Tag Archives: Алексей Навальный

УЕХАТЬ ИЛИ ОСТАТЬСЯ?

2 Июня 2021 16:38  Ольга Балюк

«Я уничтожил старые телефоны, книги, у меня собран рюкзак»

Евгений Ройзман — о подготовке к аресту, репрессиях и том, нужно ли уезжать из России

За последние несколько дней в России задержали еще двух оппозиционных политиков — экс-главу «Открытой России» Андрея Пивоварова и экс-депутата Госдумы Дмитрия Гудкова. На них возбуждены дела по разным статьям, но политологи считают, что это звенья одной небезызвестной цепи, начавшейся с ареста Алексея Навального. Znak.com поговорил с одним из оставшихся на свободе оппозиционных лидеров — экс-главой Екатеринбурга Евгением Ройзманом о том, как он готовится к возможному задержанию, когда закончатся репрессии, и о том, стоит ли молодежи все же уезжать из страны.

 

«Если репрессивный аппарат появился, он будет только разгоняться»

— После задержаний и арестов Дмитрия Гудкова и Андрея Пивоварова оппозиционных лидеров на свободе осталось не так много. Не боитесь, что вы будете следующим?

— Важно понимать, что и Пивоварова, и Гудкова задержали по одной причине — они оба хотели участвовать в выборах в Госдуму, оба вели переговоры с «Яблоком». Их задержали только по этой причине, ни одной другой причины нет. Гудков умеет вести кампанию, Гудков не растерял своих сторонников, он мог достаточно серьезно выступить. Пивоваров у себя в Питере тоже мог хорошо выступить. Оба молодые перспективные политики, у меня ни к одному из них нет претензий. (6 июня Дмитрий Гудков, отпущенный из тюрьмы 3-го, всё-таки уехал из России – belisrael)

У меня ситуация своя: если бы у меня был хоть один шанс зарегистрироваться, я бы пошел на повышение ставок и пошел бы в Госдуму, понимая все риски. Я просто этого шанса не увидел. Я в этом понимаю все, что можно в этом понимать. Это когда тебе предлагают играть в шахматы, только у тебя не будет ферзя, ладьи, слона и коня. Зачем ты будешь садиться играть?

Это моя страна, я здесь родился и вырос. Я вижу, как меняется ситуация, и понимаю все риски. Понятно, что я не хочу сидеть, но я не боюсь. Я еще и не имею права бояться.

Репрессии, которые сейчас происходят, точечные, и об этих делах много говорят. Задерживают очень маленький процент людей, а бояться начинают все. Эти действия направлены на запугивание и зачистку поляны перед выборами.

— Журналист Олег Кашин сегодня выпустил колонку, где пишет, что репрессии продолжатся и что от них не застрахованы в том числе системные оппозиционеры и даже «номенклатурные столпы» вроде Дмитрия Медведева или Константина Эрнста. Вы с этим не согласны? Это другая история?

— Когда создана репрессивная машина, мощный репрессивный аппарат с идеологической накачкой, общественное мнение подготовлено к массовым репрессиям, ГУЛАГу, войне — вся инфраструктура, она не может простаивать. Кончатся эти — придут за следующими и так далее. Так уже бывало. Поэтому иллюзий нет.

Сами они не остановятся. Никто не скажет: «Довольно, мы уже столько народу посадили, дальше не будем сажать». Поэтому если репрессивный аппарат появился, он будет только разгоняться. В этом я вынужден согласиться.

Путин уже несколько раз продлевал сроки нахождения на госслужбе. Сам президент и все его окружение стареют. Поэтому начинают выкашивать молодых. Здесь есть биологический момент — у них страх перед молодыми. Российская власть откровенно на пороге геронтократии. Молодые для них как классовые враги. Еще и поэтому на молодых репрессии будут распространяться точно, потому что старики, пришедшие к власти, на молодых смотрят с подозрением и ревностью.

«Если тебе страшно — лучше уезжай, целее будешь»

— На фоне новых задержаний все немного забыли об Алексее Навальном. Что сейчас, по-вашему, важнее, Навальный и то, что он сидит, или общая ситуация с разгромом оппозиции?

— Когда Навального закрыли, стал понятен его масштаб. Стало ясно, что мало людей, сравнимых с ним по популярности, по значимости, по умению сопротивляться, умению не бояться и жертвовать собой. Значение Навального как символа выросло в разы. Другое дело, что он себя в жертву приносит. Его приезд сюда — осознанная история, он понимал, на что идет. Я ему желаю стойкости и мужества. Сейчас его задача — просто остаться в живых. На эту тему хорошо высказался Павловский: лидеру оппозиции в России мало быть гением, надо еще и выжить. Это ровно тот самый случай.

.
Яромир Романов / Znak.com

.

— По вашим ощущениям, задержания и аресты будут только до выборов в Госдуму или это начало нового застойного периода на 10–20 лет?

— Я боюсь давать прогнозы, потому что это Россия. Мы с тобой просчитаем 100 вариантов, а произойдет 101-й. Совершенно точно — сейчас нервяк сильный и до выборов он таким будет. И не факт, что после выборов он исчезнет.

Очень сильно боятся «Умного голосования». Ведь это не голосование за кого-то, а голосование против «Единой России». И несколько раз оно сработало откровенно сильно: история с Фургалом, Приморьем, Хакасией. «Умное голосование» смешивает партии власти вообще все карты. Ход событий: отравление Навального, разгром ФБК (организация решением Минюста РФ признана иностранным агентом), объявление экстремистами всех, кто их поддерживал, запрещение участвовать в выборах всем сторонникам — это звенья этой цепи. Я думаю, что многие молодые сторонники Навального, оппозиционные политики будут работать со своими аудиториями и призывать к «Умному голосованию», потому что оно может сработать.

— По-вашему, надо продолжать регистрироваться в «Умном голосовании», несмотря на то что данные людей сливают и продают, а кого-то даже увольняют с работы за это?

— Ты же — когда выходишь на митинги — выходишь с открытым лицом, не прячешься. Если ты регистрировался как участник митинга, ты же собирался на него идти под своим именем и фамилией. Чего бояться в этой ситуации?

Ну если сильно боишься — зарегистрируйся с одноразовой почты, да и все. Молодые в этом прекрасно разбираются.

Невозможно жить в своей стране и бояться. Если тебе страшно, ты не готов преодолевать свой страх, ну уезжай лучше — целее будешь.

«Любой мой отъезд будет расценен как бегство»

— Ваш пост с предложением выпускникам школ уезжать за границу вызвал большой резонанс. 

— Я считаю, что у молодых рисков много. Я понимаю устойчивость режима и что на сопротивление может уйти большая часть жизни. Эту часть жизни, — которую человек может потратить даже не на борьбу, а просто на сопротивление, попытку остаться самим собой, — в любой другой, демократической стране он бы потратил эту часть жизни на свое развитие, свое становление. Самое страшное, что этот режим крадет время.

Я много лет говорил, что не надо уезжать, это наша страна и надо за нее бороться, надо сопротивляться и пытаться изменить страну. Я отговаривал людей уезжать, я брал на себя ответственность. Когда я попал в спецприемник, я обнаружил, что в соседних камерах сидят люди, которых я отговаривал уезжать. Для меня это болезненно. Я не имею права брать на себя ответственность. Я понимаю, что уедут — целее будут, интегрируются в большой мир и не потеряют это время. Именно поэтому я сейчас не буду отговаривать никого, потому что вижу, что двери закрываются.

— Отговаривать не будете, но и призывать к этому тоже?

— Я буду говорить, что думаю. Есть замечательная русская поговорка: «Бег не красен, да здоров». Бывают времена, которые надо просто переждать. Ты же уступаешь дорогу автобусу, не потому что ты вежливый. Сейчас задача просто выжить. Я не имею права требовать от других того, что могу требовать от себя.

— Сами вы не рассматриваете вариант уехать?

— У меня личная ситуация. Любой мой отъезд будет расценен как бегство. Я не могу себе этого позволить.

Я унес из дома и уничтожил все свои старые телефоны, все свои записи на всякий случай уничтожил. Адресные книги. Просмотрел всю библиотеку — что у меня есть, за что могут зацепиться. У меня стоит рюкзак, все туда сложено на крайний случай.

Я оцениваю все риски, все понимаю.

.
Яромир Романов / Znak.com
.

— Стоит ли в этой ситуации людям быть осторожнее с постами в соцсетях? Вы будете менять свою риторику в них?

— Я ничего менять не буду, у меня риторика выверенная. Я стараюсь нигде не переходить на личные оскорбления. Но я позволяю себе называть вещи своими именами, все это кто-то должен делать. Надо понимать: ты можешь делать все что угодно, но ты вдруг нечаянно заплывешь за буйки, или перейдешь улицу на красный, или обнаружат твой текст 10-летней давности, или кто-то оскорбится. Никто не знает. Ситуация похожа на 1937 год, когда люди сидели за анекдот, просто ни за что или могли не знать, за что они сидят. Для того чтобы сесть, необязательно что-то написать или сделать что-то плохое.

— Может быть, имеет смысл для тех политиков, кто остался на свободе, отступить, переждать это время, не участвовать в этой кампании? Или надо продолжать?

— Я в этой ситуации не могу никого ни к чему призывать. Сейчас, на мой взгляд, что бы я рекомендовал: нельзя бояться и нельзя сдаваться. Все равно нужно оставаться самим собой, искать для этого возможность.

— Это и простых людей касается или только политиков?

— Нельзя мириться со злом, нельзя участвовать в зле. Это очень просто, это рецепт на все времена. Один человек может молчать, но не участвовать в подлости. Другой способен говорить об этом вслух. Здесь все зависит от личных качеств, от возможностей участников соревнований.

Во время тотальной лжи человек, говорящий правду, выглядит экстремистом. Но тем не менее, когда многие замолкают, каждый голос, поднятый в защиту правды, в защиту людей, звучит громче и яснее.

— Как у вас обстоит ситуация с проверкой, которую МВД проводило? Вам же грозит дадинская статья?

— Как я понимаю ситуацию: реанимировать могут все что угодно, в любой момент. Если любой перепост воспринимается как призыв к несанкционированному митингу и этот же самый перепост расценивается как организация митинга, то в Екатеринбурге примерно у 20 тыс. возникнут такие ситуации. Чем я лучше или хуже других?

— Ну вы все-таки лидер общественного мнения. 

— Значит, у меня более высокие риски. Реанимировать в любой момент могут любой текст. Но я не побегу все равно, я буду до конца стоять. Россия — это наша страна, та страна, за которую стоит бороться.

Источник

Опубликовано 09.06.2021  13:09

Мысли «каспаровцев» о событиях в России и Беларуси

Стать костью в горле

Общество все равно придет к тотальному бойкоту репрессивного зла. Но лучше – раньше

Пишет Александр Хоц, 04-06-2021 (07:54)

Во время задержания на скромной (тульской) акции Навального в декабре 2018 года я понимал, что суда не существует – и приговор мне гарантирован. Но не был готов к отказу сотрудничать с «правоохранительной» системой – со всей её фейковой процедурой.

Сотрудничать с карательной системой – это значит подписывать их липовые протоколы, вписывать туда «объяснения задержанного» о том, что они лживые. Подписывать все их бумажки, единственной целью которых является фабрикация против вас лживого и анти-конституционного административного «дела».

Наконец, сотрудничать – это значит отвечать на их вопросы и участвовать в фейковых процедурах, которые давно не имеют к «право-охранению» никакого отношения.

Как ни странно, все эти совместные действия жертвы произвола и карательной машины – являются формой сотрудничества, даже если вам кажется, что вы сопротивляетесь системе. Нет, принимая участие в процедурах, вы априори соглашаетесь с их легитимностью и законностью.

Сегодня мы (как правило) готовы видеть произвол в действиях отдельных исполнителей, надеясь на гарантии системы в целом и думая культурным поведением – у этой системы выиграть. Точнее говоря, её переиграть.

Довольно наивное, но удобное ожидание. Оно склоняет нас к корректному общению со злом.

Однако, уважая «правила» концлагеря, вы не спасаете себя, а только помогаете ему функционировать, избегая сбоев и бунтов.

Наивность этого подхода доказана годами репрессивной практики – и хорошо известна мне на собственном примере.

Попадая в тиски полицейской машины, которую вы ненавидите, понимая её преступный характер, вы (тем не менее) окружены «привычными» людьми, порой доброжелательными и даже с долей «понимания» вашей ситуации.

Рохля-участковый, которого начальство выдернуло в выходные из какого-то района для оформления моего протокола, не вызывал враждебных чувств, а был вполне «зачуханным» ментом с лицом бытового сантехника, который задавал дежурные вопросы о моём участии в «незаконном митинге». Недалёкий и в меру нормальный «винтик» людоедской системы.

А в «суде», где я оспаривал задержание, ко мне подходил вызванный свидетелем начальник ОВД, который приветливо здоровался за руку и добродушно сетовал, что я выбрал чересчур «строптивого защитника», с которым судьи «дают обычно больше»…

Такого рода психологический фактор, который заключается в «очеловечивании» зла, работает подчас эффективнее страха и прямого насилия. Система, которая заставляет вас жить по её правилам, в этом случае вас тихо «переваривает» в собственном желудке, – поскольку вы не готовы встать костью в её горле.

В самом деле. Что делает грамотный задержанный, попадая в лапы репрессивной системы? Начинает соблюдать её правовые условности, подписывать бумаги, подавать апелляции, поддерживать правила поведения в условиях преступной процедуры, априори считая её правовой и легитимной.

Словно эта легитимная система «дала досадный сбой» и можно апеллировать к правовому государству в целом. («Товарищ Сталин, произошла ужасная ошибка».)

Вместо бойкота преступной системы тысячи жертв её произвола начинают жить по правилам ГУЛАГа, соблюдая нормы и формальности, ставя подписи на бумажках, закладывая руки за спину и называя злобных тёток «ваша честь». Тем самым – наделяя людоедскую систему долей легитимности.

В этом акте признания права системы подвергать вас насильственным действиям, которые вы оба (жертва и система) согласны считать правовыми, – и кроется сила режима, который хочет выглядеть легитимным.

Разрушить этот ореол законности – значит оставить мафиозную банду, выдающую себя за государство, – без рычагов давления на вас. В условиях тотального бойкота так называемых «правовых процедур» (которые давно не правовые) система теряет «контракт» и «договор» с собственной жертвой – о жизни по общим правилам.

Тем самым, жертва произвола лишает легитимности (последнего вида законности) все эти процедуры, протоколы, документы, подписки, выписки, судебные дела и экспертизы (сотни фейковых форм режима).

Да, это требует некоторого мужества, которое непросто найти в себе при наличии семей, детей, кредитов и привычки к европейскому комфорту.

Но это, пожалуй, единственный способ отказать репрессивному аппарату в его «контракте» с обществом – на проведение преступной политики.

Бойкот и отказ в легитимности любых полицейских действий – это единственно эффективная тактика, к которой придёт оппозиция в её забитом состоянии.

Если вы хотите ломать системе кайф, вставлять палки в колёса, корёжить её смазанные шестерёнки, максимально затруднять любые её действия (начиная с мелочей), то прекратите действовать по «правилам». Хватит соблюдая видимость «законности» и выдавать ублюдков за «право-охранителей».

Разорвать общественный «контракт» о совместных действиях – это единственный способ максимально подорвать работу репрессивной машины. (Кстати, голодовка, как отказ от «правил», – шаг в той же логике сопротивления.)

В 2018 году я вряд ли это понимал, по инерции надеясь на правовую логику системы.

Я что-то там доказывал в суде, всерьёз считал судебную комедию правовым событием. Я всерьёз вставал при вынесении решения и называл шалаву в кресле «вашей честью» (хотя уже тогда это было смешно).

Но в моём окружении были люди, которые уже тогда не предъявляли паспортов при «задержании», не шли покорно в автозак, не подписывали никаких липовых протоколов и в лицо сообщали режиму, что он не-легитимен.

Одна из женщин, которые вышли с символикой Навального (на это решились два человека), так и поступила.

Когда с копиями «протоколов задержания» мы толпились у выхода из ОВД (довольные свободой и быстрой процедурой), эта женщина упорно продолжала спорить в кабинете, что «никаких паспортов она предъявлять не будет», ни в чём «незаконном» она не участвовала, а те, кто её притащил в ментовку, ответят за это в будущем.

Сейчас мне стыдно вспоминать, что в приступе «стокгольмского синдрома» (о котором я не думал) и в порыве жалости к пожилой тулячке – я сказал, заглянув в кабинет, что «мы уже свободны» и пожелал скорее к нам присоединиться. Оставлять её одну в отделе мне очень не хотелось.

Отказ назвать себя казался мне нелепым поведением. На все «несогласованные» акции мы привыкли ходить с паспортами. Зачем раздражать ментов и создавать им неудобства (да и себе, любимому?) «Раньше сядешь – раньше выйдешь» (и т.д.).

Позорный компромисс условного и робкого протеста – в рамках их поганого «права»…

Этот «контракт» о взаимном уважении «правил поведения» должен быть навсегда отменён. Как минимум, он должен перестать быть нормой для реальной оппозиции.

И знаете, что интересно? Я подозреваю, что женщину «за 60», которая отказалась назвать себя, поскольку считала задержание незаконным, тихо отпустили без последствий. Скорее всего, так и было.

Потому что система встретила полный отпор. Как её оформить и что с ней делать? Засунуть в камеру, пока не назовёт себя? Но дольше трёх часов держать в ментовке «незаконно». А суды по ночам не работают. Как отправлять документы судье – без протоколов по форме? Где брать свидетелей? Что вообще с ней делать? Может быть, проще не связываться?

Не знаю, чем закончилась эта история личного мужества и сопротивления. Но ведь именно такое поведение и должно быть нормой в 2021 году. Полный бойкот репрессивной машины – в любых её проявлениях.

Карательные органы получают за это зарплату. Вот пусть отрабатывают по полной программе, без нашего участия. Незачем давать им показания, отвечать на их вопросы, подписывать бланки, изображая процедуру и ведя «культурные беседы» с исполнителями зла.

Ломятся с обыском в шесть утра? Зачем открывать им дверь? Пусть долбят, вскрывают, пилят – за свои позорные зарплаты. Требуют чего-то «подписать» и «проехать на допрос»? Пусть несут к машине силами «собра» (это их работа и зарплата, а не ваша). За подчинение ментам – вам денег не заплатят. Пусть корячатся по полной, чтобы служба мёдом не казалась.

Да, это требует некоторого мужества. Да, возможно, стоит потерпеть. Но на то и мужики, чтобы сметь сопротивляться, а не бежать в СК по первому приказу.

Хватит компромиссов, хватит награждать их легитимностью – и хватит жить по их преступным правилам, даже если эта мерзость выдаётся за «правовые процедуры».

Сотрудничество со злом никого не спасёт (не надо строить иллюзий). Единственная эффективная позиция в момент произвола – это стать костью в горле системы. Максимально затруднить её любые действия.

Мы, общество, всё равно к придём к тотальному бойкоту репрессивного зла. Но лучше раньше, чем позже.

При тотальном отказе от подчинения никаких ГУЛАГов быть не может.

Источник

* * *

Игорь Яковенко: Режимы намерены совершить ритуальное убийство на глазах всего мира

Kasparov.ru, 03-06-2021 (22:02)

Наряду с тревожными событиями, жизнь подбрасывает путинской информационной обслуге минуты радости. Неподдельным счастьем светилось лицо Ольги Скабеевой, когда она торжественно произнесла: «Белорусского нациста Протасевича будут судить на Донбассе. Ему грозит смертная казнь».

То, что Романа Протасевича убьют, вызвало чувство глубокого удовлетворения у всех обитателей студии «60 минут». Ни один из них не высказал ни малейшего сомнения в том, что вот этот молодой человек должен быть казнен.

Впрочем, еще неизвестно, передаст ли Лукашенко свою жертву луганским людоедам, или не упустит удовольствия и сожрет добычу сам. Пока белорусский диктатор пригласил представителей «ЛНР» допросить Протасевича в Минске.

Ранее Генпрокуратура «ЛНР» попросила власти Белоруссии выдать им арестованного Протасевича для проведения следственных действий. То, что «дело» об участии Протасевича в боевых действиях на Донбассе шито белыми нитками, видно невооруженным глазом. Представитель генпрокуратуры «ЛНР» Инна Семенова сообщила, что «следствие по уголовному делу в отношении гражданина Республики Беларусь Протасевича Романа Дмитриевича возбуждено 27 мая текущего года». Протасевич был вытащен из самолета и похищен лукашенковскими карателями 23 мая. До этого генпрокуратура ЛНР знать не знала, кто такой Протасевич. И только когда один людоедский режим раздобыл свежей человечинки, другой людоедский режим, размером поменьше, тут же возбудился и попросил поделиться добытым мясом.

Кадр из «интервью» с Р. Протасевичем на белорусском телеканале, 03.06.2021. Pуки «добровольно интервьюируемого» говорят больше, чем тысячи слов

Тут же, задним числом, в Луганске появились билборды «Протасевич – убийца». На фоне полутора десятков убитых украинцев покушение на жизнь одного беларуса, возможно, кому-то не покажется чем-то из ряда вон выходящим. Просто Романа Протасевича хотят убить публично, демонстративно, с участием двух государственных диктатур и одного квазигосударственного бандитского образования. Такое ритуальное убийство невиновного человека на глазах всего мира. Не хочется верить, что мир это стерпит…

Из комментариев:

Vadym Zaydman «Не хочется верить, что мир это стерпит…» ЧтО, в очередной раз нужно перечислять, чтО уже стерпел мир хоть от режима Путина, хоть от режима Лукашенко, у которого, кстати, в отличие от Путина, нет никакой красной кнопки, тем не менее, – терпит.

Елена Яременко Нет, мир это не стерпит. Мир обязательно выразит глубокую озабоченность.

Вася Розенкранц Мир всё схавает! Но ритуально выскажет «глубокую степень крайней озабоченности и обеспокоенности».

Отсюда

Опубликовано 04.06.2021  15:41

ДЕНЬ ОЧЕШУИТЕЛЬНЫХ ОТВЕТОВ!

Високосный год сменился невисокосным, между тем в интернете по-прежнему кто-то не прав!

Будете смеяться, не будете, а я реагирую на всякие проблематичные дискурсы. Время от времени (далеко не всегда, но сегодня аккурат такой день) даже пишу ответы… Как правило, в тех случаях, если аффторы известны не только в сети.

В конце 2020 г. ссылался на россиянина-экспата Алексея Кунгурова, автора книг и прочих камней, лет 5 назад отмотавшего срок за свои резкие тексты… Кое-что в белорусских (и, естественно, российских) делах он просёк, однако под нижеследующими его рассуждениями, опубликованными вечером 01.02.2021, не подпишусь и другим не посоветую:

Победу одержит тот, кто сформирует дееспособный политический субъект, консолидирует протест и снесет кремлевскую блядву. Будет это Навальный – хорошо. Социал-демократы, нацики или либералы – отлично. В этом случае навальнисты примкнут к ним, а не наоборот… Рыхлите почву, ребята, убивайте всякую надежду на позитив в сознании глубинного народа, провоцируйте ненависть и звериную злобу. А на улицу стоит выходить только тогда, когда вы готовы бить и убивать, а не позорно получить п*зды в фокусе камер смартфонов.

Не люблю, когда на улицы выходят ради позёрства (пресловутых селфи на фоне омоновских щитов, etc.) и/или ради статуса жертвы. Вместе с тем готовность убивать представителей администрации тоже совершенно ни к чему. Я за то, чтобы на демонстрации выходили не ангелы и не демоны, не мазохисты и не садисты, а нормальные люди. И «нацики» в качестве союзников нужны, как прошлогодний снег…

В январе с. г. местный историк Б. (расшифровывать фамилию не хочу, т. к. вскоре он подхватил «корону» и сейчас восстанавливается, да и зачем ему лишний «пиар») использовал argumentum ad Hitlerum в фейсбуке, поставив рядом цитаты двух заметных деятелей ХХ в.:

  1. «Если выдержим – значит, титаны и не умрём. Если не выдержим – туда нам и дорога, грош нам цена и мусор нам могила. И другого мы не достойны. И пусть они тогда сдыхают, такие властители дум и такой народ, не переводят зря хлеб» (Владимир Короткевич, из записных книжек, 1963).
  2. «Для меня существует две возможности: либо добиться полного осуществления своих планов, либо потерпеть неудачу. Добьюсь – стану одним из величайших в истории, потерплю неудачу – буду осужден, отвергнут и проклят… Если в этой борьбе германская нация потерпит поражение, значит, она оказалась слишком слаба, не выдержала исторического испытания и обречена на гибель» (Адольф Гитлер; ru.citaty.net).

Исходя из внешнего подобия высказываний на тему «или грудь в крестах, или голова в кустах» Б. сделал свои выводы о Короткевиче, под которого давно «копал»: «До нациста не дотягивает, но много общего в структурном понимании “нации”. Такое агрессивно-примордиалистское. Видно, что оба не книжники, а истеричные популисты… Для меня Короткевич – непосредственный предтеча Лукашенко» (пер. с бел.)

Даже не хочется комментировать эту… не бредятину, а сознательную инсинуацию – Джордж Оруэлл, портрет которого утащил на аватарку Б., пожалуй, в гробу перевернулся. Очень мало общего у антифашиста Короткевича и с Гитлером (интерес к прошлому + умение рисовать?), и с Лукашенко (регион, где они родились?) Если уж Владимир Семёнович, окончивший Киевский университет, чтивший летописи и разнообразные архивные документы, не «книжник», то кто тогда книжник… Его горькие высказывания («туда нам дорога» и т. д.) не означали, что писатель кого-то увлекал за собой – место их записи вкупе с оборонительными мотивами как бы намекает. Ну, а о том, каким он был «агрессивным примордиалистом», говорят произведения, где Короткевич любовался свободолюбивыми цыганами и евреями («Краіна Цыганія», «Хрыстос прызямліўся ў Гародні»). Да и «Лісце каштанаў», повесть для среднего школьного возраста, кой-кому не помешало бы перечитать.

Кстати, «поздний» В. С. Короткевич высказывался о нациях и национализме сам, без посредничества литературных героев (1980):

Стоит человеку проявить толерантность, желание понять, уважение к соседскому – сразу мещанство запихивает его в националисты (ибо удобно, быстро и, в умственном смысле, дёшево и сердито). Его, русского – в белорусские националисты. Меня когда-то (а был 1950 год) – в националисты украинские…

Что же, я националист. Украинский (как мало кто из украинцев знаю Т. Шевченко), польский (Норвид и Мицкевич – братья мои), немецкий (за Рильке), русский (за всех, от Кантемира до Паустовского и Шукшина), испанский (за Рисаля, Вальехо и Лорку). «Всехний» националист и горжусь этим ярлыком.

Если это «истеричный популизм», я тоже готов считаться истериком и популистом. Валяйте, любители перегруза с больной головы на здоровую – пока ещё ваше время…

На днях представитель «СБ» попытался опорочить бело-красно-белый флаг. Получилось как всегда:

За последние полгода бчб-флаг серьезно испачкался в радикализме. Стоять бы ему мирно в музее, если бы он действительно не превратился в символ нарушителей законности. «Веселый Роджер», допустим, тоже не виноват, что его избрали своим стягом пираты. Но с тех пор изображение черепа и костей в мире трактуется однозначно.

Вообще-то «бчб-флаг» давно превратился в один из символов массового сопротивления государственной лжи и террору… Не думаю, кстати, что запрет на сочетание белого и красного, проведённый через «Всебелорусское народное собрание» или ещё какой-нибудь прикорытный орган, сразу же обострит обстановку и заметно ускорит падение режима. Но такая мера станет очередной глупостью (хуже, чем преступлением – ошибкой!), которая повлияет на судьбы людей по обе «стороны баррикад».

Игнорирование фактов и кривизна формулировок характерны для пропагандных изданий вроде «СБ». Вот ещё один курьёз – дворцово-парковый комплекс конца XVIII века строится на средства Национального банка Республики Беларусь 🙂

Интересно, все участники пресс-конференции уже переболели ковидом? Маски в таких закрытых помещениях, как пресс-центр БелТА, не обязательны?

Всё-таки специально для поклонников Романа Р. уточню о «Весёлом Роджере». То, что 200 лет назад этот флаг считался пиратским, не мешало серьёзным людям и организациям с пользой демонстрировать его в ХХ веке… Отсылаю «расследователей» к википедии:

Отважные борцы с нацистами – моряки британской подводной лодки «Атмоуст» (февраль 1942 г.)

Уточняю к тому, что творение Клавдия Дуж-Душевского переживёт своих гонителей, даже если сейчас за ним – не подавляющее большинство (опрос «Chatham House», устроенный среди горожан Беларуси в конце сентября 2020 г., показал, что бело-красно-белому флагу и «Погоне» отдавали предпочтение 38,2%, официальной символике – 42,2%, не определились между ними 19,6%). Нужно ли было нашим уважаемым специалистам «оправдывать» флаг тем, что в 1994 г. под ним принимал присягу новоизбранный президент? В этом я не уверен – «Васька слушает, да ест». Но и крот истории медленно, да роет…

Не нравятся попытки, сознательные или нет, переправить общественную энергию в маргинальные русла… Речь, к примеру, об инициативе skarga.help, запущенной в конце 2020 г. «при поддержке Координационного совета» и призванной засыпать госорганы обращениями граждан (по-моему, идеологи только рады, когда граждане массово жалуются – помимо прочего, это повод увеличить свои штаты). Отчёт организаторов «автогенератора обращений» от 02.02.2021 не убедил меня в целесообразности траты времени и средств на сей проект.

Сомнителен и призыв главы «Народного антикризисного управления» (01.02.2021) к «демонизации» предстоящего «так называемого Всебелорусского народного собрания, которое собирает Лукашенко тайно, когда выбираются на это собрание представители чиновничества; именно только представители власти сами и хотят решать во имя якобы интересов народа дальнейшие пути развития…» Типичное намерение искать не там, где потеряно, а там, где светлее. Хорошо ответила Пал Палычу в фейсбуке неизвестная мне Елена Чигарова (Helena Tchigarova): «А чего демонизировать этот торжественный концерт, посвящённый надцатой годовщине правления самизнаете кого? Концерт как концерт. С речами, здравицами и выступлением заслуженных деятелей искусств. Скучный, понимаю. Но демонизировать… слишком, наверное ;)»

Тут помощник Светланы Тихановской по международным вопросам вроде как самокритикой занялся, перечислив целых пять «ошибок лидеров оппозиции» (почти как «Пять ложек затирки» у Змитрока Бядули). Цитирую по «Нашай Ніве», 01.02.2021:

  1. Мы делали мало сильных политических шагов. Под давлением абстрактного общественного мнения, чтобы всех удовлетворить, смягчали что-то, не дожимали. Был сильный ультиматум и марш после. Каждый месяц мы предпринимали какое-то сильное действие — Народная инаугурация, Народный ультиматум, Народный трибунал. Это здорово, но этого мало. Людям важно, чтобы мы обозначали направление, вектор. Это дает возможность консолидироваться и бить в одну точку. После трех месяцев протеста, возможно, мы перестали узнавать эти точки, и людям стало сложнее по ним бить.
  2. Мы не смогли добиться раскола элит. Безусловно, процесс запущен, это ощущается по количеству сливов с той стороны.
  3. Возможно, были малорешительные осенью. Тогда, на подъеме маршей, следовало объявлять о создании народного движения, когда был большой подъем у людей. Сейчас этим движением стали дворы, но им было бы проще, чтобы объявлено было все раньше.
  4. Провал с безопасностью людей на маршах, не было дружины. Не спасли людей. Многие попали за решетку. Несколько раз арестовывали аппаратуру.
  5. На международном фронте принятые санкции — слабые, хотя еще расширятся.

Выглядит как игра в аналитику от проворного медиаклерка, мало способного к аналитической деятельности. Ну и как размазывание ответственности, не без того… Когда Александр Лукашенко рассуждает о «нашей вине», это, как правило, означает поиск ответственных «внизу» и уверенность в том, что ему-то можно продолжать в том же духе. Аналогия, увы, напрашивается.

Пока не видно особых перспектив и у альтернативных «народных представителей», которых приглашали выдвигаться на «Сход» с 5 января с. г. посредством специально созданной интернет-платформы. За день до начала голосования (4 февр., 14:00) активен лишь 221 участок из 328. У ютуб-канала «Сход Беларусь» – 820 подписчиков, что довольно скромно для res publica.

Некоторые видеообращения (запись таковых была одним из условий выдвижения в делегаты «Схода») я посмотрел, и хорошо, что во многих регионах есть активные люди… Но не пора ли в оргплане всё начинать «с нуля», а точнее, с «хугей-байт» (домовых кружков), с которых четверть века назад начинала в Израиле иммигрантская партия «Исраэль ба-алия»? Правда, есть версия, что партия не состоялась бы без сетей распространителей «Гербалайфа» в Израиле (см. «Вот идёт Машиах» Дины Рубиной), но это не точно 🙂

Вольф Рубинчик, г. Минск

04.02.2021

wrubinchyk[at]gmail.com

Опубликовано 04.02.2021  15:57

К 4-летию убийства Немцова (9.10.1959 – 27.02.2015)

Фильм Владимира Кара-Мурзы (мл.)

               НЕМЦОВ

«Немцов» — фильм-портрет. О Борисе Немцове вспоминают люди с разными взглядами и разным отношением к 1990-м и к нынешней власти: те, кто был рядом, когда он занимался наукой и делал первые шаги в политике, когда занимал высокие посты и считался преемником Бориса Ельцина, когда стал одним из лидеров российской оппозиции. В фильме представлена уникальная хроника, в том числе из семейных архивов. В этом фильме нет смерти. В нем — только жизнь одного из самых ярких политиков современной России.

Фильм был впервые показан 9 октября 2016 года на Форуме Бориса Немцова в Берлине. Российская премьера состоялась 30 ноября 2016 года в Нижнем Новгороде. Показы фильма прошли более чем в 30 российских городах, в других странах Европы и в Северной Америке.

Автор и режиссёр: Владимир Кара-Мурза (мл.)
Исполнительный продюсер: Ренат Давлетгильдеев.
66 мин. Россия, 2016.

Фильм снят при поддержке «Открытой России».

Смотрите также

https://www.youtube.com/watch?v=Zh0u9-PlxAI

Опубликовано 27.02.2017  22:22

 

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (101)

Шалом-беларускі! «Эх, скручу я дудку…» Постюбілейны выпуск закарцела насыціць пазітывам – між іншага і таму, што летась некаторыя чытачы закідалі мне «ачарненне рэчаіснасці». На самай справе яны блыталі крытыку/сатыру з ачарненнем, аднак асадак застаўся, хочацца змыць… І тут падвярнуўся блог Галіны Айзенштадт, выпускніцы журфаку БДУ 1964 г., адстаўной супрацоўніцы белслужбы «Радыё Свабода» (у 1990-х; з пачатку 2000-х жыве ў ізраільскай Тверыі). Разважаючы на тэмы правінцыйнасці, Г. А. 04.02.2019 напісала пра Сінявокую: маўляў, «як частка СССР яна падсілкоўвалася Масквой, а галоўнае – рускай культурай». Цяпер жа «нікому гэтая краіна ў Еўропе не патрэбна і нецікава, дый нечага значнага яна так і не здзейсніла... Паводле знешніх атрыбутаў Беларусь – сучасная дзяржава, а паводле ўнутраных, на жаль, глухая правінцыя». Думаю, ніхто не закіне мне залішнюю філантропію, пагатоў шушкевічафілію ды лукашэнкафілію, але гэткія развагі – занадта і для мяне. Не адчуваю сябе ў Мінску жыхаром правінцыі, а вось у познім СССР – такi адчуваў.

Але, можа, я адзін такі? Вось і чалавек з іншым бэкграўндам, чым Галіна А. – доктар гістэрычных гістарычных навук Леанід Лыч, якому 8 лютага споўнілася 90, – сцвярджае: «Дзяржаўная суверэннасць нічога нам не дадала ў нашай этнакультурнай самабытнасці. Больш за тое, яна забрала ў нас тое, што захоўвалася пры савецкай уладзе. Я лічу апошнія 25 гадоў самымі хмарнымі, бо тых этнакультурных стратаў, якія мы панеслі за гэты час, мы не ведалі за ўсю нашу гісторыю». Прафесар, чый праект беларускамоўнай рэзервацыі сур’ёзна абмяркоўваўся два гады таму, відаць, не давярае «сваім»: «цяпер у нашага народа такое ўражанне, што ў нас няма нічога свайго, што беларуская мова і культура — гэта выдумка, што мы — рускія. Не дай Божа, калі сюды прыйдуць рускія войскі. Хоць Лукашэнка і кажа, што кожнаму беларусу дадуць па аўтамату — кожны беларус выкіне яго і скажа: “Дык ідуць да нас нашыя людзі!”»

Далёкі ад падобных заяў, праз FB-акаўнт Арона Шусціна я звярнуўся да чытачоў незалежнага ізраільскага сайта, сярод якіх нямала маіх суграмадзян. Папрасіў іх адказаць на досыць наіўнае пытанне: «Што добрага вам помніцца за 27 гадоў існавання Рэспублікі Беларусь; чым, створаным у “Сінявокай” за гэты час, рэальна можна ганарыцца? Называйце што заўгодна: творы мастацтва, літаратуры, навуковыя адкрыцці, паспяховыя бізнэс-праекты…» Спадзяваўся, што з адказаў складзецца пазл, і будзе рэальная карціна дасягненняў Беларусі, убачаная не праз ідэалагічныя акуляры. У нейкай ступені так і выйшла.

Дзякуй чытачам за адказы кшталту «Людзі ёсць добрыя [ў Беларусі]», але мелася на ўвазе крыху іншае, на што намякае слова «створаным» у пытанні 🙂 Добрыя людзі былі і «за саветамі», мо’ нават у большай колькасці…

Піша Уладзь Рымша: «Сумнае і радаснае дасягненьне: за 27 год Беларусі беларуская мова робіцца ўжытковай і ў бізнэсе, і ў вытворчасьці, і на вуліцах гарадоў». Вось ужо нешта… Да таго ж мінчук Рымша сам займаецца бізнэсам і вытворчасцю, таму ведае, што кажа. Дадам, што чыноўнікі ды іншыя адказныя асобы ўсё часцей адказваюць па-беларуску на белмоўныя звароты; сем год таму гэта ўвайшло ў закон, і норма больш-менш дзейнічае.

Даўняя аўтарка сайта Інэса Ганкіна, таксама з Мінска: «Новы будынак бібліятэкі. Магчыма, можна было лепей, але ў гэтай бібліятэцы рэальна можна працаваць. (Хуткасць доступу да фондаў і г. д.). Нармальны сучасны вакзал, хаця б не сорамна сустракаць гасцей, культурныя музычныя праекты каля ратушы. Вось тры першых рэчы, якія прыходзяць у галаву і якімі актыўна рэгулярна карыстаюся. Яшчэ помнікі на месцах знішчэння ахвяр Халакосту з нармальнымі надпісамі і догляд за імі дбаннем мясцовых школьнікаў. Такіх месцаў многа...».

Вольга Маёрава (грамадская актывістка, Мінск): «З’яўленне аўтарскіх скульптур і муралаў у гарадах. Гэта гаворыць пра тое, што чалавечае вымярэнне становіцца важным, нягледзячы ні на што». Дапраўды, шмат чаго карыснага ў сучаснай Беларусі робіцца не «дзякуючы» (уладам, грамадскай думцы), а «насуперак»… Але ж робіцца.

Партрэт М. Шагала на віцебскай трансфарматарнай будцы – з’явіўся ў 2015 г., да 100-годдзя шлюбу Марка і Бэлы (фота адсюль); «Дзяўчына ў вышыванцы» ад брытанца Гвіда ван Хелтэна, каля мінскага ўніверсітэта культуры (2015, адсюль)

Cцвярджэнне яшчэ адной актывісткі Таццяны Севярынец, экс-настаўніцы з Віцебска, маці траіх вядомых у Беларусі людзей – «я ўсвядоміла сябе беларускай і прыйшла да Госпада» – быццам бы чыста асабістае. Аднак і яно паказвае, што не ўсё так пагана ў нас, як малююць некаторыя…

Устаўлю сваю грыўню. Калі пад канец існавання СССР большасць жыхароў Беларусі атаясамлівала сябе з Саюзам, дый першы час пасля снежня 1991 г. захоўваўся «фантомны боль», і «савецкіх» людзей было тут больш, чым беларусацэнтрычных (помню, якую рэакцыю ў Мінску выклікала процістаянне Ельцына ды Вярхоўнага Савета Расіі ў 1993 г. – за ім напружана сачылі, быццам бы яно ішло ва ўласнай краіне, і нават Васіль Быкаў, на той час – актывіст «незалежніцкага» БНФ, падпісаў ад імя расійскай інтэлігенцыі несамавіты «ліст 42-х»), то цяпер, у 2010-х, прапорцыя памянялася. Падрасло новае пакаленне, для якога Масква ніяк не бліжэйшая за, дапусцім, Варшаву або Вільнюс. Мяне, калі браць сталіцы постсавецкай прасторы, у 2013–2014 гг. найбольш грэў Кіеў… Пасля забойстваў Алеся Бузіны і Паўла Шарамета, нераскрытых, адпаведна, з красавіка 2015 г. і ліпеня 2016 г., цягацца туды няма ахвоты, але і Крэмль з Маўзалеем мала вабяць.

Карацей, за 27 гадоў незалежнасці грамадства ў Беларусі набыло адпаведную ідэнтычнасць, няхай недасканалую. І пацаватыя спробы шукаць у нас «цэнтр Еўропы», папулярныя тутака ў 1990–2000-х гадах, свой станоўчы ўплыў, пэўна, мелі.

Яшчэ адзін «цэнтр» – знак «Пачатак дарог» на Кастрычніцкай плошчы Мінска. Пастаўлены ў 1998 г.

У свеце Беларусь заявіла пра сябе тысячамі (калі не мільёнамі) галасоў, у тым ліку маім 🙂 Сціпла выкананыя кнігі мінскай выдавецкай суполкі «Шах-плюс», пераважна беларуска- ды ідышамоўныя, захоўваюцца ў бібліятэках ЗША, Ізраіля, Нідэрландаў, Расіі; прадаюцца, як мінімум, праз два расійскіх і адзін чэшскі сайт. (Спецыяльна для ахвотных дакалупацца да «Шах-плюс» пасродкам падатковай службы; на жаль ці на шчасце, не ведаю, хто выставіў на продаж тыя выданні, і «навару» ад гэтай рэалізацыі не маю.)

Беларускія пісьменнікі здабылі безліч міжнародных прэмій – варта згадаць і Нобелеўскую 2015 г., як бы я ні ставіўся да поглядаў лаўрэаткі. Што паробіш, не ўсе еўрапейцы ў курсе, што «гэтая краіна» нікому не патрэбная, не цікавая… Але эмігрантцы з берагу Кінэрэта (гл. пачатак серыі), вядома, відаць лепей. ¯\_(ツ)_/¯

Комплекс правінцыйнасці – калі ён у іх і быў – пераадолелі многія беларускія музыкі, запатрабаваныя на Захадзе і Ўсходзе, Поўначы і Поўдні. Адразу назаву этна-трыа «Троіца» і кабарэ-бэнд «Серебряная свадьба». Апошні, праўда, з 2016 г. ужо не грае, аднак 10 год ён «руліў»! Дый пазнейшыя праекты экс-удзельнікаў цікавыя людзям (пра гастролі «мікракабарэ» ў Ізраілі гл. тут).

Важным праектам у 1990-х быў Еўрапейскі гуманітарны ўніверсітэт у Мінску, заснаваны ў 1992 г. – не адно месца навучання, а і агмень для інтэлектуалаў з розных краін. Так, у 2004 г. ЕГУ выселілі з Беларусі, i ў Вільні ён ужо «не торт», але закладзенае ў пачатку працягвае турбаваць розумы. Напрыклад, уладальнік культавай кнігарні «Логвінаў» наўрад ці здолеў бы «раскруціцца» без папярэдняй працы ў ЕГУ (начальнікам рэдакцыйна-выдавецкага аддзела).

Згодзен з Інэсай Ганкінай у тым, што Нацыянальная бібліятэка – хутчэй у плюс незалежнай Беларусі, колькі б ні гучала кпінаў з гэтага «чупа-чупса». Доўгі час я не наведваў новы будынак праз незадаволенасць «кампанейшчынай» з яго стварэннем – дый тое, што на будоўлю 500 тыс. долараў ахвяраваў быў Садам Хусейн, энтузіязму не абуджала… А потым я вырашыў, што мухі асобна, катлеты асобна. З канца 2000-х час ад часу заязджаю ў НБ – і ў цэлым не шкадую, дарма што недахопаў у працы тамтэйшай адміністрацыі нямала (прыклад; праблема не вырашана дагэтуль).

Новы чыгуначны вакзал у Мінску, адкрыты гадоў на пяць раней за бібліятэку (у самым канцы 2000 г.), не здаецца мне такім ужо цудоўным, але я гатовы згадзіцца, што яго дызайн – крок уперад у параўнанні з ранейшым. Калі ўжо казаць пра навабуды, то больш цешыць метро, якое ў час незалежнасці вырасла прыкладна ўдвая – як паводле колькасці станцый, так і водле працягласці ліній.

Увекавечанне памяці загінулых пад акупацыяй 1941–44 гг. – тое, што дазвалялася і віталася ў незалежнай Беларусі з першых дзён яе існавання (гэта не ліпеньскія дні 1994 г.). Усталяванне помнікаў яўрэям, ахвярам гетаў і канцлагероў, актывізавалася ў 2000-х гадах – шмат у чым дзякуючы замежным фундатарам. Галоўнае, за 30 гадоў зменшыўся побытавы антысемітызм. Калі верыць адчуванням, то цяпер «дэманізуе» яўрэяў/Ізраіль куды меншая частка жыхароў Беларусі, чым на рубяжы 1990-х гадоў. Людзі зрабіліся больш прагматычныя, а праз тое талерантныя… ці проста абыякавыя да этнічных пытанняў. Хаця, вядома, выняткаў хапае, і ксенафобія не прыдушана ў краіне.

Я не супраць прадоўжыць тэму «пазітываў» у наступнай серыі «Катлет…». Шаноўныя, а раскажыце пра вашы ўласныя грамадска значныя дасягненні ў 1992–2019 гг.! Калі не мы, то хто? 🙂

«Вольфаў цытатнік»

«Ёсць шмат прыкмет таго, што ў найшырэйшых пластах народу, перадусім у рабочым асяроддзі, адчуваецца патрэба ў ідэалогіі, на якую магло б абаперціся негатыўнае стаўленне да рэжыму і яго афіцыйнай дактрыны… Навукоўцы паводле свайго складу працы, становішча ў нашым грамадстве і ладу мыслення ўяўляюцца мне найменш здольнымі да актыўнага дзеяння. Яны ахвотна будуць “разважаць”, але вельмі нерашуча дзейнічаць» (Андрэй Амальрык, «Ці праіснуе Савецкі Саюз да 1984 года?», 1969)

«Дамінаванне запыту на сацыяльную справядлівасць [у Расіі] пакуль што не дазваляе казаць пра “левы паварот”, “левую альтэрнатыву”. Для гэтага трэба зафіксаваць, прынамсі, запыт на салідарнасць – гатоўнасць да калектыўных дзеянняў у адстойванні права на працу і годнае ўзнагароджанне за працу. Гэткі запыт мае перадумовай актывісцкую ўстаноўку – імпэт, які шукае выйсця ў калектыўных пратэстных дзеяннях. І не проста імпэт, а спантанную арганізацыю ў форме прафсаюзаў і камітэтаў прамога дзеяння.

Цяперашні запыт суправаджаецца пасіўнай устаноўкай – хтосьці, а не сам суб’ект, павінен прыйсці і выправіць непрыемную сітуацыю. Хтосьці, не сам суб’ект, павінен узяць на сябе адказнасць за дзеянні па выпраўленні становішча. Слабасць масавых калектыўных дзеянняў…, кажа аб тым, што атамізацыя выбаршчыкаў зусім не пераадолена, а хутчэй наадварот – іменна атамізацыя вызначае логіку паводзін. І яна ж вызначае вобраз агульнай будучыні, дакладней яго адсутнасць». (Лявонцій Бызаў, 19.01.2019).

«Грамадскае меркаванне, даследаванае ў ходзе апытанняў, і рэальныя грамадскія паводзіны ніколі не супадаюць». (Аксана Шэлест, 21.01.2019)

«У нас шмат мудрацоў, якія ведаюць, чаму мы кепска жывём, але вельмі мала з іх здольных быць шчырымі і нястомнымі Майсеямі. У гэтым, мяркую, на сёння наша галоўная праблема» (Мікалай Анісавец, 05.02.2019)

«Мы з вамі не павінны быць ні залатымі рыбкамі, у якіх памяць захоўваецца паўтары хвілі, ні шчанюкамі, якія кожныя паўтары хвілі адхіляюцца на новы раздражняльнік». (Аляксей Навальны, 05.02.2019)

«Ідэя “прымусовага шчасця” ўсё больш авалодвае масамі» (Ілья Канстанцінаў, 05.02.2019)

Вольф Рубінчык,

г. Мінск 09.02.2019

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 09.02.2019  21:04

Водгук ад д-ра Ю. Гарбінскага (11.02.2019):
“Правінцыяльнасць” мыслення тых, хто думае і піша пра Менск і Беларусь як “правінцыю” (у розных семантычных канфігурацыях) сведчыць як мінімум пра комплекс постсавецкасці. Хвароба сур’ёзная. Але, на шчасце, – не смяротная… :))) Важна, хто, чым і як хутка будзе яе лячыць.

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (100)

Шалом! Ну во, дажыліся – кшталт «вялікага юбілею»… Хацеў бы назваць тых, каторыя не адмаўляліся супрацоўнічаць з серыялам «Катлеты & мухі» (est. 2015). Гэтыя людзі давалі каментарыі, слалі водгукі і/або матэрыял для будучых серый, цытавалі асобныя выпускі, бывала, зацята спрачаліся з аўтарам: Маргарыта Акуліч, Уладзімір Бараніч, Сяргей Будкін, Інэса Ганкіна, Юрась Гарбінскі, Уладзімір Гінзбург, Якаў Гутман, Зміцер Дзядзенка, Андрэй Дубінін, Алена Ждановіч, Фёдар Жывалеўскі, Алег Зелянцоў, Ігаэль Іегудзі аka Косця Лук, Леў Казлоў & Галіна Кур’яновіч, Сяргей Каспараў, Павел Касцюкевіч, Уладзіслаў Каташук, Васіль Кісляк, Зміцер Левіт, Дзмітрый Лыбін, Антон Лявіцкі, Людміла Мірзаянава, Гена (Гдалія) Пекер, Ігар Пушкін, Аляксандр Розенблюм, Дзмітрый Рослаўцаў, Святлана Рубінчык, Уладзь Рымша, Пётр Рэзванаў, Алесь Рэзнікаў, Павел Севярынец, Анатоль Сідарэвіч, Іна Соркіна, Сяргей Спарыш, Анатоль Старкоў, Віктар Сяргейчык, Юрый Тэпер, Аліна Федарэнка, Васіль Фрэйдкін, Алекс Фурс, Фелікс Хаймовіч, Віталь Цыганкоў, Раман Цыперштэйн, Андрэй Шуман, Ганна Янкута… Усім і кожнаму – мех падзяк! І два мяхі – рэдактару belisrael.info Арону Шусціну, які звыш сарака месяцаў церпіць гэта во ўсё :-/

Былі поспехі, мільгалі няпоспехі – да прыкладу, няспраўджаныя прагнозы. Суцяшаю сябе трывіяльна: маўляў, з кожным здараецца (а як яшчэ?). «Жырыноўскі па ўсіх параметрах не дацягвае да палітычнага лідара. І таму ў яго няма будучыні», – казаў пасол Расіі ў Ізраілі Аляксандр Бовін у інтэрв’ю «Новостям недели» (красавік 1994). І ў сваім дзённіку 1993 г. «чалавекавед» Бовін (1930–2004) занатаваў пасля першых выбараў у Дзярждуму: «Упэўнены, што за межы ХХ стагоддзя ён не выйдзе. Як палітычны лідар, зразумела». «Несапраўднага пасла» няма, а палітык на літару «Жэ» ёсць – летась атрымаў на расійскіх прэзідэнцкіх выбарах мільёны галасоў, трапіўшы ў тройку, як тое ўжо здаралася ў 1991 і 2008 гадах… ЛДПР выглядае – не скажу, што стала – амаль рэспектабельнай партыяй, і сёлета Аляксей Навальны ўжо гатовы падтрымаць яе кандыдата ў Піцеры (кажа, абы не ад «Адзінай Расіі»).

Ва ўсіх сэнсах бліжэйшы да нас прыклад – з Вадзімам Іосубам, папулярным у СМІ аналітыкам нейкага фінансавага агенцтва. Будзе казаць 28.01.2019: «На тыдні, які пачаўся…, еўра можа патаннець, знізіцца да 2.42» А паглядзіце, як на тыдні мяняўся курс:

Інфа з https://myfin.by/currency/eur (28.01.2019 – 03.02.2019). Cіняя лінія – курсы куплі, чырвоная – продажу. Еўра з 2.45 падаражэў да 2.47 руб., г. зн. амаль на 1%.

«Геапалітычных» прагнозаў апошнім часам таксама ў нас робіцца – хоць экспартуй іх аўтараў, хоць мяняй на коз, як летась зрабілі ў Турцыі з футбалістамі… Адзін фацэт варожыць, што Расія наўрад ці праглыне Беларусь, другі – што пагроза рэальна існуе, і жаліцца, што ў яго магчымасці расплюшчыць людзям вочы на пагрозу ў 100 разоў меншыя, чым у першага. То звярнуўся б на belisrael.info, чо 🙂 А папраўдзе, усе гэтыя накіды – ва ўмовах высокай ступені нявызначанасці ды недахопу інсайдэрскай інфы – нагадваюць эпізод з бессмяротнага гогалеўскага твору («даедзе кола да Масквы альбо не»).

Карацей, няма чаго быць мудрацом у вачах сваіх. Я-то не толькі да псеўдаэкспертаў, я і да сябе з іроніяй стаўлюся; яны – не ведаю.

Наказы в. а. цара наконт чарговага «ператрахвання» школьных праграм – гэта чысты Фанвізін, «Недарасль». Да таго ж касец, жнец і на дудзе ігрэц папракае настаўнікаў высокімі заробкамі – «ужо за 900 рублёў у сярэднім». Добра, што я не ў сістэме ды не мушу падпарадкоўвацца дурным загадам; уціск, відаць, такі, што і зорка «Радыё Свабоды» Ганна С. вырашыла для сябе «ненавідзячы, падпарадкоўвацца».

З другога боку, амбіцыі грамадскіх дзеячаў – тых, якія заяўляюць пра прэтэнзіі на галоўны фатэль краіны – таксама вылазяць аднекуль з паралельнай рэальнасці. У пачатку 2019 г. «адзначыліся» Мікола Статкевіч, ягоны цёзка Казлоў (нават не старшыня Аб’яднанай грамадзянскай партыі, а в. а.), Алена Анісім, якая замахнулася ажно на 40% галасоў выбарцаў… Пра ўсіх названых ужо разважаў: у прыватнасці, тут, тут і тут. Пільныя чытачы лёгка здагадаюцца, як я трактую шансы гэтых «кандыдатаў у кандыдаты» на наступных «выбарах». Ну, прынцып «не дагонім, дык хоць сагрэемся» ніхто не скасоўваў 🙂

Разумею тых, хто кажа, што выбараў няма. Дапраўды, апошні раз вылучэнне кандыдатаў мела нейкі сэнс у 2001 г., калі «вертыкаль» і Ліда Я. вырашалі меней (мелася больш-менш незалежная федэрацыя прафсаюзаў, не было амаль усёахопнай кантрактнай сістэмы, сеціва ідэолагаў; многія захоўвалі спадзевы на расійскіх дэмакратаў і Захад, на «еўрапейскія каштоўнасці» ўвогуле). І ўсё-такі… сітуацыя непрадказальная. Хто ў лютым 1989 г. прадбачыў, што ў сакавіку 1990 г. з Канстытуцыі СССР выкінуць артыкул пра «кіруючую ролю» КПСС, а ў ліпені кансерватыўны ў цэлым Вярхоўны Савет БССР заявіць пра суверэнітэт Беларусі? Цяжка мне пагадзіцца з Сяргеем Спарышам, які заранёў ацэньвае прэзідэнцкую кампанію у РБ-2020: «[Ігар] Барысаў або [Ганна] Канапацкая дакладна не будуць буяніць».

Дарэчы, канструктыўная ідэя (нават дзве), як папярэдне адбіраць кандыдатаў – і кандыдатак – на вышэйшую пасаду. Трэба, каб яны прачыталі Біблію, прынамсі Пяцікніжжа, і здалі іспыт на разуменне прачытанага. Вернікамі быць ніхто не прымушае, аднак Біблія – збор тэкстаў, на якія абапіраецца палова чалавецтва, дык трэба, каб тутэйшыя хоць бы збольшага сяклі паляну арыентаваліся, каб на самітах было пра што размаўляць…

Ну, асабіста я пускаў бы ў белпрэзідэнты толькі тых, каторыя чыталі мае кнігі і сёе-тое ў іх зразумелі 🙂 Дальбог, «Выйшла кніга» (2017) & «Выбраныя катлеты і мухі» (2018) таксама здольныя служыць «шыбалетам», гэткім пропускам у вялікую палітыку. Ведаю, што крыху перабольшваю, але з нагоды юбілейчыку – дапушчальна. Дый пісьменнік Максім Клімковіч зацікавіўся «Выбранымі катлетамі…», а чым ён горшы за палітыкаў? 😉

М. Клімковіч у час аўтограф-сесіі Андрэя Федарэнкі; сам А. Федарэнка. Фота В. Р. і racyja.com, Мінск, 31.01.2019

Усё яшчэ ёсць ахвотныя ўспомніць пра далукашэнкаўскую Рэспубліку Беларусь (гл. ранейшыя згадкі ад Ю. Тэпера, П. Рэзванава, А. Рэзнікава…). Зараз эстафетка перадаецца мінскаму мастаку.

Андрэй Дубінін (1963 г. нар.):

Асаблівых сігналаў са знешняга свету ў маім дзённіку не зафіксавана ў тыя гады. Я выкладаў у ліцэі, быў паглыблены ў працу… Да таго ж у 1992 годзе нарадзіўся першы сын, і часу было вобмаль. Але, мабыць, галоўная прычына апалітычнасці – мы (купа рэстаўратараў) свой пік прайшлі ў 1990 годзе, калі шчыльна ўлучыліся ў выбарчую кампанію ў Вярхоўны Савет па Фрунзенскім раёне Мінска, я стаў даверанай асобай работніцы Белрэстаўрацыі Элеаноры Вецер, мы ў майстэрні ўручную рабілі ўлёткі з анёлам і тэкстам «Будзе песьня – будзе і хлеб» (тады камуністыя ўсё казалі «будзе хлеб – будзе і песня»; маўляў, спачатку дайце кіўбасы людзём, а тады і мова падцягнецца). Штовечар абыходзілі кватэры па ўсім раёне, я асабіста амаль усе дамы абышоў і тлумачыў-усміхаўся-жартаваў-абаяў-агітаваў… Дамоў вярталіся апоўначы. Нашым праціўнікам быў Генадзь Карпенка, памятаю сходы па школах, асабліва запаў выступ Уладзіміра Папругі – таленавіты прамоўца быў. Мы крыху саступілі Карпенку, але з нашым рэсурсам – проста рамантычны палёт і ніякіх грошай, плюс мастацкае ўкладанне – гэта была перамога. Мы тады так улезлі з вушамі ў гэтую справу, што пасля ўжо, відаць, была адваротная рэакцыя – замкнуцца ў сваёй Вежы-Басталіі.

Толькі ўскосна на семінарах наш настаўнік Алег Хадыка часам чапляў актуаліі. Напрыклад, 5 лютага 1992 г. ён казаў: «Мы знявечаны тым, што не было сецэсіі, буржуазнага перыяду. Чурлёніс (у літоўцаў) – а ў нас толькі Чуркін. І трэба ўзнавіць Міцкевіча, сентыменталізм, сентыментальны беларускі план. Данчык можа зрабіць больш за ўсіх. Самыя страшныя для беларускага народа – беларускія прадаўшчыцы (гэта быў цэлы клас – людзі пры размеркаванні ядомага). Пазняк хацеў беларусізаваць прадаўшчыц, а яны толькі вырваліся (з вёскі ў рускамоўную цывілізацыю)… Прадаўшчыц зараз можа адзін Данчык уработаць…»

* * *

Даволі годна прайшлі «міжнародныя дні Халакосту» ў Беларусі: традыцыйны канцэрт «Жоўтыя зоркі» ў дзяржфілармоніі, сюжэт на тэлебачанні з інтэрв’ю былых вязняў Мінскага гета Якава Краўчынскага і Фрыды Лосік (Рэйзман)… А найбольш крэатыўна, здаецца, павялі сябе актывісты ў Гродне – зладзілі «анімацыйную экскурсію» па тэрыторыі гета № 1.

Хто чытаў і канспектаваў «Катлеты з мухамі», той ведае: да тутэйшых сацыялагічных выбрыкаў я доўга ставіўся або скептычна, або… монапенісна. Але ж надоечы прачытаў інтэрв’ю дырэктара акадэмічнага інстытута сацыялогіі – прызначанага з паўгода таму – і нутром адчуў, што не ўсё яшчэ страчана. Кандыдат навук, якому ў сакавіку 2019 г. споўніцца 40 год, «шарыць» не толькі ў анкетах; яго не без падстаў раскручваюць як галоўнага драконазнаўцу Сінявокай. Агулам, чалавек, дарма што намагаецца «падфарбаваць» дзяржаўную ідэалогію (паклаўшы ў яе падмурак міфалогію беларусаў) транслюе разумныя думкі, напрыклад:

Беларусы глыбока ўсведамляюць сябе як асобную нацыю са старажытнай гісторыяй і самастойнай дзяржавай. Успрыманне сябе як малодшых братоў расійцаў або палякаў – чужы, навязаны звонку стэрэатып…

Ад навукоўцаў патрабуюць хуткага выніку. Усё гэта вельмі негатыўна адбіваецца на навуцы як на сферы прадукавання новых ведаў, таму што досвед паказвае: са 100 заяўленых даследаванняў толькі 10 даюць вынік. З гэтых 10 актуальную выгаду прыносіць толькі адно. Але, калі не фінансаваць усе 100, то і аднаго прарыву (у БССР 1920–30-х «прарывам», у адрозненне ад «пералому», называўся правал, у цяперашняй РБ – поспех; значэнне слоў з цягам часу мяняецца – В. Р.), здольнага акупіць усе выдаткі, не будзе.

Да таго ж новы дырэктар не без гумару: у сваім блогу посціў нямала «вясёлых карцінак», праўда, перад тым, як заняў адказную пасаду. Пра радыё і папоў – не новая, сустракаў яе гадоў трох таму ў Аляксея Вішні (між іншага заўважу: з такімі «сябрамі», як Вішня, Віктару Цою і ворагаў не трэ’ было мець). Тым не менш:

«Недзе на раёнчыку»; «Суб’ект-аб’ектная інверсія» (узята адсюль)

«Вольфаў цытатнік»

«Культура – гэта сістэма табу, а мастацтва – гэта сістэма пераадолення табу» (Міхаіл Швыдкой, 24.02.2018).

«Брак даверу да медыяў, спалучаны з пачуццём бездапаможнасці ў вырашэнні ўсё вастрэйшых эканамічных, сацыяльных і палітычных праблем, паспрыяў распаўсюду тэорый змовы па ўсім свеце» (Мана Неестані, iranwire.com, 27.11.2018)

«Дарога – гэта сіла, у якой няма канца» (БГ, песня пра «смарагдавыя дні», 2019)

«Агульны прынцып: у публічнай прасторы найбольш выгадныя актывы заўсёды маскіруюцца пад стратныя… Смецце — гэта рэсурс XXI стагоддзя» (Кацярына Шульман, 15.01.2019)

«Каб цешыцца з перамен, трэба, каб было нязменнае: велічэзная тоўшча жыцця, якая паўтараецца, рэпрадукуе сябе» (Уладас Павілайціс, 22.01.2019)

«Барацьба за падвышэнне зарплат — гэта барацьба з карупцыяй. Проста знізу» (Аляксей Навальны, 24.01.2019).

«Быць беларусам у Еўразвязе – гэта ўсё роўна што быць габрэйскім хлопчыкам у савецкай школе. Намагаешся быць лепшым, каб даказаць, што ты як усе» (Paval Kasciukevič, 24.01.2019)

Вольф Рубінчык, г. Мінск

03.02.2019

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 03.02.2019  18:47

***

Поддержать сайт 

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (71)

А зноў – шалом-здароў! Вечнае вяртанне да серыі № 70 скончылася вось чым. Я падумаў, што «Катлеты & мухі», серыял, які дэманструецца звыш 30 месяцаў (з жніўня 2015 года), трэба перафарматаваць. У ранейшых выпусках было (за)шмат усяго: успаміны, развагі пра мінулае і сучаснасць, анонсы, цытаткі, ідэйкі на грані ўтопій, жарцікі на грані сарказму, элементы палітычных даследаванняў і расследаванняў… Карацей, паліталагічныя скорагаворкі. Тое, што яны не ўсім чытачам падабаліся, – гэта натуральна, праблема ў тым, што і мне яны паступова надакучваюць. Ні Бялкоўскага, ні Навальнага, ні Гюнтэра Вальрафа, або, на крайні выпадак, Лёліка Ушкіна з мяне не выйшла (не вельмі-то хацелася :)). Між тым «праект» існуе і давёў сваё права на існаванне – кідаць яго шкада… Пакуль так: асноўную частку «Катлет…» будуць складаць мудрыя думкі розных прыкметных асоб, а палітсатыра і мае ўласныя меркаванні адступяць на задні план. Ну, сёння яшчэ трохі пазунзоню.

Then am I                                Жыву

A happy fly,                            ці паміраю я –

If I live,                                   Муха я

Or if I die.                                Шчаслівая.

(радкі з верша Уільяма Блэйка – я сам у шоку)

Тым часам зварот у адміністрацыю Фрунзенскага раёна сталіцы РБ даў нейкі плён…

 

Як было (у 2017 г.; гл. 38-ю серыю) і як стала (фота 17.04.2018). Слушна-такі «Bieruta».

Гуляючы па вуліцы Прытыцкага, жыццядайнай для Фрунзенскага раёна, агулам нямала цікавага можна пабачыць. Цешаць вока жыхароў і гасцей Каменнай Горкі рыбы, намаляваныя, няйначай, у чацвер.

Фота 2017 г.

Тут бы i наладзіць пікет у падтрымку Насці Рыбкі, якую крыўдзяць злыя чыноўнікі Тайланда, яны ж тайцы (не блытаць з Якавам Тайцам, слынным дзіцячым пісьменнікам, ураджэнцам нашай Смаргоні).

А вось абяцанкі-цацанкі 2014 года:

За плотам – дзялка плошчай звыш гектара, выглядае так:

Мінск, 17.04.2018

Няўжо і мы – «краіна фасадаў», як менаваў Расію маркіз Астольф дэ Кюстын? Рабяткі на казырным участку ля метро і самі не будуюць, і іншым каторы год не даюць – каму тое выгадна?

Дарэчы, звярніце ўвагу на вуліцу пад мілагучнай назвай «1-ая Раённая магістраль» – «скучно, девушки». Назвалі б у гонар Гервасія Вылівахі (героя славутай аповесці Уладзіміра Караткевіча «Ладдзя Роспачы»), як радзіў Саюз беларускіх пісьменнікаў!.. Дый ваш пакорлівы слуга ў 2015 г. прапанаваў два дзясяткі варыянтаў, каб увекавечыць у Мінску памяць знакамітых яўрэяў. Можа, ідэю і падтрымалі тутэйшыя гісторыкі з яўрэйскімі каранямі (адзін з іх пазіцыянуе сябе як «паўжыдак-паланафіл» :)), ды мне пра тое невядома.

Затое некаторым тутэйшым дужа спадабаўся дэмагагічны, a мо правакацыйны артыкул ізраільца Уладзіміра Бейдэра. Чаго варты наезд на «дзяржаўнага яўрэя» з Украіны, Іосіфа Зісельса: «яўрэй забіў Пятлюру – і вось вам усім Халакост… Зісельс падмацаваў хісткі тэзіс сваім сумленным яўрэйскім імем у сваім статусе на асабістай старонцы ў “Фэйсбуку”». Далей робіцца выснова, што такія, як Зісельс, дапамагаюць апраўдваць забойцаў з ліку ўкраінскіх нацыяналістаў.

І. З. мне, як кажуць, не сват і не брат, хоць аднойчы я паціскаў яму руку (не шкадую). На самай справе год таму ён напісаў наступнае: «Па заканчэнні сімпозіума “Шоа ва Ўкраіне” мы пагулялі па Парыжы і зайшлі павячэраць у рэстаран на вуліцы Расіна. На выхадзе з гэтага рэстарана звыш 90 гадоў таму Самуіл Шварцбард 25 мая 1926 года застрэліў Сімона Пятлюру. Калі мы кажам, што “ўсе яўрэі адказныя адзін за другога”, ці маем мы на ўвазе і гэты выпадак? А калі маем, то ці ўсведамляем, што ў шэрагу многіх іншых прычын гэтае забойства праклала гістарычны шлях да Шоа?»

Не прыкмеціў тут апраўдання забойстваў 1941-га і наступных гадоў, а бачу філасофскія развагі пра калектыўную адказнасць, з’яву, што існуе ў свеце, хочам таго або не. Насамрэч, самасуд, здзейснены Шварцбардам, пры знешняй «эфектнасці» і прывабнасці (яна дзейнічае дагэтуль – у 2013 г. некалькі ізраільцаў, выхадцаў з СССР, павесілі шыльду памяці «яўрэйскага героя» ў Гуш-Эцыёне), у рэшце рэшт паглыбіў раскол паміж яўрэямі і ўкраінцамі, выклікаў у некаторых паплечнікаў Пятлюры прагу помсты. Тым болей што Шварцбард, хоць і адседзеў не адзін месяц, фармальна пакараны французскім судом не быў. Яго баранілі многія яўрэйскія – і неяўрэйскія – грамадскія дзеячы.

Пра забойства Пятлюры ды яго наступствы я пісаў у далёкім ужо 2014-м. Крыху пазней Аляксандр Розенблюм – жыхар Арыэля, юрыст з велізарным стажам (працаваў у Барысаве) – прыслаў такі водгук: «Калі б судзіў Шварцбарда я і без удзелу прысяжных, то вынес бы абвінаваўчы прысуд, але ўлічыў бы, што ён заслугоўвае права на літасць… Самасуд – гэта бясспрэчнае злачынства (калі яно было здзейснена НЕ пад уплывам аффекту). Але пры ўдзеле прысяжных суд заўсёды звязаны вердыктам».

Тое, што Уладзімір Б. – вопытны журналіст, колішні намрэдактара газеты «Вести» і прадстаўнік часопіса «Огонёк» у Ізраілі – заняўся дэмагогіяй, абвінавачваючы людзей з іншымі поглядамі на мінулае ў баязлівасці ды здрадзе яўрэйству, не здзівіла. Усюдыісная вікіпедыя сведчыць, што ў жніўні 2014 г. ён «узначаліў аддзел тлумачальнай і агітацыйнай работы» партыі «Наш дом Ізраіль». Такім толькі й давяраць 🙂

Разам з тым шмат якія асаблівасці сітуацыі ва Украіне, у тым ліку няўменне (хутчэй, нежаданне) раскрыць забойствы Алеся Бузіны і Паўла Шарамета, ды не ў апошнюю чаргу – усхваленне адыёзных дзеячаў на дзяржаўным узроўні, дратуюць мяне. Бадай, згаджуся з расійскім даследчыкам Маркам Салоніным: «Калі б такія дзікія выбрыкі, як пераменаванне ў сталіцы Украіны праспекта Ватуціна ў праспект Шухевіча, адбываліся на фоне грандыёзнага дэмакратычнага абнаўлення грамадства, у “адным флаконе” з эканамічнай рэформай, люстрацыяй памагатых зрынутага крымінальна-карупцыйнага рэжыму, з ростам дабрабыту насельніцтва і чаргой з іншаземных буржуяў, якія спяшаюцца ўкласці мільярды ва ўкраінскую эканоміку, то можна было б казаць пра “непазбежныя перагіны ў ходзе рэвалюцыі”. Але нічога гэтага няма». Дзеля справядлівасці, валавы ўнутраны прадукт у суседзяў у 2016–2017 гг. стабільна рос на пару працэнтаў, ды пацешыліся з гэтага нямногія. Месца Украіны ў «Сусветным рэйтынгу шчасця» – у ніжняй частцы табліцы; то на 132-м, то на 138-м месцы. У 2018 г. на адзёр захварэла звыш 10000 украінцаў; міністэрства аховы здароўя канстатуе, што эпідэмія шчэ не пераможана.

У Беларусі праяў хваробы на парадкі меней, і ёсць доля здаровага глузду ў тым, што менавіта Мінск (своеасаблівая выспа бяспекі для замежнікаў) падаў заяўку на Сусветную шахматную алімпіяду. Праўда, прыняў паперы прадстаўнік групоўкі, што хацела б тэрміновай адстаўкі Ілюмжынава… Гэткая падача не гарантуе поспеху – а раптам хітрамудры Кірсан утрымаецца ў ФІДЭ на «троне», да якога прырос з сярэдзіны 1990-х, i «не знойдзе» тых папер?

Папраўдзе, мяне мерапрыемствы гэтай сусветнай арганізацыі ўжо інтрыгуюць мала, хто б ні апынуўся ля ейнага стырна. ФІДЭ канчаткова сябе дыскрэдытавала пасля чэмпіянатаў у Іране (люты 2017 г., з хіджабамі) і ў Саўдаўскай Аравіі (снежань 2017 г., без ізраільскіх шахматыстаў, якім у апошні момант адмовілі ва ўязных візах). Макропулас, намеснік і верагодны пераемнік Ілюмжынава, паведаміў у Мінску, што ў студзені 2018 г. правёў перамовы з ізраільскай шахматнай федэрацыяй, і яны пра-нешта-там дамовіліся. Выглядае, як і было прадказана, проста «забалбаталі» праблему, а пісьменна складзены іск мог бы пацягнуць за сабой кампенсацыю і/або штраф на мільёны долараў… І яшчэ кажуць, што яўрэі дужа практычныя 🙂

Першы віцэ-прэзідэнт ФІДЭ (трэці злева; побач з ім кароль саўдытаў) любіць блізкаўсходнія грошы не менш за Ілюмжынава. Фота з zimbio.com.

* * *

Цытаты, абяцаныя ў пачатку серыі. Гэтым разам пераклаў з рускай; калі камусьці ахвота cустрэць у «Катлетах & мухах» мудрыя і актуальныя думкі франка- або англамоўных аўтараў, дасылайце… Мяркую, з іх рэтрансляцыяй па-беларуску неяк спраўлюся.

* * *

Як і ўсе з’явы, дэмакратыя мае свае заганы. Урады, якія выбіраюцца на кароткі тэрмін, зацікаўлены ў здабыцці неадкладнай выгады. Так кароткатэрміновы арэндатар імкнецца выціснуць максімум сёння, не думаючы пра заўтрашні дзень. Усеагульнае выбарчае права забяспечвае такі ўрад, які задавальняе сярэдні інтэлектуальны ўзровень насельніцтва. Аднак натоўп у сярэднім неразумны і недальнабачны. Сёння дэмакратыям выгадна гандляваць з таталітарыстамі. Заўтра апошнія мабілізуюць усю набытую тэхналогію для вайны супраць дэмакратый. Але сённяшнія дэмакратычныя ўрады к таму часу ўжо зменяцца. Яны спяшаюцца развязваць свае праблемы, а не праблемы будучых урадаў…

Таталітарныя блокі маналітныя. Дэмакратычныя – пакутуюць на друзласць. І пачынаецца канкурэнцыя паміж заходнімі краінамі: хто раней паспее прадаць бальшавікам сучасныя камп’ютары.

Звесткі пра канцлагеры замінаюць перамагаць у такіх спаборніцтвах, і лепей за ўсё заплюшчыць на канцлагеры вочы, зрабіць выгляд, што глядзіш і не бачыш.

А не бачыць немагчыма (Юрый Вудка, «Маскоўшчына», 1984)

* * *

Дэмакратыя не гарантуе грамадзянам, што яны зажывуць лепей, але дазваляе знізіць рызыкі таго, што ва ўмовах аўтарытарных рэжымаў яны будуць цярпець ад свавольства карумпаваных кіраўнікоў, не маючы магчымасцей для мірнай змены ўлады. Але змена рэжыму з адмовай ад аўтарытарызму – складаны і балючы працэс. Праблемы і рызыкі, звязаныя са зменай палітычных рэжымаў, дастаткова сур’ёзныя, і яны звязаны не столькі з дэмакратызацыяй як такой, як з тым, што пабудова дэмакратыі – гэта толькі адзін з магчымых вынікаў працэса, і вынік далёка не абавязковы (Уладзімір Гельман, «З агню ды ў полымя», 2013)

* * *

Інфармацыяй свет завалены. Ад такога хлуду, як інфармацыя, на планеце проста няма куды дзявацца. 90% таго, што гаворыцца і пішацца – поўная бязглуздзіца (Аляксандр Зіноўеў, 03.04.2006)

* * *

Мы валодаем лішкам інфармацыі або, дакладней кажучы, валодаем тым узроўнем інфармаванасці, які ў ранейшыя эпохі быў прывілеем людзей, якія прымалі рашэнні… Калі зусім проста сфармуляваць, то мы з вамі валодаем ведамі, як арыстакратыя, а паўнамоцтваў яе не маем… Вы не адмовіцеся ад спажывання інфармацыі, вам прыйдзецца вучыцца з гэтай інфармацыяй працаваць (Кацярына Шульман, 17.04.2018).

* * *

Непрыемнае адрозненне сучасных грамадстваў ад санаторыяў для псіхічна хворых палягае ў тым, што з псіхсанаторыя ўсё ж можна аднойчы выйсці. Пакінуць жа грамадства можна, толькі ўцёкшы ў іншае, практычна ідэнтычнае грамадства (Эдуард Лімонаў, «Дысцыплінарны санаторый», 1986–1993)

* * *

Паняцце траўмы стала чымсьці, пра што ў ЗША гавораць кожны дзень ва ўніверсітэцкіх кампусах і газетах. Ідэя пра тое, што пачуць процілеглую пазіцыю – гэта не проста прыкра, а траўматычна, фізічна шкодна, зрабілася агульным месцам для многіх. Я б назваў гэты працэс медыкалізацыяй публічнай сферы. Калі раней можна было адкрыта разважаць пра некаторыя ідэі, прызнаючы пры гэтым, што яны небяспечныя, то цяпер іх трэба рэгуляваць у медычным ключы. І гэты фенамен я лічу насамрэч трывожным (Роджэр Беркавіц, сакавік 2018).

* * *

І пад канец – інфа пра ўдзел майго суразмоўцы і сааўтара ў мінскай выставе «Код: 25.03.18», прысвечанай, як няцяжка здагадацца, стагоддзю Беларускай народнай рэспублікі. Урывак з артыкула Пётры Васілеўскага (газета «Культура»): «Асобна хачу сказаць пра жывапіс Андрэя Дубініна. Гэты творца не захацеў выстаўляцца на такой выставе з чымсьці ўжо вядомым, і таму за кароткі час зрабіў паўнавартасны жывапісны твор (гл. вышэй – В. Р.). У сваім палатне “Звеставанне” мастак звярнуўся да біблійнай вобразнасці, якой вельмі пасуе ўпадабаная ім рэнесансная стылістыка…»

***

Вольф Рубінчык, г. Мінск

wrubinchyk[at]gmail.com

19.04.2018

Апублiкавана 20.04.2018  02:03

Кароткі змест папярэдніх дзесяці серый

№ 70j (10.04.2018). Пра тое, чаму варта ганарыцца заснаваннем БНР. Даследаванне цэнтра П’ю аб антысемітызме. Латэнтная юдафобія ў Беларусі. “Халодная вайна” як небяспечны для краіны і яўрэяў фактар. Лёс ізраільска-беларускага праекта ў Белаазёрску. Развіццё ідэі пра манархію ў Беларусі – яе можна абвясціць на частцы тэрыторыі Мінска. Заяўка Беларускай федэрацыі шахмат на правядзенне алімпіяды ў Мінску. Запрашэнне ў родны горад Б. Гельфанда. Пажаданні Р. Васілевіча, каб юрысты лепей ведалі беларускую мову (манілаўшчына). Збор інфармацыі пра “дармаедаў” як наступ на таямніцу прыватнага жыцця. Ідэя надання вуліцы ў Быцені імя Цыўі Любеткінай, падтрымка ідэі. Арганізацыя як больш эфектыўны спосаб бараніць свае інтарэсы.

№ 70i (03.04.2018). Паслясмак ад “Дня волі”. Думкі Змітра Сляповіча пра родную Беларусь. Святкаванне ў Нью-Ёрку. Правядзенне першага Сіянісцкага кангрэса як аналаг заснавання БНР. Сумнеўнасць праграмы свята ў Мінску. “Гістарычнае адкрыццё” ад tut.by. Пра тое, што ў палітыцы колькасць не пераходзіць у якасць. Затрыманне А. Карызны і думкі пра яго вартасць. Раздзьмуванне колькасці тых, хто прыйшоў на канцэрт 25 сакавіка. Графіці ў гонар БНР. Раздача аксесуараў. Замацаванне мяжы двух “апазіцыйных лагераў”. Зацягванне справы з мемарыяльнай дошкай на вул. Валадарскага, непрафесіяналізм “сіцідога”. Выхад кнігі купалаўскага верша “А хто там ідзе?” на розных мовах. Імпрэза ў музеі беларускай літаратуры, прысвечаная Т. Кляшторнаму і І. Харыку. Падрыхтоўка да рэферэндуму ў РБ, парада наўпрост спытацца ў народа, ці падтрымлівае ён ператварэнне рэспублікі ў манархію. Мемуары Ю. Бібілы. Скандал на сайце з “птушынай назвай”.

№ 70h (20.03.2018). “Выбары-дурыбары” ў Расіі. Непрадвызначанасць палітыкі ў Беларусі. Прапанова А. Кіштымава адмовіцца ад “расійскай лінейкі”. “Марш годнасці і волі” як варыянт святкавання 25 сакавіка. Заклікі М. Статкевіча і В. Сіўчыка. Скепсіс адносна “беларускіх нацыяналістаў”. Час апартуністаў у беларускім палітыкуме. Парада запрасіць на выступ у Дзень волі ідышамоўнага прамоўцу. Недаацэнка небяспекі ад Астравецкай АЭС. Прыклады таго, што этыка працы ў РБ кульгае. “Асобныя недахопы” на заводзе “БелДжы”. Няўменне дамовіцца з кітайскімі работнікамі ў Светлагорску. Прапанова скласці даклад пра беларускае кіраўніцтва накшталт расійскага “Путин. Итоги. 2018”. Беларусь у “рэйтынгу шчасця”. Асаблівасці сацыяльнай рэкламы ў Мінску. Кліп ад спявачкі Shuga. Пазітывы ад Беларускага фонда культуры і часопіса “ПрайдзіСвет”.

№ 70g (13.03.2018). Узаемадачыненні беларусаў і яўрэяў паводле З. Бядулі. Яўрэі ў БНР (1918 г.). Слабасць новай рэспублікі, нейтральна-чакальная пазіцыя большасці беларускіх яўрэяў. Сцэнарый развіцця БНР пры ўмове большай яе легітымнасці. Недарэчнасць рэваншу кансерватараў, якія прэтэндуюць на спадчыну БНР. Сектанцтва сучаснага БНФ. Рэакцыя В. Вячоркі на сцёбны кліп пра 8 сакавіка з удзелам Галыгіна і Шнурава, годныя адказы. Заклік зрабіць нешта лепшае. Расчараванне ў П. Усаве як аналітыку.

№ 70f (09.03.2018). Канфлікт у аргкамітэце “Дня Волі”. Неадэкватныя паводзіны “Белсату”, інсінуацыі “Нашай Нівы”. Прагнозы адносна 25 сакавіка. Параўнанне Статкевіча з Казуліным. Запланаванае святкаванне 100-гадовага юбілею БНР у Ашдодзе. Жаночы забег “Beauty Run” у Мінску, асвятленне яго ў СМІ, перабольшанне колькасці ўдзельніц. Як сілавікі трапілі ў палітбізнэс. Сустрэча Ул. Макея з прадстаўнікамі “Амерыканскага яўрэйскага камітэта”. Насця Рыбка як Саламея Пільштынова нашых дзён. Юбілей Э. Севелы, неразуменне ягонай сатыры Б. Камянавым. Ю. Абрамовіч, 50-гадовы рэдактар газеты “Берега”.

№ 70e (01.03.2018). Выбары і кулінарныя інсталяцыі. Панікёрства П. Усава. Пра тое, як рэжым дзеліцца сферамі ўплыву. Заявы бізнэсмена Уладзіміра Хейфеца, выбранага ў Мінгарсавет. Пра “Малады фронт” і З. Дашкевіча. “Этнацыд” як няслушны дыягназ. Прыклады афармлення беларускамоўных дакументаў і ўменне чыноўнікаў размаўляць па-беларуску. Перапіска з Нацыянальным агенцтвам па турызму. Дзіўны пераклад роліка пра Беларусь на англійскую. Прага свабоды і салідарнасць як фактары, больш істотныя за мову. Спрэчныя выказванні М. Статкевіча і С. Алексіевіч. Экзатычная выстава ізраільскіх тэнісных ракетак у Палацы рэспублікі. Крэатывы пінчука Р. Цыперштэйна.

№ 70d (19.02.2018). Прысуд па справе “рэгнумаўцаў”, каментарый С. Шыптэнкі. Пасыл грамадству ад “сістэмы”. Аналіз А. Шрайбмана. Нежаданне палітызаванай публікі вырашаць канфлікты шляхам перамоў. Дэградацыя старой ідэалагічнай сістэмы. Прарэхі ў беларускай цэнзурнай сетцы. Меркаванне пра фільм “Смерць Сталіна” і абазнанасць “заходнікаў” у савецкай гісторыі. Дэсакралізацыя і шахматызацыя палітыкі як пажаданне. Кейс М. Казлова як кандыдата ў дэпутаты Мінгарсавета. Слабасці яго перадвыбарчай кампаніі, АГП увогуле. Развагі пра рэальныя праблемы. Кампанія “Народны рэферэндум”, якая ў 2015 г. скончылася пшыкам. Невыкананая абяцанка Нацыянальнага агенцтва па турызму. Вечар яўрэйскай музыкі “Шалом” у Вялікім тэатры.

№ 70c (01.02.2018). Пра тое, што “Вожык” будзе жыць. Традыцыя часопіса – тлумачыць народу, як яму весела жывецца. Кампанія “Уключы мазгі” і “велописеды”. Іронія “БелГазеты” ў бок абаронцаў сінагогі на Дзімітрава (2001 г.). Спрэчкі вакол беларускай вышэйшай адукацыі. Нежаданне рабіць фетыш з мовы. Прапанова стварыць незалежны ўніверсітэт па-за межамі Беларусі. Наезд на “рэгнумаўцаў” з боку БТ. Зайздрасць як магчымы матыў пераследу “Хартыі-97”. “Кодэкс карпаратыўнай этыкі” Полацкага ўніверсітэта. Агрэсіўны артыкул М. Стральца. Тлумачэнні Л. Казлова і Г. Кур’яновіч з выдавецтва “Арты-фекс”. Вывад пра некарэктнасць паводзін рэктара Полацкага ўніверсітэта. Планы абмежаваць дастаўку рэкламы ў паштовыя скрыні беларусаў. Прапанова ўзнагародзіць ініцыятараў Шнобелеўскай прэміяй.

№ 70b (21.01.2018). Пра вёску Парэчча, дзе ратавалі яўрэйскіх дзяцей у вайну, і памятнае мерапрыемства, запланаванае на 24.01.2018. Няўменне партала tut.by карэктна прадказаць надвор’е. Пратэст супраВць планаў заснаваць беларускамоўны ўніверсітэт, рэакцыя на пратэст. Паводзіны П. Якубовіча. Рэгістрацыя ўніверсітэта і слабыя месцы ТБМ. Версія паходжання прозвішча Рубінчык у газеце “Наша слова” і іншая версія. “Чорны піяр” з боку сайта “Телескоп”, паклёп на Я. Лёсіка. Глупствы “першай беларускай газеты”. Інфармацыйны шчыт пра валожынскую ешыву. Мінскі “Мур лямантаў”. Гукаперайманне ад міністра замежных спраў РБ. Кур’ёз на сайце “Эхо Москвы”. Назіранні за працэсам “рэгнумаўцаў”.

№ 70 (09.01.2018). Cтаўленне беларускай моладзі да сітуацыі ў краіне. Гатэнтоцкая мараль, выказванні ў бок падсудных “рэгнумаўцаў”. Абнаўленне мэблі ў офісе ТБМ. Спрэчныя расповеды пра вынікі 2017 года. Фальсіфікацыя Ю. Баранчыкам пазіцыі Д. Рабянка. Кніга М. Вольфа “Агонь і лютасць”. Заявы А. Лукашэнкі пра пасаду “ўпаўнаважанага”. Зніжэнне фінансавання для часопіса “Вожык”. Меркаванне пра гэты часопіс, а таксама пра “Новый Крокодил”, гумар у “БелГазете”, газеце “15 суток”. Прапанова ўнесці “Вожык” у спіс культурнай спадчыны чалавецтва. Пра мінскі часопіс “Космопорт”. Канцэрты да дня памяці ахвяр Халакосту.

Змест ранейшых серый гл. у №№ 60, 50, 40, 30, 20, 10.

БЕСЕДА С ЕВГЕНИЕМ ГОНТМАХЕРОМ

(Любопытный диалог, некоторые наблюдения могут быть применимы и к Беларуси. – ред. belisrael.info)

«Не может быть справедливости там, где у людей нет выбора»

Почему поклонение первому лицу сочетается с ненавистью к государству?

Наталья Чернова 16.04.2018

Как тотальная несправедливость становится главным объединяющим чувством целой нации? На вопросы «Новой газеты» отвечает доктор экономических наук, профессор Высшей школы экономики, член Комитета гражданских инициатив Евгений Гонтмахер.

— Закончились президентские выборы – и сразу же на страну обрушилась трагедия в Кемерове и «свалочные» бунты. Почему люди, в общей массе голосовавшие за Путина, так резко пошли на острый конфликт с властью?

— Потому что обе трагедии обозначили самую глобальную проблему России — порушенную справедливость по всем параметрам, во всех сферах жизни.

Почему мы так обижаемся на все? Потому что хотим обязательно компенсировать чувство порушенной справедливости хоть чем-то.

— Справедливость — это соблюдение норм и законов или нечто более широкое?

— Более широкое. Некоторые экономисты подразумевают под справедливостью справедливое распределение доходов. И разговоры о справедливости сводятся к введению прогрессивного подоходного налога: богатых немножко прищучим, бедных освободим. Но это в пользу справедливости не срабатывает. Справедливость — предмет большого политического процесса, в котором люди участвуют, спорят, дискутируют.

Почему я считаю, что социальная политика большинства европейских стран справедлива?

Если вы людей там спросите, довольны ли они своими пенсиями или здравоохранением, они скажут, что недовольны. Но при этом на выборах не имеет шансов выиграть ни одна политическая партия, которая предлагает радикально что-то поменять в социальной сфере. Парадокс? Нет. Это консенсус.

То есть на поверхности идут разговоры, проявляется недовольство, но на самом деле основная часть людей пришла к выводу, что их социальное устройство по большому счету справедливо.

Справедливость — это всегда процесс. Справедливость — это когда с людьми разговаривают и когда люди сами ее устанавливают. Условно говоря, 1917 год в России. Тогда большинство людей реализовало то представление о справедливости, которое на тот момент в обществе сформировалось. На похоронах Сталина плакали, потому что считали, что то устройство, которое он создал, — справедливо.

— То есть при всей кровавости революции и тоталитаризме Сталина ощущение справедливости в обществе тогда было?

— С чисто политической точки зрения справедливости может и не быть. Диссиденты советского времени, конечно, считали, что это общество несправедливо, что его надо изменять — ну хотя бы из-за того, что права человека нарушаются. Но подавляющее большинство людей были уверены, что это нормальное общество. Типа, у него куча недостатков, но лучше него придумать ничего невозможно. Это эффект отсутствия выбора.

— Но сейчас при массовой поддержке избирателем Путина большинство чувствуют себя крайне обиженными. Когда это стало формироваться как явление?

— Ситуация стала меняться в 90-е годы. Все-таки Россия превратилась в часть глобального мира. Такие лакуны, как Северная Корея, когда миллионы людей можно закрыть в клетку и полностью изолировать от мира, растиражировать невозможно. Ассанжу в эквадорском посольстве в Лондоне устроили пытку — его отключили от интернета. Вы понимаете, от интернета отключили! Это высшая степень муки!

Сегодня отключить целую огромную страну от информации о глобальном мире невозможно, и это позволяет людям худо-бедно сравнивать, читать, обсуждать.

Кстати говоря, притом что, безусловно, у нас существует зажим, мы с вами понимаем, что он не тоталитарен, как это было, допустим, в сталинское и даже в брежневское время. Есть какие-то ниши, есть даже некоторые средства массовой информации, где люди могут спокойно обсуждать — и достаточно жестко — все, что происходит. В этом смысле, если у наших руководителей в голове сидит модель построения справедливости по старым образцам, — они ошибаются. Не может быть справедливости там, где у людей нет выбора. Почему так много людей голосовало за Путина? Потому что не было второго сильного конкурента, которого люди реально могли выбирать. И потому результат Путина отчасти и от безысходности.

Справедливость — это глубинное ощущение общества, которое, по сути, и есть основа стабильности.

— Ощущение тотальной несправедливости в обществе для чего готовит почву?

— Для произрастания колоссальной ненависти к государству как к институту. И к законам, которые государство устанавливает.

Вообще-то наши люди плевать хотели на законы. «Левада-центр» по заказу Комитета гражданских инициатив выпустил доклад про неформальные отношения в здравоохранении и образовании, и оказывается, в этих сферах, как и во всех остальных, и народ, и государство предпочитают жить по неписаным правилам, неписаным законам. А это в итоге означает уклонение от налогов, уход в тень бизнеса, неисполнение даже властью предписаний, которые существуют. Ярчайший пример этого — Кемерово.

А на Западе — в целом иная ментальность. Граждане следуют писаным правилам и законам, которые выработались в процессе общенациональной дискуссии. Это жизнь по правилам, которые государство не диктует, а формулирует по поручению общества, и потом контролирует исполнение.

Это российского человека часто удивляет. Американец, если попадает в какую-то нестандартную ситуацию, спрашивает: «А как нужно действовать по закону?» А наш человек опирается исключительно на собственную интуицию и фантазию.

Складывается парадоксальная ситуация.

У нас, с одной стороны, воспитывается в людях поклонение государству как сакральному институту во главе с сакральной фигурой. С другой — люди государство ненавидят. Вот это, я считаю, для России просто катастрофическая ситуация.

Государство должно удовлетворять общественные интересы, которые формулируются в рамках политической жизни, политической борьбы. Этого нет. Никакие реформы не сработают, пока государство воспринимается как инородное тело, которое нами помыкает.

И люди не идут на сотрудничество с государством. Они либо от него требуют в патерналистском духе — «Дай мне денег, ты же мне обязано», либо посылают куда подальше.

— Возникает впечатление, что, с одной стороны, в обществе зреет ощущение «последней капли», после которой следует протест, с другой — тотальная закапсулированность и пассивность большинства.

— Мы обязаны советскому времени тем, что наше общество стало безумно атомизированным. Это миф, что в советское время советский человек был коллективен. Нас с вами загоняли в некую капсулу, контролировали даже личную жизнь.

Ты не мог организовать какое-нибудь общество собаководов без того, чтобы не получить разрешение в вышестоящих инстанциях. Поэтому из советского времени мы вышли, не умея общаться и договариваться друг с другом. Сумма накопленного негатива у нас колоссальная. И повсеместное семейное насилие — яркий показатель этого дефекта.

— Это от неумения общаться, разговаривать, слышать?

— Конечно. Входить в положение другого. Особая духовность и нравственность православной России — это миф. По Божьим законам любовь к ближнему — главное условие веры. Но у нас в быту все наоборот. У нас доминирует презумпция виновности. Мы смотрим на человека с точки зрения того, что он нам может плохого сделать. И только после этого начинаем с ним какие-то контакты. Он на нас ровно так же смотрит. И в результате это все приводит к колоссальному количеству бытового насилия.

— И это не связано с уровнем жизни?

— Нет, не связано. Мы — жертвы изоляции, которую нам устроил советский строй, потому что он был заинтересован, чтобы мы друг с другом не общались, чтобы не было гражданской валентности, как в химии, когда атомы сцепляются и образуют молекулы. Я уж не говорю про навыки к самоорганизации, когда ты хочешь защитить какие-то права подъезда, дома, микрорайона. У нас люди в своей массе просто не умеют это делать. И это поддерживается нынешней властью. Большая беда, что люди начинают что-то делать вместе, только когда происходит трагедия, как в Кемерове, когда гибнут дети или когда все задыхаются от мусорных свалок. Люди катастрофически не умеют вместе ничего делать, если их не прижмет катастрофически.

Когда пару лет назад ввели платеж за капитальный ремонт, я, наивный, подумал, что это может стать триггером протеста. Но ничего не произошло.

Только в городе Асбесте Свердловской области люди отказались платить всем городом. Их в итоге сломали. И все спокойно ходят и платят этот оброк. И если сейчас подоходный налог поднимут до 15%, о чем ходят разговоры, то и это прокатит.

— Какого сценария ждете?

— Все безумно устали терпеть. И будет, как это было с Советским Союзом, когда в один день вся система рухнула под воздействием непонятно чего. Никто не придет на защиту этого строя, никто. Люди будут сидеть по домам и ждать — а кто же придет на смену?

Велики шансы, что придет на смену кошмарный популист венесуэльского типа — российский Чавес. Такого человека примут, по крайней мере, на короткий срок.

А если придет кто-то, кто скажет: «Ребята, давайте мы сами будем отвечать за себя, давайте все вместе что-то делать, будем объединяться»… Такой большинству не понравится.

— Поколение 40–50-летних с родовой травмой «совка» — упущенное поколение. Но вы как-нибудь рассчитываете на молодых?

— У нынешнего молодого поколения уже сформировалось чувство порушенной справедливости. Если для их родителей это чувство как фон, с которым они живут от рождения, как с хронической болезнью, у тех, кто родился в 90-е годы и позже, другая ситуация. Эти молодые получили достаточно большие возможности. Когда мы с вами были в этом возрасте, в советское время, у нас таких возможностей не было. А эти ребята обладают колоссальной суммой информации, знаний. И их не обманешь декларациями, что наш режим справедливый.

Им говорят: «Ребята, у нас демократия, у нас рыночная экономика, у нас соблюдаются права человека, работают независимые суды…» А молодежь видит чудовищную фальшь.

Они чего хотят, молодые? Они вот такой политики, к какой мы с вами привыкли, не хотят. Они видят политических клоунов всех мастей, и им это противно. Они хотят хорошей зарплаты, они хотят продвижения по службе, они хотят, чтобы их семья, когда они ее создадут, не выживала, а нормально жила. Они хотят реализовывать понятие «счастья». А их мордой возят по асфальту. Ну да, ты закончил школу, пошел в институт, получил диплом. А хороших мест в экономике и на госслужбе нет, все заняты. Это еще связано и с характером нашей экономики, в которой вообще хороших, качественных рабочих мест мало. Но не только — есть еще протекция и коррупция. А они же по-другому воспитаны. Что, их в школе учат коррупции? Нет, им говорят, что это зло, что с этим у нас борются правоохранительные органы. А они в жизни видят, как все это происходит на самом деле.

Этот разрыв между писаными и моральными правилами и тем, что происходит на самом деле, для молодых катастрофичен. Мы с вами всю жизнь в этом живем, начиная с советского строя. А молодые не прошли эту школу, когда тебя фактически заставляют жить в этой одиночной камере. Это их трагедия, они жутко мучаются, потому что не понимают, что происходит.

— На этих дрожжах может что-то вырасти?

— Это очень опасные дрожжи. Потому что всегда на сложные вопросы находятся прежде всего простые ответы. В революциях, которые делают все-таки взрослые дяденьки, пушечным мясом являются молодые.

— Молодое поколение тем «опасно», что не может долго ждать, ему нужен быстрый результат, пока жизнь не пошла под откос. Неопределенность как самое депрессивное состояние для человеческой психики, особенно молодой, невыносимо.

— По-разному. Кто-то впадает в депрессию, кто-то смиряется и тоже попадает в свою одиночную камеру, а кто-то идет и действует. По сути, во всех своих действиях они пытаются найти эту справедливость для себя. Многие даже не для общества — они не такие уж альтруисты — хотя бы для себя. И чем это закончится? Вот это тоже важный вопрос. Они понимают, что за них никто не решит их проблемы, они хотят сами эти проблемы решать. Между прочим, то, что Путин сейчас начал понемногу менять свою элиту на молодых технократов, — показатель. Он, видимо, инстинктивно чувствует, что молодым надо дать возможность выйти в широкое поле.

— Разрядить таким образом обстановку?

— Да. Но он не понимает того, что для этих молодых он не является божественным авторитетом, как для какой-то части нашего общества. Помните, как у «Чайфа» в песне: «Где та молодая шпана, что сотрет нас с лица земли?» (Изначально это песня группы «Аквариум», вошедшая в «Синий альбом» 1981 г. – belisrael). И это поколение сотрет нас в порошок, потому что мы…

— Упустили страну?

— Абсолютно. Они сквозь нас смотрят, мы для них уже не существуем. Я думаю, что и Путин тоже для них не существует. Он не может быть авторитетом для поколения, которое приходит, — это совершенно другие люди.

Что они будут делать? Тоже важный вопрос. Эти молодые люди начнут делиться на какие-то подвиды — с точки зрения своего поведения. Но из них точно сложится активное ядро, и оно уже есть. Навальный смог зацепить их 26 марта и 12 июня, когда были митинги на Тверской и по всей стране. Он невольно это сделал, он, конечно, не ожидал, но он зацепил. Есть ядро этих молодых ребят, которые хотят отвечать за страну. Они не знают, как, они не могут пока сформулировать, но они понимают, что их личные проблемы, их неудовлетворенность, порушенная справедливость могут быть как-то исправлены, только если они начнут менять устройство страны в целом.

— А какие шансы у них есть реально менять политическую повестку и атмосферу? Ведь репрессивная машина у нас очень эффективно работает.

— Интернет уже нельзя отрубить. Отрубите интернет в России, сделайте это в городе Энске, и они разнесут все. Я уверен.

Они тут же самоорганизуются и придумают альтернативную историю. Эта политически активная часть и сформирует будущую Россию. Какую? Не знаю.

— У нас принято считать такого рода молодежь, про которую вы говорите, — собственностью больших городов. А мне кажется, что это не вполне так. В провинции, пусть не столь массово, но люди думающие, молодые, образованные становятся активным слоем. Маргинализация глубинки уходит в прошлое.

— Есть два процесса. С одной стороны, молодежь концентрируется в больших городах, уезжает она туда хотя бы для того, чтобы поступить в более-менее приличный вуз. С другой стороны, есть те, кто уже получил образование и вернулся в свои маленькие города. Я ожидаю, что как раз в маленьких городах эти люди могут довольно быстро прийти к власти, допустим, в местном самоуправлении. В Москве это уже произошло. Посмотрите на этих 260, по-моему, человек — депутатов муниципальных, которые прошли по списку Гудкова-«Яблока». Это в основном молодые люди.

Посмотрите на географию штабов Навального, это очень интересно. Город Тара Омской области. Вы слышали про такой город? Там 28 тысяч человек живет. Они взяли сами и организовали штаб Навального. Это местные бизнесмены (думаю, не самого пожилого возраста) решили: «Правильно он говорит, Навальный, давай мы тоже штаб сделаем». И сделали.

Так что же может происходить в России? Вот это прорастание травы сквозь асфальт. В каких-то далеких местах вдруг к власти будут приходить молодые люди, которые будут озираться по сторонам и говорить: «Это несправедливо, давайте что-то менять». И они будут трясти власть… Их будут давить, но не до бесконечности. Тем более что ресурсы у нашего государства заканчиваются. Если бы у нас сейчас было нефтяное благополучие, как в 2000-х, когда мы не знали, куда деньги девать, то можно было бы сказать: «Вот, возьми на свой городок и заткнись, главное, не предъявляй никаких требований». Сейчас этот сценарий не сработает. Это нас, старшие поколения, еще можно обкрадывать. А эти ребята уже по-другому воспитаны, с ними, я думаю, этот номер не пройдет.

Помните известную историю, когда клоун Йон Гнарр стал мэром Рейкьявика? Это было 8 лет назад. Молодой парень решил провести фейковую кампанию по выборам мэра (к моменту избрания в 2010 г. Гнарру было уже хорошо за 40, он 1967 г. р. – belisrael). Причем он кричал везде, что не претендует на кресло градоначальника, что он только имитирует кампанию, что он издевается над политическими играми… В итоге его выбрали мэром Рейкьявика, он отработал свой срок и был очень успешным мэром.

Время в России наступает для молодых. Это мы с вами думаем, что они в игры играют, а на самом деле они будут определять политику, которая будет не левой и не правой. Они просто сформируют какую-то новую Россию и будут по-своему бороться за справедливость.

Опубликовано 17.04.2018  12:04

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (70f)

Шаломчыкі… Ніяк не развітаюся з 70-й серыяй – падзеі патрабуюць новага дадатку 🙂

Мінулы раз, паказваючы слабыя месцы Змітра Дашкевіча і Міколы Статкевіча, не чакаў, што неўзабаве першы агрэсіўна, з таннай дэмагогіяй, наваліцца на другога, дый на сам прынцып еднасці ў зносінах з уладамі. У чым сутнасць канфлікту? 15.01.2018 на пасяджэнні аргкамітэта (прадстаўнікі 13 «альтэрнатыўных» арганізацый, у тым ліку незарэгістраваных партый) было прынятае рашэнне – ладзіць у гонар юбілею шэсце і канцэрт у цэнтры Мінска. 25.01.2018 шэраг вядомых і менш вядомых у Беларусі людзей – cярод іх намстаршыні Аб’яднанай грамадзянскай партыі Леў Марголін – падалі заяўку ў Мінгарвыканкам. У канцы лютага гарадскія ўлады адмовілі заяўнікам і прапанавалі падрыхтаваць новую заяўку – на канцэрт, які мае працягнуцца 25.03.2018 з 14.00 да 19.00. Чатыры з трынаццаці арганізацый (і прымкнуўшы да іх Павел Белавус з «Арт-Сядзібы») вырашылі, што можна абысціся і без шэсця, ды згадзіліся на прапанову ўладаў. Праўда, ідзецца пра суполкі, якія на слыху, – тую самую АГП, плюс БНФ, рух «За свабоду», Беларускую сацыял-дэмакратычную партыю (Грамаду). Такі крок «агаліў тыл» тых, хто застаўся, і, натуральна, выклікаў абурэнне іхняга лідэра Статкевіча. Аднак – увага! – ён выступіў як за канцэрт, няхай атрыманы праз сепаратныя перамовы, так і за мірнае шэсце.

Статкевіч з яго «Беларускім нацыянальным кангрэсам» (які за два гады так і не развіўся ў нешта самавітае) мне не сват і не брат, але можна зразумець ягоную горыч: «Калі шэсце дазваляе людзям прынесці туды свае лозунгі, то канцэрт за агароджай такога варыянту не дае. У тым годзе быў жорсткі разгон… Калі мы ў гэты дзень будзем толькі святкаваць і танчыць, то можам згубіць той аўтарытэт, які ў нас быў сярод гэтых людзей год таму… мы павінны, дзеля павагі да тых людзей, якія выйшлі летась 25 сакавіка, паказаць, што грамадства не ўдалося запалохаць». Так, ён прэтэндуе на лідэрства ў апазіцыі – і пасля некалькіх гадоў адседкі мае на гэтыя прэтэнзіі маральнае права. Прынамсі яго апанентам варта было ўстрымацца ад асабістых выпадаў і скажэння пазіцыі палітыка-ветэрана. Дашкевіч, на жаль, не ўстрымаўся – яшчэ і ў гэтым тэксціку…

Ладна б адзін Зміцер нагнятаў – насупор заяўленаму тут, са снежня 2017 г. ён нават не сустаршыня «Маладога фронту»… Брыдкае апытанне замуціў праславуты «Белсат» 06.03.2018 у сваім фэйсбучным акаўнце: «Усе (! – В. Р.) ідуць на канцэрт, Статкевіч – ідзе на шэсце. А куды пойдзеце вы?» Той жа канал на ўласным сайце праз глупства або наўмысна сказіў сэнс словаў Сяргея Спарыша, памочніка Статкевіча (cлушна было б: «…немирное шествие – если прийти с “коктейлями Молотова”».

За тры дні так і не памянялі – выходзіць, што Спарыш за «кактэйлі Молатава» на мірнай акцыі…

Майстры інсінуацый дагэтуль працуюць і ў «НН», іначай не абзывалі б сяброў аргкамітэта «паўлінамі», не торгалі б цытаты з акаўнта ў фэйсбуку таго самага Спарыша, рэзюмуючы: «Намеснік (! – В. Р.) Статкевіча за тыдзень нагаварыў такога, што лепш бы маўчаў». Дзейнічалі метадамі Баранчыка і Со.; напрыклад, выкінулі смайлік з жартоўнай рэплікі… Той самы Дашкевіч абазваў Спарыша «апарышам»; потым, праўда, папрасіў прабачэння, але прагучала яно, быццам у старым яўрэйскім анекдоце («Рабинович не вор и не мошенник? Я извиняюсь!»). У масавай «Народнай Волі» па Статкевічу ў лепшых традыцыях камсамольскай прэсы ад імя «новага пакалення» пальнуў Алекс Фядута, 1964 г. нар., у менш масавым «Новым часе» – экс-намеснік Дашкевіча Алекс Кіркевіч… Гэты важна заяўляе: «Час палітыканаў, якія бачылі сябе рэпрэзентантамі народнай думкі, немінуча сыйшоў. Надыходзіць час менеджэраў і блогераў, інжынераў грамадскай думкі». Далучыліся да антыстаткевіцкай кампаніі блогер-паганец Антон М. і акадэмічны дырэктар «прабеларускага» аналітычнага цэнтра ў Вільні – адстаўны манах, які лічыць сябе спецыялістам у палітычных працэсах.

Карацей, рэсурсаў у «сепаратыстаў», якія прыкрываюцца то «дзяўчынай з дзіцёнкам», то «інжынерамі грамадскай думкі» (пра ўзровень апошніх сёе-тое кажа, што выступіць на канцэрце быў запрошаны… Аляксандр Саладуха, кароль тутэйшай рускамоўнай папсы; чаму ўжо не Анатоль Ярмоленка з яго суперхітом «Слухай бацьку»?), нямала, і шэсце 25 сакавіка, хутчэй за ўсё, будзе нешматлікае. Магчыма – хочацца верыць, што не! – яго разгоняць, а Статкевіч каторы раз пападзе за краты. Тады «смелыя выкрывальнікі» застою і правакатарства ў «апазіцыі» зноў кінуцца бараніць палітвязня, напампоўваючы свой сімвалічны капітал. Гэтае кінцо я ўжо бачыў у 2006 г., толькі ў тым годзе ролю Міколы Статкевіча граў Аляксандр Казулін.

Кур’ёзна – і сумна – што цяпер дзяўбуць Статкевіча тыя ж людзі, што дзяўблі прафесара Казуліна. Добра памятаю, як у пачатку 2006 г. у метро спаткаў мяне мастацтвазнавец Сяргей Х. і «па сакрэце» расказаў, што Казулін, ідучы на прэзідэнцкія выбары на злосць Мілінкевічу, зарабляе сабе месца ў палаце прадстаўнікоў 2008 г. «Зарабіў» жа Казулін пяцігадовы тэрмін; ледзь не памёр, калі трымаў галадоўку; адседзеўшы амаль 30 месяцаў, быў памілаваны. «Кінуты» паплечнікамі (яго знялі з пасады старшыні партыі завочна, калі яшчэ сядзеў за кратамі) ад палітыкі адышоў. «Отряд не заметил потери бойца…» 🙁

Як бы ні было, 7 сакавіка пададзена заяўка на шэсце – «Марш годнасці і волі». Удзельнікі маюць пераадолець 2–3 км ад плошчы Якуба Коласа да Опернага тэатра. Ісці не заклікаю, аднак і адгаворваць нікога не стану.

Ізраільцам тэма стагоддзя Беларускай народнай рэспублікі (#БНР100), выглядае, таксама блізкая: 25.03.2018 плануецца збор ахвотных пасвяткаваць юбілей каля помніка Янку Купалу ў Ашдодзе. З 19-й гадзіны. Праўда, грамадзянам Беларусі трэба яшчэ дабрацца да таго помніка; дэпартацыі з «Бен-Гурыёна» не спыняюцца.

Нямала і такіх беларускіх яўрэяў, для каго стагоддзе БНР – пусты гук. Між тым згадкі пра ролю яўрэяў у заснаванні БНР ёсць у папулярнай бядулявай брашуры «Жыды на Беларусі»; роля тая не была нязначнай, хаця (лёса)вызначальнай яе назваць таксама цяжка. Мо ў наступным выпуску катлетна-мушынага серыялу вярнуся да тэмы.

Зараз – пра іншае. 8 сакавіка ў Мінску прайшоў (трэці год запар) жаночы забег «Beauty Run». Традыцыйна адказвае за імпрэзу Беларуская федэрацыя лёгкай атлетыкі пры падтрымцы дзяржаўных і камерцыйных структур. Як муж адной з удзельніц, сёлета магу адзначыць прагрэс: прамова новапрызначанага міністра спорту & турызму была куды карацейшая, чым у яго папярэдніка ў 2017 г. – бягухі не паспелі замаркоціцца… Дый медаль стаў прыгажэйшы 🙂

Пасля забегу

Лыжкай дзёгцю было асвятленне ў некаторых СМІ – найперш маю на ўвазе колькасць удзельніц. Так, арганізатары напярэдадні старту дакляравалі 3000 або нават 3500, але ж ці тое прычына для буйнога дзяржагенцтва, каб постфактум бадзёра паведамляць «звыш трох тысяч прыгажунь прабеглі ў цэнтры горада»? Насамрэч іх – мо праз не самае прыемнае надвор’е – было меней за 2000, што відаць і з выніковай табліцы (644 прабеглі 5 км, 874 – 2 км). «Сацрэалізм» ад БелТЫ падхапілі анальнер анлайнер («Каля 3500 жанчын узялі ўдзел…»), тутбай з сіцідогам («Тры тысячы дзяўчат…») і нават еўрарадыё з салідарнасцю («каля трох тысяч удзельніц»). Калі не ўмеюць – дакладней, не хочуць – праверыць гэткую драбязу, то і ў сур’ёзных пытаннях цяжкавата давяраць «лідарам медыярынку».

Як ні дзіўна, карэктна пра забег 08.03.2018 напісалі жоўтыя «Белновасці». Жоўтыя – і таму, што 5 сакавіка апублікавалі паскудны набор слоў пра Статкевіча, і таму, што гэты «палітычны» артыкул пра шкоду палітыка для Беларусі суседнічае ў іх з матэрыяламі тыпу «Анну Чапман пристыдили за фото в бикини» ды «Анастасия Волочкова испугала фанатов синими дряблыми ногами» (от ужо «белнавіны»!)

Зірнуў, хто кіруе сайтам; аказалася, дырэктар унітарнага прадпрыемства Віталь К., да 2014 г. – высокапастаўлены супрацоўнік МУС РБ. І падумаў пра цікавую тэндэнцыю, здаецца, яшчэ не адзначаную дамарослымі аналітыкамі – на пачатку 2010-х гг. «сілавікі» ламануліся ў палітбізнэс. Былы бабруйскі следчы Андрэй П. зрабіўся «незалежным аналітыкам», кіраўнік Фрунзенскага РАУС Алег Г. – намеснікам старшыні ў адной з псеўдаапазіцыйных партый… Падобна, цяперашні міністр замежных спраў, хітрун Макей (начальнік адміністрацыі Лукашэнкі ў 2008–2012 гг.), не дарма еў свой хлеб і даў адмашку на «ўгнаенне» палітычнага поля выпускнікамі акадэміі міліцыі. Тут толькі версія, але небеспадстаўная. Хапае ж Макею розуму сустракацца з прадстаўнікамі «Амерыканскага яўрэйскага камітэта» ды інфармаваць іх пра «становішча яўрэйскай абшчыны ў Беларусі» (02.03.2018). Відаць, Сямён Шапіра ды Павел Якубовіч ужо не тыя – задзейнічана цяжкая артылерыя 🙂

І пра блэк-джэк ды прасталытак пра авантурніцу Насцю Рыбку (aka Вашукевіч) з Бабруйска. Няблага пра яе напісала дасціпная «Белгазета», асабліва ж блізкая мне выснова: «Беларускім СМІ… без выспятка звонку не цікавы ні “чалавек простай працы”, ні мільярдэры і эскортныя прыгажуні…» Cапраўды, ігнаравалі тутэйшыя Рыбку з яе скандальнай кнігай, пакуль пра яе не расказалі расійцы, пачынаючы з Аляксея Навальнага, а між тым яна – Саламея Русецкая-Гальпір-Пільштынова нашых дзён (гэтай «белагаловай» сёлета споўнілася б 300)! Пажадаю Настассі хутчэй выбрацца з пераплёту, у які яна трапіла ў Тайландзе… Некалі і Рыбкавы запісы перакладуць на беларускую, вось тады зажывем 🙂

90 гадоў 8 сакавіка грукнула б Эфраіму Севелу (Яфіму Драбкіну), які, на жаль, памёр улетку 2010 г. Таксама быў той яшчэ авантурнік… Але ж яго кнігі чыталі мільёны – і будуць чытаць. Некалі пісаў па адной з іх школьнае сачыненне. Асабліва ж мяне пацешыла ў пачатку 1990-х, што галоўны герой сатырычнай аповесці «Спыніце самалёт – я злезу» носіць прозвішча Рубінчык. Сорак год таму ізраільскі паэт Барыс Камянаў нават напісаў яму (літаратурнаму персанажу!) адкрыты ліст з парадамі кшталту «Не ладзьце, укрывай Божа, дэманстрацый і галадовак, не пагражайце самаспаленнем вашых жонак, не смяшыце людзей! Пакіньце быць героямі вязням Сіёна. Не рыпайцеся!» Распісаўшыся і ў браку пачуцця гумару, і ў недаверы-непавазе да «простых яўрэяў»… (я б не згадваў гэты ліст, каб Барыс К. дагэтуль не выплюхваў у інфармацыйную прастору тэксты, поўныя жоўці). А Севела – што Севела? Дашчэнту наш, бабруйскі, хоць і паблукаў па свеце. У «горадзе баброў» яму пазалетась і помнік паставілі.

Пяцьдзесят гадоў у лютым святкаваў Юлій Абрамовіч – не апошні ў Іудзейскім рэлігійным аб’яднанні чалавек, які даказаў, што бізнэсмен здольны перакваліфікавацца ў журналіста (ну, міліцыянтам жа можна! – гл. вышэй). Газета «Берега» пад яго кіраўніцтвам горшай не стала; з іншага боку, падчас самапрэзентацыі новага кіраўніка (№ 1, 2018) можна было і падзякаваць папярэдняй рэдактарцы Любові Гаўрылюк, якая «цягнула» газету звыш 15 гадоў. Дый тое, што «Берега» засталіся «адзінай яўрэйскай газетай у Рэспубліцы Беларусь», не зусім слушна: калі-нікалі выходзіць і «Авив».

Вольф Рубінчык, г. Мінск

wrubinchyk[at]gmail.com

09.03.2018

Апублiкавана 09.03.2018  06:54

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (42)

Усім шалому з алэйхемам! Зласлівасць ды ідыятызм крочаць па Расіі, даючы метастазы ў заканадаўчых органах. Не паспеў сціхнуць скандал з Пятром Т., як вылез яшчэ адзін «прыгажун», дэпутат Віталь М. (у 1990-х памочнік разважлівай даследчыцы-палітыкіні Галіны Старавойтавай, якая заўжды агітавала за мірнае вырашэнне міжэтнічных канфліктаў; на жаль, сваё атачэнне пераканаць не здолела). М. выказаўся ў тым сэнсе, што актывісты (для ілюстрацыі выбраў акурат яўрэяў Барыса Вішнеўскага і Максіма Рэзніка), якія выступаюць супраць перадачы Ісакіеўскага сабора праваслаўнай царкве, – нашчадкі тых, хто варыў у катлах і аддаваў на ежу звярам першых хрысціян, etc. Потым, як і Т., прынёс прабачэнне, ухілістае і непераканаўчае.

У 2004 г., паназіраўшы за тым, як разгортваўся суд па справе «Обозревателя» (раённы суддзя пастанавіў, што гэтая мінская газета не абразіла дэпутата Валерыя Фралова, беспадстаўна запісаўшы яго ў антысеміты; здаецца, Фралоў, цяпер ужо нябожчык, не аспрэчыў рашэнне ў вышэйшых інстанцыях), я пакпіў у артыкуле для амерыканскага выдання: маўляў, быць антысемітам у Беларусі не ганебна. І меў падставы: на пачатку 2000-х нямала такога дабра, як Віталь М., сядзела сярод «лепшых людзей краіны». Найчасцей выступаў Сяргей К. з палаты прадстаўнікоў, чаго вартыя яго словы 2002 г.: «у нас славянская страна, а не еврейская и жидомасонская. Америка – полностью сионо-фашистское государство, теперь это надо сделать с Беларусью?.. Поэтому плевал я на все эти синагоги…».

Аднак трэба прызнаць, што шчырых юдафобаў хітруны з адміністрацыі прэзідэнта паступова павыціскалі з першых пазіцый, пазамянялі на «пластылін», людзей, гатовых сябраваць хоць з Ізраілем, хоць з Іранам, хоць з Суданам, абы грошы капалі. У Расіі ж, выглядае, тэндэнцыя процілеглая… Напэўна, у ліпені 2016 г. пераацаніў я памяркоўнасць расійцаў, калі пісаў пра «нястрашную Маскву». У 2017 г. нешта мнагавата сярод іх прыхільнікаў Сталіна, Івана Жахлівага, увогуле такіх, што кладуцца ў характарыстыку Леаніда Філатава з казкі пра Фядота-стральца: «Может, он и безопасный, но пущай за ним следят!». Калі верыць Аляксею Навальнаму – а ў гэтым выпадку яму няма прычын не верыць – то і хлуслівая лалітыка на ўсходзе квітнее.

Расійцам расійскае, а мне тут дагэтуль брыдка ад паводзін калісьці рэспектабельнай «Нашай Нівы» на фоне міжнароднага кніжнага кірмашу. Газетчыкі ўбачылі кнігі са «страшнымі» назвамі («Шырока прадстаўленыя кнігі ўжо нябожчыка Алеся Бузіны – «Вурдалак Тарас Шаўчэнка», «Саюз плуга і трызуба: як прыдумалі Украіну». Назвы гавораць самі за сябе»), прычапілі ім цэтлік «антыўкраінская літаратура», паскардзіліся… Гледзячы па ўсім, на наступны дзень, 09.02.2017, арганізатары кірмашу націснулі на прадаўцоў, каб тыя знялі «кніжкі сумнеўнага зместу», бо, маўляў, «у Беларусі ёсць спіс экстрэмісцкай літаратуры, забароненай» (якім бокам ён, напрыклад, да твораў Бузіны?) Аўтары «НН» яшчэ і пахваліліся, што пасля іх публікацыі кнігі прыбралі са стэндаў.

   

«Экстрэмісцкія» кнігі А. Бузіны (1969–2015). Забойцы аўтара дагэтуль не знойдзены.

У заметцы для ўкраінскага сайта я «па гарачых слядах» адзначыў, што ў Беларусі прыярытэт усё ж павінна мець Канстытуцыя, дзе ў арт. 33 сказана ясна: «Кожнаму гарантуецца свабода поглядаў, перакананняў і іх свабоднае выказванне. Ніхто не можа быць прымушаны да выказвання сваіх перакананняў або адмовы ад іх. Манапалізацыя сродкаў масавай інфармацыі дзяржавай, грамадскімі аб’яднаннямі або асобнымі грамадзянамі, а таксама цэнзура не дапускаюцца». Абзываць тое, што не падабаецца, «антылітаратурай», цешыцца з пазасудовай забароны – прамы шлях у 1937-ы, або, прынамсі, у 1958-ы, калі Пастарнака не чыталі, але асуджалі. Трэба сказаць, што ў апошнія дні выставы здаровыя глузды, здаецца, перамаглі, творы Бузіны вольна прадаваліся… Праўда, 12.02.2017 я не знайшоў яго кніг на «Белэкспа»; не падказала, дзе іх знайсці, і Іна Ч., намесніца гендырэктара фірмы-арганізатаркі, якая ўзяла 3 р. 50 к. за зборнік показак ад Крыжаноўскага.

Зразумела, «НН», дзе адны адчуваюць сябе на інфармацыйнай вайне, а другія імі маніпулююць, не змяніла сваёй пазіцыі, і ўжо праз дзень зноў стала ў позу «грамадскага абвінаваўцы»: «Антыбеларускім аўтарам “Рэгнума” выстаўлена мякчэйшае абвінавачанне». Нагадаю, Алімкін, Паўлавец, Шыптэнка сядзяць за свае публікацыі трэці месяц; суда, які прызнаў бы іх вінаватымі ў распальванні і г. д., не было. Некаторыя альтэрнатыўна адораныя «патрыёты» самасцвярджаліся за кошт вязняў у снежні 2016 г.; відаць, і ў лютым 2017 г. няма спакою ***банутым. Сітуацыя ўскладняецца тым, што амаль ніхто не ведае, якія менавіта публікацыі ставяцца ў віну кожнаму з падазраваных, але, напрыклад, артыкул эканаміста Сяргея Шыптэнкі ад 02.11.2016 змяшчаў тэзісы, у якіх нямала слушнага (перакладу з рускай):

Цягам 25 год незалежнасці ў Беларусі папросту праядалі савецкую спадчыну, пачынаючы з прамысловасці і сельскай гаспадаркі, канчаючы медыцынай і адукацыяй. Сёння настаў момант, калі ўжо немагчыма схаваць фатальнае адрахленне беларускай прамысловасці… Вядомыя ва ўсіх краінах былога СССР маркі тэлевізараў, грузавых аўтамабіляў, матацыклаў, веласіпедаў і іншых вырабаў, якія, здавалася б, лёгка можна было ператварыць у абноўленыя брэнды запатрабаваных сучасных тавараў, бясслаўна зыходзяць у мінулае.

Я не адвакат грамадзяніна Шыптэнкі, дый далёка не з усімі яго выказваннямі згодны (не думаю, што варта паглыбляць саюз з Расіяй дзеля «ўз’яднання штучна падзеленага народа» – хутчэй патрэбен хаўрус Беларусі з Літвой і Украінай), але адчуў у аналітыка боль за беларускую прамысловасць, за краіну ўвогуле… Дакажыце, што гэтага ў яго тэксце няма, «незалежнікі», ахвочыя да бюджэтных датацый.

Катэгарычна сцвярджаць, што А., П. і Ш. ні ў чым не вінаватыя, я на сёння не маю права, аднак вельмі верагодна, што іх справа высмактана з пальца. А што, калі «рэгнумаўцаў» апраўдаюць па ўсіх пунктах, і нехта з іх у сваю чаргу падасць у суд на зласціўцаў, якія віртуальна «білі нагамі» ляжачых вязняў? Так, «антыбеларускі аўтар» – дэ-юрэ, можа, і не абраза, але замах на дзелавую рэпутацыю, кажу як былы выкладчык курсу «Асновы права».

Перастаў пісаць у «Нашу Ніву» ў 2007 г., але яшчэ гадоў сем таму ў вольны час падказваў, як пазбегнуць непрыемнасцей. Пару разоў рэдакцыя прыслухоўвалася і мяняла зусім ужо скандальныя загалоўкі, за якія яе элементарна маглі прыцягнуць да адказнасці (у адным выпадку – БРСМ, у другім – не-помню-хто). Больш раіць гэтым людзям нічога не стану; хочацца камусьці быць «вершнікамі без галавы» – на здароўе.

Праблема яшчэ ў тым, што адна з канстант беларускага жыцця – мазахізм, які ў побыце выражаецца формуламі «чым горш, тым лепш», «мышы плакалі, калоліся, але працягвалі жэрці кактус». Хто слухаў гурт «Аліса», успомніць і трапнае: «Моё поколение чувствует боль, но снова ставит себя под плеть». Ад спаткання Сярэдзіча з Лукашэнкам, згаданага ў мінулай серыі, акурат мазахізмам і патыхае; не кажу нават пра асобныя ўчынкі нобелеўскай лаўрэаткі. З апошніх забаўных казусаў – абяцанка зноў запрасіць у свой інтэлектуальны клуб «філосафа» М., які ў снежні і студзені дэманстратыўна сыходзіў.

Пашыранасць з’явы і яе аднаўляльнасць, напэўна, звязана з наяўнасцю ў сем’ях мноства «хатніх тыранаў», асабліва п’яніц, і сузалежных ад іх партнёраў. Мяркую, аналагічная песня ў Расіі (дзе, кажуць, зроблены рашучыя захады па легалізацыі сямейнага гвалту), і нездарма ж Алесь Бузіна пісаў, што «Расія – гэта краіна садамазахізму». Калі заглыбіцца ў этымалогію, то граф Захер-Мазох – ён родам з Усходняй Еўропы, са Львова… Ды мне бліжэй тое, што адбываецца ў краіне Тутэйшыі.

Лішне казаць, што ахвяра мазахізму, якая імкнецца вылезці з яго цянётаў, часцяком кідаецца ў садызм. Ці не тут крыніца паводзін хлопца з сякерай і бензапілой, якога вось-вось асудзяць у Мінску? Паводле маіх суб’ектыўных уражанняў, нармальныя чалавечыя адносіны, пабудаваныя на эмпатыі, даверы, узаемапавазе, сустракаюцца ўсё радзей. Гэта, дарэчы, адна з прычын, чаму ў мяне знікла ахвота займацца грамадскай дзейнасцю: інтарэсанты ў Беларусі або займаліся самапрыніжэннем («разжуй нам усё і вядзі, а мы мала што разумеем»), або імкнуліся падпарадкаваць і прынізіць («прыйдзі-папрацуй, а навошта – не твая справа»).

Не бяруся казаць, што ўсе ўдзельніцы скандальнага чэмпіянату свету сярод жанчын у Іране (пачаўся 10.02.2017) паехалі туды праз мазахісцкія схільнасці – заўсёды хапала і цалкам цынічных дам, якім абы грошы – аднак доля віктымнасці ў тых, хто згадзіўся гуляць у шахматы ў хіджабах, безумоўна, прысутнічае. Наколькі ведаю, толькі амерыканка Назі Паікідзэ і ўкраінка Марыя Музычук (экс-чэмпіёнка свету) рашуча адмовіліся выступаць у хустах мусульманскага стылю, а дзясяткі шахматыстак з усіх кантынентаў плюс суддзя з Беларусі паддаліся на прынаду. Калі б гэта было таварыскае спаборніцтва – справа іншая, асабістая, а тут жа афіцыйны чэмпіянат пад эгідай сусветнай федэрацыі, якая быццам бы «адпрэчвае дыскрымінацыю па нацыянальных, палітычных, расавых, сацыяльных або рэлігійных прычынах»… 17 тыс. подпісаў пад пратэстам не змусілі ФІДЭ адмовіцца ад ганебнай імпрэзы.

М. Музычук (злева) і чэмпіёнка ЗША Н. Паікідзэ-Барнс.

У шахматы даўно вырашыў гуляць толькі як аматар, і сёлета яшчэ раз пераканаўся ў слушнасці свайго шляху: сёння прымушаюць жанчын закрываць валасы ў турнірнай зале (не ў мячэці!), заўтра прапануюць мужчынам замацаваць у носе кальцо, бо ў якой-небудзь афрыканскай краіне так прынята… Нават таталітарны Савецкі Саюз у 1930-х гадах, ладзячы міжнародныя турніры за свае грошы, не патрабаваў ад замежнікаў, каб яны надзявалі ў час гульні будзёнаўкі або махалі сцяжкамі з сярпом і молатам.

* * *

Апошнія два месяцы ў адміністрацыі Лукашэнкі спрэс перастаноўкі: замянілі медыка Косінца на інжынерку-вадаправодчыцу Качанаву, першым яе намеснікам паставілі Рыжанкова-малодшага, каторы ў канцы 1990-х служыў у пасольстве Беларусі ў Ізраілі, аднак мала чым запомніўся, зволілі намесніка Бузоўскага («мудры эксперт» Раман Я. за пару дзён да звальнення Б. прадказваў рост палітычнай вагі «маладога ідэолага рэжыму»…) Усё гэта cамо па сабе мяне турбуе; ліхаманкавыя, cупярэчлівыя крокі ўрадоўцаў – 11.02.2017 спярша абвясцілі пра высылку з Беларусі ўкраінскага літаратара Сяргея Жадана, праз некалькі гадзін скасавалі сваё рашэнне – пацвярджаюць, што давяраць «новым тварам» няма падстаў. Адбываецца соўганне напарсткамі перад вачыма наіўных, якія і на 23-м годзе кіравання вераць у «добрых чыноўнікаў»… Хіба для таго кіраўнікам адміністрацыі і «дэкрэт № 3», каб паказаць сваю «дабрыню» – узяць спраўкі ды вызваліць бедакоў ад збору на «дармаедства»?! (Амаль паводле Някрасава: «И – недоимку дарю!..»)

Злева направа: Р. Барадулін, Г. Рэлес, А. Карлюкевіч.

Тым не менш пабуду на хвілю наіўным і я. У снежні 2016 г. хваля вынесла наверх краязнаўцу, літаратара Алеся Карлюкевіча, экс-рэдактара «Чырвонай змены» і «Звязды» – ён стаў намеснікам міністра інфармацыі. У 2003 г. Рыгор Барадулін, светлая яму памяць, нахвальваў мне Карлюкевіча. Зважаючы на яго ранейшыя публікацыі, А. К. мае пэўны сантымент да яўрэйскага пісьменства (браў інтэрв’ю ў Гірша Рэлеса) і моваў. Не пацярпела б дзяржава сінявокая, калі б пры падтрымцы міністэрства ў ёй выйшаў, напрыклад, зборнік ідышных вершаў аўтарства кагосьці з ураджэнцаў Беларусі, таго ж Фелікса Баторына, які ў інтэрв’ю А. К. чамусь ператварыўся ў іўрытамоўнага паэта. Паведамляюць, што «ідыш вяртаецца ва Украіну», а мінкультуры колькі год таму падтрымала выхад вялікага ідыш-украінскага слоўніка. Чым Беларусь горшая? 🙂

Вольф Рубінчык, г. Мінск

17.02.2017

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 17.02.2017  22:39