Tag Archives: Федор Живалевский

В. Рубінчык. «Ты навошта БЧБ?»

Навіны з Ізраіля зноў бянтэжаць: у гэтую ноч (29/30 красавіка) пад Цфатам у цісканіне загінула звыш 40 чалавек, ёсць сотні параненых. Спачуваю родзічам ахвяр і не збіраюся нікога абвінавачваць, а пагатоў даваць няпрошаныя парады, але… Становішча «баарэц» у апошнія два гады ўсё больш нагадвала тое, пра што пісаў Эфраім Кішон дзесяцігоддзі таму ў фінале свайго сатырычнага твору «Ліса ў куратніку». Толькі там пра асобна ўзятую вёску недзе на поўначы Ізраіля.

З сумам пазіраў я на працэсы дэградацыі, але ж не меў магчымасцей, каб змяніць нешта ў лепшы бок. Зрэшты, які з мяне мудрэц: усе (ОК, пераважная большасць) разумелі, што бясконцая серыя парламенцкіх выбараў у Ізраілі недарэчная, што вялізныя грошы, выдаткаваныя на іх, маглі б пайсці на больш карысныя мэты…

Хтосьці меркаваў, што Кішон – гэта пра даўно мінулыя «мапаеўскія» часы з іх чыноўнікамі-недарэкамі, а выявілася, што пра ХХІ стагоддзе. Ну, вось горкі ўрок і падказка: не варта грэбаваць старымі кнігамі, мастацкай літаратурай увогуле. Бадай, не толькі для ізраільцаў урок – для ўсіх нас.

Год таму, калі многія ў Беларусі адчулі, што «мы на парозе грандыёзнага шухеру», неяк мацней пацягнула мяне да публіцыстыкі. За гэты час (травень 2020 – красавік 2021 гг.) на belisrael выйшла каля 80 фельетонаў з няхітрымі расповедамі пра тутэйшую палітыку & культурку. Зараз… хочацца ужо крыху памаўчаць і паназіраць за тым, як у наступным месяцы будзе выконвацца план па трансферы ўлады – «Стратэгія перамогі беларусаў», прэзентаваная ў пачатку лютага 2021 г. Мудрыя, дальнабачныя людзі пісалі – не раўня мне!

Сатырычны тэлеграм-канал «Советская Белоруссия» таксама вёў разумны хлопец («Сяргей, рабочы гадоў 30», як ён адрэкамендаваўся ў інтэрв’ю). Не быў бы разумны – не казаў бы ўвосень 2020 г.: «Строга кажучы, у нашай краіне ўсё жыццё ператварылася ў адзін вялікі жарт, таму нічога прыдумляць і не трэба. Узяць тую ж забарону на плясканне ў далоні — гэта што? Гумар ці рэальнасць? У Беларусі досыць проста спакаваць рэальнасць у тэкст — вось вам і жарт».

Я быў пачаў ужо радавацца, што ў Сінявокай нарэшце з’явіўся аналаг ізраільскага «Бэсэдэра?». Ды незалежны гумар, а пагатоў сатыру, тутэйшыя ўлады не вельмі ўмеюць талераваць («самі не жартуем і іншым не дамо»), таму… 29.04.2021 паступіла навіна, што адмін парадыйнай «СБ» перастаў выходзіць на сувязь – мабыць, зараз ён на Акрэсціна або ў СІЗА. Будзем спадзявацца, што на яго месца прыйдуць іншыя… Зрэшты, хтось ужо прыйшоў – як у знакамітай познесавецкай фільме «Чалавек з бульвара Капуцынаў».

Тым часам я выбраў колькі пастоў з пабліка, якія пацешылі найбольш, пераклаў подпісы на беларускую. Пакуль выбіраў, «Наша Ніва» пакрочыла тым жа шляхам. Але густы з названым выданнем у нас заўсёды розніліся, таму супаў толькі адзін жарцік.

З 1 траўня ў Беларусі ўводзіцца асабісты падатак на выкіды вуглякіслага газа (СО₂). Грамадзян з аб’ёмам лёгкіх да 3 л абавяжуць сплаціць 50 рублёў за месяц, а тым, у каго аб’ём лёгкіх перавышае 5 л, давядзецца раскашэліцца на 80 рублёў 1 капейку штомесячна. Дыхайце разважліва і радзей! (20.04.2021)

Cтаршыня федэрацыі прафсаюзаў Міхаіл Арда: «Усе спробы дэструктыўных сіл расхістаць рэжым вырачаны на правал. У бліжэйшую тысячу гадоў рэвалюцый у Беларусі не будзе. Я не агаварыўся. Устойлівасць нашай улады гарантаваная на тысячу гадоў наперад!» (20.04.2021)

Плашчаніца ўдачы. Лукашэнка прапанаваў расійскім інвестарам выкупіць у яго плашч, у які ён быў апрануты ў час патэнцыйнага выкрадання і забойства змоўшчыкам Фядутам. Пачатковая цана лота $2 млрд. (22.04.2021)

Патрыёты Беларусі запусцілі новы праект па раздрукоўцы праўладных ётуб-ролікаў на паперы. Зараз легітымным грамадзянам, казакам, шматдзетным афіцэрам і ветэранам без доступу ў інтэрнэт будуць укідваць у паштовыя скрыні двухгадзінныя анімацыйныя ролікі на паперы з высмейваннем дэструктыўных БЧБ-змагароў (24.04.2021)

Ты навошта БЧБ? КазАчка Вольга Бондарава звярнулася з заявай у Генпракуратуру з патрабаваннем вывучыць сямейства бусліных на прадмет апраўдання злачынстваў нямецка-фашысцкіх захопнікаў і іх памагатых на тэрыторыі Беларусі ў час Вялікай Айчыннай вайны (24.04.2021)

Падвышэнне радыяцыйнага фону не болей чым на 1мЗв за месяц! У сувязі са стабільнай работай БелАЭС Лукашэнка падпісаў дэкрэт аб увядзенні прамога прэзідэнцкага кіравання ядзернымі працэсамі на станцыі (25.04.2021)

Прэс-сакратар МУС Вольга Дыпламатава: «Пацвярджаем затрыманне радыкальнага баскетбаліста Аляксандра Куля. Ён абвінавачваецца ў публічных закліках супраць гвалту і за сумленныя выбары. Па сукупнасці злачынстваў яму пагражае да 10 год турмы» (27.04.2021)

Дарэчы, пра фон… Паслухайце харошую песню ў выкананні беларускага панка Фёдара Жывалеўскага.

Пра ўкіды ў паштовыя скрыні. Пісаў ужо, што непрыемна мне было чытаць тую псеўдагістарычную інфу, якой шпігавалі мінчукоў у красавіку. Звярнуўся ва ўстановы Мінгарвыканкама, каб даведацца, хто аўтар і ініцыятар размяшчэння лухты на «жыроўках» – і 28.04.2021 атрымаў-такі рэакцыю.

Ой-вэй, каторы раз мушу дзякаваць за тое, што па-беларуску, а ў астатнім… Думаеце, пане Букатаў, ваша інфармацыя мела «сацыяльны характар»? «Асацыяльны» было б у кропку: тут у мяне патлумачана, чаму (а тут і не ў мяне).

У сярэдзіне красавіка дапускаў я наступнае: «сілавікі» самі не ведалі, што ім рабіць са Сцяпанам Латыпавым – прадпрымальнікам, які к таму часу каля сямі месяцаў мадзеў за кратамі. 27.04.2021 стала вядома, што справу яны ўсё ж «расследавалі», але як? Сабраўшы ў кучу ўсялякае здубавецце, кшталту «ўвядзення ў зман спажыўцоў». Маўляў, Сцяпан купляў «несертыфікаванае ў Беларусі» рэчыва для апрацоўкі раслін, прычым таннейшае, чым абяцаў кліентам – во дзе прычына кідаць чалавека ў СІЗА да суда! «Супраціў пры затрыманні» – гэткае ж абы-што; на відэазапісе 15.09.2020 відаць, што Латыпаў не супраціўляўся, а спакойна папрасіў міліцыянта паказаць пасведчанне.

Зараз адчайна спрабуюць давесці, што тэлеграм-канал, які адміністраваў С. Латыпаў у жніўні-верасні 2020 г., быў «экстрэмісцкі», бо пры яго дапамозе арганізоўваліся дваровыя сустрэчы і г. д. Назіраецца чарговая спроба нацягнуць «саву на глобус» – ні муралы, ні бел-чырвона-белыя сцягі, ні нават чаяванні з канцэртамі грамадскай небяспекі не ўяўлялі. Праблемы пачаліся толькі тады, калі ў чужы двор, абсталяваны самім жыхарствам суседніх дамоў, палезлі шэрыя знішчальнікі муралаў, сцягоў і стужак (не магу нават назваць гэтых людзей «чырвона-зялёнымі», таму што за свае колеры яны не змагаліся). Іхнія вылазкі скончыліся збіццём Рамана Бандарэнкі 11.11.2020 і яго смерцю ў рэанімацыі на наступны дзень.

Найбольш «важкая» прычына для выбару жорсткай меры стрымання, агучаная на БТ у верасні 2020 г., – намер С. Латыпава атруціць людзей у пагонах загадкавым дыфасфінам – або зусім знікла з матэрыялаў следства, або не будзе разбірацца ў судзе. Ну, раздзьмуванне з мухі слана – адзін з улюбёных прыёмаў тутэйшых «праваахоўнікаў», а ў выніку «гара нараджае мыш»… Прыпамінаю працэс над кіраўніком Іудзейскага рэлігійнага аб’яднання Юрыем Дорнам, на якога пасля арышту ў 2012 г. «вешалі» некалькі сур’ёзных злачынстваў, што агулам цягнулі гадоў на 7-8.

Ю. Дорн на фота В. Заміроўскага («БелГазета», 2013 г.)

На судзе ў 2013 г. пракурорка прасіла пасадзіць Дорна на 5 гадоў. У выніку з пяці прад’яўленых абвінавачванняў было даказана адно (ухіленне ад сплаты падаткаў), і Юрыя вызвалілі ў зале суда – к таму часу «злачынца стагоддзя» адседзеў сваё. Пракуратура пратэставала, але марна.

Яўрэя Дорна сувязямі з «амерыканскім яўрэйскім лобі» не папракалі – ну, магчыма, таму, што ён не займаўся палітыкай, дый час быў не той… А вось беларуса Юрася Зянковіча, затрыманага надоечы ў Маскве, падобна, сёй-той хацеў бы зрабіць агентам «яўрэйскага капіталу». Іначай навошта спатрэбілася гэтая публікацыя ў газеце «адміністрацыі прэзідэнта» (28.04.2021)?

Дзіва дзівоснае – які-такі «яўрэйскі капітал» мог стаяць за Зянковічам? Усе гэтыя камітэты & кангрэсы i тутэйшым яўрэйскім суполкам дапамагаюць гады ў рады… Хто для іх беларускі палітык сярэдняй рукі, якія праблемы яны маглі вырашаць пры яго дапамозе? Хутчэй за ўсё, тут нейкі блеф, падхоплены КДБ-ФСБ, – службамі, каторыя дагэтуль не выкідваюць старыя метадычкі пра хаўрус яўрэйскіх і беларускіх «буржуазных нацыяналістаў». І пададзены ён так неакуратна няйначай у разліку на тое, што «піпл усё адно схавае»…

Днямі скончыў чытаць другую частку рамана Паўла Севярынца «Беларусалім», названую «Сэрца сьвятла». Аўтар амаль 11 месяцаў сядзіць незразумела за што, яго перавялі ў Магілёў, і 12 траўня тамака мае пачацца судовы працэс (закрыты, а як жа – «часам не да законаў») над ім і актывістамі «Еўрапейскай Беларусі». Кніга, нагадаю, была надрукавана ва Ўкраіне ўвесну 2020 г., там ёсць і «яўрэйскія старонкі». Але больш уразілі нават не яны, а тое, што некаторыя моманты проста рыфмуюцца з тымі падзеямі, што распачаліся крыху пазней…

– масавае абуджэнне беларусаў у розных гарадах («Беларух») і пераезд «штабу» ў Вільню;

– візіт кіраўніка дзяржавы ў мінскую турму да палітвязня;

– імя міністра ўнутраных спраў Беларусі – Уладзіміраў Уладзімір Уладзіміравіч (параўн. з тым, як пачалі «шыфравацца» сведкі-міліцыянты з восені 2020 г.: Іваноў Іван Іванавіч, Аляксандраў Аляксандр Аляксандравіч, і г. д.);

– дазвол страляць па вокнах дамоў, дадзены «сілавікам»…

Карацей, кнігу варта прачытаць нават тым, хто не зусім падзяляе погляды аўтара на палітычнае і рэлігійнае жыццё (а такіх багата).

Прадстаўлю тут яшчэ адну кнігу, з якой вы наўрад ці знаёмыя. Змест яе гаворыць сам за сябе…

Гэта зборнік успамінаў, пакінутых вязнямі гродзенскага (і не толькі гродзенскага) гета, укладзены Б. Ерузалімам. Ён жа – ініцыятар стварэння яўрэйскага музея пры Вялікай Харальнай сінагозе ў цэнтры Гродна (музей дзейнічае з восені 2012 г., а сінагога – аж з XVI ст.). У канцы пан Ерузалім, загадчык аддзела іўдаізму Гродзенскага музея гісторыі рэлігіі, крыху распавядае пра сябе і сваю сям’ю – пра тое, як ён «дайшоў» да таго, каб апекавацца яўрэйскім музеем.

Наклад кнігі чамусьці ўсяго 30 асобнікаў (я гартаў яе ў Нацыянальнай бібліятэцы). Не верыцца, што ў Гародні-2020 было менш за 30 чалавек, здольных набыць такое важнае выданне.

Вольф Рубінчык, г. Мінск

30.04.2021

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 30.04.2021  20:24

***

Ирина Афремова   30.04.2021 в 16:36
Трагедии случаются.
Разные. Пожары, землетрясения. Падающие дома, наводнения.
Природные бедствия и дело нерадивых или непрофессиональных рук человеческих. Ошибки, которые приводят к бедствию, халатность, недосмотр, неправильные решения.
Погибают люди. На поле боя, в борьбе за освоение космоса или ради спасения других людей.
.
А еще вот так, в давке, среди таких же, ни в чем не повинных, пришедших и приехавших на праздник.
.
Вчера утром они еще молились, разговаривали с друзьями и детьми, танцевали, радовались, что добрались до Святого места, надеялись на лучшее.
Все. Их нет.
.
Потом, после того, как будут преданы их тела земле, потом, когда закончится день траура, потом будет осознание происшедшего. Потом будут работать комиссии, потом будут искать виновных.
.
Сегодня надо только сочувствие близким погибших и пожелание здоровья раненым.
И если нет сочувствия в душе, если безразлична судьба тех, кто оказался на больничной койке, то, неужели, нельзя хотя бы просто помолчать. Не писать гадости, не издеваться над жертвами этой беды. Перетерпеть, сдержать свою ненависть, антипатию по отношению к людям, погибшим на горе Мерон, презрение к их образу жизни.
.
Не знаю, красота ли спасет мир, но злоба в день трагедии может его погубить. Уже губит тех, кто её множит, они просто этого еще не замечают, не замечают что теряют своё человеческое лицо.
*
.
Michael Lobovikov 30.04.2021 в 18:58
.
Трагедия на Мероне – это не только скорбь о погибших. Это еще и стыд. За отношение к ней многих израильтян, и особенно русскоязычных.
.
Когда мою спасательную часть привели вчера ночью в готовность выехать на Мерон (чего в итоге не произошло – завалов там не было, и ЭТИ наши знания не пригодились) – я вспомнил про книгу Зоар.
Не вообще – а именно про эту, на снимке. Который я сделал в Мексике 4 года назад, во время нашей спасательной миссии после землетрясения там.
.
Стопку этих карманных Зоаров я увидел, пложив свою каску в машине, в которой местная еврейская община перевозила нас к местам нашей “работы”. Кто-то из мексиканских евреев посчитал, что нам может потребоваться учение р.Шимона Бар-Йохая – основоположника Каббалы. В память о котором проходит этот праздник на горе Мерон.
.
Лаг БаОмер – это день его кончины, который он завещал отмечать именно как праздник.
Вот этой способности найти в нашей традиции силы встретить катастрофу – естественной для общины Мексики – так не хватает многим русскоязычным израильтянам. С точностью до наоборот – трагедия гибели незнакомых и ни в чем не виноватых людей вызвала мутные всплески глумления, ненависти и презрения к погибшим. С употреблением классической антисемитской лексики…
.
Потому, что там были религиозные евреи. А их нашу уважаемую публику учили ненавидеть и презирать сначала советская власть – в затем здесь, в Израиле, воинствующие дособорцы из местных “просвещенных” безродных быв.евреев. С примкнувшей к ним мелкой секторальной партией, построившей на этой ненависти свое электоральное выживание.
.
Эта тотальная оторванность от еврейства и открытые враждебность и презрение ко всему, что его представляет свойственны слишком многим русскоязычным израильтянам. Многих из которых и “израильтянами” трудно назвать. Они тут, с нами – но так, в гостях. “Спасибо, пешком постоят.”
.
И это наша национальная трагедия. Ведущая нас к отдалению друг от друга, раздору, расколу и распаду. До полного ослабления и поражения. На радость всему прогрессивному человечеству, не теряющему надежды избавится от нас в один прекрасный день.
.
В Лаг Баомер мы отмечаем не только “йорцайт” Рабби Шимона. В этот день закончилась эпидемия, от которой умерли 24.000 учеников рабби Акивы. Которые были так наказаны за отсутствие уважения друг к другу, распри и раздоры. За столь любимую нами “беспричинную ненависть”.
.
Для всех искалеченных советским прошлым и современной израильской системой “просвещения” – это примитивные сказки отсталых “досов”. Но все, кому ценности человеческой морали – основанные во многом на нашей традиции и философии иудаизма – более знакомы и близки, видят в этом призыв к единству. Основанном на уважении.
.
Даже если ты чего-то не знаешь, и не понимаешь. Это еще не делает тебя лучше. Хотя так хочется преодолеть комплексы своего незнания собственной традиции презрением к ней…
.
Книга Зоар написана на арамейском. Который я не знаю. К сожалению. Но там, в машине, я положил ее в карман. Для меня она была символом единства нашего народа и нашей традиции. Без уважения к которой мы не останемся народом.
А пока давайте научимся уважать друг друга.
И помолимся за выздоровление раненых, и за утешение семьям погибших. Каждый как может. В этот шабат, по нашей традиции.
.
Шабат шалом.
.
*
.
,
Misha Levin  1 мая в 00:38
.

Сутки назад я сидел у костра в Бней Браке и планировал написать большой текст про взаимодействие светских и харедим. Пожарных, обеспечивающих безопасность, не просто благодарили, нас постоянно угощали чем было, в основном чипсами и колой, к нам специально подходили сказать спасибо (когда у тебя коляска с младенцем плюс пять бегающих вокруг детей разного калибра, в толпе между кострами по песку сделать крюк на 50 метров не так просто). Дети, естественно, просили дать полить из пожарного ствола и надеть каску. Множество просто очень теплых улыбок от проходивших мимо суровых харедимных семей, причем и от детей, и от родителей. Мне хотелось про все это подробнее рассказать, там есть над чем подумать…

Около 2 часов ночи (может быть раньше, не заметили потому что тушили) посыпались соообщения в пожарно-спасательных группах, потом мы стали читать новости. Пожарные у нас вчера подобрались абсолютно светские, но все были в ужасе. Ехать туда смысла уже не имело, нас и не вызывали, все были растеряны и подавлены. Если бы можно было поехать и хоть как-то помочь было бы легче… В первых сообщениях было про 20 погибших, потом около 30, потом 35, потом 38. Все хотели понять что случилось, но никто не пытался сразу назначить виноватых. Пожарные слишком часто видят трагедии, чтобы считать, что всегда есть виноватый.

2 года назад на лаг баомер я дежурил как раз на горе Мерон. Мы заняли позиции в первой половине дня и мне казалось, что такое количество медиков, полиции и спасателей мог собрать в одну точку только параноик. Пожарные машины с экипажами стояли буквально раз в 200 метров на всем пути паломников. Полицию я даже не считал. Там же, естественно, амбулансы и парамедики. Идущие между всеми этими машинами и группами в форме люди выглядели забавно, как будто их всех подозревают в намерении немедленно устроить беспорядки или внезапно заболеть. Но вечером стало несмешно. По широкой деревенской улице сплошным потоком поднимались люди. Шли небыстро, но плотно. А навстречу им шел такой же поток спускающихся с горы. У нас кормежка и палатка для отдыха были прямо напротив машины, через дорогу, но перейти дорогу было непросто. Люди шли непрерывно до утра, на рассвете поток начал слабеть. Нам тогда сказали, что прошло больше милиона, я не проверял эту цифру. Но поверьте – таких толп я, выросший в пятимиллионном городе, не видел никогда.

Сейчас многие говорят, что в трагедии виноваты то ли раввины, которые не запретили этот праздник, то ли полиция, которая не туда направляла поток людей, то ли еще кто-то, кто должен был построить дополнительные дороги для входа и выхода… Очень многие пытаются найти виноватых. Может быть там и произошла какая-то ошибка, не знаю, это всё будут расследовать. Но если в таком потоке людей кто-то упал, то случится или нет давка с погибшими вопрос случайностей. Если за ним было чуть больше свободного места, то он встанет и пойдет дальше, или его поднимут и вынесут к обочине. Но если именно за ним шла плотная группа, то начнется давка. Если всё это происходит в узком месте давка будет нарастать. Если на лестнице, причем на спуске, то трагедия весьма вероятна. Чтобы этой вероятности не было участники должны уметь ходить в толпе. Не просто уметь – этот навык надо тренировать постоянно. В метро в Питере скорее всего обошлось бы  – почти каждый, кто там ходит, бывал прижат толпой к ограждениям и знает, что это такое. Там достаточно тех, кто при возникновении затора рефлекторно тормозит движение толпы освобождая себе место не толкая впереди идущего, как хочется сделать инстинктивно, а ложась спиной на идущего сзади. Но это люди, выросшие в толкучке. Те, кого еще в детстве чуть не задавили. Они может быть и не увидели, но почувствовали, как шедший сзади взрослый откинулся назад чтобы их не задавить. Они это делают автоматически.

У нас просто нет мест, в которых тренируется этот навык. Раз в год пройти по узкой лестнице на горе Мерон не в счет, этого мало. Если обошлось, то и запоминать нечего, никто ничему не научился. А если не обошлось… Те, кому не повезло, уже тоже никому не расскажут, насколько важно не толкать в спину идущего впереди. И всё, больше в Израиле практически нет мест и ситуаций, в которых возникает такая давка и можно научиться правильно ходить в толпе.

И еще один момент, про который мало кто знает. При правильной организации мероприятий с большим количеством людей несчастные случаи неизбежны. Я могу это довольно просто объяснить, но не сейчас. Сейчас это будет неуместно.

Выздоровления раненным и соболезнования родственникам погибших.

ברוך דיין האמת…

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (106)

Хочацца, не хочацца, а шалом! Вось і юбілей Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь падкраўся – Вярхоўны Савет яе зацвердзіў 25 год таму. Старшыня Грыб М. І. падпісаў амбівалентны тэкст, дзе адпачатку ўсё ж не было такіх перлаў, як «У вьшадку», «сазеты», «Вярхоўны Савег», «Рэспубліісі Беларусь», «Кантродьная палата», «Каыстытуцыйны Суд» («дзякуй» за іх парталу pravo.by). У сакавіку 1994 г. не абы-якія паўнамоцтвы гарантаваліся будучаму прэзідэнту (баялі, праз сваіх міньёнаў пашчыраваў тагачасны прэм’ер-міністр Кебіч, які мерыўся заняць прэзідэнцкі фатэль), але ж ладны кавалак улады дэпутаты пакінулі сабе. Праз гэтую дваістасць потым як заіскрыла!..

Версія Канстытуцыі 1996 г., падрыхтаваная ў нетрах лукашэнкаўскай адміністрацыі, раскалола Вярхоўны Савет у простым і пераносным сэнсах. Другі раз Канстытуцыя мянялася дзеля «стабільнасці» канкрэтнай асобы, і той асобе ўвосень 2004 г. быццам бы дазволілі балатавацца на трэці ды наступныя тэрміны прэзідэнцтва. Кажу «быццам бы», таму што з юрыдычнага пункту гледжання рэферэндум 17.10.2004 выявіўся, мякка кажучы, сумнеўным мерапрыемствам – нават вікіпедыя пацвярджае.

Так ці іначай, народ не здолеў абараніць першую Канстытуцыю сваёй суверэннай дзяржавы ад ператварэння ў закладніцу абставінаў. Дзіва што: бальшыня жыхароў Беларусі за гэтыя 25 гадоў наўрад ці ўспамінала пра існаванне «асноўнага закона» часцей, як 25 разоў. Так, увосень 1996 г. ішлі бурныя дыскусіі вакол двух праектаў, вынесеных на рэферэндум, – ну і рытуальна СМІ кожны год нагадваюць, што 15 сакавіка – Дзень Канстытуцыі. Пазіцыю «люду паспалітага» даволі добра адлюстроўвае даўні казьма-пруткоўскі афарызм: «При виде исправной амуниции / Как презренны все конституции!» Багема ж магла працытаваць наступнае, блокаўскае: «Ты будешь доволен собой и женой, / Своей конституцией куцой, / А вот у поэта – всемирный запой, / И мало ему конституций!»

Зварот да паштовага начальства, прыпраўлены спасылкай на Канстытуцыю. Пасля гэтага ўлетку 2010 г. прыйшла нарміроўка, і аклады паштальёнаў 104-га аддзялення былі падвышаны ў сярэднім на 10%.

Двойчы Канстытуцыя перапісвалася па ініцыятыве А. Лукашэнкі. Цяпер ён загаманіў пра новую рэдакцыю, што мае быць прынята ў пачатку 2020-х гадоў… Нібыта Канстытуцыйны суд ужо над ёй працуе.

З улікам «модных» антыліберальных трэндаў (прэс-сакратарка Лукашэнкі лічыць, што дыктатура – «брэнд» Сінявокай, не баг, а фіча; акурат як у КНР, адкуль, відаць, вецер і дзьме) прагноз неспрыяльны… Мяркую, у новай версіі будзе знішчана ўсё прыстойнае, што яшчэ захавалася ў тэксце. Палітычным сілам, якія арыентуюцца на здаровыя глузды, варта быць напагатове. Але мала проста даць адлуп ініцыятыве з «Чырвонага дома».

Самі па сабе карэктывы тэксту дапраўды наспелі, не раз пісаў пра гэта. Важна перахапіць ініцыятыву – і «знізу» дабіцца ўдасканалення Канстытуцыі. Вядома, фундаментальныя артыкулы, асабліва тыя, дзе сказана пра паўнамоцтвы прэзідэнта, урада і парламента, дый пра няісны з 2013 г. Вышэйшы гаспадарчы суд, змяніць гэтак немажліва: значыць, трэба патрэніравацца на кошках на іншых раздзелах. Балазе трэці («Выбарчая сістэма. Рэферэндум»), пяты («Мясцовае кіраванне і самакіраванне»), шосты («Пракуратура. Камітэт дзяржаўнага кантролю»), сёмы («Фінансава-крэдытная сістэма Рэспублікі Беларусь»), тэарэтычна, паддаюцца ўдасканаленню і без рэферэндуму (гл. арт. 140).

Вось арт. 74, дзе гаворыцца пра рэспубліканскія рэферэндумы, гучыць так: «назначаюцца… па прапанове Палаты прадстаўнікоў і Савета Рэспублікі, якая прымаецца на іх раздзельных пасяджэннях большасцю галасоў ад устаноўленага Канстытуцыяй складу (поўнага складу) кожнай з палат, або па прапанове не менш як 450 тысяч грамадзян, якія валодаюць выбарчым правам, у тым ліку не менш як 30 тысяч грамадзян ад кожнай з абласцей і горада Мінска». А чаму б не зменшыць колькасць подпісаў, патрэбных для арганізацыі рэферэндуму ў РБ? Каб замест 450 тысяч было напісана «300 тысяч», замест 30 тыс. – 20 тысяч. Зараз 450 тыс. аўтографаў сабраць амаль не рэальна, а вось зніжэнне бар’еру ў паўтара разы магло б і падштурхнуць мясцовыя палітычныя сілы да «працы з насельніцтвам»… Знізіць бар’ер варта яшчэ і таму, што жыхароў у Беларусі за 1996–2019 гг. значна паменела – бадай на 700 тысяч.

Паводле арт. 121, да выключнай кампетэнцыі мясцовых Саветаў дэпутатаў належыць назначэнне мясцовых рэферэндумаў. Я б дадаў пасля «назначэнне» – «і арганізацыя». Выбарны орган, якім з’яўляецца савет дэпутатаў, не павінен у такой справе, як выяўленне народнай волі, залежаць у арганізацыйных пытаннях ад «вертыкалі» з прызначэнцамі на чале (выканкам або мясцовая адміністрацыя).

У арт. 126 пра генпракурора чаму б не дапісаць: «Генеральны пракурор назначаецца з ліку асоб, якія маюць вышэйшую юрыдычную адукацыю». І, па аналогіі з членамі Канстытуцыйнага суда: «Гранічны ўзрост – 70 гадоў». І ў арт. 131: «Старшыня Камітэта дзяржаўнага кантролю назначаецца прэзідэнтам» дадаць: «…з ліку асоб, якія маюць вышэйшую юрыдычную або эканамічную адукацыю», зноў жа, пазначыўшы гранічны ўзрост (70). Сэнс правак – у тым, каб не прапускаць дылетантаў на ключавыя кантрольныя пасады, а таксама не рабіць з гэтых пасад сінекуры для пенсіянераў. Аналагічны даважак напрошваецца ў арт. 136, дзе гаворыцца пра Нацыянальны банк: «Члены праўлення Нацыянальнага банка прызначаюцца з ліку асоб, якія маюць вышэйшую эканамічную або фінансавую адукацыю і вопыт адпаведнай працы не меншы за 10 гадоў». Зразумела, так сабе абарона ад Чэ Гевараў і Пятроў Пятровічаў з інжынерна-будаўнічым бэкграўндам, аднак лепшая, чым нічога.

У арт. 135 ёсць куртатая норма: «Справаздачы аб выкананні рэспубліканскага і мясцовых бюджэтаў публікуюцца». Калі, дзе? Прапаную дапоўніць: «не пазней шасці месяцаў з дня заканчэння справаздачнага фінансавага года, у тым ліку на агульнадаступных электронных рэсурсах». Калі ўсе справаздачы будуць вывешвацца ў інтэрнэце – а не толькі друкавацца ў «раёнках» – гэта шмат каму дапаможа, напрыклад, даследчыкам, інвестарам. І мясцовыя ўлады, апрыёры, пачнуць абыходзіцца з бюджэтам больш адказна.

Такім чынам, можна было б удасканаліць 6 артыкулаў Канстытуцыі са 146. Усе прапановы ў плане прымальнасці адносяцца, падобна, да «шэрай зоны», г. зн. Лукашэнка і яго атачэнне (адміністрацыя, Нацыянальны цэнтр заканадаўства і прававых даследаванняў) па ўласнай ініцыятыве іх прасоўваць не будуць, але ж і блакіраваць важкіх падстаў няма. Таму нават праз такую «дрыгву», як цяперашні квазіпарламент (Нацыянальны сход), праўкі маглі б прайсці.

Што застаецца? Сабраць за іх 150 тыс. подпісаў грамадзян у адпаведнасці з арт. 138 Канстытуцыі. Наколькі гэта рэальна, пытанне складанае, але дапусцім, што ў Беларусі ёсць 10 дзеяздольных суполак «альтэрнатыўных сіл», і ў кожнай з іх – па 1000 «штыхоў»… Тады кожнаму актывісту досыць будзе сабраць 15 подпісаў – справа аднаго-двух дзён. Асабіста я, дарма што беспартыйны, гатовы размахнуцца на збор дваццаці, мо нават дваццаці пяці 🙂

«Дзвіжуху» я б назваў (умоўна) «За Канстытуцыю для народу». З аднаго боку, арганізатары паспрабавалі б хоць на каліва пашырыць народаўладдзе, з другога – спраўдзілі б уласныя сілы перад парламенцкімі і прэзідэнцкімі «выбарамі». Толькі рабіць усё трэба хутка, каб пралезці ў «акно магчымасцей» – паспець да восеньскай сесіі палаты прадстаўнікоў (змяненні і дапаўненні Канстытуцыі не праводзяцца ў апошнія шэсць месяцаў паўнамоцтваў палаты – арт. 138).

Ці здольныя ўмоўныя 10 суполак дамовіцца міжсобку, часова адкінуць рознагалоссі дзеля карыснай справы? Пажывем-пабачым, наступны месяц усё вырашыць – а што тут яшчэ скажаш…

Для разрадкі – навіна, якая звыш 24 гадзін красавалася на галоўнай старонцы папулярнага беларускага сайта:

Бедны Тэль-Авіў – і Зена, і «оправится»! Ды перажываў «белы горад» і не такое 😉

А цэнтр Мінска 8 сакавіка перажыў новы масавы жаночы набег забег «Beauty Run». Арганізатары & журналісты заяўлялі, што пабіты мінулагодні рэкорд (3-3,5 тыс. удзельніц; насамрэч у 2018 г. іх было пад 2000, фінішавалі 1519) – маўляў, імпрэза прыцягнула звыш 5 тыс. жанчын. Што на плошчы Незалежнасці бягух сабралося багата, няма cумневу; мо сёлета «планка» ў 3000 і была ўзятая… Тым не менш даруйце, федэрацыя лёгкай атлетыкі, tut.by ды іншыя; пяць тысяч удзельніц – гэта пакуль што wishful thinking. Нямала тых жанчын, якія папярэдне запісаліся ў масавы забег, фактычна не выйшлі на старт. Ну, у сяброўскім Кітаі прыпіскі робяцца на ўзроўні правінцый або нават краіны, ёсць каго імітаваць 🙂

 

Медаль (разам з ружай выдаваўся кожнай з фінішорак) быў традыцыйна харошы. Пацешыла таксама тое, што імпрэза натхніла Сяргея Варыводу на гумарны рэпартаж. Самаіронія – тое, чаго звычайна бракуе беларускім журналістам, а тэкст Варыводы ўсцяж на ёй трымаецца. Дарэчы, шкада яго тутбаеўскага калегу Арцёма Ш., вымушанага весці праект «Разжавана» з «тлумачэннямі» складаных тэм за 3 мінуты – сама назва праекта выклікае сумныя думкі 🙁

…Пакуль таптаўся па плошчы ў чаканні жонкі пасля «Прыгожага забегу», прыкмеціў шыльду з памылкай. Гэтых шыльдаў з «Minicipal» замест «Municipal» нават дзве – з «усходняга» і «заходняга» бакоў спуску ў гандлёвы цэнтр «Сталіца».

«Кампетэнтныя органы», выправіце? 🙂 Прэцэдэнты апошнім часам здараліся

* * *

На жаль, вышэйзгаданая «галоўная прэс-сакратарка РБ», хоць і недалёка адышла ад Віскуна з оруэлаўскай «Фермы», у чымсьці мае рацыю, разважаючы аб тым, што ў свеце ёсць (або можа з’явіцца) попыт на дыктатуру. Узяць адно радыё, што вяшчае з суседняй краіны, дзе, кажуць, пасля 1989 г. усталявалася «кансалідаваная дэмакратыя», – яно не грэбуе нейтральна-пазітыўнай трактоўкай нацыста 1930–40-х гадоў. «У Вільні… быў адным з арганізатараў Беларускай нацыянал-сацыялістычнай партыі. Падчас Другой сусветнай вайны рэдагаваў у Менску Беларускую газету», – пішуць гэтак жа рахмана, як пра атрыманне «героем» пачатковай і сярэдняй адукацыі.

«Мода» на Казлоўшчыка (у «Новым часе» быў пра яго спачувальны артыкул яшчэ ў 2016 г.) рыфмуецца з прагай «парадку» і «моцнай рукі», што існуе не толькі сярод лукашэнкаўцаў. І справа не так у папулізме, як у скочванні ў палітычную архаіку.

«Вольфаў цытатнік»

«У журналістыцы скандалы – сігналы, якія спаборнічаюць за прыцягненне ўвагі чытачоў у моры інфармацыі. Людзі настолькі распешчаны моцнай інфармацыйнай плынню, што для стварэння рэзанансу неабходна даводзіць нейкія рэчы да абсурду» (Нэлі Гуціна, 1995)

«Прыхільнікі эканамічнай правіцы могуць ставіцца да багацця з рэлігійным піетэтам, але мы не абавязаны паважаць іхнія погляды ў гэткай жа ступені, як паважаем чужую рэлігію і веру» (Джонатан Чэйт, 2009)

«Людзі ненавідзяць сваіх герояў / Болей, чым любяць уласных дзяцей» (Фёдар Жывалеўскі, 201?)

«Хіба не даводзілася нам бачыць тысячу разоў, як выходзіць на трыбуну чыноўнік і пачынае скардзіцца нам на праблемы ў яго ведамстве або галіне? Як быццам мы самі пра гэтыя праблемы не ведаем! Як быццам мы павінны гэтыя праблемы вырашаць, а не ён» (Антон Арэхъ, 06.03.2019).

«Наш чалавек прызвычаіўся, што паміж словамі і справамі – бездань. Ён прызвычаены не словы слухаць, а між радкоў чытаць. Рэальная палітыка, у нашым разуменні, ад пабочных вачэй схавана, а тое, што гаворыцца на публіцы – толькі для маскіроўкі… Каб табе паверылі, аднаго або двух выступаў мала. Давер або недавер да цябе будзе назапашвацца доўга, паводле сукупнасці крокаў…» (Абас Галямаў, 10.03.2019)

Вольф Рубінчык, г. Мінск

11.03.2019

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 11.03.2019  22:11

Водгук

Перачытаў некалькі разоў. Вельмі цікавыя прапановы, асабліва па змяншэнні падпіснога бар’ера. Тут сапраўды трэба кожную кропку і коску прасоўваць, якая хоць трохі аблегчыць жыццё і далейшае змаганне.

Алесь Рэзнікаў, г. Мінск   (27.03.2019  14:08)

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (100)

Шалом! Ну во, дажыліся – кшталт «вялікага юбілею»… Хацеў бы назваць тых, каторыя не адмаўляліся супрацоўнічаць з серыялам «Катлеты & мухі» (est. 2015). Гэтыя людзі давалі каментарыі, слалі водгукі і/або матэрыял для будучых серый, цытавалі асобныя выпускі, бывала, зацята спрачаліся з аўтарам: Маргарыта Акуліч, Уладзімір Бараніч, Сяргей Будкін, Інэса Ганкіна, Юрась Гарбінскі, Уладзімір Гінзбург, Якаў Гутман, Зміцер Дзядзенка, Андрэй Дубінін, Алена Ждановіч, Фёдар Жывалеўскі, Алег Зелянцоў, Ігаэль Іегудзі аka Косця Лук, Леў Казлоў & Галіна Кур’яновіч, Сяргей Каспараў, Павел Касцюкевіч, Уладзіслаў Каташук, Васіль Кісляк, Зміцер Левіт, Дзмітрый Лыбін, Антон Лявіцкі, Людміла Мірзаянава, Гена (Гдалія) Пекер, Ігар Пушкін, Аляксандр Розенблюм, Дзмітрый Рослаўцаў, Святлана Рубінчык, Уладзь Рымша, Пётр Рэзванаў, Алесь Рэзнікаў, Павел Севярынец, Анатоль Сідарэвіч, Іна Соркіна, Сяргей Спарыш, Анатоль Старкоў, Віктар Сяргейчык, Юрый Тэпер, Аліна Федарэнка, Васіль Фрэйдкін, Алекс Фурс, Фелікс Хаймовіч, Віталь Цыганкоў, Раман Цыперштэйн, Андрэй Шуман, Ганна Янкута… Усім і кожнаму – мех падзяк! І два мяхі – рэдактару belisrael.info Арону Шусціну, які звыш сарака месяцаў церпіць гэта во ўсё :-/

Былі поспехі, мільгалі няпоспехі – да прыкладу, няспраўджаныя прагнозы. Суцяшаю сябе трывіяльна: маўляў, з кожным здараецца (а як яшчэ?). «Жырыноўскі па ўсіх параметрах не дацягвае да палітычнага лідара. І таму ў яго няма будучыні», – казаў пасол Расіі ў Ізраілі Аляксандр Бовін у інтэрв’ю «Новостям недели» (красавік 1994). І ў сваім дзённіку 1993 г. «чалавекавед» Бовін (1930–2004) занатаваў пасля першых выбараў у Дзярждуму: «Упэўнены, што за межы ХХ стагоддзя ён не выйдзе. Як палітычны лідар, зразумела». «Несапраўднага пасла» няма, а палітык на літару «Жэ» ёсць – летась атрымаў на расійскіх прэзідэнцкіх выбарах мільёны галасоў, трапіўшы ў тройку, як тое ўжо здаралася ў 1991 і 2008 гадах… ЛДПР выглядае – не скажу, што стала – амаль рэспектабельнай партыяй, і сёлета Аляксей Навальны ўжо гатовы падтрымаць яе кандыдата ў Піцеры (кажа, абы не ад «Адзінай Расіі»).

Ва ўсіх сэнсах бліжэйшы да нас прыклад – з Вадзімам Іосубам, папулярным у СМІ аналітыкам нейкага фінансавага агенцтва. Будзе казаць 28.01.2019: «На тыдні, які пачаўся…, еўра можа патаннець, знізіцца да 2.42» А паглядзіце, як на тыдні мяняўся курс:

Інфа з https://myfin.by/currency/eur (28.01.2019 – 03.02.2019). Cіняя лінія – курсы куплі, чырвоная – продажу. Еўра з 2.45 падаражэў да 2.47 руб., г. зн. амаль на 1%.

«Геапалітычных» прагнозаў апошнім часам таксама ў нас робіцца – хоць экспартуй іх аўтараў, хоць мяняй на коз, як летась зрабілі ў Турцыі з футбалістамі… Адзін фацэт варожыць, што Расія наўрад ці праглыне Беларусь, другі – што пагроза рэальна існуе, і жаліцца, што ў яго магчымасці расплюшчыць людзям вочы на пагрозу ў 100 разоў меншыя, чым у першага. То звярнуўся б на belisrael.info, чо 🙂 А папраўдзе, усе гэтыя накіды – ва ўмовах высокай ступені нявызначанасці ды недахопу інсайдэрскай інфы – нагадваюць эпізод з бессмяротнага гогалеўскага твору («даедзе кола да Масквы альбо не»).

Карацей, няма чаго быць мудрацом у вачах сваіх. Я-то не толькі да псеўдаэкспертаў, я і да сябе з іроніяй стаўлюся; яны – не ведаю.

Наказы в. а. цара наконт чарговага «ператрахвання» школьных праграм – гэта чысты Фанвізін, «Недарасль». Да таго ж касец, жнец і на дудзе ігрэц папракае настаўнікаў высокімі заробкамі – «ужо за 900 рублёў у сярэднім». Добра, што я не ў сістэме ды не мушу падпарадкоўвацца дурным загадам; уціск, відаць, такі, што і зорка «Радыё Свабоды» Ганна С. вырашыла для сябе «ненавідзячы, падпарадкоўвацца».

З другога боку, амбіцыі грамадскіх дзеячаў – тых, якія заяўляюць пра прэтэнзіі на галоўны фатэль краіны – таксама вылазяць аднекуль з паралельнай рэальнасці. У пачатку 2019 г. «адзначыліся» Мікола Статкевіч, ягоны цёзка Казлоў (нават не старшыня Аб’яднанай грамадзянскай партыі, а в. а.), Алена Анісім, якая замахнулася ажно на 40% галасоў выбарцаў… Пра ўсіх названых ужо разважаў: у прыватнасці, тут, тут і тут. Пільныя чытачы лёгка здагадаюцца, як я трактую шансы гэтых «кандыдатаў у кандыдаты» на наступных «выбарах». Ну, прынцып «не дагонім, дык хоць сагрэемся» ніхто не скасоўваў 🙂

Разумею тых, хто кажа, што выбараў няма. Дапраўды, апошні раз вылучэнне кандыдатаў мела нейкі сэнс у 2001 г., калі «вертыкаль» і Ліда Я. вырашалі меней (мелася больш-менш незалежная федэрацыя прафсаюзаў, не было амаль усёахопнай кантрактнай сістэмы, сеціва ідэолагаў; многія захоўвалі спадзевы на расійскіх дэмакратаў і Захад, на «еўрапейскія каштоўнасці» ўвогуле). І ўсё-такі… сітуацыя непрадказальная. Хто ў лютым 1989 г. прадбачыў, што ў сакавіку 1990 г. з Канстытуцыі СССР выкінуць артыкул пра «кіруючую ролю» КПСС, а ў ліпені кансерватыўны ў цэлым Вярхоўны Савет БССР заявіць пра суверэнітэт Беларусі? Цяжка мне пагадзіцца з Сяргеем Спарышам, які заранёў ацэньвае прэзідэнцкую кампанію у РБ-2020: «[Ігар] Барысаў або [Ганна] Канапацкая дакладна не будуць буяніць».

Дарэчы, канструктыўная ідэя (нават дзве), як папярэдне адбіраць кандыдатаў – і кандыдатак – на вышэйшую пасаду. Трэба, каб яны прачыталі Біблію, прынамсі Пяцікніжжа, і здалі іспыт на разуменне прачытанага. Вернікамі быць ніхто не прымушае, аднак Біблія – збор тэкстаў, на якія абапіраецца палова чалавецтва, дык трэба, каб тутэйшыя хоць бы збольшага сяклі паляну арыентаваліся, каб на самітах было пра што размаўляць…

Ну, асабіста я пускаў бы ў белпрэзідэнты толькі тых, каторыя чыталі мае кнігі і сёе-тое ў іх зразумелі 🙂 Дальбог, «Выйшла кніга» (2017) & «Выбраныя катлеты і мухі» (2018) таксама здольныя служыць «шыбалетам», гэткім пропускам у вялікую палітыку. Ведаю, што крыху перабольшваю, але з нагоды юбілейчыку – дапушчальна. Дый пісьменнік Максім Клімковіч зацікавіўся «Выбранымі катлетамі…», а чым ён горшы за палітыкаў? 😉

М. Клімковіч у час аўтограф-сесіі Андрэя Федарэнкі; сам А. Федарэнка. Фота В. Р. і racyja.com, Мінск, 31.01.2019

Усё яшчэ ёсць ахвотныя ўспомніць пра далукашэнкаўскую Рэспубліку Беларусь (гл. ранейшыя згадкі ад Ю. Тэпера, П. Рэзванава, А. Рэзнікава…). Зараз эстафетка перадаецца мінскаму мастаку.

Андрэй Дубінін (1963 г. нар.):

Асаблівых сігналаў са знешняга свету ў маім дзённіку не зафіксавана ў тыя гады. Я выкладаў у ліцэі, быў паглыблены ў працу… Да таго ж у 1992 годзе нарадзіўся першы сын, і часу было вобмаль. Але, мабыць, галоўная прычына апалітычнасці – мы (купа рэстаўратараў) свой пік прайшлі ў 1990 годзе, калі шчыльна ўлучыліся ў выбарчую кампанію ў Вярхоўны Савет па Фрунзенскім раёне Мінска, я стаў даверанай асобай работніцы Белрэстаўрацыі Элеаноры Вецер, мы ў майстэрні ўручную рабілі ўлёткі з анёлам і тэкстам «Будзе песьня – будзе і хлеб» (тады камуністыя ўсё казалі «будзе хлеб – будзе і песня»; маўляў, спачатку дайце кіўбасы людзём, а тады і мова падцягнецца). Штовечар абыходзілі кватэры па ўсім раёне, я асабіста амаль усе дамы абышоў і тлумачыў-усміхаўся-жартаваў-абаяў-агітаваў… Дамоў вярталіся апоўначы. Нашым праціўнікам быў Генадзь Карпенка, памятаю сходы па школах, асабліва запаў выступ Уладзіміра Папругі – таленавіты прамоўца быў. Мы крыху саступілі Карпенку, але з нашым рэсурсам – проста рамантычны палёт і ніякіх грошай, плюс мастацкае ўкладанне – гэта была перамога. Мы тады так улезлі з вушамі ў гэтую справу, што пасля ўжо, відаць, была адваротная рэакцыя – замкнуцца ў сваёй Вежы-Басталіі.

Толькі ўскосна на семінарах наш настаўнік Алег Хадыка часам чапляў актуаліі. Напрыклад, 5 лютага 1992 г. ён казаў: «Мы знявечаны тым, што не было сецэсіі, буржуазнага перыяду. Чурлёніс (у літоўцаў) а ў нас толькі Чуркін. І трэба ўзнавіць Міцкевіча, сентыменталізм, сентыментальны беларускі план. Данчык можа зрабіць больш за ўсіх. Самыя страшныя для беларускага народа беларускія прадаўшчыцы (гэта быў цэлы клас людзі пры размеркаванні ядомага). Пазняк хацеў беларусізаваць прадаўшчыц, а яны толькі вырваліся (з вёскі ў рускамоўную цывілізацыю)… Прадаўшчыц зараз можа адзін Данчык уработаць…»

* * *

Даволі годна прайшлі «міжнародныя дні Халакосту» ў Беларусі: традыцыйны канцэрт «Жоўтыя зоркі» ў дзяржфілармоніі, сюжэт на тэлебачанні з інтэрв’ю былых вязняў Мінскага гета Якава Краўчынскага і Фрыды Лосік (Рэйзман)… А найбольш крэатыўна, здаецца, павялі сябе актывісты ў Гродне – зладзілі «анімацыйную экскурсію» па тэрыторыі гета № 1.

Хто чытаў і канспектаваў «Катлеты з мухамі», той ведае: да тутэйшых сацыялагічных выбрыкаў я доўга ставіўся або скептычна, або… монапенісна. Але ж надоечы прачытаў інтэрв’ю дырэктара акадэмічнага інстытута сацыялогіі – прызначанага з паўгода таму – і нутром адчуў, што не ўсё яшчэ страчана. Кандыдат навук, якому ў сакавіку 2019 г. споўніцца 40 год, «шарыць» не толькі ў анкетах; яго не без падстаў раскручваюць як галоўнага драконазнаўцу Сінявокай. Агулам, чалавек, дарма што намагаецца «падфарбаваць» дзяржаўную ідэалогію (паклаўшы ў яе падмурак міфалогію беларусаў) транслюе разумныя думкі, напрыклад:

Беларусы глыбока ўсведамляюць сябе як асобную нацыю са старажытнай гісторыяй і самастойнай дзяржавай. Успрыманне сябе як малодшых братоў расійцаў або палякаў – чужы, навязаны звонку стэрэатып…

Ад навукоўцаў патрабуюць хуткага выніку. Усё гэта вельмі негатыўна адбіваецца на навуцы як на сферы прадукавання новых ведаў, таму што досвед паказвае: са 100 заяўленых даследаванняў толькі 10 даюць вынік. З гэтых 10 актуальную выгаду прыносіць толькі адно. Але, калі не фінансаваць усе 100, то і аднаго прарыву (у БССР 192030-х «прарывам», у адрозненне ад «пералому», называўся правал, у цяперашняй РБ – поспех; значэнне слоў з цягам часу мяняецца – В. Р.), здольнага акупіць усе выдаткі, не будзе.

Да таго ж новы дырэктар не без гумару: у сваім блогу посціў нямала «вясёлых карцінак», праўда, перад тым, як заняў адказную пасаду. Пра радыё і папоў – не новая, сустракаў яе гадоў трох таму ў Аляксея Вішні (між іншага заўважу: з такімі «сябрамі», як Вішня, Віктару Цою і ворагаў не трэ’ было мець). Тым не менш:

«Недзе на раёнчыку»; «Суб’ект-аб’ектная інверсія» (узята адсюль)

«Вольфаў цытатнік»

«Культура – гэта сістэма табу, а мастацтва – гэта сістэма пераадолення табу» (Міхаіл Швыдкой, 24.02.2018).

«Брак даверу да медыяў, спалучаны з пачуццём бездапаможнасці ў вырашэнні ўсё вастрэйшых эканамічных, сацыяльных і палітычных праблем, паспрыяў распаўсюду тэорый змовы па ўсім свеце» (Мана Неестані, iranwire.com, 27.11.2018)

«Дарога – гэта сіла, у якой няма канца» (БГ, песня пра «смарагдавыя дні», 2019)

«Агульны прынцып: у публічнай прасторы найбольш выгадныя актывы заўсёды маскіруюцца пад стратныя… Смецце — гэта рэсурс XXI стагоддзя» (Кацярына Шульман, 15.01.2019)

«Каб цешыцца з перамен, трэба, каб было нязменнае: велічэзная тоўшча жыцця, якая паўтараецца, рэпрадукуе сябе» (Уладас Павілайціс, 22.01.2019)

«Барацьба за падвышэнне зарплат — гэта барацьба з карупцыяй. Проста знізу» (Аляксей Навальны, 24.01.2019).

«Быць беларусам у Еўразвязе – гэта ўсё роўна што быць габрэйскім хлопчыкам у савецкай школе. Намагаешся быць лепшым, каб даказаць, што ты як усе» (Paval Kasciukevič, 24.01.2019)

Вольф Рубінчык, г. Мінск

03.02.2019

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 03.02.2019  18:47

***

Поддержать сайт 

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (93)

Шалом усім, хто яшчэ сочыць за серыялам! Ідзе ён доўга, але ўсё ж не 8888 дзён, як у асобных палітыкаў, якія граюць ролю прэзідэнта… Харошую карцінку выставіў надоечы «антыжурналіст»:

Годны адказ на адміністратыўнае захапленне «святам бясконцасці», практыкаванае ўрадавым інфармагенцтвам. Набор фактаў ад Аляксея Карпекі – адказ больш падрабязны.

Ці звярнуў хто ўвагу на тое, што «бясконцасць» у афіцыёзным кантэксце можа намякаць на адмену прэзідэнцкіх выбараў 2020 года? Хітрыя ідэолагі праз сваё агенцтва яўна зандуюць глебу. Логіка ў вышэйшых чыноў скасабочаная, і калі статуя гарадавога з сабачкам насупраць будынка міністэрства ўнутраных спраў РБ лічыцца «жывой» (толькі не кажыце мне, што падлетак пасля затрымання 14.11.2018 сам даўмеўся прасіць прабачэння ў статуі, якую перад гэтым пляснуў), то чаму б жывому чалавеку не зрабіцца помнікам самому сабе? 🙂

Калі ўспомніць, што 13 лістапада шэф абвясціў 2019-ы «годам палітычнай вакханаліі» (прадоўжыцца, маўляў, да сярэдзіны 2020 г.), то карціна вымалёўваецца больш-менш ясная. Зміцер Дзядзенка, літаратурны жартун – ці жартаўлівы літаратар – ужо пераназваў ЦВК на чале з «паднявольнай птушкай» Лідай у «Цэнтральную Вакханальную камісію» 🙂 🙂

Дапраўды, сістэме надакучылі выбары, нават імітацыйныя, тым болей што, як паказвае расійская практыка, яны дэмаралізуюць выканаўцаў і здольныя абярнуцца нечаканай перамогай «апазіцыі». Ад любімых некалі рэферэндумаў адміністрацыя ўжо адмовілася, хоць змена Канстытуцыі наспела і пераспела (асноватворны юрыдычны тэкст неабходна было мяняць 5 год таму, перад ліквідацыяй гаспадарчых судоў, або хаця б адразу пасля яе). Дык што, «каранацыя ў чацвер»? Няўжо-такі збудзецца мой сцэнарый з «Баціканам»?

Ісці ў заклад аб лёсе Беларусі да 2021 г., як я тое прапаноўваў чытачам у канцы кастрычніка, ніхто не пажадаў. Ёсць яшчэ пару дзён, але… мяркую, аматары змрочных прагнозаў не выйдуць на сувязь. І гэта крыху суцяшае – значыць, у глыбіні душы яны і самі не вераць, што РФ паглыне РБ або адкусіць яе ўсходнія вобласці, адно хайпуюць.

…Год таму дзяўчаты з горада Б. (Барысава! – хіба Давіда Шульмана начыталіся) заснавалі капэлу «Жыдовачка», якая грае яўрэйскія мелодыі. Назоў не ўсім спадабаўся, і вось што прачытаў у fb-акаўнце капэлы: «Як граць штэтлфолк у Беларусі, звацца “Zhydovachka” і не адграбаць ад “русскоязычных белорусских евреев” а ніяк! Граць, звацца і адграбаць». Сапраўды, ёсць яўрэі, якія адрэагавалі, нібыта бык на чырвоную анучу – хтосьці нават абяцаў паскардзіцца ў адміністрацыю Цукербергіі… Спадзяюся, дзяўчаты (іх цяпер шэсць) не кінуць сваю справу. Словы «жыд», «жыдоўка» мне бачацца архаічнымі – ну дык музыканткі і аднаўляюць, як умеюць, старыя яўрэйскія танцы! Дапраўды, 100-200 гадоў таму не юзалі носьбіты беларускай мовы слова «яўрэй», хаця спробы «раскруціць» нешта падобнае рабіліся і да знакамітай пастановы ЦК 1925 г. Так, на рубяжы 1917–1918 гг. Сымон Дзякоў з Магілёўшчыны пісаў у рэдакцыю газеты “Вольная Беларусь”: «Пакуль слова “жыд” будзе існаваць, ужывацца ў друку і гутарцы, да тых часоў астанецца жывучым атрутны корань антысемітызму… Замяніце гэтае слова вельмі зычным словам “еўрэй”». Рэдакцыя ў № за 07.01.1918 адказала: «Слова жыд не мае ў сабе нічога ганебнага, і жыдоўская маса ў нас не абражаецца ад гэтае назвы».

Згаджуся з незнаёмым мне Ільёй Шведзікам (21.11.2018, fb-група «Белорусские евреи»): «Стаўленне да выкарыстання канкрэтных слоў залежыць ад эмацыйнай афарбоўкі… У цэлым, вядома, у большасці выпадкаў гэтае слова (сугучнае з беларускім “жыд” – В. Р.) у 2018 годзе на тэрыторыі былога СССР выкарыстоўваецца для прыніжэння яўрэяў, і яго выкарыстанне непрыемна мне як яўрэю. Але канкрэтна ў гэтым выпадку зусім не бачу нічога абразлівага. Бачу, наадварот, спробу адраджэння яўрэйскай музычнай традыцыі, што мне, як яўрэю, нават прыемна. Удалая спроба або не, я не ведаю ))))» Дадам, што ў канцы 2000-х гадоў пад кіраўніцтвам Дзмітрыя (Зісла) Сляповіча ў Мінску былі праведзены тры невялікія фэсты «Жыдовішча», выйшаў ідыш-беларускі слоўнік Аляксандра Астравуха з развагамі пра «жыдоўскую культуру», і свет не перакуліўся.

Сам я ў 2002 г. выдаваў газету з белмоўным падзагалоўкам «незалежная яўрэйская», а ў 2003–2009 гг. – «беларуска-яўрэйскі» бюлетэнь. Вытворныя ад «жыда» там ужываліся толькі ў тэкстах гістарычнага характару (таго ж Змітрака Бядулі…). Аднак, паклаўшы руку на сэрца, аддаю перавагу «Нашай Ніве» пачатку 2000-х з яе паведамленнямі пра «жыдоўскія сьвяты», а не цяперашняй, павярхоўна паліткарэктнай «НН», якая піша пра «яўрэяў», але дэ-факта нацкоўвае сваю аўдыторыю на нашых людзей.

* * *

У пачатку года часта ездзіў у аўтобусах, дзе хоцькі-няхоцькі слухаў у салоне бясконцыя натацыі пра тое, што расклейванне несанкцыянаваных аб’яў на апорах кантактнай сеткі (прасцей кажучы, на прыдарожных слупах) цягне за сабой штраф ад 20 да 100 базавых велічынь. Гэта сур’ёзная сума: для параўнання, звычайнае парушэнне правілаў дарожнага руху пешаходам «важыць» усяго ад 1 да 3 базавых, то бок прыблізна ад 12 да 36 долараў.

Падобна, «Мінсктранс» сваімі ролікамі, пра якія гаворыцца тут, усім жыхарам і гасцям сталіцы вушы пратрубіў. Нават паказвалі мульцік, у якім суворы дзядзька-міліцыянт бярэ за каўнер вісусаў-расклейшчыкаў. Але які плён гэта дало к канцу года, праз 9-10 месяцаў?

Слупы г. Мінска па-ранейшаму залепліваюцца рэкламай… Мабыць, гэта такая народная традыцыя.

Побач з плошчай Бангалор, каля станцый метро «Пушкінская» і «Спартыўная», лістапад 2018 г. Не самы цэнтр, аднак і не перыферыя

Хочацца падкінуць чытачам – і чытачкам – пытанне для роздумаў: чаму народ не баіцца пакарання? Варыянты адказу: а) у Мінску многа рызыкантаў; б) прыбытак ад аднаго выхаду на вуліцу з аб’яўкамі большы за штраф (што наўрад ці); в) усе ведаюць, што праваахоўным органам няма ахвоты лавіць парушальнікаў. Высоўвайце свае версіі.

Асабіста я схіляюся да трэцяга варыянту – у сталіцы пільна ахоўваюцца толькі асобныя лапікі, ля дзяржустаноў і пад. Невыпадкова тых, хто ўступаў у кантакт з вышэйзгаданым «гарадавым» на вул. Гарадскі Вал, затрымлівалі вельмі хутка. З аднаго боку, такая «выбіральнасць» цешыць, бо прадухіляе татальны кантроль над грамадзянамі. З другога… сумна ад таго, што не паўсюль на тэрыторыі РБ (ды што там РБ – Мінска) закон дзейнічае аднолькава.

Каб пазбыцца непажаданых афішак, раіў бы ўладам парадаксальны крок: не палохаць штрафамі, а наадварот, дазволіць расклейку – або зрабіць яе абавязковай для кожнага грамадзяніна 🙂 Адчужэнне «паспалітага люду» ад «інстанцый» зараз такое, што людзі пачнуць рабіць усё на злосць, г. зн. ухіляцца ад пэцкання слупоў. 😉

* * *

У сераду, 21 лістапада, зноў заехаў у Курапаты (мінулы раз наведваў урочышча летась). Паглядзеў на новы помнік, пастаўлены з санкцыі міністэрства культуры. Праекты, што ўвайшлі ў шорт-ліст, у свой час не выклікалі ў мяне энтузіязму, аднак гатовая канструкцыя са звонам, пры ўсёй яе мастацкай другаснасці адносна хатынскіх пабудоў, нечым кранае.

Асабліва прыемна было ўбачыць на ножках гэтай «вежы» надпісы на ідышы квадратнымі літарамі (muter, shvester, man ды інш. – усяго звыш 10 родных слоў). Дарэчы, і стаіць новы помнік зусім побач з манументам, узведзеным «ад імя яўрэяў» у 2004 г. – там таксама ёсць словы на ідышы. А шыльда з другога боку пацвярджае, што Курапаты ўзятыя пад ахову дзяржавай:

Потым я спусціўся з «Галгофы» ў бок рэстарана «Поедем поедим». Ён метраў за 100 ад лесу з крыжамі, спадарожныя домікі – метраў за 60. Абышоў плот – і на ўваходзе заўважыў групу пратэстоўцаў. Іх было чацвёра, у тым ліку Павел Севярынец. Ягоны паплечнік з Радашковічаў неўзабаве сышоў.

 

Валерый, Юрась, Павел

Пастаяў я з хлопцамі, пагутарыў. Павел быў настроены па-баявому – надалей настойвае на закрыцці рэстарацыі. Аптымістычна ён ацэньваў нядаўняе звальненне ключавых чыноўнікаў мінкульта (Дрыга, Яцко) – маўляў, гэта знак, што хутка ўсё зменіцца. Спыняў аўтамабілі і тактоўна прапаноўваў пасажырам буклеты. Дзеля-мадзеля і я ўзяў буклецік на мелаванай паперы – нейкая фірма раздрукавала яго для пратэстоўцаў бясплатна.

Папраўдзе, не пераканалі мяне ні размовы, ні друкаванае пасланне («рэстаран на чалавечых костках» – кідкі лозунг, але ж насамрэч парэшткі расстраляных на гэтым месцы не былі выяўлены). Вялікага сэнсу ў «асветніцка-місіянерскім» пратэсце зараз не бачу, хоць Павел і казаў, што многія ў выніку адмовіліся ад заездаў ва ўстанову, якая цяпер нясе вялікія страты. Усё ж рэстаратары нештачкі зарабляюць на кейтэрынгу… Можна як заўгодна ставіцца да Леаніда Зайдэса, але ён выглядае ўпартым, мэтаскіраваным бізнэсоўцам.

Выйсцем было б ці то дабіцца вяртання 150-метравай ахоўнай зоны праз суд, ці пабудаваць ля кальцавой дарогі аналагічны рэстаран ды перавабіць наведвальнікаў, ці штодня выводзіць да ўезду ў «Поедем поедим» па 100-200 чалавек, блакуючы шлях, каб у адказ на разгон(ы) прыходзілі б новыя пікетоўцы. Паколькі ўсё пералічанае – са сферы фантастыкі, выпадае шукаць кампрамісу (варыянт улетку я выкладваў; магчымыя, зразумела, і іншыя).

Год цяжкі, але здаралася і нямала добрага. Вось нястомны Іосіф Шкляр (аka Iossi Schkr) месяцы тры таму падрыхтаваў інфарматыўны фільм пра Валожынскую ешыву, ды яшчэ з англійскімі субтытрамі. Вось гэткі ж нястомны Алесь Астравух едзе на чарговую «літвацкую экскурсію» пад эгідай «Арт Вандроўні» (канец верасня) і ладзіць «нясумную лекцыю» пра маме-лошн у «Арт Сядзібе» (сярэдзіна лістапада).

Самому мне сёлета пашчасціла чытаць вершы на ідышы перад шырокай публікай 4 разы (у сакавіку, верасні і двойчы – у кастрычніку). Столькі ж ідышных выступаў было ў мяне за 3 папярэднія гады (2015–2017 гг.) – чым не доказ прагрэсу? 🙂

Калі сёлета чытачы выказалі цікавасць да паэмы Рыгора Кобеца «Палестына», я перанабраў яе для сайта. Зараз прапаную слаць заяўкі на паэму Тодара Кляшторнага «У дарозе» (1927), дзе быў апісаны антыяўрэйскі пагром. Твор цытаваў Андрэй Хадановіч у сваёй леташняй лекцыі, прысвечанай Т. Кляшторнаму, – гл. тут. Абяцаю набраць «У дарозе» цалкам, калі заявак да 07.12.2018 паступіць усяго тры (а не пяць). Міўца 🙂

І пра дзіўнае. Чым далей у лес, тым раней ставяць у Мінску навагоднія елкі. У 2018 г., напрыклад, святочнае дрэва каля Прытыцкага, 27 (лядовы Палац спорту) сканструявалі 12-13 лістапада, а некалі было – у канцы месяца… Катэгарычна чакаю ад сваёй аўдыторыі тлумачэнняў гэткага феномена!

«Вольфаў цытатнік»

«Розніца паміж Рашай і Беларусяй прыкладна як паміж выправіцельнай калоніяй і псыхіятрычнай лякарняй. У лякарні чысценькія ходзяць і харчуюцца з дыетычнага стала, толькі дурныя. Элемент дзікунства і там і там» (Фёдар Жывалеўскі, 14.10.2018)

«У кароткатэрміновых прагнозах памыляюся, у даўгатэрміновых не ўдзельнічаю. У інтэрнэт не зазіраю. Гэта ўсё адно, што разганяць туман рушніком. І, выбачаюся, дупай хвалі адбіваць» (Міхаіл Жванецкі, 06.11.2018)

«Весці дзённік са спазненнем – гэта, так ці інакш, літаратура» (Міхаіл Рубін, «Дзеяслоў», № 4/2018).

Вольф Рубінчык, г. Мінск

23.11.2018

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 23.11.2018  15:00

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (83) / Котлеты и Мухи (83)

(Перевод на русский под оригиналом)

Шалом! Каму яго (шалому) не хапіла, падыходзьце па адным…

Прэзідэнтападобны чалавек згойсаў у Оршу і ў панядзелак, 13-га, не прамінуў наладзіць там «разгон ураду» (або нават «пагром», паводле палітолагападобнага Алеся Ш.). Ірына Таліб Халіп адгукнулася на падзею ў тым плане, што гэтае шоу зламалася, прынясіце якое іншае. Ідэя ператварыць лукашэнскія нарады ў баі гладыятараў не самая кепская з магчымых, але пры той умове, што ў іх будзе ўдзельнічаць і «галоўны гладыятар». Калі дзядзечка разважае пра «сабатаж», то павінен прыслухацца да парады булгакаўскага прафесара: узяць палку і адлупіць сябе па патыліцы. Паводле Канстытуцыі (арт. 84), прэзідэнт мае права старшынстваваць на пасяджэннях урада, адмяняць урадавыя акты, ён прызначае і звальняе ўсіх міністраў. Напрыклад, за 24 гады прэзідэнцтва змяніўся бадай дзясятак міністраў спорту – а між тым не сказаць, каб з сінявокім спортам усё было ў парадку.

Аматар хакею з мая 1997 г. яшчэ і прэзідэнт Нацыянальнага алімпійскага камітэта – летась яго каторы раз выбралі (?), кажуць, нават аднагалосна. Стары-новы прэзідэнт абяшчаў, што будзе кожныя тры месяцы ладзіць пашыраныя нарады… Каб мяне не папікнулі ў скажэнні вялікамудрых слоў, прывяду цытату ў арыгінале з «самага чэснага сайта» (30.05.2017): «Я для себя определил и вам обещаю, что каждый квартал у нас будет расширенный исполком под руководством Президента. Не те 13 человек в кулуарах, а будем проводить расширенное заседание раз в квартал».

Надоўга імпэту не хапіла: апошні раз правёў, здаецца, 07.09.2017. Пасля гэтага здараліся пасяджэнні якраз-такі ў «вузкім складзе»: 16.01.2018, 16.03.2018, 24.07.2018. Так што нават сваёй адміністратыўнай абяцанкі не дадзяржаў обер-чыноўнік. Можа, яно і да лепшага – менш істэрык у сухой рэшце… Але стыль ягонага кіравання ўсё роўна накладвае адбітак на існаванне спартыўных федэрацый.

Не хацелася вяртацца да «казуса Каташука», досыць падрабязна агледжанага ў мінулай серыі, аднак, відаць, варта. Нагадаю, 30.07.2018 выканкам Беларускай федэрацыі шахмат аднагалосна (зноў праславутая аднагалоснасць 🙁 ) прыняў рашэнне выключыць брэсцкага трэнера з суполкі. Быццам бы ў час камандных чэмпіянатаў Еўропы на яго паступіў шэраг скаргаў ад бацькоў удзельнікаў; маўляў, дзеці так перажывалі праз крытычныя запісы на сайце Каташука, што «кушаць не маглі» (С).

У пачатку жніўня цяжка было праверыць наяўнасць або адсутнасць «шэрагу скаргаў». Але ў раёне 15-га чысла я завітаў на старонку інтэрнэт-выдання «Трыбуна», дзе 06.08.2018 быў змешчаны тэкст Івана Сапегі пра «дзіўную гісторыю» – і дапраўды здзівіўся. Артыкул выглядаў іначай, чым 6-га і нават 10-га жніўня; з яго былі выдалены рэплікі, нязручныя для кіраўніцтва БФШ, напрыклад, ад маці юнага шахматыста, які cа спазненнем трапіў на чэмпіянат у Германіі…

«Затое» матэрыял быў дапоўнены абзацамі ад старшыні федэрацыі Анастасіі Сарокінай. Рэдакцыя «Трыбуны» не палічыла патрэбным паведаміць пра апдэйт – няхай тое застаецца на яе сумленні. Але цікава, што Наста прагаварылася: былі толькі дзве [пісьмовыя] скаргі і «прыблізна пяць-шэсць званкоў» (NB: калі такія і паступалі, то іх «да справы не прышыеш»).

Нават калі б «трывожных сігналаў» было не 2, а 22, элементарныя прынцыпы юрыспрудэнцыі вымагалі, каб трэнер быў выкліканы на пасяджэнне выканкама, каб прэтэнзіі разбіраліся з яго ўдзелам, каб ён хоць праз скайп мог сябе абараніць, у рэшце рэшт. Цяпер жа я мушу на 100% згадзіцца з калегам Каташука, мінчуком Лыбіным: берасцеец стаў ахвярай пераследу за крытыку, а скаргі – толькі зачэпка.

У працэсе «кіравання рэпутацыяй» а-ля Пракапеня старшынька дадала: «Уладзіславу быў адпраўлены ліст, у якім было растлумачана, чаму прынята такое рашэнне Выканкама Беларускай федэрацыі шахмат». Паглядзеў я той ліст ад 31.07.2018… Галаслоўную заяву пра грубае парушэнне патрабаванняў Статута цяжка назваць тлумачэннем.

Харош і стыль, характэрны хутчэй не для зварота да шматвопытнага трэнера (апрыёры таварыша па агульнай справе, няхай і «дысідэнта»), а для міліцэйскіх позваў.

Агулам, шкада, што Сарокіна, дама адносна маладая (1980 г. нар.) і «прасунутая» (у 2000-х досвед жыцця ў цывілізаванай краіне – Аўстраліі, у 2010-х – свой бізнэс тутака), пераняла найгоршыя традыцыі эрбэшнага чынавенства. Дапускаю, што гэты факт у кастрычніку 2018 г. будзе ўлічаны пры выбары месца для Сусветнай шахматнай алімпіяды 2022 г., на якое прэтэндуе Мінск. Амбітнасць амбітнасцю (зрэшты, новае кіраўніцтва федэрацыі так і не адкрыла дакляраваны 13 месяцаў таму «музей гісторыі беларускіх шахмат»), але не ўсім захочацца ехаць на імпрэзу, за якую маюць адказваць носьбіты юрыдычнага нігілізму і ВІПР, гатовыя крочыць па жывых людзях.

Дзеля справядлівасці, не ўсё кепска ў тутэйшым шахматным свеце. Піша адзін з кіраўнікоў камітэта завочных спаборніцтваў Леанід Шацько: «Я даволі часта сутыкаюся з дзейнасцю работнікаў БФШ і павінен адзначыць іх многiя дзеянні (выканаўчы дырэктар М. Тамковіч у гэтым годзе вырашыла пытанне завочнікаў, якое вісела многімі гадамі, аператыўна i квалiфiкавана) станоўча». Але ж і ён не быў здаволены рашэннем выканкама ад 30.07.2018: «Паважаю Уладзіслава за яго актыўную шахматную дзейнасць (адзін з выпускаў шахматнага аддзела ў “Народнай газеце” ў мінулым годзе я прысвяціў яго творчасці), за яго сайт, які прыцягвае вялікую ўвагу грамадскасці. Нават здзіўляюся, як ён усё паспявае! Трэба шукаць нейкi кампрамic».

Згадаю яшчэ адзін наіўны голас у падтрымку калегі, які прагучаў 7 жніўня. Аўтар запісу ў фб – мінскі шахматны педагог, праблеміст, рашальнік Уладзімір Барташ:

На шчэ больш наіўнай хвалі знаходзіліся хіба некаторыя запісы самога пацярпелага, во як гэты (24.07.2018):

З сайта «Брэсцкія шахматы», які ў выканкаме БФШ гразіліся закрыць яшчэ ў 2012 г.

…Пакуль суд ды справа, падвезлі навіну пра «прызначэнне» новага прэм’ер-міністра РБ. Чаму ў двукоссі? Таму што «ніколі не было, і вось зноў»: каснетуцыя Канстытуцыя патрабуе, каб такое прызначэнне адбывалася са згоды Палаты прадстаўнікоў (чытай: з папярэдняй згоды). Працэдура апісаная ў арт. 106, меджду протчым. «Последующее согласование» не каціць; пакуль згоды няма, сп. Румас можа лічыцца, з нацяжкай, выконваючым абавязкі прэм’ер-міністра. Ну, які шах – таксама ж, па сутнасці, в. а. – гэткі ў яго і візір…

Тутэйшыя «нармалізаваныя» выданні разаслалі губу, пачаўшы ўсхваляць новапрызначэнца як «рыначніка». Добра, вядома, што спадару няма 50; ён, як і яго новыя таварышы па прэзідыуму Савета міністраў, большую частку жыцця пражыў не ў СССР. У іншых умовах з гэтых «тэхнакратаў» мо і быў бы нейкі толк, але не ў дашчэнту закрэдытаванай краіне з «дабітымі» асноўнымі фондамі, раздзьмутымі штатамі ідэалагічных работнікаў, нарэшце (хоць, магчыма, ідзецца аб найважнейшых праблемах) – з хранічным недаверам грамадзян да ўрадавых ініцыятыў і прававым бязладдзем. Так супала – ці не? – што якраз у гэтыя жнівеньскія дні выявілася: адна з найважнейшых, на думку вышэйшага кіраўніцтва, апор у грамадстве (Б..СМ) запляміла сябе стварэннем фіктыўных студэнцкіх атрадаў. Мяркую, скончыцца тым, што генпракуратура пагрозіць пальчыкам падрастаюшчаму пакаленню чырвона-зялёных кадраў, дый годзе.

Успомнілася, што ў 2010–2012 гг. С. М. Румас служыў віцэ-прэм’ерам, адказваў за эканамічную палітыку. Быў ён згодны з «агульным курсам» ці не, ён нясе сваю долю віны (ОК, адказнасці) за жэстачайшы валютны крызіс 2011 г. – сам жа не падаў у адстаўку!

Уплывовы банкір, які пасля 2012 г. ачольваў федэрацыю футбола, аказаўся няздольны давесці да ладу нават сваю ідэю пра новы спартыўны тэлеканал. Летась яе нібыта падтрымалі «наверсе» – і прыдушылі ціхенька. Няпроста сабе ўявіць, што гэты кандыдат эканамічных навук чагосьці рэальна дасягне ў буйнейшых мaштабах – ані каманду ён сабе не падбіраў, ані сам не цягне на Бальцаровіча. У лепшым выпадку – на Сяргея Кірыенку… Па-мойму, лепей бы ўжо коміка на гэтую пасаду паставілі, як у Славеніі: у чаканні 60-гадовага юбілею Белдзяржцырка (люты 2019 г.) мы тут прынамсі павесяліліся б.

А што ў нас, рабяты, з культуркай? Ёсць, ёсць пазітывы. Паўлу Севярынцу падчас чарговай адседкі на Акрэсціна вярнулі забраны рукапіс – накіды да другога тома «Беларусаліма». Павел казаў, што сёлета з’явіцца сайт, на якім можна будзе прачытаць кнігу.

Мінск, 31.05.2018. П’ем за перамогу Паўла ў конкурсе «Кніга году». Фота С. Рубінчык.

Колішні аўтар belisrael.info Фёдар Жывалеўскі па звальненні з кнігарні «Галіяфы» адшукаў-такі працу, і вельмі нават панкаўскую: грузчыкам у нейкай краме на вул. Рафіева. Трэба спадзявацца, што гурт «Голая манашка» зараз дастане свежага ветру ў карму. Зрэшты, і перад сваім грузчыцтвам Федзя сёлета пісаў дастаўляльныя песні. Вот, «Шэры кот (белы жывот)» – рэліз 10.04.2018.

У іншай плоскасці працуе Пінхас Цынман, таксама вядомы нашай аўдыторыі… Галоўнае, што працуе: летась дыдактычныя «Dziakuj Bohu» і «Gut!» не зайшлі, аднак ад ягонай свежай ўтопіі пад чорным парасонам я ўсё ж злавіў кайф. Гэты разняволены трэк, «Час Машыяха», мае падзагаловак «хасідскі рэггі». Наш сталы чытач Пётр Рэзванаў адкаментаваў: «Калі не задавацца пытаннем “чаму менавіта хасідскі?”, то сапраўды няблага…»

У лепшых традыцыях бардаўска-падплотавай творчасці выйшла песня Змітра Дзядзенкі «Дзікае паляванне»: «Сюжэт прыдумаў нейкі Караткевіч…» Нейкі Рубінчык настойліва раіць паслухаць: не пашкадуеце.

Аб чым шкадую, дык аб тым, што ніводнага прадстаўніка Беларусі не аказалася на Чарнавіцкай ідышнай канферэнцыі з 5 па 12 жніўня 2018 г. Прысвечана яна была, як няцяжка здагадацца, 110-гадоваму юбілею той першай, легендарнай, анімаванай Натанам Бірнбаумам, Іцхакам-Лейбушам Перацам ды нашымі зямелямі Хаімам Жытлоўскім (з Ушачаў), Давідам Пінскім (з Магілёва), Аўромам Рэйзенам (з Койданава).

Як громам грымнула вестка пра смерць 03.08.2018 адной з найвядомейшых украінскіх ідышыстак Наталіі Рындзюк. Наталія, супрацоўніца Кіева-Магілянскай акадэміі, была зусім не старая… У верасні 2014 г. гасцінна вітала нас з Аляксандрам Астравухам у Кіеве, а потым прыязджала ў беларускія Стоўбцы з лекцыяй. Няхай захаваецца светлая памяць пра гэтую разумную, энергічную даму. Яе штандар панясуць іншыя – дальбог!

Фота з yiddishcenter.org. Стоўбцы, 2016 г. Н. Рындзюк сядзіць справа.

«Вольфаў цытатнік»

«Cмех – гэта проста вынік механізму, закладзенага ў нас прыродай, або, што амаль тое ж самае, нашым веданнем грамадскага жыцця. Ён не мае часу глядзець, куды ён б’е» (Анры Бергсон, «Смех», 1900).

«Беларусь паступова рухаецца да стану, званаму failed state – няспраўджаная дзяржава. Пакуль што краіна яшчэ застаецца намінальна суверэннай, але падтрымліваць сваё існаванне ў якасці жыццяздольнай палітычнай і эканамічнай адзінкі ўсё цяжэй» (Леанід Фрыдкін, 15.08.2018)

«Праўду абмяжоўвае сама праўда. Мана як праява і спараджэнне амаральнасці не абмежаваная нічым… Брудныя тэхналогіі запатрабаваныя людзьмі з комплексам палітычнай і чалавечай непаўнавартасці» (Леў Шлосберг, 16.08.2018).

Вольф Рубінчык, г. Мінск

19.08.2018

wrubinchyk[at]gmail.com

________________________________________________________________________________________________

В. Рубинчик. КОТЛЕТЫ & МУХИ (83)

Шалом! Кому его (шалома) не хватило, подходите по одному…

Президентоподобный человек заскочил в Оршу и в понедельник, 13-го, не преминул устроить нам «разгон правительства» (или даже «погром», по словам политологоподобного Алеся Ш.). Ирина Халип отозвалась на событие в том плане, что это шоу сломалось, принесите какое-нибудь другое. Идея превратить лукашенские совещания в бои гладиаторов не самая худшая из возможных, но при том условии, что в них будет участвовать и «главный гладиатор». Если дяденька рассуждает о «саботаже», то должен прислушаться к совету булгаковского профессора: взять палку и отлупить себя по затылку. По Конституции (ст. 84), президент имеет право председательствовать на заседаниях правительства, отменять правительственные акты, он назначает и увольняет всех министров. Например, за 24 года президентства сменился почти десяток министров спорта – а между тем не сказать, чтобы с синеоким спортом всё было в порядке.

Любитель хоккея с мая 1997 г. ещё и президент Национального олимпийского комитета – в прошлом году его в который раз выбрали (?), говорят, даже единогласно. Старый-новый президент абяшчал, что будет каждые три месяца устраивать расширенные совещания… Чтобы меня не упрекнули в искажении великомудрых слов, приведу цитату с «самого честного сайта»: (30.05.2017): «Я для себя определил и вам обещаю, что каждый квартал у нас будет расширенный исполком под руководством Президента. Не те 13 человек в кулуарах, а будем проводить расширенное заседание раз в квартал».

Надолго энергии не хватило: в последний раз провёл, кажется, 07.09.2017. После этого случались заседания как раз-таки в «узком составе»: 16.01.2018, 16.03.2018, 24.07.2018. Так что даже своего административного обещания не исполнил обер-чиновник. Может, оно и к лучшему – меньше истерик в сухом остатке… Но стиль его правления всё равно накладывает отпечаток на существование спортивных федераций.

Не хотелось возвращаться к «казусу Каташука», довольно подробно рассмотренному в прошлой серии, однако, видимо, следует. Напомню, 30.07.2018 исполком Белорусской федерации шахмат единогласно (снова пресловутая единогласность 🙁 ) принял решение исключить брестского тренера из организации. Якобы во время командных чемпионатов Европы на него поступил ряд жалоб от родителей участников; мол, дети так переживали из-за критических записей на сайте Каташука, что «кушать не могли» (С).

В начале августа трудно было проверить наличие или отсутствие «ряда жалоб». Но в районе 15-го числа я зашёл на страницу интернет-издания «Трибуна», где 06.08.2018 был помещён текст Ивана Сапего о «странной истории» – и реально удивился. Статья выглядела иначе, чем 6-го и даже 10-го августа; из неё были удалены реплики, неудобные для руководства БФШ, например, от матери юного шахматиста, который с опозданием попал на чемпионат в Германии…

«Зато» материал был дополнен абзацами от председателя федерации Анастасии Сорокиной. Редакция «Трибуны» не посчитала нужным сообщить об апдейте – пусть это остаётся на её совести. Но интересно, что Настя проговорилась: были только две [письменные] жалобы и «порядка пяти-шести звонков» (NB: если таковые и поступали, то их «к делу не пришьешь»).

Даже если бы «тревожных сигналов» было не 2, а 22, элементарные принципы юриспруденции требовали, чтобы тренер был вызван на заседание исполкома, чтобы претензии разбирались с его участием, чтобы он хоть по скайпу мог себя защитить, в конце концов. Теперь же я должен на 100% согласиться с коллегой Каташука, минчанином Лыбиным: брестчанин стал жертвой преследования за критику, а жалобы – только зацепка.

В процессе «управления репутацией» а-ля Прокопеня председатель добавила: «Владиславу было отправлено письмо, в котором было разъяснено, почему принято такое решение Исполкома Белорусской федерации шахмат». Посмотрел я на то письмо от 31.07.2018… Голословное заявление о грубом нарушении требований Устава трудно назвать разъяснением.

Хорош и стиль, характерный скорее не для обращения к многоопытному тренеру (априори товарищу по общему делу, пусть и «диссиденту»), а для милицейских повесток.

В общем, жаль, что Сорокина, дама относительно молодая (1980 г. р.) и «продвинутая» (в 2000-х опыт жизни в цивилизованной стране – Австралии, в 2010-х – свой бизнес здесь), переняла худшие традиции РБшного чиновничества. Допускаю, что этот факт в октябре 2018 г. будет учтён при выборе места для Всемирной шахматной олимпиады 2022 г., на которое претендует Минск. Амбициозность амбициозностью (впрочем, новое руководство федерации так и не открыло обещанный 13 месяцев тому назад «музей истории белорусских шахмат»), но не всем захочется ехать на мероприятие, за которое должны будут отвечать носители правового нигилизма и ВИЧР, готовые шагать по живым людям.

Ради справедливости, не всё плохо в местном шахматном мире. Пишет один из руководителей комитета заочных соревнований Леонид Шетько: «Я довольно часто сталкиваюсь с деятельностью работников БФШ и должен отметить их многие действия (исполнительный директор М. Тамкович в этом году решила вопрос заочников, который «висел» долгие годы, оперативно и квалифицированно) положительно». Но и он не был доволен решением исполкома от 30.07.2018: «Уважаю Владислава за его активную шахматную деятельность (один из выпусков шахматного отдела в “Народной газете” в прошлом году я посвятил его творчеству), за его сайт, который притягивает большое внимание общественности. Даже удивляюсь, как он всё успевает! Надо искать какой-то компромисс».

Упомяну ещё один наивный голос в поддержку коллеги, прозвучавший 7 августа. Автор записи в FB – минский шахматный педагог, проблемист, решатель Владимир Бартош:

На ещё более наивной волне находились разве что некоторые записи самого потерпевшего, вот как этa (24.07.2018):

С сайта «Брестские шахматы», который в исполкоме БФШ грозились закрыть ещё в 2012 г.

…Пока суд да дело, подвезли новость о «назначении» нового премьер-министра РБ. Почему в кавычках? Потому что «никогда не было, и вот опять»: коснетуция Конституция требует, чтобы такое назначение происходило с согласия Палаты представителей (читай: с предварительного согласия). Процедура описана в ст. 106, меджду протчым. «Последующее согласование» не катит; пока согласия нет, г-н Румас может считаться, с натяжкой, исполняющим обязанности премьер-министра. Ну, какой шах – тоже ведь, по сути, и. о. – такой у него и визирь…

Местные «нормализованные» издания разостлали губу, начав восхвалять новоназначенца как «рыночника». Хорошо, конечно, что господину нет 50; он, как и его новые товарищи по президиуму Совета министров, большую часть жизни прожил не в СССР. В иных условиях от этих «технократов», может, и был бы какой-то толк, но не в насквозь закредитованной стране с «добитыми» основными фондами, раздутыми штатами идеологических работников, наконец (хотя, возможно, речь идёт о важнейших проблемах) – с хроническим недоверием граждан к правительственным инициативам и правовым беспорядком. Так совпало – или нет? – что как раз в эти августовские дни обнаружилось: одна из сильнейших, по мысли высшего руководства, опор в обществе (Б..СМ) запятнала себя созданием фиктивных студенческих отрядов. Полагаю, кончится тем, что генпрокуратура погрозит пальчиком подрастающему поколению красно-зелёных кадров, да и всё.

Вспомнилось, что в 2010–2012 гг. С. Н. Румас служил вице-премьером, отвечал за экономическую политику. Был он согласен с «общим курсом» или нет, он несёт свою долю вины (ОК, ответственности) за жесточайший валютный кризис 2011 г. – сам же не подал в отставку!

Влиятельный банкир, который после 2012 г. возглавлял федерацию футбола, оказался неспособен довести до ума даже свою идею о новом спортивном телеканале. В прошлом году её вроде как поддержали «наверху» – и придушили тихонько. Непросто себе представить, что этот кандидат экономических наук чего-то реально достигнет в крупнейших масштабах – ни команду он себе не подбирал, ни сам не тянет на Бальцеровича. В лучшем случае – на Сергея Кириенко… По-моему, лучше бы уже комика на эту должность поставили, как в Словении: в ожидании 60-летнего юбилея Белгосцирка (февраль 2019 г.) мы тут, по крайней мере, повеселились бы.

А что у нас, ребята, с культуркой? Есть, есть позитивы. Павлу Северинцу во время очередной отсидки на Окрестина вернули отобранную рукопись – наброски ко второму тому «Беларусалима». Павел говорил, что в этом году появится сайт, на котором можно будет прочесть книгу.

Минск, 31.05.2018. Пьём за победу Павла в конкурсе «Книга года». Фото С. Рубинчик.

Бывший автор belisrael.info Фёдор Живалевский после увольнения из книжного магазина «Голиафы» нашёл-таки работу, и очень даже панковскую: грузчиком в каком-то магазине на ул. Рафиева. Надо надеяться, что группа «Голая монашка» сейчас получит свежего ветра в корму. Впрочем, и до своего грузчицтва Федя в этом году писал доставляющие песни. Вот, «Шэры кот (белы жывот)» – релиз 10.04.2018.

В иной плоскости работает Пинхас Цинман, тоже известный нашей аудитории… Главное, что работает: в 2017 г. дидактические «Dziakuj Bohu» и «Gut!» не зашли, однако от его свежей утопии под чёрным зонтом я всё же поймал кайф. Этот раскрепощённый трек, «Час Машыяха», имеет подзаголовок «хасидский регги». Наш постоянный читатель Пётр Рэзванаў откомментировал: «Если не задаваться вопросом “почему именно хасидский?”, то действительно неплохо…»

В лучших традициях бардовско-подзаборного творчества вышла песня Змитра Дяденко «Дзікае паляванне»: «Сюжэт прыдумаў нейкі Караткевіч…» Какой-то Рубинчик настойчиво советует послушать: не пожалеете.

О чём жалею, так о том, что ни одного представителя Беларуси не оказалось на Черновицкой идишской конференции с 5 по 12 августа 2018 г. Посвящена она была, как нетрудно догадаться 110-летнему юбилею той первой, легендарной, анимированной Натаном Бирнбаумом, Ицхаком-Лейбушем Перецем да нашими земляками Хаимом Житловским (из Ушач), Давидом Пинским (из Могилёва), Авраамом Рейзеном (из Койданово).

Как громом прогремела весть о смерти 03.08.2018 одной из известнейших украинских идишисток Наталии Риндюк. Наталия, сотрудница Киево-Могилянской академии, была совсем не старой… В сентябре 2014 г. гостеприимно приветствовала нас с Александром Астраухом на Подоле в Киеве, а потом приезжала в белорусские Столбцы с лекциями. Пусть сохранится светлая память об этой умной, энергичной даме. Её знамя понесут другие – ей-богу!

Фото с yiddishcenter.org. Столбцы, 2016 г. Н. Риндюк сидит справа.

«Вольфов цитатник»

«Смех – это просто результат механизма, заложенного в нас природой, или, что почти то же самое, нашим знанием общественной жизни. У него нет времени смотреть, куда он бьёт» (Анри Бергсон, «Смех», 1900).

«Беларусь постепенно движется к состоянию, именуемому failed state – несостоятельное государство. Пока страна еще остается номинально суверенной, но поддерживать свое существование как жизнеспособная политическая и экономическая единица все труднее» (Леонид Фридкин, 15.08.2018).

«Правду ограничивает сама правда. Ложь как проявление и порождение аморальности не ограничена ничем… Грязные технологии востребованы людьми с комплексом политической и человеческой неполноценности» (Лев Шлосберг, 16.08.2018).

Вольф Рубинчик, г. Минск

19.08.2018

wrubinchyk[at]gmail.com

Опубликовано 20.08.2018  00:14

***

Наша работа заслуживает вашей поддержки

 

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (81)

Гіганцкі грыбны шалом! Ужо, бадай, дазволена «паглядам акінуць шлях» (С), зірнуць на вынікі месяца, а мо й не аднаго.

Канфлікт ля берага Курапатаў, дзе «найшла каса на камень», за два месяцы так і не завершаны – брава, айчынныя канфліктолагі ды ўсякія прочыя спін-дактары! Калі не памыляюся, то бакі ў апошнія тыдні адно радыкалізавалі свае пазіцыі, пачалі ўспрымаць процістаянне як «гульню з нулявой сумай». Зрэшты, ад пачатку года (гісторыя з падрыхтоўкай да святкавання Дня Волі) бачу, што рэпутацыі валяцца, бы тыя костачкі ў даміно.

Калі браць яўрэйскі аспект, тутэйшыя «юдафілы» спрэс намякаюць, што могуць і адключыць сваю талерантнасць да жыдоў яўрэяў… Гэткія сігналы пасылалі «палітыкіня» Таццяна С., якая ўгледзела ў сваёй ідэалагічнай апаненткі «зямліабетаваную знешнасць», «праваабаронца» Ганна Ш., якая, здаецца, не заўважыла кепскага ў наступнай рэпліцы свайго фрэнда пра М. Лісатовіч:

Яшчэ адзін выбітны (?) праваабаронца, экс-дэпутат ад БНФ Мікола А. прама напісаў, што антысемітызму ў вышэйпададзенай рэпліцы няма. Ну, калі сам А. так лічыць…

У прынцыпе, і публікацыя ў «першай беларускай газеце» інтэрв’ю з Рыгорам Абрамовічам належыць да гэтай катэгорыі. Матэрыял, па-першае, не высокапрафесійны, бо другасны адносна 79-й серыі «К&М». I калі ўжо «НН» зацікавілася меркаваннем «Грышы», то слушна было б апытаць таксама іншых, больш уплывовых людзей «зямліабетаванай знешнасці». Не адзін рабін у Мінску.

Па-другое, на nn.by была ўзнятая хваля, мякка кажучы, нелюбові да яўрэяў, асабліва ў каментах. Упэўнены, у рэдакцыі заранёў ведалі, куды ўсё паверне, але грошы/хайп руляць. Да канспіралогіі (версія пра загад «таварыша маёра») скочвацца не буду.

І яшчэ, як бы я ні ставіўся да плыні «прагрэсіўнага іудаізму» (а стаўлюся без энтузіязму), я ніколі не пайду шляхам ізраільца Барыса Д. Б., які на пацеху недасведчанай публіцы пасля публікацыі «НН» агулам абзываў прадстаўнікоў гэтай плыні «брахунамі, казламі, мярзотнікамі» і г. д. З такімі пяшчотнымі выразамі можна заваяваць хіба віртуальны, фэйсбучны аўтарытэт; мяне ж цікавіць рэальнасць, што не зводзіцца да балбатні ў піўнусе.

…Крыху шкада, што зусім адарваўся ад рэальнасці кандыдат на прэзідэнцкую пасаду 1994 г. Ён і раней часцяком лунаў у сваіх эмпірэях, але допіс ад 23.07.2018 – поўны фініш (маўляў, рэстаран служыць і расійскім дыверсантам, і сатаністам, і…). Дый як жа без рытарычных пытанняў ад эмігранта з 22-гадовым стажам: «Чаму Зайдэс [фронтмен рэстарана «Поедем поедим», грамадзянін РБ – В. Р.], прыехаўшы здалёк, не паважае нас? Чаму ён не назваў свой шынок скажам Пэйсаты-хол?»

Магу дапусціць, што спадар П. прэтэндуе на Шнобелеўскую прэмію, але – крыўдна, што ў тутэйшым палітыкуме доўжыцца гэткая гульня на паніжэнне. Нагадаю, летась з’явілася праграма пераўладкавання краіны «Вольная Беларусь». Пры ўсіх яго слабасцях, адзначаных і ў нашым серыяле, дакумент, у прынцыпе, мог бы стаць «пуцяводнай зоркай» для 5-10% грамадзян, пры дапамозе якіх пачаліся б рэальныя перамены. Але ўсё адбылося, як заўсёды: пасля колькіх прэзентацый праграму адкінулі ў архіў, дый народнага Руху «Вольная Беларусь», пра які ў сакавіку 2017 г. гучна заяўлялі не толькі Зянон Пазьняк, а і Юрась Беленькі з Сержам Папковым, не відно і не чутно. «Дэгрэсіямі аб таемнай дактрыне» З. П. і папулярнасць сваёй партыі заганяе ў межы статыстычнай хібнасці, і іншых апазіцыянераў апанентаў рэжыму цягне за сабою.

Маркотна стала і ад артыкула Таццяны Процькі на адну з маіх улюбёных тэм (тапаніміка Мінска) – гэткай ксенафобіяй ад яго тхне… Не падабаецца аўтарцы, што ў Мінску «Ёсць вуліцы Талстога (мяркую, што Льва, але не выключана таксама, што і ў гонар Аляксея), Тургенева, Дастаеўскага, Пушкіна, Лермантава, Някрасава, Чарнышэўскага, Ясеніна, Маякоўскага, а таксама Бялінскага, Грыбаедава, Кальцова, Караленкі, Нікіціна, Агарова, Адоеўскага, Серафімавіча, Майкова і іншых». Пра кароткую прывакзальную вуліцу Талстога, названую так у 1919 г. (вядома, у гонар Льва), інфа знаходзіцца ў сеціве за пару хвіляў – трэ’ было даўмецца прыпісаць яе існаванне злавеснаму «рускаму міру»!

Замінаюць спадарыні і вуліцы жывапісцаў «Айвазоўскага, Верашчагіна, Крамскога, Сурыкава, Фядотава, Шышкіна, Рэпіна». З яе артыкула вынікае, што зноўку «нашых крыўдзяць», бо ў Мінску нібыта няма вуліц імя тутэйшых мастакоў. Насамрэч не адзін год існуюць вуліцы Ваньковіча, Драздовіча, Орды, Рушчыца… Дый той жа Ілля Рэпін аб’ектыўна вельмі шмат зрабіў для беларускай культуры – напрыклад, у сваім Здраўнёве пад Віцебскам.

«Затое» Т. Процька заўважыла, што ў Мінску з’явілася «адмоўная» вуліца Гагарына («брудная, у прыватным сектары») – на Таццянін одум, так беларусы супраціўляюцца «рускаму свету» («Які свет, такое і ўшанаванне, такая і памяць»).

Замест дзелавой размовы – у Мінску сапраўды недастаткова ўшанаваныя некаторыя заслужаныя людзі, а многія тапонімы састарэлі – феерыя зласлівасці й дурноты… Нават не верыцца, што аўтарка мае званне кандыдата філасофскіх навук і шмат гадоў узначальвала беларускі Хельсінкскі камітэт. Хаця – у нашай пясочніцы ўсё магчыма.

Ілюстрацыя да матэрыяла Т. Процькі – амаль адзінае, што ў ім памыснага… На фота – шыльда ў Клецку.

Не дужа арыентуюцца ў тапаніміцы і «адказныя» супрацоўнікі гарадскіх службаў. Падзівіцеся хаця б на даведкі тутака, дзе «Их именам названы улицы» [sic]. Здаецца, у адміністрацыі Фрунзенскага раёна шчыра вераць, што вуліца Дамброўская на захадзе сталіцы названая ў гонар расійскага пісьменніка Юрыя Дамброўскага:

Пісьменнік-то выдатны, але тут ён ні пры чым… Вуліца атрымала імя ў гонар фальварка Дамброўка, тэрыторыя якога не так даўно ўвайшла ў межы Мінска. Гэтак жа называецца прылеглы жылы раён.

Адхланню для мяне ў гэтым мітуслівым месяцы (закон аб нацыянальным характары дзяржавы, прыняты ў Ізраілі 19.07.2018, падобна, толькі паглыбіў раскол у грамадстве, што б там ні вяшчаў Бібі) сталі гуманістычныя ідэі мастака Андрэя Дубініна наконт таго, як згадаць пра ахвяраў у Курапатах:

Калісьці мяне ўразілі сшыткі Сямёна Кірсанава, паэта, які як бы «дапісаў» паэтычныя зборы за сваіх (загінулых на вайне) сябраў, абапіраючыся на іх чарнавікі, тэмы і вобразы. Кожны «сшытак» так і азаглаўлены – прозвішчам забітага. Калі і прыдумана што зараз, то не мае значэння. Канцэпцыя для мяне была б такой – калі дажывем да архіваў НКУС, то там можна было б зрабіць кампазіцыйна – накшталт крамы ІКЭА, ты ідзеш праз макеты пакояў, дзе сапраўдныя, жывыя рэчы забітых, і калі там паэт – можаш хоць радком дапісаць яго магчымы верш, калі будаўнік – пагартаць яго кнігі і г.д. – каб супольна дажыць аднятае жыццё (мой дзед быў чыгуначнік, і я прыдумаў, што ў яго павінен быў быць гадзіннік – кішэнны, цыбуліна, каб ведаць дакладны час, і, здаецца, у архіве НКУС ён ляжыць). Узгадваецца яўрэйскі звычай – да хворага павінна (па чарзе і па магчымасці) прыйсці 120 чалавек, бо лічыцца, што адзін чалавек уносіць 1/120 частку хваробы.

Гэтыя адсечаныя памяць і жыццё ўвесь час шукаюць свайго ўвасаблення, гэта рэактар пагубленага часу…

Выдатны праект у бліжэйшыя месяцы не будзе рэалізаваны, і справа не толькі ў закрытасці архіваў 🙁 Летась «галоўны» сказаў паставіць сціплую каплічку, нешта такое і злепяць. Паведамлялася, што адзін варыянт з трох будзе выбраны 1 жніўня.

У ліпені пайшлі ў іншасвет дзве дамы, якія шмат гадоў уплывалі на яўрэйскае жыццё Мінска: канцэртмейстарка Лізавета Хаскіна, супрацоўніца «Хэсэда», былая вязніца гета Мая Крапіна… Барух даян а-эмет.

* * *

Канспектыўна пра пазітыўнае. К сярэдзіне ліпеня ў сеціве паказаўся доўгачаканы «габрэйскі» выпуск № 20 беларускага часопіса перакладной літаратуры «ПрайдзіСвет». З тэкстаў можна дазнацца нямала новага і пра яўрэйскае жыццё, і пра аўтараў, і пра перакладчыкаў, хоць сёе-тое публікавалася раней (у тым ліку на belisrael.info). Асобна хацеў бы парэкамендаваць жывыя яўрэйскія народныя апавяданні і жарты са збору Вульфа Сосенскага.

Спрэчным у выпуску выглядае хіба пераклад «Запаленых свечак» Бэлы Шагал, зроблены не з ідыша, а з нямецкай («копія з копіі»). Да таго ж, калі рэдакцыя піша: «мы хочам, каб у беларускай літаратуры зноў з’явіўся няхай і не надта моцны, але ўсё ж адчувальны габрэйскі акцэнт», то, па-мойму, грукае ў адчыненыя дзверы… «Не надта моцны» акцэнт ніколі не знікаў, нат пасля масавага выезду яўрэяў з Беларусі ў 1990-х гадах. Між іншага, на гэтую тэмку (яўрэі ў белліце) у ліпені выйшла і кніга канадскай прафесаркі Зіны Гімпелевіч «Тhe Portrayal of Jews in Modern Bielarusian Literature». Аж на 500 старонак.

Праз тыдзень у Капылі намячаецца ўсталяванне мемарыяльнай дошкі ў гонар «дзядулі яўрэйскай літаратуры» Мендэле Мойхер-Сфорыма. Варта дадаць, што вуліца Мендэле (дакладней, Абрамовіча – гэта сапраўднае прозвішча класіка) існуе ў Капылі з савецкіх часоў.

Новая, і даволі цікавая кніга пра Максіма Гарэцкага выйшла на пачатку года ў жыхара Ізраіля Уладзіміра Ліўшыца (дапамагла Горацкая сельгасакадэмія, дзе сп. Ліўшыц шмат гадоў працаваў). Скапіяваў фрагменцік пра Ізраіля Гарфінкеля:

Знакамітаму паэту і гісторыку літаратуры (да таго ж аўтару belisrael.info :)) прысвечана іншая манаграфія, падрыхтаваная доктаркай філалагічных навук, прафесаркай Ірынай Скарапанавай:

Скора Віктару 40. А гісторыку Льву Казлову, які пазалетась прыходзіў на імпрэзу В. Жыбуля, – ужо 80! Яшчэ з дзяцінства цаню казлоўскі гумар, яго кніжныя «музеи остроумия». Нядаўна адкрыў для сябе, што Леў Раманавіч не толькі спецыяліст па геаграфічных картах і выдавец, а яшчэ і любіцель рыфмаў.

З (адносна) свежай кнігі Л. Казлова, ён жа Плат. Гудовіч

У адзін з даждлівых мінскіх дзён прыйшла ў галаву думка: во каб Уладзіміру Караткевічу стварыць помнік на беразе Свіслачы, дзе пісьменнік cядзеў бы за лоўляй рыбкі… Ён жа гэты занятак любіў – і жывыя рыбакі да яго б прымошчваліся, і турысты. Падзяліўся думкай у фондзе культуры – пасмяяліся. Аднак во дзе ісцінная праўда ад Герцля: «калі захочаце, гэта не будзе казкай». І аршанскі дом, у якім Караткевіч жыў у першыя пасляваенныя гады (а працаваў і пазней), выкупіць-уратаваць ад зносу пакуль што магчыма.

Між іншага, Караткевіч разумеў ідыш. Яго старэйшая сястра Наталля Кучкоўская ўспамінала пра даваенную Оршу: «Зрэдку ў наш горад прыязджаў яўрэйскі тэатр. Паколькі яўрэйская мова гучала на аршанскіх вуліцах штодня, мы без перакладчыка спакойна глядзелі ўвесь рэпертуар, які складаўся паводле вядомых твораў Шолам-Алейхема: “Блукаючыя зоркі”, “Тэўе-малочнік”, “Хлопчык Мотл”, – і атрымоўвалі вялікую асалоду». Калі пакорпацца ў газетах канца 1930-х – пачатку 1940-х, то высветляцца, пэўна, і даты гастроляў, і тое, які там быў яўрэйскі тэатр (мінскі, маскоўскі, а можа, кіеўскі?).

 «Вольфаў цытатнік»

«Мне даспадобы займець свабоду / Пакуль свабода мяне не паймела» (Фёдар Жывалеўскі)

«Калі не кормяць сваіх паэтаў, / Кормяць паэтаў чужых» (Платон Гудовіч)

«Я люблю сваю краіну, але не жадаю разумець тое, што адбываецца ў сістэме кіравання дзяржавай. Сістэма настолькі прагніла знутры, што першая неабходнасць для яе – рабы, людзі, якія маюць вузкія навыкі і не імкнуцца да развіцця, адукацыі, самавызначэння» (Дзмітрый Заплешнікаў, «Мая псіхушка», 2016)

«У 1920-30-я гады дзяржава паводзіла сябе па-злачыннаму ў адносінах да людзей. Хеўра злачынцаў мучыла народ. Карыстаючыся тым, што яна можа называць сябе дзяржавай. І вядома, мала што з таго часу ментальна ў галовах людзей змянілася, таму што ў нас жа ніякага суда над гэтай хеўрай не было. У нас жа Нюрнберга не было» (Мікалай Сванідзэ, 27.07.2018)

«Мы знаходзімся пад уладай глабальных працэсаў, і ўсе гэтыя працэсы – па-за нашым кантролем. Калісьці свет рухаўся праз ідэалогіі і рэлігіі – у гэтым было яшчэ нешта чалавечае. Сёння ён падпарадкоўваецца грошам і тэхналогіям – у гэтым ужо значна менш чалавечага» (Павел Гельман, 25.07.2018).

Вольф Рубінчык, г. Мінск

29.07.2018

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 29.07.2018  23:59

***

Нагадваю, што ў сваёй аўтарскай серыі В. Рубінчык выказвае сваё асабістае меркаванне, якое не абавязкова ва ўсім супадае з рэдактарскiм.

***

Кароткі змест папярэдніх дзесяці серый

№ 80 (11.07.2018). Разгільдзяйства па-ізраільску. Праблемы з допускам турыстаў у Ізраіль, рэакцыя беларускіх чыноўнікаў і чытачоў tut.by. Няўзгодненасць дзеянняў ізраільскіх службаў як адна з прычын трагедый у Нахаль-Цафіт. Доўгажыхарства Нетаньягу ва ўладзе, думка пра тое, што ён “заседзеўся”. Яшчэ адзін “доўгажыхар” у Беларусі, 25 гадоў барацьбы супраць карупцыі з сумнеўнымі вынікамі. “Антыкарупцыйныя” курсы 2005 г. і адмоўны адбор у дзяржсістэме. Хітрыкі антыдармаедскіх дэкрэтаў. Пазітывы ў Кітаі, Віцебску, Барысаве, Бабруйску. Планы павесіць дошку памяці Ізраіля Басава ў Мсціславе. Новыя пераклады вершаў і прозы Майсея Кульбака. Прэзентацыя кнігі Клер Ле Фоль у Мінску, крытыка некаторых выказванняў даследчыцы. Пра тое, што ідэю дружбы яўрэяў і беларусаў стварыў не Бядуля. Калі быў пік яўрэйска-беларускіх палітычных дачыненняў? Роля Арона Вайнштэйна ў чатырохмоўі БССР.

№ 79 (02.07.2018). “Курапацкі вузел”, зацятасць абодвух бакоў. Кампрамісныя прапановы Міколы Арцюхова. Эвалюцыя Змітра Дашкевіча. Млявасць “яўрэйскай абшчыны”, факты 2000-х гадоў. Спрэчныя заявы Р. Абрамовіча і яго жонкі. Нязгода з тым, што беларускія яўрэі заслужылі гнілаватую “абшчыну”. Пра тое, што часам варта выносіць смецце з хаты. Як пашырыць “яўрэйскую прысутнасць” у тапонімах. Яўрэі ў назвах віцебскіх вуліц. Пра японскае і яўрэйскае кінцугі. Адстаўка С. Шапіры з пасады старшыні федэрацыі хакея; пажаданне вышэйшым чыноўнікам пайсці Шапіравым шляхам. Чалавек без маральных тармазоў на дзяржслужбе (факт плагіяту). Выстаўка “Беларускія яўрэі” ў Іўі.

№ 78 (19.06.2018). Як канфлікт вакол Курапатаў набыў этнічнае адценне. Атамізаванасць “яўрэйскай абшчыны” ў Беларусі, яе няздольнасць адказваць за ўчынкі асобных яўрэяў або ціснуць на “сусветную дыяспару”. Збор подпісаў у Ізраілі супраць “шынка на костках”. Дээтнізацыя канфлікту як выйсце. Патрэба ў парламенцкім расследаванні абрэзкі ахоўнай зоны ля Курапатаў. Віна чыноўнікаў. Кампанія “прамога дзеяння” супраць наведвальнікаў рэстарацыі і яе выдаткі. Заява аднаго з пратэстоўцаў пра “жыдакамунізм”. Слабаватыя праекты мемарыяла ў Курапацкім лесе, альтэрнатыва ад Алеся Разанава. Заклік да інтэграцыі гістарычнай памяці, злучэння ў ёй і Курапатаў, і Трасцянца, і БНР, і БССР. Стаўленне яўрэяў да БНР паводле С. Рудовіча. І. Рэйнгольд і М. Калмановіч ля вытокаў БССР. Іх сумныя лёсы за Сталіным. Памяць пра Рэйнгольда на яго малой радзіме, у Грозаве.

№ 77 (15.06.2018). Як прадпрымальнік А. Машэнскі выклаў за шакаладку з аўтографам 10 тыс. долараў. Попыт на партыйную сістэму ў Беларусі. Аптымальнасць двухпартыйнай сістэмы з даволі высокім прахадным бар’ерам на выбарах у парламент. Стратэгічная задача – пераключыць “знешні локус кантролю” на ўнутраны. Заклік стварыць дзве суперпартыі да выбараў 2020 г. Пра тое, што асобныя ідэі з серыяла ажыццяўляюцца. Колькасць курцоў, п’янтосаў і суіцыднікаў у Беларусі і Ізраілі. Беларуская анамія. Планы З. Пазняка і пратэстоўцаў ля рэстарана адносна Курапатаў. Перадача пра адносіны яўрэяў і беларусаў на “Белсаце”. Павярхоўшчына ў інтэрв’ю “доктара гісторыі” з гэтай перадачы, яго парады разбіць мур ілбом і ўзламаць адчыненыя дзверы. Інтэракцыі паміж яўрэямі і беларусамі на розных узроўнях. Замоўчванне рэальных праблем. Як беларусістыка мадзее ў Ізраілі. Поспехі кітайцаў у РБ.

№ 76 (10.06.2018). Віншаванне з “Днём Волі” ад СБП. Падзеленасць беларускага грамадства. Патрэба ў шанаванні ўсіх дат, звязаных з “бацькамі-заснавальнікамі”, у паўнаце палітычнага спектру. Трыццаць год адкрыццю Курапат. Адыёзная версія ад адстаўнога афіцэра КДБ, яго інсінуацыі наконт яўрэяў. Недаацэнка ўплывовасці У. Бегуна і Э. Скобелева. Як у суполцы “Талака” 1980-х гг. ставіліся да яўрэйства. Небяспека этнізацыі канфліктаў. Развагі пра магчымы кампраміс. Ліст-ушчуванне ад М. Гаравога. Прапановы Я. Гутмана. Летуценні пра курапацкі “конкурс”. Выстаўка, прысвечаная Трасцянцу, у Нацыянальнай бібліятэцы. Вуліцы Дудара і Смоліча ў Мінску, Левіна ў Жлобіне. Няўменне яўрэйскіх суполак і гісторыка Б. наладзіць дыялог. 70 гадоў С. Алексіевіч. Фаліянт Л. Доўнар пра кніжную справу ў Мінску. Анатацыя кнігі на ідышы.

№ 75 (28.05.2018). Рэгістрацыя ўніверсітэта імя Гілевіча. Жарцікі пра тое, чаму яму варта атабарыцца ў Лідзе або Ельску. У. Бараніч і яго амаль сенсацыйны допіс пра маладога В. Івашкевіча і яго “жыдабойства”. Сведчанне ад С. Дубаўца пра З. Саўку. Успамін В. Вячоркі пра 1989 г., дзе замоўчваецца тагачасная юдафобія А. Пушкіна. Згадка Я. Гутмана пра першы з’езд БНФ і сыход з яго групы яўрэяў. Антыкамунізм і антылукашызм – яшчэ не прычына, каб падтрымліваць “жыдабойцаў”. Меркаванне З. Жабацінскага. Як у Кіеве гарсавет танчыць пад дудку партыі “Свабода”. Небяспека этнанацыяналізму. Немагчымасць вярнуцца ў мінулае, у т. л. і ў “штэтл”. Шматхадовачка беларускіх ідэолагаў з нагоды вывешвання вясёлкавага сцяга над пасольствам Вялікабрытаніі. Сумневы ў тым, што Макей – “трагічная постаць”.

№ 74 (22.05.2018). Перамога Ізраіля на “Еўрабачанні” і адсталасць у жаночых шахматах. Рост ВУП у Кітаі і Ізраілі. Як Кітай стаў больш перспектыўным партнёрам для Беларусі, хаця ў 1990-х было наадварот. Колькасць кітайцаў і яўрэяў у РБ. Занадта аптымістычнае выказванне Ю. Зісера і “халодны душ” ад У. Бараніча. Адток людзей з Беларусі ў Ізраіль. Пашырэнне неапаганства праз кітайшчыну. Супраца КНР і Ізраіля. Патрэба ў кансалідацыі ізраільцаў і беларусаў. Пра тое, чаму ні КНР, ні РБ не перанясуць свае пасольствы ў Іерусалім. Гастролі ізраільскага армейскага ансамблю ў Мінску-1998. Водгук на канцэрт з “Вечернего Минска”. Меркаванне П. Рэзванава пра музычны альбом “Толькі б яўрэі былі…” Запрашэнне да дыскусіі на тэму “перспектывы развіцця (каля)яўрэйскай культуры ў Беларусі”. Некалькі тэзісаў.

№ 73 (11.05.2018). Юбілей К. Маркса, розныя думкі пра яго, каштоўнасць некаторых яго ідэй. Актывізацыя правых радыкалаў у Беларусі. Патрэба ў беларускай левіцы, цікавасць да ідышу ў асобных левых. Віншаванне з Першамаем з газеты “Акцябер”, 1927 г. С. Спарыш і “наезды” на яго. Каментарый ад М. Статкевіча на затрыманне Спарыша. Жарты апошняга, расповед пра кантакты з пралетарыятам. Юбілей Ізраіля; параўнанне 1998 і 2018 гг. Актыўнасць і прагматычнасць Ізраіля на міжнароднай арэне. Поспехі ў гаспадарчых справах на тэрыторыі РБ. Жарцік ад “Бэсэдэра?” Альбом “Толькі б яўрэі былі…” ад А. Віслаўскага. Карта “Яўрэйская Гародня” ад А. Аснарэўскага. Цікавосткі, звязаныя з героем І. Эрэнбурга Лазікам Ройтшванцам, у Гомелі. Успаміны Л. Лыча пра дзяцінства ў мястэчку Магільным. Пра адзначэнне 9 мая на “Яме” ў Мінску, пра сустрэчу з Ш. Грынгаўзам у Красным.

№ 72 (29.04.2018). Расповед М. Уласевіча пра аварыю на Астравецкай АЭС і “абвяржэнне” ад адміністрацыі. Рэакцыя Літвы і адказ беларускага МЗС. Успамін пра адказ ад супрацоўніка пасольства РБ у Ізраілі (2005). Як некаторым карціць прывязаць яўрэяў да ўраду. Праблема з абяленнем С. Булак-Балаховіча і нежаданне прыпісваць прагу абялення ўсім нацыяналістам. Ахвота гісторыка Б. папіярыцца на тэме. Урывак з пратаколу 1921 г., дзе гаворыцца пра пагромы, учыненыя балахоўцамі. Казус В. Малышчыца, яго крыўда на Нацыянальнае агенцтва па турызме і “задні ход” праз некалькі дзён (парушэнні агенцтвам аўтарскіх правоў былі “выпадковыя”). Нявер’е ў выпадковасць парушэнняў праз тое, што і былая дырэктарка НАТ і ў пачатку 2010-х не адрознівалася павагай да аўтарскіх правоў, як і арганізацыі, дзе яна працавала. Цытаты з Л. Гозмана і А. Арэха.

№ 71 (20.04.2018). Перафарматаванне серыяла. Плён ад звароту ў адміністрацыю Фрунзенскага раёна. Прагулка па вул. Прытыцкага ў Мінску. Ідэя з перайменаваннем вуліцы “1-я Раённая магістраль”. Дэмагагічны, а мо правакацыйны артыкул У. Бейдэра. “Наезд” Бейдэра на І. Зісельса, развагі пра пазіцыю апошняга. Самасуд ад Шварцбарда мог выклікаць прагу помсты. Думка А. Розенблюма пра суд над Шварцбардам. Няўменне або нежаданне раскрыць забойствы А. Бузіны, П. Шарамета. Згода з М. Салоніным наконт некаторых асаблівасцей украінскай сітуацыі. Эпідэмія адру ва Украіне. Здаровы глузд у падачы Мінскам заяўкі на правядзенне Сусветнай шахматнай алімпіяды. Як ФІДЭ сябе дыскрэдытавала. Цытаты, інфармацыя пра ўдзел А. Дубініна ў выставе ў гонар БНР.

Змест ранейшых серый гл. у №№ 71, 70, 60, 50, 40, 30, 20, 10.

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (50)

Шаноўных чытачоў вітаю поўным шаломам! Вось і нейкае падабенства юбілейнага выпуску, у якім дазволена азірнуцца назад. Але найперш, па завядзёнцы, азірнуся наўкол.

У краінy паўзуць перамены… Калі стаць на марксісцкую купіну, то феадальны лад – або яго рэцыдывы – не можа ў нашых палястынах не змяніцца на капіталістычны. Пра балячкі апошняга нашрайбаны цэлыя бібліятэкі, але самі Карл i Фрыдрых не аспрэчвалі прагрэсіўных бакоў грамадства, у якім жылі. Так, у краіне «развітога капіталізму» наўрад ці сталі б усур’ёз асуджаць чалавека за сімвалічны жэст (пятлю, накінутую на статую гарадавога ў Мінску 12.03.2017). Гаворка пра анархіста Вячаслава К., які цяпер у СІЗА пад крымінальнай справай. Начальнік сталічнай міліцыі лепіць з яго банальнага хулігана, які апаганіў «святое для ўсіх міліцыянтаў месца». Статую сумнеўнай гістарычнай і мастацкай вартасці паставілі ў лютым г. г., а ўрачыста адкрылі 02.03.2017, і не ўсе супрацоўнікі МУС паспелі нават даведацца пра яе, не тое што сакралізаваць. Тожа мне «вечны агонь»… Правабаронцы ўважаюць Вячаслава за палітзняволенага; з імі цяжка не згадзіцца. А Пэйсах – cамы час успомніць пра тое, што ідалапаклонства шкоднае для здароўя, будзь ты фараон, святар Аарон або генерал-маёр міліцыі 🙂

Шлях інфантыльных крыўдаў за статуі ды інш. – бесперспектыўны, тым болей у эпоху, калі ў Беларусі рэальна ігнаруецца спакой жывых і мёртвых людзей. Каму, напрыклад, лепей ад будоўлі шматпавярховіка ў Мазыры на тэрыторыі могілак, хоць і даўно закрытых? Афіцыйны прадстаўнік РБ не адмаўляе таго, што «ў працэсе падрыхтоўчых работ да рэканструкцыі будынкаў былога дыспансера былі знойдзены некалькі дробных фрагментаў чалавечых парэшткаў». Дапусцім, пасол Беларусі ў Ізраілі сам не ездзіў у Мазыр – але з яго бюракратычным досведам не здагадацца, што «некалькі» там значыла «нямала» або «мноства»… Ладна, няхай «адмазка» пра «дробныя фрагменты» застаецца на сумленні дыпламата ды тых, хто рыхтаваў для яго даведку.

Нямала ў «сінявокай» і такіх, каму не дае спаць «жыдоўскае золата». Ракаўскі мастак Фелікс Янушкевіч пад канец 2016 г. казаў пра «чорных капальнікаў», якія шчыруюць у лесе, на месцы забойстваў землякоў-яўрэяў: «Гадоў 10-20 таму таксама капалі, але капацелі былі больш культурнымі, закапвалі за сабой. А гэтыя маладыя… Спытай у іх, што яны там шукаюць? Іх цікавяць зубы — гэта ж паскуды… Таму я і пішу лісты ў розныя інстанцыі і кажу, каб перавезлі астанкі і пахавалі ў нармальным месцы».

Летась на скрыжаванні вуліц Жудро і Матусевіча ў Мінску цэнтр тэніса пачаў «пашырэнне» за кошт парка. Будаўнікі аператыўна, без намёку на грамадскае абмеркаванне, пасеклі дзясяткі дрэваў, што выклікала справядлівае абурэнне жыхароў раёна. Пратэстоўцы абклеілі будаўнічы плот паперкамі; да гонару кіраўніцтва цэнтра (гендырэктар – Сямён Каган), абвінавачванняў у «замаху на святыя пачуцці» тэнісістаў не выстаўлялася. Праўда, і будоўля не спынена.

Паперкі ад незадаволеных усё яшчэ дзе-нідзе вісяць на слупах. Крэатыўныя абаронцы «зялёных сяброў» даўмеліся вешаць улёткі… у форме лісткоў на дрэвы, якія яшчэ засталіся на вул. Матусевіча.

Мінск, 02.04.2017

9 красавіка ўпершыню ў сучаснай Беларусі здарыліся дзве падзеі, здольныя істотна і пазітыўна паўплываць на будучыню, хоць пакуль яны амаль не заўважаны публікай. Быў з’езд Саюза беларускіх яўрэйскіх грамадскіх аб’яднанняў і абшчын, і сярод 76 дэлегатаў – ажно 3 кандыдаты на пасаду аднаго старшыні, калі такое было ў «афіцыйных яўрэяў»? Плюс – выбралі не ранейшага кіраўніка (Барыс Герстэн стаў першым, хто ў названым саюзе сышоў добраахвотна; яго папярэднік «кіраваў» да скону), не ідэолага і не дачку лаўрэата Ленінскай прэміі, а больш-менш самастойную асобу – прадпрымальніка Уладзіміра Ч., рэзідэнта Парка высокіх тэхналогій. Не скажу, што яўрэйскае «грамадскае жыццё» зараз пышным цветам забуяе, але нейкі подых перамен данёсся. Чалавек, для якога Майсей Гальдштэйн (aka рэвалюцыянер Валадарскі) і Якаў Свярдлоў – з’явы таго ж парадку, што Змітрок Бядуля ды Ісай Казінец, не цураецца традыцый і нават навучае чытачоў беларускага часопіса: «Калі ты ходзіш у сінагогу, ты яўрэй. Калі не – то не». Забаўны постмадэрн, такі характэрны для тутэйшых…

Другая падзея – сустрэча аўтарытэтнага дзеяча шахмат (гросмайстар ІКЧФ, міжнародны арбітр і г. д.) Дзмітрыя Лыбіна з шахматыстамі Саюза беларускіх пісьменнікаў. Ён прачытаў кароткую лекцыю пра паходжанне слова «ракіроўка», даў сеанс адначасовай гульні. Д. Л. – яшчэ і музыка, знаны кампазітар, які адказвае за міжнародныя сувязі ў адпаведнай творчай суполцы. Дарма што ён завітаў да літаратараў хутчэй як прыватная асоба, гэта знак таго, што творцы краіны здольныя ўзаемадзейнічаць без падказкі/пасярэдніцтва чыноўнікаў. Калі так пойдзе і далей, то што ж будзе – няўжо і «Беларуская канфедэрацыя творчых саюзаў» зробіцца дзеяздольнай арганізацыяй? 🙂 Можа, нават перастануць прападаць са сцэны цікавыя праекты made in Belarus? Толькі за апошні год згаслі зоркі гурта «Серебряная свадьба» і тэатра «Хрыстафор»; прычыны розныя, але, мяркую, памылкі менеджменту & брак грошай у абодвух выпадках адыгралі сваю ролю. Гурта і тэатра мне шкада, тым болей што бываў на іх імпрэзах.

Перад сеансам; Д. Лыбін справа (фота Л. Хейдаравай). Міні-лекцыя (фота В. Р.)

Ход жа сеансу ў офісе СБП быў даволі прадказальны: гросмайстар выйграў 6:0… Праўда, яму давялося шмат папрацаваць галавой – а перад гэтым памагаў цягаць сталы – і праз тры гадзіны пасля пачатку маэстра паўтарыў тое, што казаў на зыходзе сеансу ў «Нашай Ніве» 2005 г.: «Узмакрэў».

* * *

Не ўсе чытачы нашага рэсурса зразумелі, пра што быў верш Змітра Дзядзенкі «Крымінальная гісторыя літаратуры», апублікаваны 02.04.2017. На аршанскім сайце аўтар патлумачыў: «Па так званай «справе баевікоў» затрымалі супрацоўніка выдавецтва «Кнігазбор» Міраслава Лазоўскага і кнігараспаўсюдніка Алеся Яўдаху. Гэтай ганебнай справе і прысвечаны верш». Не ведаю, наколькі справа ганебная (ускрыццё пакажа), але тое, што яна дзіўная, факт. У прынцыпе, ухваляю супольную заяву Згуртавання беларусаў свету «Бацькаўшчына» і СБП (28.03.2017 – бел., англ. варыянты). Суверэнная дзяржава мае права сябе бараніць, але ў гэтым выпадку прэвентыўнае затрыманне некалькіх дзясяткаў асоб з’яўлялася празмернай рэакцыяй на іх актыўнасць.

Днямі абвінавачванне ў адносінах да 20 чалавек з 35 дапоўнілі «Стварэннем незаконнага ўзброенага фармавання» (арт. 287 Крымінальнага кодэкса РБ, да 7 гадоў пазбаўлення волі), што выглядае зусім ужо абсурдна. Прыпомнілі членства абвінавачаных у напаўпадпольным «Белым легіёне», распушчаным гадоў 15 таму. «Галоўная газета краіны» 11.04.2017 засведчыла, што ў бездань кадэбэшнай «журналістыкі» можна падаць бясконца. Замест фактаў парушэння заканадаўства арыштаванымі «аддзел расследаванняў» «Беларуси сегодня» штампуе дадумкі тыпу «У закрытых групах удзельнікі ведалі адно аднаго толькі па “ніках”. Нават сустракаючыся на супольных зборах і трэніроўках, далёка не ўсе ведалі адно аднаго. Напэўна, было што прыхоўваць…»

Паўлаякубовіцкі ўзровень праявіўся і ў драбязе. Так хацелася даць дыхту Станіславу Шушкевічу, пасварыць яго з абвінавачанымі (якія нібыта мелі дачыненне да «Беларускага згуртавання вайскоўцаў», ліквідаванага ў 1990-х), што дапісаліся: «16 лютага 1994 года, яшчэ пры Шушкевічу, Вярхоўны Суд забараніў БЗВ». З 26.01.1994 Шушкевіч, адстаўлены з пасады старшыні Вярхоўнага Савета, нават фармальна не меў улады ў краіне.

Крывадушная, небяспечная заява з боку Ізотавіча: «Грамадства мае права абыходзіцца як без “грамадскіх абвінаваўцаў”, так і без “грамадскіх адвакатаў”». Ролю абвінаваўцы ягонае выданне, што навязваецца беларусам з усіх прасаў за іх жа грошы, якраз дэ-факта і бярэ на сябе… А без грамадскіх абаронцаў, голасу якіх у Беларусі праз інфармацыйны шум амаль не чуваць, дзяржава захлынецца ў таннай канспіралогіі тыпу «Маладняк слухаў лідара, наліваўся злосцю, рыхтаваўся да вайны з “маскалямі”легіён ператвараў маладых байцоў у бязлітасных зомбі». І яшчэ мяркую, што без такіх абаронцаў суды ніколі не апраўдалі б ні Альфрэда Дрэйфуса ў Францыі, ні Менахема Бейліса ў Расійскай імперыі.

Карціць спадзявацца, што новы кіраўнік «галоўнага яўрэйскага саюза» (гл. вышэй) цішком-нішком адгародзіць сваю суполку ад цынічнага лаўрэата прэміі «За духоўнае адраджэнне», экс-кандыдата на пасаду пасла Беларусі ў Ізраілі… Эх, «за дзяржаву абідна».

Апаненты лукашэнкаўскіх ідэолагаў, у прыватнасці, пазнякоўцы, таксама, бывае, самі сабе псуюць рэпутацыю. Во нядаўна аблілі брудам мужнага чалавека, Барыса Хамайду з Віцебска (гл. фота; інтэрв’ю з Б. Х. чытайце, напрыклад, у «Мы яшчэ тут!» за 2008 г.). Камусьці падалося, што ён няправільна распаўсюджвае недзяржаўную прэсу – пад чырвона-зялёным «БССР-аўскім» сцягам. Насамрэч гэта быў штандар Віцебскай вобласці… Папрасіць прабачэння? Не, за тыдзень не даўмеліся. Ды што казаць пра «пешкі», калі «кароль»-Зянон змяшаў з г… нябожчыка Булахава і лічыць гэта нармальным.

Каб разбавіць сумны наратыў, прапаную зірнуць на каробку з мацой, спечанай у Кіеве ў лютым 2017 г. ды прывезенай у Мінск «Джойнтам», і ацаніць зычэнне.

Можа, мелася на ўвазе пажаданне паэтам – «Счастливого Пегаса»? 🙂

Агулам час ад часу здаецца, што сплю і бачу сон: y сне нярэдка гаворыш, а цябе не чуюць… Так і з ідэяй «Злучаных штатаў», або Вялікага княства Беларусі, Украіны і Літвы, якую падтрымаў у студзені, амаль тры месяцы таму. Зеро водгукаў з тутэйшай «палітычнай супольнасці», не кажучы пра нейкія практычныя крокі. Вядома, за гэты час улады РБ прыкладалі намаганні, каб дадаткова пасварыцца з урадамі Літвы і Украіны (усталёўка статара турбагенератара і «бітага» корпуса рэактара Астравецкай АЭС, заявы пра падрыхтоўку беларускіх баевікоў ва Украіне), але ж не заўсёды будзе так?

Нядаўна дэпутат-гісторык Ігар Марзалюк заявіў расійцам, што «Беларусь – гэта адзіная краіна, якая не дазваляе стварыць Міжмор’е. Гэты [міжморскі] ланцуг не замкнёны. І пакуль ва ўладзе будуць тыя ж людзі, што і цяпер, ён не закрыецца…» Аднак не цямлю я, што жахлівага ў хаўрусе дзяржаў ад Балтыйскага і да Чорнага мора, дзе наедак ад таго, што беларусам няпроста з’ездзіць на экскурсію ў суседні Вільнюс?.. Яшчэ 25 год таму іншы спецыяліст па мінуўшчыне, Адам Мальдзіс, разважаў: «Што ж датычыцца беларуска-літоўскай супольнасці, то само жыццё, эканамічны і палітычны крызіс падштурхоўваюць нас (як бы мы таму ні супраціўляліся) да такога з’яднання. Гэта адпавядала б нашай гістарычнай традыцыі (залаты век у Вялікім княстве Літоўскім), інтарэсам абодвух народаў. Тая граніца, на якую цяпер затрачваецца столькі сродкаў, была праведзена адвольна, “па жывому”…» (з кнігі Ю. Залоскі «Версіі», Мінск, 1995).

Cёння – апрача іншага, і Дзень касманаўтыкі. Дазволю сабе змясціць карыкатуру расійскага шахматыста-гумарыста Уладзіміра Чакаркова, прысланую ў 2003 г. для «Шахмат-плюс» (друкавалася ў 2-м выпуску гэтага мінскага часопіса).

Да таго ж раю паслухаць песню «Космас» нашага аўтара Федзі Жывалеўскага (напрыклад, тут), не пашкадуеце 🙂

Вольф Рубінчык, г. Мінск

12.04.2017

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 12.04.2017  19:18

Кароткі змест папярэдніх дзесяці серый:

№ 49 (02.04.2017). Прымітывізацыя вобраза пратэстоўцаў асобнымі аўтарамі. Разгон дэманстрантаў як анахранізм. Адмова верыць, што “ўсё прапала”. Аптымістычныя назіранні Л. Мірзаянавай, А. Горвата. Як час працуе супраць сістэмы. Казус з сатырычнай налепкай ля станцыі мінскага метро. Вынікі афіцыйнага даследавання хатніх гаспадарак. Адступленне з жыцця беларускай пошты 2010 г. (як адміністрацыя шкадавала вады ў спёку). Пошук адказу на пытанне, што будзе далей з “сілавікамі”, нежаданне іх агулам “расчалавечваць”. Прапанова “перавыхоўваць” іх у творчых саюзах. Уражанні ад прэзентацыі кнігі Л. Паўлікавай-Хейдаравай 29.03.2017. Ліст дэпутатаў Еўрапарламента пра Беларусь як уратаванне гонару “Еўропы”.

№ 48 (27.03.2017). Думкі пра волю і няволю ў беларускім грамадстве. Фактычнае паўтарэнне А. Лукашэнкам слоў персанажа п’есы Б. Брэхта (у 1997 г.). Перайманне “праваахоўнай” сістэмай РБ сюжэтаў Ф. Кафкі (“Працэс”, “Замак”). Прагрэсіўнасць канстытуцыі Кракава 1815 г. у параўнанні з сучасным беларускім заканадаўствам. Зноў пра абяцанку 2010 г. увесці суд прысяжных. Адмова старшыні Вярхоўнага суда ад канцэпцыі рэформ. Прапанова бачыць нашу сітуацыю хутчэй праз прызму Я. Шварца, чым Дж. Оруэла. Прэвентыўнае затрыманне актывістаў. Слізкасць спецдакладчыка АБСЕ і многіх еўрапейскіх палітыкаў. Назіранне А. Сідарэвіча – нямецкія “шмайсэры” на вуліцах Мінска. Рэакцыя М. Акуліч на візіт у Беларусь С. Ландвер. Крытыка ізраільскай міністаркі ў сеціве. Меркаванне пра наступны “Дзень Волі”. Супярэчлівасць уражанняў ад шэсця 15 сакавіка. Адзначэнне “Дня Волі” ў Ашдодзе.

№ 47 (23.03.2017). “Справаздача” пра паход у клуб С. Алексіевіч, на сустрэчу з краязнаўцамі, дадатковыя звесткі пра з’езд СБП. Затрыманне А. Яўдахі. Эпізоды масавага забегу ў Мінску 8 сакавіка. Прэзентацыя кнігі Л. Кэрала 12 сакавіка ў “Галіяфах”, “Марш недармаедаў” 15 сакавіка. Паводзіны анархістаў і міліцыі, згадка пра В. Шчукіна. Традыцыйны шахматны турнір у СБП 19 сакавіка. Анонс дзвюх культурніцкіх падзей. І. Марзалюк і Курапаты; абяцанне ўладаў навесці там “парадак” 25 сакавіка. Крытыка артыкула “каталіка” Сяргея М., дзе ад імя яўрэяў высоўваюцца прэтэнзіі да хрысціян, а таксама “галоўнай яўрэйскай газеты” Беларусі, якая перадрукавала артыкул М.

№ 46 (12.03.2017). Значная саступка ў выкананні “Дэкрэта № 3”. Абяцанне накіраваць атрыманыя ад яго грошы “дзецям”. Згадка фрагмента з кнігі Э. Кузняцова. Пра матывацыю пратэстоўцаў і “выкалупванне разынак з булкі”. Трагедыя ў Скідзелі і дэградацыя прадпрыемстваў, знос фондаў. Несамавітасць эканамістаў тыпу І. Целеш. Пра з’езды СБП 2002 і 2017 гг. Адносна дэмакратычныя выбары, памылкі арганізатараў, палеміка з тымі, хто пляжыць Саюз. Распаўсюд кніг у кулуарах з’езда; гістарычныя анекдоты з кнігі Л. Казлова. Імпрэза ў гонар Я. Купалы ў Мінску, чытанне на ёй верша ў перакладзе на іўрыт.

№ 45 (06.03.2017). Ізноў пра “дэкрэт № 3” – “задні ход” уладаў. Кур’ёзнае апытанне на афіцыйным сайце. Самасцвярджэнне “начальства” за чужы кошт. “Міліцэйскія” і народныя жарты. Патлумачаная прычына блакіроўкі “Луркамор’я” – непераканаўчасць тлумачэнняў. Выпраўленне і невыпраўленне памылак. Падзел на групоўкі ва ўладзе. Падзеі ў Курапатах і страта даверу бізнэсоўцаў да чыноўнікаў. Максімалізм некаторых “абаронцаў Курапатаў”. Празмерны аб’ём спіртнога ў РБ; ідэя “алкатураў”. Новы пасол Ізраіля ў Беларусі, яго вялікае інтэрв’ю. Затрыманне ў Ізраілі “беларуса”, які планаваў далучыцца да “Ісламскай дзяржавы”.

№ 44 (27.02.2017). Паблажлівасць карэспандэнта “Радыё Свабода”. Гісторыя “Піянерскай зоркі”. Штрыхі да стану беларускай адукацыі. Згадка антыўтопіі Лаа Шэ. Як “наверсе” бачаць ролю юрыстаў. Пра стаўленне да юрыстаў у Германіі 1930-40-х гг. “Маўклівая большасць” супраць дэкрэту № 3. “Вечнае вяртанне” ў Беларусі: адчуванне таго, што надышоў 1989 г. Змрочныя сведчанні пра наступствы Чарнобылю з афіцыйнага даклада 2016 г. Трагедыя на Скідзельскім цукровым камбінаце. Як мінінфармацыі “заблакавала” “Луркамор’е”. Параўнанні 1989 і 2017 гг. не на карысць апошняга. Шарлатанства некаторых мясцовых эканамістаў. Парада адправіць на “газавыя перамовы” з Расіяй гросмайстраў Жыгалку або Азарава.

№ 43 (21.02.2017). У. Чавес і Беларусь. Крытычны агляд афіцыйных венесуэльскіх выданняў, атрыманых на мінскім кірмашы. Успамін пра тое, як Л. Ананіч у 2003 г. стала “сааўтаркай” кнігі В. Вараб’ёва. Дыялог У. Чавеса і А. Лукашэнкі 2006 г. Напамін пра памыснасць пабудовы адносін з бліжэйшымі суседзямі. Падзенне ВУП у Беларусі і павольны рост ва Украіне. Водгукі на “дэкрэт № 3”. Падвышэнне пенсійнага ўзросту ў РБ. Назіранні за кар’ерай прэс-сакратаркі Н. Эйсмант (“феномен Псакі”?) Пажаданне ўзяць у адміністрацыю блазна. Ухвала рашэння міністра ўнутраных спраў Украіны не выдаваць А. Лапшына Азербайджану. Крытыка рашэння мінкульта РБ не ўключаць Саюз беларускіх пісьменнікаў у спіс творчых саюзаў, выказвання А. Карлюкевіча пра “кнігі няпэўнага зместу”.

№ 42 (17.02.2017). Антысеміцкія матывы ў Расіі. Успамін пра тое, як гэта было ў Беларусі на пачатку 2000-х гг. Адчуванне прыкрасці ад паводзін “Нашай Нівы”, якая галаслоўна прычапіла творам А. Бузіны цэтлік “антыўкраінская літаратура”. Нападкі “НН” на арыштаваных аўтараў “Рэгнума”. Цытата з С. Шыптэнкі пра гаротны стан беларускай прамысловасці. (Сада)мазахізм у Беларусі і свеце – магчымая прычына правядзення “хіджабнага” чэмпіянату свету ў Іране. Перастаноўкі ў адміністрацыі Лукашэнкі. Думкі пра тое, што намеснік міністра А. Карлюкевіч мог бы падтрымаць выданне літаратуры на ідышы.

№ 41 (15.02.2017). “Абдымашкі” І. Сярэдзіча з Лукашэнкам, ідэя “круглага стала”. Параўнанне палітычных сістэм у Беларусі і Іспаніі (пад Ф. Франка). Пустая абяцанка прызначыць омбудсмена. Ідэі для канстытуцыйнай рэформы. Сумнеўныя спасылкі гісторыка І. Марзалюка на ізраільскі досвед. Крытыка выказванняў З. Пазняка пра Ізраіль і “няўдзел” беларусаў у Халакосце. Цытаты з кнігі Л. Рэйна. Згадка пра А. Лапшына, якога не шукаў Інтэрпол.

№ 40 (05.02.2017). «Вялікая сустрэча» з Лукашэнкам 03.02.2017. Парушэнне норм і нейтралізацыя апанентаў. Няўменне сфармуляваць нацыянальную ідэю, працяг лалітыкі. Расказ аратара пра Трампа і яўрэяў. А. Лапшын як прадмет гандлю. “Казус Губарэвіча” (вызваленне ад судовай адказнасці). Рэдкасць апраўдальных прысудаў у Беларусі. Пра ганаровага консула Беларусі ў Ізраілі Г. Магнезі. Схема “сваім – усё, чужым – закон”. Пазітыўныя рэкламныя ролікі для тых, хто едзе ў Беларусь. Прапанова развіваць хостэлы з нізкімі цэнамі на жытло.

Змест ранейшых серый гл. у №№ 40, 30, 20, 10 🙂

“ДЭЖА ВЮ” (“Голая манашка”)

Гурт “Голая манашка” прадстаўляе на Еўрарадыё новы трэк “DeJa vu” ў арыгінальным афармленні. У песні лідар каманды Фёдар Жывалеўскі заклікае слухача не бегчы ад адзіноты.

Голая Манашка – DeJa vu

 

Лiст да belisrael.info:
Добры дзень, шаноўная рэдакцыя. Гэта не памылка і не жарт, гэта “Дэжа вю” – новы трэк гурта ГОЛАЯ МАНАШКА з арыгінальнымі да яго афармленнямі. Нягледзячы на сваю нелюбоў да сродкаў масавай інфармацыі, я прапаную вам размясціць гэта на сваіх старонках як навіну, альбо пазначыць мой ліст як спам, папярэдне даўшы мне адмоўны адказ. Такі панк.
Фёдар Жывалеўскі

***

Яшчэ з творчасцi

Апублiкавана 02.02.2017  07:01

***
UPD: Пародыя на “Дэжа вю” ад В. Р., belisrael.info
 
Jamais lu (“Ніколі не чытанае”)
Не хадзі на двор суседа –
Качаня спявае джаз!
Ад вячэры да абеда
Не хадзі на двор суседа,
Качаня спявае джаз.
 
Занясі сабаку косці –
Хочаш тры, а хочаш дзве.
(Ён даўно чакаў кагосьці
З каўбасою ў галаве.)
 
Качаня спявае джаз,
Цішыня спявае джаз,
Мо’ для іх, а мо’ для нас…
Апублiкавана 03.02.2017  09:21

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (39)

Шолам-алэйхем (не аўтар «Блукаючых зорак», а вітанне)! Што супольнага ў ксенафобіі, навукі і рэкламнага роліка для турыстаў? Хаця б тое, што яны трапілі ў найноўшы выпуск беларуска-яўрэйска-забаўляльна-брутальнага серыяла.

Ксенафобія ў апошнюю пяцігодку робіцца трэндам у «цывілізаваным свеце», а апошнія пару гадоў – і ў нашых краях, і на поўдні, і на ўсходзе… Брыдка выказаўся новы віцэ-спікер дзярждуры дзярждумы на Ахотным радзе пра выхадцаў з «рысы аселасці» (23.01.2017), але, да яго гонару, ужо 26 студзеня адрэагаваў на шматлікія пратэсты, стаў тлумачыць, што яго не так зразумелі… Калі ўвосень 2007 г. адзін беларускі дзеяч празрыста намякнуў, што яўрэі брудзілі ў Бабруйску, а ўвесну 2015-га ён жа прызнаўся, што даручыў яўрэяў «узяць пад кантроль/нармалізаваць», нават спробы неяк апраўдацца (не тое што прынесці прабачэнні) ад гэтага «спікера Беларусі» не было. Герменеўтыкай выпала займацца «прыдворным», П. І. Якубовічу і С. Б. Шапіру. Сэнс іхніх тлумачэнняў: «цар у нас харошы, гэта ён так жартуе».

Раз ужо ўспомніўся П. Я., які дагэтуль кіруе «галоўнай газетай»… У лістападзе 2007 г. ён нібыта ўзяў інтэрв’ю ў тагачаснага прэзідэнта Ізраіля Шымона Перэса і абяцаў апублікаваць гутарку ў «бліжэйшых нумарах» «СБ». У студзені 2009 г. я ўжо задаў пытаннечка праз бюлетэнь «Мы яшчэ тут!» – «Дзе інтэрв’ю?» – і засумняваўся, што Якубовіч увогуле размаўляў з Перэсам. Любы журналіст, які сябе крыху паважае, апублікаваў бы гутарку з кіраўніком дзяржавы (дзеля якой П. Я. і ляцеў у Ізраіль – за дзяржаўныя, дарэчы, грошы) у першы месяц пасля вяртання. І, вы не паверыце, некаторыя публічныя асобы нават трымаюць сваё слова! Думаю, к канцу 2017 г., да 10-годдзя візіта, інтэрв’ю-такі будзе прыдумана надрукавана: дзядуля Перэс памёр, абвергнуць нічога не здолее…

Ёсць у Мінску Андрэй Л., чалавек малады, але амбітны: пазіцыянуе сябе як камуніст і працуе ў адпаведнай газетцы, ахвотна «тусуецца» з «Нашай Нівай» і «Радыё Свабода», лупцуе «шкоднікаў дзяржавы» на рускамоўных афіцыёзных сайтах… Заўважыў яго нястомныя спробы асацыяваць з яўрэйствам то аўтара фотак з дзяўчынай, якая летась паказалася ў паўаголеным выглядзе ў цэнтры Мінска: «публіцыст Чайчыц зрабіў нечаканы вывад – раз помнік на плошчы не адлюстроўвае ні тэму халакоста, ні барацьбу Арміі Краёвай, дый увогуле – яўрэі ў Беларусі пацярпелі больш, чым самі беларусы – то фотаграфаваць можна што заўгодна і як заўгодна, маўляў, ты не на плошчы Перамогі, а ў сябе ў кібуцы» (16.01.2017), то калабарантаў: «штораз здзіўляюся, як наша ліберальная журналістыка (часта яшчэ і яўрэйская па нацыянальнасці) не цураецца рыторыкі, якую выкарыстоўвалі нацысты» (25.01.2017). У лукашэнкаўскай РБ такія далёка ідуць… Яго старэйшы калега Вадзім Г. з падобнымі поглядамі год таму адхапіў партфель дэкана «вядучага беларускага ўніверсітэта».

У 2012 г. мне цікава было жыць у Беларусі, зараз – не ўпэўнены. Жыццё вырастае з дробных рэчаў, а надакучлівай драбязы, намёкаў на тое, што такія, як я, тут чужыя, набіраецца ўсё болей. Зрэшты, разумею Арцёма Шрайбмана, які знаходзіць адхлань у працы на tut.by (палітычным аглядальнікам), піша папулярныя тэксты… Апошні з іх – пра магчымую выдачу Азербайджану Аляксандра Лапшына, выйшаў 22.01.2017 – набраў звыш 1000 каментаў, але якіх? Пару прыкладаў (перакладу на беларускую):

«Калі б Лапшын не быў яўрэйскай нацыянальнасці – ніхто б і пальцам не паварушыў. Аўтар артыкула – Шрайбман. ОК, але пры чым тут расійска-беларускія адносіны?» Па стане на 17.45 29.01.2017 дзве трэці чытачоў падтрымалі камент… (-48+97)

«Ну як жа так, Шрайбман? Быццам бы грамадзянін Беларусі і заўсёды падтрымліваў яе нацыянальныя інтарэсы нават у канфрантацыі з Расіяй. Але як толькі справа дайшла да іншага яўрэя і Ізраіля, то бывайце, прынцыпы» (-3+20) (!)

А ў Ізраілі шмат хто, наадварот, лічыць Лапшына рускім і з гэтай прычыны не хацеў за яго заступацца… Ігаль Шн-н, 05.01.2017: «Мне ён не свой – звычайны эмігрант і нават не частка майго народу» 🙁

Карацей, не здзіўлюся, калі і мяне пасля папярэдняй серыі, дзе прапаноўваліся «Злучаныя штаты» Беларусі, Літвы і Украіны, палічаць агентам «Масада», cусветнага яўрэйскага кангрэса або літоўскім/украінскім запраданцам 🙂 Хаця ідэя «Міжмор’я» не новая, ёй амаль сто гадоў. Як выявілася, у маі 2012 г. яе даволі шырока абмяркоўвалі ў беларускай інтэрнэт-супольнасці, і варыянт «Балта-Чарнаморскі калектар без Польшчы» апынуўся на 2-м месцы з 39,2% (113 з 288). Цікава, што і тут ідэю падтрымала прыкладна 40% актывістаў – 13 з 30… Можна зрабіць выснову, што яна не пустая; калі б палітычныя партыі ўключылі яе ў «парадак дня», то павялічылі б колькасць сімпатыкаў у 1,5-2 разы. І, верагодна, выйгралі б адпаведны(я) рэферэндум(ы).

Неабходнасць дамаўляцца з ужо сфармаванымі элітамі дзвюх дзяржаў, выпрацоўваць агульныя «правілы гульні» разрэдзіла б ксенафобію асобных беларускіх дзеячаў. Былы палітзняволены Мікалай Дзядок небеспадстаўна разважае пра збліжэнне часткі «апазіцыі» з Лукашэнкам на глебе нелюбові да пуцінскай Расіі ды сіндрому «асаджанай крэпасці» (любым коштам бараніць сінявокую Беларусь…) Яўрэям ды іншым меншасцям гэты сіндром можа выйсці бокам.

Адзін тутэйшы палітызаваны літаратар яшчэ ў красавіку 2015 г. вяшчаў на ТV: «нашым войскам кіруюць расейцы, а сілавымі структурамі жыды» (хіба запісаў у «жыды» Віктара Шэймана, ніякага не яўрэя). Няма звестак пра тое, што за 2 гады Н. змяніў сваю пазіцыю; больш за тое, у 2016 г. спадар «нечакана» ўспомніў словы Ларысы Александроўскай пачатку 1970-х пра Айзіка Кучара, што «ён Купалу і забіў… Ён напісаў данос, праз які Купалы не стала».

Літаратуразнавец Кучар сапраўды быў нягоднікам, як і многія іншыя ў сталінскую эпоху, але доказаў яго датычнасці да смерці Янкі Купалы 28.06.1942 няма (зрэшты, яшчэ не даказана і тое, што ў гатэлі «Масква» адбылося наўмыснае забойства). Былы камсамольскі актывіст зрабіў агаворку («Не маем на руках ніякіх дакументаў, таму нічога сцвярджаць не можам»), аднак, мяркую, пасля яго інтэрв’ю ў свядомасці слухачоў асадачак-такі застаўся… Па-мойму, тут працуюць тыя ж паліттэхналогіі, што і ў Расіі (дадзена: факты сервілізму асобных савецкіх яўрэяў + ксенафобныя стэрэатыпы ў грамадстве; задача: перакласці адказнасць за рэпрэсіі, а ўскосна і за гаротны стан сучаснай культуры, на тых, хто жыў «за рысай аселасці»; мэта: умацаваць свае пазіцыі). І вось папулярны сайт выдае 23.01.2017: «На думку даследчыкаў, галоўную ролю ў знішчэнні Купалы сыграў вядомы пагромшчык беларускай літаратуры Айзік Кучар»…

У масавай свядомасці ўсё менш элементаў рацыяналізму, і гэта часам проста палохае. Напэўна, адна з прычын – хранічнае недафінансаванне навуковай сферы, заўважанае нават у афіцыйных установах. Прадстаўнікі Інстытута эканомікі Акадэміі навук адзначылі ў верасні 2016 г.: «Кадравы патэнцыял беларускай навукі за апошнія пяць гадоў скараціўся на 17,5% супрацоўнікаў і 14,7% даследчыкаў, скарацілася і колькасць спецыялістаў вышэйшай кваліфікацыі: дактароў навук – на 13,1% і кандыдатаў навук – на 10,2%». Ну, дзіва што… Параўнаем долю выдаткаў на навукова-даследчую дзейнасць (R&D) у валавым унутраным прадукце дзвюх краін за Лукашэнкам і Нетаньягу. Дакладных звестак пра Ізраіль 2015-2016 гг. я не знайшоў, але таблічка і так гаварушчая. Лічбы азначаюць працэнты ад ВУП:

Краіны/гады 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
Беларусь 0,69 0,7 0,67 0,69 0,69 0,52 0,52
Ізраіль 3,93 4,01 4,13 4,09 4,11 ~4,1 4,214,4

Заўважана: калі доля выдаткаў «на навуку» ў ВУП меншая за 1%, то даследчыкі разбягаюцца, як тыя грыбы ў чарнобыльскім лесе… Думаю, тупы кантроль ідэолагаў над навукоўцамі быў другой па значнасці прычынай «скарачэння кадравага патэнцыялу», а мо і першай. Ад таго, што 2017-ы спецыяльным рашэннем абвешчаны ў Беларусі «Годам навукі», наўрад ці нешта істотна зменіцца. Навуцы, мяркуючы па наказах «лідара», надалей наканавана быць служанкай ідэалогіі… Ну, «апорай» – якая, урэшце, розніца? І якой павагі да юрыдычнай навукі з яе прэзумпцыяй невінаватасці можна чакаць у краіне, дзе в. а. прэзідэнта прабівае дно, да суда абвяшчаючы арыштаванага прадпрымальніка К-ча злодзеем? Тут і ціск на суддзяў, па-мойму.

Як самі да сябе ставімся, так, у прынцыпе, да нас. На пасяджэнне № 2 «інтэлектуальнага клуба Святланы Алексіевіч» (26.01.2017) з Масквы запрасілі Станіслава Бялкоўскага, які ўважае сябе за «фэйкавага палітолага». У Мінску, пішуць, ён дагаварыўся да таго, што паліталогіі як навукі агулам не існуе. Дзякуй, дзядзечка, расплюшчыў вочы – восем гадоў ва ўніверсітэце і аспірантуры я займаўся «абы-чым». Не так крыўдна за сябе, як за калег, паспяховых выпускнікоў беларускага ЕГУ, якія зараз працуюць у Францыі, Вялікабрытаніі, Польшчы, Літве…

Яшчэ пару штрышкоў, якія сведчаць пра стаўленне да навукоўцаў, жывых і памерлых. 24 лістапада 2016 г. мелася адбыцца міжнародная навукова-практычная канферэнцыя «Максім Багдановіч: дыялог з часам», аднак за некалькі тыдняў арганізатары (міністэрства культуры, музей імя Багдановіча) перанеслі яе на 21.12.2016. Тым не менш у передавіцы афіцыйнага выдання, разлічанага на суайчыннікаў за межамі Беларусі («Голас Радзімы», № 46, 08.12.2016) чорным па белым напісана, што канферэнцыя прайшла… Браво, рэдактар Харкоў – годны вучань Паўла Ізотавіча!

Канферэнцыя 21.12.2016, дарэчы, была даволі змястоўная: каторы раз паказала, што Багдановічам цікавяцца не толькі ў Беларусі, а і ў Балгарыі, Расіі, Украіне… нават у Кітаі. З Ізраіля чамусьці ніхто не завітаў 🙁

А вo які дарожны паказальнік вісіць на заходнім выездзе з Мінска (вул. Прытыцкага). Яго там штодзённа бачаць тысячы людзей.

Мінск, 29.01.2017

І мала каго абыходзіць, што «ажабрачылі», сказілі прозвішча выдатнага чалавека – акадэміка Антона Раманавіча Жэбрака, 115-годдзе якога нядаўна адзначалася біёлагамі. У 1940-х прэзідэнт Акадэміі навук БССР нямала ваяваў з лысенкаўцамі – мо яны і «ўзялі рэванш»? Не хочацца ў гэта верыць, тым болей што на самой вуліцы, дзе ўсцяж прыватны сектар, прозвішча напісана правільна.

Мінск, 29.01.2017

Аднак не дужа веру і ў тое, што памылку хутка выправяць: «Кансцітуцыйны суд», «Шучын» і «Beiruta st.» пакуль застаюцца там, дзе былі.

З улікам адзначанага не магло здзівіць, што назоў роліка «Belarus. Above expectations» ад Нацыянальнага агенцтва па турызму (НАТ), пераклалі з англійскай як «Беларусь. Звыш за чаканне». НАТ – гэта нешта накшталт PR-аддзела тутэйшага міністэрства спорту і турызму, на ролік выдаткавалі каля 15 тыс. USD. Можна было выбраць граматычна слушны варыянт: «больш за чаканні» або «звыш чаканняў». На жаль…

Музыка, спецыяліст па рэкламе Фёдар Жывалеўскі рагоча з роліка НАТ (Мінск, 26.01.2017)

Змест гэтай прадукцыі – асобная песня. Многія недахопы ўжо былі адзначаны ў каментах пад ролікам, які я ацэньваю на тры з мінусам па пяцібальнай шкале; наўрад ці ён завабіць масу турыстаў у Беларусь. Крыху лепшы крэатыў выдала НАТ, апелюючы да англамоўных іудзеяў («Belarus. Following the Shtettle roads») – тут, бадай, тройка з вялікім плюсам або чацвёрка з маленькім мінусам. Прэтэнзія на філасафічнасць заслугоўвае ўхвалы 🙂

Вольф Рубінчык, г. Мінск

29.01.2017

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 30.01.2017  07.00

***

Водгук: 
Пра Алеся Кучара
Айзіка Евелевіча я ведаў з 1964 г. (мне тады было 16 гадкоў). Вельмі цікавы суразмоўца ён быў, але па ўмовах таго – савецкага – часу шмат што ўтойваў, не мог агучыць. І паперы, пэўна, не даверыўся.
Нехта назваў Айзіка Евелевіча пагромшчыкам нашай літаратуры. Але на гэтага пагромшчыка таксама былі пагромшчыкі. Тут трэба ўспомніць хоць бы 1932-гі.
У 1932-м бальшавікі не хацелі і не давалі адзначыць 50-годдзе Янкі Купалы ў БССР. І толькі тое, што ў Заходняй Беларусі Антон Луцкевіч з нумара ў нумар “Беларускага Звону” друкаваў сваю працу “Янка Купала як прарок Адраджэння”, тое, што на восень 1932-га была анансавана ўрачыстасць у гонар Купалы і Коласа ў Вільні, змусіла бальшавікоў наладзіць вечарыну і ў Менску.
50-годдзе Купалы адзначылі ў верасні. 10 верасня газета “Савецкая Беларусь” паведаміла сваім чытачам, што на гэты дзень (а не на 7 ліпеня, як запісана ў Купалавай метрыцы) прыпадае дзень нараджэння Паэта. У гэты ж дзень у Менску адбылася вечарына ў гонар Купалы. Адбылася, прашу заўважыць, у Габрэйскім тэатры. А дакладчыкам быў габрэй Алесь Кучар. Гэты яго даклад надрукавалі і ў газеце “Літаратура і мастацтва”, і ў часопісе “Полымя рэвалюцыі”. Аднак неўзабаве ў друку з’явіўся артыкул Лукаша Бэндэ, у якім пільны камісар літаратуры ўказаў на ідэйна-палітычныя памылкі ў дакладзе таварыша Кучара. Справа дайшла да Цэнтральнага Камітэта КП(б)Б, але з тае прачыны, што Айзік Кучар быў яшчэ камсамольцам, ЦК партыі даручыў разабрацца з ім Цэнтральнаму Камітэту камсамола Беларусі.
Той, хто нешта ведае пра маральна-палітычную атмасферу 1930-х, можа здагадацца, якія перажыванні напаткалі камсамольца Кучара. А яшчэ лепш было б паназіраць, як бы паводзілі сябе ў той атмасферы сучасныя крытыкі Кучара.
Шкада, што ўсяго гэтага я не ведаў у тыя гады, калі мог размаўляць з Айзікам Евелевічам. Цікава, пачуў бы я ад яго падрабязны каментар ці Айзік Евелевіч, як ён гэта ўмеў, перавёў бы гаворку на нешта іншае?
І яшчэ з прачытанага. На Кучара пісалі ў інстанцыі. Што-колечы ўжо апублікавана. Не помню ўжо, хто з гэтых пісакаў назваў быў Айзіка Евелевіча ці то кішаньковым, ці то набліжаным Купалавым крытыкам. Вось як! Блізкі да Купалы крытык. Шкада, што і гэтага я не ведаў у той час, калі мог размаўляць з “пагромшчыкам” Кучарам.
Анатоль Сідарэвіч, г. Мінск
Апублiкавана 01.02.2017  17:52

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (37)

Чэсць! Адна з магістральных тэм першага ў 2017-м годзе выпуска ненавукова-квазіфантастычнага серыяла – такая з’ява, як празмерная рэакцыя (overreaction). Тым болей што год у Мінску пачаўся з нешараговай падзеі: 1 студзеня на праспекце Любімава 23-гадовы міліцыянт у шматпавярховым доме абстраляў нецвярозага жыхара, які нібыта на яго накінуўся, і цяжка параніў гэтага чалавека.

Маці стралка не ўхваляе службу сына ў міліцыі, спачувае маці абстралянага, але просіць дачакацца высноваў следства, затое «найлепшы сябар усіх сілавікоў» ужо ўставіў свае дзве капейкі: «Ніхто не мае права аказваць супраціў работнікам міліцыі…» У перакладзе з лукашэнкаўскай на беларускую: бойцеся, бойцеся…

Чаму ўзнікаюць такія сітуацыі ў мірным Мінску (чалавека, які перапіў у навагоднюю ноч, нават калі ён сваволіць, пры ўсім жаданні цяжка выдаць за тэрарыста-экстрэміста), пытанне складанае. Можа, справа і ў нервах… Як казаў тав. Троцкі ў 1926 г., калі яму яшчэ давалі трыбуну ў савецкай прэсе: «Нервы моцна зношаны. Патрэба ў якіх-небудзь узбуджальных або, наадварот, усыпляльных сродках вялікая. Патрэба ў алкаголі… вельмі моцная ў гарадах у рабочых» (менская газета «Звезда», 19.01.1926). Дый кніга Міхаіла Зошчанкі «Вернутая маладосць» (1933) пацвярджае, што ў 1920-х – пачатку 1930-х праблема душэўнай спустошанасці савецкіх грамадзян была надзвычай вострай і турбавала многіх. Пазней, мяркую, назапашаная злосць спрычынілася да масавых рэпрэсій сярэдзіны 1930-х.

Часам думаю: колькі такіх выпадкаў, як выбух у метро 2011 г. (афіцыйнае тлумачэнне паводзін асуджаных – прага двух хлопцаў праславіцца, прадэманстраваць «уседазволенасць і неапраўданую агрэсію»), напад з сякерай на гандляроў мінскай «Еўропы» 2016 г., страляніна 2017 г., мусіць прагрымець, каб грамадства і ўлады даспелі да стварэння эфектыўнага сеціва псіхалагічнай дапамогі, не кажучы пра акадэмічны інстытут псіхалогіі? Баюся, што сотні, калі не тысячы.

Тое, што ў Беларусі, Расіі, Украіне безліч асоб, якія перагружаны рознастайнымі комплексамі і штодня выплюхваюць сваю злосць на іншых, бачна няўзброеным вокам. Пад уласнае паскудства падводзіцца няхітрая філасофія тыпу «падштурхні таго, хто падае», «памры ты сёння, а я заўтра». Прыкра, што пераймаюць яе і яўрэі, якім варта было б трымацца наводдаль ад паганскіх і бальшавіцка-вертухайскіх ідэй. Прыкра, але зразумела: калі ў гісторыі яўрэі доўга заставаліся ад чагосьці наводдаль?

Дзіўлюся, напрыклад, з Аляксандра Майсеевіча Гарадніцкага, доктара геолага-мінералагічных навук, якому даўно за 80: навошта яму было віцэ-прэзідэнцтва ў Расійскім ПЭН-цэнтры? У снежні 2016 г. з гэтай арганізацыі выключылі публіцыста Cяргея Пархоменку, які крытыкаваў кіраўніцтва за парушэнні статута і інш. Рашэнне аб выключэнні было, мякка кажучы, спрэчнае, пасля яго члены ПЭН-цэнтра – напрыклад, раўналетак Гарадніцкага Аляксандр Гельман, Святлана Алексіевіч, Леў Рубінштэйн – пачалі разбягацца…

Гарадніцкі тлумачыць, што «мы стаміліся» ад Пархоменкі, і смела заяўляе: «У нас ёсць другі статут, які яшчэ трэба зарэгістраваць, але ўжо некалькі гадоў увесь ПЭН па ім жыве». І гэты шукальнік ідыша «вучыў» сваіх апанентаў юрыдычным тонкасцям не дзе-небудзь, а ў афіцыйным звароце! Моцна, доказна адлупцаваў Гарадніцкага & Со. Аляксандр Мінкін тут. Беларускаму начальніку таксама не зашкодзіла б часцей укладваць у вушы, што памілаванне – яго неад’емнае права, замацаванае ў Канстытуцыі, якое можа ажыццяўляцца і без просьбы асуджаных, а то ён у гэта, здаецца, не дужа верыць.

У цяжкія часы лепей быць разам. Аднак нават авіякатастрофа – а мо і тэракт – 25 снежня, калі загінулі дзясяткі людзей, не паяднала ні расійцаў з украінцамі, ні расійцаў міжсобку, ні тым больш яўрэяў постсавецкай прасторы. Хаця, здавалася, чаго прасцей: выказаць спачуванне або прамаўчаць, не забойцы ж упалі ў мора, а музыкі, журналісты (якія б ні былі), доктарка… Пра гэта, у прынцыпе, слушна напісаў Яфім Шыфрын, але адразу атрымаў водпаведзь былога суайчынніка Паўла Ш., які перабраўся ва Украіну.

Кажуць, у Расіі Павел да нядаўняга часу быў знаным змагаром з пуцінскім рэжымам… Ох, па-мойму, такія допісы (асабліва «дастаўляе» фінал, дзе пра Яфіма: «вы ні разу ні маральны лідэр ні ў Расіі, ні тым больш за яе межамі. Вы ўсяго толькі таленавіты акцёр, які цешыць натоўп і ўладу ў сталіцы Мордара») надаюцца хіба, каб скампраметаваць дысідэнцтва ў сучаснай Расіі. Як і прапанова пад канец снежня «ў знак жалобы» прыносіць да расійскага пасольства ў Кіеве корм для рыбак і пляшачкі з настойкай глогу – удар па новай Украіне. Бабруйскі паэт Дзмітрый Р., якога я да нядаўніх часоў паважаў за дасціпнасць і эрудыцыю, апраўдаў прапанову Юрыя Б., дарадцы прэзідэнта Украіны ад жніўня-2014… і надалей знік з маіх гарызонтаў.

З іншага боку, вось яскравы прыклад празмернай рэакцыі на цынізм тых, хто пакпіў з трагедыі. Небезвядомы «Шарлі Эбдо» надрукаваў серыю з трох карыкатур, дзе звязаў «хор Чырвонай Арміі» з Пуціным. Адну з іх, дзе музыкі ў вайсковай форме выступаюць перад рыбамі на марскім дне, «пашыраючы» сваю аўдыторыю, можна з нацяжкай лічыць дасціпнай; дзве астатнія – трэш і безгустоўнасць. Ды ці варта было расійскім дзеячам паліць па клоўнах з усіх гармат? Выказаліся чыноўнікі міністэрства замежных спраў, мінабароны (!), прадстаўнікі абедзвюх палат парламента… Ой-вэй, якая «клаака, мярзота» ў прыватным французскім выданні! Хай бы чыноўнічкі з такім жа імпэтам сачылі за сабой і за падначаленымі, каб у іх самалёты з невядомых прычын не падалі…

Я-та жыву не ў Расіі, дый не хацеў бы там жыць, але бяда ў тым, што істэрыкі падхопліваюць і многія беларусы. І тое, што Аляксандр Лапшын ужо месяц сядзіць за мінскімі кратамі, а трое аўтараў агенцтва «Рэгнум» – нават больш за месяц, даказвае, што вірус істэрычных празмерных рэакцый (ВІПР) перадаецца паветрана-кропельным шляхам, нягледзячы на зімовыя маразы. Усе чацвёра інтэрнэт-аўтараў «награшылі», хутчэй за ўсё, на штраф, а іх да суда кінулі ў турму… Кур’ёзна, што за дваіх арыштаваных заступіўся «Пакістанскі фонд прэсы»; дзе Пакістан, а дзе мы! Лапшына ж дыпламатычна абараніў юрыдычны дарадца ўрада Ізраіля… ну, лепей позна, чым ніколі.

Празмерным выглядае пакаранне маладой жанчыны з Гродна, якая апублікавала ў сваім альбоме «Вконтакте» нейкі малюнак. Экспертыза (прыклаў руку філолаг (!) з Мінска) цвердзіць: ён парнаграфічны, утрымлівае «мярзотна-цынічную, непрыстойную фіксацыю палавых зносін». Асуджаная, якой выпісалі немалы штраф і 2 гады з адтэрміноўкай, кажа, што захавала эрацічную карцінку, а не збіралася яе рассылаць. Доказам распаўсюду, відаць, з’яўляецца тое, што фотку ўбачылі людзі ў пагонах і яна абразіла іх пяшчотныя пачуцці: ВІПР такі ВІПР…

Ад Беларусі не адстае Украіна са сваёй прагай цэнзуры: то ёй карціць пашыраць «чорны» спіс расійскіх артыстаў, якія некалі сказалі або падпісалі штосьці не тое, ды не пускаць іх праз мяжу (наадварот, няхай бы прыехалі, паглядзелі, што ў Харкаве людзей не ядуць жыўцом), то трэба перакрыць вяшчанне тэлеканала «Дождж»… Адной з прычын украінская Нацыянальная рада па пытаннях тэлебачання і радыёвяшчання назвала паказ 31.12.2016 камедый, дзе сярод персанажаў – недалёкія расійскія мянты. Паводле Нацрады, гэтыя фільмы «папулярызуюць праваахоўныя органы дзяржавы-агрэсара». І як адны тупыя амерыканцы знялі, а другія ў 1942 г. не забаранілі камедыю «Быць альбо не быць», дзе цэлы штаб эсэсаўцаў дэманструецца? 🙂

Экс-беларускі, а цяпер украінскі журналіст Вадзім Д. падтрымаў рашэнне Нацрады і абрынуўся на канал, які ў рэпартажах раз-пораз праводзіў граніцу паміж Украінай і Крымам. Тэлеканал, маўляў, трэ было закрыць з павагі «перад памяццю загіблых абаронцаў Айчыны, тварамі яе ваюючых байцоў і палітзняволеных, якія пакутуюць у варожых вязніцах». Адразу ўспомнілася, як гэты самы Д. 17.04.2015 маляваў забітага на дзень раней Алеся Бузіну «вельмі арыгінальным блазнам або гарадскім вар’ятам», і цыркаў праз зубы: «У нейкім сэнсе калега дабіўся, нарэшце, поспеху. Пра яго загаварылі ўсур’ёз». Ці знойдзецца дно ў падзення былога супрацоўніка «БДГ» і «Радыё Рацыі»?

«Ёсць маса прычын, каб адчуць сябе вольным і быць чалавечным», – спяваў лідэр беларускага рок-гурта «Голая манашка» Фёдар Жывалеўскі. Прычыны-та ёсць, жадання часцяком няма… Парадаваў у апошнія дні хіба зварот Ганны Канапацкай 10.01.2017 да самі-ведаеце-каго з патрабаваннем скасаваць фармальна «антыдармаедскі», а па сутнасці антыгуманны, антыканстытуцыйны і антыдзяржаўны дэкрэт № 3 ад 02.04.2015. Нават не сам зварот – можна было прадбачыць, што дэкрэт у бліжэйшы час не будзе адменены, што і пацвердзілася 12 студзеня – а тое, што 40-гадовая жанчынка не загрузла ў прыстасаванстве, дагэтуль не баіцца адна ісці «супраць усіх» на месцы сваёй працы, у «палатцы № 6».

Калі азірнуцца назад, то не ўсё было звышкепска і ў мінулым годзе. У 33-й серыі мы згадвалі праяданне золатавалютных рэзерваў беларускімі ўрадоўцамі ў 2012-2015 гг.; дык вось, калі статыстыкі не хлусяць (а хутчэй за ўсё, не хлусяць), у 2016-м рэзервы раслі 11 месяцаў запар. Праўда, яны так і не дасягнулі ў эквіваленце 5 млрд долараў: 4,927 мільярды – вельмі мала для краіны з насельніцтвам 9,5 мільёнаў чалавек, дый дзяржаўны доўг Беларусі ў разы вышэйшы. На рост рэзерваў адзін з наведвальнікаў talks.by 05.01.2017 адрэагаваў так: «Усё прыцягнута за вушы для атрымання чарговага крэдыту», другі параўнаў край з бадзягам, які хваліцца айфонам, ды не мае сімкарты…

Далёка не ўсе беларусы страцілі аптымізм. Паводле апытання tut.by (якое заслугоўвае ўвагі праз ахоп выбаркі – 34,5 тыс. чал.! – хоць яна і не зусім рэпрэзентатыўная), на «выдатна» 2016-ы ацанілі 8,15%, на «добра» – 22,69%, на «пасрэдна» – 33,41%, на «кепска» – 21,49% і на «зусім кепска» – 14,26%. Тых, хто адмоўна ацэньвае год і сваё месца ў ім, вельмі многа, больш за трэць, ды ўсё ж нам пакуль далёка да месцаў, дзе «99 плачуць, а 1 смяецца». Вось і беларусізацыя харчовых прадуктаў цешыць сэрца… У 2000-х гадах на мае прапановы падпісваць прадукты пісьменна і па-беларуску тутэйшыя прадпрыемствы не рэагавалі.

Скідзельскі цукровы камбінат прапагандуе сямейныя каштоўнасці ды эрас (no porno)

Яшчэ працытую вялікага летуценніка Міколу Шаляговіча, які ў 1990-х марыў пра адраджэнне на Піншчыне ды Кобрыншчыне «яцвягаў» (у мяне захоўваецца легендарная брашура Сцяпана Давыдзюка 1992 г. з шахматнымі задачамі, пракаментаванымі на «яцвяжскай мове», хаця многія аднеслі б гэтую мову да заходнепалескіх дыялектаў). Цяпер Мікола ўспомніў пра ідыш:

Калі параўноўваць жыццё расійскага Брэста/Брыска i паруска-германскага Кёнігсберга/Тваньгоста на рубяжы ХIX-XX стагоддзяў, то і ў адным яцвяжскім горадзе, і ў другім гучала ў асноўным гаворка ідыш-рус, а асноўная маса насельніцтва (да 75 працэнтаў) наведвала сінагогі і ешыботы.

Іншыя «інтрыгі, загадкі, сенсацыі» можна знайсці тут. Не ведаю, праўда, навошта было гуляцца са словамі «ідыш-рус», «ідыш-іудзейская і ідыш-лютэранская традыцыі», «руські ведызм», «руські іудаізм» і г. д. Буду лічыць новыя тэрміны выдаткамі альтэрнатыўнай гісторыі…

Вольф Рубінчык, г. Мінск,

14.01.2017

wrubinchyk[at]gmail.com

Ад рэдакцыі. Мы не заўсёды згодныя з суб’ектыўнымі ацэнкамі нашых аўтараў, у тым ліку і В. Рубінчыка.

Апублiкавана 15.01.2017  00:11