Tag Archives: Теодор Герцль

Это осень. И много дней чьих-то рождений… (I)

Шалом. С Биньямином «Биби» Нетаньягу (иногда пишут «Нетаньяху») имею кое-что общее – иногда мы возвращаемся 🙂 Его блок на этот раз, в результате выборов 1 ноября, получил 64 мандата в Кнессете – любимое мною, как и прочими шахистами, число :)) Ну, и роста с ним я почти одинакового.

Вот поздравить без пяти минут победителя с 73-летием (21 окт. 2022) не успел, замотался. Однако привет ему из Вязынки (Молодечненский район), родины Янки Купалы!

Снято 23.10.2022

Почти уверен, что Биби распечатает эти мотивирующие фотки, повесит их в офисе 😉 Ведь ему во главе правительства трудновато будет – и большинство в парламенте не такое уж существенное, и возраст не совсем подходящий, чтобы снова входить в ту же реку, что 26 лет и 13 лет назад.

А напомнить, как Яков Кедми оценивал «своего» премьер-министра в конце 1990-х? Цитирую по книге ныне покойного Александра Бовина «Записки ненастоящего посла» (2001): «Поверхностный, невежественный, склонный к показухе, нечестный — такие эпитеты использовались. “Я обязан предупредить общественность”, — сказал бывший глава Бюро по связям, — что Биньямин Нетаньяху — опасный премьер-министр для Израиля. Опасен его образ мыслей, опасен путь принятия им решений, и это может привести государство к трагедии”». Выходит, отставной спецслужбист уже тогда проявил себя как банальный кликуша… Оставался таким в 2010-х, остаётся и поныне. Кривизну прогнозов от Кедми, судя по этой статье, даже многие запутинцы заприметили… но он не унимается: «По оценкам британской разведки, на Украину может быть введено в ноябре до 500 тысяч российских военных. Это не оставляет никаких шансов ВСУ… Основным событием может стать широкое ноябрьское наступление Российской армии на Украине». Даже не знаю, какой бы тут смайлик подошёл… наверно, сочувственный (типа «и тебя вылечат»). На фоне «эвакуации» бегства российских сил из Херсона сказки «дяди Яши» выглядят особенно стрёмно.

Не один Кедми попал пальцем в небо, оценивая перспективы Нетаньягу; к примеру, Давид Маркиш тоже. Полагаю, «добротному литератору» (характеристика от посла РФ Бовина) неуютно сейчас перечитывать свои строки 1999 г.: «Биби надоел и “своим”, и “чужим”… Время Биби Нетаньягу подходит к концу. Премьера, скорее всего, ждёт политическое небытие – его товарищи по партии предъявят ему счёт, и счёт этот будет сокрушительным» (в 2016 г. приводил я эту цитатку здесь).

В 1955 г. Давид Бен-Гурион тоже возвращался на должность премьер-министра, но ему было 68, и «третьего захода» после отставки 1963 г. уже не случилось. Можно как угодно относиться к Б. Н., однако он, бесспорно, боец! Чем-то схож с героиней следующей заметки (newsru.co.il, 03.11.2022):

В четверг, 3 ноября, на пляже в Герцлии сотрудники береговой полиции и инспекторы Управления природы и парков выпустили в Средиземное море черепаху, которая выжила благодаря им.

Фото отсюда

Около года назад сотрудники морского подразделения полиции Тель-Авивского округа заметили вдали от берега раненую морскую черепаху. Вернувшись на берег, они передали раненую Управлению природы и парков. В течение года черепаха проходила лечение и реабилитацию.

Оставляю читателям право самим решить, кто в 2021-2022 гг. стал для Биби аналогом «сотрудников и инспекторов» 🙂 И, кстати, вот публикация belisrael 2018 г. – рассказ о спасённой в Израиле черепахе, написанный Леонидом Нузброхом.

Не совсем осенью, но близко к ней (в конце августа 1897 г.) 125 лет назад официально зародилось международное движение сионистов. На первый сионистский конгресс в Базель по инициативе Теодора Герцля приехало свыше 200 делегатов из 17 стран; программу «создания национального дома на земле Израиля» вырабатывала комиссия во главе с Максом Нордау. В то время умели выражаться кратко и ёмко 😉

Оригинал «Базельской программы» на немецком языке; флаг, утверждённый конгрессом

Этой осенью в Беларуси (издательство Цимберова) увидела свет книга, состоящая из двух произведений Теодора Герцля: «Старая новая земля» и «Еврейское государство». В переводе с немецкого на белорусский Игоря Кребса. Чуть раньше в серии «Гебраістыка Беларусі» вышел сборник его же переводов из Генриха Гейне «Еврейские мелодии» («Габрэйскія мелодыі»). За рекламу мне никто не платит, поэтому здесь не будет прямой ссылки, но подскажу, что оба издания при желании можно поискать на kniger.by.

«Еврейское государство» Герцля читал ещё в середине 1990-х (перевод на русский печатался в серии «Библиотека Алия»), затем посетил могилу автора в Иерусалиме… Для себя этот «гештальт» я, пожалуй, закрыл. Похоже, инициатор нового перевода надеется, что творение Теодора нашего Герцля вдохновит белорусов на подвиги (потому и довольно оптимистичный для Беларуси-2022 тираж 500 экз.), хотя эпоха иная, состояние общества – тоже. Здесь любят не столько входить в ту же реку, сколько наступать на те же грабли 🙁

***

Сентября 17-го числа исполнилось 110 лет со дня рождения Максима Танка (1912-1995), народного поэта Беларуси. В финале его не самого известного стихотворения (1946) присутствует нечто бяликовское…

Гетто

Мне круг последний ада показали,

Но я и сам его б нашёл легко

По заревам, что в небе полыхали,

По пеплу, что вздымался высоко.

По тем деревьям, корчившимся в муках

От тишины руин его немых.

Из-под земли, приветствуя живых,

Там братья мне протягивали руки.

Зачем пришёл я в это царство смерти?

Ведь я хотел назад вернуться жить!

Но пепел гетто страшного, поверьте,

На сердце камнем тягостным лежит.

Надеялся ль я тени дорогие

Подвластным мне глаголом оживить?

Напрасно! Даже плач Иеремии

Не в силах прах застывший воскресить.

Я был на том ужасном, страшном месте,

Чтоб сквозь пустынь горючие пески,

Забывчивому веку вопреки,

Пронесть скрижали с узниками вместе.

Скрижали, где пылает их завет:

«Прохожий, брат, не надо слёз нам,

Лишь гнев ты наш возьми на белый свет.

Рассей его как пахарь по бороздкам.

Он даст на ниве новый сочный плод,

С востока поднявшим зарю для всходов.

И на века пусть будет проклят сброд

Фашистских банд — душителей народов!»

Перевод с белорусского, выполненный Леонидом Зуборевым, взят отсюда. Леонид был лично знаком с поэтом – как и Дина Матлина-Харик, вдова Изи. М. Танк записал в дневнике 19.11.1993 (пер. с бел.): «Перечитал стихи Изи Харика, подаренные когда-то мне его женой Диной. Стихи его выделяются лиричностью, содержательностью среди тогдашней барабанной поэзии. Некоторые из них я когда-то переводил…»

М. Танк и Я. Колас в белорусской филателии & нумизматике

Чтобы Янке Купале (1882-1942) не было обидно, посмотрите и на монету с его изображением

Разумеется, не мог не вспомнить о 140-летии Якуба Коласа (1882-1956), широко отмеченном в первых числах ноября. С коласоведами мне не тягаться, но «Сымона-музыку», «Новую зямлю», «Казкі жыцця», «На ростанях» и кое-что ещё читал, люблю, рекомендую. В живописных местах близ Альбути – родины Константина Мицкевича, будущего Коласа – летом 2001 г. ночевал в палатке.

Любопытен «еврейский» рассказ классика «Хаім Рыбс» (1921) – о лавочнике, который после революции без драки попал в большие забияки… точнее, в местечковое начальство. Готов перевести этот жизненный анекдот на русский язык для публикации на belisrael, если кому-то важно.

Портрет Якуба Коласа работы Янкеля (Якова) Кругера, 1923. Отсюда

В 2011 г. воспроизвели мы («Шах-плюс») в книжечке «Беларусь шахматная» малоизвестный очерк Я. Коласа «Из “теней прошлого”», впервые опубликованный в 1925 г. Это «шахматные» воспоминания об отсидке молодого поэта в Пищаловском замке (ныне – СИЗО № 1 г. Минска, aka «Володарка»). Пусть фрагменты в переводе с белорусского побудут и здесь:

Красоту и приятность шахматной игры я познал в остроге. В значительной мере досуги нашей подневольной жизни скрашивались шахматами. Пока я не понял смысл шахматной игры, она казалась мне совсем не интересной; даже иной раз делалось смешно от созерцания того, как серьёзные люди сидят целыми часами у шахматной доски, захваченные ходом игры, иногда возбуждённые, с розовыми лицами.

Шахматы добывались у нас кустарным способом – их вылепливали из хлеба. Был у нас один узник, некто Сорока. Он весьма был способным по части лепки шахматных фигур из ситного хлеба (…) Фигуры, cделанные из этого материала, были необычайно крепкими: их можно было изо всей силы бить об стену – они не разбивались.

Среди шахматистов был у нас один товарищ, Яхим Повежар. Он очень не любил, когда его противнику кто-нибудь сбоку подсказывал ходы. Он тогда страшно возмущался, вскакивая из-за стола: выказывал все признаки своего душевного недовольства.

Такое состояние на арестантском жаргоне называлось «залезть в пузырь». «Залезание в пузырь» давало весьма богатую пищу для смеха и забав. А на почве шахматной игры у нас много было этих весёлых минут.

Выше – демо-кадры из белорусского мультфильма «Класікі і шахматы», снятого «Беларусьфильмом» в 2022 г. и тяготеющего к «познавательно-обучающему жанру». Очевидно, отправным пунктом стало известное фото 1932 г., где Колас играет с Купалой в шахматы…

Дядька Якуб показан аниматорами слишком старым; в мульте ему не 50 лет, а все 65-70. После войны, когда он достиг этого возраста, ни Купалы не было на свете, ни в шахматы Коласу играть уже не хотелось. Но за интерес к теме «Беларусьфильм» в любом случае заслуживает благодарности.

Вольф Рубинчик, г. Минск

07.11.2022

w2rubinchyk[at]gmail.com

***

Eugene Merzon

Нетаньяху, занял пост главы Ликуда в 1992 году.
Несмотря на победу Ликуда в 1977 году, левые продолжали безраздельно владеть страной. В 1992 году, у Аводы (в девичестве МАПАЙ) было 44 мандатов в Кнессете, а у Мереца (в девичестве МАПАМ) – 12. Вместе -56 мандатов, против 32 Ликуда.
Прошло 30 лет. У Ликуда по прежнему 32 мандата. Мерец почил в бозе, а Авода еле-еле перешла электоральный барьер с жалкими 4 мандатами. Если хотите, это и есть миссия Нетаньяху. Уничтожение левых в Израиле. Хотя с другой стороны они сами себя уничтожили полностью отойдя от идеологии рабочего сионизма Бен Гуриона.
.
***
.
От ред. belisrael
.
Итогам прошедших выборов будет посвящено несколько публикаций
.

Опубликовано 07.11.2022  09:20

Жыццё ідзе, кантора піша (В. Р.)

Прывітанне! Адразу папярэджу – «сенсацыйныя» гутаркі з удзелам сузаснавальніка «экстрэмісцкага» праекта «NEXTA» не глядзеў, бо не вельмі цікава, і наогул даўно не сачыў за целарухамі Пратасевіча, Пуцілы & Co. Пэўную ролю ў мабілізацыі пратэстнага электарату, асабліва сярод моладзі, праект адыграў у канцы 2019 – пачатку 2020 г.; далей куцця, здаецца, варылася ўжо сама па сабе. Важнейшым было абурэнне паводзінамі ўладаў у час першай хвалі COVID-19 (cакавік-чэрвень 2020 г.), – супярэчлівымі дзеяннямі і бяздзеяннямі, на якія наклаліся «перадвыбарныя» паскудствы, кшталту правакацыі ў Гродне 29.05.2020 з мэтай затрымання Сяргея Ціханоўскага.

Успомнім, як яно было

Маё кола зносінаў не ўключала ні людзей з «NEXTA», ні тых квазіпалітыкаў, што «ўпісваліся» за іх у Польшчы або Літве. Аддаю перавагу асобам, якія даводзяць свае справы – няхай сціплыя і малазаўважныя – да лагічнага завяршэння. Прынамсі, не сыплюць авантурнымі заклікамі кшталту «Даеш пяцігодку за тры гады усеагульную забастоўку ў Беларусі!».

Трапная заўвага ад Валерыя Забаўскага (15.06.2021): «Калi ты ябацька, то Пратасевiча няма чаго слухаць, бо ён тэрарыст. Калi ты “невераятны”, то Пратасевiча няма чаго слухаць, бо ён у заложнiках. Куды нi кiнь – усюды клiн».

На самай-та справе – нічога істотна новага. Андрэй Дынько ў 1999 г. напісаў эсэ «Дзе вы, Шапіра?», адштурхоўваючыся ад лёсу хлопца гадоў 25-ці, які на Брэсцкім абласным тэлебачанні ў сярэдзіне 1980-х «прасіў прабачэньня ў гуманнай савецкай дзяржавы за свае аблуды і злачынствы, за прапаганду чалавеканенавісьніцкага вучэньня сіянізму і павініўся ў сувязі з замежнымі спэцслужбамі. Твар у Шапіры быў зямлісты, пад вачыма — фіялетавыя мяшкі, а голас — зрэзыгнаваны». Хіба што, гледзячы па ўсім, у ХХІ ст., тутэйшыя нашчадкі Эдмундыча ўзялі на ўзбраенне чачэнскія прыёмы ды кітайскія тэхналогіі – можа, пры дапамозе Масквы, а мо і беспасярэдне.

Тое, што кадыраўшчына й кітайшчына больш-менш працуюць у рэпрэсіўна-каральнай сферы, стварае «наверсе» аблуднае ўражанне, што яны спрацуюць ва ўсім. І вось ужо «правая рука атамана Маруські» (выраз, які любіў ужываць св. пам. Якаў Гутман) «аўтарытэтна» заяўляе, што не трэба нам супрацоўніцтва з Захадам – народнай гаспадарцы хопіць таго, чым падзеляцца РФ і КНР.

Апыніся я там, дзе цяпер пан Галоўчанка, верагодна, таксама падтрымліваў бы стасункі з вотчынай Кітайскай камуністычнай партыі, нягледзячы на сістэматычныя парушэнні правоў чалавека ўрадам гэтай краіны; усё ж КНР – адна з найбуйнейшых эканомік свету, (патэнцыйны) фінансавы донар. Але ж адна справа – падтрымліваць, іншая – «прагінацца» і «класціся»… Нават аўтары аналітычнага дакладу «Беларусь – Кітай: дасягненні, праблемы і перспектывы стратэгічнага партнёрства» (верасень 2020 г.), якія мяркуюць, што пашырэнне кантактаў з Паднябеснай «ва ўмовах геапалітычнага ціску на Беларусь з боку Расіі» умацуе нашую незалежнасць (цуда-аптымісты, па-мойму), не адмаўляюць наяўнасці сур’ёзных праблем з кітайскімі праектамі на нашай зямлі. Трагікамічная гісторыя з заводам беленай цэлюлозы пад Светлагорскам у 2018 г. зрабілася пагалоскай. Выявілася (гл. с. 12-13 пазначанага дакладу), што недаправацалі кітайцы і ў Добрушы, дзе на 2018 г. планаваўся пачатак вытворчасці мелаванага кардону, а ўрэшце запуск завода перанеслі на 2020 г. «Накасячылі», вядома, і тутэйшыя… гэты казус разбіраўся на belisrael.info ў студзені 2021 г. Няйначай мае саркастычныя стрэлы прывялі да таго, што пару тыдняў таму шматпакутны завод на Гомельшчыне ўсё-такі быў здадзены ў эксплуатацыю 😉

Пяць год таму я разважаў пра «нястрашную Маскву». Мажліва, для вонкавых назіральнікаў яна і цяпер не надта страшная, але масквічам, асабліва тым, хто не гатовы моўчкі трываць свавольствы мэра, урада РФ і «вялікага Пу», наўрад ці стала больш утульна ў мегаполісе. Хтосьці за гэтую пяцігодку з’ехаў за мяжу – зусім або «напалову» (як Віктар Шэндэровіч, уладальнік ізраільскага грамадзянства з канца 2020 г.), кагосьці, як Дзмітрыя Быкава, труцілі агенты Крамля, хтосьці папаў за краты.

Яшчэ і звесткі пра захворвальнасць на COVID-19 у «золатагаловай» аніяк не цешаць:

Крыніца: ncov.blog

Пры тым, што ў [Заходняй] Еўропе пандэмія апошнім часам ішла на спад, а, напрыклад, у Ізраілі з 15 чэрвеня знята пераважная большасць абмежаванняў для жыхароў і прадпрыемстваў.

Выглядае, вакцына «Спутник V» («галоўная зброя» супраць каранавірусу ў Расіі, у тым ліку і ў Маскве) далёкая ад ідэальнай, пра што папярэджвалі спецыялісты. Ці нам ганарыцца тым, што Беларусь летась была адной з першых краін, куды паставілі пробныя партыі «Спадарожніка», што ў канцы лютага 2021 г. на прадпрыемстве «Белмедпрэпараты» ўзяліся разліваць менавіта гэтую вакцыну? Сумняюся.

На жаль, і ў пачатку лета 2021 г. узровень смяротнасці ад кавіду ў Беларусі не тое каб зніжаўся параўнальна з канцом зімы…

Таблічка з вікіпедыі

Агульная колькасць памерлых у краіне сёння перавысіла 3000 – паводле афіцыйных звестак. Па стане на 28.02.2021 было 1976 смерцяў.

Руская мова, безумоўна, вялікая-магутная, і многа ёсць талентаў у рускім народзе (ОК, сярод насельніцтва РФ). Але да суседскіх тэхналогій заўсягды, яшчэ з часоў ляскоўскага Ляўшы, былі пытанні. Там і ў ХХІ ст. чысцяць умоўныя ружжы «тоўчанай цэглай», і вось парачка вынікаў:

– у адным з буйных гарадоў Іркуцкай вобласці (Усолле-Сібірскае, каля 75 тыс. жыхароў) з 2018 г. дзейнічае рэжым надзвычайнай сітуацыі праз вусцішнае экалагічнае становішча. Тое, што два гады таму туды для святкавання 3 ліпеня з’язджаліся беларусы аж «з усёй Іркуцкай вобласці», не адмяняе таго факта, што камбінат «Усоллехімпром», закрыты ў 2017 г., пакінуў пасля сябе сотні тон небяспечных адкідаў, якія атруцілі глебу, рэкі, паветра;

– тэхнагенная катастрофа з выцечкай звыш 20 тыс. тон дызельнага паліва адбылася 29.05.2020 (няшчасны дзень і для Беларусі, і для Расіі) у Нарыльску. «Заяўлялася, што праблема з абсталяваннем на прадпрыемствах Уладзіміра Патаніна мае сістэмны характар». Паведамлялі таксама, што 3 чэрвеня 2020 г. Пуцін згадзіўся з прапановай свайго міністра абвясціць надзвычайную сітуацыю федэральнага маштабу, хаця гэтае абвяшчэнне павінна было адбыцца ў дзень аварыі, і адпаведна закону, а не са згоды службовых асоб. Ну дык, ёлы-палы: на Ўсходзе (хутчэй у Азіопе, чым у Еўразіі) традыцыйна «часам не да законаў» 🙁

Не забыліся і запампоўка ў Беларусь з Расіі няякаснай нафты ў красавіку 2019 г., і паўтары сотні крымінальных спраў, звязаных з будаўніцтвам расійскага касмадрома «Усходні» ў 2010-х гадах… Карацей, тутэйшыя гора-чыноўнікі могуць, вядома, казырыцца, кляймуючы Літву «дзяржавай-пігмеем», сварыцца з Украінай, Польшчай і Захадам увогуле, але прыярытэтная стаўка на цяперашнюю Расію, дзе «палюбляюць» даследчыкаў-інаватараў аж да здушэння ў абдымках – бадай, шлях у цывілізацыйны тупік.

Годны вершык напісаў мінскі аршанец Зміцер Дзядзенка (05.06.2021):

«За намі – рускія, кітайцы,

Мы з імі будзем заадно», –

Паспеў сказаць ён, перш чым яйцы

Сталёвыя пайшлі на дно.

* * *

Мінула дзевяць сутак, як «Белпошта» атрымала маё пісьмо наконт газеты «Новы час». Пазіцыя адрасаткі пасля таго ўшчування наўрад ці змянілася – яна адлюстравана ў камюніке на сайце арганізацыі:

Чаго вартае меркаванне «геніяльнай пракуратуры», было паказана амаль паўмесяца таму (belisrael, 03.06.2021). Але ж высокапастаўленых асоб, якія жывуць у сваіх інфармацыйных бурбалках, даволі цяжка адтуль выкалупаць… І во сёння прыйшоў э-адказ ад намесніцы гендырэктара РУП «Белпошта» па эксплуатацыйнай дзейнасці Алены Васільеўны Драздовіч. З няпрошанай парадай: «Адносна распаўсюджвання газеты “Новы час” Вы можаце звярнуцца да рэдакцыі, на якую ўскладзены функцыі па распаўсюджванні ў адпаведнасці з Законам».

Што ж, рэдакцыя «НЧ» не здаецца і насамрэч ужо тыдзень як збірае адрасы ахвотных для «альтэрнатыўнай падпіскі». А 15.06.2021 разрадзілася наступнай навіной:

У вольным доступе па-беларуску з’явілася кніга Тэадора Герцля «Яўрэйская дзяржава»

Поўная назва твора «Яўрэйская дзяржава. Спроба сучаснага вырашэння яўрэйскага пытання». Кніга была напісана ў 1896 годзе. Магчымасць чытаць яе па-беларуску з’явілася ўчора.

Учора ў публічны доступ быў выкладзены беларускі пераклад самай вядомай кнігі яўрэйскага літаратара і публіцыста, заснавальніка ідэялогіі сіянізму Тэадора Герцля.

Пераклад распачаўся некалькі гадоў таму, яго зрабіў Ігар Крэбс пры невялікай дапамозе Віталя Станішэўскага. Фрагменты перакладу друкаваліся ў часопісе «ПрайдзіСвет» у верасні 2018 года ў нумары «Габрэйскі акцэнт».

Цяпер поўны тэкст кнігі даступны на «Беларускай палічцы» ў вэб-фармаце і ў фармаце epub па спасылцы, а таксама на Google Дыску ў выглядзе PDF-файла.

Удакладню: пераклад з нямецкай з’явіўся ў вольным доступе ўжо ў нядзелю, 13 чэрвеня. Выклаў яго колішні госць Ізраіля, беларускі лінгвіст В. Станішэўскі, адрэкамендаваўшы твор Т. Герцля так: «Кніга, якая дэманструе волю і імпэт да стварэння нацыянальнай дзяржавы і настойлівасць у ажыццяўленні мары. Дзеля натхнення ўсім, хто верыць у сваю нацыянальную дзяржаву».

Герцль на ізраільскіх банкнотах 1960-70-х гг.

Тым часам тутэйшыя ідэолагі робяць выгляд, што вераць у «народнае адзінства». У пачатку чэрвеня на ўваходзе ў парк ля Камсамольскага возера (Нававіленскі завулак, 2) павесілі каравы білборд:

Падобныя ўзоры прапаганды сцябалі Ільф & Пятроў, паваенны пісьменнік Ілья Звераў… Пасля іх я б мо і пакінуў «крэатыў» без увагі, але кінулася ў вочы, што пітная крыніца ў парку стаіць бяздзейная (грошыкі, відаць, пайшлі на стэндзікі).

Сёння ў 8.00-8.15

Між тым у Мінску намячаецца спякотнае лета. Як патлумачыць шэфам гарвыканкама і адміністрацыі Цэнтральнага раёна, што народнае адзінства – гэта не марнаслоўе з білбордаў, а магчымасць для «левых», «правых» і цэнтрыстаў наталіць смагу? Баюся, у бліжэйшы час – ніяк (гл. вышэй тэзіс пра інфармацыйныя бурбалкі). З цягам часу, калі горадам будуць кіраваць пераможцы мясцовых выбараў, а не прызначэнцы, – можа быць, удасца.

Дапраўды народныя адказы на чынавенскі выклік. Даўгінаўскі тракт і «Арлоўка» (аўтары невядомыя; «не спрабуйце гэта паўтарыць» :)).

Думаю, што з расстаноўкай прыярытэтаў не памыляюся. Не памыліўся ж у ліпені 2020 г., калі ўзважваў будучыя крокі ўладаў у «поствыбарны» перыяд: «Верагодна, прадоўжацца спробы згуляць на полі “апазіцыі” – маю на ўвазе ўсялякія “Дні вышыванкі”, дый увогуле, працэс “мяккай беларусізацыі”». Так, у гэтым месяцы ладзіцца чарговы БРСМ-аўскі конкурс «Сэлфі & фота з вышыванкай», а ўчора ва Ўшачах былі ўсталяваныя помнікі-бюсты Васілю Быкаву (1924–2003) і Рыгору Барадуліну (1935–2014). Праўда, грошы на іх збіралі прыватныя асобы, але дазвол даваў райвыканкам… І што характэрна, падпісаны той дазвол быў 28.08.2020 – пасля «выбараў».

Крыніца фота

Чыноўнікаў не спыніла тое, што дзядзька Васіль і дзядзька Рыгор належалі да БНФ, крытыкавалі ўладу Лукашэнкі. «Мёртвыя не кусаюцца».

Вольф Рубінчык, г. Мінск

16.06.2021

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 16.06.2021  22:41

БИЛУ. Из летописи филателиста

Пишет В. А. Бернштам

Харьковский университет сыграл видную роль в зарождении и развитии сионистского движения в Российской Империи. Первые студенты-евреи появились в университете уже в 1814 году, в 1866-м евреи составляли 20% студентов, в 1886-м — 28%, причём на медицинском факультете — 41,5%. В 1860-м Харьковский университет окончил известный врач-офтальмолог Макс (Эммануил) Мандельштам (1839–1912) — сподвижник основателя сионизма доктора Теодора Герцля, один из организаторов палестинофильского движения «Ховевей-Цион», участник первых семи сионистских конгрессов.

После убийства в марте 1881 г. царя Александра ІІ по югу России прокатилась волна еврейских погромов. В ответ стали возникать местные объединения и сионистские организации, ратовавшие за переселение на Святую Землю (Эрец-Исраэль) и создание там сельскохозяйственных поселений. В 1882 г. в среде харьковских студентов возникает сионистское движение БИЛУ (по первым ивритским буквам стиха «Бет Я‘аков леху ве-нелха» – «Дом Иакова! Вставайте и пойдём!», Ис. 2:5), послужившего призывом к переселению в Эрец-Исраэль.

В том же 1882 году первые билуйцы прибыли в Палестину и поселились в разных городах. Каждое отделение имело свою печать (эти печати описаны и воспроизведены в статье Финкинберга, опубликованной в израильском журнале «Этмоль» – «Вчера»).

В 1884 году было приобретено 3300 дунамов земли возле арабской деревни Катра, на которой было основано поселение Гедера. В это поселение и переехало большинство билуйцев. Вскоре в Гедере началось производство вина и коньяка. Для нового поселения была создана новая круглая печать (рис. 1) с надписью на иврите «Община поселения Гедера в Эрец-Исраэль». На печати имеется также адрес по-немецки (немецкий язык использовался потому, что жившие по соседству немецкие поселенцы оказывали билуйцам помощь в виноделии).

Билуйцы были в числе тех, кто начал первую алию (1882–1903).

Рис. 1

В Израиле хорошо знают и помнят выходцев из Харькова – билуйцев. Во многих израильских городах есть улицы БИЛУ, есть перекресток БИЛУ возле города Реховот, есть много других мест, связанных с именем БИЛУ – организации, созданной еврейской молодежью в Харькове. Существуют и филателистические сувениры, посвященные билуйцам.

В 1951 году в Гедере было открыто почтовое отделение. К этому событию был выпущен специальный конверт (рис. 2). На конверте изображен сельский пейзаж, под которым на иврите написан девиз билуйцев: «Бет Я‘аков леху ве-нелха».

Рис. 2

В 1952 году по случаю 70-летия основания БИЛУ израильская почта выпустила почтовую марку (рис. 3) номиналом 110 прутот. На марке – число «70», в него вписаны сельскохозяйственный пейзаж начала 1950-х и 70-летней давности, оливковые ветви и девиз билуйцев. Листы марок издавались с купоном внизу. В кругу видны 3 холма с пальмами и надписью: «Иудейские горы», по бокам юбилейные даты на иврите. Был выпущен конверт первого дня (сокращённо «КПД»; рис. 4), на котором марка гасилась в день выхода в свет, и серия юбилейных конвертов. В правом нижнем углу всех юбилейных конвертов приведена эмблема БИЛУ и текст «Посвящается дню выпуска марки БИЛУ». На эмблеме на иврите и на латыни приведены девизы, смысл которых на русском языке можно передать словами «при согласии малое возрастает, при раздорах великое распадается». На конвертах серии наклеена юбилейная марка, погашенная почтовым штемпелем Гедеры 31.12.1952. На конверте (рис. 5) воспроизведены печати, использовавшиеся билуйцами в Палестине.

Вид первой улицы Гедеры (1884 год) помещён на конверте, изображённом на рисунке 6. Снимок, помещённый на конверте, показанном на рисунке 7, воспроизводит дом, где жили билуйцы по прибытии в Палестину. На конвертах (рис. 8–10) воспроизведены снимки билуйцев в 40-ю, 50-ю и 60-ю годовщины их приезда в Эрец-Исраэль. На следующем конверте (рис. 11) приведен план Сада билуйцев в Гедере. Конверт, изображённый на рисунке 12, наряду со старой фотографией Гедеры содержит стихотворение Нафтали Херца Имбера (автора текста израильского гимна), посвящённое БИЛУ и Гедере. Конверт на рисунке 13 воспроизводит вид улицы «БИЛУ» в Гедере по фотографии 1900 года.

Рис. 3

Рис. 4

Рис. 5

Рис. 6

Рис. 7

Рис. 8

Рис. 9

Рис. 10

Рис. 11

Рис. 12

 

Рис. 13

К семидесятилетию города Гедеры филателисты выпустили специальный конверт и штемпель (рис. 14). Этот штемпель ставили и на конверты, выпущенные ранее к семидесятилетию алии билуйцев (например, конверты с рис. 12 и 13).

Рис. 14

100-летний юбилей города был отмечен выпуском марки с картой Гедеры на фоне пейзажа и надписью «100 лет Гедере 1984 г.» на иврите и английском, а также КПД и спецгашением, воспроизводящем эмблему БИЛУ. Эмблема заключена в надписи «100 лет Гедере», исполненной на трёх языках – иврите, английском и арабском (рис. 15).

Рис. 15

В октябре 1963 года в Бельгии в присутствии представителей правительства и еврейской общины был спущен на воду грузопассажирский паром «Билу». В 1964 г. увидела свет почтовая карточка с его изображением.

Рис. 16

15 апреля 1964 года открылась судоходная линия Рим – Хайфа, которая обслуживалась теплоходом «Билу». Этому событию были посвящены два сувенирных конверта (рис. 17 и 18), а также спецгашение, проводившееся в Хайфе (рис. 19). 30 апреля на теплоходе открылось собственное отделение связи. На другом рисунке показан конверт, погашенный на теплоходе в первый день работы его почтового отделения (рис. 20).

Рис. 17

Рис. 18

Рис. 19

Рис. 20

Хочется надеяться, что филателистическая летопись БИЛУ будет продолжена.

Владимир Бернштам (г. Реховот, Израиль)

Использованные источники

  1. Андрей Краснящих, «Еврейская буква» и другие синагоги Харькова, журнал «Лехаим», октябрь 2013.
  2. Кандель Феликс Соломонович, ЗЕМЛЯ ПОД НОГАМИ (Из истории заселения и освоения Эрец Исраэль с начала девятнадцатого века до конца Первой мировой войны). Мосты культуры – Гешарим, Иерусалим, 1999.
  3. Финкинберг, Эмблемы билуйцев, журнал «Этмоль» («Вчера») № 5, 1996 (иврит).
  4. В. Бернштам, С. Водовозов, При согласии малое возрастает, «Филателия», № 3, 2012. С. 41.

Опубликовано 24.05.2020  04:19

Кишиневский погром и поправка Джексона-Вэника

Мало кто знает связь между “Поправкой Джексона-Вэника” к Закону о Торговле США, спасшей шанс советских евреев на выезд из СССР, и Кишиневским погромом 1903-го. Но она есть.
1 погром, 49 убитых, 586 раненых, полторы тысячи домов разрушены. Но эффект от Кишиневского погрома, 117-ю годовщину которого мы отмечаем сегодня, в последний день Песаха, вышел далеко за рамки нашей национальной истории. Которая знает события и пострашнее…Но именно этот погром повлиял на политическую историю сионизма, на зарождение арабо-израильского конфликта, на исход русско-японской войны, и на несостоявшуюся российскую демократию…
Поводом был, как всегда, кровавый навет в Песах. Но Кишиневский погром стал водоразделом нашей истории эпохи сионизма не поэтому. А из-за реакции, которую он вызывал. Потому, что через 6 лет после начала сионизма в Базеле, и двадцать лет спустя возникновения предтечи сионизма Герцля – движения Ховевей Цион – русские евреи не стали сидеть сложа руки, и перешли к активной защите своих прав, жизней и убеждений.
Кишиневский погром превратил молодого одесского литератора, только что вернувшегося из Италии – Жаботинского – в того яростного вождя еврейского возрождения, каким мы его знаем. Одесса тогда тоже готовилась к погромам, и Жаботинский стал членом первой группы еврейской самообороны города. С началом погрома в Кишиневе часть группы была послана туда на помощь, и увиденное потрясло Жаботинского на всю жизнь.
Среди развалин сожженной синагоги он нашел обрывок свитка Торы, с фразой из Книги Шмот – «…[пришельцем стал я] в чужой стране» – и воспринял это как символ происходящего. После того, как Хаим Нахман Бялик, тоже посланный в Кишинев задокументировать трагедию, пишет свою знаменитую поэму “בעיר ההרגה” – («В городе резни») Жаботинский переводит ее на русский под названием «Сказание о погроме»:
« …Но дальше. Видишь двор? В углу, за той клоакой,
Там двух убили, двух: жида с его собакой.
На ту же кучу их свалил один топор.
И вместе в их крови свинья купала рыло.
Размоет завтра дождь вопивший к Богу сор,
И сгинет эта кровь, всосет ее простор
Великой пустоты бесследно и уныло —
И будет снова все по-прежнему, как было…»
(Прочесть поэму Бялика в переводе на белорусский язык можно здесь: https://belisrael.info/?p=11938 – belisrael)
Жаботинский восстает против безысходности жизни на чужбине, и когда в том же году Герцль выступает с «Планом Уганды», он становится одним из лидеров оппозиции этому плану среди русских сионистов. И начинает свою борьбу против уступок и компромиссов в защите наших национальных прав. Которую вел всю свою жизнь.
Но кроме литературы и идеологии, погром закладывает основы еврейской самообороны в России. В местечках и городках Черты оседлости возникают отряды молодежи, готовые постоять за себя. И многие достигают успехов. Так, действия полтавского отряда привели к тому, что в городе ни один еврей не пострадал. Одним из командиров полтавской самообороны был Ицхак Бен-Цви. Правильно, будущий второй президент Израиля…
А после революции 1905 г. и второй волны погромов в ходе ее подавления, многие члены самообороны вынуждены бежать в Эрец-Исраэль. Там они обнаруживают, что вся охрана еврейских фермеров Первой алии осуществляется арабами, которые же сами и грабят своих «подзащитных».
И в 1907 г. «самооборонщики» – среди которых все тот же Бен-Цви, создают организацию «Бар-Гиора», которая в 1909 г. превращается в «Хашомер» и берет под контроль охрану поселений на севере Ишува, отражая атаки арабских бандитов.
Но самым значимым – но, по иронии истории, самым малоизвестным – следствием Кишиневского погрома становится деятельность Якова (Джейкоба) Шифа. Шиф был один ведущих американских банкиров, совладельцем банка «Kuhn, Loeb & Co.», заместителем председателем Торговой Палаты США, и «просто» очень влиятельным финансистом. Он внимательно следил за положением еврейской общины России, и потому был яростным противником режима Николая II. И когда в 1904 г. началась Русско-Японская война, он выступил с поддержкой Японии, помог ей получить кредиты в США на ведение войны, и фактически обеспечил ее победу над Россией.
Когда Россия, вычислив поддержку Шифа, через своих дипломатов обратилась к нему, он в итоге остановил финансовую поддержку Японии и война была закончена. Но не раньше, чем Япония фактически одержала в ней победу, а Россия нехотя пообещала отменить антиееврейские законы и дать возможность евреям избираться в Госдуму!
Шиф изобрел тактику финансово-дипломатического давления на России еще в 90-х годах 19 в., после погромов 1881-82 гг., и последующих волн российского антисемитизма. Причем его борьба была конкретно с домом Романовых – он приветствовал Временное правительство, и поддержал его финансовым займом на военные нужды. После отмены им антиеврейских ограничений и законов…
И именно на тактике Шифа основывалась знаменитая «Поправка Джексона-Вэника», ограничившая торговлю и финансовые отношения США и СССР в 1974 г. В ответ на ограничение выезда евреев из СССР. Вся еврейская эмиграция из СССР в 70-80-е годы проходила под защитой этой поправки и деятельности еврейских правозащитных организаций США и мира, не спускавших глаз с советской власти. Именно тогда я впервые услышал про эту поправку, и в итоге после 9 лет отказа оказался в Израиле…
Мы помним сегодня Кишиневский погром, и его уроки. Полагаться на свою силу, не недооценивать опасности, и быть готовыми их отразить и постоять за себя, или за любого еврея. Которому они угрожают.
Особенно сейчас, когда у нас есть свое, сильное и успешное, государство. Которое мы должны ценить и беречь.
Михаил Лобовиков
 Источник  14.04.2020
Опубликовано 14.04.2020  14:24

Нахум Соколов и Декларация Бальфура

Сегодня – дата главной политической победы сионизма, одержанная смутной осенью 1917-го года. Через неделю после переворота большевиков руками пламенных еврейских революционеров, 17-го хешвана 102 года назад усилиями враждебных делу пролетариата сионистов – и в первую очередь трудами выходца из семьи Любавических хасидов Нахума Соколова – была опубликована Декларация Бальфура. Сегодня мы не помним смысла этого документа, и не знаем истории работы над ним. А зря. Ведь речь в нем идет о признании наших национальных исторических прав. Которые оспариваются сегодня всеми, кому не лень.

Вот ее текст:
«Уважаемый лорд Ротшильд.
Имею честь передать Вам от имени правительства Его Величества следующую декларацию, в которой выражается сочувствие сионистским устремлениям евреев, представленную на рассмотрение кабинета министров и им одобренную:
«Правительство Его Величества с одобрением рассматривает вопрос о создании в Палестине национального очага для еврейского народа, и приложит все усилия для содействия достижению этой цели; при этом ясно подразумевается, что не должно производиться никаких действий, которые могли бы нарушить гражданские и религиозные права существующих нееврейских общин в Палестине или же права и политический статус, которыми пользуются евреи в любой другой стране».
Я был бы весьма признателен Вам, если бы Вы довели эту Декларацию до сведения Сионистской федерации.
Искренне Ваш,
Артур Джеймс Бальфур.»

Т.е., декларация признает наши национальные права на Эрец-Исраэль (это потом отдельно фиксируется британским мандатом Лиги Наций, и целым рядов других международных документов).

Но у принятия Декларации есть малоизвестная сторона. Связанная с деятельностью Нахума Соколова. Одного из лидеров сионисткого движения, основоположника современной журналистики на иврите и первопроходца сионисткой дипломатии. Именно он стоял за усилиями по принятию Декларации, и за ее основными формулировками. Но главным его достижением является «Французская декларация». Британцы отказывались дать свое «добро» сионисткому проекту, без согласия на него Франции – союзницы по Антанте. И летом 1917 г. в результате сложной челночной дипломатии Соколову удается убедить французов. Челночной – потому, что Соколову пришлось убедить также Ватикан и еще несколько европейских стран, и США поддержать возвращение в Эрец-Исраэль. Это было уже условием французов. И только получив согласие остальных, французский премьер Жиль Камбон передал 4 июня 1917 г. Соколову следующий документ:

«Париж, 4 июня 1917 года;
Сионистскму лидеру Нахуму Соколову.

Вы любезно представили проект – которому вы посвящаете свои усилия – целью которого является развитие еврейской колонизации в Палестине. Вы также считаете, что этот проект позволит сохранить независимость святых мест – и что при соблюдении определенных условий союзные державы могут содействовать еврейскому национальному возрождению на той Земле, из которой народ Израиля был изгнан так много веков назад.

Французское правительство, которое вступило в эту нынешнюю войну, чтобы защитить людей, на которых напали неправомерно, и которое продолжает борьбу, чтобы обеспечить торжество справедливости, может только испытывать сочувствие к вашему делу, победа которого связана с победой союзников. Мне доставляет большую радость дать вам это обещание [нашей поддержки].
Выражаю вам свое самое искреннее почтение.
Жиль Камбон».

Защита наших НАЦИОНАЛЬНО-ИСТОРИЧЕСКИХ прав была важна Соколову, блестяще образованному самоучке (он получил глубокое традиционное образование, достойное раввина, но сам выучил 12 языков и прекрасно разбирался в европейской культуре). Он не был сторонником ни раннего российского палестинофильства Ховевей Цион, ни самого сионизма – пока не приехал освещать как журналист 1-ый сионистский Конгресс. Он был потрясен Герцлем, и вернулся в с Конгресса убежденным сионистом.
Соколов верил в объединяющую силу сионизма, и именно его обращение к раввинам – духовным лидерам еврейства (брошюра «К нашим мудрецам и учителям») стало катализатором возникновения религиозного сионизма – движения «Мизрахи». Сам Соколов был сторонником «культурного сионизма» – т.е. видел в возвращении в Эрец-Исраэль путь к духовному возрождению народа, для его влияния на мировую культуру. И всю жизнь оставался верен дипломатии ради дела сионизма. Так, в 1927 г. он встречался в Италии с Муссолини, и получил от Дуче поддержку сионизму… (Фашистская Италия, как известно, не преследовала евреев вплоть до конца 30-х годов, когда Муссолини неохотно пришлось ввести антиеврейские законы под давлением Германии.)

Но самым известным вкладом Соколова в семантику сионизма – и практически никому неизвестным – является название «первого еврейского города» Тель-Авива. Именно так перевел Соколов на иврит заглавие книги Герцля «Альтнойланд» – «старая-новая страна». Он объяснил это так – «Тель – археологический холм, полный богатств старины. А «Авив» – весна – это символ возрождения. Вместе это должно передавать смысл, заложенный Герцлем». Потом – с издания перевода Соколова – название было дано городу.
Нам не помешает иногда напоминать себе богатства нашего духовного наследия. Это поможет нам защищать нашу страну. Основанную Соколовым для нашего национального возрождения через приобщение к нашей традиции на нашей земле.
По нашему национальному праву на это.

Михаил Лобовиков. Источник: страница автора в фейсбуке, 15 ноября

Опубликовано 15.11.2019  17:20

«Таглит» глазами Ирины Озеровой

О программе «Таглит 27-32» я узнала совершенно случайно – и поспешила воспользоваться предоставленной возможностью.

В группе нас набралось 34 путешественника и 2 сопровождающих. Группа была смешанной – Россия и Украина (Москва, Харьков, Киев, Самара, Одесса, Чебоксары и др.).
Встретились мы уже в аэропорту имени Бен-Гуриона и сразу же нашли общий язык.

Из аэропорта нас отвезли в кибуц рядом с Модиином, поместив в гостиницу Gvulot. 

1-й день в Израиле в Модиине. На снимке Ирина Озерова, Ксения Банкова, Денис Ничога, Юлия Остроушко, Надежда Левитина, Ольга Горбунова, Инга Суркова, Константин Ходос, Мария Ламах, Анастасия Петренко, Елизавета Пулупенко, Алекс Фолгин, Илья Емаев и др. 

На ферме овощей и фруктов The Salad Trail

Путешествовали мы по Израилю целых 10 дней, начали с Йерухама – прекрасный пример того, как даже в пустыне человек способен подарить жизнь всему зелёному, огромное количество овощей и фруктов, которые можно подойти и попробовать. Кибуц Сде-Бокер, могила Бен-Гуриона – место, которое необходимо посетить и старым, и молодым. Очень много интересной информации от нашего замечательного гида Макса Изиксона. Вечер нас застал в деревне бедуинов, Хан ха-Шаяроте. Лекция от местного жителя, незабываемое катание на верблюдах, необычный ужин в бедуинском стиле, выход в пустыню под ночным звёздным небом, когда ты можешь остаться один на один с собой, ночёвка в шатре.

Утро началось с посещения каньона в пустыне Негев. Место, где ты становишься частью всего живого, эхо от криков птиц, шелест воды. Далее мы поехали в Эйлат. Красное море приветствовало тёплой водой и красивыми видами под водой при путешествии на кораблике.

На следующий день нас повезли на Мёртвое море. Невероятно тёплая, мягкая вода, будто заходишь в оливковое масло, вода, которая позволяет тебе просто расслабиться и лежать, наслаждаясь голубым небом.

Крепость Масада, хоть и не сразу, но покорилась нам и показала своё величие. Здесь невозможно найти слова, чтобы передать всю гамму нахлынувших эмоций, слушая ее историю.

На следующий день к нам присоединилась группа израильских студентов, с которыми мы сразу же подружились.

 

Музей Яд ва-Шем в Иерусалиме – после него тебе хочется остаться один на один с собой и переосмыслить всю свою жизнь. Твои проблемы кажутся ничем, абсолютной мелочью по сравнению с тем, что пережили люди, память о которых останется с нами навечно.

 

Следующий день начался с горы Герцля, истории о самом Теодоре Герцле и его семье. Никогда даже не задумывалась, что целая семья может уйти вот так, не оставив за собой потомков.

На обзорной площадке Иерусалима 

Иерусалимский рынок Махане Иегуда заслуживает отдельной статьи. Со своим колоритом он остался в моей памяти как место, в котором можно провести целый день и так и не успев купить всё то, что было в твоём списке, ибо вокруг столько всего необычного. 30 минут только в одну сторону, люди, которые идут перед тобой, а внезапно встретив знакомого, просто встают посередине и начинают разговор…

Стена плача, разговор с ней, оставление записки, атмосфера этого места – всё это непередаваемо.

Рассказ об истории Шаббата, зажигание свечей – это обязательная программа. Очень полезно знать историю и традиции. 

Согласно Торе, Шаббат был дарован еврейскому народу в пустыне после выхода из Египта.
По еврейской традиции Шаббат наступает с заходом солнца в пятницу, но за 18 минут до захода солнца хозяйка дома должна зажечь субботние свечи и прочитать благословение. С данного момента и до окончания субботы нельзя трудиться. В Шаббат нельзя совершать такие виды работы, как: шитье, строительство, разрывание туалетной бумаги, замешивания теста и выпекания хлебных изделий..).
В шаббат мы накрываем стол скатертью, ставим две зажженные свечи (свечей может быть больше, на каждого члена семьи, но не меньше двух) и кладем две халы (хлеб, испеченный в виде косы) – что символизирует двойную порцию манны.
Так же не забываем об особом омовении рук в Шаббат – нужно трижды по очереди ополоснуть правую и левую руку специальным ковшиком.

Провожаем Шаббат чтением молитвы, хавдалы, благодаря чему мы как-бы отделяем Шаббат от остальных дней недели.

Групповые занятия, помогающие ещё лучше узнать каждого из участников нашей группы.

Утренняя экскурсия по Старому городу – месту со своей историей, насчитывающей несколько веков, месту, где до сих пор идут раскопки и находятся всё новые и новые вещи.

Площадка Армон ха-Нацив ночью – колорит.

Следующий день застал нас на пути в Кейсарию – древний город на берегу Средиземного моря. Всё потрясающе красиво и накладывает свой отпечаток на каждого.

Тверия и остановка в гостинице, вид на озеро Киннерет из номера – о чем ещё можно мечтать?

Город Цфат на следующее утро. 900 метров над уровнем моря, старинные дома (в которых живут потомки потомков первых жителей), атмосфера дружелюбия, плодоносные деревья, растущие практически в камнях.

Каяки, плывущие по реке Иордан, – именно то, что было необходимо для ещё большего сближения. Нужно было грести по очереди, подстроиться под остальных. Мы выполняли слаженную работу, и в результате получился плавный спуск до берега.

Последний день начался с посещения Яффо – древнейшего города. Блошиный рынок, где каждый найдёт что-то по душе, красивейший берег и море.

 

В одном из тель-авивских скверов 

Пешая прогулка до центра «Таглита», знакомство с теми, кто помог осуществлению этой поездки. Прощальный ужин.

На снимке, нижний ряд, слева направо: Ирина Озерова, Елена Косарихина, Виктория Асоскова
Верхний ряд: Мария Белостоцкая, Анна Семко, Юлия Сероштан

Последнее утро в Израиле и купание в море. Утреннее купание даёт позитив на весь день.

Быстрый обед и отъезд, который сопровождался долгими напутствиями всех членов группы, объятиями, обещаниями созваниваться, встречаться.

Благодаря этой поездке я смогла разобраться в себе, понять, чего хочу от жизни.

Ирина Озерова, г. Москва

*

Послесловие от редактора

На прошлой неделе, прогуливаясь по Тель-Авиву, на углу пешеходных улиц Нахалат Беньямин и аШомер, возле шука (рынка) Кармель увидел группу молодых ребят, стоявших рядом со старым зданием, в которух сразу определил таглитчан. Было видно, что их путешествие закончено, я услышал, как кто-то предложил каждому похлопать ладонью Илью, стоявшего рядом с экскурсоводом. Поинтересовался откуда приехали. Ответила Ирина, и уже на ходу, поскольку группа начала двигаться в сторону ул. Алленби, записал ее координаты, предложив по возвращению домой поделиться впечатлениями от поездки. И спустя несколько дней получил ее рассказ, который написан с большой теплотой и любовью к Израилю.  Через некоторое время он будет переведен на английский и иврит и также помещен на сайте. Предлагаю и др. участникам этой группы,  бывшим и будущим таглитчанам, присылать свои воспоминания, хорошие снимки, а также писать на др. темы. 

Неоднократные встречи с участниками программы “Таглит” и фоторепортажи натолкнули меня на одну идею, которую хотелось бы воплотить сообща где-то через год. Приглашаю к сотрудничеству наиболее активных.  Не забывайте также о важности поддержки сайта, что будет способствовать осуществлению ряда проектов и добрых дел. 

Ниже мои снимки.

Группа отправляется от старого здания на углу улиц Нахалат Беньямин и аШомер, в котором, как я понимаю, находится центр сбора таглитчан, в сторону ул. Алленби. На переднем плане Ирина.

Илья Емаев от имени группы благодарит экскурсовода Макса Изиксона. Прощание на ул. Алленби перед возвращением домой.

Ирина на ул. Алленби. 14 августа 15:23 – 15:28 

Опубликовано 19.08.2019  22:17

Еще публикации о Таглите:

New Taglit meetings (June – July 2019) / (פגישות חדשות בתגלית (יוני – יולי 2019

Taglit in Tel Aviv, August 2018 / תגלית בתל אביב, אוגוסט 2018

Пётр Межурицкий. Новейший Исход

12-08-2018  (12:44)

Пётр Межурицкий: еврейский народ и мировое социалистическое движение

Какой, однако, исторический круг замкнулся!

Недавно произошло нечто как бы совершенно незаметное сейчас, однако несомненно глобальное в масштабе истории человечества.

Ведь и впрямь иные события, которые изменяют судьбы человечества, далеко не сразу обращают на себя хотя бы сколь-нибудь заинтересованное внимание сильных и слабых мира сего.

И даже непосредственные участники происходящего вовсе не обязательно отдают себе отчет в том, что принимают участие в перипетиях отнюдь не исключительно местного значения.

В самом деле, кому в Греции, Риме, Персии, Индии, Китае могло прийти в голову, что начавшийся только что поединок в мало кому за её пределами известной Иудее между отнюдь не мировыми в ту пору знаменитостями – аборигеном Давидом и пришельцем Голиафом – войдет в историю человечества?

Да и свершившаяся в той же Иудее спустя столетия казнь далекого потомка Давида, уже обретшего к тому времени некоторую, хотя и далеко не всемирную известность в качестве одного из царей Израиля, отнюдь не вошла в топ новостей Римской империи.

Не вошла по той простой причине, что ни о каком Иисусе из Назарета в Риме ни начальство, ни плебс еще и слыхом не слыхивали.

Возможно, самые проницательных из древних римлян и догадывались, что судьбы их империи решаются почему-то именно в столице провинции по названию Иудея, вечно бунтующей. Но то, что это конкретно как-то связано с казнью на Голгофе нескольких обвинённых в злых умыслах против власти Рима евреев, уверен, и они не подозревали.

Что уж говорить о предшествующем поединку Давида и казни на Голгофе, ставшем впоследствии столь знаменитым исходе евреев из Египта, который тогда еще и близко не был древним.

Как это локальное событие могло потрясти мир, если о том, что еврейский народ уже существует, нигде, кроме самого Египта, понятия не имели?

Но вот евреи действительно вышли из Египта, ставшего без малейшего своего желания колыбелью этого народа, и постепенно о них стал узнавать весь мир: то, как уже было сказано, Давид с Голиафом подерутся, то кого-нибудь на Голгофе казнят.

И вот сегодня тот из людей, кто хоть что-то слышал об истории социалистического движения и истории европейского, а в некотором отношении и американского еврейства, сможет по достоинству оценить то, что произошло в Женеве 10 июля 2018 года.

Ведь в некотором отношении именно европейские евреи волею истории сделались избранным народом мирового социалистического движения.

Не зря ведь на протяжении десятилетий победоносного распространения идей социализма одной из главных фишек образцово-показательных антисемитских наветов была та незатейливая мысль, что социалистическую заразу распространяют главным образом именно евреи.

И в самом деле, как ни крути, но из еврейской среды и впрямь просто пачками выходили многие крупнейшие деятели социалистического движения во всех его ипостасях вплоть до Коминтерна.

А уж главный антикоминтерновский вождь Адольф Гитлер всю вину за возникновение большевизма возложил на евреев, объявив действующим большевиком каждого сущего еврея, вплоть до находящегося пока в материнской утробе.

И многие взрослые люди в количествах до сотен миллионов людей с ним полностью в этом согласились.

С другой же стороны главный вождь большевиков Владимир Ильич Ленин всячески подчеркивал неоценимые услуги, которые оказывает еврейский народ делу продвижения социализма. Свою статью об идоле мирового социализма Карле Марксе он счел необходимым начать со слов о его еврейском происхождении: “Маркс Карл родился 5 мая нового стиля 1818 г. в городе Трире (прирейнская Пруссия). Отец его был адвокат, еврей, в 1824 г. принявший протестантство”.

А в ходе Гражданской войны в России Ленин посчитал себя обязанным выступить с речью “”О погромной травле евреев”, буквально заклиная во имя дела социализма не поддаваться антисемитским настроениям. Лидер русских коммунистов прекрасно отдавал себе отчет в том, что удар по евреям – это подкоп под левое движение вообще и под Коминтерн в частности.

Как показала история, в будущем немецком фюрере, тогда еще мало кому из немцев и не немцев известном, вождь мирового пролетариата действительно не ошибся.

Стоит ли удивляться тому, что борьбу евреев за национальную независимость и возрождение еврейской государственности на земле древних еврейских царств, в основном возглавили национальные лидеры левой политической ориентации.

И даже флаг будущего независимого еврейского государства его провозвестник Теодор Герцль предложил сделать носителем некоторых актуальных идей современного ему социалистического движения. В своей книге “Еврейское государство” он настаивал на том, что флаг такого государства должен состоять из семи золотых звёзд, символизирующих семичасовой рабочий день.

Флаг в конце концов избранные представители еврейских трудящихся утвердили в качестве носителя национальной символики, но факт остается фактом: в первые десятилетия возрожденного еврейского государства во главе его стояли представители социалистических партий, а левая идеология обладала подавляющим влиянием в кругах политического и культурного истеблишмента Израиля.

И вот не в один день, но что-то в мировом левом движении сильно изменилось.

Достаточно сказать, что евреи не только потеряли в этом движении статус избранного народа, но еще и благополучно заняли место едва ли не самых главных носителей мирового зла.

Правда, заявлять, что евреи и есть главные носители мирового зла – это прямо-таки буквально повторять слова фашистского фюрера, что для левых несколько не комильфо в связи с тем, что именно борцами с фашизмом они себя и позиционируют.

Но проблема решилась очень просто: главное зло это, конечно, не еврейский народ, а еврейское государство – Израиль.

Правда, сия максима очень уж напоминает то, что не устают повторять иранские аятоллы, утверждающие, что они ничего не имеют против евреев, но просто они всего лишь за то, чтобы уничтожить сионистское государство.

Трудно сказать, насколько иранские аятоллы являются носителями левой идеологии, но, скажем, большинство английских лейбористов это совершенно не смущает.

На днях стал известен такой пикантных факт: лидер лейбористов Джереми Корбин участвовал в церемонии посвященной светлой, по мнению её участников, памяти террористов-убийц израильских спортсменов на Мюнхенской Олимпиаде.

По возвращении из Туниса в 2014 году упомянутый Корбин сообщил на страницах коммунистической газеты “The Morning Star”, что им был возложен венок “на могилу мирных людей, убитых Мосадом в Париже в 1991 году”.

Какие струны задевает в душе рядового европейского обывателя речи в стиле обличения евреев-убийц, лидерам европейских левых объяснять, конечно, не надо.

А то, что как теперь установлено, Корбин на самом деле оказывал почести человеку, причастному к созданию террористической организации известной не только убийством одиннадцати израильских спортсменов в Мюнхене, думаю, репутации этого политика в глазах левых ничуть не повредит.

И в самом деле, свято место пусто не бывает, и избранным народом левых, легко заменив евреев, стали палестинцы, о существовании которых ни малейшего представления не имели не только Карл Маркс и Фридрих Энгельс, но даже Адольф Гитлер и доктор Геббельс.

Тут бы даже Ленин, видевший как известно далеко вперед, наверняка искренне удивился!

Но такова история, слухи о конце которой оказались сильно преувеличенными.

Как видим, история человечества пока еще не только не старушка, но запросто выкидывает фортеля, которые проделывала тысячелетия тому назад, что для нынешнего поколения людей – седая древность, а вот для неё, возможно, всё еще только начало её карьеры.

Во всяком случае, этим летом состоялся официальный очередной Исход евреев.

На сей раз из социалистического движения, которое таким образом сразу уподобилось Древнему Египту.

О, я не хочу сказать, что, скажем, английский товарищ Корбин – фараон.

Нет, все знают, что он лидер английских лейбористов, а кто у левых нынче истинный фараон я ни малейшего представления не имею – может быть, Обама, а может быть, и вовсе не он.

Я только хочу сказать, что на проходившем в Женеве съезде Совета Социнтерна большинством голосов была принята резолюция о поддержке антиизраильского движения, призывающего к бойкоту еврейского государства.

Узнав об этом, представители старейшей социалистической партии Израиля сообщили руководству Социалистического интернационала, что выходят из этой организации, полноправным членом которой эта партия состояла на протяжении многих десятилетий.

Исход евреев из Социалистического интернационала таким образом состоялся.

Что это значит для интернационала, евреев и всего человечества, знает пока один только Бог.

Но что-нибудь, да значит, судя потому, что и все предыдущие исходы евреев откуда бы то ни было, что-нибудь да значили.

Иногда, очень много.

Причем, как со временем выяснялось, ровно для всех и каждого.

Оригинал

Опубликовано 15.08.2018  17:16

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (81)

Гіганцкі грыбны шалом! Ужо, бадай, дазволена «паглядам акінуць шлях» (С), зірнуць на вынікі месяца, а мо й не аднаго.

Канфлікт ля берага Курапатаў, дзе «найшла каса на камень», за два месяцы так і не завершаны – брава, айчынныя канфліктолагі ды ўсякія прочыя спін-дактары! Калі не памыляюся, то бакі ў апошнія тыдні адно радыкалізавалі свае пазіцыі, пачалі ўспрымаць процістаянне як «гульню з нулявой сумай». Зрэшты, ад пачатку года (гісторыя з падрыхтоўкай да святкавання Дня Волі) бачу, што рэпутацыі валяцца, бы тыя костачкі ў даміно.

Калі браць яўрэйскі аспект, тутэйшыя «юдафілы» спрэс намякаюць, што могуць і адключыць сваю талерантнасць да жыдоў яўрэяў… Гэткія сігналы пасылалі «палітыкіня» Таццяна С., якая ўгледзела ў сваёй ідэалагічнай апаненткі «зямліабетаваную знешнасць», «праваабаронца» Ганна Ш., якая, здаецца, не заўважыла кепскага ў наступнай рэпліцы свайго фрэнда пра М. Лісатовіч:

Яшчэ адзін выбітны (?) праваабаронца, экс-дэпутат ад БНФ Мікола А. прама напісаў, што антысемітызму ў вышэйпададзенай рэпліцы няма. Ну, калі сам А. так лічыць…

У прынцыпе, і публікацыя ў «першай беларускай газеце» інтэрв’ю з Рыгорам Абрамовічам належыць да гэтай катэгорыі. Матэрыял, па-першае, не высокапрафесійны, бо другасны адносна 79-й серыі «К&М». I калі ўжо «НН» зацікавілася меркаваннем «Грышы», то слушна было б апытаць таксама іншых, больш уплывовых людзей «зямліабетаванай знешнасці». Не адзін рабін у Мінску.

Па-другое, на nn.by была ўзнятая хваля, мякка кажучы, нелюбові да яўрэяў, асабліва ў каментах. Упэўнены, у рэдакцыі заранёў ведалі, куды ўсё паверне, але грошы/хайп руляць. Да канспіралогіі (версія пра загад «таварыша маёра») скочвацца не буду.

І яшчэ, як бы я ні ставіўся да плыні «прагрэсіўнага іудаізму» (а стаўлюся без энтузіязму), я ніколі не пайду шляхам ізраільца Барыса Д. Б., які на пацеху недасведчанай публіцы пасля публікацыі «НН» агулам абзываў прадстаўнікоў гэтай плыні «брахунамі, казламі, мярзотнікамі» і г. д. З такімі пяшчотнымі выразамі можна заваяваць хіба віртуальны, фэйсбучны аўтарытэт; мяне ж цікавіць рэальнасць, што не зводзіцца да балбатні ў піўнусе.

…Крыху шкада, што зусім адарваўся ад рэальнасці кандыдат на прэзідэнцкую пасаду 1994 г. Ён і раней часцяком лунаў у сваіх эмпірэях, але допіс ад 23.07.2018 – поўны фініш (маўляў, рэстаран служыць і расійскім дыверсантам, і сатаністам, і…). Дый як жа без рытарычных пытанняў ад эмігранта з 22-гадовым стажам: «Чаму Зайдэс [фронтмен рэстарана «Поедем поедим», грамадзянін РБ – В. Р.], прыехаўшы здалёк, не паважае нас? Чаму ён не назваў свой шынок скажам “Пэйсаты-хол”?»

Магу дапусціць, што спадар П. прэтэндуе на Шнобелеўскую прэмію, але – крыўдна, што ў тутэйшым палітыкуме доўжыцца гэткая гульня на паніжэнне. Нагадаю, летась з’явілася праграма пераўладкавання краіны «Вольная Беларусь». Пры ўсіх яго слабасцях, адзначаных і ў нашым серыяле, дакумент, у прынцыпе, мог бы стаць «пуцяводнай зоркай» для 5-10% грамадзян, пры дапамозе якіх пачаліся б рэальныя перамены. Але ўсё адбылося, як заўсёды: пасля колькіх прэзентацый праграму адкінулі ў архіў, дый народнага Руху «Вольная Беларусь», пра які ў сакавіку 2017 г. гучна заяўлялі не толькі Зянон Пазьняк, а і Юрась Беленькі з Сержам Папковым, не відно і не чутно. «Дэгрэсіямі аб таемнай дактрыне» З. П. і папулярнасць сваёй партыі заганяе ў межы статыстычнай хібнасці, і іншых апазіцыянераў апанентаў рэжыму цягне за сабою.

Маркотна стала і ад артыкула Таццяны Процькі на адну з маіх улюбёных тэм (тапаніміка Мінска) – гэткай ксенафобіяй ад яго тхне… Не падабаецца аўтарцы, што ў Мінску «Ёсць вуліцы Талстога (мяркую, што Льва, але не выключана таксама, што і ў гонар Аляксея), Тургенева, Дастаеўскага, Пушкіна, Лермантава, Някрасава, Чарнышэўскага, Ясеніна, Маякоўскага, а таксама Бялінскага, Грыбаедава, Кальцова, Караленкі, Нікіціна, Агарова, Адоеўскага, Серафімавіча, Майкова і іншых». Пра кароткую прывакзальную вуліцу Талстога, названую так у 1919 г. (вядома, у гонар Льва), інфа знаходзіцца ў сеціве за пару хвіляў – трэ’ было даўмецца прыпісаць яе існаванне злавеснаму «рускаму міру»!

Замінаюць спадарыні і вуліцы жывапісцаў «Айвазоўскага, Верашчагіна, Крамскога, Сурыкава, Фядотава, Шышкіна, Рэпіна». З яе артыкула вынікае, што зноўку «нашых крыўдзяць», бо ў Мінску нібыта няма вуліц імя тутэйшых мастакоў. Насамрэч не адзін год існуюць вуліцы Ваньковіча, Драздовіча, Орды, Рушчыца… Дый той жа Ілля Рэпін аб’ектыўна вельмі шмат зрабіў для беларускай культуры – напрыклад, у сваім Здраўнёве пад Віцебскам.

«Затое» Т. Процька заўважыла, што ў Мінску з’явілася «адмоўная» вуліца Гагарына («брудная, у прыватным сектары») – на Таццянін одум, так беларусы супраціўляюцца «рускаму свету» («Які свет, такое і ўшанаванне, такая і памяць»).

Замест дзелавой размовы – у Мінску сапраўды недастаткова ўшанаваныя некаторыя заслужаныя людзі, а многія тапонімы састарэлі – феерыя зласлівасці й дурноты… Нават не верыцца, што аўтарка мае званне кандыдата філасофскіх навук і шмат гадоў узначальвала беларускі Хельсінкскі камітэт. Хаця – у нашай пясочніцы ўсё магчыма.

Ілюстрацыя да матэрыяла Т. Процькі – амаль адзінае, што ў ім памыснага… На фота – шыльда ў Клецку.

Не дужа арыентуюцца ў тапаніміцы і «адказныя» супрацоўнікі гарадскіх службаў. Падзівіцеся хаця б на даведкі тутака, дзе «Их именам названы улицы» [sic]. Здаецца, у адміністрацыі Фрунзенскага раёна шчыра вераць, што вуліца Дамброўская на захадзе сталіцы названая ў гонар расійскага пісьменніка Юрыя Дамброўскага:

Пісьменнік-то выдатны, але тут ён ні пры чым… Вуліца атрымала імя ў гонар фальварка Дамброўка, тэрыторыя якога не так даўно ўвайшла ў межы Мінска. Гэтак жа называецца прылеглы жылы раён.

Адхланню для мяне ў гэтым мітуслівым месяцы (закон аб нацыянальным характары дзяржавы, прыняты ў Ізраілі 19.07.2018, падобна, толькі паглыбіў раскол у грамадстве, што б там ні вяшчаў Бібі) сталі гуманістычныя ідэі мастака Андрэя Дубініна наконт таго, як згадаць пра ахвяраў у Курапатах:

Калісьці мяне ўразілі сшыткі Сямёна Кірсанава, паэта, які як бы «дапісаў» паэтычныя зборы за сваіх (загінулых на вайне) сябраў, абапіраючыся на іх чарнавікі, тэмы і вобразы. Кожны «сшытак» так і азаглаўлены – прозвішчам забітага. Калі і прыдумана што зараз, то не мае значэння. Канцэпцыя для мяне была б такой – калі дажывем да архіваў НКУС, то там можна было б зрабіць кампазіцыйна – накшталт крамы ІКЭА, ты ідзеш праз макеты пакояў, дзе сапраўдныя, жывыя рэчы забітых, і калі там паэт – можаш хоць радком дапісаць яго магчымы верш, калі будаўнік – пагартаць яго кнігі і г.д. – каб супольна дажыць аднятае жыццё (мой дзед быў чыгуначнік, і я прыдумаў, што ў яго павінен быў быць гадзіннік – кішэнны, цыбуліна, каб ведаць дакладны час, і, здаецца, у архіве НКУС ён ляжыць). Узгадваецца яўрэйскі звычай – да хворага павінна (па чарзе і па магчымасці) прыйсці 120 чалавек, бо лічыцца, што адзін чалавек уносіць 1/120 частку хваробы.

Гэтыя адсечаныя памяць і жыццё ўвесь час шукаюць свайго ўвасаблення, гэта рэактар пагубленага часу…

Выдатны праект у бліжэйшыя месяцы не будзе рэалізаваны, і справа не толькі ў закрытасці архіваў 🙁 Летась «галоўны» сказаў паставіць сціплую каплічку, нешта такое і злепяць. Паведамлялася, што адзін варыянт з трох будзе выбраны 1 жніўня.

У ліпені пайшлі ў іншасвет дзве дамы, якія шмат гадоў уплывалі на яўрэйскае жыццё Мінска: канцэртмейстарка Лізавета Хаскіна, супрацоўніца «Хэсэда», былая вязніца гета Мая Крапіна… Барух даян а-эмет.

* * *

Канспектыўна пра пазітыўнае. К сярэдзіне ліпеня ў сеціве паказаўся доўгачаканы «габрэйскі» выпуск № 20 беларускага часопіса перакладной літаратуры «ПрайдзіСвет». З тэкстаў можна дазнацца нямала новага і пра яўрэйскае жыццё, і пра аўтараў, і пра перакладчыкаў, хоць сёе-тое публікавалася раней (у тым ліку на belisrael.info). Асобна хацеў бы парэкамендаваць жывыя яўрэйскія народныя апавяданні і жарты са збору Вульфа Сосенскага.

Спрэчным у выпуску выглядае хіба пераклад «Запаленых свечак» Бэлы Шагал, зроблены не з ідыша, а з нямецкай («копія з копіі»). Да таго ж, калі рэдакцыя піша: «мы хочам, каб у беларускай літаратуры зноў з’явіўся няхай і не надта моцны, але ўсё ж адчувальны габрэйскі акцэнт», то, па-мойму, грукае ў адчыненыя дзверы… «Не надта моцны» акцэнт ніколі не знікаў, нат пасля масавага выезду яўрэяў з Беларусі ў 1990-х гадах. Між іншага, на гэтую тэмку (яўрэі ў белліце) у ліпені выйшла і кніга канадскай прафесаркі Зіны Гімпелевіч «Тhe Portrayal of Jews in Modern Bielarusian Literature». Аж на 500 старонак.

Праз тыдзень у Капылі намячаецца ўсталяванне мемарыяльнай дошкі ў гонар «дзядулі яўрэйскай літаратуры» Мендэле Мойхер-Сфорыма. Варта дадаць, што вуліца Мендэле (дакладней, Абрамовіча – гэта сапраўднае прозвішча класіка) існуе ў Капылі з савецкіх часоў.

Новая, і даволі цікавая кніга пра Максіма Гарэцкага выйшла на пачатку года ў жыхара Ізраіля Уладзіміра Ліўшыца (дапамагла Горацкая сельгасакадэмія, дзе сп. Ліўшыц шмат гадоў працаваў). Скапіяваў фрагменцік пра Ізраіля Гарфінкеля:

Знакамітаму паэту і гісторыку літаратуры (да таго ж аўтару belisrael.info :)) прысвечана іншая манаграфія, падрыхтаваная доктаркай філалагічных навук, прафесаркай Ірынай Скарапанавай:

Скора Віктару 40. А гісторыку Льву Казлову, які пазалетась прыходзіў на імпрэзу В. Жыбуля, – ужо 80! Яшчэ з дзяцінства цаню казлоўскі гумар, яго кніжныя «музеи остроумия». Нядаўна адкрыў для сябе, што Леў Раманавіч не толькі спецыяліст па геаграфічных картах і выдавец, а яшчэ і любіцель рыфмаў.

З (адносна) свежай кнігі Л. Казлова, ён жа Плат. Гудовіч

У адзін з даждлівых мінскіх дзён прыйшла ў галаву думка: во каб Уладзіміру Караткевічу стварыць помнік на беразе Свіслачы, дзе пісьменнік cядзеў бы за лоўляй рыбкі… Ён жа гэты занятак любіў – і жывыя рыбакі да яго б прымошчваліся, і турысты. Падзяліўся думкай у фондзе культуры – пасмяяліся. Аднак во дзе ісцінная праўда ад Герцля: «калі захочаце, гэта не будзе казкай». І аршанскі дом, у якім Караткевіч жыў у першыя пасляваенныя гады (а працаваў і пазней), выкупіць-уратаваць ад зносу пакуль што магчыма.

Між іншага, Караткевіч разумеў ідыш. Яго старэйшая сястра Наталля Кучкоўская ўспамінала пра даваенную Оршу: «Зрэдку ў наш горад прыязджаў яўрэйскі тэатр. Паколькі яўрэйская мова гучала на аршанскіх вуліцах штодня, мы без перакладчыка спакойна глядзелі ўвесь рэпертуар, які складаўся паводле вядомых твораў Шолам-Алейхема: “Блукаючыя зоркі”, “Тэўе-малочнік”, “Хлопчык Мотл”, – і атрымоўвалі вялікую асалоду». Калі пакорпацца ў газетах канца 1930-х – пачатку 1940-х, то высветляцца, пэўна, і даты гастроляў, і тое, які там быў яўрэйскі тэатр (мінскі, маскоўскі, а можа, кіеўскі?).

 «Вольфаў цытатнік»

«Мне даспадобы займець свабоду / Пакуль свабода мяне не паймела» (Фёдар Жывалеўскі)

«Калі не кормяць сваіх паэтаў, / Кормяць паэтаў чужых» (Платон Гудовіч)

«Я люблю сваю краіну, але не жадаю разумець тое, што адбываецца ў сістэме кіравання дзяржавай. Сістэма настолькі прагніла знутры, што першая неабходнасць для яе – рабы, людзі, якія маюць вузкія навыкі і не імкнуцца да развіцця, адукацыі, самавызначэння» (Дзмітрый Заплешнікаў, «Мая псіхушка», 2016)

«У 1920-30-я гады дзяржава паводзіла сябе па-злачыннаму ў адносінах да людзей. Хеўра злачынцаў мучыла народ. Карыстаючыся тым, што яна можа называць сябе дзяржавай. І вядома, мала што з таго часу ментальна ў галовах людзей змянілася, таму што ў нас жа ніякага суда над гэтай хеўрай не было. У нас жа Нюрнберга не было» (Мікалай Сванідзэ, 27.07.2018)

«Мы знаходзімся пад уладай глабальных працэсаў, і ўсе гэтыя працэсы – па-за нашым кантролем. Калісьці свет рухаўся праз ідэалогіі і рэлігіі – у гэтым было яшчэ нешта чалавечае. Сёння ён падпарадкоўваецца грошам і тэхналогіям – у гэтым ужо значна менш чалавечага» (Павел Гельман, 25.07.2018).

Вольф Рубінчык, г. Мінск

29.07.2018

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 29.07.2018  23:59

***

Нагадваю, што ў сваёй аўтарскай серыі В. Рубінчык выказвае сваё асабістае меркаванне, якое не абавязкова ва ўсім супадае з рэдактарскiм.

***

Кароткі змест папярэдніх дзесяці серый

№ 80 (11.07.2018). Разгільдзяйства па-ізраільску. Праблемы з допускам турыстаў у Ізраіль, рэакцыя беларускіх чыноўнікаў і чытачоў tut.by. Няўзгодненасць дзеянняў ізраільскіх службаў як адна з прычын трагедый у Нахаль-Цафіт. Доўгажыхарства Нетаньягу ва ўладзе, думка пра тое, што ён “заседзеўся”. Яшчэ адзін “доўгажыхар” у Беларусі, 25 гадоў барацьбы супраць карупцыі з сумнеўнымі вынікамі. “Антыкарупцыйныя” курсы 2005 г. і адмоўны адбор у дзяржсістэме. Хітрыкі антыдармаедскіх дэкрэтаў. Пазітывы ў Кітаі, Віцебску, Барысаве, Бабруйску. Планы павесіць дошку памяці Ізраіля Басава ў Мсціславе. Новыя пераклады вершаў і прозы Майсея Кульбака. Прэзентацыя кнігі Клер Ле Фоль у Мінску, крытыка некаторых выказванняў даследчыцы. Пра тое, што ідэю дружбы яўрэяў і беларусаў стварыў не Бядуля. Калі быў пік яўрэйска-беларускіх палітычных дачыненняў? Роля Арона Вайнштэйна ў чатырохмоўі БССР.

№ 79 (02.07.2018). “Курапацкі вузел”, зацятасць абодвух бакоў. Кампрамісныя прапановы Міколы Арцюхова. Эвалюцыя Змітра Дашкевіча. Млявасць “яўрэйскай абшчыны”, факты 2000-х гадоў. Спрэчныя заявы Р. Абрамовіча і яго жонкі. Нязгода з тым, што беларускія яўрэі заслужылі гнілаватую “абшчыну”. Пра тое, што часам варта выносіць смецце з хаты. Як пашырыць “яўрэйскую прысутнасць” у тапонімах. Яўрэі ў назвах віцебскіх вуліц. Пра японскае і яўрэйскае кінцугі. Адстаўка С. Шапіры з пасады старшыні федэрацыі хакея; пажаданне вышэйшым чыноўнікам пайсці Шапіравым шляхам. Чалавек без маральных тармазоў на дзяржслужбе (факт плагіяту). Выстаўка “Беларускія яўрэі” ў Іўі.

№ 78 (19.06.2018). Як канфлікт вакол Курапатаў набыў этнічнае адценне. Атамізаванасць “яўрэйскай абшчыны” ў Беларусі, яе няздольнасць адказваць за ўчынкі асобных яўрэяў або ціснуць на “сусветную дыяспару”. Збор подпісаў у Ізраілі супраць “шынка на костках”. Дээтнізацыя канфлікту як выйсце. Патрэба ў парламенцкім расследаванні абрэзкі ахоўнай зоны ля Курапатаў. Віна чыноўнікаў. Кампанія “прамога дзеяння” супраць наведвальнікаў рэстарацыі і яе выдаткі. Заява аднаго з пратэстоўцаў пра “жыдакамунізм”. Слабаватыя праекты мемарыяла ў Курапацкім лесе, альтэрнатыва ад Алеся Разанава. Заклік да інтэграцыі гістарычнай памяці, злучэння ў ёй і Курапатаў, і Трасцянца, і БНР, і БССР. Стаўленне яўрэяў да БНР паводле С. Рудовіча. І. Рэйнгольд і М. Калмановіч ля вытокаў БССР. Іх сумныя лёсы за Сталіным. Памяць пра Рэйнгольда на яго малой радзіме, у Грозаве.

№ 77 (15.06.2018). Як прадпрымальнік А. Машэнскі выклаў за шакаладку з аўтографам 10 тыс. долараў. Попыт на партыйную сістэму ў Беларусі. Аптымальнасць двухпартыйнай сістэмы з даволі высокім прахадным бар’ерам на выбарах у парламент. Стратэгічная задача – пераключыць “знешні локус кантролю” на ўнутраны. Заклік стварыць дзве суперпартыі да выбараў 2020 г. Пра тое, што асобныя ідэі з серыяла ажыццяўляюцца. Колькасць курцоў, п’янтосаў і суіцыднікаў у Беларусі і Ізраілі. Беларуская анамія. Планы З. Пазняка і пратэстоўцаў ля рэстарана адносна Курапатаў. Перадача пра адносіны яўрэяў і беларусаў на “Белсаце”. Павярхоўшчына ў інтэрв’ю “доктара гісторыі” з гэтай перадачы, яго парады разбіць мур ілбом і ўзламаць адчыненыя дзверы. Інтэракцыі паміж яўрэямі і беларусамі на розных узроўнях. Замоўчванне рэальных праблем. Як беларусістыка мадзее ў Ізраілі. Поспехі кітайцаў у РБ.

№ 76 (10.06.2018). Віншаванне з “Днём Волі” ад СБП. Падзеленасць беларускага грамадства. Патрэба ў шанаванні ўсіх дат, звязаных з “бацькамі-заснавальнікамі”, у паўнаце палітычнага спектру. Трыццаць год адкрыццю Курапат. Адыёзная версія ад адстаўнога афіцэра КДБ, яго інсінуацыі наконт яўрэяў. Недаацэнка ўплывовасці У. Бегуна і Э. Скобелева. Як у суполцы “Талака” 1980-х гг. ставіліся да яўрэйства. Небяспека этнізацыі канфліктаў. Развагі пра магчымы кампраміс. Ліст-ушчуванне ад М. Гаравога. Прапановы Я. Гутмана. Летуценні пра курапацкі “конкурс”. Выстаўка, прысвечаная Трасцянцу, у Нацыянальнай бібліятэцы. Вуліцы Дудара і Смоліча ў Мінску, Левіна ў Жлобіне. Няўменне яўрэйскіх суполак і гісторыка Б. наладзіць дыялог. 70 гадоў С. Алексіевіч. Фаліянт Л. Доўнар пра кніжную справу ў Мінску. Анатацыя кнігі на ідышы.

№ 75 (28.05.2018). Рэгістрацыя ўніверсітэта імя Гілевіча. Жарцікі пра тое, чаму яму варта атабарыцца ў Лідзе або Ельску. У. Бараніч і яго амаль сенсацыйны допіс пра маладога В. Івашкевіча і яго “жыдабойства”. Сведчанне ад С. Дубаўца пра З. Саўку. Успамін В. Вячоркі пра 1989 г., дзе замоўчваецца тагачасная юдафобія А. Пушкіна. Згадка Я. Гутмана пра першы з’езд БНФ і сыход з яго групы яўрэяў. Антыкамунізм і антылукашызм – яшчэ не прычына, каб падтрымліваць “жыдабойцаў”. Меркаванне З. Жабацінскага. Як у Кіеве гарсавет танчыць пад дудку партыі “Свабода”. Небяспека этнанацыяналізму. Немагчымасць вярнуцца ў мінулае, у т. л. і ў “штэтл”. Шматхадовачка беларускіх ідэолагаў з нагоды вывешвання вясёлкавага сцяга над пасольствам Вялікабрытаніі. Сумневы ў тым, што Макей – “трагічная постаць”.

№ 74 (22.05.2018). Перамога Ізраіля на “Еўрабачанні” і адсталасць у жаночых шахматах. Рост ВУП у Кітаі і Ізраілі. Як Кітай стаў больш перспектыўным партнёрам для Беларусі, хаця ў 1990-х было наадварот. Колькасць кітайцаў і яўрэяў у РБ. Занадта аптымістычнае выказванне Ю. Зісера і “халодны душ” ад У. Бараніча. Адток людзей з Беларусі ў Ізраіль. Пашырэнне неапаганства праз кітайшчыну. Супраца КНР і Ізраіля. Патрэба ў кансалідацыі ізраільцаў і беларусаў. Пра тое, чаму ні КНР, ні РБ не перанясуць свае пасольствы ў Іерусалім. Гастролі ізраільскага армейскага ансамблю ў Мінску-1998. Водгук на канцэрт з “Вечернего Минска”. Меркаванне П. Рэзванава пра музычны альбом “Толькі б яўрэі былі…” Запрашэнне да дыскусіі на тэму “перспектывы развіцця (каля)яўрэйскай культуры ў Беларусі”. Некалькі тэзісаў.

№ 73 (11.05.2018). Юбілей К. Маркса, розныя думкі пра яго, каштоўнасць некаторых яго ідэй. Актывізацыя правых радыкалаў у Беларусі. Патрэба ў беларускай левіцы, цікавасць да ідышу ў асобных левых. Віншаванне з Першамаем з газеты “Акцябер”, 1927 г. С. Спарыш і “наезды” на яго. Каментарый ад М. Статкевіча на затрыманне Спарыша. Жарты апошняга, расповед пра кантакты з пралетарыятам. Юбілей Ізраіля; параўнанне 1998 і 2018 гг. Актыўнасць і прагматычнасць Ізраіля на міжнароднай арэне. Поспехі ў гаспадарчых справах на тэрыторыі РБ. Жарцік ад “Бэсэдэра?” Альбом “Толькі б яўрэі былі…” ад А. Віслаўскага. Карта “Яўрэйская Гародня” ад А. Аснарэўскага. Цікавосткі, звязаныя з героем І. Эрэнбурга Лазікам Ройтшванцам, у Гомелі. Успаміны Л. Лыча пра дзяцінства ў мястэчку Магільным. Пра адзначэнне 9 мая на “Яме” ў Мінску, пра сустрэчу з Ш. Грынгаўзам у Красным.

№ 72 (29.04.2018). Расповед М. Уласевіча пра аварыю на Астравецкай АЭС і “абвяржэнне” ад адміністрацыі. Рэакцыя Літвы і адказ беларускага МЗС. Успамін пра адказ ад супрацоўніка пасольства РБ у Ізраілі (2005). Як некаторым карціць прывязаць яўрэяў да ўраду. Праблема з абяленнем С. Булак-Балаховіча і нежаданне прыпісваць прагу абялення ўсім нацыяналістам. Ахвота гісторыка Б. папіярыцца на тэме. Урывак з пратаколу 1921 г., дзе гаворыцца пра пагромы, учыненыя балахоўцамі. Казус В. Малышчыца, яго крыўда на Нацыянальнае агенцтва па турызме і “задні ход” праз некалькі дзён (парушэнні агенцтвам аўтарскіх правоў былі “выпадковыя”). Нявер’е ў выпадковасць парушэнняў праз тое, што і былая дырэктарка НАТ і ў пачатку 2010-х не адрознівалася павагай да аўтарскіх правоў, як і арганізацыі, дзе яна працавала. Цытаты з Л. Гозмана і А. Арэха.

№ 71 (20.04.2018). Перафарматаванне серыяла. Плён ад звароту ў адміністрацыю Фрунзенскага раёна. Прагулка па вул. Прытыцкага ў Мінску. Ідэя з перайменаваннем вуліцы “1-я Раённая магістраль”. Дэмагагічны, а мо правакацыйны артыкул У. Бейдэра. “Наезд” Бейдэра на І. Зісельса, развагі пра пазіцыю апошняга. Самасуд ад Шварцбарда мог выклікаць прагу помсты. Думка А. Розенблюма пра суд над Шварцбардам. Няўменне або нежаданне раскрыць забойствы А. Бузіны, П. Шарамета. Згода з М. Салоніным наконт некаторых асаблівасцей украінскай сітуацыі. Эпідэмія адру ва Украіне. Здаровы глузд у падачы Мінскам заяўкі на правядзенне Сусветнай шахматнай алімпіяды. Як ФІДЭ сябе дыскрэдытавала. Цытаты, інфармацыя пра ўдзел А. Дубініна ў выставе ў гонар БНР.

Змест ранейшых серый гл. у №№ 71, 70, 60, 50, 40, 30, 20, 10.

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (70і)

Веснавы – нарэшце – вялікалітоўскі шалом! Гэтая серыя – пра даўкаваты паслясмак ад «Дня волі», ну і пра ўсё патрохі.

Напярэдадні «Дня Х» нью-ёркскі музыка Зміцер Сляповіч зрабіў такі запіс: «Думаю пра маю родную Беларусь, пра тое, што заўтра будзе 100 гадоў яе незалежнасці (усё яшчэ цалкам не дасягнутай). Мая родная краіна пакутуе ад дыктатуры, расійскага кантролю, несвабоды, унутранай і рэальнай эміграцыі… І ўсё ж Беларусь дала мне мовы, ідэнтычнасць (дакладней, ідэнтычнасці). Я бачу блізкае падабенства ў цяжкім лёсе беларускай і ідыша». На наступны дзень З. С. узяў удзел у манхэтэнскай імпрэзе «Беларускага інстытута Амерыкі» – спяваў белмоўныя песні і пераклад на ідыш «нятленкі» «Бывайце здаровы, жывіце багата…»

Пан Сляповіч сядзіць у першым радзе, справа. З «нашых» на фота – яшчэ і Сляповічаў цёзка Левіт (стаіць злева, у фуражцы)

Рады за тых, каму 25 сакавіка падалося дапраўды святочным днём. Новы рэдактар «Берегов» схадзіў у Мінску на дазволенае мерапрыемства, зрабіў сэлфі ды «зацаніў» свята: «Класная атмосфера!» Пра абвяшчэнне Беларускай народнай рэспублікі ў 1918 г. Юлій А. выказаўся так: «Спроба была. І, як нагода для гонару, гэтая спроба зусім не горшая за паўстанне ў Варшаўскім гета, якім я асабіста шчыра ганаруся». Папраўдзе, параўнанне з падзеямі 75-гадовай даўніны прыцягнутае даволі-такі за вушы; хутчэй дзейнасць «айцоў-заснавальнікаў» БНР нагадвае Першы сіянісцкі кангрэс 1897 г. у Базелі, пасля якога Тэадор Герцль занатаваў: «Я заснаваў яўрэйскую дзяржаву… Праз 5 або 50 гадоў гэта прызнаюць усе».

Ну, а ваш пакорлівы слуга 25.03.2018 не выбавіўся ні на плошчу Якуба Коласа, ні на пляцоўку ля Опернага тэатра… Бо ў святле (хутчэй цемры) папярэдніх мітрэнгаў не карцела адчуваць сябе ні Сотнікавым, ані Рыбаком – мабыць, я з іншага атрада 🙂

Вядома, на дзень можна было забыцца пра сваю партызанскасць і паліталагічнасць, ды ў якасці аднаго з тысяч згубіцца ў тлуме, адпачыць пад жывыя прамовы і музыку… Аднак папярэдняя «праграма свята» не дужа натхніла; густы «Рады БНР» узору 2018 г. & беларускай службы «Радыё Свабода» (што прыкладна тое самае) і мае прыхільнасці – «дзве вялікія розніцы». Калі б арганізатары запрасілі Фелікса Х. пачытаць вершы, а Свету Б., Федзю Ж. і Пінхаса Ц. – паспяваць, то, можа, і прыцёгся б на Траецкую гару. Тады, глядзіш, і мяне б сфоткаў любімы тутбай 🙂

«Гістарычнае адкрыццё» ад супермегапартала tut.by; БНР у 1919 г. фінансаваў Скарападскі (!), ды яшчэ і Пётр (!! – памёр у 1885 г.)

* * *

Тыя, каму дадзявала шэсце ад плошчы Я. Коласа, не хавалі таго, што арыентуюцца на стварэнне «прыгожай» карцінкі ды на ўтылізацыю «змагароў». Спікер гэтай хітрамудрай інтэрнацыянальнай групоўкі Юрый Д. не без яхідства заўважыў: «людзі, якія былі сёлета затрыманыя на плошчы — гэта прыкладна былі ўсе, хто наагул на яе прыйшоў». Маўляў, ініцыятары шэсця «памыліліся, недакладна разьлічылі грамадзкія настроi», а вось арганізатары мітынгу-канцэрту «збольшага правільна разьлічылі».

У палітыцы колькасць далёка не заўжды пераходзіць у якасць. Гэта даказваюць і «фэсты “Юманітэ”» – імпрэзы, якія, пачынаючы з 1930-га, амаль штогод ладзіліся ў Францыі пад эгідай тамтэйшай кампартыі. На іх завітвалі ажно сотні тысяч цікаўных, аднак на папулярнасці партыі ў краіне тое істотна не адбівалася. Разявакі наведвалі канцэрты з удзелам «зорак» (гралі ў камуністаў Чак Беры, «Пінк Флойд», і «Дып Пёрпл»…), дэгуставалі прысмакі, слухалі «левыя» лозунгі, часам нават падпісвалі заявы аб уступленні ў кампартыю – і разбягаліся, хаваючы свой «актывізм» як мінімум да наступнага года.

Што да мяне, то ў любой сур’ёзнай справе я б аддаў перавагу тым, хто 25.03.2018 не збаяўся «плошчы», а не тым, каго прыцягваюць тусоўкі з бел-чырвона-белым сцягам у рэзервацыі спецыяльна вызначаным і дазволеным рукавадзяшчымі таварышамі месцы. Не выключаю, што адзін 90-гадовы дзядуля, затрыманы амапаўцамі (Аляксандр Карызна яго зваць), здольны на большае, чым сотня «патрыятычных» маладзёнаў, якія паслухмяна згарнулі сцягі, пакінуўшы тэрыторыю свята.

Думкі пра колькасць наведвальнікаў «Свята незалежнасці» ў Мінску, як і чакалася, істотна адрозніваюцца. Палітолаг Дзяніс М. ацаніў гэтую колькасць у 6000 чалавек – звесткі, бадай, заніжаныя, бо людзі не стаялі на месцы, цыркулявалі. Арганізатары называлі агульную лічбу 50000 чалавек – і «стрэлілі сабе ў нагу», бо няўжо імпрэза была настолькі нецікавая, што за 6 гадзін аўдыторыя змянілася ВОСЕМ разоў? Праўдападобна, да Опернага тэатра, дзе не так ужо шмат вольнага месца, прыходзілі ад 10 да 20 тысяч.

Калі зацікаўленыя асобы «раздзьмуваюць» лічбы, то гэта можна зразумець (успомнім казус з жаночым забегам; праўда, там завысілі колькасць толькі ў 1,5-2 разы, а не ў 3-4). Мяне больш дратуе той факт, што калегі-аналітыкі таксама лічаць для сябе прымальным займацца дэмагогіяй. Андрэй Л. у фэйспалмбуку: «У сваім коле спецыялістаў-грамадазнаўцаў мы можам казаць пра 8-15-20 тысяч. Але трэба, каб быў сігнал грамадзтву, што было 50 тысяч, што і робіць “НН”. Усё ж карцінка атрымалася выдатная. Кожная дзяржава і кожны грамадзкі рух мае падмурак і ў мітах». Той самы Дзяніс М. адпавёў годна: «Ага, давайце хлусіць людзям, як і дзяржаўная прапаганда».

Нехта ў сакавіку пананосіў графіці «100 год БНР» на сцены ў Фрунзенскім раёне, не пытаючыся дазволаў і рэальна рызыкуючы… Мінск, 29.03.2018

Да і падчас канцэрту арганізатары параздавалі безліч «бел-чырвона-белых» аксесуараў: «налепак, значкоў, напульснікаў, буклетаў і ўлётак». Сэнс, наколькі разумею, у тым, што свята  мае крочыць па краіне, што наведвальнікі будуць пазначаць сябе ўвесь юбілейны год, а гэта пашырыць ідэі незалежнасці ў белграмадстве. Праект небезнадзейны, аднак прыпамінаю, што пасля вясны 2006 г. многія мінскія маладзёны таксама насілі аналагічныя значкі…

Вось толькі з той самай свабодай і к вясне 2018 г. штось не склалася 🙁

Для кволага кастусёўскага БНФ і губарэвіцкага піяр-руху «За Свабоду» праведзенае «мерапрыемства» – адносны поспех, прынамсі нехта пра іх напісаў (во нават і я :)) Агулам жа, улады сёлета выйгралі сакавіцкі раўнд па акулярах ачках – замацавалі мяжу паміж двума лагерамі «апазіцыянерчыкаў», прадэманстравалі гнуткасць, ізаляваўшы палітактывістаў ад «народа», але не пасадзіўшы іх надоўга… Можа быць, гэта Пірава перамога. Мо і «лаяльным» дзеячам неўзабаве надакучыць скакаць пад чужую дудку – асабліва, калі не будзе стрымана абяцанка павесіць мемарыяльную шыльду ў гонар БНР на вул. Валадарскага, 9… Нагадаю, грошы на дошку месяц таму былі сабраныя за тры гадзіны; меркавалі, што ўрачыстае адкрыццё адбудзецца 23.03.2018.

Папулярны гарадскі партал, відаць, купіўшыся на бадзёрыя заявы Глеба Лабадзенкі, у той дзень загадзя паведаміў, што адкрыццё адбылося. На заўвагі (не толькі мае) рэдакцыя «Сіцідога» не адрэагавала, і нават сёння ў іх вісіць такая інфа:

Новае пакаленне беларускай журналістыкі… Між тым, 22.03.2018 старшыня Саюза мастакоў патлумачыў, што «ўлады папрасілі перанесці адкрыццё дошкі на наступны тыдзень». Мінуў тыдзень – дошкі на будынку няма. Дата яе ўсталявання дагэтуль невядомая, і пан Сітніца пад канец сакавіка будзе казаць: «Растуць падазрэнні».

Затое… Зноў, пасля 35-гадовага перапынку, выйшла кніга аднаго купалаўскага верша («А хто там ідзе?») у перакладзе на розныя мовы. Цяпер там, апрача ідыша, ёсць і версія на іўрыце. Самой кнігі 2018 г., праўда, не бачыў – прачытаў пра яе тут. Урэшце, выявілася, што нават не 100 перакладаў тамака, а 101! 🙂

27.03.2018 схадзіў я на вечарыну ў музей беларускай літаратуры – і ля гардэроба нечакана быў запрошаны выступіць (дзякуючы вядучай Алёне Канапацкай). Што ж, сёе-тое пра Ізі Харыка распавёў, балазе не без досведу. Прачытаў пару вершаў.

Фоткі адсюль

Віктар Жыбуль многа і цікава гаварыў пра паэта Тодара Кляшторнага, пара студэнтаў яго дапоўніла, Ксенія Тоўсцік грала на ўкулеле і спявала… Карацей, cправа «ЛІТэАРТа» жыве і квітнее, бы тая пралеска.

Выступае К. Тоўсцік

Тым часам «галоўны» над усімі музеямі і прочымі дзяржаўнымі ўстановамі ўжо не намякнуў, а проста даў адмашку рыхтавацца да рэферэндуму ў Беларусі. З майго гледзішча грамадзяніна Беларусі, першае і галоўнае пытанне мусіць тычыцца вяртання ў Канстытуцыю максімальнай колькасці прэзідэнцкіх тэрмінаў (два). У 2004 г. абмежаванне было знятае – жызня паказала, што пара яго аднавіць… Бестэрміновае кіраванне аднаго чыноўніка прыводзіць краіну да стану, не проціў ночы кажучы, Кемераўскай вобласці… Сярод асноўных задач самавітага дзяржаўнага дзеяча – цягам 5-10 гадоў падрыхтаваць сабе прыстойную змену.

Калі ж такой змены ў Канстытуцыю прапанавана не будзе, то варта ўжо наўпрост спытацца ў «электарату»: «Ці падтрымліваеце ператварэнне Рэспублікі Беларусь у манархію?» Так сабе варыянт, але ён лепшы за існуючы лад, калі «ні рыба, ні мяса», калі выбары ладзяцца для праформы, адцягваюць значныя матэрыяльныя рэсурсы і дэ-факта адно дэмаралізуюць «электарат» (ОК, выбарцаў). Як той казаў, у манархічнай дынастыі выпадкова можа выгадавацца і прыстойны чалавек…

Дальбог, «прэзідэнт» мог бы пераназваць сябе ў цара (вялікага князя, караля, султана) Луку І ды «імем рэвалюцыі», як ён гэта палюбляе, сфармаваць новую арыстакратыю. Напрыклад, з людзей, чыё прозвішча гучыць падобна: Лукашонкі, Лукашанцы, Лукашэвічы… За адным разам нейтралізаваў бы Лукашука, дырэктара злаўрэднага «Радыё Свабода», хоць яно ў Беларусі і так ужо, здаецца, на кароткім павадку. Агітатары з прапагандыстамі заўсёды між сабою лёгка дамаўляліся 🙂

Мемуарная паўза. У шостым выпуску «Дзеяслова» за 2017 г. – расповед вядомага бібліёграфа Юліі Бібілы (1897–1974) пра дзяцінства на Гродзеншчыне. Запісаныя былі ў 1967 г.; тут падаю ўрывачак, каб заінтрыгаваць («толькі для вас» :)):

Насельніцтва мястэчка Поразава: яўрэі – саматужнікі і гандляры – і беларусы. Побач з бабаю жыў саматужнік, які фарбаваў пражу для мясцовых ткачых. Праз плот сада можна было бачыць розных колераў маткі, развешаныя на дручках для прасушкі. У цэнтры мястэчка былі крамы больш заможных гандляроў, дзе можна было набыць крамніну і абутак. Тавар прывозілі з Ваўкавыска і нават з Беластока. Аб такой падзеі паведамлялася пад сакрэтам і запэўнялася, што тавар – гэта нешта незвычайнае: «Толькі для вас».

Змястоўных мемуараў пра свае родныя мясціны нямала запісалі і беларусы, і яўрэі; згадаю хаця б Іехезкеля Коціка (пісаў пра Камянец) і Соф’ю Рохкінд (пра Талачын). Калі ж хто хоча даведацца пра жыццё ў даўнейшых мястэчках, асабліва заходнебеларускіх, ад прафесійнага гісторыка, то рэкамендую кнігі Іны Соркінай, пачынаючы з гэтай.

Зноў аскандаліўся беларускі сайт з птушынай назвай, які ўлетку 2015 г. блакаваўся ў РБ (у свой час я за яго, смешна сказаць, заступаўся…) Учора не знайшлі нічога лепшага, як пад навіной аб тым, што Беларуская чыгунка ўводзіць плату за падзарадку мабільных тэлефонаў, уляпіць гэты калаж:

Неўзабаве прыбралі, але «асадачак застаўся», як і неапаганскі душок ад рэдакцыі, дзе лічылі нармальным гуляць з сабакам па мацэйвах з яўрэйскіх могілак. Так, свабода слова і самавыяўлення, цудоўна… Але наступным разам няхай хто-небудзь іншы за іх заступіцца.

Вольф Рубінчык, г. Мінск

03.04.2018

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 03.04.2018  23:00

Віталь Станішэўскі пра Ізраіль

Ад рэд. Некалькі месяцаў таму Віталь Станішэўскі, лінгвіст і прадпрымальнік з Мінска, наведаў Ізраіль, а нядаўна ён падзяліўся з намі сваімі думкамі ды ўражаннямі. Яны шмат у чым не стыкуюцца з назіраннямі іншага нашага аўтара-мінчаніна; чытачам, вядома, застаецца выбіраць тое, што ім бліжэй.

ПАДСУМУЮ СВАЕ ЎРАЖАННІ…

Вось што ўразіла з пункта гледжання тэмы ўзнаўлення нацыянальнай дзяржавы з нуля:

– Шчыльнае моўнае асяроддзе аж да моўнага бар’еру. Собіла ж мне паехаць туды без базавых ведаў іўрыта. Многія не разумелі англійскай, у такіх выпадках даводзілася камунікаваць ледзь не на мігі.

– Даведаўся ад экскурсавода, што назва горада Тэль-Авіў (“Узгорак вясны”) узята з назвы іўрыцкага перакладу кнігі “Старая новая дзяржава” Тэадора Герцля, якая выйшла раней за кнігу “Яўрэйская дзяржава” (насамрэч на 6 гадоў пазней. – belisrael.info). То-бок: горад названы ў гонар кнігі. Як нейкая ідэя і кніга можа захапіць людзей – гэта ўражвае!

 

– Таксама ад экскурсавода: вялікі мегаполіс Тэль-Авіў быў заснаваны першымі 60 сем’ямі пасяленцаў. Што такое 60 сем’яў? Практычна сяло. Але вось яскравы прыклад, ува што можа перарасці такое сяло пры стараннай працы і матываванасці.

– У Іерусаліме звярнула ўвагу тое, што ў Старым горадзе ёсць яўрэйскія кварталы. Таму-сяму гэта можа здацца парадоксам. Як гэта – яўрэйскія кварталы ў яўрэйскай жа дзяржаве? Але ўсё лагічна. Гэта гістарычна склалася, і там жа ёсць кварталы іншых нацыянальнасцей. Але ніхто не абураецца, нібыта яўрэі загналі самі сябе ў рэзервацыю на сваёй жа зямлі. Ніхто не лічыць гэта прыніжальным. Як я лічу, у Беларусі людзям, прыязным да беларушчыны, варта гуртавацца таксама, не саромеючыся, нібыта гэта вельмі мала і гэта ніжэй іх годнасці. Галоўнае – каб датрымліваўся свой стандарт.

– У музей і на магілу Герцля не трапіў, прыехаў к закрыццю. А на наступны дзень мусіў ад’язджаць. Варта зазначыць, аднак, што яўрэі ўшаноўваюць сваіх герояў і лідараў годна. Знітаваная народная памяць ва ўсім.

– Яшчэ Ізраіль уразіў сваёй дагледжанасцю і ўпарадкаванасцю. Вось зусім нядаўна ты назіраў з ілюмінатара пустыню і горы, потым праляцелі мора, і пачынаецца зеляніна, роўныя дарогі, хмарачосы. А кліматычная зона не змянілася, экватар стаў бліжэйшы. Таксама добрая ілюстрацыя таго, як можна стварыць паспяховую краіну праз старанную працу і веру ў поспех.

Магу яшчэ дадаць наконт простых рэчаў, пра жыццё:

У Тэль-Авіве ўразіла, як шмат лётае людзей на роварах. Проста лётаюць! Едучы на машыне, адчуваеш гэта, перад машынай шыбуюць. Як рэагуюць вадзіцелі? Ды ніяк, спакойныя, прывыклі. У нас бы аблаялі адразу. Затое, у выразах наконт братоў-аўтамабілістаў тэль-авіўцы не саромеюцца. Ад аднаго пачуў запазычанне “абанамат”.

У Тэль-Авіве заўважныя геі. То бачыш нейкую парачку хлапцоў на Задыякальным мосце, якія абдымаюцца, а калі прыглядзецца, то яшчэ і шчаку цалуе адзін аднаго. То сцяг з вясёлкай вісіць з акна. То хлопчыкі субтыльнай знешнасці і ў не надта мужным адзенні… Крыху шакіруе з улікам таго, што на чале ўтварэння Ізраіля стаялі артадаксальныя вернікі і ўвогуле іўдаізмам прасякнута жыццё яўрэяў. Зрэшты, артадаксальнасць нікуды з Тэль-Авіва не дзявалася. Помніцца навіна з прэсы, калі артадокс напаў з нажом на ўдзельнікаў гей-параду ў Тэль-Авіве, фатаграфія яго з барадой і пейсамі, як яго вядзе паліцыя (хутчэй за ўсё, аўтар мае на ўвазе інцыдэнт у Іерусаліме 30 ліпеня 2015 г. – рэд.).

У Тэль-Авіве віруе начное жыццё, шмат начных клубаў. Забаваў хапае. Ідзеш па ўзбярэжжы, раптам чуеш барабаны. Гэта нейкі самадзейны гурт ці проста група таварышаў (не распытваўся) зладзіла шоу для людзей. Пасядзеў, паслухаў.

А яшчэ Ізраіль – гэта цяпло. Вылятаў у лістападзе, калі ў Беларусі быў нават мароз. Прыляцеў у вясновую цеплыню. Таксама прыемна.

Ізраіль – гэта вайскоўцы і абарона. З чыгуначных станцый проста так не выйдзеш, проста так туды не зойдзеш. Цягнік у горадзе едзе па “жолабе”, выхад на станцыю праз эскалатар. На станцыях металічныя роль-шторы, адчыняюцца для пасажыраў пры пасадцы і высадцы. На станцыях і на аўтавакзале рэнтгены, правяраюць рэчы.

У нядзелю бачыў шмат вайскоўцаў з аўтаматамі. Мясцовыя ў Тэль-Авіве так і казалі, маўляў, убачу шмат вайскоўцаў, як паеду ў Іерусалім, бо вяртаюцца ў казармы з пабыўкі (на шабат адпускаюць). Так ці інакш, мноства людзей з аўтаматамі крыху трывожыць напачатку, нібыта ваеннае становішча ці надзвычайная сітуацыя. У Ізраілі службу праходзяць і дзяўчаты, таму паглядзеў ужывую на маладых ізраільскіх аўтаматчыц.

Сцяна плачу – таксама ўражанні. Час ад часу да яе падыходзяць тыя ж жаўнеры з аўтаматамі і моляцца. З левага боку цёмная галерэя ці праход, поўны іўдзеяў у іх кананічным адзенні. Яны моляцца. Некаторыя разгойдваюцца. Ля сцен – кнігі. “Гатычна”, зачароўвае. Нібы творыцца таінства.

У Іерусаліме могуць і падмануць небараку-турыста. Напрыклад, таксісты. Або здалёк ты бачыш, як у Старым горадзе самотнага разяваку абступае тройка людзей у касцюмах, першы амаль прымусова вітаецца за руку, двое па баках нешта гавораць, першы прыстаўляе кніжачку да галавы разявакі, двое па баках нешта гавораць, гавораць. Разявака дае кожнаму па купюры, галоўны дае яму штось чырвонае (тыя самыя чырвоныя ніткі, відаць). Усё адбываецца пару хвілін, і тройка пакідае турыста, разасяроджваючыся па прасторы. Турыст ідзе пару крокаў, спыняецца, азіраецца, нібы пытаючыся “Што гэта было?” (так свае тавары, у прыватнасці, «чароўныя» ніткі, звычайна распаўсюджваюць кабалісты. – belisrael.info).

Назад ты ляціш з ізраільцянінам, які таксама спяшаецца на мінскі самалёт. Стыкоўка кароткая, мы паспяваем. Разгаворваемся (па-англійску). Расказваю яму пра нахабных таксістаў, ён абураецца, як псуюць імідж краіны такія паскудныя людзі. У аэрапорце яго сустракае нявеста. О, якая хватка і напорыстасць у маёй зямлячкі. Яна вырашае ўсе яго пытанні і дае распараджэнні. А ізраільцянін такі лагодны. Вось такія розныя людзі ў народзе Ізраілевым.

Ніжэй – некаторыя цытаты з маіх артыкулаў, дзе я закранаю збудаванне Ізраіля, ролю Герцля і яўрэяў.

Да ідэі беларускамоўнага арэала

Тэадор Герцль напісаў “Яўрэйскую дзяржаву” (беларускі пераклад ужо ёсць, пакуль чарнавы), гэты твор дапамог у стварэнні рэальнага Ізраіля. Там апісаны розныя крокі. Аснова падобных захадаў – аб’яднанне людзей у грамаду, якая прагне супольнага жыцця ў сваёй культуры, капітал і пэўная суверэннасць тэрыторыі. Ад сябе дадаў бы, што пры адсутнасці суверэннасці мусіць быць унутраны стрыжань і пасіянарнасць, каб не паддавацца вонкавым уздзеянням, салідарнасць і пачуцце локця. Таксама, паводле Герцля, мусіць быць гаспадарчая дзейнасць, людзі мусяць неяк жыць і выжываць на месцы пасялення.

Паводле Герцля, пачынаць мусяць самыя бедныя і абяздоленыя, якім няма чаго губляць і якія маюць шанс палепшыць на каліва сваё становішча. Ідышамоўныя паселішчы ў ЗША пачыналі з пары дзясяткаў сем’яў. Пры гэтым колькасць носьбітаў ідышу цяпер каля 200 тыс. людзей. Тэль-Авіў таксама пачыналі пару дзясяткаў сем’яў. Мільён – завоблачная лічба.

Пакажыце мне беларускамоўную вёску, я буду рады. Зрэшты, вось Свабода пісала пра Ручаёўку, а Гурневіч – пра Налібакі. Пашыраць тое, што ёсць, інакш праект аўтаноміі і застанецца праектам.

Багатыя і не такія апантаныя будуць з радасцю фінансаваць паляпшэнне галотай сваіх жыллёвых умоваў? – Калі агульная справа і агульны капітал на такое прадпрыемства, то так. Потым, у той жа “Яўрэйскай дзяржаве” апісана і тое, як галота ўсё адпрацуе потым, і тое, як адбудзецца маёмасны абмен, у выніку страт не будзе ці будуць мізэрныя.

Запасны план для неасіміляваных беларусаў

Многія народы доўгія часы жылі без сваёй дзяржавы. Напрыклад, яўрэі ці цыганы. Цяпер і неасіміляваныя беларусы адчуваюць сябе нібы без дзяржавы, бо цяперашняя дзяржава – намінальная і залежная ад фактычнага стану большасці грамадзян, утворанага за дзесяцігоддзі. У гэтых умовах трэба ўсю адказнасць за свой лёс ускласці на саміх сябе, як яе ўскладалі яўрэі і цыгане.

Але, шчыра кажучы, мы, неасіміляваныя, не маем нават і гэтага. Напрыклад, сутнасцю сіянізму (перасялення яўрэяў у Ізраіль) было “перасаджванне” той цывілізацыі, якая склалася ў яўрэяў сярод іншых народаў, у новую краіну. Як дрэва разам з каранямі, перасаджвалася інфраструктура паселішчаў і гандлю. У цыганоў ёсць свае пасёлкі, а калі іх няма – у іх ёсць свае рухомыя табары. Некалі свайго былі пазбаўлены крымскія татары, іх дэпартавалі. Але яны згуртаваліся і вярнуліся. І крымскія татары рэгулююць сваё жыццё не праз дзяржаву Крым, а праз свой Меджліс. Вось такая іронія лёсу, у татараў таксама ёсць сваё адзінае дзяржаўнае ўтварэнне, але іх самазахаванне вырашаецца праз іншы механізм.

Беларускамоўныя, гуртуймася

Калі будзем туліцца адно да аднаго, рабіць справы разам, жыць разам – то сцвердзім сваю прысутнасць і сваё права. Гэта будзе не ізаляцыя, а стварэнне цэнтра ўплыву, ядра. У той жа Амерыцы ёсць і індзейскія рэзервацыі, і кітайскія чайнатаўны. Розніца ў тым, хто стварае і для чаго стварае, а таксама ў тым, адчуваеш ты сябе гаспадаром ці ахвярай. Лепш узгадаць яўрэйскія кварталы ў Старым горадзе Іерусаліма. Яўрэі ў сваёй краіне, у сваім горадзе – і пры гэтым у асобным квартале. І ніхто не кажа пра гета ці канцлагер, хаця яўрэі ведаюць пра гэта нашмат болей.

Сацыяльна-тэрытарыяльнае ядро захаваных беларусаў: бізнес-асяродкі

Тэадор Герцль, айцец сіянізму і аўтар “Яўрэйскай дзяржавы”, пісаў пра здабыццё суверэннай тэрыторыі, на якой можна будаваць новае грамадства з нуля. У нашым выпадку пачаткам будавання беларускамоўнага грамадства мусіць стаць супольнае набыццё ва ўласнасць у першую чаргу – гандлёва-дзелавой нерухомасці, у другую – жыллёвай нерухомасці. Жыллёвая нерухомасць найперш мусіць прызначацца для працаўнікоў гандлю, каб быў стымул яе набываць, каб не было рызыкі заўчаснай траты грошай. Потым жыллёвую маёмасць можна здаваць у арэнду ці прадаваць захаваным беларусам, што падзяляюць прынцыпы беларускамоўнага арэала. Такім чынам кола замыкаецца, беларускамоўны арэал творыцца на тэрытарыяльным і сацыяльным узроўнях.

Віталь Станішэўскі, г. Мінск

Апублiкавана 04.08.2017  16:35