то должен прислушаться к совету булгаковского профессора: взять палку и отлупить себя по затылку. По Конституции (ст. 84), президент имеет право председательствовать на заседаниях правительства, отменять правительственные акты, он назначает и увольняет всех министров. Например, за 24 года президентства сменился почти десяток министров спорта – а между тем не сказать, чтобы с синеоким спортом всё было в порядке.

Любитель хоккея с мая 1997 г. ещё и президент Национального олимпийского комитета – в прошлом году его в который раз выбрали (?), говорят, даже единогласно. Старый-новый президент абяшчал, что будет каждые три месяца устраивать расширенные совещания… Чтобы меня не упрекнули в искажении великомудрых слов, приведу цитату с «самого честного сайта»: (30.05.2017): «Я для себя определил и вам обещаю, что каждый квартал у нас будет расширенный исполком под руководством Президента. Не те 13 человек в кулуарах, а будем проводить расширенное заседание раз в квартал».

Надолго энергии не хватило: в последний раз провёл, кажется, 07.09.2017. После этого случались заседания как раз-таки в «узком составе»: 16.01.2018, 16.03.2018, 24.07.2018. Так что даже своего административного обещания не исполнил обер-чиновник. Может, оно и к лучшему – меньше истерик в сухом остатке… Но стиль его правления всё равно накладывает отпечаток на существование спортивных федераций.

Не хотелось возвращаться к «казусу Каташука», довольно подробно рассмотренному в прошлой серии, однако, видимо, следует. Напомню, 30.07.2018 исполком Белорусской федерации шахмат единогласно (снова пресловутая единогласность 🙁 ) принял решение исключить брестского тренера из организации. Якобы во время командных чемпионатов Европы на него поступил ряд жалоб от родителей участников; мол, дети так переживали из-за критических записей на сайте Каташука, что «кушать не могли» (С).

В начале августа трудно было проверить наличие или отсутствие «ряда жалоб». Но в районе 15-го числа я зашёл на страницу интернет-издания «Трибуна», где 06.08.2018 был помещён текст Ивана Сапего о «странной истории» – и реально удивился. Статья выглядела иначе, чем 6-го и даже 10-го августа; из неё были удалены реплики, неудобные для руководства БФШ, например, от матери юного шахматиста, который с опозданием попал на чемпионат в Германии…

«Зато» материал был дополнен абзацами от председателя федерации Анастасии Сорокиной. Редакция «Трибуны» не посчитала нужным сообщить об апдейте – пусть это остаётся на её совести. Но интересно, что Настя проговорилась: были только две [письменные] жалобы и «порядка пяти-шести звонков» (NB: если таковые и поступали, то их «к делу не пришьешь»).

Даже если бы «тревожных сигналов» было не 2, а 22, элементарные принципы юриспруденции требовали, чтобы тренер был вызван на заседание исполкома, чтобы претензии разбирались с его участием, чтобы он хоть по скайпу мог себя защитить, в конце концов. Теперь же я должен на 100% согласиться с коллегой Каташука, минчанином Лыбиным: брестчанин стал жертвой преследования за критику, а жалобы – только зацепка.

В процессе «управления репутацией» а-ля Прокопеня председатель добавила: «Владиславу было отправлено письмо, в котором было разъяснено, почему принято такое решение Исполкома Белорусской федерации шахмат». Посмотрел я на то письмо от 31.07.2018… Голословное заявление о грубом нарушении требований Устава трудно назвать разъяснением.

Хорош и стиль, характерный скорее не для обращения к многоопытному тренеру (априори товарищу по общему делу, пусть и «диссиденту»), а для милицейских повесток.

В общем, жаль, что Сорокина, дама относительно молодая (1980 г. р.) и «продвинутая» (в 2000-х опыт жизни в цивилизованной стране – Австралии, в 2010-х – свой бизнес здесь), переняла худшие традиции РБшного чиновничества. Допускаю, что этот факт в октябре 2018 г. будет учтён при выборе места для Всемирной шахматной олимпиады 2022 г., на которое претендует Минск. Амбициозность амбициозностью (впрочем, новое руководство федерации так и не открыло обещанный 13 месяцев тому назад «музей истории белорусских шахмат»), но не всем захочется ехать на мероприятие, за которое должны будут отвечать носители правового нигилизма и ВИЧР, готовые шагать по живым людям.

Ради справедливости, не всё плохо в местном шахматном мире. Пишет один из руководителей комитета заочных соревнований Леонид Шетько: «Я довольно часто сталкиваюсь с деятельностью работников БФШ и должен отметить их многие действия (исполнительный директор М. Тамкович в этом году решила вопрос заочников, который «висел» долгие годы, оперативно и квалифицированно) положительно». Но и он не был доволен решением исполкома от 30.07.2018: «Уважаю Владислава за его активную шахматную деятельность (один из выпусков шахматного отдела в “Народной газете” в прошлом году я посвятил его творчеству), за его сайт, который притягивает большое внимание общественности. Даже удивляюсь, как он всё успевает! Надо искать какой-то компромисс».

Упомяну ещё один наивный голос в поддержку коллеги, прозвучавший 7 августа. Автор записи в FB – минский шахматный педагог, проблемист, решатель Владимир Бартош:

На ещё более наивной волне находились разве что некоторые записи самого потерпевшего, вот как этa (24.07.2018):

С сайта «Брестские шахматы», который в исполкоме БФШ грозились закрыть ещё в 2012 г.

…Пока суд да дело, подвезли новость о «назначении» нового премьер-министра РБ. Почему в кавычках? Потому что «никогда не было, и вот опять»: коснетуция Конституция требует, чтобы такое назначение происходило с согласия Палаты представителей (читай: с предварительного согласия). Процедура описана в ст. 106, меджду протчым. «Последующее согласование» не катит; пока согласия нет, г-н Румас может считаться, с натяжкой, исполняющим обязанности премьер-министра. Ну, какой шах – тоже ведь, по сути, и. о. – такой у него и визирь…

Местные «нормализованные» издания разостлали губу, начав восхвалять новоназначенца как «рыночника». Хорошо, конечно, что господину нет 50; он, как и его новые товарищи по президиуму Совета министров, большую часть жизни прожил не в СССР. В иных условиях от этих «технократов», может, и был бы какой-то толк, но не в насквозь закредитованной стране с «добитыми» основными фондами, раздутыми штатами идеологических работников, наконец (хотя, возможно, речь идёт о важнейших проблемах) – с хроническим недоверием граждан к правительственным инициативам и правовым беспорядком. Так совпало – или нет? – что как раз в эти августовские дни обнаружилось: одна из сильнейших, по мысли высшего руководства, опор в обществе (Б..СМ) запятнала себя созданием фиктивных студенческих отрядов. Полагаю, кончится тем, что генпрокуратура погрозит пальчиком подрастающему поколению красно-зелёных кадров, да и всё.

Вспомнилось, что в 2010–2012 гг. С. Н. Румас служил вице-премьером, отвечал за экономическую политику. Был он согласен с «общим курсом» или нет, он несёт свою долю вины (ОК, ответственности) за жесточайший валютный кризис 2011 г. – сам же не подал в отставку!

Влиятельный банкир, который после 2012 г. возглавлял федерацию футбола, оказался неспособен довести до ума даже свою идею о новом спортивном телеканале. В прошлом году её вроде как поддержали «наверху» – и придушили тихонько. Непросто себе представить, что этот кандидат экономических наук чего-то реально достигнет в крупнейших масштабах – ни команду он себе не подбирал, ни сам не тянет на Бальцеровича. В лучшем случае – на Сергея Кириенко… По-моему, лучше бы уже комика на эту должность поставили, как в Словении: в ожидании 60-летнего юбилея Белгосцирка (февраль 2019 г.) мы тут, по крайней мере, повеселились бы.

А что у нас, ребята, с культуркой? Есть, есть позитивы. Павлу Северинцу во время очередной отсидки на Окрестина вернули отобранную рукопись – наброски ко второму тому «Беларусалима». Павел говорил, что в этом году появится сайт, на котором можно будет прочесть книгу.

Минск, 31.05.2018. Пьём за победу Павла в конкурсе «Книга года». Фото С. Рубинчик.

Бывший автор belisrael.info Фёдор Живалевский после увольнения из книжного магазина «Голиафы» нашёл-таки работу, и очень даже панковскую: грузчиком в каком-то магазине на ул. Рафиева. Надо надеяться, что группа «Голая монашка» сейчас получит свежего ветра в корму. Впрочем, и до своего грузчицтва Федя в этом году писал доставляющие песни. Вот, «Шэры кот (белы жывот)» – релиз 10.04.2018.

В иной плоскости работает Пинхас Цинман, тоже известный нашей аудитории… Главное, что работает: в 2017 г. дидактические «Dziakuj Bohu» и «Gut!» не зашли, однако от его свежей утопии под чёрным зонтом я всё же поймал кайф. Этот раскрепощённый трек, «Час Машыяха», имеет подзаголовок «хасидский регги». Наш постоянный читатель Пётр Рэзванаў откомментировал: «Если не задаваться вопросом “почему именно хасидский?”, то действительно неплохо…»

В лучших традициях бардовско-подзаборного творчества вышла песня Змитра Дяденко «Дзікае паляванне»: «Сюжэт прыдумаў нейкі Караткевіч…» Какой-то Рубинчик настойчиво советует послушать: не пожалеете.

О чём жалею, так о том, что ни одного представителя Беларуси не оказалось на Черновицкой идишской конференции с 5 по 12 августа 2018 г. Посвящена она была, как нетрудно догадаться 110-летнему юбилею той первой, легендарной, анимированной Натаном Бирнбаумом, Ицхаком-Лейбушем Перецем да нашими земляками Хаимом Житловским (из Ушач), Давидом Пинским (из Могилёва), Авраамом Рейзеном (из Койданово).

Как громом прогремела весть о смерти 03.08.2018 одной из известнейших украинских идишисток Наталии Риндюк. Наталия, сотрудница Киево-Могилянской академии, была совсем не старой… В сентябре 2014 г. гостеприимно приветствовала нас с Александром Астраухом на Подоле в Киеве, а потом приезжала в белорусские Столбцы с лекциями. Пусть сохранится светлая память об этой умной, энергичной даме. Её знамя понесут другие – ей-богу!

Фото с yiddishcenter.org. Столбцы, 2016 г. Н. Риндюк сидит справа.

«Вольфов цитатник»

«Смех – это просто результат механизма, заложенного в нас природой, или, что почти то же самое, нашим знанием общественной жизни. У него нет времени смотреть, куда он бьёт» (Анри Бергсон, «Смех», 1900).

«Беларусь постепенно движется к состоянию, именуемому failed state – несостоятельное государство. Пока страна еще остается номинально суверенной, но поддерживать свое существование как жизнеспособная политическая и экономическая единица все труднее» (Леонид Фридкин, 15.08.2018).

«Правду ограничивает сама правда. Ложь как проявление и порождение аморальности не ограничена ничем… Грязные технологии востребованы людьми с комплексом политической и человеческой неполноценности» (Лев Шлосберг, 16.08.2018).

Вольф Рубинчик, г. Минск

19.08.2018

wrubinchyk[at]gmail.com

Опубликовано 20.08.2018  00:14

***

Наша работа заслуживает вашей поддержки

 

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (82)

Самы літвацкі шалом! Няшмат прычын для радасці, але і сумаваць праз тры гады пасля выхаду першай серыі «Катлет & мух» не дужа сумую. Пакуль што «сябры ў цывільным» не замінаюць назіраць за падзеямі, дзякуй і за тое.

Масавыя затрыманні журналістаў на пачатку жніўня ўварваліся ў найноўшую гісторыю. Адмысловую пікантнасць надало ім тое, што ўсё адбылося пасля скаргі «тожа-журналісткі» – дырэктаркі дзяржаўнага інфармагенцтва Ірыны А., 1974 г. нар. Зрэшты, Ірына – толькі пешка ў гэтай камбінацыі-«шматхадовачцы», як пешкай выявілася экс-міністарка інфармацыі імем Лілія ў «справе рэгнумаўцаў» напрыканцы 2016 г.

Многа пра «наезды» на tut.by (адразу аднавіліся жарты пра «нармалізацыю» Зісера), «БелaПАН», офісы дзяржаўнай (!) газеты «Культура», падуладнага выдавецтва «Беларуская навука», etc., казаць не буду. Хіба тое, што вірус істэрычных празмерных рэакцый (ВІПР) па-ранейшаму гуляе ў грамадстве, асабліва ў асяроддзях ідэолагаў і «сілавікоў». З другога боку, дзеянні апошніх па-свойму лагічныя: cпецыяльна навучаныя следчыя з дробных памылак, якія здараюцца ў кожнага, здольныя раздзьмуць цэлую справу… Як мінімум на штраф для падследнага; штрафы ж, натуральна, папаўняюць не толькі дзяржбюджэт, а і прэміяльны фонд «асабовага складу» таксама.

Засмуціўся пасля смерці 46-гадовага музыкі Аляксандра Кулінковіча (не сустракаўся, але былі агульныя знаёмыя, дый які ўзрост!..). А яшчэ – пасля таго, як убачыў рэпліку, што пакінуў у пэйсбуку 1 жніўня Сяргейка Валенка. Прозвішча яго я крыху змяніў, бо раптам гэты чэл перадумае, ці перадумаў ужо?.. Раней-то ён лазіў са сцягам на дрэвы і лічыўся ледзь не тварам беларускага супраціву; у 2012 г. Павел Касцюкевіч, атрымаўшы літпрэмію, заявіў, што частку яе перадаe самаахвярнаму віцьбічу.

Папраўдзе, не здзіўлены (раней пісаў пра Дзяніса У. з Лагойска ды іншых). Тут яшчэ такое… У тутэйшай «апазіцыі» па-ранейшаму вядзе рэй «правіца», занадта залежная ад павеваў з Украіны і Польшчы. Краін, дзе аматары монаэтнічнасці любяць кідацца ксенафобскімі лозунгамі (у т. л. пра «жыдакамуну»), а часам пераходзяць ад слоў да справы.

Тым часам «сматрашчая» адміністрацыі прэзідэнта Наталля К. села на свайго ўлюбёнага коніка і зноў параўнала дзяржаву з сям’ёй (прыпамінаю гэтае ейнае параўнанне з 2017 г., калі набягалі пратэсты супраць «антыдармаедскага» дэкрэта № 3). Сям’я, маўляў, перажывае розныя перыяды, але ў выніку робіцца толькі мацнейшая.

Паралель няўдалая хаця б таму, што ў Беларусі палова шлюбаў распадаюцца… Дзяржава ж не можа сабе дазволіць рызыку існавання «фіфці-фіфці». Ну і «сямейная», патрыярхальная або матрыярхальная рыторыка, зараз выглядае як локшыны на вушы («трэба пацярпець», «сцярпіцца-злюбіцца», а там і да «б’е – значыць, любіць» недалёка), што цынічна вешаюцца носьбітам старамодных узораў палітычнай культуры. Але чаму «выглядае»? Так і ёсць.

Верхавіна чынавенства, да якой належыць сама Ната К., даўно будуе дзяржаву на манер карпарацыі з велізарнымі бонусамі «менеджменту» і бязлітаснай, як правіла, эксплуатацыяй нізавых работнікаў. «Сям’я» ў гэтым кантэксце шануецца толькі адна, і ўсе ведаюць яе прозвішча. Як слушна заўважаў Ігар Аліневіч гадоў 6 таму: «На чале карпарацыі стаіць савет дырэктароў з міністраў і кіраўнікоў камітэтаў пры Савеце міністраў. Яны – не гаспадары, а ўсяго толькі топ-менеджэры. Любы з іх заўтра можа апынуцца нікім… Людзі для карпарацыі – расходны матэрыял. Заўсёды знойдзецца патрэбная колькасць беспрынцыповых кар’ерыстаў, гатовых па касцях лезці ўверх і папоўніць кіруючы клас, атрымаўшы для гэтага неабходную адукацыю і адмовіўшыся ад сумлення. Астатнія хай дэградуюць, эмігруюць…».

Насамрэч, вядома, дзяржава мае быць не «сям’ёй» і не карпарацыяй, у якіх выбары – толькі фікцыя, а саюзам вольных аратых грамадзян. З іншага боку, дзе такіх набрацца пасля дзесяцігоддзяў дэкадансу? Шчэ ў 1990-х гадах Фелікс Баторын напісаў песімістычны вершык: «Мітусімся, а карысці / Бы камарык той натоўк / Мо хто кімсьці й быў калісьці / Ды сягоння мы натоўп». Канчаецца ж ён так: «Грамадзяне, грамадзяне, / Дзе знайсці нам грамадзян?»

Тэстам на грамадзянскую спеласць для членаў адной (але прыкметнай – у ёй амаль 2000 членаў) грамадскай арганізацыі можа стаць абуральная гісторыя з брэсцкім трэнерам Уладзіславам Каташуком. Маю на ўвазе Беларускую федэрацыю шахмат і рашэнне яе выканаўчага камітэта ад 30.07.2018 аб выключэнні Каташука з БФШ. У адрасе старонкі з рашэннем «1934», дык мне адразу падалося, што яно было прынятае ў сталінскім 1934 годзе… («няма чалавека – няма праблемы» (С))

Cп. Каташук, ураджэнец Лунінца, яшчэ ў юнацкія гады праславіўся як шахматны кампазітар, а цяпер – ужо звыш 20 гадоў, з падачы Уладзіміра Шапіры – паспяхова займаецца педагогікай. Быў лепшым трэнерам Беларусі 2009 г. паводле версіі сайта БФШ. Напэўна, адзіны ў краіне, хто пісаў сатырычныя казачкі пра людзей шахмат. Чалавек няпросты і канфліктны; тым не менш у 2017 г. «дружны калектыў» абраў яго старшынёй Брэсцкай гарадской шахматнай федэрацыі.

У сярэдзіне ліпеня актывіст на сваёй інтэрнэт-старонцы, што існуе з 2006 г., раскрытыкаваў сістэму адбору на дзіцячыя першынствы за мяжой. Крыху пазней зачапіў і старшыньку БФШ, выбраную летась не без удзелу высокіх чыноўнікаў. Рэакцыя была хуткая… Каташуку нават не далі магчымасці абараніць сябе на тым ганебным пасяджэнні выканкама.

Некалі я думаў, што лозунг ФІДЭ «Gens una sumus» перакладаецца як «Мы – адна сям’я». Толькі нядаўна даведаўся, што «gens» значыць хутчэй «племя» (!). Увосень будуць выбары ў ФІДЭ; трэба спадзявацца, што новы прэзідэнт памяняе дэвіз, бо «як карабель назавеш, так ён і паплыве». Апошнім часам у Сусветнай шахматнай федэрацыі і многіх нацыянальных норавы сапраўды характэрныя, хутчэй, для першабытнаабшчыннага ладу, і «непаліткарэктная» казачка пра неграў і белага па сутнасці дакладна перадае ўзровень каляшахматных дачыненняў.

Трохі крыўдна ад таго, што кіраўнічка БФШ (следам за кіраўніком ЗША, што так сабе апраўданне) блытае прыватнае і грамадскае… З уласнай школы шахмат яна магла б «папрасіць» трэнера, а з грамадскай суполкай не ўсё так проста. Адэкватным адказам было б не выбіраць Каташука ў выканкам і/або апублікаваць пра яго фельетон у сваіх «Адкрытых шахматах», тыпу гэтага (гл. рэпліку пра «жоўтую лавачку»). Але ВІПР – ён заразлівы. Да яго дадалася і лалітыка, прыкрыццё сваіх адыёзных крокаў інтарэсамі дзяцей.

Зараз найбольш цікавіць тое, які адпор свавольству выканкама дадуць аўтарытэтныя трэнеры і людзі шахмат (большасць іх, адрозна ад мяне, уваходзіць у федэрацыю). Cарокінская спроба маргіналізаваць аўтара «Брэсцкіх шахмат» («Гэта асабістае меркаванне аднаго канкрэтнага чалавека») «накрылася медным тазам»: Каташука ў той ці іншай ступені падтрымалі cтаршы трэнер Гродзенскай вобласці Раман Дабкус, яго вопытны калега з Пінска Валерый Мандроўскі, магілёўскі «грос» Сяргей Каспараў… А вось як выказаўся 09.08.2018 гросмайстар ІКЧФ, міжнародны арбітр, трэнер з мінскай СДЮШАР-11 Дзмітрый Лыбін: «Відавочны пераслед за крытыку. Я па тэлефоне сказаў Сарокінай, што калі так, то трэба выключаць і мяне, і ўсіх іншых незадаволеных дзейнасцю іх “Трэнерскага савета”, які ўсё часцей ігнаруе прынцыпы спартыўнага адбору. Гэта пачалося не сёння і не ўчора… На жаль, у БФШ ёсць шматгадовы галоўны прынцып – “Я Мачалаў, ты дурак”». Нагадаю, майстар Яўген Мачалаў, 1951 г. нар., былы дзяржтрэнер па шахматах, а цяпер старшыня трэнерскага савета БФШ – той чалавек, які настояў, каб у 2004 г. на сусветную Алімпіяду не ўзялі майстра Андрэя Малюша, дарма што Малюш меў права быць на спаборніцтвах як чэмпіён Беларусі. У 2008 г. сп. Яўген разам з іншымі чыноўнікамі ад спорту падпісаў адкрыты ліст да начальства супраць недзяржаўнай спартыўнай газеты «Прессбол» – на шчасце, праз гэтую цыдулу яе не закрылі.

 

На фота з twitter.com, шахматистам.рф і superproblem.ru: Н. Сарокіна, Я. Мачалаў, Ул. Каташук

Я распісаў «прыватны» выпадак таму, што ў ім, як у кроплі, адбіваецца стаўленне істэблішменту да тых, хто жадаў бы штосьці ўдасканаліць… Удасца адмяніць (або прынамсі змякчыць) рашэнне ад 30.07.2018 – значыць, з’явіцца шанс на лепшае ў спартовай галіне, дзе Нацыянальны алімпійскі камітэт ужо звыш 20 гадоў узначальвае чалавек, падобны да прэзідэнта. Вясна 2018 г., у прынцыпе, нават яго прыхільнікам паказала, што дакіраваўся, і ўсё ж на заржавелым маторы, з «выдатна» адрамантаваным у 2012–2018 гг. стадыёнам «Дынама», «мы едзем уперад», да Еўрапейскіх гульняў чэрвеня 2019 г.

Афіцыйная старонка ўпраўлення спорту і турызму Мінгарвыканкама, 10.08.2018. Інфа пра шахматы састарэла на 5 гадоў; ніхто (!) з пералічаных асоб ужо не займае названыя пасады, а БФШ перабралася ў офіс «Школы шахмат».

Пакуль што, на жаль, «шэрыя пачынаюць і выйграюць» не толькі ў шахматах, футболе, хакеі… Напрыклад, як адбіраліся кандыдаты ад Беларусі на «Еўрабачанне» – асобная песня.

Няйначай чалавекі ў футаралах «папрасілі» выправіць кур’ёзны надпіс на роварнай краме («Велописеды»), адзначаны мной тут, – цяпер там, на вул. Дуніна-Марцінкевіча, 3, проста «Viva Rovar». Пару гадоў таму «чапляла» неардынарная выява на дзіцячай бібліятэцы № 12 – страшылкі з мультфільмаў вабілі: «Чытаеш? Тады ідзі да нас». Яна пратрымалася некалькі месяцаў; потым, пэўна, каб «дзеці не плакалі», смешных пачвар замянілі на хлопчыка і дзяўчынку ў знаёмым саладжавым стылі. Цяпер во дыскусійны мурал на Варанянскага знішчаны…

Кожны з эпізодаў паасобку – драбяза, а ў спалучэнні яны прыводзяць да таго, што маладыя-таленавітыя адсюль уцякаюць. Замест іх у Беларусь трапляюць тыя, чые поспехі, кажучы лагодна, засталіся ва ўспамінах. Дыега Марадона, толькі-толькі прызначаны ў брэсцкі футбольны клуб, ужо запляміўся мінімум двойчы: «тэндэнцыя, аднака».

Куток пазітываў. Адкрылася ў Мінску доўгачаканая выстава Меера Аксельрода, 15 жніўня ў Нацыянальным мастацкім музеі намячаецца вернісаж Ізраіля Басава. На «Славянскім базары» ў Віцебску, дзейкаюць, няблага выступілі ізраільцы з шоу-балета «Візаві», ансамбля саксафаністаў «Бэйт-Шэмеш» і гурта «Gefilte Drive». Шчыра кажучы, знаёмы толькі з творчасцю апошняга калектыва: такі ёсць там «амаль панкаўская адэская бесшабашнасць».

«Вольфаў цытатнік»

«Наша краіна – гэта краіна аксіём. Бескарысна даказваць, усё ўжо даказалі. А Украіна – вотчына тэарэм». «Мужчына абавязаны быць цвёрдым або павінен лячыцца. Каб не ганьбіць вечныя каштоўнасці, завешчаныя нам правадырамі і сняданкамі турыстаў». (Аляксандр Кулінковіч, 2007, 2008).

«Наша дзяржава не забойца. Як забойца наша дзяржава паводзіла сябе пры таварышу Сталіну. Зараз наша дзяржава – хуліган.

Як паводзяць сябе хуліганы? Паказальна па-хамску, іхнія паводзіны задзірліваабсурдныя. Яны могуць вас пабіць, абакрасці. Хуліганы часта бываюць насмешлівыя, ім важна не проста прычыніць вам боль – ім важна вас прынізіць…

Карная сістэма дакладна ўлавіла дух эпохі – дух хуліганства. Ім трэба здзеквацца з вас – таму ў любы момант да любога з вас могуць прыйсці і пасадзіць за якуюсьці карцінку, якую вы нават не помніце» (Антон Арэх, 09.08.2018).

Вольф Рубінчык, г. Мінск

10.08.2018

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 10.08.2018  19:04

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (55)

Цёплы (+18 паводле Цэльсія) шалом пасля незразумелага майскага снегу! Ажыла прырода, адгрымелі фанфары Дня Перамогі, Лаг ба-Омер падкраўся непрыкметна.

9 мая традыцыйную цырымонію на «Яме» вёў новы старшыня Саюза беларускіх яўрэйскіх грамадскіх аб’яднанняў і абшчын Уладзімір Чарніцкі. Здаецца, у цэлым усё было няблага, з удзелам новага ж ізраільскага пасла… Гэта праўда, што без пары прамоў можна было абысціся. Свята «са слязьмі на вачах» атрымалася, я не адчуў «победобесия», пра якое тут разважае экс-дэпутат Вярхоўнага Савета Павел З. Дальбог, мне няўцям, чаму не варта адзначаць 9 мая ў Беларусі. Няўжо толькі таму, што гэты дзень адзначаюць Лукашэнка ды Пуцін? Дык ім уласціва і дыхаць – нам перастаць дыхаць паветрам?

Агулам людзей да «Ямы» прыйшло багата (ажно вышэйзгаданы пасол здзівіўся), але ветэранаў было ўжо зусім мала. Напярэдадні ў сталіцы памёр Міхаіл Трэйстэр, ураджэнец Віцебска, былы вязень Мінскага гета і канцлагера СС на вул. Шырокай, партызан… Ён пражыў 90 гадоў і 1 дзень. Не раз сустракаў М. Т. на Інтэрнацыянальнай, 6 у памяшканні МОЕКа яшчэ ў 1990-х гадах, бачыліся і пазней, размаўлялі па тэлефоне. Казаў, што газета «Анахну кан» патрэбная, на фельетон пра 12 віцэ-прэзідэнтаў (апублікаваны ў пілотным выпуску) адгукнуўся так: «Считай, что мне понравилось», хоць сам быў сярод гэтых «віцэ». За словам у кішэнь старшыня Беларускай асацыяцыі яўрэяў – былых вязняў гета і канцлагераў ніколі не лез, і нездарма яго вершыкі-«матрэйкі» выйшлі асобнай кніжкай. Працытую парачку паводле газеты «Авив» (№ 3-4, 2002), дзе Міхаіл Абрамавіч з лета 2004 г. быў членам рэдкалегіі:

ПЛАТНОМУ ПАТРИОТУ

Бесплатно чти народ свой и конфессию

И будешь Богу во стократ любезней;

Но тот, кто превратил любовь в профессию,

Рискует заболеть дурной болезнью.

ПОЭТ В РОССИИ

Поэт в России – больше, чем поэт,

Но тех, кто «больше», там сегодня нет,

А если правду говорить об этом,

Остались те, кто меньше, чем поэты.

Яшчэ россып «матрэйкаў» (матрэек?) плюс сяброўскі шарж на іх аўтара можна ўбачыць тут.

Дзіўна, але факт: апошнім часам ёсць што пачытаць і ў газеце «Берега», якая знаецца на перадруках з расійскіх, беларускіх і ізраільскіх сайтаў. У красавіцкім нумары: «З 4 па 7 верасня плануецца арганізаваць семінар Цэнтра мовы і культуры ідыш пры Сусветным яўрэйскім кангрэсе для дзеячаў у галіне яўрэйскай адукацыі з Беларусі. Паведаміць пра сваё жаданне быць удзельнікам семінара вы можаце па адрасе: iro.belarus@yandex.by або па тэл. +375(29)1938910». Можа, трох-чатырохдзённы семінар акурат станецца той іскрай, з якой разгарыцца полымя… Так ці іначай, я не назіраю іншых крокаў у бок заснавання вышэйшых курсаў ідыша ў адным з беларускіх гарадоў (ідэя была агучана амаль год таму, у 15-й серыі «Катлет & мух»).

У красавіцкім жа выпуску «Берегов» – развагі старшыні тутэйшага Іудзейскага рэлігійнага аб’яднання Рыгора Хайтовіча пра «кансалідацыю» яўрэйскай абшчыны ў Беларусі. На гэтую тэму ён разважаў і 4 гады таму, калі мы пазнаёміліся ля «Ямы» (тады бізнэсмен Хайтовіч быў яшчэ намеснікам Юрыя Дорна), а сёлета падрыхтаваў цэлую «праграму». Мяркую, некаторыя тэзісы вартыя перакладу на беларускую ды цытавання:

Выступаю за абмежаванне знаходжання на пасадзе Старшыні [Cаюза бел. яўр. грамадскіх аб’яднанняў і абшчын] двума тэрмінамі: гэта не пажыццёвая пасада, кіраўнік павінен рэальна планаваць свае дзеянні на ёй. Адной з маіх прапаноў была арганізацыя пошуку абшчын-пабрацімаў для нашых арганізацый – амерыканскія і еўрапейскія яўрэі могуць аказаць ім адрасную дапамогу, але ў гэтым можа і павінен дапамагчы Саюз…

У Беларусі можна было б стварыць Усебеларускі яўрэйскі кангрэс паводле расійскага ўзору (Расійскі яўрэйскі кангрэс). У яго ўвайшлі б найбольш аўтарытэтныя і ўплывовыя яўрэі…

Тыя, хто не з’ехаў і захаваў яўрэйскую ідэнтычнасць тут, у Беларусі – наколькі яны ўключаны ў жыццё яўрэйскіх арганізацый?.. Многія ўваходзяць у тыя ці іншыя структуры, час ад часу звяртаюцца да нас з рознымі пытаннямі і просьбамі, але сярэдні ўзрост членаў арганізацый можа перавышаць 60.

Карпаратыўныя інтарэсы асобных структур не заўсёды і не ва ўсім супадаюць з агульнаяўрэйскімі, нават у пытанні аб кансалідацыі. Яе ў Беларусі хутчэй няма…

Мяркую, гэты «маніфест» ад Хайтовіча заслугоўваў вышэйшай ацэнкі, чым выстаўленая на з’ездзе СБЯГА 9 красавіка (яго аўтар, прэтэндуючы на пасаду старшыні, сабраў толькі 6 галасоў дэлегатаў; Галіна Левіна – 22 галасы, Уладзімір Чарніцкі – 48). Большасць, відаць, па-ранейшаму жыве сённяшнім днём, не будуе перспектываў і на наступны год, не тое што на 2037-ы. А некаторыя зацыкленыя на мінулым – на «залатым веку» з мястэчкамі, кагаламі і прыкагалкамі…

Яшчэ ў свежых «Берегах» – цікавы артыкул кандыдаткі гістарычных навук Іны Герасімавай «Мястэчка Калінкавічы ў гісторыі сіянізму», раздзел з будучай кнігі. Засмуціла рэмарка: «© Цытаванне і выкарыстанне гэтага артыкула толькі з дазволу аўтара!» Паводле закона РБ ад 17.05.2011 г. аб аўтарскім праве і сумежных правах (арт. 36, п. 2), «Артыкулы… правамерна апублікаваныя ў зборніках, а таксама газетах, часопісах і іншых друкаваных сродках масавай інфармацыі, … могуць быць узноўлены шляхам рэпрадуктавання і іншага ўзнаўлення ў адукацыйных і даследчых мэтах».

«Шляхам рэпрадуктавання»

Мне цяжка ўявіць сабе іншыя мэты выкарыстання артыкула пра сіяністаў пачатку мінулага стагоддзя, акрамя як адукацыйныя і даследчыя. Дазволю сабе праігнараваць «забарону» і працытаваць колькі сказаў з тэкста І. Герасімавай у перакладзе на беларускую: «У канцы ХІХ – пачатку ХХ стагоддзя лідэрам яўрэйскай моладзі, вядомай асобай сярод яўрэйскіх настаўнікаў не толькі ў мястэчку, але і ў Маскве і Пецярбургу, становіцца пісьменнік і настаўнік іўрыта Ёсеф-Хаім Дарожка… Ён нарадзіўся ў 1869 годзе ў Калінкавічах і памёр там сама ў 1919 годзе… З імем Дарожкі звязана арганізацыя новай яўрэйскай школы ў Калінкавічах, дзе вывучаўся іўрыт. Такая школа была адчынена ў 1911 годзе, крыху раней быў створаны яўрэйскі дзіцячы сад, дзе з дзецьмі таксама займаліся іўрытам… У канцы 1911 года ў школу прыехалі выкладаць маладыя настаўнікі, якія скончылі Гродзенскія настаўніцкія курсы: Якаў Бодас, Аўрагам Слуцкі, Сара Мендліна».

Цешыць, што І. Г., дасягнуўшы паважнага ўзросту, не закінула творчасці нават пасля эміграцыі з Беларусі ў Германію (2012). Пад канец 2016 года ў Маскве выйшла яе кніга «Марш жизни. Как спасали долгиновских евреев», прысвечаная, як няцяжка здагадацца, подзвігу палітрука-партызана Мікалая Кісялёва, які ў 1942 г. вывеў з наваколля Даўгінава на тэрыторыю Расіі звыш 200 яўрэяў (старых, жанчын, дзяцей). У верасні 2005 г. Кісялёву пасмяротна надалі званне «Праведнік народаў свету». У мінулым стагоддзі «Яд Вашэм» практычна не ганараваў такім званнем службоўцаў Чырвонай арміі, бо лічыў, што ратаваць яўрэяў на акупаванай тэрыторыі ўваходзіла ў іх абавязкі (з гэтай прычыны было адмоўлена ў хадайніцтвах на карысць камандзіра атрада імя Шчорса Паўла Пранягіна). Тое, што ўрад праз Беларускі штаб партызанскага руху ў студзені 1943 г. выпісаў Кісялёву прэмію за паспяховы марш праз усю Віцебшчыну (800 рублёў), таксама магло зашкодзіць прысваенню звання. Але ж «Яд Вашэм» прыняў рашэнне, запісаўшы, што ўрад ніяк не заахвоціў героя за подзвіг.

Азнаямляльны фрагмент кнігі І. Герасімавай даступны, напрыклад, тут. Кніга каштоўная яшчэ і тым, што дадаткова развейвае міф пра татальны няўдзел беларусаў у вынішчэнні яўрэяў. У той жа час і ў самой кнізе, і на гэтым дзіўнаватым сайце трохі навязліва гучаць заявы пра тое, што І. Г. – «першаадкрывальніца» тэмы. Безумоўна, Іна Паўлаўна шмат зрабіла для яе распрацоўкі, знайшла некаторых уратаваных, дакументы, але першым у найноўшы час пра подзвіг Кісялёва, прычым досыць падрабязна, распавёў усё-такі Аркадзь Тэвелевіч Лейзераў, доктар юрыдычных навук (1922–2007). У газеце «Авив» за ліпень 2000 г.

Тая самая публікацыя

Міжволі запрасіў чытачоў на «мерапрыемства» ў музеі Вялікай Айчыннай вайны 22 мая (прэзентацыю вышэйназванай кнігі). Што ж, такая, відаць, мая планіда ў гэтай серыі – даваць анонсы. Дык вось, у Акадэміі музыкі намячаецца канцэрт украінскіх музыкаў пад кіраўніцтвам польскага дырыжора…

Канцэрт цікавы і тым, што на ім будзе выконвацца сачыненне нашага даўняга знаёмца Дзмітрыя Лыбіна «Подых восені».

Нядаўна мяне «з залы» крытыкавалі за тое, што не вельмі добра стаўлюся да белапазіцыі. Па-першае, мне не ў кайф само слова «апазіцыя»: прымаючы яго, апаненты рэжыму заранёў згаджаюцца, што іх меншасць. Па-другое, з пераважнай большасцю публічных асоб, якія прэтэндуюць на тое, каб стаць альтэрнатывай клану Лукашэнак, у мяне чыста музычныя рознагалоссі… Звычайна гэтыя асобы проста не трапляюць у такт: маўчаць, калі трэба гаварыць, гавораць, калі трэба дзейнічаць, мітусяцца, калі трэба падумаць. Скандал вакол «Хартыі» і «Беларускага дома» – новае пацверджанне. Сумна, што цяпер ужо двое кандыдатаў у прэзідэнты 2010 г. выракліся сваіх начальнікаў штабоў (у 2015 г. Някляеў зганіў Андрэя Дзмітрыева, сёлета Саннікаў – Уладзіміра Кобеца). Калі палітык не здольны падабраць сабе надзейны штаб, як жа ён краінай будзе кіраваць?

Цікавыя норавы не толькі на істэрычнай «Хартыі», а і на больш прыстойным «Белпартызане»: частковы рэрайтынг майго тэкста detected. Гл., напрыклад, пасажы пра Кнэсет i навукаёмістасць 🙂

Анансаваць дык анансаваць. Грамадзяне Украіны, здаецца, праз месяц здолеюць-такі ездзіць у Еўрапейскі Саюз без віз – праўда, толькі носьбіты біяметрычных пашпартоў, а за іх трэба плаціць па 30 еўра. Беларусі разняволенне ўласных грамадзян даецца яшчэ больш складана… Затое ў Мінску 30 мая пачнецца чэмпіянат Еўропы па шахматах з сотнямі ўдзельнікаў (і ўдзельніц)! Найлепшы беларускі ігрок Сяргей Жыгалка з ELO 2639 у рэйтынг-спісе толькі 51-ы, і наўрад ці здолее паўтарыць поспех Аляксея Аляксандрава, які ў 2000 г. стаў віцэ-чэмпіёнам Еўропы. З Ізраіля прыедзе звыш дзясятка гросмайстраў і майстроў, у тым ліку такія мацакі, як Максім Радштэйн, Ілья Смірын, Эміль Сутоўскі… Будзе на што паглядзець.

У гэтым жа месяцы мае быць падрыхтаваная і стужка пра беларускіх пісьменнікаў, забітых у Мінску-1937. Маладыя людзі з Акадэміі мастацтваў (рэжысёр, сцэнарыстка, аператарка) пакажуць родныя месцы творцаў, дадуць гледачам паслухаць урыўкі з вершаў і меркаванні сучасных жыхароў Беларусі пра «нерасстраляную літаратуру». Сярод чатырох паэтаў, выбраных для фільма, двое пісалі на ідышы: Майсей Кульбак, Ізі Харык. Дэманстрацыі стужкі чакаю нават з большым нецярпеннем, чым чэмпіянату кантынента па шахматах 🙂

Канкурэнцыя Беларусі з Ізраілем на конкурсе песні «Еўравізія-2017» прывяла да таго, што 13 мая «сінявокая» заняла ў фінале 17-е месца, а «жорсткавыйны» – 23-е (з 26). Напэўна, варта было спевакам паяднацца і выставіць адзіную беларуска-яўрэйскую песню, яна б каціравалася вышэй. З аднаго боку, «Еўравізія» – шумнае, неабавязковае шоу. З другога… «калі зоркі запальваюць…» Ну і г. д.

Вольф Рубінчык, г. Мінск

14.05.2017

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 15.05.2017  02:11

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (50)

Шаноўных чытачоў вітаю поўным шаломам! Вось і нейкае падабенства юбілейнага выпуску, у якім дазволена азірнуцца назад. Але найперш, па завядзёнцы, азірнуся наўкол.

У краінy паўзуць перамены… Калі стаць на марксісцкую купіну, то феадальны лад – або яго рэцыдывы – не можа ў нашых палястынах не змяніцца на капіталістычны. Пра балячкі апошняга нашрайбаны цэлыя бібліятэкі, але самі Карл i Фрыдрых не аспрэчвалі прагрэсіўных бакоў грамадства, у якім жылі. Так, у краіне «развітога капіталізму» наўрад ці сталі б усур’ёз асуджаць чалавека за сімвалічны жэст (пятлю, накінутую на статую гарадавога ў Мінску 12.03.2017). Гаворка пра анархіста Вячаслава К., які цяпер у СІЗА пад крымінальнай справай. Начальнік сталічнай міліцыі лепіць з яго банальнага хулігана, які апаганіў «святое для ўсіх міліцыянтаў месца». Статую сумнеўнай гістарычнай і мастацкай вартасці паставілі ў лютым г. г., а ўрачыста адкрылі 02.03.2017, і не ўсе супрацоўнікі МУС паспелі нават даведацца пра яе, не тое што сакралізаваць. Тожа мне «вечны агонь»… Правабаронцы ўважаюць Вячаслава за палітзняволенага; з імі цяжка не згадзіцца. А Пэйсах – cамы час успомніць пра тое, што ідалапаклонства шкоднае для здароўя, будзь ты фараон, святар Аарон або генерал-маёр міліцыі 🙂

Шлях інфантыльных крыўдаў за статуі ды інш. – бесперспектыўны, тым болей у эпоху, калі ў Беларусі рэальна ігнаруецца спакой жывых і мёртвых людзей. Каму, напрыклад, лепей ад будоўлі шматпавярховіка ў Мазыры на тэрыторыі могілак, хоць і даўно закрытых? Афіцыйны прадстаўнік РБ не адмаўляе таго, што «ў працэсе падрыхтоўчых работ да рэканструкцыі будынкаў былога дыспансера былі знойдзены некалькі дробных фрагментаў чалавечых парэшткаў». Дапусцім, пасол Беларусі ў Ізраілі сам не ездзіў у Мазыр – але з яго бюракратычным досведам не здагадацца, што «некалькі» там значыла «нямала» або «мноства»… Ладна, няхай «адмазка» пра «дробныя фрагменты» застаецца на сумленні дыпламата ды тых, хто рыхтаваў для яго даведку.

Нямала ў «сінявокай» і такіх, каму не дае спаць «жыдоўскае золата». Ракаўскі мастак Фелікс Янушкевіч пад канец 2016 г. казаў пра «чорных капальнікаў», якія шчыруюць у лесе, на месцы забойстваў землякоў-яўрэяў: «Гадоў 10-20 таму таксама капалі, але капацелі былі больш культурнымі, закапвалі за сабой. А гэтыя маладыя… Спытай у іх, што яны там шукаюць? Іх цікавяць зубы — гэта ж паскуды… Таму я і пішу лісты ў розныя інстанцыі і кажу, каб перавезлі астанкі і пахавалі ў нармальным месцы».

Летась на скрыжаванні вуліц Жудро і Матусевіча ў Мінску цэнтр тэніса пачаў «пашырэнне» за кошт парка. Будаўнікі аператыўна, без намёку на грамадскае абмеркаванне, пасеклі дзясяткі дрэваў, што выклікала справядлівае абурэнне жыхароў раёна. Пратэстоўцы абклеілі будаўнічы плот паперкамі; да гонару кіраўніцтва цэнтра (гендырэктар – Сямён Каган), абвінавачванняў у «замаху на святыя пачуцці» тэнісістаў не выстаўлялася. Праўда, і будоўля не спынена.

Паперкі ад незадаволеных усё яшчэ дзе-нідзе вісяць на слупах. Крэатыўныя абаронцы «зялёных сяброў» даўмеліся вешаць улёткі… у форме лісткоў на дрэвы, якія яшчэ засталіся на вул. Матусевіча.

Мінск, 02.04.2017

9 красавіка ўпершыню ў сучаснай Беларусі здарыліся дзве падзеі, здольныя істотна і пазітыўна паўплываць на будучыню, хоць пакуль яны амаль не заўважаны публікай. Быў з’езд Саюза беларускіх яўрэйскіх грамадскіх аб’яднанняў і абшчын, і сярод 76 дэлегатаў – ажно 3 кандыдаты на пасаду аднаго старшыні, калі такое было ў «афіцыйных яўрэяў»? Плюс – выбралі не ранейшага кіраўніка (Барыс Герстэн стаў першым, хто ў названым саюзе сышоў добраахвотна; яго папярэднік «кіраваў» да скону), не ідэолага і не дачку лаўрэата Ленінскай прэміі, а больш-менш самастойную асобу – прадпрымальніка Уладзіміра Ч., рэзідэнта Парка высокіх тэхналогій. Не скажу, што яўрэйскае «грамадскае жыццё» зараз пышным цветам забуяе, але нейкі подых перамен данёсся. Чалавек, для якога Майсей Гальдштэйн (aka рэвалюцыянер Валадарскі) і Якаў Свярдлоў – з’явы таго ж парадку, што Змітрок Бядуля ды Ісай Казінец, не цураецца традыцый і нават навучае чытачоў беларускага часопіса: «Калі ты ходзіш у сінагогу, ты яўрэй. Калі не – то не». Забаўны постмадэрн, такі характэрны для тутэйшых…

Другая падзея – сустрэча аўтарытэтнага дзеяча шахмат (гросмайстар ІКЧФ, міжнародны арбітр і г. д.) Дзмітрыя Лыбіна з шахматыстамі Саюза беларускіх пісьменнікаў. Ён прачытаў кароткую лекцыю пра паходжанне слова «ракіроўка», даў сеанс адначасовай гульні. Д. Л. – яшчэ і музыка, знаны кампазітар, які адказвае за міжнародныя сувязі ў адпаведнай творчай суполцы. Дарма што ён завітаў да літаратараў хутчэй як прыватная асоба, гэта знак таго, што творцы краіны здольныя ўзаемадзейнічаць без падказкі/пасярэдніцтва чыноўнікаў. Калі так пойдзе і далей, то што ж будзе – няўжо і «Беларуская канфедэрацыя творчых саюзаў» зробіцца дзеяздольнай арганізацыяй? 🙂 Можа, нават перастануць прападаць са сцэны цікавыя праекты made in Belarus? Толькі за апошні год згаслі зоркі гурта «Серебряная свадьба» і тэатра «Хрыстафор»; прычыны розныя, але, мяркую, памылкі менеджменту & брак грошай у абодвух выпадках адыгралі сваю ролю. Гурта і тэатра мне шкада, тым болей што бываў на іх імпрэзах.

Перад сеансам; Д. Лыбін справа (фота Л. Хейдаравай). Міні-лекцыя (фота В. Р.)

Ход жа сеансу ў офісе СБП быў даволі прадказальны: гросмайстар выйграў 6:0… Праўда, яму давялося шмат папрацаваць галавой – а перад гэтым памагаў цягаць сталы – і праз тры гадзіны пасля пачатку маэстра паўтарыў тое, што казаў на зыходзе сеансу ў «Нашай Ніве» 2005 г.: «Узмакрэў».

* * *

Не ўсе чытачы нашага рэсурса зразумелі, пра што быў верш Змітра Дзядзенкі «Крымінальная гісторыя літаратуры», апублікаваны 02.04.2017. На аршанскім сайце аўтар патлумачыў: «Па так званай «справе баевікоў» затрымалі супрацоўніка выдавецтва «Кнігазбор» Міраслава Лазоўскага і кнігараспаўсюдніка Алеся Яўдаху. Гэтай ганебнай справе і прысвечаны верш». Не ведаю, наколькі справа ганебная (ускрыццё пакажа), але тое, што яна дзіўная, факт. У прынцыпе, ухваляю супольную заяву Згуртавання беларусаў свету «Бацькаўшчына» і СБП (28.03.2017 – бел., англ. варыянты). Суверэнная дзяржава мае права сябе бараніць, але ў гэтым выпадку прэвентыўнае затрыманне некалькіх дзясяткаў асоб з’яўлялася празмернай рэакцыяй на іх актыўнасць.

Днямі абвінавачванне ў адносінах да 20 чалавек з 35 дапоўнілі «Стварэннем незаконнага ўзброенага фармавання» (арт. 287 Крымінальнага кодэкса РБ, да 7 гадоў пазбаўлення волі), што выглядае зусім ужо абсурдна. Прыпомнілі членства абвінавачаных у напаўпадпольным «Белым легіёне», распушчаным гадоў 15 таму. «Галоўная газета краіны» 11.04.2017 засведчыла, што ў бездань кадэбэшнай «журналістыкі» можна падаць бясконца. Замест фактаў парушэння заканадаўства арыштаванымі «аддзел расследаванняў» «Беларуси сегодня» штампуе дадумкі тыпу «У закрытых групах удзельнікі ведалі адно аднаго толькі па “ніках”. Нават сустракаючыся на супольных зборах і трэніроўках, далёка не ўсе ведалі адно аднаго. Напэўна, было што прыхоўваць…»

Паўлаякубовіцкі ўзровень праявіўся і ў драбязе. Так хацелася даць дыхту Станіславу Шушкевічу, пасварыць яго з абвінавачанымі (якія нібыта мелі дачыненне да «Беларускага згуртавання вайскоўцаў», ліквідаванага ў 1990-х), што дапісаліся: «16 лютага 1994 года, яшчэ пры Шушкевічу, Вярхоўны Суд забараніў БЗВ». З 26.01.1994 Шушкевіч, адстаўлены з пасады старшыні Вярхоўнага Савета, нават фармальна не меў улады ў краіне.

Крывадушная, небяспечная заява з боку Ізотавіча: «Грамадства мае права абыходзіцца як без “грамадскіх абвінаваўцаў”, так і без “грамадскіх адвакатаў”». Ролю абвінаваўцы ягонае выданне, што навязваецца беларусам з усіх прасаў за іх жа грошы, якраз дэ-факта і бярэ на сябе… А без грамадскіх абаронцаў, голасу якіх у Беларусі праз інфармацыйны шум амаль не чуваць, дзяржава захлынецца ў таннай канспіралогіі тыпу «Маладняк слухаў лідара, наліваўся злосцю, рыхтаваўся да вайны з “маскалямі”легіён ператвараў маладых байцоў у бязлітасных зомбі». І яшчэ мяркую, што без такіх абаронцаў суды ніколі не апраўдалі б ні Альфрэда Дрэйфуса ў Францыі, ні Менахема Бейліса ў Расійскай імперыі.

Карціць спадзявацца, што новы кіраўнік «галоўнага яўрэйскага саюза» (гл. вышэй) цішком-нішком адгародзіць сваю суполку ад цынічнага лаўрэата прэміі «За духоўнае адраджэнне», экс-кандыдата на пасаду пасла Беларусі ў Ізраілі… Эх, «за дзяржаву абідна».

Апаненты лукашэнкаўскіх ідэолагаў, у прыватнасці, пазнякоўцы, таксама, бывае, самі сабе псуюць рэпутацыю. Во нядаўна аблілі брудам мужнага чалавека, Барыса Хамайду з Віцебска (гл. фота; інтэрв’ю з Б. Х. чытайце, напрыклад, у «Мы яшчэ тут!» за 2008 г.). Камусьці падалося, што ён няправільна распаўсюджвае недзяржаўную прэсу – пад чырвона-зялёным «БССР-аўскім» сцягам. Насамрэч гэта быў штандар Віцебскай вобласці… Папрасіць прабачэння? Не, за тыдзень не даўмеліся. Ды што казаць пра «пешкі», калі «кароль»-Зянон змяшаў з г… нябожчыка Булахава і лічыць гэта нармальным.

Каб разбавіць сумны наратыў, прапаную зірнуць на каробку з мацой, спечанай у Кіеве ў лютым 2017 г. ды прывезенай у Мінск «Джойнтам», і ацаніць зычэнне.

Можа, мелася на ўвазе пажаданне паэтам – «Счастливого Пегаса»? 🙂

Агулам час ад часу здаецца, што сплю і бачу сон: y сне нярэдка гаворыш, а цябе не чуюць… Так і з ідэяй «Злучаных штатаў», або Вялікага княства Беларусі, Украіны і Літвы, якую падтрымаў у студзені, амаль тры месяцы таму. Зеро водгукаў з тутэйшай «палітычнай супольнасці», не кажучы пра нейкія практычныя крокі. Вядома, за гэты час улады РБ прыкладалі намаганні, каб дадаткова пасварыцца з урадамі Літвы і Украіны (усталёўка статара турбагенератара і «бітага» корпуса рэактара Астравецкай АЭС, заявы пра падрыхтоўку беларускіх баевікоў ва Украіне), але ж не заўсёды будзе так?

Нядаўна дэпутат-гісторык Ігар Марзалюк заявіў расійцам, што «Беларусь – гэта адзіная краіна, якая не дазваляе стварыць Міжмор’е. Гэты [міжморскі] ланцуг не замкнёны. І пакуль ва ўладзе будуць тыя ж людзі, што і цяпер, ён не закрыецца…» Аднак не цямлю я, што жахлівага ў хаўрусе дзяржаў ад Балтыйскага і да Чорнага мора, дзе наедак ад таго, што беларусам няпроста з’ездзіць на экскурсію ў суседні Вільнюс?.. Яшчэ 25 год таму іншы спецыяліст па мінуўшчыне, Адам Мальдзіс, разважаў: «Што ж датычыцца беларуска-літоўскай супольнасці, то само жыццё, эканамічны і палітычны крызіс падштурхоўваюць нас (як бы мы таму ні супраціўляліся) да такога з’яднання. Гэта адпавядала б нашай гістарычнай традыцыі (залаты век у Вялікім княстве Літоўскім), інтарэсам абодвух народаў. Тая граніца, на якую цяпер затрачваецца столькі сродкаў, была праведзена адвольна, “па жывому”…» (з кнігі Ю. Залоскі «Версіі», Мінск, 1995).

Cёння – апрача іншага, і Дзень касманаўтыкі. Дазволю сабе змясціць карыкатуру расійскага шахматыста-гумарыста Уладзіміра Чакаркова, прысланую ў 2003 г. для «Шахмат-плюс» (друкавалася ў 2-м выпуску гэтага мінскага часопіса).

Да таго ж раю паслухаць песню «Космас» нашага аўтара Федзі Жывалеўскага (напрыклад, тут), не пашкадуеце 🙂

Вольф Рубінчык, г. Мінск

12.04.2017

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 12.04.2017  19:18

Кароткі змест папярэдніх дзесяці серый:

№ 49 (02.04.2017). Прымітывізацыя вобраза пратэстоўцаў асобнымі аўтарамі. Разгон дэманстрантаў як анахранізм. Адмова верыць, што “ўсё прапала”. Аптымістычныя назіранні Л. Мірзаянавай, А. Горвата. Як час працуе супраць сістэмы. Казус з сатырычнай налепкай ля станцыі мінскага метро. Вынікі афіцыйнага даследавання хатніх гаспадарак. Адступленне з жыцця беларускай пошты 2010 г. (як адміністрацыя шкадавала вады ў спёку). Пошук адказу на пытанне, што будзе далей з “сілавікамі”, нежаданне іх агулам “расчалавечваць”. Прапанова “перавыхоўваць” іх у творчых саюзах. Уражанні ад прэзентацыі кнігі Л. Паўлікавай-Хейдаравай 29.03.2017. Ліст дэпутатаў Еўрапарламента пра Беларусь як уратаванне гонару “Еўропы”.

№ 48 (27.03.2017). Думкі пра волю і няволю ў беларускім грамадстве. Фактычнае паўтарэнне А. Лукашэнкам слоў персанажа п’есы Б. Брэхта (у 1997 г.). Перайманне “праваахоўнай” сістэмай РБ сюжэтаў Ф. Кафкі (“Працэс”, “Замак”). Прагрэсіўнасць канстытуцыі Кракава 1815 г. у параўнанні з сучасным беларускім заканадаўствам. Зноў пра абяцанку 2010 г. увесці суд прысяжных. Адмова старшыні Вярхоўнага суда ад канцэпцыі рэформ. Прапанова бачыць нашу сітуацыю хутчэй праз прызму Я. Шварца, чым Дж. Оруэла. Прэвентыўнае затрыманне актывістаў. Слізкасць спецдакладчыка АБСЕ і многіх еўрапейскіх палітыкаў. Назіранне А. Сідарэвіча – нямецкія “шмайсэры” на вуліцах Мінска. Рэакцыя М. Акуліч на візіт у Беларусь С. Ландвер. Крытыка ізраільскай міністаркі ў сеціве. Меркаванне пра наступны “Дзень Волі”. Супярэчлівасць уражанняў ад шэсця 15 сакавіка. Адзначэнне “Дня Волі” ў Ашдодзе.

№ 47 (23.03.2017). “Справаздача” пра паход у клуб С. Алексіевіч, на сустрэчу з краязнаўцамі, дадатковыя звесткі пра з’езд СБП. Затрыманне А. Яўдахі. Эпізоды масавага забегу ў Мінску 8 сакавіка. Прэзентацыя кнігі Л. Кэрала 12 сакавіка ў “Галіяфах”, “Марш недармаедаў” 15 сакавіка. Паводзіны анархістаў і міліцыі, згадка пра В. Шчукіна. Традыцыйны шахматны турнір у СБП 19 сакавіка. Анонс дзвюх культурніцкіх падзей. І. Марзалюк і Курапаты; абяцанне ўладаў навесці там “парадак” 25 сакавіка. Крытыка артыкула “каталіка” Сяргея М., дзе ад імя яўрэяў высоўваюцца прэтэнзіі да хрысціян, а таксама “галоўнай яўрэйскай газеты” Беларусі, якая перадрукавала артыкул М.

№ 46 (12.03.2017). Значная саступка ў выкананні “Дэкрэта № 3”. Абяцанне накіраваць атрыманыя ад яго грошы “дзецям”. Згадка фрагмента з кнігі Э. Кузняцова. Пра матывацыю пратэстоўцаў і “выкалупванне разынак з булкі”. Трагедыя ў Скідзелі і дэградацыя прадпрыемстваў, знос фондаў. Несамавітасць эканамістаў тыпу І. Целеш. Пра з’езды СБП 2002 і 2017 гг. Адносна дэмакратычныя выбары, памылкі арганізатараў, палеміка з тымі, хто пляжыць Саюз. Распаўсюд кніг у кулуарах з’езда; гістарычныя анекдоты з кнігі Л. Казлова. Імпрэза ў гонар Я. Купалы ў Мінску, чытанне на ёй верша ў перакладзе на іўрыт.

№ 45 (06.03.2017). Ізноў пра “дэкрэт № 3” – “задні ход” уладаў. Кур’ёзнае апытанне на афіцыйным сайце. Самасцвярджэнне “начальства” за чужы кошт. “Міліцэйскія” і народныя жарты. Патлумачаная прычына блакіроўкі “Луркамор’я” – непераканаўчасць тлумачэнняў. Выпраўленне і невыпраўленне памылак. Падзел на групоўкі ва ўладзе. Падзеі ў Курапатах і страта даверу бізнэсоўцаў да чыноўнікаў. Максімалізм некаторых “абаронцаў Курапатаў”. Празмерны аб’ём спіртнога ў РБ; ідэя “алкатураў”. Новы пасол Ізраіля ў Беларусі, яго вялікае інтэрв’ю. Затрыманне ў Ізраілі “беларуса”, які планаваў далучыцца да “Ісламскай дзяржавы”.

№ 44 (27.02.2017). Паблажлівасць карэспандэнта “Радыё Свабода”. Гісторыя “Піянерскай зоркі”. Штрыхі да стану беларускай адукацыі. Згадка антыўтопіі Лаа Шэ. Як “наверсе” бачаць ролю юрыстаў. Пра стаўленне да юрыстаў у Германіі 1930-40-х гг. “Маўклівая большасць” супраць дэкрэту № 3. “Вечнае вяртанне” ў Беларусі: адчуванне таго, што надышоў 1989 г. Змрочныя сведчанні пра наступствы Чарнобылю з афіцыйнага даклада 2016 г. Трагедыя на Скідзельскім цукровым камбінаце. Як мінінфармацыі “заблакавала” “Луркамор’е”. Параўнанні 1989 і 2017 гг. не на карысць апошняга. Шарлатанства некаторых мясцовых эканамістаў. Парада адправіць на “газавыя перамовы” з Расіяй гросмайстраў Жыгалку або Азарава.

№ 43 (21.02.2017). У. Чавес і Беларусь. Крытычны агляд афіцыйных венесуэльскіх выданняў, атрыманых на мінскім кірмашы. Успамін пра тое, як Л. Ананіч у 2003 г. стала “сааўтаркай” кнігі В. Вараб’ёва. Дыялог У. Чавеса і А. Лукашэнкі 2006 г. Напамін пра памыснасць пабудовы адносін з бліжэйшымі суседзямі. Падзенне ВУП у Беларусі і павольны рост ва Украіне. Водгукі на “дэкрэт № 3”. Падвышэнне пенсійнага ўзросту ў РБ. Назіранні за кар’ерай прэс-сакратаркі Н. Эйсмант (“феномен Псакі”?) Пажаданне ўзяць у адміністрацыю блазна. Ухвала рашэння міністра ўнутраных спраў Украіны не выдаваць А. Лапшына Азербайджану. Крытыка рашэння мінкульта РБ не ўключаць Саюз беларускіх пісьменнікаў у спіс творчых саюзаў, выказвання А. Карлюкевіча пра “кнігі няпэўнага зместу”.

№ 42 (17.02.2017). Антысеміцкія матывы ў Расіі. Успамін пра тое, як гэта было ў Беларусі на пачатку 2000-х гг. Адчуванне прыкрасці ад паводзін “Нашай Нівы”, якая галаслоўна прычапіла творам А. Бузіны цэтлік “антыўкраінская літаратура”. Нападкі “НН” на арыштаваных аўтараў “Рэгнума”. Цытата з С. Шыптэнкі пра гаротны стан беларускай прамысловасці. (Сада)мазахізм у Беларусі і свеце – магчымая прычына правядзення “хіджабнага” чэмпіянату свету ў Іране. Перастаноўкі ў адміністрацыі Лукашэнкі. Думкі пра тое, што намеснік міністра А. Карлюкевіч мог бы падтрымаць выданне літаратуры на ідышы.

№ 41 (15.02.2017). “Абдымашкі” І. Сярэдзіча з Лукашэнкам, ідэя “круглага стала”. Параўнанне палітычных сістэм у Беларусі і Іспаніі (пад Ф. Франка). Пустая абяцанка прызначыць омбудсмена. Ідэі для канстытуцыйнай рэформы. Сумнеўныя спасылкі гісторыка І. Марзалюка на ізраільскі досвед. Крытыка выказванняў З. Пазняка пра Ізраіль і “няўдзел” беларусаў у Халакосце. Цытаты з кнігі Л. Рэйна. Згадка пра А. Лапшына, якога не шукаў Інтэрпол.

№ 40 (05.02.2017). «Вялікая сустрэча» з Лукашэнкам 03.02.2017. Парушэнне норм і нейтралізацыя апанентаў. Няўменне сфармуляваць нацыянальную ідэю, працяг лалітыкі. Расказ аратара пра Трампа і яўрэяў. А. Лапшын як прадмет гандлю. “Казус Губарэвіча” (вызваленне ад судовай адказнасці). Рэдкасць апраўдальных прысудаў у Беларусі. Пра ганаровага консула Беларусі ў Ізраілі Г. Магнезі. Схема “сваім – усё, чужым – закон”. Пазітыўныя рэкламныя ролікі для тых, хто едзе ў Беларусь. Прапанова развіваць хостэлы з нізкімі цэнамі на жытло.

Змест ранейшых серый гл. у №№ 40, 30, 20, 10 🙂