Tag Archives: автограф-сессия

В. Рубінчык. PS да «Катлет & мух»

Блізу двух месяцаў таму «пазнавальна-каляпалітычны, ненавукова-фантастычны серыял жахаў» спыніў выхад. Не хвалюйцеся і не спадзявайцеся, ніхто тут яго не аднаўляе – проста ў архіве заляжаліся допісы ад пастаянных чытачоў «К&М», якія мне закарцела распублікаваць… Ну і колькі фактаў згадаю ад сябе. Пагэтаму зараз будзе kinda пастскрыптум.

У лютым 2019 г., рэагуючы на 103-ю серыю, мінскі аналітык Пётр Рэзванаў пісаў:

Чаму Вас здзівіла, што Вас у Расіі аднеслі да «суайчыннікаў»? Здаецца, яшчэ пачынаючы з Мядзведзева так называюцца ўсе рускамоўныя, як мінімум на постсавецкай прасторы. Калі я ў 2011 годзе ездзіў да знаёмых ва Ўзбекістан, на зваротным шляху са мной ехала карэянка, якая здолела (як «суайчынніца») перабрацца ў Самару і збірала сілы для пераезду ў Маскву.

Ён жа (26.02.2019):

У тым, што змены калі-небудзь адбудуцца, я з Вамі згодны. Пытанне толькі ў тым, калі і хто гэта пабачыць?.. Як бачыце, ува мне песімізму трохі больш.

Пётр – не столькі песіміст, колькі рэаліст. Дапраўды, за 9 месяцаў не нарадзілася амаль нічога, што сведчыла б пра рэальныя перамены ў краіне. Тры шумныя кампаніі былі ініцыяваны «зверху»: ІІ Еўрапейскія гульні (чэрвень), перапіс насельніцтва (верасень), «парламенцкія выбары» (лістапад). Не абышлося без чарговага «ператраху» ўраду й адміністрацыі прэзідэнта (чэрвень-снежань). Бальшыня тубыльцаў адказала на ўладныя высілкі традыцыйным пафігізмам, але гэтага цяпер малавата… Патрэбна жыццяздольная альтэрнатыва, якой пакуль што не прасочваецца: грамадства дагэтуль атамізаванае, на фоне ўзаемнага недаверу пануе анамія, у рот ёй ногі. А яшчэ – упершыню зафіксаваныя ў «Катлетах з мухамі» (тут можна смяяцца) лалітыка і вірус істэрычных празмерных рэакцый (ВІПР).

Дальбог, рабіў, што мог і як умеў, выцягваючы на публіку наступствы колішняга заглыблення ў палітычныя навукі. Папярэджваў пра непамыснасць сумяшчэння вышэйшых пастоў у дзяржаўных і (квазі)грамадскіх спартовых арганізацыях. Заклікаў «апазіцыянерчыкаў» перахапіць ва ўлады ініцыятыву ў канстытуцыйным працэсе. Прасіў суграмадзян слаць мэйлы «дэпутатам», каб не дазволілі «Чырвонаму дому» скараціць тэрмін сваіх паўнамоцтваў, прадугледжаны Канстытуцыяй. Звяртаўся непасрэдна да «дэмакратычных дэпутатак», каб турбавалі сваіх калег… «І цішыня». Калі падумаць, то што на сваёй пасіўнасці зарабілі Ганна К. і Алена А.? Іх і блізка не пусцілі ў «палатку» новага склікання. Гучнавата-пуставатыя заявы пра гарантыі для экс-прэзідэнтаў або магчымую вайну – так сабе трамплін для далейшай кар’еры.

«Дзякуй», вядома, і «незалежным» СМІ, якія старанна замоўчвалі мае прапановы. У выніку ні руху ў бок новага Вялікага княства, ні нават узбуйнення «дэмакратычных» палітпартый у 2017–2019 гг. не выйшла, хаця, здавалася б, чым ужэ такая відавочная ідэйка не дагадзіла? ¯\_(ツ)_/¯

Зважаючы на нягегласць кіраўнікоў тых партый, а таксама «Саюза беларускіх яўрэйскіх абшчын», Беларускага ПЭН-цэнтра, Беларускай асацыяцыі журналістаў (спіс можна доўжыць), «трэці сектар» у Сінявокай надалей дэградуе, пазбаўляючыся альтэрнатыўных поглядаў разам з іх носьбітамі. Як там гукала новая начальніца ПЭНа: «Мы мусім стаць разам, стаць добрай тусоўкай» Характэрна, што старшыня кантрольнай камісіі Павел Анціпаў, які «праглынуў» выгнанне Паўла Севярынца, зладжанае на падставе псеўдаэкспертызы, праз нейкі месяц сам трапіў пад каток «тусоўкі»… ажно выпала рыхтаваць петыцыю супраць дыскрымінацыі Паўлаў 🙂 Са свайго боку, літаратар Зміцер Дзядзенка мудра папярэджваў у лісце (30.10.2019): «Няздольнасць ПАЧУЦЬ чужое меркаванне і пабачыць рацыю ў словах апанента (хаця б каліва) – гэта хвароба не толькі дзяржаўных органаў, але і ўсіх беларускіх структураў, у тым ліку незалежных. А калі пачынаецца “Я начальнік – ты дурак” – дык гэта ўніверсальная формула, якая дзейнічае ва ўсім грамадстве».

Дзіва што сёлета паціху выходзіў на авансцэну «чацвёрты сектар» – усялякія там сеткавыя супольнасці. Не ў вялізным я захапленні ад фільмаў пра Лукашэнку, дый некаторых іншых крокаў відэаблогера Сцяпана Святлова (Пуцілы), але тое, што на іх апалчыліся такія «гіганты думкі», як Лілія А. ды Юрый З., як бы намякае, што «трэба браць»… прынамсі прыглядзецца. Змушае мысліць (=існаваць) таксама фільм Паўла Спірына «Грань» – пра наркагандаль і не толькі – дарма што, зноў-такі, цяжкавата згадзіцца з усімі аўтарскімі прад’явамі тэзісамі.

Як бы ні вабіў «бераг турэцкі», трэба тутэйшым звесці да мінімуму знешні локус кантролю. Пачаць, нарэшце, жыць сваім розумам і радзей летуценіць пра «заграніцу», якая нам «дапаможа». Думаю, скора грамадзяне Беларусі, народжаныя ў 1980–90-х гадах (сярод іх не ўсе такія «актывісткі», як Марыйка з лукашэнскага эскорту), усё ж возьмуць стырно ў рукі і не дазволяць вяшчаць ад свайго імя 65-70-гадовым. Такім як Святлана, каторая ў лістападзе 2019 г. заяўляла, што «каля 80% беларускай моладзі марыць з’ехаць на Захад» (апытанне ў канцы 2018 г. дало «крыху» іншыя звесткі – 60%, прычым сярод патэнцыйных напрамкаў эміграцыі многія бачаць «Усход»).

«Маладой шпане» параіў бы чытаць сур’ёзныя кнігі, каб умець крытычна ставіцца да «лідараў меркаванняў» з іх бясконцымі інтэрв’ю ды фэйсбучацінай. Вось уладар парталу, дзе ўсё менш аналітыкі, а ўсё болей «папкорну», выступіў з мініяцюркамі пра «настоящего беларуса», падабранымі «Еўрарадыё». Нечым яны нагадалі вядомыя жарцікі на тэму «хто ён, ізраілец?» Але медыямагнатам зазвычай бракуе гумару ў арганізме, таму выйшла нясмешна («Сапраўдны беларус спрачаецца ў “Фэйсбуку” з усімі, хто не падзяляе яго пункт гледжання», «Сапраўдны беларус шырока выкарыстоўвае нацыянальную сімволіку») і з прыпахам гнілога селядцаСапраўдны беларус ненавідзіць Расію»).

«Містэр тутбай» – любіцель вешаць локшыну на вушы (напрыклад, 23.11.2019 публічна даводзіў, што інфа пра арышт журналіста на мяжы – «укід» і «фэйк», дый «кому он нужен, этот Чуденцов?»; назаўтра Ю. Зісер выдаліў свой допіс, але «асадак застаўся»). Праўда, з тым, што (паліт)эмігранты пераважна робяць замах на рубель, а б’юць на капейку – «Настоящий беларус эмигрирует в Литву или Польшу и оттуда через фейсбук учит оставшихся, как им родину любить» – я, бадай, згаджуся. Канаду й Чэхію б яшчэ далучыў…

Час ад часу ў серыяле закраналася тэма «юдафобія ў Беларусі». У ліпені я быў запытаўся, што на гэты конт думае Зміцер Дзядзенка, і вось што ён адказаў (30.07.2019):

Побытавая юдафобія (як і іншая ксенафобія) з’ява, як мне падаецца, даволі пашыраная: літаратары тут наўрад ці адрозніваюцца ад паспалітага люду. Наконт літаратуры мне больш складана сказаць: я не так багата чытаю, як гадоў з 20 таму. Пасля масавай эміграцыі пачатку 90-х габрэйская частка Беларусі (на вялікі для мяне жаль) амаль сышла, вялікай ролі габрэі не адыгрываюць, таму пераважна мішэнямі ксенафобаў апошнімі гадамі становяцца «чучмекі», «азеры» і «підары» (пардон!). То бок, тыя, хто навокал заўважны ў больш-менш вялікай колькасці або актыўна прысутнічае ў інфармацыйнай прасторы.

На сёння праявы юдафобіі ў нас, мабыць, альбо рэшткі савецкай эпохі, або ўплыў замежжа. Бо – як можна выступаць супраць тых, каго навокал няма?

Адзін мой былы аднакурснік (таксама нібыта рыфмач – паэтам назваць язык не паварочваецца) называў мяне «ўсходнім жыдам», а Алеся Пашкевіча – «заходнім жыдам». Прычым ужываў гэтае слова не ў традыцыйным беларускім кантэксце, а ў расейскім. Карацей, заўзяты такі юдафоб…

З універа яго выключылі пасля другога курса. Гадоў праз 10 пасля таго, як я закончыў БДУ, я яго сустрэў: працаваў ён у Мінфіне, запрашаў мяне ісці працаваць туды, «а то навокал адны жыдкі»… Так што я з ліку «жыдоў», мабыць, выкраслены.

Схадзілі з жонкай на творчую сустрэчу 25.11.2019, дзе асноўным выступоўцам быў акурат пан Дзядзенка…

 

Cправа: барды З. Дзядзенка і А. Мельнікаў з уласным інструментарыем

Усё было файна – прагучалі і «Нацыянальная ідэя» а-ля Умар Хаям, і парадыйнае «Дзікае паляванне», і, зразумела, песні на вершы Уладзіміра Караткевіча. Адзінае, імпрэза была надта немнагалюдная – з тузінам слухачоў. Хіба закавыка ў тым, што дармовае не цэніцца? Але на «клезмер-фэст» у Мінску набіжалі сотні… (я не хадзіў «з тэхнічных прычын» – і пакуль апекуны фэста шрайбаюць скаргі на тых, хто быццам бы топча іхнюю «паляну», прычыны будуць знаходзіцца).

У пачатку лістапада згуляў у традыцыйным шахматным турнірчыку пад дахам Саюза беларускіх пісьменнікаў. З’явіліся новыя твары, што не магло не пацешыць. На фота ад Анатоля Івашчанкі – не ўсе ўдзельнікі 🙂 Паэтка Людміла Хейдарава, каторая 2-я справа, мяркуе так: «Шахматы гэта і філасофія, і мастацтва, і партнёрства, і прыгажосць, і любоў…»

А 5 снежня надышоў час для аўтограф-сесіі Рыгора (Гершана) Трэстмана, у якога ў лістападзе выйшла «Кніга Небыцця». Я завітаў у кнігарню Логвінава з асобнікам «Мы яшчэ тут!» за май 2007 г., дзе была надрукаваная нізка вершаў Трэстмана, – і наваліўся на паэта…

«Калі табе даюць лінееную паперу, пішы напоперак»… Больш мудрых думак – у 128 выпусках «Катлет & мух» 🙂

Цікавыя (каля)літаратурныя факты – у іншым допісе Пятра Рэзванава (19.09.2019):

Уладзімір Караленка амаль як Маякоўскі – пасля школы яго амаль ніхто не чытае, таму амаль ніхто не ведае, што «Дзяцей падзямелля» ён не пісаў. Ён напісаў «У благой кампаніі» («В дурном обществе»), а «Дзеці падзямелля» чыясьці пераробка гэтай аповесці, адаптацыя для дзяцей. Прычым калі з падобнай перапрацоўкі «Гарганцюа і Пантагрюэля» Рабле была выкінута ўся эротыка, то з караленкаўскай аповесці выкінулі «яўрэйскую тэму». Сам Караленка ў адным з лістоў пісаў, што перапрацоўка благая, але дагэтуль назіраецца непавага да волі аўтара. У жытомірскім музеі Караленкі ў апошняй залі, дзе выстаўлены пераклады на замежныя мовы, пераклад на румынскую правільны: «У благой кампаніі», а на англійскую – «Дзеці падзямелля». Можа таму, што Караленка пэўны час быў у Румыніі?

Ну, пры цару быў антысемітызм, таму гэта перапрацоўка была зразумелая. Палітыка СССР у «яўрэйскім пытанні» вядомая, i «Дзеці падзямелля» ў школьнай праграме таксама нічому не супярэчылі. Але чаму іх пакінулі ў сучаснай праграме, і ніхто не пратэстуе: ні супраць таго, што па-ранейшаму парушаецца воля аўтара, ні супраць таго, што выкінуты яўрэі?..

Чытаючы такое, міжволі канстатуеш: свет поўны абсурду. Тое, што навагодняя елка сёлета была пастаўлена каля Палаца на Прытыцкага нават не 12-13 лістапада (як летась), а 9-га, дадатковае сведчанне. Гармідар у ізраільскім палітыкуме, дзе намячаюцца новыя выбары ў Кнэсет (трэція за год) – яшчэ адно. Бібі, Бені ды Эвік за месяцы (!) перамоў не здолелі сфармаваць дзеяздольны ўрад, хоць ты на помач прэзідэнту Рыўліну кліч Рыгорыча… Названы хітрун пераседзеў семярых прэм’ер-міністраў, а з 2018 г. перакідвае адказнасць на восьмага.

Міністэрства па падатках і зборах РБ падлівае алею ў цяпельца. Учора на мэйл прыслалі пісулю –ажно ў двух асобніках, хіба «для надзейнасці»…

А нічога, што тэрмін платы падатку мінуў звыш трох тыдняў таму? Папярэджанні можна і варта было рабіць перад 15.11.2019. Ну і чаго-чаго, а нерухомасці «Рубинчик В. П.» не мае ды ніколі не меў. Тут такое: паведамляеш свой мэйл дзяржканторам – рыхтуйся да хвалі спаму 🙁

Усё ж часам абсурд удаецца хоць на каліва, але зменшыць. У «Катлетах…» нямала гаварылася пра стан спраў у Беларускай федэрацыі шахмат. Пазачарговая канферэнцыя суполкі 16.11.2019 зацвярдзіла «своеасаблівы» спіс ганаровых членаў – 4 чалавекі, з іх двое гросмайстраў (адзін з 2017 г. не жыве) і двое высокіх чыноўнікаў. Даслаў я ў БФШ запыт – куды дзеўся вопытны трэнер Леанід Суднікаў, ганаровы сябра з сярэдзіны 2000-х? – і 03.12.2019 атрымаў адказ ад выканаўчай дырэктаркі Надзеі Краўчук: «Почетные члены БФШ, утвержденные в более ранний период, данный статус не теряют. На официальном сайте в ближайшее время информация будет актуализирована». Сапраўды, ужо 4 снежня заўважыў, што спіс папоўнены прозвішчамі Суднікава і дваіх экс-босаў федэрацыі (Карагіна, Іванова). Мо даспее БФШ і да расшыфроўкі заслуг кожнага з уганараваных, бо, напрыклад, у выпадку генпракурора Канюка тыя заслугі не кідаюцца ў вочы. 😉

 

  

У мастацкім музеі адкрылася выстава ўраджэнца Смілавічаў Файбіша-Шрагі Царфіна (1899/1900–1975, памёр у Францыі) – прадоўжыцца да лютага 2020 г. А мінчанка Natusia, яна ж Наталля Агарэлышава, падрыхтавала да Ханукі самаробныя паштоўкі – гл. вышэй. Мне такая «народная творчасць» блізкая, бо і сам у 2012–2014 гг. пад эгідай суполкі «Шах-плюс» распачынаў серыі «Выбітныя шахматныя кампазітары Беларусі», «Знакамітыя яўрэйскія пісьменнікі Беларусі» (паштоўкі з пісьменнікамі Аксельродам і Кульбакам можна бачыць тут). Наталля тлумачыць: «Ханукальныя – на трох мовах, а з сінагогамі – назвы штэтлаў і гарадоў перапісала з карты Довіда Каца, у яго там лацінкаю. Ідэя гэтых паштовак – практычнае ўвасабленне маёй магістарскай працы, прысвечанай сінагогам Гомельшчыны… Фармат паштовак – падарункавы, “ад чалавека чалавеку”, таму спадзяюся, што нехта адкрые для сябе частку багатай яўрэйскай спадчыны. Але я малявала не толькі сінагогі. У снежні нас чакае цудоўнае і светлае свята Ханука, таму другую партыю паштовак я задумала як віншавальную. Хаг Ханука Самэах!»

Раман жа (Шмуэль-Рувен) Цыперштэйн з Пінска колькі гадоў таму аформіў дыск, дзе быў запісаны ханукальны канцэрт…

І яшчэ пінскае віншаванне аф ідыш: «А фрэйлэхе, а ліхтыке, а гешмаке Ханыке!»

Вольф Рубінчык, г. Мінск

wrubinchyk[at]gmail.com

10.12.2019

Апублiкавана 10.12.2019  20:40

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (100)

Шалом! Ну во, дажыліся – кшталт «вялікага юбілею»… Хацеў бы назваць тых, каторыя не адмаўляліся супрацоўнічаць з серыялам «Катлеты & мухі» (est. 2015). Гэтыя людзі давалі каментарыі, слалі водгукі і/або матэрыял для будучых серый, цытавалі асобныя выпускі, бывала, зацята спрачаліся з аўтарам: Маргарыта Акуліч, Уладзімір Бараніч, Сяргей Будкін, Інэса Ганкіна, Юрась Гарбінскі, Уладзімір Гінзбург, Якаў Гутман, Зміцер Дзядзенка, Андрэй Дубінін, Алена Ждановіч, Фёдар Жывалеўскі, Алег Зелянцоў, Ігаэль Іегудзі аka Косця Лук, Леў Казлоў & Галіна Кур’яновіч, Сяргей Каспараў, Павел Касцюкевіч, Уладзіслаў Каташук, Васіль Кісляк, Зміцер Левіт, Дзмітрый Лыбін, Антон Лявіцкі, Людміла Мірзаянава, Гена (Гдалія) Пекер, Ігар Пушкін, Аляксандр Розенблюм, Дзмітрый Рослаўцаў, Святлана Рубінчык, Уладзь Рымша, Пётр Рэзванаў, Алесь Рэзнікаў, Павел Севярынец, Анатоль Сідарэвіч, Іна Соркіна, Сяргей Спарыш, Анатоль Старкоў, Віктар Сяргейчык, Юрый Тэпер, Аліна Федарэнка, Васіль Фрэйдкін, Алекс Фурс, Фелікс Хаймовіч, Віталь Цыганкоў, Раман Цыперштэйн, Андрэй Шуман, Ганна Янкута… Усім і кожнаму – мех падзяк! І два мяхі – рэдактару belisrael.info Арону Шусціну, які звыш сарака месяцаў церпіць гэта во ўсё :-/

Былі поспехі, мільгалі няпоспехі – да прыкладу, няспраўджаныя прагнозы. Суцяшаю сябе трывіяльна: маўляў, з кожным здараецца (а як яшчэ?). «Жырыноўскі па ўсіх параметрах не дацягвае да палітычнага лідара. І таму ў яго няма будучыні», – казаў пасол Расіі ў Ізраілі Аляксандр Бовін у інтэрв’ю «Новостям недели» (красавік 1994). І ў сваім дзённіку 1993 г. «чалавекавед» Бовін (1930–2004) занатаваў пасля першых выбараў у Дзярждуму: «Упэўнены, што за межы ХХ стагоддзя ён не выйдзе. Як палітычны лідар, зразумела». «Несапраўднага пасла» няма, а палітык на літару «Жэ» ёсць – летась атрымаў на расійскіх прэзідэнцкіх выбарах мільёны галасоў, трапіўшы ў тройку, як тое ўжо здаралася ў 1991 і 2008 гадах… ЛДПР выглядае – не скажу, што стала – амаль рэспектабельнай партыяй, і сёлета Аляксей Навальны ўжо гатовы падтрымаць яе кандыдата ў Піцеры (кажа, абы не ад «Адзінай Расіі»).

Ва ўсіх сэнсах бліжэйшы да нас прыклад – з Вадзімам Іосубам, папулярным у СМІ аналітыкам нейкага фінансавага агенцтва. Будзе казаць 28.01.2019: «На тыдні, які пачаўся…, еўра можа патаннець, знізіцца да 2.42» А паглядзіце, як на тыдні мяняўся курс:

Інфа з https://myfin.by/currency/eur (28.01.2019 – 03.02.2019). Cіняя лінія – курсы куплі, чырвоная – продажу. Еўра з 2.45 падаражэў да 2.47 руб., г. зн. амаль на 1%.

«Геапалітычных» прагнозаў апошнім часам таксама ў нас робіцца – хоць экспартуй іх аўтараў, хоць мяняй на коз, як летась зрабілі ў Турцыі з футбалістамі… Адзін фацэт варожыць, што Расія наўрад ці праглыне Беларусь, другі – што пагроза рэальна існуе, і жаліцца, што ў яго магчымасці расплюшчыць людзям вочы на пагрозу ў 100 разоў меншыя, чым у першага. То звярнуўся б на belisrael.info, чо 🙂 А папраўдзе, усе гэтыя накіды – ва ўмовах высокай ступені нявызначанасці ды недахопу інсайдэрскай інфы – нагадваюць эпізод з бессмяротнага гогалеўскага твору («даедзе кола да Масквы альбо не»).

Карацей, няма чаго быць мудрацом у вачах сваіх. Я-то не толькі да псеўдаэкспертаў, я і да сябе з іроніяй стаўлюся; яны – не ведаю.

Наказы в. а. цара наконт чарговага «ператрахвання» школьных праграм – гэта чысты Фанвізін, «Недарасль». Да таго ж касец, жнец і на дудзе ігрэц папракае настаўнікаў высокімі заробкамі – «ужо за 900 рублёў у сярэднім». Добра, што я не ў сістэме ды не мушу падпарадкоўвацца дурным загадам; уціск, відаць, такі, што і зорка «Радыё Свабоды» Ганна С. вырашыла для сябе «ненавідзячы, падпарадкоўвацца».

З другога боку, амбіцыі грамадскіх дзеячаў – тых, якія заяўляюць пра прэтэнзіі на галоўны фатэль краіны – таксама вылазяць аднекуль з паралельнай рэальнасці. У пачатку 2019 г. «адзначыліся» Мікола Статкевіч, ягоны цёзка Казлоў (нават не старшыня Аб’яднанай грамадзянскай партыі, а в. а.), Алена Анісім, якая замахнулася ажно на 40% галасоў выбарцаў… Пра ўсіх названых ужо разважаў: у прыватнасці, тут, тут і тут. Пільныя чытачы лёгка здагадаюцца, як я трактую шансы гэтых «кандыдатаў у кандыдаты» на наступных «выбарах». Ну, прынцып «не дагонім, дык хоць сагрэемся» ніхто не скасоўваў 🙂

Разумею тых, хто кажа, што выбараў няма. Дапраўды, апошні раз вылучэнне кандыдатаў мела нейкі сэнс у 2001 г., калі «вертыкаль» і Ліда Я. вырашалі меней (мелася больш-менш незалежная федэрацыя прафсаюзаў, не было амаль усёахопнай кантрактнай сістэмы, сеціва ідэолагаў; многія захоўвалі спадзевы на расійскіх дэмакратаў і Захад, на «еўрапейскія каштоўнасці» ўвогуле). І ўсё-такі… сітуацыя непрадказальная. Хто ў лютым 1989 г. прадбачыў, што ў сакавіку 1990 г. з Канстытуцыі СССР выкінуць артыкул пра «кіруючую ролю» КПСС, а ў ліпені кансерватыўны ў цэлым Вярхоўны Савет БССР заявіць пра суверэнітэт Беларусі? Цяжка мне пагадзіцца з Сяргеем Спарышам, які заранёў ацэньвае прэзідэнцкую кампанію у РБ-2020: «[Ігар] Барысаў або [Ганна] Канапацкая дакладна не будуць буяніць».

Дарэчы, канструктыўная ідэя (нават дзве), як папярэдне адбіраць кандыдатаў – і кандыдатак – на вышэйшую пасаду. Трэба, каб яны прачыталі Біблію, прынамсі Пяцікніжжа, і здалі іспыт на разуменне прачытанага. Вернікамі быць ніхто не прымушае, аднак Біблія – збор тэкстаў, на якія абапіраецца палова чалавецтва, дык трэба, каб тутэйшыя хоць бы збольшага сяклі паляну арыентаваліся, каб на самітах было пра што размаўляць…

Ну, асабіста я пускаў бы ў белпрэзідэнты толькі тых, каторыя чыталі мае кнігі і сёе-тое ў іх зразумелі 🙂 Дальбог, «Выйшла кніга» (2017) & «Выбраныя катлеты і мухі» (2018) таксама здольныя служыць «шыбалетам», гэткім пропускам у вялікую палітыку. Ведаю, што крыху перабольшваю, але з нагоды юбілейчыку – дапушчальна. Дый пісьменнік Максім Клімковіч зацікавіўся «Выбранымі катлетамі…», а чым ён горшы за палітыкаў? 😉

М. Клімковіч у час аўтограф-сесіі Андрэя Федарэнкі; сам А. Федарэнка. Фота В. Р. і racyja.com, Мінск, 31.01.2019

Усё яшчэ ёсць ахвотныя ўспомніць пра далукашэнкаўскую Рэспубліку Беларусь (гл. ранейшыя згадкі ад Ю. Тэпера, П. Рэзванава, А. Рэзнікава…). Зараз эстафетка перадаецца мінскаму мастаку.

Андрэй Дубінін (1963 г. нар.):

Асаблівых сігналаў са знешняга свету ў маім дзённіку не зафіксавана ў тыя гады. Я выкладаў у ліцэі, быў паглыблены ў працу… Да таго ж у 1992 годзе нарадзіўся першы сын, і часу было вобмаль. Але, мабыць, галоўная прычына апалітычнасці – мы (купа рэстаўратараў) свой пік прайшлі ў 1990 годзе, калі шчыльна ўлучыліся ў выбарчую кампанію ў Вярхоўны Савет па Фрунзенскім раёне Мінска, я стаў даверанай асобай работніцы Белрэстаўрацыі Элеаноры Вецер, мы ў майстэрні ўручную рабілі ўлёткі з анёлам і тэкстам «Будзе песьня – будзе і хлеб» (тады камуністыя ўсё казалі «будзе хлеб – будзе і песня»; маўляў, спачатку дайце кіўбасы людзём, а тады і мова падцягнецца). Штовечар абыходзілі кватэры па ўсім раёне, я асабіста амаль усе дамы абышоў і тлумачыў-усміхаўся-жартаваў-абаяў-агітаваў… Дамоў вярталіся апоўначы. Нашым праціўнікам быў Генадзь Карпенка, памятаю сходы па школах, асабліва запаў выступ Уладзіміра Папругі – таленавіты прамоўца быў. Мы крыху саступілі Карпенку, але з нашым рэсурсам – проста рамантычны палёт і ніякіх грошай, плюс мастацкае ўкладанне – гэта была перамога. Мы тады так улезлі з вушамі ў гэтую справу, што пасля ўжо, відаць, была адваротная рэакцыя – замкнуцца ў сваёй Вежы-Басталіі.

Толькі ўскосна на семінарах наш настаўнік Алег Хадыка часам чапляў актуаліі. Напрыклад, 5 лютага 1992 г. ён казаў: «Мы знявечаны тым, што не было сецэсіі, буржуазнага перыяду. Чурлёніс (у літоўцаў) а ў нас толькі Чуркін. І трэба ўзнавіць Міцкевіча, сентыменталізм, сентыментальны беларускі план. Данчык можа зрабіць больш за ўсіх. Самыя страшныя для беларускага народа беларускія прадаўшчыцы (гэта быў цэлы клас людзі пры размеркаванні ядомага). Пазняк хацеў беларусізаваць прадаўшчыц, а яны толькі вырваліся (з вёскі ў рускамоўную цывілізацыю)… Прадаўшчыц зараз можа адзін Данчык уработаць…»

* * *

Даволі годна прайшлі «міжнародныя дні Халакосту» ў Беларусі: традыцыйны канцэрт «Жоўтыя зоркі» ў дзяржфілармоніі, сюжэт на тэлебачанні з інтэрв’ю былых вязняў Мінскага гета Якава Краўчынскага і Фрыды Лосік (Рэйзман)… А найбольш крэатыўна, здаецца, павялі сябе актывісты ў Гродне – зладзілі «анімацыйную экскурсію» па тэрыторыі гета № 1.

Хто чытаў і канспектаваў «Катлеты з мухамі», той ведае: да тутэйшых сацыялагічных выбрыкаў я доўга ставіўся або скептычна, або… монапенісна. Але ж надоечы прачытаў інтэрв’ю дырэктара акадэмічнага інстытута сацыялогіі – прызначанага з паўгода таму – і нутром адчуў, што не ўсё яшчэ страчана. Кандыдат навук, якому ў сакавіку 2019 г. споўніцца 40 год, «шарыць» не толькі ў анкетах; яго не без падстаў раскручваюць як галоўнага драконазнаўцу Сінявокай. Агулам, чалавек, дарма што намагаецца «падфарбаваць» дзяржаўную ідэалогію (паклаўшы ў яе падмурак міфалогію беларусаў) транслюе разумныя думкі, напрыклад:

Беларусы глыбока ўсведамляюць сябе як асобную нацыю са старажытнай гісторыяй і самастойнай дзяржавай. Успрыманне сябе як малодшых братоў расійцаў або палякаў – чужы, навязаны звонку стэрэатып…

Ад навукоўцаў патрабуюць хуткага выніку. Усё гэта вельмі негатыўна адбіваецца на навуцы як на сферы прадукавання новых ведаў, таму што досвед паказвае: са 100 заяўленых даследаванняў толькі 10 даюць вынік. З гэтых 10 актуальную выгаду прыносіць толькі адно. Але, калі не фінансаваць усе 100, то і аднаго прарыву (у БССР 192030-х «прарывам», у адрозненне ад «пералому», называўся правал, у цяперашняй РБ – поспех; значэнне слоў з цягам часу мяняецца – В. Р.), здольнага акупіць усе выдаткі, не будзе.

Да таго ж новы дырэктар не без гумару: у сваім блогу посціў нямала «вясёлых карцінак», праўда, перад тым, як заняў адказную пасаду. Пра радыё і папоў – не новая, сустракаў яе гадоў трох таму ў Аляксея Вішні (між іншага заўважу: з такімі «сябрамі», як Вішня, Віктару Цою і ворагаў не трэ’ было мець). Тым не менш:

«Недзе на раёнчыку»; «Суб’ект-аб’ектная інверсія» (узята адсюль)

«Вольфаў цытатнік»

«Культура – гэта сістэма табу, а мастацтва – гэта сістэма пераадолення табу» (Міхаіл Швыдкой, 24.02.2018).

«Брак даверу да медыяў, спалучаны з пачуццём бездапаможнасці ў вырашэнні ўсё вастрэйшых эканамічных, сацыяльных і палітычных праблем, паспрыяў распаўсюду тэорый змовы па ўсім свеце» (Мана Неестані, iranwire.com, 27.11.2018)

«Дарога – гэта сіла, у якой няма канца» (БГ, песня пра «смарагдавыя дні», 2019)

«Агульны прынцып: у публічнай прасторы найбольш выгадныя актывы заўсёды маскіруюцца пад стратныя… Смецце — гэта рэсурс XXI стагоддзя» (Кацярына Шульман, 15.01.2019)

«Каб цешыцца з перамен, трэба, каб было нязменнае: велічэзная тоўшча жыцця, якая паўтараецца, рэпрадукуе сябе» (Уладас Павілайціс, 22.01.2019)

«Барацьба за падвышэнне зарплат — гэта барацьба з карупцыяй. Проста знізу» (Аляксей Навальны, 24.01.2019).

«Быць беларусам у Еўразвязе – гэта ўсё роўна што быць габрэйскім хлопчыкам у савецкай школе. Намагаешся быць лепшым, каб даказаць, што ты як усе» (Paval Kasciukevič, 24.01.2019)

Вольф Рубінчык, г. Мінск

03.02.2019

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 03.02.2019  18:47

***

Поддержать сайт 

Андрей Федаренко. МОНГОЛИЯ (2)

(окончание; начало здесь)

В монгольском языке к некоторым словам добавляется артикль, вроде французского «ля» – у монголов это «тав». Гастроном, а по-монгольски Тав Гастроном, музей – а написано: Тав Музей.

– Какой язык красивый, уважительный – таварищ музей, – шутил Максимяну.

Тав Музей быта. Тав Музей изобразительного искусства. Монголы любят картины-полотна широкого формата: эпизоды от рождения до смерти. Картины выполнены в азиатской технике – когда нарисованные предметы и люди не отбрасывают теней. Скульптуры в основном на буддистские мотивы. Из дерева, бронзы, золота, серебра, камня, мрамора; обычные изображения, с двумя руками, двумя ногами, и как пауки, с несколькими ногами и руками, но у всех фаллос, на фаллосе сидит азиатка. А то лежит такой батыр на спине. Одна сидит задом к нему, там, где и полагается ей сидеть, две другие – одна слева, вторая справа – на больших пальцах рук и ещё две – лицом к нему, на больших пальцах ног. Интересно выражение его лица – серьёзное, без всякой эмоции, глаза равнодушные, словно человек механически пробегает глазами неинтересную газету или думает о том, как бы завтра не проспать на работу в цех Минского подшипникового завода. В Музее-резиденции Богдохана карета – редкость, французского производства – и кафельные таблички, на которых цветные рисунки из камасутры. В буддистских храмах, где бубнят ламы в своих оранжевых балахонах, – буддистские боги, всегда голые, на фаллосе – обязательно молодая монголка. На стенах и потолке повсюду жуткие разрисованные драконы с огнём из пастей.

– Почему ваши боги такие страшные и похотливые? – спросил я у Чайдога.

– Может, потому, – подумав, ответил он, – что человек должен бояться того, кто сильнее, кто страшнее. Как он будет верить, бояться, уважать что-то доброе, симпатичное, безобидное?

Вечером ко мне в номер зашёл Калоев с бутылкой водки, половиной буханки «Дарницкого» и двумя огромными помидорами с солью в газетке.

– С Москвы осталось. Вижу, как тебе плохо… Не ел ничего.

Я достал стаканы.

– Что ты думаешь обо всём этом? – как и Максимяну в Москве, спросил Калоев.

Я пожал плечами, не понимая, что он имеет в виду.

– Ты заметил, какие картины? Какой дух, какие чувства они вызывают, какое значение они, их боги, придают половому акту? Никакой сакральности, никакого интима, всё буднично… А потом удивляемся, откуда войны, революции, почему гибли и ещё будут гибнуть миллионы, миллиарды людей! Ведь не ради такого абсурда, как идеалы или вера!

– А почему?

– Я скажу. В основе любой войны, революции, борьбы – сражение мужчины с женщиной. Между ними полная непримиримость, лютый антагонизм. На Земле только два класса, два лагеря, две партии – мужчины и женщины. Невозможно придумать две больших несхожести, две больших противоположности, вынужденные уживаться на одном шарике!

Я пил водку, закусывал чёрным хлебом с помидорами, которые перед тем, как откусить, макал в соль, а Калоев, увлёкшись, развивал свою теорию. Позже я узнал, что он разведён, а это для кавказца редкость; может, отсюда и шла его одержимость этой темой.

– Если вдуматься, женщины даже как бы и не люди, а какие-то совсем иные, особые существа, принесённые из Космоса, живущие рядом с людьми. Они лучше мужчин организованы, лучше приспособлены, потому что умеют прикидываться слабыми, а слабость – самое сильное оружие. Поэтому они побеждают. Когда-то великий поэт сказал – критикуйте мужчин, ругайте их, злитесь – никому в голову не придёт заступиться, защитить, пожалеть их; но лишь прикоснитесь к слабому полу – все женщины восстанут против вас единодушно, они составляют один народ, одну секту.

Всю жизнь, продолжал Калоев, от основания мира, как только возникли мужчина и женщина, они боятся, не понимают и ненавидят другой лагерь; отсюда и взаимная их тяга. Называется это «продолжением рода», «любовью», то есть половыми актами, а любой половой акт – проявление насилия, ненависти; мало что может быть более отвратительным, животным, чем перекошенное лицо во время экстаза; «заниматься любовью» смело можно переиначить на «заниматься ненавистью».

Я слушал и не слушал – больше прислушивался к своему животу, и с радостью ощущал, что водка помогает, даже спать захотелось. С благодарностью, любовно посматривал я на возбуждённого Элихана и соглашался с ним в мыслях – правда ведь, не женщина, а он, мужчина, почувствовал, что мне плохо, и пришёл помочь.

Спалось хорошо, но утром, стоило уловить носом запах курдючного сала, всё во мне перевернулось. Любая еда отдавала овечьим жиром. Я перестал есть и, проходя мимо ресторана, старался не дышать. Так минули пять дней голода и бессонницы. Только кофе и сигареты. Но, на удивление, держался. Тем временем всё делалось, чтобы нас познакомить с монгольской природой и бытом. Раньше думали, страна – сплошная степь. Узнали, что в Монголии, как в Греции, есть всё: реки и озёра, степь и горы, густые леса и пустыни…

Писательская делегация из СССР в Монголии. Автор справа

Почему-то очень трудно было выбираться из города, куча штемпелей, разрешений; то же и при возвращении назад. Ездили на автобусе-«пазике». Возили нас на самую полноводную реку Монголии – Селенгу. Она зарождается в горах, имеет длину в одной Монголии 600 км, затем течёт по Бурятии и впадает в Байкал. Все реки мутные, в глинисто-песчаных берегах, поэтому цвет их тёмно-серый, но сами – быстрые, стремительные. На берегах кое-где можно увидеть русских рыбаков-бородачей в химкомбинезонах. У нас в автобусе были удочки, мы тоже попробовали половить – на обычных кузнечиков, щёлкавших под ногами на берегу. Не успел я забросить – поклёвка, рывок, и вот бьётся в траве форелина! Рядом у Максимяну – в два раза большая! Но никто не радовался, да и не знали, куда девать этих рыбин; так и выпустили назад в реку.

Побыли в юрте. Живёт интеллигентная молодая семья, учителя, перебрались из Улан-Батора на природу – хотя бы на лето. Одеты в национальные костюмы, на ногах кожаные мягкие сапоги с загнутыми носами – «чтобы траву не повредить, землю не поранить», объяснил Чайдог (а я думал, чтобы в стремя удобнее втолкнуть). Впрочем, ковырять землю здесь действительно считается грехом, огородов не увидишь. Лук, чеснок, картофель, капусту, морковь, репу – всё покупают, и едят не сырыми, а только приготовленными на пару. Спиртное гонят из кобыльего молока, называется архи – молочный самогон, крепостью вроде градусов 10, по виду как растительное или машинное масло, такое же и на вкус. Возле юрты бегают дети, мальчик с девочкой, абсолютно голые (подтверждая поговорку Ростислава Смелого, брошенную в самолёте), зато в отличие от родителей разговаривают не по-русски и не по-монгольски, а по-французски.

– Ну и правильно, зачем человеку трусы? – так здоровее, – говорил Максимяну. – Лишь бы французский язык знали.

Под вечер остановились перекусить в туристическом кемпинге, очень красивое местечко, на лесной поляне, за лесом – синие горы под белыми шапками. В леске, куда отлучились по малой нужде, нашли гриб, похожий на маслёнок, только не коричневый сверху, а белый – альбинос.

– Смотри, какие у них маслята, – сказал я Ростиславу и легко слупил шкурку с гриба.

– Здесь не может быть наших грибов! Это лисовинник. Ну, конечно! Давай спорить!

– Такого слова не знаю.

Ростислав неожиданно загорелся, отцепиться от него было не так просто. Втянули Чайдога, позвали свидетелем, но он не интересовался грибами, не знал даже монгольского названия. Калоев и Максимяну – не лесные люди. А Ростислав не унимался. «Давай спорить на все деньги, которые при тебе!» У меня было 170 тугриков, а всех на 14 дней – 400, значит, половина, да ещё учитывая, что мы пять дней прожили – больше половины.

– А я, если проиграю, тебе в отеле отдам! При свидетелях! Ну что? Боишься?

Учили меня с детства – не завязывай спор никогда и ни с кем, не играй в азартные игры. Чёрт за меня протянул мою руку.

– Спорим! – чтобы только не видеть этого ненормального возбуждения, чтобы только он отцепился от души. Две мысли разом промелькнули: первая – зачем мне деньги, всё равно есть не могу, на сигареты хватит, и вторая – не возьмёт он.

Заинтересованные нашим шумом, от задних дверей кофейни подошли два монгола, поговорили по-монгольски с Чайдогом. Ростислав прилип к ним: что это за гриб? Монголы не знали. «Маслёнок?» – «Маслёнок», – подтвердил один. «Или лисовинник?» – «Лисовинник», – чуть более уверенно повторил другой. И этой микроскопической доли уверенности оказалось достаточно, чтобы деньги мои скоренько перекочевали сначала в ладонь Ростислава, а затем в портмоне и, наконец, в карман его джинсов.

Один из рабочих взял гриб:

– Ты за это заплатил 170 тугриков?

Всем было неудобно, кроме Ростислава. Он притих, подобрел. Похлопал меня по плечу, приобнял:

– Вот так. Меня никто в жизни никогда в спорах не одолеет. Есаул, есаул, что ж ты бросил коня…

Когда уж совсем поздно было, завернули к ещё одной юрте. Там жили только мужчины, человек семь. Все между собой говорили только по-русски. Ни до того, ни после я в жизни не видел более вежливых, добрых, тихих людей. Покатали нас по очереди на высоком коне, причём обязательно шёл сбоку мужчина, держа коня за уздечку. Побеседовали.

– А, Беларусь! – обрадовался мужчина. – Нил Гилевич, – произнёс он слово-пароль. – Я был в Беларуси, в Орше…

Беларусь, Орша, Нил Гилевич… И где я слышу эти слова – посреди монгольской дикой степи, у чёрта на куличках! Мы решили, что это какие-то учёные-этнографы, экологи, набираются практики среди родной природы…

Солнце совсем спряталось на далёком западе.

– Давайте здесь заночуем.

Чайдог уклончиво, пряча глаза, отказался: «Нет, ни в коем случае, поедем…» По дороге объяснил, что мы были в гостях у рецидивистов. Серийные убийцы, каннибализм, скотоложество…

– На перевоспитании здесь. Чего им в тюрьме сидеть? И польза от них, и они довольны…

– А если разбегутся?

– Видимо, доверяют им.

Даже этот эпизод никого не удивил и не рассмешил. Мы были уставшие, грязные, трезвые, хотели спать. Мы уже видели, знали, что всё здесь богато, экзотично, всё есть – кроме ясности, правильности, порядка, организации всего этого богатства, к чему интуитивно тянется европеец. Мы приехали сюда полные сил, энергии, самодовольные, уверенные, кичливые – вроде как цивилизованные люди, осчастливившие своим посещением Богом забытую китайско-русскую колонию. Теперь, когда не прошло ещё и недели, мы понимали, что Монголия победила нас. Мы оказались не готовы к ней даже в качестве туристов. Её стихия, азиатчина, первобытность, разнообразие, бескрайняя вольница – всё это быстро обломало, сковало нас. Подавленные, поникшие, умаянные, мы чувствовали и проговаривали вслух, что лишь две радости в Монголии: первая – когда сюда попадаешь, и вторая – когда уезжаешь.

В Улан-Батор вернулись около часа ночи, изнурённые, растрёпанные и голодные. Здесь нас ждал новый удар – ресторан после 24 часов обслуживает лишь за доллары. Вместе с нами очутилась у дверей какая-то американка, она тоже вернулась из позднего путешествия и, наверно, чувствовала то же, что и мы. Спросила у Чайдога, в чём дело. Он объяснил.

– Я приглашаю вас всех, – сказала американка.

– Пошли! – загорелся Ростислав.

Заманчиво было, но у нас же гонор, а ещё более – стыд. Я уже раздевался, когда в дверь постучал Чайдог. В номере Калоева все были в сборе, в том числе и американка с большой бутылкой джина. Стоял можжевеловый запах. Американка пожилая, с добрыми синими глазами, мало говорит, много слушает.

Сначала говорили все одновременно и быстро, Чайдог едва успевал переводить. Калоев доказывал абсурдность любой борьбы, пока руководит его величество инстинкт (я знал, что он имеет в виду: глобальную войну двух полов, вынужденных уживаться на одной Земле). Ростислав Смелый горячо убеждал, что Монголии с такой богатой природой и с такими ресурсами надо «рвать с Россией».

– А самим шарики подавать для гольфа? – насмешливо отвечал Чайдог.

– Всё правильно, – поддерживал неизвестно кого Максимяну.

Американка улыбалась, слушала внимательно, согласно кивала и говорила «Уес». Потом все успокоились, сидели молча – старая американка, белорус, монгол, осетин, молдаванин и русский – и по очереди пили джин из горлышка, держа двумя руками тяжёлую двухлитровую четырёхгранную бутылку. Наступало шестое утро нашего нахождения в Монголии. Оставалось ещё восемь.

2015

Перевёл с белорусского В. Рубинчик по книге: А. Федарэнка. Сузіральнік. Мінск: Кнігазбор, 2018.

*

17 января 2019 года Андрею Федаренко исполнилось 55 лет. Небольшой, но дружный коллектив belisrael.info присоединяется к поздравлениям в адрес Андрея Михайловича! Интересно, что бы он написал об Израиле? 🙂

*

31 января 2019 г. в минском магазине «Академкнига» (просп. Независимости, 72) в 18.00 начнётся автограф-сессия Андрея Федаренко. Любой желающий минчанин – или даже гость белорусской столицы – сможет посмотреть на знаменитого писателя и послушать его.

Опубликовано 24.01.2019  22:23

***

От редакции belisrael.info:

Активные авторы сайта, живущие в Беларуси, достойны не только добрых слов, но и поощрений, в том числе возможности приехать в Израиль.  Поэтому также надо  финансово поддерживать сайт. Хотя особых иллюзий на это  счет нет. Практически все считают, что коль столько лет держится сайт, то и далее обойдется без помощи. А потому не рекламируют публикации в соцсетях, при том, что тратят время на что угодно другое, а иной раз на написание постов, вызывающих ругань и рознь. Я часто по каналу Дождь слышу призывы оказать помощь и делают это не только его сотрудники, но и герои репортажей, др. журналисты. У нас же, за исключение Наума Рошаля, никто этим не отметился.