Tag Archives: Николай Козлов

В. Рубинчик. POST FESTUM

Шалом, таки да? Приведу – в переводе с белорусского – абзац из письма, полученного с адреса Союза белорусских писателей 24.03.2021 (поздравительный текст от имени Рады и секретариата СБП я обнаружил и здесь):

В эти праздничные дни мы с большой надеждой смотрим на нынешнее пробуждение белорусского общества и приветствуем обращение к настоящим ценностям – исконным национальным символам и фундаментальным составляющим нашей культуры: белорусскому языку и литературе. Без них невозможны те качественные перемены, за которые борется большинство граждан и которые так нужны нашей Отчизне сегодня. Искренне надеемся, что в это непростое время именно они будут тем надёжным основанием, на котором возникнет новая демократическая Беларусь.

Оптимистично… Увы, в современном мире литература – любая, в т. ч. белорусская – выглядит, скорее, не как основание-фундамент, а как элемент архитектурного декора, какой-нибудь пилястр или сандрик (с ним хорошо, но можно и обойтись). Наверно, ситуацию ещё можно изменить, но я не уверен, что знаю, как. Вот литературный журнал «Дзеяслоў»…

В 2019 г. тираж был 700 экземпляров, ныне – 500. Причём издание-то хорошее, и хуже, по-моему, не стало. В № 109 – рассказы Авраама Суцкевера, впервые переведенные с идиша на белорусский Феликсом Баториным.

Или взять сборники мастеровитого поэта Василя Жуковича, также выпущенные в Минске 2019-2020 гг.:

Прекрасное содержание, но тираж этих книг!.. Одной – 99 экз., другой – 111.

В день, когда упала стрела было получено поздравление от СБП, незадолго до полуночи хорошенько бабахало в нашем Центральном районе… «Народные умельцы» решили отметить наступавший День Воли, а заодно напомнить о карательной статье из кодекса об административных правонарушениях (ст. 23.34). Соответственно, фейерверки начались 24.03.2021 в 23:34 и, как я узнал позже, были устроены в разных районах Минска.

Угораздило же меня в тот вечер проходить мимо телевизора с включённой «Панорамой»… Около 21:40 ведущая, подхихикивая (дело, конечно, не в ней, а в её начальстве, начиная с Ивана Э.), рассказала, как Владимир Зеленский «сам себя уволил» указом об отстранении от должности главы одной из районных администраций. Затем, мол, документ убрали с сайта офиса президента Украины, но «в кэше гугла он остался». О, сие так важно было знать зрителям «главной» белорусской новостной телепрограммы!

На самом деле в Киеве где-то произошёл «косяк», но систему больше характеризуют не ошибки, а реакция на них. Люди Зеленского хотя бы прислушались к замечаниям – скоренько убрали корявую формулировку из распоряжения №206/2021-рп, объяснились… А проверил я, остались ли в официальном отчёте о «Всебелорусском народном собрании» слова «Глава ударства» (упоминал об этом казусе 18.02.2021)… Ещё как!

За месяц с лишним те, кто шил королю «новое платье», т. е. за народные рублики обновлял президентский сайт, не залатали «дырку». Но, может, это досадное исключение из правил? Спустимся на уровень совета министров РБ.

По состоянию на 25.03.2021 в списке министерств – что на белорусском языке, что на русском, что на английском – не был упомянут министр по чрезвычайным ситуациям Вадим Синявский, назначенный на должность ещё 11 марта. Насколько я знаю, сведения о такого калибра чиновниках должны вноситься на официальные интернет-ресурсы в течение трёх дней – а тут две недели прошло.

В англоязычной версии, кстати, отсутствовал не только полный тёзка знаменитого спортивного комментатора, но и министр архитектуры и строительства РБ Руслан Пархамович, которого утвердили аж в июне 2020 г.

Раньше маякнул бы ведущим правительственного сайта (что и делал весной 2019 г.), указав на недоработки. Сейчас мне это неинтересно по двум причинам: 1) два года назад ошибки-то исправили, но поблагодарить «указчика» не сочли нужным; 2) к 2021 г. правительство, похоже, cовсем скатилось в г…, и активно вытаскивать его оттуда – Сизифов труд. Если имеются у кого-то в аппарате совмина остатки здравого смысла – доберутся до этой страницы, прочтут, скорректируют. Если нет… ну, тогда и моё письмо вряд ли поможет.

Всё же не исключено, что после моей публикации телепропаганда свой тон чуток сбавит. И человек, называющий себя главой правительства, чуть меньше будет заниматься ерундой вроде произнесения грозных речей на киностудии «Беларусьфильм»:

Несмотря на то, что вы люди творческие, требования к Министерству культуры и киностудии будут самыми напряженными и жесткими… Как итог нашего собрания от министра культуры я хочу услышать ответ на вопрос, когда будет результат, которого ждет в первую очередь белорусский зритель. А результат в вашем случае это кинолента, которая является хитом или блокбастером. Кассовый фильм, который будет не только демонстрировать мастерство белорусских кинематографистов, но и принесет коммерческую выгоду.

Приятель, найди для начала толкового корректора/стильредактора и у себя на сайте кое-что поправь – это попроще, чем с твоими подчинёнными бюрократами создать «хит или блокбастер». Один талантливый режиссёр уже попробовал (я об Андрее Кудиненко с его «Масакрой», снимавшейся на «Беларусьфильме» в 2009–2010 гг.) – и сам он больше не хочет, и последователей у него не видно. Ну, можно выписать из-за границы «тоже-режиссёров» типа Уильяма де Виталя, aka Виталий Васильков, которые склепают очередной «Код Каина» («Мы, братья», 2015)… Тут пишут, что бюджет фильма превысил 2 миллиона долларов, а сборы в России не дотянули до $7280 – без комментариев.

Вот ещё штришок. Между минскими улицами Червякова и Кропоткина, на месте снесённого фарфорового завода (о нём и о состоянии промышленности в современной Беларуси упоминалось полгода назад), с 2019 г. строится жилой комплекс. За-ради этой стройки намеревались снести часть гаражей во дворе:

Уведомления на гараже № 1 гласят: «В соответствии с решением Минского городского исполнительного комитета №752 от 02.03.2017 металлические гаражи по пер. Торфяному подлежат сносу»; «ЖРЭО Центрального района г. Минска уведомляет: в связи со срочной реконструкцией теплотрассы вам необходимо в срок до 18 сентября 2020 г… снести временные металлические гаражи №1, №3, №5, №6»

Фото сделано 25.03.2021. Т. е. местная власть чего-то решила – и не выполнила. А может, гараж вообще не мешал стройке и реконструкции теплотрассы? Тогда зачем было принимать решение о его сносе, пугая судом?

Короче, всегда посмеиваюсь, когда инфоклоаки болтают о развале системы госуправления в Украине: «Чем кумушек считать трудиться, не лучше ль на себя, кума, оборотиться?» Синеокая, пожалуй, в чём-то могла бы дать фору… Здешние «косяки» не так бросаются в глаза, но вреда от них как бы не больше (раз они менее заметны, то хуже поддаются искоренению).

Интересные вещи рассказал «Нашай Ніве» подполковник МВД, в конце 2020 г. бежавший именно в Украину:

Пока не будем называть фамилии, но у одного бывшего министра люстра дома – 60 тысяч долларов. Откуда? А «подарили». Его не посадишь и вопросов не задашь, хоть бы он и за миллиард люстру повесил, т. к. система построена так: если человек в кадровом резерве Лукашенко, то без его согласия ничего произойти не может.

Хочешь обоснованно отправить в СИЗО министра? Надо писать рапорт на имя Лукашенко со всей фактурой, описать противоправную деятельность, а он почитает и наложит резолюцию, как ему захочется. Может быть резолюция «Действуйте» – значит, можно брать. А может быть резолюция «Продолжать наблюдение», чтобы ему докладывали всё, слушали, собирали компроматы. Это может никаким делом и не окончиться, но понадобится для управления человеком в будущем, чтобы манипулировать им через угрозу посадки. Вот такие люди у нас на высоких должностях.

Примерно о том же, помнится, писал анархист Игорь Олиневич (см. его умную книгу начала 2010-х «Еду в Магадан»), но любопытен сам факт свидетельства от офицера, который ещё в конце 2020 г. служил системе… Лишний раз подтверждается, что «силовики» в Беларуси – слабовики, сословие подневольное; идеологи, особенно те, кто расставляет кадры, способны заблокировать решения «людей в погонах». И очевидно, что система не перазагружается путём удаления отдельно взятых держиморд (привет всем, кто видел «корень зла» в Шуневиче, а затем в Караеве).

Прав Станислав Лупоносов и рассуждая о том, что в августе 2020 г. «Народ не поверил в свою мощь и не понял, какой силой владеет. Высказал негодование, но власть не взял». Однако бессмысленным ли было то «негодование»? «Ничто на Земле не проходит бесследно» (С), или, как в октябре 2020 г. я писал Инне Соркиной, «Не так с протестным движением хорошо, как без него было бы плохо». Мысль развёрнута у молодого минского политолога Павла Каторжевского (zanovo.media, 25.02.2021): «Ни одна революция не застрахована от того, что её реальные результаты будут далеки от желаемых. За эти месяцы белорусский народ накопил значительный опыт борьбы. На многих предприятиях появились стачкомы и ячейки независимых профсоюзов. Во дворах организовались соседские комитеты. Сотни тысяч людей вышли из анабиоза и не собираются сдаваться. Усиливая репрессии и изливая на население потоки пропаганды, диктатура фактически признаёт, что трон уже не настолько крепок, как раньше».

П. Каторжевский

Единственное, пока не вижу в протестной «движухе» 2020–2021 гг. необходимых и достаточных признаков революции, о чём говорил не раз – по-русски и по-белорусски. Ну, Павел из партии «Справедливый мир» позиционировал себя как троцкист, и его читателям, видимо, следует делать поправку на wishful thinking. А может, здесь и сейчас куётся какой-то особый, неклассический вид революции – всему миру на удивление? 🙂

Мысль же об усилении репрессий оспорить трудно. Правда, переводчица Ольга Калацкая за пару пощёчин, выписанных телепропагандону, получила два года «домашней химии» (всё-таки не годы колонии).

Ольга на выходе из суда, 24.03.2021

С другой стороны, идут наезды на белорусско-польских активистов, растёт давление на адвокатов, бравшихся защищать «политических»… Эти адвокаты – например, Сергей Зикрацкий – вдруг перестали удовлетворять требованиям министерства юстиции, устроившего массовую переаттестацию.

Лидеру Объединённой гражданской партии Николаю Козлову, похоже, светит срок в рамках уголовного дела – не иначе как месть за «сбежавших» однопартийцев, работающих на штаб Светланы Тихановской. Ночь с 22 на 23 марта Николай провёл в одноместной камере в компании нескольких человек, дыша хлорными испарениями; сейчас отбывает 15 суток административного ареста 🙁 И взятых в плен журналистов администрация не спешит отпускать, даром что за них «вписались» 50 руководителей журналистских союзов из 33 стран мира.

Вольф Рубинчик, г. Минск

26.03.2021

wrubinchyk[at]gmail.com

Опубликовано 26.03.2021  01:21

КАРЦІНКІ ГОДА (2020)

Па-першае, мясціны, дзе бываў не раз і ў якія хацеў бы вярнуцца…(Шчучыншчына тут не згаданая – яна па-за канкурэнцыяй!)

Магілёў, жнівень 2014

Пінск, кастрычнік 2016

Гродна, кастрычнік 2018

Шмат дзе яшчэ хацеў бы пабываць, але ў 2020-м было амаль не да вандровак. Ніжэй вы знойдзеце суб’ектыўную падборку здымкаў з двух беларускіх гарадоў, пераважна з Мінска.

У Барысаве, 02.02.2020. Абмінуць такое дзіва ніяк не мог…

Прасп. Рэвалюцыі

На вул. ІІІ Інтэрнацыянала (!)

Дворык у старой частцы Барысава

Паэтка Ната Голава і каваль Алесь Панцялей у барысаўскім Цэнтры творчасці дзяцей і моладзі

З Юрам Тэперам каля яго дома па вул. Альшэўскага ў Мінску, 05.04.2020. У лістападзе Юры не стане 🙁

Дзьмухаўцы ў Кіеўскім скверы, апасаючыся каранавіруса, палічылі за лепшае разгрупавацца… 22.04.2020

«Курданёр» на мінскім бульвары Шаўчэнкі, 30.04.2020

Чарга ахвотных падпісацца за альтэрнатыўных кандыдатаў, якая збянтэжыла тутэйшых «застабілаў». Вул. В. Харужай, 31.05.2020

Палітык і пісьменнік Павел Севярынец паспрабаваў заступіцца за арыштаванага Сяргея Ціханоўскага, але і сам праз некалькі гадзін апынецца за кратамі. Вул. В. Харужай, 07.06.2020

Кіраўнік Аб’яднанай грамадзянскай партыі Мікола Казлоў нешта тлумачыць народу, 07.06.2020

Журналіст Віталь Цыганкоў вяшчае ад Камароўскага рынка, 14.06.2020

Яшчэ адна тагачасная гутарка… З мікрафонам – Арцём Лява

Пляцоўка перад домам, у якім паўстагоддзя таму жыў Уладзімір Караткевіч (вул. В. Харужай, 48; тут відаць дом № 46/2). Чэрвень 2020 г.

Мастак Андрэй Дубінін у тым жа квартале Каштанаўкі, cярэдзіна лета

Галубятня каля дома № 38 па вул. Кахоўскай (ліпень 2020)

У пачатку жніўня афіцыёзныя імпрэзы перад кінатэатрам «Кіеў» мала каго цікавілі – пакуль ды-джэі Кірыл Галанаў і Улад Сакалоўскі не «парвалі шаблоны»

Афішкі-«заманухі», каб людзі ўдзельнічалі ў «выбарах» 09.08.2020

Фантаны на Свіслачы, недалёка ад пл. Перамогі. 18.08.2020

Афішкі-«заманухі», каб людзі страйкавалі. Цэнтральны раён Мінска, жнівень 2020 г.

Стужкі на пл. Перамен (10.09.2020) – страшны вораг для нацыянальнай бяспекі! У канцы снежня кіраўнік раёна дастаў ад А. Лукашэнкі медаль «За працоўныя заслугі» – няйначай за іх упартае знішчэнне, якое ў лістападзе прывяло да смерці Рамана Бандарэнкі

Вынік аднаго з набегаў «пятрушак», верасень 2020 г.

Скарыстаўшыся адсутнасцю дзяжурных міліцыянераў, дзеці малююць на знакамітай будцы тое, што ім падабаецца. 13.09.2020

Праз плошчу Перамен праязджаў на ровары Павел Касцюкевіч, вялікі пісьменнік зямлі беларускай. 15.10.2020

Госці паэтычнай вечарыны ў «Шахматным дворыку» разбіраюць і падпісваюць паштоўкі палітвязням, 26.10.2020

На пл. Перамен выступае гурт «Leibonik» (Ганна Рэзнік і Сяргей Башлыкевіч), 26.10.2020

Прэзентую свае кніжкі 2018–2020 гг. на прыступках кінатэатра «Кіеў». Фота С. Рубінчык, 22.11.2020

«Галалёд на зямлі, галалёд…» (С) Выгляд «Шахматнага дворыка», 28.12.2020

***

З Новым годам усіх добрых людзей! Няхай сусветныя праблемы, якія пакінулі след і на гэтай cціплай падборцы, застануцца ў мінулым.

Вольф Рубінчык, г. Мінск

30.12.2020

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 30.12.2020  17:40

В. Рубінчык. Куды беднаму яўрэю дзявацца?..

Учора трэці і апошні раз завітаў да «пікетчыкаў» ля Камароўскага рынка. Падпісаўся за Уладзіміра Няпомняшчых.

Зборшчык подпісаў за гомельскага пенсіянера – таксама пенсіянер – трымаў сябе сціпла, нават не дэманструючы фота свайго «боса»

Падышоў я і да Вольгі Кавальковай… Аднак ні Уладзімір, ні Вольга, ні Мікола Казлоў, якога падтрымаў мінулым разам, забраныя подпісы здаваць не будуць. Мажліва, яны калекцыяніруюць аўтографы.

Атмасфера 14.06.2020 была больш панурая, чым тыдзень, а тым болей – чым два тыдні таму.

Так было апоўдні; так – на гадзіну пазней

Нават музыка, пакуль я гойсаў па плошчы, не грала 🙁 Відаць, паўплывалі «наезды» згары як на ўстановы («Белгазпрамбанк»), так і на людзей. Вунь 10 чэрвеня чарговыя тэрміны адміністрацыйнага арышту дасталі відэаблогер Шэры Кот, ён жа Дзмітрый Казлоў, і актывісты ініцыятывы «Еўрапейская Беларусь» Арцём Чарняк ды Міхаіл Бандарэнка.

Паслухайма песню «Шэры кот» (2018) гурта «Голая манашка» – не пра блогера, дык пра непарадны Мінск…

На масцы ў дзяўчыны: «Ха-ха, я тут жыву»

Ну, пра час, патрачаны ўчора на Камароўцы, не шкадую: хоць знаёмых пабачыў. Сярод іх былі двое ўплывовых журналістаў, з якімі падзяліўся думкамі аб памыснасці «народных» помнікаў медыяменеджарам і палітычным аналітыкам. Праўда, энтузіязму ў суразмоўцаў не прасочвалася – яны быццам бы не супраць, але… Баюся, ідэйка будзе прыдушана следам за папярэднімі.

А раптам не? Тады помнік рана памерлым заснавальнікам і рэдактарам СМІ варта было б прысвяціць не толькі пералічаным раней Базану, Валадашчуку, Герменчуку, Зісеру, Каралю, Ліпаю, Шырокаму, а і Эдуарду Брокараву з Горак (1961–2010). Гэта заснавальнік газеты «Узгорак», якая гадоў 6 таму друкавала мае опусы.

Да спісу палітаналітыкаў – Багуцкі, Бугрова, Навумава, Панькоўскі, Патупа, Сіліцкі, Чарноў – далучыў бы Анатоля Майсеню (1959–1996). Ён загінуў у аўтакатастрофе пры цьмяных абставінах.

Э. Брокараў, А. Майсеня

Выглядае, зварот з заклікам надаць вуліцы ў Мінску імя Юрыя Зісера, дарма што раскручаны ў мас-медыя («тутбай», «сіцідог», «куку», «Еўрарадыё», «РС», «Белсат», «Белпартызан», «Новы час»…), не збярэ 5000 подпісаў. Нагадаю: колькі год таму за вуліцу Васіля Быкава ў Мінску выказаліся звыш 100000 чалавек – праўда, і гэта пакуль што не дало плёну.

Праз дзень «зісераўская» петыцыя мае быць адпраўлена ў Мінгарвыканкам; на сёння яе падпісалі 4600. Сваё стаўленне я выказаў у траўні, яно не змянілася. Калі коратка: цешыць любая праява законнай грамадскай актыўнасці, сам жа мару пра іншае.

Задзёрысты блогер, раней ужо цытаваны на belisrael (Аляксандр Бур’як), ведаў Ю. Зісера асабіста ды напісаў пра яго нешта кшталту мемуараў. Прапаную ў перакладзе на беларускую больш-менш аб’ектыўнае, абгрунтаванае, карэктнае:

Ён крыху вылучаўся на мясцовым шэраватым фоне. Не як белая варона, але блізка да гэтага.

Самарэалізавацца ў сумленным грамадска-карысным бізнэсе ён спрабаваў, але хутка ўпёрся ў тую акалічнасць, што трэба шмат кампраміснічаць, іначай справа дрэнь.

Зісер – адзіны ў маім полі зроку чалавек, які назваў сваю фірму прыстойна – «Надзейныя праграмы».

Нацыянальна-заклапочаныя беларусы ставіліся да яго з халадком – не толькі таму, што яўрэй і прыхадзень, але таксама таму, што ён занадта ладзіў з уладай. А не будзеш ладзіць з уладай – не будзеш паспяховым у гэтай краіне.

Блізу 1991 г. Зісер мякка клеіўся да Ашчадбанка наконт праграмы для апрацоўкі ордэраў, а я якраз працаваў у Мінскім абласным упраўленні гэтага банка на пасадзе галоўнага спецыяліста аддзела аўтаматызацыі. Мы з Зісерам разам з’ездзілі на электрычцы ў Барысаў… Добра паразмаўлялі ў тую паездку і знайшлі агульнае ў інтарэсах, грамадскай пазіцыі і некаторых дэталях біяграфіі. Я калісьці быў галоўным «нефармалам» у сваім НДІ, Зісер – у сваім. «Нефармалы» – гэта былі тыя, хто адкрыта, але ў межах закона, выступалі за «дэмакратыю» і супраць засілля КПСС.

Наконт сваёй фірмы Зісер тады сказаў, што плаціць свайму вядучаму спецыялісту больш, чым сабе. Веру, што так і было: Зісер імкнуўся быць правільным.

Тое, што Ю. З. у 2000-х быў ледзь не яўрэйскім «смотрящим по Белоруссии» (не ведаю, як перакласці слоўца з блатнога арго) ды стаў «гонарам беларускага яўрэйства», па-мойму, перабольшана. Да сярэдзіны 2010-х не дужа-то Юрый Анатольевіч гарнуўся да т. зв. «абшчыны», у сэнсе да тутэйшых яўрэйскіх суполак. Пасля сумнавядомых выказванняў Лукашэнкі ўвесну 2015 г. («не можам нармалізаваць») Зісер пакрыўдзіўся за тое, што суполкі гучна за яго не заступіліся… Крыўду ён выплюхнуў у фб увосень 2019 г., дык «рэфармісты» патлумачылі Ю. З., што ён тады ляцеў у самалёце і з ім не маглі звязацца, каб эфектыўна абараніць… Па-мойму, так сабе адмазка.

Як бы ні было, прадпрымальнік цікавіўся некаторымі (каля)яўрэйскімі праектамі і фундаваў іх. Але ў тым жа маштабе, калі не большым, ён фундаваў «неяўрэйскія» ініцыятывы – «фестываль Башмета», рэстаўрацыю арганаў. Не саромеўся сваіх сімпатый да хрысціянства і ўсходніх паганскіх практык, а з іудаізмам меў няпростыя стасункі. Менаваў сябе агностыкам.

Спачатку Ю. З. разышоўся быў з «яўрэйскім істэблішментам» у стаўленні да барысаўскага гурта «Жыдовачка». Апублікаваў іранічны пост пра актывістаў, каторым няма чаго рабіць, акрамя як цкаваць аматарскую капелу за назоў, а маглі б павесіць мемарыяльную таблічку на будынку Харальнай сінагогі, etc. Наракаў, што яго не запрасілі на пасяджэнне ў верасні 2019 г., дзе «прафесійныя яўрэі» вырашылі паскардзіцца на гурт у «інстанцыі». Аднак неўзабаве Зісер & скаржнікі замірыліся ды разам правялі клезмер-фэст, пакінуўшы «Жыдовачку» за бортам.

Мяркую, па сутнасці меў А. Бур’як рацыю і ў наступным:

Нейкі час Зісер спрабаваў зрабіцца блогерам, але справа не пайшла: яго тэксты вялікай увагі не прыцягвалі. Быў ён разумненькі, але яго крэатыўнасць рэалізоўвалася на нізкіх узроўнях складанасці: падсекчы новае і моднае ды раней улезці ў струмень. А вось хадзіць супраць цячэння і кляпаць радыкальнае сваё насуперак усяму – гэта было не яго, не Зісерава.

Да партала tut.by, запушчанага ў 2000 г., быў, напрыклад, даволі цікавы сайт open.by. Пішуць, што беларуская інтэрнэт-крама Oz.by таксама з’явілася ў 1999 г. «Бацькам байнета», як тут, я б Зісера не назваў. Тым не менш мінскі дзелавы клуб «Шэкель» (тузін дзівуноў) заявіў на сваёй fb-старонцы (17.05.2020, пер. з рус.):

Без Юрыя Анатольевіча Байнет (у арыгінале з вялікай літары – В. Р.) пачаўся б не ў 2000, а гадоў на 5 пазней. Ён задаў тэмп і першы паказаў, што ў Байнет трэба і можна ўкладваць грошы. Ён сфармаваў попыт.

Для Яўрэйскага Дзелавога Клуба і для ўсёй яўрэйскай абшчыны – гэта быў больш, чым сябар. Гэта была ролевая мадэль чалавека, яўрэя, філантропа і бізнэсмена!

Паколькі радкі ад «Шэкеля» з’явіліся ў дзень смерці Юрыя Зісера, пэўная гіпербалізацыя ў іх зразумелая й вытлумачальная… Не ведаю, як для «абшчыны», а для мяне Ю. З. быў чалавекам неадназначным, з моцнымі і слабымі бакамі. Тое самае сказаў бы пра Пятра Марцава – шматгадовага шэфа «Белорусской деловой газеты». Мабыць, у 1990–2000-х не было тут анёлаў у бізнэсе, i я не ўпэўнены, што яны сустракаюцца зараз. «Бізнэс-анёлы» – іншае…

Ну, і зноўку пра выбары-дурыбары. Як давесці электарату, што адзін чэл пасля 26 гадоў кіравання мусіць застацца яшчэ на пяцігоддзе? Слушны адказ: «ад супраціўнага», то бок расказаць, што астатнія будуць яшчэ горшымі…

Агітпроп ужо даўно не «прадае» Лукашэнку-інаватара, які павядзе ўсіх у «моцную і квітнеючую Беларусь». Акцэнт робіцца на стабільнасці; шмат разоў за апошнія гады краіна менавалася «астраўком бяспекі» (нядаўна – тут). «Мы павінны забяспечыць кожнаму чалавеку магчымасць спакойна хадзіць па сваёй зямлі, а бацькам – як гэта заўсёды было ва ўсіх нашых гарадах – спакойна не проста хадзіць па зямлі, а з маленькімі дзеткамі за руку ў любы час сутак». Звязаць збор подпісаў і пагрозу для дзетак, якім прыспічыла пагуляць за руку з бацькамі, напр., а 3-й гадзіне ночы, да Рыгорыча ніхто не дапяў; пэўна, гэта мясцовае ноў-хаў. Лалітыка – яна такая лалітыка…

А калі больш сур’ёзна – ці такая ўжо бяспечная Беларусь? Зірнем у спіс краін, расстаўленых паводле колькасці наўмысна забітых на 100 тыс. чалавек за год. Сінявокая (2,39) глядзіцца лепей за Расію ды Украіну, але значна саступае Польшчы (0,73), Чэхіі (0,6), Славакіі (1,37),  Cербіі (1,23), Харватыі (0,58)… Тут я згадаў «славянскія» краіны. Што казаць пра Скандынавію; нам трэба цягнуцца да ўзроўню ваяўнічых Азербайджана (2,2) ды Арменіі (1,69), і нават… да Буркіна-Фасо (1,3), з якой адзін выскаляка ўсё пнецца паставіць нас «на адну дошку».

Магчыма, падлеткавага хуліганства і публічных п’яных выбрыкаў такі паменшала ў параўнанні з 1990-х гадамі, але не толькі таму, што вырас штат міліцыі. Праз тэхнічны прагрэс (амаль усе цяпер з мабільнікамі, многа дзе вісяць відэакамеры…) дробныя правапарушэнні цяпер лягчэй фіксуюцца. Разам з тым няможна выключаць, што пільны кантроль пры адсутнасці эфектыўнай сістэмы псіхалагічнай разгрузкі/дапамогі цісне на маладое пакаленне, стымулюючы буйныя акты гвалту.

На маёй памяці, «астравок бяспекі» ў ХХІ ст. скаланалі:

выбухі ў Віцебску (верасень 2005, дзясяткі параненых);

выбух у цэнтры Мінска (ліпень 2008, дзясяткі параненых);

выбух у мінскім метро (красавік 2011; 15 забітых, сотні параненых);

напад юнака з бензапілой і сякерай на жанчын у сталічным гандлёвым цэнтры «Еўропа» (кастрычнік 2016; 1 забітая, 2 параненыя);

напад вучня з нажом на настаўніцу і іншых вучняў у Стоўбцах (люты 2019; 2 забітых, 2 параненых)…

І ўсё гэта нарабіла не «пятая калона». Думаю, «няшчасны выпадак» у час салюту 3 ліпеня 2019 г., калі ў Мінску загінула жанчына, а многія гледачы былі паранены аскепкамі, цалкам спісаць на «замежжа» (расійскіх піратэхнікаў) таксама не ўдасца. Давайце ўжо хоць самі сабе прызнаемся: «прагніла нешта ў дацкім каралеўстве», у т. л. з бяспекай. Так, многія ўчастковыя і следакі стараюцца, але кіраўніцтва доўгі час зашмат увагі надавала розным фетышам… той жа скульптуры гарадавога на вул. Гарадскі Вал, праз «непаважлівае стаўленне» да якой пацярпела шмат мінакоў.

Тэарэтычна, усё пачынаецца ў школе. Пра тое, чым ёсць адукацыя ў сучаснай РБ, было сказана шмат… І нямала гаворыць пра яе намер зволіць Ганну Севярынец са смалявіцкай гімназіі за верш, у якім нехта ўгледзеў «пагрозу для Колі». Са слоў Ганны, дырэктар гімназіі мяркуе, што справа настаўнікаў – абслугоўваць ідэалогію. А меркаванне педагога Яўгена Лівянта, чые заняткі нагадваюць сеанс адначасовай гульні па шахматах,  чытайце тут.

 

Г. Севярынец і Я. Лівянт

За 2,5 месяцы ў Беларусі ад COVID-19 памерла, паводле афіцыйных звестак, 312 чалавек – ужо больш, чым у Ізраілі (302), хаця 5 мая суадносіны былі іншыя: 107 супроць 237. Наўрад ці тутэйшая адміністрацыя ставіла сабе за мэту скараціць «пагалоўе», аднак яе, мякка кажучы, легкадумнасць раздражняе людзей. З другога боку, мільёны сем’яў у РБ сёлета не зведалі таго, што перажылі тысячы сем’яў цяжка хворых ды сотні сем’яў памерлых, і дзеля «санітарнай бяспекі» на бадавень не палезуць.

Агулам, грамадзянскай вайны ў нас не будзе; можа быць такая «барацьба за мір», пры якой каменя на камяні не застанецца… Адмыслова для звышпільных: на прыярытэт у гэтай выснове не прэтэндую. І рады быў бы памыліцца ў другой яе частцы.

Вольф Рубінчык, г. Мінск

15.06.2020

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 15.06.2020  16:16

В. Рубинчик. И вновь Комаровка…

На девятое августа с. г. в Беларуси намечены «выборы». Напомню о людях, чьи инициативные группы действуют на сегодняшний день:

Бабарико В. Д., временно не работает, 1963 г. р.

Ганцевич Ю. М., фермер, усадьба «На воде», 1976 г. р.

Губаревич Ю. И., ИП, председатель ОО «Движение “За свободу”», 1978 г. р.

Дмитриев А. В., сопредседатель ОО «Говори правду», 1981 г. р.

Канопацкая А. А., ИП, 1976 г. р.

Кисель Н. А., замдиректора ЧТУП «Кисель В. В.», 1969 г. р.

Ковалькова О. А., главный бухгалтер ЖСПК № 791, 1984 г. р.

Козлов Н. Г., и. о. председателя Объединённой гражданской партии, 1967 г. р.

Лукашенко А. Г., «президент», 1954 г. р.

Непомнящих В. М., пенсионер, 1952 г. р.

Таболич А. Г., мастер перманентного макияжа и татуировки ООО «Скинарт», 1979 г. р.

Тихановская С. Г., временно не работает, 1982 г. р.

Цепкало В. В., ИП, 1965 г. р.

Черечень С. В., директор ООО «С58 Технолоджис», 1985 г. р.

Более подробные сведения см. здесь.

Получается, что средний возраст претендентов – около 48 лет. Человек, не желающий никому «отдавать страну» и надеющийся на шестой заход, является ныне одним из самых возрастных.

Фрагмент предвыборной листовки 1994 г.

В прошлое воскресенье, 31 мая, наша небольшая, но сплочённая семья побывала у Комаровского рынка, где имел место сбор подписей… Я подписался за двоих претендентов, а на этой неделе подумал, что стоило бы поддержать ещё пару человек. Что ж, сходили мы снова на Комаровку, благо недалеко.

В первые дни июня персонаж, ползущий на шестой заход, проводил совещания по поводу «предвыборной кампании» с председателем Мингорисполкома, начальником КГБ, а затем – и с «целым правительством». В его речах явно сквозили нотки страха. Звучали намёки на возможность силового сценария, но, по моим представлениям, это могло только подлить масла в огонь. Кажется, не подлило, хотя многие прохожие сегодня возмущались «готовностью власти стрелять в народ». Но выдвинулось к рынку заметно меньше недовольного люду, чем неделю назад, а «тихарей», по моим ощущениям, стало больше. К тому же в соседнем квартале – ближе к пересечению улиц В. Хоружей и М. Богдановича – дежурили шесть автозаков и несколько милицейских машин.

Вокруг Павла Северинца, позже накрывшего плечи бело-красно-белым флагом, собрались желающие послушать пламенные речи (от 100 до 150 человек).

Честно говоря, призывы «Лукашэнка, сыходзь»/«Лукашенко, уходи» за 20 лет успели поднадоесть, но, наверное, в их повторении есть свой смысл. Тем более что П. Северинец передавал мегафон чуть ли не всем желающим высказаться… Опасается-таки Павла «власть» – вскоре после собрания его задержала милиция (как и активистку «Народнай грамады» Веронику Мищенко, тоже выступавшую у входа на Комаровку, и некоторых других ораторов).

Очередь к сборщикам подписей за Светлану Тихановскую – жену видеоблогера Сергея Тихановского, арестованного ещё в конце мая – на этот раз не достигала и Дома мебели, не то что площади Якуба Коласа, как неделю назад… А ведь погода сегодня была неплохая.

Хвост очереди (примерно в 13:20)

Cпад числа политизированных посетителей Комаровки можно, пожалуй, отчасти объяснить превентивными задержаниями активистов. Ещё одна возможная причина – 900 тыс. USD, обнаруженных на даче у матери С. Тихановского утром 4 июня, после двух неудачных обысков. Эта «неожиданная находка», о которой раззвонил официоз, сама по себе не является поводом для преследования (один повод уж нашли), но призвана служить удобным довеском при дискредитации начинающего политика и его супруги. Обывателей хлебом не корми, а дай порассуждать о коррумпированных политиках, «руке Запада», «руке Москвы» и т. п.

Похоже, страшилки о «бандах уголовников с засученными рукавами» уступают место чуть более тонким способам дискредитации. Не успели, к примеру, назначить нового министра информации РБ (Игоря Л.), как он уже сделал «выводы» о деньгах семьи Тихановского:

Эти деньги пазл в общей системе разрушения власти, в технологиях, которые для этого используются. Я думаю, что уже не осталось сомнений, для чего всё это делается. Это явно делается не ради выборов, а для того, чтобы разрушить страну. Поэтому уже не возникает никаких сомнений. Просто надо, скажем так, по всем товарищам пройтись, у которых ещё есть «в закромах».

Даже следствие не закончено, не говоря уж о гипотетическом суде над видеоблогером, а у чиновника, имевшего отношение к журналистике, пусть и казённой (в 2018–2020 гг. руководил каналом СТВ, ранее был замдиректора агентства БелТА), «не осталось сомнений». Мне вот неясно, как за неполный миллион долларов (предположим, что блогер действительно получил от кого-то деньги «на политику») можно «разрушить страну» – новый министр, похоже, в грош Республику Беларусь не ставит… Но слушок о масштабном «финансировании политической жизни извне» был пущен – и, наверно, деморализовал кое-кого из потенциальных сторонников «Страны для жизни».

Разумеется, подпись за Тихановскую я отзывать не собираюсь. Более того, сегодня отстоял минут 40, чтобы подписаться за Николая Козлова: главным образом в знак протеста против сложившейся в стране ситуации. Н. К. в беседе с подписантами не скрывал, что не собирается сдавать подписи в ЦИК, но моей целью было создать некий противовес группировке, навязывающей свою, «единственно верную» парадигму, в которой сила выше права. Хотя бы так: пусть Николай (на правом фото в центре) перед чьим-нибудь носом «потрясёт» собранными подписями.

У пикета Н. Козлова из магнитофона звучали песни В. Цоя, в частности, «Алюминиевые огурцы». Уместно звучали: узнал в лирическом герое этой песни себя 🙂 «Игра не стоит свеч, а результат труда»? Поживём-увидим. Пока что – да, «сажаю алюминиевые огурцы на брезентовом поле».

Сергей Черечень и Юрий Губаревич тоже засветились у Комаровки… Второй даже лично (на фото справа)

Ни 31 мая, ни сегодня не видел пикетов за Наталью Кисель – загадочную представительницу ассоциации грузоперевозчиков, даму с тремя дипломами о высшем образовании. Если уж я за бывшего помощника Лукашенко подписался, то Наталью поддержал бы и подавно. Видимо, не нужен ей мой автограф 🙁 Вообще, есть мнение, что предвыборный «ход белой королевы» был сделан для PR-поддержки… ОАО «Лидские пищевые концентраты», одного из крупнейших в Беларуси производителей киселя.

Хотите – верьте этой версии о «продакт-плейсменте», хотите – нет, но в Лиде, серьёзно пострадавшей от коронавируса, встречаются большие выдумщики. Например, фирма «Лідскае піва» присоединилась к инициативе «Агульная дыктоўка», идея которой – объединять небезразличных к своему языку и культуре людей. В 2020 г. проект открыл возможность для участников не только проверить свой уровень владения белорусским языком, но и посильно поучаствовать в борьбе против COVID-19. На сайте предприятия сообщается: «За каждого участника диктанта «Лідскае піва» перечислит 5 BYN на благотворительный счёт Министерства здравоохранения, а также дополнительные средства за каждую работу, написанную на отлично. Результаты диктанта и размер суммы, которая будет направлена на поддержку медиков, будут известны не позже 19 июня».

Отвлёкся я от Комаровки, ну и ладно; не научный доклад пишу…

Сейчас в тренде мем «Саша три процента»: имеется в виду, что рейтинг «сами-знаете-кого» балансирует на грани статпогрешности. По-моему, желаемое выдаётся за действительное – процентов 10 жителей Беларуси прямо кормятся от администрации (чиновники, офицерство, руководители госпредприятий, их семьи), а ещё процентов 20 – косвенно. За последнюю пятилетку политический капитал «несменяемого» подрастерян ввиду «декрета № 3», повышения пенсионного возраста для «народных масс» и многого другого, но… действует сила инерции. Даже в Минске, где антилукашенские настроения были выражены с 1990-х годов, уровень доверия к «вождю» (по довольно правдоподобным сведениям) достигал в апреле 24%. Проблема в том, что среди остальных 76% многие считают бесполезным «лезть в политику» и/или не доверяют конкурентам «вождя».

Сторонники «ненагибаемого» подсуетились и 5 июня провели в Минске свой пикет, где «своя своих не познаша» 🙂 Аргументы в пользу его переизбрания – во всяком случае, те, что озвучиваются официозом – имеют в последнее время оборонительный, а не наступательный характер: надо сохранить мир и покой в стране, всё такое. Мир и покой – это хорошо, кто бы спорил… если речь не о кладбищенской тишине. Кстати, случайно ли именно Михаил Мясникович, в 1980-х отвечавший за состояние минских кладбищ, в 1990–2010-х гг. курировал белорусскую экономику, идеологию и науку?

Вот «замолот» как бы писателя Сергея К. (29.05.2020):

С нашими людьми происходит что-то странное. Во всем мире все блюдут покой, закон и порядок. Бюргеры столетиями ходят в одну и ту же пивную-паб-кафешку. Едят столетиями те же сосиски с пивом или рульку. И гордятся тем, что столетиями ничего не меняется!..

Тут вам лейбористы, здесь вам консерваторы меняются местами время от времени.

В другой стране демократы и республиканцы тоже хорошие ребята, передают власть из одного политического клана другому политическому клану десятилетиями.

Нашим же подавай бурю душе ведь тесно в покое! надо чтобы все вокруг бурлило, взрывалось, летело куда-то!

Иллюстрация – митинг с бело-красно-белыми флагами.

Ох, сколько фирм и фирмочек, владельцы которых планировали развиваться десятилетиями, «накрылось» после 1994 г., поскольку новому лидеру захотелось строить вавилонские пирамиды ледовые дворцы, проводить всенародные сабантуи «Дожинки» и «Европейские игры»… А уж о юридической стабильности, без которой маловато шансов на экономическую, в лукашенковской РБ можно рассуждать лишь в порядке анекдота. В 1996–2004 гг. дважды по инициативе «сверху» менялась Конституция, сейчас нам обещают что-то уж совсем изощрённое. Намёк на содержание нового акта (боюсь, скорее полового, чем правового) содержится в фб-рассуждениях ещё одного идеологического работника – Романа Р. из «Беларуси сегодня» (30.05.2020):

Я говорю про несменяемость власти, как про что-то хорошее. Ее сменяемость – не для славянского менталитета. Это в индивидуалистической Европе пусть играются, а в нашем коллективном, если хотите, племенном сознании, вождь должен править как можно дольше. Это гарантия от распрей и вечной крови на фоне дележа власти. 5-летний срок президентства реверанс из 90-ых в сторону насаждаемой нам извне модели власти. На примере Украины видим, что это провальный путь: там с каждым новым президентом к власти приходят новые группировки, которые начинают рвать страну на куски. Я абсолютно уверен, что единственный правитель, если он добился гражданского мира и более-менее стабильной жизни, сменяться не должен... Назарбаев в пример. Хорош уже играться в эти бесконечные выборы, тратиться каждые пять лет, чтобы угодить надзирателям. Надоевший вождь уйдет сам, когда почувствует слабость.

Видимо, аффтор не столько о славянском менталитете думал (сменяются же «вожди» в соседней Польше или в близкой по духу Чехии, и ничего), сколько о казахском… или о китайском. В марте 2018 г. «железные братья» действительно изменили конституцию, удалив положение, согласно которому председатель КНР и его заместитель имели право занимать свои посты лишь два пятилетних срока. Т. е. их перевыборы – пока доминирует компартия – превращаются в обычную формальность.

Соратник Романа, Дмитрий К., предложил «подсчитать, сколько в общей сложности находился у власти во Франции генерал Шарль де Голль. При этом он до сих пор считается национальным героем и спасителем нации. А всё потому, что в сложный исторический период властная чехарда пагубна для страны, народа, государства. Нужна личность, которая остановит кризис, закрепит это достижение и обеспечит необратимость курса на развитие… И если цель мир, стабильность и поступательное развитие, то здесь пример Шарля де Голля однозначно тот самый вопыт, который варты пераймання».

Что-то первый президент Беларуси, при всех полезностях его первого срока, «не тянет» на роль спасителя нации – она мирным летом 1994 г. не загибалась, кто бы что ни говорил. И даже Шарль де Голль в общей сложности находился у власти около 13 лет (1944–1946, 1958–1969), т. е. в два раза меньше, чем… И даже от де Голля французы со временем устали настолько, что устроили «весёлый» 1968-й год, а затем провалили его предложения на референдуме 1969 г.

В общем, бледновато выглядят идеолухи РБ за пару месяцев до «выборов».

Не вчера пришёл я к выводу, что настоящий «лидер нации» должен рулить 10, ну, максимум 12 лет. Дальше начинается в лучшем случае топтание на месте, в худшем – деградация. Если политик за 10 лет не способен подготовить себе надёжную смену, значит, с его лидерскими качествами что-то не так.

Вольф Рубинчик, г. Минск

wrubinchyk[at]gmail.com

07.06.2020

Опубликовано 07.06.2020  23:37

В. Рубінчык. Першачэрвеньскае

Шалому! Здаецца, лета ў Беларусі будзе гарачае ва ўсіх сэнсах. «Фортка магчымасцей» для альтэрнатыўных палітыкаў паступова пашыраецца, і цяпер у яе могуць пралезці нават кандыдаты пэўнай камплекцыі. Як у мульціку: «приятной наружности и вот такой окружности» (развіваць тэму не буду, каб не абвінавацілі ў фэтшэймінгу).

Збор подпісаў у Салігорску, май 2020 г.

Дальбог, многае ў гэтым сезоне грае супраць «сонцападобнага» – ён лепіць памылку за памылкай. «Наезды» на ахвотных заняць прэзідэнцкі фатэль у стылі дурнаватага рэкламнага персанажа ўзору 1991 г. («Прыйдзе дзень, і я скажу ўсё, што я думаю з гэтай нагоды»). Развагі пра тое, што жанчыны не прыдатныя для кіравання тутэйшай дзяржавай, што ў нас нібы гэтак пабудавана Канстытуцыя, значаць адштурхоўванне ўсіх маладых-амбітных прадстаўніц прыўкраснага полу (мо нават і Качанаву пакрыўдзіў…) Намёкі на нягегласць прэм’ер-міністра, уласнаручна прапхнутага на пасаду ў абыход той самай Канстытуцыі – усяго 21 месяц таму.

Дапусцім, што ў кожны з прэзідэнцкіх тэрмінаў мае ў парадку ратацыі з’яўляцца новы прэм’ер-міністр. Тады з 1996 г. (год, калі Лукашэнка атрымаў права прызначаць другую асобу ў дзяржаве фактычна без згоды заканадаўчага органа) у нас мусіла быць 5 прэм’ер-міністраў, якія служылі б да 2001, 2006, 2010, 2015 гг. і во цяпер – да «выбараў» 2020 г. Насамрэч жа іх налічваецца 7 – Лінг, Ярмошын, Навіцкі, Сідорскі, Мясніковіч, Кабякоў, Румас – а цяпер запланаваны восьмы. За гэты ж перыяд, 1996–2020 гг., набралося 9 кіраўнікоў адміністрацыі прэзідэнта… што сведчыць пра імкненне «цара» ўсцяж перакладваць адказнасць на «баяр» (што і назіралася ў крытычныя моманты – напрыклад, увесну 2017 г., калі разгараліся пратэсты супраць «дэкрэта № 3»). Які сур’ёзны чалавек з уласнай пазіцыяй пажадае будаваць кар’еру ў дзяржапараце пры такім раскладзе?

Мабыць, і вышэйшыя чыны спецслужбаў не ўсім здаволены: з 2005 г. змянілася 4 старшыні КДБ і 4 міністры ўнутраных спраў, але на пасадзе памочніка Аляксандра Лукашэнкі па нацыянальнай бяспецы 15 гадоў застаецца 1 чалавек, і па дзіўным супадзенні яго прозвішча таксама Лукашэнка. Калі Віктар-сын-першага-прэзідэнта ў 4 разы разумнейшы за сваіх паплечнікаў-урадоўцаў, гэта неабходна прапісаць у новай Канстытуцыі! 🙂

Хіба толькі верная Ліда, 1953 г. нар., крочыць у нагу з Лукашэнкам-старэйшым ад 1996 г., але і яна ўсё часцей скардзіцца, што пасада «галоўнай лічылкі» ёй надакучыла. А тыдзень таму прызналася, што пасля адстаўкі будзе… чакаць сыходу з жыцця, міжволі падклаўшы свайму шэфу тлустае свінчо. Цяпер маладыя юрысткі & юрысты зірнуць на Ярмошыну – і сто разоў падумаюць, перш чым наймацца на службу да Рыгорыча. Мала хто хацеў бы к 67 гадам быць высмактаным настолькі, каб весці паўрасліннае існаванне, хай сабе ў «элітным» квартале на вул. Ціхай. Уваход у той драздоўскі квартал – рубель, выхад – два 🙂

Памылка меншага маштабу – адклад «прэзідэнцкага паслання» нацыянальнаму сходу і беларускаму народу, з сярэдзіны красавіка да… грэцкіх календаў (29 мая стала вядома, што яно толькі рыхтуецца). Не, «так можна было», але спасылка на вонкавыя фактары не пераканала – незабыўная «міжнародная абстаноўка» яшчэ доўга будзе напружаная. 25 красавіка А. Л. вяшчаў: «Нам патрэбен дакладны прагноз. Яго сёння даць нельга». Як быццам на пачатку лета ўсё ў свеце «ўстаканіцца»…

Рэзюмэ? «Гэты чыноўнік зламаўся, прынясіце новага». Не думаў cёлета нікога падтрымліваць, але пасля чарговай пасадкі Сяргея Ціханоўскага, гэтым разам у выніку правакацыі (29.05.2020), і выступленняў «лепшых людзей горада» (прывет Яўгену Шварцу) з асуджэннем гродзенскай імпрэзы Сяргея, падпісаўся за вылучэнне жонкі блогера – Святланы Ціханоўскай. Праўда, пан Троцкі (! – Валянцін, каторы паплечнік Міколы Статкевіча) мяркуе, што збор подпісаў у нечым нават шкодны, бо адцягвае людзей ад рэальных пратэстаў.

І тым не меней… Мінск, 31.05.2020, каля 12:00

Трохі пацяплеў я да Валера Цэпкалы, якога «падсцёбваў» тут і тут. Агулам-то яго свежае інтэрв’ю Арцёму Шрайбману не ўразіла; В. Ц. даў зразумець, што ўдзел у палітычнай кумпаніі для яго – чарговы эксперымент (37:48–38:30). Але істотна, што Валер выказаўся супраць адкрыцця ў Беларусі АЭС (можна спытацца, дзе ён быў у сярэдзіне 2000-х гадоў, калі ў нетрах адміністрацыі рыхтавалася прынцыповае рашэнне аб пачатку будоўлі, ды лепей позна, чым ніколі), за абмежаванне прэзідэнцтва двума тэрмінамі… І, як той Віктар Бабарыка, амаль адразу выступіў у абарону Ціханоўскіх – гэткай салідарнасці «кандыдатаў у кандыдаты» бракавала ўлетку 2015 г. Сёння каля мінскай Камароўкі падпісаўся я і за Цэпкалу.

Чарга ахвотных пакінуць свой аўтограф «не за Лукашэнку» расцягнулася бадай на кіламетр… 31.05.2020, каля 12:30.

Мікола Казлоў і Анатоль Лябедзька (абодва – «у цэнтры ўвагі») за перамогу кандыдата ад АГП насамрэч не змагаюцца, а подпісы збіраюць для «зносін з народам»

Пікецік Андрэя Дзмітрыева быў не такі папулярны

На Камароўку прыйшоў і знаны «курапацкі» пратэстоўца Леанід Кулакоў

Над «ціханоўскай» палаткай развяваліся сцягі з еўрасаюзаўскімі зорачкамі і «Пагоняй»; гучала песня на матыў «We will, we will rock you» з пераробленымі словамі («Свер-гнем та-ра-кана!»)

Прадстаўнікі «Нямецкай хвалі» і Арцём, які працуе на тэлеканал «Белсат»

З Бабарыкам больш складана. Кандыдатурку фінансіста прасоўваюць Святлана А-ч з Мінска-Беларускага і Галіна А-т з Тверыі-Ізраільскай (зрэшты, Галіна – за таямнічага «Бабарэку» :)) Гэта дзве дамы, якіх варта паслухаць… і зрабіць наадварот. Тое, што лаўрэатка «наўзаем» падтрымае свайго фундатара, прадбачыць было няцяжка, ды ад гэтага не лягчэй. Трэці факцік – адзін колішні знаёмы, лукашыст і надаеда, «раптам» адкрыта запісаўся ў ініцыятыўную группу Бабарыкі. З аднаго боку, гэта сведчыць пра эрозію сістэмы, за якую шмат гадоў «тапіў» мой раўналетак, з другога – да тру-дэмакрата яго не пацягне…

Дарэчы, за тыдзень прадугадаўшы пазіцыю Святланы Аляксандраўны, я памыліўся ў іншым: у статусе Юрыя Глушакова. Ён-такі першы нам. старшыні ў партыі «Зялёныя» (ад пачатку 2020 г. – пасля колькігадовай паўзы), тут «Беларускі партызан» меў рацыю. А, напрыклад, у тым, што журналіст Віталь Цыганкоў з’яўляецца «вядомым палітолагам» – не.

Яшчэ раз пра бульбу, бо зноў чамусьці са мной пра яе спрачаюцца… Напэўна, ёсць сэнс развіваць вытворчасць некаторых яе гатункаў у Беларусі, але з галавы не выходзіць адзін эпізод. Увесь дзень у верасні 2004 г. на полі каля адной з вёсак Шчучынскага раёна капалі бульбу (я таксама капаў). Пад вечар прыехалі фуры са смуглымі людзьмі, перакупшчыкі хуценька пагрузілі мяхі з бульбай і павезлі «на Маскву», заплаціўшы вяскоўцам мізэрныя грошы.

Тутэйшыя бульбаводы былі – і, мяркую, застаюцца – прайстэйкерамі, а не прайсмэйкерамі. «Пужалкі» пра будучы голад у суседзяў трэба «дзяліць на шаснаццаць»; існуе праўдападобная версія, што пандэмія COVID-19 пайшла нават на карысць расійскай сельскай гаспадарцы, дый ва Ўкраіне не ўсё так кепска, як прадказвалі. Таму да парады галоўнага клюшкара «Трэба пасеяць паболей. Гэта будзе ўратаванне… Калі вы паводле тэхналогіі будзеце гэта абслугоўваць, атрымаеце хоць невялікую, але жывую капейку. Да вас прыедуць на поле і забяруць» (15.05.2020) стаўлюся даволі скептычна. Яна, між іншага, супярэчыла развагам таго ж «маркетолага»: «Галоўнае – прадаць па добрай цане, а не проста выпхнуць тавар за мяжу». Дый пазнавата ў сярэдзіне траўня было даваць парады наконт бульбы, не?

В. а. цара згадаў вытворчасць малака і мяса, але не настойваў, што ў іх «уратаванне». Пэўна, рэч у тым, што вырабы, якія прыносяць краіне ў разы больш валюты, так і не зрабіліся нацыянальнай «фішкай». Некаторым жа карцела пагуляцца з тутэйшай сімволікай і стэрэатыпамі (як пазалетась, калі мяхі бульбы былі дастаўлены Пуціну на Новы год), а да таго ж па прызначэнні даты «выбараў» паказаць уласную «блізіню да народу»… Ну, і зацыкленасць палітычнага пенсіянера на мінулым адыграла ролю. У кастрычніку 2019 г. в. а. даводзіў казахам (не перакладаю, каб захаваць cтылёвыя адметнасці):

Картофель — это же наш спаситель. Что такое картофель? Картофель в войну и прочее где-то вырастил, и ты вместо хлеба, вместо молока… На картошке на одной люди выживали. Когда мне говорят, какой бы памятник вы за войну поставили в Беларуси… Я бы мешок картошки на памятник воздвиг и корову.

На хвілінку, вайна скончылася 75 год таму. У XXI ст. нават на прасторах СНД вага бульбы ў спажывецкім кошыку зніжалася… Я не супраць бульбы, сам яе люблю на сняданак – але супраць таго, каб з гэтага клубняплода рабіўся нейкі фетыш. І хопіць пра «піянераў ідэал».

Іегуда Пэн. Аўтапартрэт 1932 г.

* * *

Першага чэрвеня 2009 г., г. зн. акурат 11 год таму, памёр Аляксандр Сяргеевіч Патупа – фізік, прадпрымальнік, пісьменнік, даследчык сацыяльна-палітычных працэсаў, якому сёлета ў сакавіку магло б споўніцца 75. Між іншага, у 1960-х гадах юны першаразраднік Патупа лічыўся ў БССР перспектыўным шахматыстам.

А. Патупа і адна з яго мастацкіх кніг, якая ёсць і ў маёй бібліятэцы

Зважаючы на млявую зваротную сувязь, не ўсім «зайшла» ідэя пра помнік дачасна памерлым беларускім медыяменеджарам. Усё-такі, прыпомніўшы мае сустрэчы з Аляксандрам Сяргеевічам у 2004 г., якія пакінулі добрае ўражанне, высоўваю яшчэ адну ідэю – помнік беларускім палітычным аналітыкам. Такі помнік мог бы стаяць на прыватнай тэрыторыі ды мець форму «абстрактна-канкрэтнай» скульптуры, прысвечанай наступным рана памерлым людзям:

Алег Багуцкі (1968–2017)

Ірына Бугрова (1954–2011)

Святлана Навумава (1956–2011)

Сяргей Панькоўскі (1956–2009)

Аляксандр Патупа (1945–2009)

Віталь Сіліцкі (1972–2011)

Віктар Чарноў (1957–2013)

Яднае гэтых людзей тое, што яны глынулі вольнага паветра канца 1980-х – пачатку 1990-х гадоў – а потым, цытуючы выраз аўтара belisrael.info пра медыяменеджараў, «не маглі ўжо вярнуцца ў ранейшыя цуглі». Унёсак пералічаных у развіццё палітаналітыкі на нашых землях быў розны, але галоўнае, што ён быў. І стаўся падмогай для новых пакаленняў…

Нехта запярэчыць, што палітычныя даследаванні для Беларусі не актуальныя, і лепей бы ўвекавечыць у метале працаўнікоў больш патрэбных прафесій. Дык не адзін год існуюць ужо ў нашых гарадах скульптуры паштальёнаў…

Мінск (ля кінатэатра «Кастрычнік»), Барысаў (ля вакзала)

Крыху шануюць у нас і дворнікаў – іх вобразы ўвасоблены як мінімум у Гомелі і Мінску. Зрэшты, калі меркаваць паводле мінскай скульптуры, дзе даўно бракуе кавалу мятлы, ні мастацтва, ні нават прыбіранне смецця ў вачах тутэйшага начальства не ёсць прыярытэтам 🙁 Іначай раённае або сталічнае чынавенства знайшло б невялікія грошы для рамонту.

Выгляд скульптуры на вул. Карастаянавай – у 2012 г. і ў 2020 г.

Ну, а завяршыць хочацца, натуральна, на мажорнай ноце. У вясну, сапсутую распаўсюдам COVID-19 (на 31.05.2020 у Беларусі, пішуць, памерла 235 чалавек, і 24 тысячы яшчэ не акрыялі) ды хабёльствам асобных гора-кіраўнікоў, выявіліся і лепшыя якасці чалавечага роду. Гл. дзве наступныя аб’яўкі, сфатаграфаваныя ў Цэнтральным раёне г. Мінска:

На бульвары Шаўчэнкі і вул. Веры Харужай (пад’езд аднаго з дамоў)

Вольф Рубінчык, г. Мінск

01.06.2020

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 01.06.2020  00:04

В. Рубинчик. Белорусские влиялки

Восьмае сакавіка. «Крокодил не ловится, не растёт кокос»; захотелось чего-то накропать о женщинах (или «жэншчынах») в политике и около политики. Отчасти в стиле Киберакына – «что вижу, о том пою» – пусть далеко не всё мне в этом стиле близко…

Такое время, что политкорректность рулит – и там, где не надо, тоже. Поэтому сразу скажу, что никого не намерен обидеть словом «влиялки». Ну, есть же у одного из моих любимых российских писателей Евгения Лукина, которому на днях исполнилось 70, слово «влиялы»:

Это какой же манией величия надо обладать, чтобы искренне верить, будто влияешь на исторический процесс? Оглянитесь, господа. Там, в прошлом, такие влиялы, что мы рядом с ними как-то теряемся из виду. Данте, Шекспир, Пушкин. И куда же это они нас завели?

Влиялки суть влиялы женского рода, только и всего. Есть, правда, слово «инфлюэнсеры» (и от него легко образуется «инфлюэнсерки»), но мне оно не нравится. Напоминает «инфлюэнцу», которая грипп, да и более громоздкое.

Тридцать лет назад, будучи школьником, я вовсю интересовался тем, что происходило вокруг, и даже сходил на «оппозиционное» шествие, где кричали «Долой Соколова!» (первый секретарь ЦК КПБ). Но вот женщин весной 1990 г. я среди политических лидеров что-то не примечал – хотя, конечно, они были. Будущие депутатки (депутессы?) Ольга Абрамова, Людмила Грязнова, ныне покойная Галина Семдянова уже торили себе дорогу в «большую-пребольшую политику»…

В середине 1990-х познакомился с Людмилой Елизаровой, одной из руководительниц экологической партии. Офис партии нашёл приют в квартире на ул. Полины Осипенко, 19 – в трёх минутах ходьбы от моего тогдашнего обиталища, в том же доме, где в 1980-х располагался шахматный клуб «Проходная пешка» под руководством Русланы Мочаловой. Г-жа Елизарова баллотировалась в Верховный Совет Беларуси на последних относительно честных выборах (весна 1995 г.), я распространял листовки в её округе; проще говоря, разбрасывал их по почтовым ящикам, благо в то время подъезды ещё не ощетинились домофонами. Увы, лозунг Елизаровой «Из кризиса и пораженщины нас выведут только женщины!» не сработал, а идеи экологов в то время – как и сейчас – не особо трогали избирателей.

Кое-чем Людмила – вскоре перебравшаяся в Брест – помогла и мне. Летом 1995 г. оформлял загранпаспорт… Интересное, кстати, было время: для выезда за границу уже не требовались характеристики с места работы, но необходимо было сдать подробную анкету. Бланки выдавались в ОВИРе по определённым дням после стояния в очереди, их следовало заполнить не иначе как на пишущей машинке. Не все граждане Беларуси владели машинками, а вот у Л. Елизаровой, научной работницы, пишмашинка была… Не с первого раза, но сдал я в ОВИР на Комсомольской заполненную анкету. И летом 1996 г. туристом отправился в Израиль.

Конечно, слышал я о белорусской партии женщин «Надзея», которая существовала с 1994 г., но близко к сердцу не принимал. Смутно помню декларации её первой руководительницы Валентины Полевиковой за всё хорошее и против всего плохого… Валентина, кажется, была всё же больше профсоюзной деятельницей, чем политиком. О её последовательницах (Матусевич, Яськова) не могу ничего сказать… Когда в 2007 г. партию ликвидировали решением Верховного Суда, мало кто сие заметил; от закрытия женского института благородных девиц «Энвила» (существовал в 1994–2012 гг.) шуму было побольше.

В конце 1999 г. заключил с одним своим коллегой-политологом пари насчёт того, станет ли женщина до конца 2024 г. президентом Беларуси (или хотя бы премьер-министром). Я говорил – не станет, коллега утверждал обратное. Прошло четыре пятых срока, и сейчас я думаю, что лучше бы заключил пари только на 20 лет; одну из «влиялок» в ближайшие 4 года вполне могут подназначить на премьерскую должность. Во всяком случае, Наталья К. занимала уже посты вице-премьера, руководителя администрации президента… На подобных должностях в 1990-е гг. «обкатывался» Миша М., премьер-министр РБ начала 2010-х годов.

Помимо Наты К., моему благосостоянию в 2020–2024 гг. никто, по большому счёту, не угрожает. Лиде Е. уже поздновато переходить из чиновниц в политики; её потолок – озвучивание нужных «шефу» цифр и законопроектов. Поклонница диктатуры как формы правления, пресс-секретарь Лукашенко Наташа Э.? Инициативная, но… тень, вечная тень. О бывшей «мисс Беларусь», прошедшей в палату представителей от БРСМ, лучше бы вообще помолчать. Её, судя по прошлогоднему высказыванию теленачальника, мало уважают и «свои»: «Нынешний парламент: национальное меньшинство представлено в лице Думбадзе, молодёжь и красота – в лице Василевич, интеллигентность и дипломатичность – в лице Савиных». На месте Тенгиза Думбадзе и Марии Василевич я бы слегка обиделся 🙂

Впрочем, хочется верить, что Маша, 1997 г. р., – не совсем уж пешка. Ради красного словца проведу параллель с Глебом Еремеевым, студентом радиотехнического института, одним из самых молодых депутатов Верховного Совета БССР ХІ cозыва: «Накануне выборов в ВС БССР XII созыва Г. Еремеев дал искреннее интервью газете «Літаратура і мастацтва» [15.10.1989], где заявил, что фактически был назначен депутатом по инициативе руководства республики и ректората вуза… По словам молодого человека, персональный состав ВС определялся руководящими кругами, исходя из квот представительства по возрасту, полу и национальности. Предвыборной борьбы в классическом понимании не велось – имели место лишь ритуально-формальные встречи с избирателями, которым «всё до лампочки»… Эффективность деятельности комиссии по делами молодёжи, членом которой он являлся, Г. Еремеев оценил как нулевую» («Апазіцыя БНФ у Вярхоўным Савеце ХІІ склікання, Смаленск, 2015, с. 137). Может, и «наша Маша» осмелеет 😉

О «казусе 2016 года» в том же году написал так:

В отличие от некоторых горе-журналистов и «политологов», мы на belisrael.info за месяц до дня голосования понимали, что ситуация в стране не такая, как в 2008-м и 2012-м, и предчувствовали, что в «палате № 6» появится хилое представительство «альтернативных сил». Пробились две дамы – Елена Анисим из Общества белорусского языка (ТБМ) и Анна Канопацкая из Объединенной гражданской партии. Обе депутатки представляют общенациональные по охвату, но второстепенные по существу организации, к которым де-факто принадлежит разве что по тысяче-две белорусов, и играют в них не главные роли: Анисим – второй человек в ТБМ, Канопацкая в ОГП – пятыйесятый. Полагаю, ожидания фанатов Елены и Анны вскоре окажутся завышенными: вряд ли новые избранницы судьбы добьются большего, чем в своё время добились Ольга Абрамова и Надежда Цыркун. Кстати, в 20022003 гг. депутатка-психолог Цыркун слала обращения в защиту памятников архитектуры (в т. ч. минских синагог) – ей приходили отписки от высоких чиновников.

Я не очаровывался «оппозиционерками», потому и не пришлось разочаровываться. Всё же весной 2019 г., когда было заявлено о досрочном роспуске «парламента» (естественно, незаконном), уповал на большую их активность, писал им письма мелким почерком. Г-жа Анисим ответила в мае, что «подумает» о сборе подписей депутатов под обращением в Конституционный суд, а г-жа Канопацкая не одарила и отпиской (словно какая-нибудь Ирина Дорофеева). Когда в начале марта 2020 г. Анну выкинули из числа участников «альтернативных праймериз», я не радовался, но и не очень переживал… Увы, за три года в «парламенте» (2016–2019) Анисим и Канопацкая так и не доросли до уровня реальных политиков; подобно сотне остальных их коллег, занимались в основном ИБД.

Кто-то ещё недавно питал надежды на поход в «большую политику» единственного в Беларуси нобелевского лауреата по литературе. Но Светлана Александровна после 2015 г. отдала предпочтение «общественной деятельности» – вхождению во всякого рода комиссии и советы… В октябре 2019 г. она милостиво согласилась быть избранной на пост председателя Белорусского ПЕН-центра. После ряда её скандальных высказываний (о «стране полицаев» и не только) вес г-жи Алексиевич как потенциального политика, да и морального авторитета, приблизился к нулю: sad but true 🙁

А вышеупомянутые «праймериз» в форме «народного голосования» шагают по стране: пятёрка «кандидатов в кандидаты» объезжает Витебскую область. Единственная женщина из этой пятёрки, Ольга Ковалькова (заявившая о своих президентских амбициях ещё в прошлом году), покамест уверенно занимает последнее место. Смысл участия этой молодой дамы, светившейся в ОГП и БХД, не совсем ясен; по моему скромному разумению, ей бы сперва победить в своих кругах «тяжеловесов» от двух названных организаций (соответственно, Николая Козлова и Павла Северинца – или хоть кого-то одного), а затем уже выходить на общенациональный уровень.

Нежная лилия среди «грубых и неотёсанных» 🙂 Фото отсюда

Возможно, участие г-жи Ковальковой в «праймериз» – сигнал зарубежным партнёрам (партнёркам?), восхищающимся Ангелой Меркель или новым правительством Финляндии. Однако судьба страны решается прежде всего здесь, в Беларуси… где, хорошо это или плохо, политический феминизм ещё не набрал обороты. Представляется, что за слонимскую пенсионерку Надежду Пугаеву, чьё наивное, сумбурное послание к А. Лукашенко было «раскручено» журналистами, сейчас бы проголосовало больше избирателей, чем за минскую активистку. Несмотря на синофобию г-жи Пугаевой, продемонстрированную также в предыдущем её обращении (а может, и благодаря той самой синофобии).

Скриншотец: «Коршуны сожрали всю птицу, котов, малых козлят…» По этой ссылке – ещё одна женская жалоба государю на слуг его.

А если серьёзно, жду появления в Синеокой такой влиялки, которая была бы self-made woman и политическую деятельность использовала не ради самопиара. Поставил бы в пример боевых израильтянок (две ЦипиЛивни и Хотовели, Айелет Шакед…), но для этого я слишком мало о них знаю. Не всегда соглашаясь с их взглядами, уважительно отношусь к выходящим на белорусские площади Нине Богинской, Ольге Николайчик, Елене Толстой.

Н. Богинская, апрель 2019 г. (у небезызвестного ресторана под Куропатами)

Да, с праздничком! 🙂

Вольф Рубинчик, г. Минск

Опубликовано 09.03.2020  00:53

Водгук

У свой час я ледзь не паверыў “Нямецкай хвалі”, калі яны зрабілі матэрыял пра Вольгу Карач. Але (не ведаю, як у сябе ў Віцебску) да нацыянальнага ўзроўню яна не ўзнялася (хаця тыя-сія агітгазеткі “Нашага дома” ў паштовую скрыню траплялі). Здаецца, больш ніхто ў мяне пасля таго, як першыя прэзідэнцкія выбары скончыліся, ніякіх спадзяванняў не выклікаў, прычым незалежна ад наяўнасці/адсутнасці Y-храмасомы… (Пётр Рэзванаў, г. Мінск)  09.03.2020  18:04

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (100)

Шалом! Ну во, дажыліся – кшталт «вялікага юбілею»… Хацеў бы назваць тых, каторыя не адмаўляліся супрацоўнічаць з серыялам «Катлеты & мухі» (est. 2015). Гэтыя людзі давалі каментарыі, слалі водгукі і/або матэрыял для будучых серый, цытавалі асобныя выпускі, бывала, зацята спрачаліся з аўтарам: Маргарыта Акуліч, Уладзімір Бараніч, Сяргей Будкін, Інэса Ганкіна, Юрась Гарбінскі, Уладзімір Гінзбург, Якаў Гутман, Зміцер Дзядзенка, Андрэй Дубінін, Алена Ждановіч, Фёдар Жывалеўскі, Алег Зелянцоў, Ігаэль Іегудзі аka Косця Лук, Леў Казлоў & Галіна Кур’яновіч, Сяргей Каспараў, Павел Касцюкевіч, Уладзіслаў Каташук, Васіль Кісляк, Зміцер Левіт, Дзмітрый Лыбін, Антон Лявіцкі, Людміла Мірзаянава, Гена (Гдалія) Пекер, Ігар Пушкін, Аляксандр Розенблюм, Дзмітрый Рослаўцаў, Святлана Рубінчык, Уладзь Рымша, Пётр Рэзванаў, Алесь Рэзнікаў, Павел Севярынец, Анатоль Сідарэвіч, Іна Соркіна, Сяргей Спарыш, Анатоль Старкоў, Віктар Сяргейчык, Юрый Тэпер, Аліна Федарэнка, Васіль Фрэйдкін, Алекс Фурс, Фелікс Хаймовіч, Віталь Цыганкоў, Раман Цыперштэйн, Андрэй Шуман, Ганна Янкута… Усім і кожнаму – мех падзяк! І два мяхі – рэдактару belisrael.info Арону Шусціну, які звыш сарака месяцаў церпіць гэта во ўсё :-/

Былі поспехі, мільгалі няпоспехі – да прыкладу, няспраўджаныя прагнозы. Суцяшаю сябе трывіяльна: маўляў, з кожным здараецца (а як яшчэ?). «Жырыноўскі па ўсіх параметрах не дацягвае да палітычнага лідара. І таму ў яго няма будучыні», – казаў пасол Расіі ў Ізраілі Аляксандр Бовін у інтэрв’ю «Новостям недели» (красавік 1994). І ў сваім дзённіку 1993 г. «чалавекавед» Бовін (1930–2004) занатаваў пасля першых выбараў у Дзярждуму: «Упэўнены, што за межы ХХ стагоддзя ён не выйдзе. Як палітычны лідар, зразумела». «Несапраўднага пасла» няма, а палітык на літару «Жэ» ёсць – летась атрымаў на расійскіх прэзідэнцкіх выбарах мільёны галасоў, трапіўшы ў тройку, як тое ўжо здаралася ў 1991 і 2008 гадах… ЛДПР выглядае – не скажу, што стала – амаль рэспектабельнай партыяй, і сёлета Аляксей Навальны ўжо гатовы падтрымаць яе кандыдата ў Піцеры (кажа, абы не ад «Адзінай Расіі»).

Ва ўсіх сэнсах бліжэйшы да нас прыклад – з Вадзімам Іосубам, папулярным у СМІ аналітыкам нейкага фінансавага агенцтва. Будзе казаць 28.01.2019: «На тыдні, які пачаўся…, еўра можа патаннець, знізіцца да 2.42» А паглядзіце, як на тыдні мяняўся курс:

Інфа з https://myfin.by/currency/eur (28.01.2019 – 03.02.2019). Cіняя лінія – курсы куплі, чырвоная – продажу. Еўра з 2.45 падаражэў да 2.47 руб., г. зн. амаль на 1%.

«Геапалітычных» прагнозаў апошнім часам таксама ў нас робіцца – хоць экспартуй іх аўтараў, хоць мяняй на коз, як летась зрабілі ў Турцыі з футбалістамі… Адзін фацэт варожыць, што Расія наўрад ці праглыне Беларусь, другі – што пагроза рэальна існуе, і жаліцца, што ў яго магчымасці расплюшчыць людзям вочы на пагрозу ў 100 разоў меншыя, чым у першага. То звярнуўся б на belisrael.info, чо 🙂 А папраўдзе, усе гэтыя накіды – ва ўмовах высокай ступені нявызначанасці ды недахопу інсайдэрскай інфы – нагадваюць эпізод з бессмяротнага гогалеўскага твору («даедзе кола да Масквы альбо не»).

Карацей, няма чаго быць мудрацом у вачах сваіх. Я-то не толькі да псеўдаэкспертаў, я і да сябе з іроніяй стаўлюся; яны – не ведаю.

Наказы в. а. цара наконт чарговага «ператрахвання» школьных праграм – гэта чысты Фанвізін, «Недарасль». Да таго ж касец, жнец і на дудзе ігрэц папракае настаўнікаў высокімі заробкамі – «ужо за 900 рублёў у сярэднім». Добра, што я не ў сістэме ды не мушу падпарадкоўвацца дурным загадам; уціск, відаць, такі, што і зорка «Радыё Свабоды» Ганна С. вырашыла для сябе «ненавідзячы, падпарадкоўвацца».

З другога боку, амбіцыі грамадскіх дзеячаў – тых, якія заяўляюць пра прэтэнзіі на галоўны фатэль краіны – таксама вылазяць аднекуль з паралельнай рэальнасці. У пачатку 2019 г. «адзначыліся» Мікола Статкевіч, ягоны цёзка Казлоў (нават не старшыня Аб’яднанай грамадзянскай партыі, а в. а.), Алена Анісім, якая замахнулася ажно на 40% галасоў выбарцаў… Пра ўсіх названых ужо разважаў: у прыватнасці, тут, тут і тут. Пільныя чытачы лёгка здагадаюцца, як я трактую шансы гэтых «кандыдатаў у кандыдаты» на наступных «выбарах». Ну, прынцып «не дагонім, дык хоць сагрэемся» ніхто не скасоўваў 🙂

Разумею тых, хто кажа, што выбараў няма. Дапраўды, апошні раз вылучэнне кандыдатаў мела нейкі сэнс у 2001 г., калі «вертыкаль» і Ліда Я. вырашалі меней (мелася больш-менш незалежная федэрацыя прафсаюзаў, не было амаль усёахопнай кантрактнай сістэмы, сеціва ідэолагаў; многія захоўвалі спадзевы на расійскіх дэмакратаў і Захад, на «еўрапейскія каштоўнасці» ўвогуле). І ўсё-такі… сітуацыя непрадказальная. Хто ў лютым 1989 г. прадбачыў, што ў сакавіку 1990 г. з Канстытуцыі СССР выкінуць артыкул пра «кіруючую ролю» КПСС, а ў ліпені кансерватыўны ў цэлым Вярхоўны Савет БССР заявіць пра суверэнітэт Беларусі? Цяжка мне пагадзіцца з Сяргеем Спарышам, які заранёў ацэньвае прэзідэнцкую кампанію у РБ-2020: «[Ігар] Барысаў або [Ганна] Канапацкая дакладна не будуць буяніць».

Дарэчы, канструктыўная ідэя (нават дзве), як папярэдне адбіраць кандыдатаў – і кандыдатак – на вышэйшую пасаду. Трэба, каб яны прачыталі Біблію, прынамсі Пяцікніжжа, і здалі іспыт на разуменне прачытанага. Вернікамі быць ніхто не прымушае, аднак Біблія – збор тэкстаў, на якія абапіраецца палова чалавецтва, дык трэба, каб тутэйшыя хоць бы збольшага сяклі паляну арыентаваліся, каб на самітах было пра што размаўляць…

Ну, асабіста я пускаў бы ў белпрэзідэнты толькі тых, каторыя чыталі мае кнігі і сёе-тое ў іх зразумелі 🙂 Дальбог, «Выйшла кніга» (2017) & «Выбраныя катлеты і мухі» (2018) таксама здольныя служыць «шыбалетам», гэткім пропускам у вялікую палітыку. Ведаю, што крыху перабольшваю, але з нагоды юбілейчыку – дапушчальна. Дый пісьменнік Максім Клімковіч зацікавіўся «Выбранымі катлетамі…», а чым ён горшы за палітыкаў? 😉

М. Клімковіч у час аўтограф-сесіі Андрэя Федарэнкі; сам А. Федарэнка. Фота В. Р. і racyja.com, Мінск, 31.01.2019

Усё яшчэ ёсць ахвотныя ўспомніць пра далукашэнкаўскую Рэспубліку Беларусь (гл. ранейшыя згадкі ад Ю. Тэпера, П. Рэзванава, А. Рэзнікава…). Зараз эстафетка перадаецца мінскаму мастаку.

Андрэй Дубінін (1963 г. нар.):

Асаблівых сігналаў са знешняга свету ў маім дзённіку не зафіксавана ў тыя гады. Я выкладаў у ліцэі, быў паглыблены ў працу… Да таго ж у 1992 годзе нарадзіўся першы сын, і часу было вобмаль. Але, мабыць, галоўная прычына апалітычнасці – мы (купа рэстаўратараў) свой пік прайшлі ў 1990 годзе, калі шчыльна ўлучыліся ў выбарчую кампанію ў Вярхоўны Савет па Фрунзенскім раёне Мінска, я стаў даверанай асобай работніцы Белрэстаўрацыі Элеаноры Вецер, мы ў майстэрні ўручную рабілі ўлёткі з анёлам і тэкстам «Будзе песьня – будзе і хлеб» (тады камуністыя ўсё казалі «будзе хлеб – будзе і песня»; маўляў, спачатку дайце кіўбасы людзём, а тады і мова падцягнецца). Штовечар абыходзілі кватэры па ўсім раёне, я асабіста амаль усе дамы абышоў і тлумачыў-усміхаўся-жартаваў-абаяў-агітаваў… Дамоў вярталіся апоўначы. Нашым праціўнікам быў Генадзь Карпенка, памятаю сходы па школах, асабліва запаў выступ Уладзіміра Папругі – таленавіты прамоўца быў. Мы крыху саступілі Карпенку, але з нашым рэсурсам – проста рамантычны палёт і ніякіх грошай, плюс мастацкае ўкладанне – гэта была перамога. Мы тады так улезлі з вушамі ў гэтую справу, што пасля ўжо, відаць, была адваротная рэакцыя – замкнуцца ў сваёй Вежы-Басталіі.

Толькі ўскосна на семінарах наш настаўнік Алег Хадыка часам чапляў актуаліі. Напрыклад, 5 лютага 1992 г. ён казаў: «Мы знявечаны тым, што не было сецэсіі, буржуазнага перыяду. Чурлёніс (у літоўцаў) а ў нас толькі Чуркін. І трэба ўзнавіць Міцкевіча, сентыменталізм, сентыментальны беларускі план. Данчык можа зрабіць больш за ўсіх. Самыя страшныя для беларускага народа беларускія прадаўшчыцы (гэта быў цэлы клас людзі пры размеркаванні ядомага). Пазняк хацеў беларусізаваць прадаўшчыц, а яны толькі вырваліся (з вёскі ў рускамоўную цывілізацыю)… Прадаўшчыц зараз можа адзін Данчык уработаць…»

* * *

Даволі годна прайшлі «міжнародныя дні Халакосту» ў Беларусі: традыцыйны канцэрт «Жоўтыя зоркі» ў дзяржфілармоніі, сюжэт на тэлебачанні з інтэрв’ю былых вязняў Мінскага гета Якава Краўчынскага і Фрыды Лосік (Рэйзман)… А найбольш крэатыўна, здаецца, павялі сябе актывісты ў Гродне – зладзілі «анімацыйную экскурсію» па тэрыторыі гета № 1.

Хто чытаў і канспектаваў «Катлеты з мухамі», той ведае: да тутэйшых сацыялагічных выбрыкаў я доўга ставіўся або скептычна, або… монапенісна. Але ж надоечы прачытаў інтэрв’ю дырэктара акадэмічнага інстытута сацыялогіі – прызначанага з паўгода таму – і нутром адчуў, што не ўсё яшчэ страчана. Кандыдат навук, якому ў сакавіку 2019 г. споўніцца 40 год, «шарыць» не толькі ў анкетах; яго не без падстаў раскручваюць як галоўнага драконазнаўцу Сінявокай. Агулам, чалавек, дарма што намагаецца «падфарбаваць» дзяржаўную ідэалогію (паклаўшы ў яе падмурак міфалогію беларусаў) транслюе разумныя думкі, напрыклад:

Беларусы глыбока ўсведамляюць сябе як асобную нацыю са старажытнай гісторыяй і самастойнай дзяржавай. Успрыманне сябе як малодшых братоў расійцаў або палякаў – чужы, навязаны звонку стэрэатып…

Ад навукоўцаў патрабуюць хуткага выніку. Усё гэта вельмі негатыўна адбіваецца на навуцы як на сферы прадукавання новых ведаў, таму што досвед паказвае: са 100 заяўленых даследаванняў толькі 10 даюць вынік. З гэтых 10 актуальную выгаду прыносіць толькі адно. Але, калі не фінансаваць усе 100, то і аднаго прарыву (у БССР 192030-х «прарывам», у адрозненне ад «пералому», называўся правал, у цяперашняй РБ – поспех; значэнне слоў з цягам часу мяняецца – В. Р.), здольнага акупіць усе выдаткі, не будзе.

Да таго ж новы дырэктар не без гумару: у сваім блогу посціў нямала «вясёлых карцінак», праўда, перад тым, як заняў адказную пасаду. Пра радыё і папоў – не новая, сустракаў яе гадоў трох таму ў Аляксея Вішні (між іншага заўважу: з такімі «сябрамі», як Вішня, Віктару Цою і ворагаў не трэ’ было мець). Тым не менш:

«Недзе на раёнчыку»; «Суб’ект-аб’ектная інверсія» (узята адсюль)

«Вольфаў цытатнік»

«Культура – гэта сістэма табу, а мастацтва – гэта сістэма пераадолення табу» (Міхаіл Швыдкой, 24.02.2018).

«Брак даверу да медыяў, спалучаны з пачуццём бездапаможнасці ў вырашэнні ўсё вастрэйшых эканамічных, сацыяльных і палітычных праблем, паспрыяў распаўсюду тэорый змовы па ўсім свеце» (Мана Неестані, iranwire.com, 27.11.2018)

«Дарога – гэта сіла, у якой няма канца» (БГ, песня пра «смарагдавыя дні», 2019)

«Агульны прынцып: у публічнай прасторы найбольш выгадныя актывы заўсёды маскіруюцца пад стратныя… Смецце — гэта рэсурс XXI стагоддзя» (Кацярына Шульман, 15.01.2019)

«Каб цешыцца з перамен, трэба, каб было нязменнае: велічэзная тоўшча жыцця, якая паўтараецца, рэпрадукуе сябе» (Уладас Павілайціс, 22.01.2019)

«Барацьба за падвышэнне зарплат — гэта барацьба з карупцыяй. Проста знізу» (Аляксей Навальны, 24.01.2019).

«Быць беларусам у Еўразвязе – гэта ўсё роўна што быць габрэйскім хлопчыкам у савецкай школе. Намагаешся быць лепшым, каб даказаць, што ты як усе» (Paval Kasciukevič, 24.01.2019)

Вольф Рубінчык, г. Мінск

03.02.2019

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 03.02.2019  18:47

***

Поддержать сайт 

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (70d)

Люты 2018 г. у Беларусі – месяц выбараў, што само па сабе смешна. Таму спецыяльна весяліць нікога намераў не маю… «Как мы тут живём / Великая тайна / Все кричат: “вира” / А выходит “майна”» (БГ).

…Справа «рэгнумаўцаў» 02.02.2018 завяршылася абвінаваўчым прысудам. Амбівалентным – усім публіцыстам выпісалі адтэрміноўку (тры гады) і выпусцілі на волю, як бы распісаўшыся ў непамыснасці ўтрымання іх пад вартай цягам 14 мес. З другога боку, за новыя «экстрэмісцкія» матэрыялы кожны з няшчаснай тройкі можа зноў надоўга адправіцца ў турму.

Шмат у чым не згодзен з асуджаным Cяргеем Шыптэнкам, аднак ён слушна пракаментаваў вырак: «Наша справа ўскрыла ўсю заганнасць сістэмы і асобных яе элементаў». Насамрэч, мінінфармацыі з яго «кішэннай» экспертнай камісіяй наскардзілася ў праваахоўныя органы, якія даверыліся «спецыялістам»… Беларускія выданні, як урадавыя, так і не, даверыліся «зліву» ад сілавікоў і пачалі «мачыць» арыштаваных задоўга да суда. Пракурор і суддзя не спрабавалі разабрацца ў справе, хоць фармальна і заслухалі «экспертаў» (цётачак няпэўнай кваліфікацыі, далёкіх ад праблематыкі міжнацыянальнай варожасці). Грамадства атрымала чарговы пасыл ад «сістэмы»: «менш думайце; калі думаеце – не запісвайце, калі запісваеце – не публікуйце».

У цэлым удумліва прааналізаваў сітуацыю перад прысудам калумніст tut.by Арцём Шрайбман, хаця мяне засмуцілі наступныя яго развагі: «Калі ўлада спадзявалася знайсці новых хаўруснікаў у дэмакратычным лагеры, то дарэмна. Усе разумеюць, што арсенал крымінальных захадаў, пад якія сёння трапілі трое прарасійскіх публіцыстаў, заўтра можа быць разгорнуты назад у бок празаходніх». Не варта вязаць у адзін вузел дэмакратычныя і «празаходнія» погляды, дый не ўсё «дэмакраты» разумеюць небяспеку прысуду. Многа ў іх «лагеры» было злой радасці, яна не зусім згасла. Праўда, пястун д-д-дэмакратычных сайтаў, «дарадца па нацбяспецы» Андрэй П. змяніў рыторыку; калі ў снежні 2016 г. ён падтрымліваў улады, толькі што нагамі не лупячы затрыманых і тых, хто сумняваўся ў іхняй віне, то цяпер, атрымаўшы новую «ўводную», заявіў 05.02.2018: «яны сядзелі год, хаця відавочна, што ніякай неабходнасці ў гэтым не было… думаю, што ад самага пачатку гэтая справа была не прававой з’явай, а выключна палітычнай». Але шквал інсінуацый у канцы 2016 – пачатку 2017 гг. не мог не пакінуць следу на мазгах жыхароў года 2018-га, і вось у каментах да артыкула пра вырак чытаю: «Позор предателям Беларуси!!! Надеюсь недолго будут на свободе» (+116-47), «Если всех таких писак отпускать завтра Беларусь станет опять частью России...» (+91-26), «Теперь у этих колумнистов один путь на Восток. Ибо отсрочку заменить как два пальца. Пусть прут в Ростов и оттуда пишут свои душещипательные тексты» (+35-13). З красавіка 1995 г., калі пабітыя дэпутаты дэманстравалі траўмы калегам па Вярхоўным Савеце, а Мікалай Дземянцей (кіраўнік Беларусі ў 1989-1991 гг., by the way) і яго паплечнікі сыкалі: «Мала далі!», ахвоты вырашаць канфлікты шляхам перамоў у палітызаванай публікі не пабольшала.

Cтарая сістэма, асабліва ідэалагічная, паціху ідзе ўразнос, а нічога новага з яе не вылупліваецца. Тыя «эксперты», якія заўважаюць у звальненнях міністраў, рэдактараў etc. пабудову «новай медыйнай вертыкалі», яўна кагосьці падманваюць (пачынаючы з сябе?) Хутчэй трэба чакаць закаснення старых мадэляў. Былыя кіраўнікі «Сов. Белоруссии» ды БТ рабілі свае адыёзныя справункі не без фанатызму, з прыцэлам на папулярнасць, і часам маглі кагосьці-там-мабілізаваць шляхам «паветрана-кропельнага заражэння» (ужо гучала прапанова ўзяць Якубовіча ў газету «Берега» спецкарам, гл. камент ад Iossi Schkr :)). «Новыя» ж твары больш выдаюць на ардынарных чыноўнікаў-прыставанцаў. Той жа Іван Эйсмант, пастаўлены кіраваць Белтэлерадыё, муж лукашэнкаўскай прэс-сакратаркі, – хіба ён, знітаваны са сваёй суджанай, наважыцца на нестандартныя, пагатоў рызыкоўныя крокі? Ну, а Дзмітрый Жук, які, прыйшоўшы на пасаду галоўнага ў «СБ», адразу абмежаваў магчымасць каментаў на сайце сваёй газеткі? «Новая вертыкаль», наадварот, па ідэі мусіла б стымуляваць зваротную сувязь. Сам я ніколі нічога на sb.by не пісаў – мне за дзяржаву тэндэнцыю крыўдна.

Адно цешыць – у беларускай цэнзурнай сетцы (і ў інтэрнэт-сеціве таксама) не бракуе прарэхаў – іх, бадай, нават больш, чым у расійскім аналагу. Вось зыркі прыклад – дазволілі ў тутэйшых сінематэках «Смерць Сталіна» (2017), і свет не перакуліўся. Водгукі ад гледачоў Мінска збольшага прыязныя.

Паглядзеў «крамольнае», са званіцы мінкульта РФ & РПЦ, кіно і я – не выходзячы з дома… Фільм як фільм; сатыра на Сталіна лепшая ў Салжаніцына («У крузе першым»), а гумар з удзелам Язэпа Вісарыёныча, бадай, не горшы ў Сяргея Салаўёва («Чорная ружа…», 1989). Мне цяжка згадзіцца ca Станіславам Бялкоўскім, маўляў, «першы раз, калі Сталіна ўдалося зрабіць смешным, гэта быў фільм “Смерць Сталіна”». Для камедыі твор Арманда Іянучы занадта сур’ёзны, для экскурсу ў мінулае – занадта павярхоўны і мітуслівы. Безумоўна, такія кіны маюць права на існаванне, але мне ўспомнілася, як да нас у ЕГУ (канец 1990-х) прыязджаў французскі лектар, спец па гісторыі СССР. Перад студэнтамі ён вымаўляў прозвішчы Ejov і Joukov так: «Еёў», «Юкаў». Небараку ніхто ў Францыі не расказаў, як называліся не апошнія па значнасці асобы ХХ ст.; зрабіць гэта выпала ў Мінску мне… Я к чаму: калі разглядаць замежны прадукт як спробу падштурхнуць нас, тубыльцаў постсавецкай прасторы, «смеючыся, развітацца з мінулым», то не, дзякуй. Калі ж «звышзадача» проста ў тым, каб дэсакралізаваць уладу і яе носьбітаў (на манер «Yes, Minister» Ліна & Джэя або ранейшыx фільмаў Іянучы, згаданых тут), то яна збольшага ўдалася. А дэсакралізацыя ўладных дачыненняў зараз насамрэч патрэбная; ужо дзеля яе тутэйшым пракатчыкам варта было, насупор меркаванню калумніста «Белгазеты», закупляць «вульгарны» фільм.

Дэсакралізацыя – не самамэта; я выступаю яшчэ і за «шахматызацыю» палітыкі ў РБ (мімаходзь расшыфрую – хочацца рацыянальнасці, мерытакратыі…) Дзе на ўсё набрацца кадраў-пасіянарыяў ва ўмовах «патрыярхальна-падданіцкай» палітычнай культуры, пытанне ледзь не касмічнага маштабу.

14 лютага з дапамогай рэдактара belisrael.info я запусціў у фортку у мордакнігу абяцанне з’есці ўласны гадзіннік, калі намстаршыні АГП Мікалай Казлоў 18.02.2018 праб’ецца ў Мінгарсавет. Гадзіннік застаўся цэлы. Абяцаў патлумачыць свой «песімістычны» прагноз – тлумачу.

Кейс М. Казлова, яшчэ 10 гадоў таму дзейнага падпалкоўніка міліцыі, у нечым унікальны – і ўадначас тыповы. Здаралася, што былыя прадстаўнікі «сістэмы» пераходзілі ў «апазіцыю»; аднак сярод старшых афіцэраў міліцыі такія трансферы ўсё ж рэдкасць. Ясна, адміністрацыя апрыёры не гарыць жаданнем пускаць у дэпутаты чалавека з досведам следчай дзейнасці, да таго ж такога, які ўспрымаецца ёй як «здраднік» (у 2008 г. сп. Казлоў намагаўся прадухіліць фальсіфікацыі на ўчастку, давераным яму для аховы, і атрымаў прачуханку ад начальства; у 2009-м зволіўся з «органаў»). Агулам, з сярэдзіны 1990-х выбары ў РБ ладзяцца не для таго, каб ставіць пад пагрозу «стабільнасць», г. зн. уладу лукашэнцаў. Гэта больш-менш аб’ектыўныя перашкоды, але існавалі і суб’ектыўныя.

М. Казлоў – адзін з кіраўнікоў партыі, якая разглядае сталічны гарсавет як трамплін для чагосьці больш сур’ёзнага… Але ж выбарцы – пераважная частка – трактуюць гарсавет усё ж як прыладу для вырашэння лакальных праблем. Ва ўлётцы Казлова, закінутай мне ў паштовую скрыню на Кахоўскай (дзён за пяць да 18-га), пра тыя праблемы амаль нічога не сказана – бракуе «зазямлення».

 

Здымак, на якім кандыдат нагадвае Пятра Машэрава, мелаваная папера – усё гэта няблага, але некаторыя з 4000 атрымальнікаў улёткі – сюрпрыз! – цікавяцца і кантэнтам… Цытаваць крэатыў не стану; паверце, ад яго няма ўражання, што кандыдат прагне перамогі. Асобныя чытачы, патэнцыйны электарат М. К. – я ў тым ліку – зусім не пайшлі на ўчасткі для галасавання.

Сёлета М. Казлоў разам з партыйным «шэфам» зноў абвясціў пра парушэнні ў акрузе; на іхнюю думку, ля гімназіі № 34 круцілася «карусель». Пераканаўчых доказаў таго, што жанчынкі на лябедзькавым відэа галасавалі па колькі разоў і/або на чужым участку, прадстаўлена, аднак, не было. Таптанне ўдзень 14.02.2018 ля гімназіі групы асоб («куратарка» трымала ў руках спіс) можа тлумачыцца «добраахвотна-прымусовым» датэрміновым галасаваннем, якое нярэдка практыкуецца ў дзяржаўных арганізацыях разам з навязлівымі рэкамендацыямі, каго выбіраць. З’ява таксама агідная (мякка кажучы, не робіць гонару «Белтэлекаму», калі ён гэтым займаецца), але ўсё ж не «карусель», не прамая фальсіфікацыя народнага волевыяўлення.

Cумна, але факт: АГП за апошнія …ццаць гадоў паказала сваю няздатнасць даваць адпор выбарчай машынерыі (як было ў 2004 г., пісаў тут). Зрэшты, не толькі АГП… Штораз прымаюцца гучныя заявы пра несумленныя выбары, «а Васька слушает, да ест».

Цяжка разлічваць на прагрэс у такой далікатнай сферы, як выбары, калі гражданы павязаны па руках-нагах на працоўных месцах. Многім актывістам, як мне здаецца, ямчэй паказваць дулю якой-небудзь Ярмошынай (не кажучы пра знакамітыя турнэ па Брусэлях і прочых Страсбургах), чым бараніць правы работнікаў у сябе пад носам.

Яшчэ многа дзе ў Беларусі заключаюцца калектыўныя дагаворы; амаль ва ўсіх выпадках яны не выконваюцца напоўніцу. Партыя, што абапіралася б на ячэйкі незалежных прафсаюзаў (або проста суполкі незадаволеных работнікаў), стала б рэальна масавай. Лідару такой партыі не прыйшлося б гойсаць з дыктафонам па Кіеўскім скверы ды крычаць «Воўкі!» «Злачынцы!»

Карціць азірнуцца на 4-5 гадоў… Тады актыўна форсілася ідэя «Народнага рэферэндуму». Aрганізатары – БНФ, pyx «За свабоду», «Гавары праўду» і інш. – збіралі подпісы за шэсць пытанняў: «кампанія “Народны реферэндум” мае намер сабраць 500 тысяч подпісаў грамадзян, ад якіх улада “адмахнуцца ўжо не зможа”» (дэкларацыя ад 29.01.2014). І не сабралі нават чвэрці ад заяўленай колькасці, і ўлада адмахнулася, і фінішавала кампанія ў снежні 2015 г. не без скандалу… Калі ўжо «альтэрнатыўныя сілы» ў Беларусі паразумнеюць, га?

А крыху вышэй можаце бачыць абяцанку ад Нацыянальнага агенцтва па турызму, арганізацыі мінспорту РБ. Звыш года таму з’явіўся ролік НАТ для патэнцыйных турыстаў. Тады ж, у канцы студзеня 2017 г., нехта з НАТ напісаў, абы напісаць: «відэа на англійскай… з’явіцца ў найбліжэйшы час, зараз працуем над перакладам 🙂» Падобна, года не хапіла, каб пераагучыць пяцімінутны ролік; прынамсі ён і цяпер на сайце Беларусі ў Вялікабрытаніі падаецца ў арыгінальным выглядзе, нават без субтытраў. Затое, напэўна, стымул для брытанцаў і «розных прочых шведаў» вучыць белмову!

Тым часам Вялікі тэатр Беларусі 25.02.2018 абяцае вечар яўрэйскай музыкі «Шалом», пра канцэпцыю чытайце на сайце тэатра. Маю спадзеў, што там-то ўсё будзе чык-чак.

Вольф Рубінчык, г. Мінск

19.02.2018

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 19.02.2018  18:53