Tag Archives: дело «регнумовцев»

«И снова приходит ночь…»

Привет! Благодаря весеннему сезону и наступлению Песаха, с которым поздравляю причастных, жить стало лучше и веселее, но происходящее в столице РБ всё чаще напоминает гражданскую войну (по крайней мере, «холодную»). В виду имеются, конечно, и события 25-27 марта. Вот показательная новость:

В субботу, 27 марта, в районе площади Бангалор в Минске задерживали людей. В МВД заявили, что акций протеста не было, информация о массовых задержаниях не соответствует действительности, а людей доставляют в территориальные органы внутренних дел для разбирательства. РИА Новости со ссылкой на МВД Беларуси сообщило, что свыше 100 человек доставлены в отделения за административные нарушения, в том числе пикетирование.

В общем, как в небезызвестной пьесе гр-на Шварца: «На фронтах ну буквально, буквально-таки ничего интересного не произошло. Всё обстоит вполне благополучненько. Объявляется осадное положеньице… Все по домам! Стража, очистить площадь!»

Злости ныне многовато в обоих станах. Никто не запретит утверждать, что у «них» – злость и даже злобность, а «у наших» – «ярость благородная», но… недопуск белорусской делегации на «Евровидение» и реакция на сей бан меня обескуражили.

Предистория. 21 января 2021 г. «Белорусский фонд культурной солидарности», вероятно, вдохновлённый отменой проведения в Минске чемпионата мира по хоккею, инициировал кампанию #stopBTRC. Целью было лишить Белтелерадиокомпанию права на трансляцию «Евровидения», а в перспективе – исключить БТРК из Европейского вещательного союза.

В конце января – начале февраля ряд белорусских артистов, в т. ч. «Елена ЖелудОК» со своей стёбной «Шчучыншчынай», изъявляли желание участвовать в национальном отборе к «Евровидению». После длительной паузы 09.03.2021 было объявлено, что БТРК выбрала барановичскую группу «Галасы ЗМеста». И кулуарная процедура отбора, и её результат (с 2020 г. группа открыто высмеивала оппонентов Лукашенко) не устроили многих. Назавтра Европейский вещательный союз заявил о том, что песня «Я научу тебя» не соответствует правилам конкурса, запрещающим политпропаганду в выступлениях, и должна быть заменена, в противном же случае Беларуси грозит дисквалификация.

Эксперт Ирвинг Вольтер в интервью «Немецкой волне» 11.03.2021 «не мог себе представить то, что организаторы конкурса запретят песню из-за политического подтекста». Он предполагал, что, раз в ней «нет таких очевидных намеков, как в песне “We Don’t Wanna Put In”, с которой в свое время запретили выступать Грузии, что-то тут предпринять трудно». Вольтер назвал случай с «Я научу тебя» испытанием для Европейского вещательного союза: «У ЕВС не может быть разных подходов. Он разрешил песню Джамалы “1944” с неявным политическим месседжем [в 2016 г.] и не может запретить другую песню, где намек еще тоньше». Тем не менее ЕВС пошёл ва-банк…

Бывший КВНщик, лидер «Галасоў…» Дмитрий Бутаков заявил, что может сам отказаться от участия в конкурсе, но, почесав репу, срочно сварганил ироничную песню взамен.

Подобное творчество не близко мне, предпочёл бы видеть на «Евровидении», к примеру, опус Беньки…

…но «Галасы…» сыграли так, как умели. 26 марта ЕВС бортанул и «Зайчика», вновь усмотрев в песенке неправильный подтекст. И вот уже медиа трещат от возмущений лукашенских пропагандистов, искренних и нет.

Независимо от писанины «СБ-БС», нужно признать, что «истинные европейцы» действительно попали впросак – и «потеряли лицо», как справедливо указал блогер Александр Розов. Ладно, это в большей степени их проблемы; меня же больше заинтриговала реакция наших деятелей культуры.

Именитый музыкант Игорь В. в фейсбуке (26.03.2021, пер. с бел.): «Мне до одного места Евровидение, но приятно! Дудочку отобрали у кгбшных квнщиков )))». Ряд «невероятных» поддержали пост, в очередной раз проявив свою схожесть с лукашистами.

Помню аналогичную волну злорадства в декабре 2016 г., когда режим посадил нескольких публицистов по делу «Регнума», тоже вычитав в их текстах какую-то небывальщину. Кому интересно, ознакомьтесь с началом «Катлет & мух (34)». Время показало, что я был прав; сажать «регнумовцев», при всей их несимпатичности, не следовало, никто от их тюремного заточения не выиграл. И уж тем более не следовало здешней «д-д-демократической» тусовке радоваться их несчастьям.

Пинать руководство БТРК есть за что – да, это «фабрика лжи» и т. д., и т. п. Но вариант наказания, выбранный ЕВС при поддержке части белорусских оппонентов режима, – проявление цензуры, а значит, «лекарство хуже болезни». В отмене чемпионата мира по хоккею я видел и плюсы, и минусы, но здесь минусы явно перевешивают 🙁

Кстати, если «борцы с чемпионатом» надеялись деморализовать и ослабить режим, то у них это, мягко говоря, не очень вышло. По состоянию на 13.01.2021 в Беларуси политзаключёнными признавались 178 человек, а в конце марта их число превысило 300 (26 марта сообщалось о 302 политзэках). К тому же первого марта вступили в силу репрессивные поправки в кодекс об административных правонарушениях.

Можно, конечно, утешать себя тем, что у Лукашенко забрали «любимые игрушки» (так высказывались и о чемпионате, и о «Евровидении»), но по мне, лучше б уж играл… Меньше времени/сил оставалось бы на закручивание гаек.

Наслушавшись Макса Ж., возразите, что государствам, не разделяющим «европейские ценности», вообще нечего соваться в «калашный ряд»? Так ведь в 2004–2019 гг. в РБ тоже был «не фонтан» с правами человека, да и БТ не уставало продуцировать мутные потоки лжи, пропаганды, полуправды… Тем не менее пев(и)цы из Беларуси ездили на «Евровидение». Минчанин Пётр Резванов в своём блоге 27.03.2021 резонно вспомнил, что в «Евровидении» когда-то участвовали «и франкистская Испания, и салазаровская Португалия, и даже Греция “чёрных полковников”… Чем Рыгорыч хуже?!»

В некотором смысле Европейский вещательный союз «отзеркалил» поведение властей Гродно, которые при помощи прокуроров сорвали показ спектакля «Кадиш» 20.03.2021 в «Центре городской жизни». Один принцип на двоих – «как бы чего не вышло»… Впрочем, гродненские власти напрямую действо не запрещали, а «всего лишь» пугнули артистов применением статьи 130 Уголовного кодекса РБ (шалом, великоразумная Кэрэн, призывавшая применить ту же статью против борисовских музыканток), ибо: «В спектакле “Кадиш” осуждается фашизм. А именно с фашистами часть белорусского общества ассоциирует нынешнюю власть. Такие сравнения нежелательны в нынешних политических условиях, нельзя предсказать эмоции и реакцию зрителей».

Можно себе представить настроение творческих людей, вызванных в прокуратуру накануне спектакля: «Им объяснили, какая административная ответственность наступает в случае участия в незаконных массовых мероприятиях — вплоть до уголовной, если звучат определенные лозунги и призывы, влияющие на разделение общества и разжигание вражды по признаку отнесения к тем или иным группам населения» (по словам нач. управления взаимодействия со средствами массовой информации и редакционной деятельности Генпрокуратуры Беларуси Анжелики Курчак). Неудивительно, что Игорь Уланов, Алексей Стонога, Полина Левина и Оксана Машинкова решили не рисковать. Так или иначе, история об их злоключениях вышла далеко за пределы Синеокой; упомянул её в своём очередном обзоре и рав Борух Горин.

* * *

В прошлый раз досталось от меня премьер-министру РБ – который, как и (почти) вся нынешняя верхушка, не брезгует демагогией, перекладыванием ответственности, засекречиванием того, что по определению должно быть открытым (постановления о социально-экономическом развитии страны на 2021 год…). Однако речь Романа Головченко в Хатыни 22.03.2021 мне по душе – во всяком случае, фразы, приведенные на government.by:

Сегодня, когда открылись многие архивы, мы знаем о трагедии Хатыни гораздо больше, чем десятилетия назад. «Речь не о национальностях. Кто-то спекулирует на этой теме, спорит, кто внес больший “вклад” в уничтожение Хатыни. Но зло не имеет национальности. Речь о том, что люди, которые участвовали в этих злодеяниях, делали свой выбор», – подчеркнул Премьер-министр. Он отметил, что в полицейском батальоне, который сжег Хатынь, были люди разных национальностей. «Но в основном это были в прошлом советские люди…»

Шеф Головченко в марте 2014 г., связывая трагедию Хатыни с действиями Украинской повстанческой армии, как раз таки спекулировал – то ли с подачи россиян, то ли самонадеянно опираясь на обрывочные сведения и ассоциации (118-й полицейский батальон в 1941 г. был сформирован в Киеве – значится, в нём служили боевики-бандеровцы?). А ведь и до весны 2014 г. настоящие историки хорошо знали, что батальон – одно, УПА – другое. Отсылаю хотя бы к работам Пера Андерса Рудлинга, которые ваш покорный слуга перевёл с английского на белорусский…

Вполне в духе разглагольствований «главнокомандующего» – недавние реляции заместителя начальника генштаба Вооружённых сил Беларуси, д-ра кукольных военных наук Николая Бузина. Не на политинформации с подчинёнными, а на международной научно-практической конференции в Минске 23.03.2021 выдал особо важную инфу:

Ну, то, что кое-где у нас порой «демократия» – страшное слово, идущее в одном строю с «исторической фальсификацией», понятно… Но всё-таки, была подрывная продукция или нет? Пара элементарных поисковых операций – и вуаля!

Во-первых, в США два года назад выпустили не монету, а монетовидную медаль (жетон)… И служащие генштаба, не владеющие английским, могли бы заметить, что номинал не обозначен.

Во-вторых, и это важнее, отчеканила «нумизматический шедевр» частная фирма Bradford Exchange; нет сведений о том, что она выполняла госзаказ.

В-третьих, из подписи под картинкой ясно, что речь идёт о первом выпуске. В дальнейшем, как следует из описания, фирма намеревалась выпустить продукцию, посвящённую вкладу в победу над нацизмом иных союзников – СССР, Канады, Австралии.

Есть неплохой принцип – не объяснять злым умыслом то, что может быть объяснено глупостью. С американской стороны не усматривается ни злого умысла, ни глупости, а вот со стороны замначгенштаба?.. Что думаете? 🙂

Любопытно, что sb.by повторила замолот о монете ещё в двух материалах: здесь и здесь. Видимо, «атака Бузина» рассматривалась в качестве прелюдии к феерическому ответу МИДа РБ посольству США (традиции П. П. Шарикова живут и процветают). Устыдился даже Виталий Макей, сын министра…

Кстати, заявление посольства США, ставшее поводом для эскалации конфликта, отнюдь не идеально: так, 25 марта было уже поздновато поздравлять «всех белорусов со 103-й годовщиной объявления Белорусской народной республики». Многие в курсе, что БНР была провозглашена 9 марта 1918 г. (см. Вторую уставную грамоту), а 25.03.1918 Рада БНР заявила о независимости. Но многие таки не знали: увы, среди них очутилась и уважаемая Тамара Эйдельман (см. kasparov.ru, 25.03.2021).

Взгляните на пока ещё недостроенный еврейский центр в Могилёве («деньги для Chabad Jewish Center of Mogilev собирают евреи по всему миру»)…

Минск, ул. Червякова. Февраль 2021 г.

А здесь аппликация, долго висевшая во дворе, где до ноября 2020 г. жил Роман Бондаренко. Найдите флажок 🙂

Вольф Рубинчик, г. Минск

29.03.2021

wrubinchyk[at]gmail.com

Опубликовано 29.03.2021  23:13

«Чудовищный эксперимент» в Минске

После событий 2016–2018 гг. иногда захожу на сайт российского информагентства «Regnum», рассуждая так: раз его авторов арестовывали и подвергали суду, значит, этого ресурса кое-кто опасается, и он чего-то да стоит. Действительно, бывают на нём познавательные материалы, а встречается – увы, отнюдь не редко – и голимая пропаганда. Но вот примитивного вранья, замешанного на конспирологии, от регнумовцев не ожидал… Судите сами.

Постоянный автор «R» С. Артёменко (видимо, кто-то из моих сограждан, т. к. его статьи местами обнаруживают знакомство с белорусскими реалиями) 22.08.2019 запустил мульку: «“Белорусизация”: противопоставление русского языка “родному”». Лейтмотив такой: власти РБ и «оппозиция», несмотря на взаимные пикировки, «спелись» и выдавливают из обихода великий и могучий русский язык, навязывая… неизвестно что. Белорусский язык, по мнению автора, столь же несостоятелен, как некий «австралийский» или «швейцарский». Подобная точка зрения, хоть и ложная (скорее можно говорить о «кочке зрения»), имеет право на существование, но как она обосновывается в статье? Известно как, подгонкой фактов под «теорию»:

В Минске осуществлён чудовищный эксперимент по уничтожению русского языка в городской топонимике. Лишь на окраинах двухмиллионного города, где 99,9% жителей говорят на русском языке, можно встретить уличный указатель на русском языке. Можно видеть указания улиц на китайском, английском и странной абракадабре на никому не известной «латинке», но не на родном языке белорусов — том, но котором они думают и говорят ежедневно.

Ну, во-первых, более чем сомнительно, что в 2019 г. «99,9% жителей говорят на русском». Выходит, лишь 0,1% жителей Минска – т. е. 2000 человек – постоянно пользуются белорусским языком? Да, примерно столько в столице насчитывается членов «Таварыства беларускай мовы» (общества белорусского языка). Но ведь «стихийных» белорусскоязычных куда больше, и «мову» теперь чаще услышишь из уст пассажиров общественного транспорта (к примеру), чем это было (опять же к примеру) 20 лет назад. Насколько таких людей больше, чем 0,1%? Предполагаю, на порядок, а то и на два. Точные цифры здесь и сейчас вряд ли кто-то назовёт.

По данным общенациональной переписи 2009 г., в Минске жило около 1456 тыс. белорусов, и более 102 тыс. из них назвали белорусский тем языком, на котором разговаривают дома. Среди 184 тыс. русских общались дома по-белорусски свыше 1 тыс., среди 13,4 тыс. поляков – более 1,6 тыс., и т. д. Кстати, обнаружилось в Минске-2009 и 65 шлимазлов евреев-общавшихся-дома-по-белорусски. В итоге из 1836808 жителей столицы за белорусский во время переписи «проголосовали» около 6%.

Разговор дома предполагает активное владение языком. Разумеется, было в Минске и множество обитателей, владевших белорусским на «школьном» уровне (т. е. почти всё понимали, но актуализировать свои знания не решались). Допускаю, что популяризация белорусского языка не прошла даром, и некоторые из указанного множества заговорили в 2010-х годах… Эффектный пример из недавних – 23-летняя сотрудница казино, даже записавшая рэп по-белорусски. В общем, может оказаться, что «русскоязычное большинство», к которому апеллирует С. Артёменко, не такое уж и подавляющее.

Во-вторых, всю жизнь, 40 лет с гаком, живу в Минске, а «чудовищного эксперимента по уничтожению русского языка в городской топонимике» почему-то не заметил. Что со мной не так? Решил прогуляться по столичным улицам и проверить свою адекватность…

Фрунзенский район; не самый центр города, но отнюдь не окраина

Центральный район. Опять-таки, не окраина – эти дома ближе к центру, чем «Дворец независимости» (кстати, на фасаде «резиденции Президента Республики Беларусь» со стороны ул. Орловской надписи выполнены лишь на русском языке)

«Цэнтральны дзіцячы парк» – и тот зазывает к себе по-русски…

…как и дом-музей I съезда РСДРП (но на двери виднеется и афишка на белорусском)

На одной из главных магистралей (проспект Пушкина) не первый месяц висит русскоязычная социальная реклама, заказанная госорганами

Кое-где в последнее время появилась и соцреклама с использованием белорусского языка – на мой взгляд, менее качественная и убедительная (фото: molib.by, belta.by)

Советский район, ул. Сурганова, недалеко от центральной площади Якуба Коласа. Типичный вид автобусно-троллейбусной остановки. «Ценные указания» пассажирам даны как на белорусском, так и на русском. Видимо, чтобы никому не было обидно – или чтобы «обижались» все 🙂

«Языковой плюрализм» наблюдается и внутри автобуса (№38Т). Хорошо это сделано или не очень, можно спорить, однако об «уничтожении русского языка» нет и речи.

На одном столбе – три языка; белорусский, английский, русский.

Действительно, в туристической пешеходной зоне на нескольких улочках развесили чисто белорусскоязычные указатели с дубляжом «латинкой», но кому это реально помешало?

Каким же… недорослем должен оказаться «руссо-туристо», чтобы не суметь прочесть «вул. Інтэрнацыянальная» и не понять, что речь идёт об улице Интернациональной?!

Немало белорусскоязычных указателей и в других местах города – правда, они «тонут» среди преимущественно русскоязычных вывесок и прочих элементов визуального оформления (даже на фото с «Інтэрнацыянальнай» слева видна русскоязычная реклама). Дабы как-то приблизиться к паритету, я бы перевёл на белорусский язык ВСЕ таблички с названиями улиц. Смею думать, что большинство местных способно прочесть такие названия, как «вуліца Матусевіча», «вуліца Арлоўская», «Сморгаўскі тракт», «вуліца Чарвякова», «вуліца Кахоўская», да и у иностранцев звучание «ў» («у краткого»), как правило, не вызывает трудностей. Речь не о вытеснении русского языка из города – речь о восстановлении и удержании языкового баланса. К тому же новые таблички можно вешать не сразу, а по мере износа старых. Если такие взгляды – «вандализм», то я согласен считаться «русофобствующим вандалом» 🙂

И всё бы ничего, как-то бы договорились, но «Регнум» нагнетает:

Проводимая Александром Лукашенко «белорусизация», стимулируемая воплями русофобов из ТБМ, БНФ и десятков других подобных организаций, принципиально не отличается от «украинизации».

И через предложение:

Рядящиеся в «белорусскость» местечковые «спадары» не щадят польских, британских, немецких, американских и прочих налогоплательщиков ради скорейшего наслаждения заревом белорусского аналога «Одесской Хатыни».

В общем, сегодня ты вешаешь таблички…

Фото и подпись от ИА Regnum: «Дерусификация топонимики Минска в польском стиле». Непонятно, правда, что польского в этой надписи, выполненной целиком на белорусском языке. И даже в позднесоветское время проспект, как я помню, именовался по-белорусски (справа – доказательство; фото с minsk-old-new.com).

…а завтра Родину продашь и «мыжебратьев» сожжёшь. Всё это звучало бы смешно, если б не звучало грустно. Да и хороша «белорусизация» от Лукашенко: шаг вперёд, два на месте, три назад! Притчей во языцех стало его заявление в апреле 2019 г. о дорожном табло с надписью «Выконвайце хуткасны рэжым»: «Мне как белорусу понятно, что хотел сказать автор. Едет русский человек или русскоязычный белорус. Выконвай? Хуткасны? Но понял, что рэжым. Неужели опять диктатура Лукашенко? Вот он тут едет, и “рэжым” написан». После чего «на трассе Минск — Витебск на придорожном информационном табло надпись о соблюдении скорости перевели с белорусского на русский язык» (tut.by, 01.05.2019). А число учащихся в школах с белорусским языком обучения – неужели оно выросло благодаря пресловутой «мягкой белорусизации»? Что-то не похоже… В столице Беларуси в 2014 г. было 11 таких школ. До сих пор в нашем городе не насчитывается и дюжины учреждений среднего образования с изучением основных предметов по-белорусски, а белорусскоязычный университет (частный!) лишь готовится к открытию в 2020 г.

Автор «R» ещё приводит мнение «президентского информационно-аналитического центра»: «В повседневной жизни белорусы чаще всего выбирают русский язык — от 49 до 78% граждан». И делает алогичный, провокационный вывод: «Выходит, что активным и последовательным “белорусизаторам” никак не обойтись без тоталитаризма, массовых репрессий и тому подобного, опробованного на Украине, в раздробленной Югославии, в Кампучии и много где ещё. Кровь польётся в интересах торжества “белорусской нации” и “патриотизма” в понимании тех, кто абсолютно уверен, что лучше белорусов знает, что для них правильно и хорошо».

Среди белорусскоязычных, к сожалению, попадаются люди с тоталитарным мышлением, вечно вставляющие шпильки «москалям», но – к счастью – не они задают тон. Ничего общего с федеративной Югославией, а тем более с Кампучией (режимом Пол Пота?) в Беларуси нет и не предвидится. Уверен, что провокаторам оч-ч-чень долго придётся ждать «тоталитаризма и массовых репрессий» в центре Европы. И, надеюсь, они всё-таки смирятся с тем, что у нас тут не российская провинция… ну, не они, так их дети.

Вольф Рубинчик, г. Минск

26.08.2019

wrubinchyk[at]gmail.com

Все фото принадлежат автору (сделаны 25-26 августа 2019 г.), кроме четырёх обозначенных в тексте.

Опубликовано 26.08.2019  21:27

Отклик
Насколько я знаю, в Вильнюсе названия исторических улиц, где селились представители разных народов, пишутся не только на литовском, но и на языках этих народов. Неплохо бы сделать нечто подобное в Минске. Например, на улице Коллекторной (до 1934 г. – Еврейской), раз уж ей не вернули прежнее имя, имело бы смысл писать рядом с “вуліца Калектарная” название на идише: “Идише гас”.
Юрий Тепер, г. Минск  30.08.2019  18:57

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (103)

Эвенкі, шалом-алейхем! Але ж я не пра Эвенкію, я пра Тутэйшыю. На словах культура – найважнейшы стратэгічны рэсурс і бла-бла-бла. На справе… Cёлета дзяржаўную ўстанову «Гродзенскі гарадскі цэнтр культуры» ўзначаліў нядаўні намеснік начальніка УУС Гродзенскага аблвыканкама – і праўда, не мастаку ж А. Сураву яе давяраць! $-)

Гэтая вестка – не толькі аб тым, як жывецца лаяльным «сілавікам» у сучаснай РБ (часам яны ператвараюцца ў медыябосаў), а і пра заробкі ў сферы дзяржаўнага кіравання культурай. Загадчыку цэнтра сёлета абяцалі плаціць «ад 370 бел. рублёў», г. зн. ад 175$ на месяц; насамрэч, прафесіянальны менеджар з мінімальнай самапавагай наўрад ці пойдзе на гіпатэтычныя 250-300$, а экс-міліцыянту з пенсіяй «па выслузе гадоў» акурат нармальны прыварак. Ну, а памерці культурцы ў абласным горадзе – паводле задумы стваральнікаў гэтай сістэмы – не дадуць энтузіясты… :-<

Забяспечыўшы сабе апору ў выглядзе вайсковай пенсіі (праўда, палову яе абяцае аддаваць на развіццё раптоўна збяднелай «Хартыі»), упарта хоча зрабіцца прэзідэнтам краіны Мікола Статкевіч, дарма што яго, скарэй за ўсё, не зарэгіструюць перад наступнымі «выбарамі» праз непагашаную судзімасць. Аблом ужо адбыўся ў ліпені 2015 года… Перад тым я дзякуючы Марыне Адамовіч запісаўся быў у Статкевічаву ініцыятыўную групу – больш для таго, каб падтрымаць палітвязня, чым для дасягнення рэальных палітычных мэт.

Рэдка згаджаюся з аўтарамі сцёбна-скандальнай «БелГазеты» («нам хуліганаў не трэба, мы самі хуліганы»), але тут Янка Грыль слушна адзначыў: «Так, падпалкоўнік заслужана любімы радыкальна-апазіцыйным электаратам, але ён – акцёр адной ролі: сабраць у цэнтры Мінска 200-300 пратэстоўцаў на несанкцыянаваную акцыю, сказаць што-небудзь гучнае, потым звесці ўсіх куды-небудзь далей. Усё гэта можна зрабіць і без рэгістрацыі кандыдатам». Альтэрнатыўнае меркаванне – на сайце «Народнай грамады» (незразумела, праўда, як адсутнасць выбараў спалучаецца з наяўнасцю «перадвыбарнай сітуацыі», якая быццам бы прывядзе да «найвышэйшай палітызацыі грамадства»).

Пра тое, як беларусаў цікавяць без-пяці-хвіляў кандыдаты Алена Анісім, Сяргей Скрабец, Мікалай Статкевіч, ускосна можна даведацца паводле адной дэталі – дынамікі наведвання іхніх старонак у беларускай «Вікіпедыі» за апошні месяц. Адноснае падвышэнне цікавасці (пасля амбітных заяў А. А. і М. С. – ажно да 18-32 наведванняў на дзень! :)) – і зноў стагнацыя… Нейкія шансы ў іх меліся б, калі б назіраўся ўстойлівы рост штодня, ці прынамсі штотыдня.

Так, напоўніцу ўключыўшы сучасныя медыятэхналогіі (каб не сказаць «медыязброю»), у прынцыпе, і пустое крэсла за год можна «раскруціць» да прэзідэнцкага фатэлю – успомнім аднаго расійскага ФСБ-шніка на рубяжы вякоў – ды хто з названых беларускіх актывістаў мае да той медыязброі доступ? Таму ў выпадку рэгістрацыі як Анісім, так і экс-вязень Скрабец (хацеў вярнуцца ў парламент, дзе шчыраваў у 2000–2004 гг., аднак летась не трапіў нават у дэпутаты гарсавета), а тым болей Мікола з АГП або «засвабодавец» Юрась вырачаны будуць граць ролю падтанцоўкі… Зрэшты, Алена Мікалаеўна нават не хавае таго, што на перамогу не разлічвае. Яе мэта – чарговы раз папіярыць сваё таварыства белмовы… напрыклад, у эфіры тэлеканала АНТ надоечы прагучала, што ў ТБМ 6000 сяброў, маўляў, далучайцеся. Дапамагаюць ёй з піярам тутэйшыя русафілы русацяпы, якія ўсё спрабуюць нацягнуць на цётку Алену адказнасць за публікацыі ў газеце «Новы час» (фармальна – выданні мінскай суполкі ТБМ), дзе нібыта праслаўляліся чачэнскія тэрарысты. І гэты феерычны наказ тутэйшага «палітолага» (?) Алеся Ш. пад загалоўкам «Анісім павінна пакаяцца!»: «Анісім як народны абраннік з аднаго боку, як чалавек і жанчына з другога боку, павінна была заявіць пазіцыю» :0)

Чытаў я тыя артыкулы Міколы Дзядка. Ён не ўсхваляў небезвядомых чачэнцаў, ён паказваў розныя аспекты іхніх лёсаў – больш складаных, чым падаецца ў прапагандных мэтах. Каментуючы біяграфію Шаміля Басаева, Дзядок напісаў: «Безумоўна, забойства мірных грамадзян і захоп у закладнікі бяззбройных не могуць быць апраўданыя нічым: ані барацьбой за веру, ані нацыянальна-вызваленчымі матывамі». Праўда, тут жа агаварыўся: «Стварыць з чалавека пудзіла — лёгка. Разабрацца ў матывах яго ўчынкаў — нашмат цяжэй. У жорсткім і крывавым канфлікце, дзе абодва бакі дазваляюць сабе забіваць бяззбройных і прыкрывацца грамадзянскімі асобамі, пошук больш вінаватага і менш вінаватага — справа маральна няўдзячная». От няма ў мяне ахвоты разбірацца ні ў тым, хто ў 1990-х больш злачынстваў нарабіў на войнах, расійцы або чачэнцы, ні ў іхніх матывах… Галоўнае, канстатую, што скандал вакол публікацый інтэрнэт-выдання быў раздзьмуты на пустым месцы; Дзядок і «Новы час» не заклікалі да гвалту/варожасці, гэтаксама як у свой час – «рэгнумаўцы», а на ўласнае бачанне кожны мае права.

Паслухаў інтэрв’ю, якое Жанна Нямцова зрабіла з Дар’яй Жук. Паслясмачча так сабе, але рэжысёрка – якая, нагадаю, з 1996 г. жыве ў ЗША, а ў Беларусі бывае набегамі наездамі – даволі трапна злавіла перамены ў настроі беларусаў, асабліва маладых. Людзі гойсаюць па ўсім свеце, авалодваюць заходнімі мовамі, і расійская культурна-палітычная прастора ім ужо не настолькі вабная, як тое было ў 1990-х.

Не шмагла не адгукнуцца на гутарку Галіна Айзенштадт, жыхарка Ізраіля, згаданая ў 101-й серыі: «Лукашэнка пасля нядаўняй сустрэчы з Пуціным сказаў, што трэба будзе спытацца ў рускіх і беларусаў, ці хочуць яны аб’ядноўвацца. З гэтага можна зрабіць выснову, што разглядалася пытанне і аб правядзенні адпаведнага рэферэндуму. І няўжо ў Беларусі народ выступіць супраць?… Беларусь жа толькі знешне незалежная, але эканамічна цалкам залежыць ад Расіі. Так што практычна яна ўжо з’яўляецца яе часткаю».

Гэта другі раз, калі згадваю ў «Катлетах & мухах» допісы Г. А., і, хутчэй за ўсё, апошні (бо аўтарка занадта прадказальная, дый няма яе ў Сінявокай амаль 20 год). Проста закарцела паказаць, да чаго даводзіць шматгадовая праца на беларускую службу «Радыё Свабода» і рэгулярнае спажыванне інфатрэшу ад расійскіх дзяржаўных каналаў. Дзеці! Не рабеце ні таго, ні другога.

Але, на жаль, у РФ не толькі тэлепрапагандысты малююць Беларусь як цалкам залежную, «практычна частку». На днях са здзіўленнем даведаўся, што на два мае артыкулы ў расійскім часопісе «Диаспоры» за 2002 г. спасылаюцца і ў навуковых зборніках сярэдзіны 2010-х гадоў… З аднаго боку, прыемна; з другога, вядучая супрацоўніца інстытута ўсходазнаўства Расійскай акадэміі навук магла б і ведаць, што даследчыка з Беларусі не варта адносіць да «айчынных» (дарэчы, ніколі не вучыўся я ў Расіі – толькі ў Мінску). З трэцяга… можа, спадарыня Насенка-Штэйн мела на ўвазе, што мы суайчыннікі па дахадзяжнай «Саюзнай дзяржаве» Расіі і Беларусі, нібыта заснаванай у 1999 г.?

Пані Чысцякова з Уральскага дзяржаўнага педагагічнага ўніверсітэта проста назвала мяне «расійскім сацыёлагам» (?! – у часопісе было ясна пазначана: «аспирант Республиканского института высшей школы Белорусского государственного университета, г. Минск») Дый сваім артыкулам пра яўрэяў Беларусі канца ХХ – пачатку ХХІ стагоддзяў я, здаецца, не даваў падстаў сцвярджаць, што многія з іх (нас) былі «рускія паводле культуры». Паводле перапісаў насельніцтва 1999 і 2009 г. рускую мову большасць беларускіх яўрэяў сапраўды ўважала за родную, ды мова – далёка не ўсё для этнакультурнай ідэнтыфікацыі. Дадам: пагатоў для палітычнай…

Між іншага, улетку 2013 г. ад трохдзённага візіту ў Смаленск з яго «Еўраоптамі» ў мяне засталося ўражанне, што Беларусь менш залежыць ад Расіі, чым наадварот 😉 Але давайце зараз па… зюкаем пра менш спрэчныя рэчы.

150 гадоў таму ў Калінкавічах нарадзіўся, а 100 год таму памёр Іосіф-Хаім Дарожка, пісьменнік і настаўнік. «З імем Дарожкі звязана арганізацыя новай яўрэйскай школы ў Калінкавічах, дзе вывучаўся іўрыт». – пісала І. Герасімава пазалетась (можна пачытаць тут). Цікава, ці адзначаць яго юбілей у родным горадзе? У тым жа 1869-м годзе ў Беразіно з’явіўся будучы рэвалюцыянер Аляксандр Гельфанд, aka Парвус… Апрыёры гэта менш сімпатычны чалавек – настолькі хітрамудры, што «двойчы народжаны», мог з’явіцца і ў 1867-м – але таксама зямляк і заслугоўвае памяці.

 

I.-Х. Дарожка, А. Гельфанд. Здымкі з іўрыцкай кнiгi, прысвечанай Калінкавічам, i wikipedia.org

Цікавы пісьменнік нарадзіўся 140 год таму ў Слуцку і пражыў доўгае, напружанае жыццё (17.01.1879 – 01.10.1971) – Залман Вендраў, ён жа Давід Вендраўскі. Жыў і ў Польшчы, і ў Вялікабрытаніі, і ў ЗША – а памёр у СССР, за Сталіным паспеўшы і ў лагерах пасядзець. Ягоныя апавяданні перакладаліся з ідыша на рускую – прачытайце, калі знойдзеце. Таксама ёсць сумневы ў годзе нараджэння – некаторыя пішуць «1877». Яго параўноўвалі з «ветэрынарам», добрым доктарам яўрэйскай літаратуры…

А вось яшчэ 150-гадовы юбілей, ужо такі адсвяткаваны, – другога чэмпіёна свету па шахматах Эмануэля Ласкера (24.12.1868 – 11.01.1941), які хоць і нарадзіўся па-за межамі Беларусі (на «польскай» тэрыторыі Германіі), але заязджаў да нас не раз… Хочаце больш падрабязнасцей, прачытайце мой артыкул «Эмануіл Ласкер і Беларусь» – у часопісе «Роднае слова», Мінск, № 1, 2019. На часопіс з яго рубрыкай «Беларускія шахматы» можна падпісацца – або на папяровую версію, або на электронную. Альбо, гэта опцыя для самых крутых, на абедзве.

Кніга выбраных апавяданняў З. Вендрава, кніга выбраных партый Э. Ласкера (з партрэтамі герояў). Крыніцы: amazon.com & oz.by

Пасля мінулай серыі з залы паступіла пытанне, хто такі «мізантраполаг»? У першым набліжэнні – той, хто вывучае мізантропаў або проста цвердалобых мудакоў, гэткая трактоўка сустракалася ў літаратуры. Аднак я не паважаў бы сябе, каб не паспрабаваў развіць паняцце… Карацей, гэта мізантроп, які займаецца антрапалогіяй. Дапускаю, што такіх у навуцы большасць, што вывучэнне чалавекаў у масе так ці іначай вядзе да мізантропіі. Разам з тым не магу пагадзіцца з калегам Макарэвічам, які следам за Эдгарам По заявіў, што на Зямлі мінімум 80% насельніцтва – ідыёты… Я думаю, толькі 78%; у крайнім выпадку – 79,5.

«Вольфаў цытатнік»

«На гісторыю глядзім праз акуляры літаратуры, мастацтва… У нас як упруцца ў нейкае прозвішча, дык будуць яго скланяць на ўсе лады, хоць за ўвагай застаюцца вартыя большай увагі». (Максім Танк, 1990-я гг.)

«Я ўмею маляваць, перамаўляцца і чытаць, а апрача гэтага, не ўмею практычна нічога. У крайнім выпадку магу адкрыць халадзільнік… Калісьці, у маладыя гады, я хацеў стаць карыкатурыстам. А ў выніку стаў карыкатурай» (Карл Лагерфельд, 1933–2019)

«Карыснае практыкаванне – спачатку боль, потым асалода. Бескарыснае практыкаванне – спачатку асалода, потым пустэча» (mankubus, 11.02.2019)

«Магчыма, ва ўрадзе і ёсць людзі, знаёмыя з матэматыкай, але яны, ствараецца ўражанне, добра маскіруюцца. Відаць, апасаюцца, што выганяць са словамі “нам вялікія матэматыкі не патрэбны”» (Юрый Пшоннік, 18.02.2019).

«Украіне патрэбны непалітычны прэзідэнт. То бок патрэбны ўкраінскі Гавел. І нават калі Зяленскі з’яўляецца пародыяй на Гавела, усё роўна гэта лепей, чым бізнэсовец постсавецкага ўзору» (Станіслаў Бялкоўскі, 19.02.2019).

«21 лютага адзначаецца Міжнародны дзень роднай мовы… Толькі і размоваў у беларускім сеціве, што пра мову родную! Што каму баліць, той пра гэта і кажа. Было б здорава перанесці моўнае пытанне са сферы абароны ў сферу актыўнага ўжывання» (Дар’я Ліс, 20.02.2019).

Вольф Рубінчык, г. Мінск

23.02.2019

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 24.02.2019  01:17

***

Водгукi

На жаль, у нашай усходняй суседкі «фантомныя болі» не праходзяць. Я гатовы з Вамі згадзіцца, што ў бліжэйшыя пару гадоў няма падстаў хвалявацца наконт пагроз незалежнасці Сінявокай, але Расія – па-ранейшаму той шчупак, які патрэбны, каб карась не спаў (у шапку). Прынамсі, уявіць, што ў 2091 г. расійскія афіцыйныя асобы будуць удзельнічаць у святкаванні стагоддзя нашай незалежнасці, як у 2005 г. шведскія ўдзельнічалі ў святкаванні нарвежскага юбілею, – даволі цяжка.

П. Рэзванаў, Мінск

Дадана 26.02.2019  13:31

***

Siarhei Sparysh , 27 февраля в 17:13

Несколько комментариев:

” Мікола Статкевіч, дарма што яго, скарэй за ўсё, не зарэгіструюць перад наступнымі «выбарамі» праз непагашаную судзімасць”
Ну, это будет отличной демонстрацией того, что в стране нет честных выборов и отличным дополнительным стартом для протестной кампании. Нормальный вариант. Как будто, если соизволят не нарушать закон и зарегистрируют, то внезапно соизволят и посчитать голоса.

“ён – акцёр адной ролі: сабраць у цэнтры Мінска 200-300 пратэстоўцаў на несанкцыянаваную акцыю, сказаць што-небудзь гучнае, потым звесці ўсіх куды-небудзь далей. Усё гэта можна зрабіць і без рэгістрацыі кандыдатам”
Автор паксвиля почему-то “забыл” о крупных акциях, организатором или одним из организаторов которых был Н. Статкевич. Интересно, почему?

“(незразумела, праўда, як адсутнасць выбараў спалучаецца з наяўнасцю «перадвыбарнай сітуацыі»”
Всё довольно просто: готовится очередной цирк с целью оставить у власти надоевшего всем придурка. Это напрягает многих. Кроме того, не забываем про фон: экономические/социальные проблемы
и угроза независимости.

“Пра тое, як беларусаў цікавяць без-пяці-хвіляў кандыдаты Алена Анісім, Сяргей Скрабец, Мікалай Статкевіч, ускосна можна даведацца паводле адной дэталі – дынамікі наведвання іхніх старонак у беларускай «Вікіпедыі» за апошні месяц.”
Посмотрите статистику посещений сайта Н. Статкевича, например. Посмотрите любой интернет-опрос о том, за кого люди будут голосовать на “выборах” или какого кандидата поддерживают. Даже если опрос проводится каким-нибудь Лебедько, единственный альтернативный луке кандидат с заметным положительным рейтингом – это Н. Статкевич. Остальные – в границах арифметической погрешности.

Да, эти опросы могут говорить только о внутреннем ранжировании в среде “альтернатив” луке. Но они говорят весьма однозначно.
Есть большой спрос на альтернативу. И есть одна реальная альтернатива – Н. Статкевич.

Поэтому умоляю: не говорите “Анисим, Статкевич, Лебедько, Птибурдюков и пр.”. Есть Статкевич и есть все остальные, которых нет.

Siarhei Sparysh,  27 февраля в 17:18

Добавлю личные наблюдения. Когда работал на заводе, то в разговорах о политике часто звучал такой рефрен: “оппозиция – кучка пидорасов”. Но если разговор длился больше минуты, люди начинали вспоминать: но Статкевич – нормальный мужик. Потом могли вспомнить Некляева, изредка кого-то другого. Часто путали их. Бывало, что Статкевич оказывался поэтом (“нормальный мужик, но он поэт, поэтому президентом не станет”), а Некляев – бывшим офицером милиции. То есть далеко не все в народе достаточно информированы (ВНЕЗАПНО в стране, где СМИ под плотным колпаком ГБ).

Но имя Статкевича – в ряду первых всегда.

 

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (91)

Усім шалом! На шляху да сотай серыі па-ранейшаму пазначаю балявыя кропкі, а хто будзе іх купіраваць – іншая рэч. «Батанік не павінен палоць пустазелле. Ён вылічыць тэмпы росту апошняга, дый годзе» ((С) Сірыл Паркінсан).

Планета ўсё больш засмечваецца пластыкам ды інфармацыйным шумам, прычым невядома, што горай. Пастаянныя чытачы-гледачы серыяла ў курсе: нам тутака трывожна за стан навукі, у Беларусі і не толькі. Сам я шмат у чым дылетант, але дылетантызму не палюбляю. Як казаў ільфапятроўскі тав. Бендэр: «Нам хуліганаў не трэба, мы самі хуліганы».

Прынцып ваяўнічага дылетанта («чым менш кампетэнтны чалавек у якім-небудзь пытанні, тым мацней ён схільны перабольшваць свае веды»), аказваецца, ужо ўпісаны ў навуковую тэрміналогію пад назовам «эфект Данінга-Кругера». Запомнім 🙂

Былы мой прыяцель М., які з Беларусі перабраўся ў Чэхію, дзе будаваў уласны бізнэс, а калі там запахла смаленым – уцёк у расійскую глыбінку, гадоў 10 таму абараніў у Мінску дысертацыю на званне кандыдата фізіка-матэматычных навук. Няйначай мяркуе, што гэта робіць яго кампетэнтным у гісторыі ды палітыцы, бо надоечы публічна заявіў: «Прыдумаў тэрмін “хрушчоўскія рэпрэсіі”». Спрабуе падладзіцца пад трэнд у сучаснай РФ (Сталін – «эфектыўны менеджар», а тэрорам супраць народу займаліся ягоныя баяры несамавітыя паплечнікі + недабітыя трацкісты). 🙁

М., хоць ён і актыўны ў засталінска-запуцінскай секце, утворанай на Урале, чалавек не дужа публічны, і шкоды ад яго «адкрыццяў» вобмаль. Горш, калі з разумным выглядам вяшчаюць лухту «спецыялісты», уладальнікі адпаведных тэме навуковых ступеняў. От узяць Андрэя Буроўскага, сааўтара Міхаіла Велера па кнізе «Грамадзянская гісторыя вар’яцкай вайны». У ХХІ ст. прафесійнага археолага, які знаўся на палеаліце, пацягнула на яўрэйскія тэмы… Вынікам стаў тузін кніг – часцяком добра аформленых, з немалымі накладамі, але прымітыўных паводле зместу.

Тут ізраілец Рыгор Ніскераў разбірае адну з кніг Буроўскага – двухтомнік «Яўрэі, якіх не было» (2004). Разумным дастаткова спасылкі ды колькіх першых абзацаў. І ўсё ж працытую з’едлівы фрагмент, які выклікаў у мяне замілаванне… Мо таму, што і сам сутыкаўся з прэзентацыяй класіка яўрэйскай літаратуры пад нікам «Sfojrym» або «Mendele Sfojrym»:

Хто-небудзь чуў пра яўрэйскага пісьменніка, якога звалі б «Сфорым»? – Буроўскі такога ведае. Тады як іншым, хто цікавіцца яўрэйскай літаратурай, вядомы пісьменнік Мендэле Мойхер-Сфорым. Гэта псеўданім Шолам-Якава Абрамовіча, які значыць «Мендэль Кніганоша». А слова «сфорым» значыць «кнігі».

Скажам, рускі пісьменнік і філолаг У. І. Даль публікаваў апавяданні пад псеўданімам «Казак Луганскі». Ці можна было б яго згадаць, назваўшы «пісьменнік Казак» або «пісьменнік Луганскі»? Наўрад ці хто з чытачоў зразумеў бы, пра каго ідзе гаворка.

А гэта – абзацы з «падарункавага» фаліянта Буроўскага 2014 г. Поўны абзац фініш…

Цікава, што такога кшталту «даследчыкі», як заўважыў і Ніскераў, любяць адважваць выдуманаму імі яўрэйству кампліменты, часам празмерныя. Карэктныя адносіны з канкрэтнымі яўрэямі падтрымліваць куды цяжэй.

* * *

На маю прапанову пайсці ў заклад адносна будучыні Беларусі да снежня 2020 г., выстаўленую тут, пакуль што ніхто не адгукнуўся (ну, ёсць яшчэ 20 дзён…) Адсутнасць рэакцыі ўскосна пацвярджае, што пагроза аншлюсу для Сінявокай перабольшана. Не тое каб мы былі такія згуртаваныя, як Фінляндыя ўвосень 1939 г. – бадай, і дзясятай долі той салідарнасці няма ў цяперашняй Беларусі. Проста няможна недаацэньваць сілу інэрцыі… асабліва сярод усходніх суседзяў. Бальшыня абывацеляў без павагі ставіцца да беларускай незалежнасці, аднак ліквідаваць апошнюю?.. Фанатаў «трыадзінай рускай дзяржавы», гатовых «укласціся» ў яе, не так-то багата.

Расійскае – расійцам, а тэндэнцыі тут і цяпер не вельмі цешаць. Як заўважаў яшчэ ўлетку на прыкладзе з Грышам Абрамовічам і яго жонкай, «першая беларуская газета» падкормлівае ксенафобію. Не таму, што ў ёй заўзятыя антысеміты – наколькі я ведаю рэдактараў «НН», забабонаў у іх няма – а таму, што гэта выгадна. Падрасла «нацыянальная буржуазія», якой карціць самасцвярджацца за кошт меншасцей, таму і робяцца аб’ектамі падвышанай увагі то Зісер, то Зайдэс, то Ізраілевіч… Пры ўсёй непавазе да апошняга – непрыемныя мне многія ўчынкі гэтага супляменнічка – цяжка было не прыкмеціць, што з Аркадзя цягам лета-восені асобныя СМІ ляпілі «казла адпушчэння». Чытачы ж ахвотна падхоплівалі «наезды», і цяпер, калі лёс А. Ізраілевіча цьмяны (паводле адной з версій, ён быў затрыманы «органамі» пад канец кастрычніка), на «НН» назіраецца проста вакханалія зласлівасці.

Першыя каменты пад навіной ад 31.10.2018 «Крыніцы: За спробу даць хабар затрыманы Аркадзь Ізраілевіч». Па стане на 04.11.2018.

Часам сайт «НН» выдае за адно галасаванне не адзін, а некалькі «плюсікаў», але, так ці іначай, колькасць зласліўцаў нашмат перавышае колькасць цвярозадумцаў. Падобнае «ату яго!» назіралася і на форуме tut.by, дарма што ў меншых маштабах. Вядома, не ўсё тлумачыцца юдафобіяй, аднак і яе скідваць з рахункаў наўрад ці магчыма. Што даказвае рэакцыя чытачоў nn.by на жудаснае забойства наведвальнікаў сінагогі ў Пітсбургу (штат Пенсільванія, ЗША):

Першыя каменты пад навіной ад 27.10.2018 «У Пітсбургу ў сінагозе стралок забіў восем чалавек, а потым здаўся паліцыі». Па стане на 05.11.2018.

Вяртаючыся да Ізраілевіча: прага звядзення рахункаў чужымі (і нячыстымі) рукамі ў першыя дні лістапада выявілася настолькі моцнай, што з галоў рэп энтузіястаў знікла «справа “рэгнумаўцаў”» і яе скуткі… Калі ў канцы 2016 г. тутэйшыя «органы» затрымалі траіх публіцыстаў, то вялікая частка «апанентаў рэжыму» таксама цешылася і вітала рашэнне ўладаў. Высмейваючы тых, хто нагадваў, напрыклад, славутае выслоўе пастара Німёлера («Калі прыйшлі па камуністаў…»). Між тым ужо ўвесну 2017 г. спецслужбы прайшліся і па «нашых», а менавіта па беларускіх нацыяналістах, з «Белага легіёна» і не толькі.

Лінейнасць мыслення адчуваецца таксама ў тых, хто вітае прыход да ўлады ў Бразіліі (ключавая краіна Паўднёвай Амерыкі, на хвілінку) правага папуліста імем Жаір. Такой бяды, што ён параўноўвае апанентаў з жывёламі ды абяцае вытурыць іх з радзімы – абы адкрыў пасольства ў Іерусаліме! Здаецца мне, ад «праіерусалімскага» кроку трампоіднага бразільца Ізраілю будзе больш шкоды, ніж карысці, бо ён потым навыпрошвае сабе льгот і прывілегій, быццам той Чаўшэску… Хацеў бы я памыліцца.

А тым часам… Бюлетэнь «Слонімскі край» не адмаўляецца ад яўрэйскіх тэм. Гэтыя матэрыялы былі змешчаны ў № 32 (кастрычнік 2018)

Папраўдзе, перадрукі з БелТА цікавяць, як леташні снег; больш радасна было даведацца пра існаванне ў даваенным Слоніме папулярнай фотамайстэрні Барыса Вайнштэйна.

Яшчэ больш грэе нарыс «Протаіерэй Васіль Цітовіч», прысланы жлобінскім краязнаўцам Міколам Шуканавым. Падам урывачак у перакладзе з рускай: «Айцец Васіль карыстаўся вялікай павагай у царкоўнага начальства, меў аўтарытэт сярод прыхаджанаў… Яго паважалі не толькі праваслаўныя жыхары Жлобіна, а і мясцовыя яўрэі, якіх ён уратаваў ад пагрому ў неспакойным 1905 г. У самы крытычны момант святар, выявіўшы мужнасць, з крыжам у руках выйшаў насустрач апантанаму натоўпу, які з крыкам несся міма храма ў бок Карпілаўкі – мясцовай яўрэйскай слабады, і спыніў яго».

Цікавыя навіны трапляюцца і на сайце БФШ – арганізацыі, ад якой пасля вядомых падзей міжволі чакаю мала добрага. Але ж дапамагае ўшанаваць земляка, ураджэнца Магілёўскай губерні, – дзякуй за гэта.

«У памяць пра Чарльза Яфе адбудзецца ўжо трэці шахматны турнір», – дадае ў «тлумачальнай запісцы» арганізатар Міхаіл Ляшчынскі, былы старшыня Дубровенскага райвыканкама.

А во навіна з вёскі, што на Бельшчыне ў Польшчы: «У Орлі ўзгадалі пра габрэяў, якія жылі ў гэтай мясцовасці да 4 лістапада 1941 года (слушна “1942 года”, як тут. – В. Р.). Менавіта ў 76-ю гадавіну ліквідацыі нацыстамі арлянскага габрэйскага гета прайшло мерапрыемства “Памяць трывае”». Пішуць, шосты раз ладзіцца сустрэча неабыякавых – прыемна было даведацца.

Наш мінскі чытач Пётр Рэзванаў 23.10.2018 наведаў канцэрт «М-клезмер бэнду» ў залі «Верхні горад» (афішу са слоганам «Мелодыі яўрэйскай душы» і спіс выканаўцаў можна паглядзець тутака; кранула замануха «Начало таки в 19.00») ды падзяліўся ўражаннямі:

Граць музыкі ўмеюць. У адрозненне ад «Харошак», у якіх «Хава нагіла» вярнулася да «Распрагайце, хлопцы, коні», у «М-клезмер бэнду» заяўленыя нумары адпавядалі выкананым. Але ці можна тое, што яны граюць, аднесці да клезмера? – пытанне. «М-клезмер бэнд» бліжэй да малых складаў уцёсаўскіх ансамбляў.

Псой Караленка дае добры прыклад таго, як, валодаючы прыёмамі, можна зрабіць клезмер з чаго заўгодна. Дарэчы, у першым альбоме «Мінскер капеліе» быў Вердзі, перароблены мінскімі клезмерамі пачатку мінулага стагоддзя ў «Хупэ марш»; на развітанне з Дзімам Сляповічам (у 2008 г. лідэр «Мінскер капеліе» з’ехаў у ЗША – В. Р.) музыкі зрабілі переробку «Развітання з Радзімай». «М-клезмер бэнд» паспрабаваў па-клезмерску сыграць Афенбаха… Атрымалася, хутчэй, не клезмерская пераробка Афенбаха, а афенбахаўскія фантазіі на габрэйскія тэмы.

Я такі схадзіў у літаратурны музей 29.10.2018, на вечарыну памяці расстраляных пісьменнікаў. У сярэдзіне імпрэзы прагучалі вершы Майсея Кульбака ды Ізі Харыка на ідышы і ў перакладах на беларускую. Аднак слухаць іншых было цікавей, чым самому выступаць.

Побач з паэтам Васілём Жуковічам (фота з lit-bel.org); фрагмент выставы, створанай сіламі супрацоўніц музея

Дарэчы, з нагоды «Міжнароднага Дня перакладчыка» ў Нацыянальнай бібліятэцы Беларусі – дакладней, у залі беларускай літаратуры – таксама зладзілі выставу (прадоўжыцца да 13.11.2018). І там не абмінулі Кульбака, а таксама Керэта, Вайля…

Фота з nlb.by

А выставу «Незабыўны маэстра» (дзейнічала ў Мінску з 30 кастрычніка да 5 лістапада) наведаць не выпала, таму проста прапаную ўрыўкі з прэс-рэліза Музея гісторыі тэатральнай і музычнай культуры:

Выстаўка падрыхтаваная да 100-годдзя з дня нараджэння беларускага дырыжора, педагога, заслужанага дзеяча мастацтваў БССР (1964) Іосіфа Самуілавіча Абраміса. Нарадзіўся 29 кастрычніка 1918 года ў Мінску…

20 чэрвеня 1941 года скончыў як валтарніст Беларускую дзяржаўную кансерваторыю (зараз — Беларуская дзяржаўная акадэмія музыкі). Творчыя планы давялося адкласці. Цяжкія гады вайны Іосіф Самуілавіч прайшоў байцом-сувязістам, апошнія месяцы — музычным кіраўніком. Быў узнагароджаны медалямі і ордэнам Чырвонай Зоркі…

У 1979 годзе Іосіфа Абраміса запрасілі ўзначаліць аркестр Дзяржаўнага тэатра музычнай камедыі Беларусі. За тры гады ён прыкметна падняў агульную музычную культуру тэатра і прыняў удзел у пастаноўцы спектакляў, якія па праву лічацца візітнай карткай тэатра: «Несцерка» Р. Суруса (1979) і «Лятучая мыш» І. Штрауса (1981).

На выстаўцы будуць прадстаўлены афішы, фотаздымкі, нотныя рукапісы, асабістыя рэчы дырыжора.

Дадам, што памёр маэстра ў родным горадзе, калі быў яшчэ не зусім стары (29.09.1984).

«Вольфаў цытатнік»

«Анекдоты – пожня, дзе людзі падбіраюць каласкі пасля вялікага жніва гісторыі» (Франсуа-Мары Аруэ, ён жа Вальтэр, 1751)

«Музыка адэкватная поўніцы жыцця праз рытм. Музыка “Бітлз” гэта спэктар перападаў ад заміраньня сэрца дзіцяці, якому млосна без маці альбо таты, да рушлівай хвалі сэрцабіцьця пры чаканай сустрэчы. Папса гэта аптымістычны стук сэрца паядальніка сьвініны» (Яўген Бяласін, з кнігі «На пераломе», Брэст, 2015).

«Адзінства вымагае іерархіі – а значыць, сацыяльнай архаікі… Любое развітае грамадства моцнае не “адзінствам”, а гарызантальнымі сувязямі, шматпартыйнасцю, канкурэнцыяй, актыўнымі сацыяльнымі групамі, “індывідуалізмам” прыватных інтарэсаў. То бок багатай, вольнай і канкурэнтнай шматстайнасцю» (Аляксандр Хоц, 04.11.2018).

Вольф Рубінчык, г. Мінск

05.11.2018

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 05.11.2018  21:36

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (82)

Самы літвацкі шалом! Няшмат прычын для радасці, але і сумаваць праз тры гады пасля выхаду першай серыі «Катлет & мух» не дужа сумую. Пакуль што «сябры ў цывільным» не замінаюць назіраць за падзеямі, дзякуй і за тое.

Масавыя затрыманні журналістаў на пачатку жніўня ўварваліся ў найноўшую гісторыю. Адмысловую пікантнасць надало ім тое, што ўсё адбылося пасля скаргі «тожа-журналісткі» – дырэктаркі дзяржаўнага інфармагенцтва Ірыны А., 1974 г. нар. Зрэшты, Ірына – толькі пешка ў гэтай камбінацыі-«шматхадовачцы», як пешкай выявілася экс-міністарка інфармацыі імем Лілія ў «справе рэгнумаўцаў» напрыканцы 2016 г.

Многа пра «наезды» на tut.by (адразу аднавіліся жарты пра «нармалізацыю» Зісера), «БелaПАН», офісы дзяржаўнай (!) газеты «Культура», падуладнага выдавецтва «Беларуская навука», etc., казаць не буду. Хіба тое, што вірус істэрычных празмерных рэакцый (ВІПР) па-ранейшаму гуляе ў грамадстве, асабліва ў асяроддзях ідэолагаў і «сілавікоў». З другога боку, дзеянні апошніх па-свойму лагічныя: cпецыяльна навучаныя следчыя з дробных памылак, якія здараюцца ў кожнага, здольныя раздзьмуць цэлую справу… Як мінімум на штраф для падследнага; штрафы ж, натуральна, папаўняюць не толькі дзяржбюджэт, а і прэміяльны фонд «асабовага складу» таксама.

Засмуціўся пасля смерці 46-гадовага музыкі Аляксандра Кулінковіча (не сустракаўся, але былі агульныя знаёмыя, дый які ўзрост!..). А яшчэ – пасля таго, як убачыў рэпліку, што пакінуў у пэйсбуку 1 жніўня Сяргейка Валенка. Прозвішча яго я крыху змяніў, бо раптам гэты чэл перадумае, ці перадумаў ужо?.. Раней-то ён лазіў са сцягам на дрэвы і лічыўся ледзь не тварам беларускага супраціву; у 2012 г. Павел Касцюкевіч, атрымаўшы літпрэмію, заявіў, што частку яе перадаe самаахвярнаму віцьбічу.

Папраўдзе, не здзіўлены (раней пісаў пра Дзяніса У. з Лагойска ды іншых). Тут яшчэ такое… У тутэйшай «апазіцыі» па-ранейшаму вядзе рэй «правіца», занадта залежная ад павеваў з Украіны і Польшчы. Краін, дзе аматары монаэтнічнасці любяць кідацца ксенафобскімі лозунгамі (у т. л. пра «жыдакамуну»), а часам пераходзяць ад слоў да справы.

Тым часам «сматрашчая» адміністрацыі прэзідэнта Наталля К. села на свайго ўлюбёнага коніка і зноў параўнала дзяржаву з сям’ёй (прыпамінаю гэтае ейнае параўнанне з 2017 г., калі набягалі пратэсты супраць «антыдармаедскага» дэкрэта № 3). Сям’я, маўляў, перажывае розныя перыяды, але ў выніку робіцца толькі мацнейшая.

Паралель няўдалая хаця б таму, што ў Беларусі палова шлюбаў распадаюцца… Дзяржава ж не можа сабе дазволіць рызыку існавання «фіфці-фіфці». Ну і «сямейная», патрыярхальная або матрыярхальная рыторыка, зараз выглядае як локшыны на вушы («трэба пацярпець», «сцярпіцца-злюбіцца», а там і да «б’е – значыць, любіць» недалёка), што цынічна вешаюцца носьбітам старамодных узораў палітычнай культуры. Але чаму «выглядае»? Так і ёсць.

Верхавіна чынавенства, да якой належыць сама Ната К., даўно будуе дзяржаву на манер карпарацыі з велізарнымі бонусамі «менеджменту» і бязлітаснай, як правіла, эксплуатацыяй нізавых работнікаў. «Сям’я» ў гэтым кантэксце шануецца толькі адна, і ўсе ведаюць яе прозвішча. Як слушна заўважаў Ігар Аліневіч гадоў 6 таму: «На чале карпарацыі стаіць савет дырэктароў з міністраў і кіраўнікоў камітэтаў пры Савеце міністраў. Яны – не гаспадары, а ўсяго толькі топ-менеджэры. Любы з іх заўтра можа апынуцца нікім… Людзі для карпарацыі – расходны матэрыял. Заўсёды знойдзецца патрэбная колькасць беспрынцыповых кар’ерыстаў, гатовых па касцях лезці ўверх і папоўніць кіруючы клас, атрымаўшы для гэтага неабходную адукацыю і адмовіўшыся ад сумлення. Астатнія хай дэградуюць, эмігруюць…».

Насамрэч, вядома, дзяржава мае быць не «сям’ёй» і не карпарацыяй, у якіх выбары – толькі фікцыя, а саюзам вольных аратых грамадзян. З іншага боку, дзе такіх набрацца пасля дзесяцігоддзяў дэкадансу? Шчэ ў 1990-х гадах Фелікс Баторын напісаў песімістычны вершык: «Мітусімся, а карысці / Бы камарык той натоўк / Мо хто кімсьці й быў калісьці / Ды сягоння мы натоўп». Канчаецца ж ён так: «Грамадзяне, грамадзяне, / Дзе знайсці нам грамадзян?»

Тэстам на грамадзянскую спеласць для членаў адной (але прыкметнай – у ёй амаль 2000 членаў) грамадскай арганізацыі можа стаць абуральная гісторыя з брэсцкім трэнерам Уладзіславам Каташуком. Маю на ўвазе Беларускую федэрацыю шахмат і рашэнне яе выканаўчага камітэта ад 30.07.2018 аб выключэнні Каташука з БФШ. У адрасе старонкі з рашэннем «1934», дык мне адразу падалося, што яно было прынятае ў сталінскім 1934 годзе… («няма чалавека – няма праблемы» (С))

Cп. Каташук, ураджэнец Лунінца, яшчэ ў юнацкія гады праславіўся як шахматны кампазітар, а цяпер – ужо звыш 20 гадоў, з падачы Уладзіміра Шапіры – паспяхова займаецца педагогікай. Быў лепшым трэнерам Беларусі 2009 г. паводле версіі сайта БФШ. Напэўна, адзіны ў краіне, хто пісаў сатырычныя казачкі пра людзей шахмат. Чалавек няпросты і канфліктны; тым не менш у 2017 г. «дружны калектыў» абраў яго старшынёй Брэсцкай гарадской шахматнай федэрацыі.

У сярэдзіне ліпеня актывіст на сваёй інтэрнэт-старонцы, што існуе з 2006 г., раскрытыкаваў сістэму адбору на дзіцячыя першынствы за мяжой. Крыху пазней зачапіў і старшыньку БФШ, выбраную летась не без удзелу высокіх чыноўнікаў. Рэакцыя была хуткая… Каташуку нават не далі магчымасці абараніць сябе на тым ганебным пасяджэнні выканкама.

Некалі я думаў, што лозунг ФІДЭ «Gens una sumus» перакладаецца як «Мы – адна сям’я». Толькі нядаўна даведаўся, што «gens» значыць хутчэй «племя» (!). Увосень будуць выбары ў ФІДЭ; трэба спадзявацца, што новы прэзідэнт памяняе дэвіз, бо «як карабель назавеш, так ён і паплыве». Апошнім часам у Сусветнай шахматнай федэрацыі і многіх нацыянальных норавы сапраўды характэрныя, хутчэй, для першабытнаабшчыннага ладу, і «непаліткарэктная» казачка пра неграў і белага па сутнасці дакладна перадае ўзровень каляшахматных дачыненняў.

Трохі крыўдна ад таго, што кіраўнічка БФШ (следам за кіраўніком ЗША, што так сабе апраўданне) блытае прыватнае і грамадскае… З уласнай школы шахмат яна магла б «папрасіць» трэнера, а з грамадскай суполкай не ўсё так проста. Адэкватным адказам было б не выбіраць Каташука ў выканкам і/або апублікаваць пра яго фельетон у сваіх «Адкрытых шахматах», тыпу гэтага (гл. рэпліку пра «жоўтую лавачку»). Але ВІПР – ён заразлівы. Да яго дадалася і лалітыка, прыкрыццё сваіх адыёзных крокаў інтарэсамі дзяцей.

Зараз найбольш цікавіць тое, які адпор свавольству выканкама дадуць аўтарытэтныя трэнеры і людзі шахмат (большасць іх, адрозна ад мяне, уваходзіць у федэрацыю). Cарокінская спроба маргіналізаваць аўтара «Брэсцкіх шахмат» («Гэта асабістае меркаванне аднаго канкрэтнага чалавека») «накрылася медным тазам»: Каташука ў той ці іншай ступені падтрымалі cтаршы трэнер Гродзенскай вобласці Раман Дабкус, яго вопытны калега з Пінска Валерый Мандроўскі, магілёўскі «грос» Сяргей Каспараў… А вось як выказаўся 09.08.2018 гросмайстар ІКЧФ, міжнародны арбітр, трэнер з мінскай СДЮШАР-11 Дзмітрый Лыбін: «Відавочны пераслед за крытыку. Я па тэлефоне сказаў Сарокінай, што калі так, то трэба выключаць і мяне, і ўсіх іншых незадаволеных дзейнасцю іх “Трэнерскага савета”, які ўсё часцей ігнаруе прынцыпы спартыўнага адбору. Гэта пачалося не сёння і не ўчора… На жаль, у БФШ ёсць шматгадовы галоўны прынцып – “Я Мачалаў, ты дурак”». Нагадаю, майстар Яўген Мачалаў, 1951 г. нар., былы дзяржтрэнер па шахматах, а цяпер старшыня трэнерскага савета БФШ – той чалавек, які настояў, каб у 2004 г. на сусветную Алімпіяду не ўзялі майстра Андрэя Малюша, дарма што Малюш меў права быць на спаборніцтвах як чэмпіён Беларусі. У 2008 г. сп. Яўген разам з іншымі чыноўнікамі ад спорту падпісаў адкрыты ліст да начальства супраць недзяржаўнай спартыўнай газеты «Прессбол» – на шчасце, праз гэтую цыдулу яе не закрылі.

 

На фота з twitter.com, шахматистам.рф і superproblem.ru: Н. Сарокіна, Я. Мачалаў, Ул. Каташук

Я распісаў «прыватны» выпадак таму, што ў ім, як у кроплі, адбіваецца стаўленне істэблішменту да тых, хто жадаў бы штосьці ўдасканаліць… Удасца адмяніць (або прынамсі змякчыць) рашэнне ад 30.07.2018 – значыць, з’явіцца шанс на лепшае ў спартовай галіне, дзе Нацыянальны алімпійскі камітэт ужо звыш 20 гадоў узначальвае чалавек, падобны да прэзідэнта. Вясна 2018 г., у прынцыпе, нават яго прыхільнікам паказала, што дакіраваўся, і ўсё ж на заржавелым маторы, з «выдатна» адрамантаваным у 2012–2018 гг. стадыёнам «Дынама», «мы едзем уперад», да Еўрапейскіх гульняў чэрвеня 2019 г.

Афіцыйная старонка ўпраўлення спорту і турызму Мінгарвыканкама, 10.08.2018. Інфа пра шахматы састарэла на 5 гадоў; ніхто (!) з пералічаных асоб ужо не займае названыя пасады, а БФШ перабралася ў офіс «Школы шахмат».

Пакуль што, на жаль, «шэрыя пачынаюць і выйграюць» не толькі ў шахматах, футболе, хакеі… Напрыклад, як адбіраліся кандыдаты ад Беларусі на «Еўрабачанне» – асобная песня.

Няйначай чалавекі ў футаралах «папрасілі» выправіць кур’ёзны надпіс на роварнай краме («Велописеды»), адзначаны мной тут, – цяпер там, на вул. Дуніна-Марцінкевіча, 3, проста «Viva Rovar». Пару гадоў таму «чапляла» неардынарная выява на дзіцячай бібліятэцы № 12 – страшылкі з мультфільмаў вабілі: «Чытаеш? Тады ідзі да нас». Яна пратрымалася некалькі месяцаў; потым, пэўна, каб «дзеці не плакалі», смешных пачвар замянілі на хлопчыка і дзяўчынку ў знаёмым саладжавым стылі. Цяпер во дыскусійны мурал на Варанянскага знішчаны…

Кожны з эпізодаў паасобку – драбяза, а ў спалучэнні яны прыводзяць да таго, што маладыя-таленавітыя адсюль уцякаюць. Замест іх у Беларусь трапляюць тыя, чые поспехі, кажучы лагодна, засталіся ва ўспамінах. Дыега Марадона, толькі-толькі прызначаны ў брэсцкі футбольны клуб, ужо запляміўся мінімум двойчы: «тэндэнцыя, аднака».

Куток пазітываў. Адкрылася ў Мінску доўгачаканая выстава Меера Аксельрода, 15 жніўня ў Нацыянальным мастацкім музеі намячаецца вернісаж Ізраіля Басава. На «Славянскім базары» ў Віцебску, дзейкаюць, няблага выступілі ізраільцы з шоу-балета «Візаві», ансамбля саксафаністаў «Бэйт-Шэмеш» і гурта «Gefilte Drive». Шчыра кажучы, знаёмы толькі з творчасцю апошняга калектыва: такі ёсць там «амаль панкаўская адэская бесшабашнасць».

«Вольфаў цытатнік»

«Наша краіна – гэта краіна аксіём. Бескарысна даказваць, усё ўжо даказалі. А Украіна – вотчына тэарэм». «Мужчына абавязаны быць цвёрдым або павінен лячыцца. Каб не ганьбіць вечныя каштоўнасці, завешчаныя нам правадырамі і сняданкамі турыстаў». (Аляксандр Кулінковіч, 2007, 2008).

«Наша дзяржава не забойца. Як забойца наша дзяржава паводзіла сябе пры таварышу Сталіну. Зараз наша дзяржава – хуліган.

Як паводзяць сябе хуліганы? Паказальна па-хамску, іхнія паводзіны задзірліва–абсурдныя. Яны могуць вас пабіць, абакрасці. Хуліганы часта бываюць насмешлівыя, ім важна не проста прычыніць вам боль – ім важна вас прынізіць…

Карная сістэма дакладна ўлавіла дух эпохі – дух хуліганства. Ім трэба здзеквацца з вас – таму ў любы момант да любога з вас могуць прыйсці і пасадзіць за якуюсьці карцінку, якую вы нават не помніце» (Антон Арэх, 09.08.2018).

Вольф Рубінчык, г. Мінск

10.08.2018

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 10.08.2018  19:04

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (70d)

Люты 2018 г. у Беларусі – месяц выбараў, што само па сабе смешна. Таму спецыяльна весяліць нікога намераў не маю… «Как мы тут живём / Великая тайна / Все кричат: “вира” / А выходит “майна”» (БГ).

…Справа «рэгнумаўцаў» 02.02.2018 завяршылася абвінаваўчым прысудам. Амбівалентным – усім публіцыстам выпісалі адтэрміноўку (тры гады) і выпусцілі на волю, як бы распісаўшыся ў непамыснасці ўтрымання іх пад вартай цягам 14 мес. З другога боку, за новыя «экстрэмісцкія» матэрыялы кожны з няшчаснай тройкі можа зноў надоўга адправіцца ў турму.

Шмат у чым не згодзен з асуджаным Cяргеем Шыптэнкам, аднак ён слушна пракаментаваў вырак: «Наша справа ўскрыла ўсю заганнасць сістэмы і асобных яе элементаў». Насамрэч, мінінфармацыі з яго «кішэннай» экспертнай камісіяй наскардзілася ў праваахоўныя органы, якія даверыліся «спецыялістам»… Беларускія выданні, як урадавыя, так і не, даверыліся «зліву» ад сілавікоў і пачалі «мачыць» арыштаваных задоўга да суда. Пракурор і суддзя не спрабавалі разабрацца ў справе, хоць фармальна і заслухалі «экспертаў» (цётачак няпэўнай кваліфікацыі, далёкіх ад праблематыкі міжнацыянальнай варожасці). Грамадства атрымала чарговы пасыл ад «сістэмы»: «менш думайце; калі думаеце – не запісвайце, калі запісваеце – не публікуйце».

У цэлым удумліва прааналізаваў сітуацыю перад прысудам калумніст tut.by Арцём Шрайбман, хаця мяне засмуцілі наступныя яго развагі: «Калі ўлада спадзявалася знайсці новых хаўруснікаў у дэмакратычным лагеры, то дарэмна. Усе разумеюць, што арсенал крымінальных захадаў, пад якія сёння трапілі трое прарасійскіх публіцыстаў, заўтра можа быць разгорнуты назад у бок празаходніх». Не варта вязаць у адзін вузел дэмакратычныя і «празаходнія» погляды, дый не ўсё «дэмакраты» разумеюць небяспеку прысуду. Многа ў іх «лагеры» было злой радасці, яна не зусім згасла. Праўда, пястун д-д-дэмакратычных сайтаў, «дарадца па нацбяспецы» Андрэй П. змяніў рыторыку; калі ў снежні 2016 г. ён падтрымліваў улады, толькі што нагамі не лупячы затрыманых і тых, хто сумняваўся ў іхняй віне, то цяпер, атрымаўшы новую «ўводную», заявіў 05.02.2018: «яны сядзелі год, хаця відавочна, што ніякай неабходнасці ў гэтым не было… думаю, што ад самага пачатку гэтая справа была не прававой з’явай, а выключна палітычнай». Але шквал інсінуацый у канцы 2016 – пачатку 2017 гг. не мог не пакінуць следу на мазгах жыхароў года 2018-га, і вось у каментах да артыкула пра вырак чытаю: «Позор предателям Беларуси!!! Надеюсь недолго будут на свободе» (+116-47), «Если всех таких писак отпускать – завтра Беларусь станет опять частью России...» (+91-26), «Теперь у этих колумнистов один путь – на Восток. Ибо отсрочку заменить как два пальца. Пусть прут в Ростов и оттуда пишут свои душещипательные тексты» (+35-13). З красавіка 1995 г., калі пабітыя дэпутаты дэманстравалі траўмы калегам па Вярхоўным Савеце, а Мікалай Дземянцей (кіраўнік Беларусі ў 1989-1991 гг., by the way) і яго паплечнікі сыкалі: «Мала далі!», ахвоты вырашаць канфлікты шляхам перамоў у палітызаванай публікі не пабольшала.

Cтарая сістэма, асабліва ідэалагічная, паціху ідзе ўразнос, а нічога новага з яе не вылупліваецца. Тыя «эксперты», якія заўважаюць у звальненнях міністраў, рэдактараў etc. пабудову «новай медыйнай вертыкалі», яўна кагосьці падманваюць (пачынаючы з сябе?) Хутчэй трэба чакаць закаснення старых мадэляў. Былыя кіраўнікі «Сов. Белоруссии» ды БТ рабілі свае адыёзныя справункі не без фанатызму, з прыцэлам на папулярнасць, і часам маглі кагосьці-там-мабілізаваць шляхам «паветрана-кропельнага заражэння» (ужо гучала прапанова ўзяць Якубовіча ў газету «Берега» спецкарам, гл. камент ад Iossi Schkr :)). «Новыя» ж твары больш выдаюць на ардынарных чыноўнікаў-прыставанцаў. Той жа Іван Эйсмант, пастаўлены кіраваць Белтэлерадыё, муж лукашэнкаўскай прэс-сакратаркі, – хіба ён, знітаваны са сваёй суджанай, наважыцца на нестандартныя, пагатоў рызыкоўныя крокі? Ну, а Дзмітрый Жук, які, прыйшоўшы на пасаду галоўнага ў «СБ», адразу абмежаваў магчымасць каментаў на сайце сваёй газеткі? «Новая вертыкаль», наадварот, па ідэі мусіла б стымуляваць зваротную сувязь. Сам я ніколі нічога на sb.by не пісаў – мне за дзяржаву тэндэнцыю крыўдна.

Адно цешыць – у беларускай цэнзурнай сетцы (і ў інтэрнэт-сеціве таксама) не бракуе прарэхаў – іх, бадай, нават больш, чым у расійскім аналагу. Вось зыркі прыклад – дазволілі ў тутэйшых сінематэках «Смерць Сталіна» (2017), і свет не перакуліўся. Водгукі ад гледачоў Мінска збольшага прыязныя.

Паглядзеў «крамольнае», са званіцы мінкульта РФ & РПЦ, кіно і я – не выходзячы з дома… Фільм як фільм; сатыра на Сталіна лепшая ў Салжаніцына («У крузе першым»), а гумар з удзелам Язэпа Вісарыёныча, бадай, не горшы ў Сяргея Салаўёва («Чорная ружа…», 1989). Мне цяжка згадзіцца ca Станіславам Бялкоўскім, маўляў, «першы раз, калі Сталіна ўдалося зрабіць смешным, гэта быў фільм “Смерць Сталіна”». Для камедыі твор Арманда Іянучы занадта сур’ёзны, для экскурсу ў мінулае – занадта павярхоўны і мітуслівы. Безумоўна, такія кіны маюць права на існаванне, але мне ўспомнілася, як да нас у ЕГУ (канец 1990-х) прыязджаў французскі лектар, спец па гісторыі СССР. Перад студэнтамі ён вымаўляў прозвішчы Ejov і Joukov так: «Еёў», «Юкаў». Небараку ніхто ў Францыі не расказаў, як называліся не апошнія па значнасці асобы ХХ ст.; зрабіць гэта выпала ў Мінску мне… Я к чаму: калі разглядаць замежны прадукт як спробу падштурхнуць нас, тубыльцаў постсавецкай прасторы, «смеючыся, развітацца з мінулым», то не, дзякуй. Калі ж «звышзадача» проста ў тым, каб дэсакралізаваць уладу і яе носьбітаў (на манер «Yes, Minister» Ліна & Джэя або ранейшыx фільмаў Іянучы, згаданых тут), то яна збольшага ўдалася. А дэсакралізацыя ўладных дачыненняў зараз насамрэч патрэбная; ужо дзеля яе тутэйшым пракатчыкам варта было, насупор меркаванню калумніста «Белгазеты», закупляць «вульгарны» фільм.

Дэсакралізацыя – не самамэта; я выступаю яшчэ і за «шахматызацыю» палітыкі ў РБ (мімаходзь расшыфрую – хочацца рацыянальнасці, мерытакратыі…) Дзе на ўсё набрацца кадраў-пасіянарыяў ва ўмовах «патрыярхальна-падданіцкай» палітычнай культуры, пытанне ледзь не касмічнага маштабу.

14 лютага з дапамогай рэдактара belisrael.info я запусціў у фортку у мордакнігу абяцанне з’есці ўласны гадзіннік, калі намстаршыні АГП Мікалай Казлоў 18.02.2018 праб’ецца ў Мінгарсавет. Гадзіннік застаўся цэлы. Абяцаў патлумачыць свой «песімістычны» прагноз – тлумачу.

Кейс М. Казлова, яшчэ 10 гадоў таму дзейнага падпалкоўніка міліцыі, у нечым унікальны – і ўадначас тыповы. Здаралася, што былыя прадстаўнікі «сістэмы» пераходзілі ў «апазіцыю»; аднак сярод старшых афіцэраў міліцыі такія трансферы ўсё ж рэдкасць. Ясна, адміністрацыя апрыёры не гарыць жаданнем пускаць у дэпутаты чалавека з досведам следчай дзейнасці, да таго ж такога, які ўспрымаецца ёй як «здраднік» (у 2008 г. сп. Казлоў намагаўся прадухіліць фальсіфікацыі на ўчастку, давераным яму для аховы, і атрымаў прачуханку ад начальства; у 2009-м зволіўся з «органаў»). Агулам, з сярэдзіны 1990-х выбары ў РБ ладзяцца не для таго, каб ставіць пад пагрозу «стабільнасць», г. зн. уладу лукашэнцаў. Гэта больш-менш аб’ектыўныя перашкоды, але існавалі і суб’ектыўныя.

М. Казлоў – адзін з кіраўнікоў партыі, якая разглядае сталічны гарсавет як трамплін для чагосьці больш сур’ёзнага… Але ж выбарцы – пераважная частка – трактуюць гарсавет усё ж як прыладу для вырашэння лакальных праблем. Ва ўлётцы Казлова, закінутай мне ў паштовую скрыню на Кахоўскай (дзён за пяць да 18-га), пра тыя праблемы амаль нічога не сказана – бракуе «зазямлення».

 

Здымак, на якім кандыдат нагадвае Пятра Машэрава, мелаваная папера – усё гэта няблага, але некаторыя з 4000 атрымальнікаў улёткі – сюрпрыз! – цікавяцца і кантэнтам… Цытаваць крэатыў не стану; паверце, ад яго няма ўражання, што кандыдат прагне перамогі. Асобныя чытачы, патэнцыйны электарат М. К. – я ў тым ліку – зусім не пайшлі на ўчасткі для галасавання.

Сёлета М. Казлоў разам з партыйным «шэфам» зноў абвясціў пра парушэнні ў акрузе; на іхнюю думку, ля гімназіі № 34 круцілася «карусель». Пераканаўчых доказаў таго, што жанчынкі на лябедзькавым відэа галасавалі па колькі разоў і/або на чужым участку, прадстаўлена, аднак, не было. Таптанне ўдзень 14.02.2018 ля гімназіі групы асоб («куратарка» трымала ў руках спіс) можа тлумачыцца «добраахвотна-прымусовым» датэрміновым галасаваннем, якое нярэдка практыкуецца ў дзяржаўных арганізацыях разам з навязлівымі рэкамендацыямі, каго выбіраць. З’ява таксама агідная (мякка кажучы, не робіць гонару «Белтэлекаму», калі ён гэтым займаецца), але ўсё ж не «карусель», не прамая фальсіфікацыя народнага волевыяўлення.

Cумна, але факт: АГП за апошнія …ццаць гадоў паказала сваю няздатнасць даваць адпор выбарчай машынерыі (як было ў 2004 г., пісаў тут). Зрэшты, не толькі АГП… Штораз прымаюцца гучныя заявы пра несумленныя выбары, «а Васька слушает, да ест».

Цяжка разлічваць на прагрэс у такой далікатнай сферы, як выбары, калі гражданы павязаны па руках-нагах на працоўных месцах. Многім актывістам, як мне здаецца, ямчэй паказваць дулю якой-небудзь Ярмошынай (не кажучы пра знакамітыя турнэ па Брусэлях і прочых Страсбургах), чым бараніць правы работнікаў у сябе пад носам.

Яшчэ многа дзе ў Беларусі заключаюцца калектыўныя дагаворы; амаль ва ўсіх выпадках яны не выконваюцца напоўніцу. Партыя, што абапіралася б на ячэйкі незалежных прафсаюзаў (або проста суполкі незадаволеных работнікаў), стала б рэальна масавай. Лідару такой партыі не прыйшлося б гойсаць з дыктафонам па Кіеўскім скверы ды крычаць «Воўкі!» «Злачынцы!»

Карціць азірнуцца на 4-5 гадоў… Тады актыўна форсілася ідэя «Народнага рэферэндуму». Aрганізатары – БНФ, pyx «За свабоду», «Гавары праўду» і інш. – збіралі подпісы за шэсць пытанняў: «кампанія “Народны реферэндум” мае намер сабраць 500 тысяч подпісаў грамадзян, ад якіх улада “адмахнуцца ўжо не зможа”» (дэкларацыя ад 29.01.2014). І не сабралі нават чвэрці ад заяўленай колькасці, і ўлада адмахнулася, і фінішавала кампанія ў снежні 2015 г. не без скандалу… Калі ўжо «альтэрнатыўныя сілы» ў Беларусі паразумнеюць, га?

А крыху вышэй можаце бачыць абяцанку ад Нацыянальнага агенцтва па турызму, арганізацыі мінспорту РБ. Звыш года таму з’явіўся ролік НАТ для патэнцыйных турыстаў. Тады ж, у канцы студзеня 2017 г., нехта з НАТ напісаў, абы напісаць: «відэа на англійскай… з’явіцца ў найбліжэйшы час, зараз працуем над перакладам 🙂» Падобна, года не хапіла, каб пераагучыць пяцімінутны ролік; прынамсі ён і цяпер на сайце Беларусі ў Вялікабрытаніі падаецца ў арыгінальным выглядзе, нават без субтытраў. Затое, напэўна, стымул для брытанцаў і «розных прочых шведаў» вучыць белмову!

Тым часам Вялікі тэатр Беларусі 25.02.2018 абяцае вечар яўрэйскай музыкі «Шалом», пра канцэпцыю чытайце на сайце тэатра. Маю спадзеў, што там-то ўсё будзе чык-чак.

Вольф Рубінчык, г. Мінск

19.02.2018

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 19.02.2018  18:53

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (70с)

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (70с)

Снежнае шоу, снежная каза, снежны шалом! «И нет нам покоя ни ночью, ни днем» – гэтак хацелася падкласці свінчо аматарам пазітыву, пабурчаць, паскуголіць і пахныкаць… Але ж не, скулля – толькі насмешкі, толькі хардкор.

Светлая навіна – «Вожык», якому зрэзалі дзяржпадтрымку, будзе жыць. Прынамсі так сцвярджае вядомы карыкатурыст (і намеснік галоўнага рэдактара) Аляксандр Каршакевіч. Добра, як небяспекa мінула, то пасмяемся крыху і з самога «Вожыка», і з майстра «добрых жартаў». Такую во пярліну пра дарагое, але даступнае жыллё знайшоў у № 3, 2017.

Ну, пэўна, жыве ў выданні, заснаваным за Сталіным, невыкараняльная традыцыя – тлумачыць народу, як весела яму жывецца. Прыпамінаю выпуск напярэдадні выбараў 2006 г. са шчаслівымі тварамі беларусаў на фоне кагадзе пабудаванай Нацыянальнай бібліятэкі. Ці патрэбныя гэткія палітінфармацыі ў часопісе, які пазіцыянуе сябе як сатырычны? Мо лепей ангажаваць даследчыка Аляксандра Чубрыка, які, абмяркоўваючы «дэкрэт № 1 пра садзеянне занятасці», прыняты ў дадатак да «антыдармаедскага дэкрэта № 3», выявіўся не абы-якім дасціпнікам? Тут мяне штурхаюць пад руку… OK, начальства лепей ведае, каго кушаць што такое сатыра – куды нам, прафанам…

Калі пералічваў гумарныя СМІ, то ледзь не забыўся згадаць ліберальна-пастаральную «БелГазету» з яе зайцамі ды іншымі жывёламі ад Васіля Пачыцкага. Кампанія «Ўключы мазги» [sic] была задумана хораша, таму і прынесла тактычную перамогу. Трасянка ў назве – маркетынгавы ход накшталт «велописедов», якія вярнуліся ў Мінск пасля перыяду выгнання.

Фрунзенскі раён, 28.01.2018

Праз краўдфандынг рэдакцыя сабрала грошы на падпіску для бедных і няшчасных чыноўнікаў, і нават, кажуць, больш чым трэба. Радуе, што ёсць яшчэ порах фінансавыя рэсурсы ў краіне, ды ніхто не забароніць мне гукнуць: малая будзе аддача ад той падпіскі. Раздаючы бясплатныя асобнікі, я пачаў бы з моладзі, няхай нават «чэснай», БРСМаўскай…

Аднойчы гэтае выданнечка, тады яшчэ пад назвай «Белорусская газета», падшпіліла і нас з Якавам Гутманам. Хто не ў танку, тыя ведаюць пра гісторыю са зносам сінагогі ў Мінску (верасень 2001 г.); гэтую гісторыю ў 2013 г. нават ізраілец Барух Кра выдаў у эфір свайго каналу. Дык вось, у час зносу адбыліся: а) пратэст двух барбудас на Дзімітрава, а потым ля Мінгарвыканкама, на плошчы Незалежнасці; б) затрыманне пратэстоўцаў сіламі міміліцыі. Газета адрэагавала па-свойму – гл. апошнія два сказы:

ВЫРАШАЕМ КВАТЭРНАЕ ПЫТАННЕ

Раніцай 25 верасня рабочыя ЗАТ «Камкон» пры дапамозе тэхнікі пачалі бурыць сцены двухпавярховага цаглянага будынка, змешчанага па вуліцы Дзімітрава, 3 (пабудаваны ў 70-я гады XIX стагоддзя на сродкі яўрэйскай абшчыны Мінска пад бібліятэку, школу і сінагогу; у гады ВАВ у будынку, уключаным у тэрыторыю мінскага гета, знаходзіўся яўрэйскі дзіцячы дом). Ім паспрабавалі перашкодзіць прэзідэнт Сусветнай асацыяцыі беларускіх яўрэяў Якаў Гутман і іншыя актывісты. Ахова гвалтоўна выціснула пратэстоўцаў за агароджу. Разбурэнню пабудовы не змог перашкодзіць нават старшыня Камітэта па ахове гісторыка-культурнай спадчыны пры Мінкультуры Дзмітрый Бубноўскі, які прывёз будаўнікам прадпісанне аб спыненні работ. Бубноўскі выклікаў нарад міліцыі, які прыпыніў знос будынка. Калі чыноўнік пакінуў аб’ект, то да будынка пад’ехала група афіцэраў міліцыі. Яны адмовіліся забяспечыць выкананне прадпісання Бубноўскага. Адзін з афіцэраў, старшы лейтэнант, заявіў: «Разбірайцеся праз суд. Гэта не наша справа. Мы падпарадкоўваемся не Міністэрству культуры, а МУС, і ловім бандытаў». Відаць, такімі і з’яўляюцца ўдзельнікі пікета, якія пратэставалі супраць зносу будынка былой сінагогі. Суд над імі назначаны на 2 кастрычніка.

Вельмі смешна – амаль як у таго Чубрыка, памножанага на «Вожык» з дамешкам тутэйшага КВЗ.

Першы месяц 2018-га адзначаны шэрагам буч вакол беларускай адукацыі. Адныя выступаюць за нацыянальны ўніверсітэт з выкладаннем на белмове, іншыя агітнулі супраць. Лёс Еўрапейскага гуманітарнага ўніверсітэта ў Вільні падвіс на валаску. У сеціве шырака абмяркоўваўся, мякка кажучы, неадэкватны адказ прэс-цэнтра мінадукацыі РБ на зварот Ганны Севярынец (а чаго дзівіцца – год таму папярэджвалі мы, што Андруша Л., які цяпер працуе ў прэс-цэнтры, далёка пойдзе…)

Зноў заўважу, я не супраць універа з беларускай мовай навучання – і як магу быць супраць, калі ў сярэдзіне 2000-х чытаў у адной сталічнай ВНУ па-беларуску курс «Асновы права». Аднак усё ж не варта рабіць фетыш з мовы, дый з тэрыторыі знаходжання ўстановы. Нават калі ўдасца сабраць прыстойны калектыў беларускамоўных выкладчыкаў (пазіраючы на завадатараў справы, сумняюся, што ўдасца – яны і з сайтам сваёй арганізацыі ледзь даюць рады), то пад прыглядам такога міністэрства ўніверсітэт рызыкуе неўзабаве паўтарыць лёс гуманітарнага ліцэя імя Я. Коласа (2003), мінскага ЕГУ (2004) або, да прыкладу, «Энвілы» (2011).

Адзін добры праект важыць больш, чым два пасрэдных. Памысна было б аб’яднаць высілкі выкладчыкаў ЕГУ, які пакуль не саўсім страціў давер Еўрапейскага Саюза, «ініцыятыўнай групы Трусава», шэрагу іншых энтузязістаў – ды стварыць за межамі РБ суперустанову з прыярытэтам беларускай мовы. Неабавязкова ў Літве, якая паказала сябе ў справе Алеся Бяляцкага, – ёсць менш залежныя ад тутэйшага ўраду краіны з даволі моцнай беларускай дыяспарай (Эстонія, Чэхія…) А ў сучаснай Беларусі, з яе адменай уступных іспытаў у гімназіі, «жэстачайшым размеркаваннем выпускнікоў» ды іншымі фокусамі, на кожнага Міколу Вавілава знойдуцца свой Трафім Лысенка і купка Прэзентаў (далёка не падарункаў).

Нягоднікі вакол быццам бы не пераважаюць, але чаму ж яны апаноўваюць камандныя вышыні?.. Адна істота ўзначаліла цэлы грамадскі рух, нават квазіпартыю – мала ёй было тэлебачання, дзе 22.01.2018 яшчэ не асуджаныя «рэгнумаўцы» атаясамліваліся з забойцамі, «чорнымі рыэлтарамі» (прысуд па справе Алімкіна, Паўлаўца і Шыптэнкі будзе агучвацца толькі 2 лютага)… А потым гэтая самая істота з падначаленага ёй экрана павучае «сваіх» гледачоў, што такое добра і што такое блага ў гісторыі з «Хартыяй-97». Было б смешна, каб не сумна.

Між іншага, мяркую, што не апошнім матывам у рашэнні аб блакіроўцы «Хартыі» была банальная зайздрасць. Які б ні быў рэсурс «жаўтаваты», а прыцягваў штодзённа дзясяткі тысяч наведвальнікаў; між тым «адзіны партал дзяржаўных інтэрнэт-СМІ» belsmi.by, на які ставіла міністэрства інфармацыі РБ у 2015 г., так і не ўзляцеў. Абысці блакіроўку няцяжка, тым не менш наведванне charter97.org за тыдзень абвалілася. І ўсё адно на гэты сайт заходзяць у сотні разоў часцей, чым на казённыя «СМІ Беларусі»… (Тут не будзе лішнім павіншаваць з вяртаннем у сеціва рэсурсы евреи.бел і berega.by, пажадаць ім «хартыйнай» папулярнасці :))

Пазіраючы на БТ, «СБ» і іншыя крыніцы (дэз)інфармацыі, почасту згадваю Уладзіміра Караткевіча з яго выслоўем, цытую з памяці: «хто ў царкве хрысціцца найбольш імпэтна, той і ёсць злодзей». Ну сапраўды, пра мараль у нас разважаюць, як правіла, тыя, у каго рыльца вядома ў чым… Узяць адміністрацыю Полацкага дзяржаўнага ўніверсітэта, якая разрадзілася цэлым «кодэксам карпаратыўнай этыкі». Тое, што ён супярэчыць заканадаўству, напрыклад, тут – «любое супрацоўніцтва са СМІ, незалежна ад іх формы, павінна быць узгоднена з кіраўніком прэс-службы Універсітэта» – паўбяды: заўсёды можна адгаварыцца, што дакумент мае рэкамендацыйны характар (аднак у такім разе чаму «павінна»?) Бяда ў тым, што сама адміністрацыя ігнаруе заяўленыя нормы, прынамсі не кіравалася імі пазалетась.

Адкрываю «Вестник Полоцкого государственного университета», «серыю А», № 9, 2016 (гал. рэд. – рэктар ПДУ, доктар тэхнічных навук Лазоўскі), бачу артыкул Міхаіла Стральца, чытаю… Не, лепей самі пачытайце (с. 68, 70-71). Калі коратка, прафесар Брэсцкага дзяржаўнага тэхнічнага ўніверсітэта абвінавачвае мінскага выдаўца Льва Раманавіча Казлова ў цэнзураванні ды нявечанні манаграфіі ізраільскага гісторыка Леаніда Смілавіцкага, што выйшла на 17 год раней (!) Адкуль ён даведаўся пра «самоуправство» выдаўца, Стралец у артыкуле не кажа.

З гісторыкам, картографам Л. Р. Казловым я знаёмы шмат гадоў. 25.01.2018 адмыслова зайшоў на вул. Акадэмічную, 1, і пагутарыў з ім:

– У якіх Вы адносінах з Леанідам Смілавіцкім?

– Па-мойму, у нармальных. Некалі даваў яму рэкамендацыю ў КПСС.

– Прызнайцеся, цэнзуравалі яго кнігу «Евреи Беларуси. Из нашей общей истории, 1905–1953 гг.»?

– Не, мы нічога не выкрэслівалі. Ён каля месяца сядзеў тут у нас, у выдавецтве, сам праглядаў набор, рэдагаваў. Так, у ягоным рукапісе былі рэзкасці, а я лічу, што лепей трымацца «залатой сярэдзіны»… Параіў яму сёе-тое скараціць, ён згадзіўся.

– У 2000, 2001 гадах ад Смілавіцкага не было прэтэнзій?

– Не было.

– А Міхаіл Стралец перад сваёй публікацыяй да Вас звяртаўся, прасіў праясніць абстаноўку?

– Не звяртаўся (гутарка адбываецца ў прысутнасці намесніцы Л. Р. Казлова Галіны Аляксандраўны Кур’яновіч, яна пацвярджае: «Нічога не выкрэслівалі, прэтэнзій ад Смілавіцкага у 2000-х гадах не было, Стралец не звяртаўся»).

– Даўно Вы займаецеся выдавецкай дзейнасцю?

– З канца 1980-х, а фірма існуе з 1993 г.

– Хто-небудзь з аўтараў Вас папракаў за цэнзуру?

– Ніколі.

 

Выходныя звесткі той самай кнігі; Л. Казлоў і Г. Кур’яновіч, снежань 2016 (упершыню апублікавана тут).

Што казаць… Прафесійная этыка вымагае і ад масавых СМІ правяраць факты, а не тое што ад выданняў, якія прэтэндуюць на годнасць «навукова-тэарэтычных».

Брэсцкага прахвесара даймаць не збіраюся – як захоча, то сам патлумачыць свае паводзіны. Мне цікавей, ці прызнае рэктар ПДУ, што не варта было публікаваць галаслоўныя папрокі на адрас калегі, дацэнта Казлова… Калі публічна не прызнае, то шэлег цана «маральнаму кодэксу», які «улічвае як міжнародны вопыт, так і спецыфіку Універсітэта» (перакладаю праф. Лазоўскага з рускай, таму што белмоўнай версіі яго звароту не знайшоў).

Адзначу высілкі яшчэ адной «клапатлівай» публічнай асобы. Дырэктар Нацыянальнага цэнтра заканадаўства і прававых даследаванняў Вадзім І-ў (ён жа – нам. старшыні Цэнтрвыбаркама РБ) 25.01.2018 заявіў, што апошнім часам «адзначаецца рост колькасці скаргаў грамадзян па пытанні змяшчэння рэкламы ў паштовыя скрыні шматкватэрных жылых дамоў, што пагаршае санітарны стан пад’ездаў, а таксама ўскладняе выкананне аператарамі паштовай сувязі функцый па дастаўцы карэспандэнцыі». Як могуць паперкі (у сярэднім хіба 2-3 на скрыню ў дзень) пагаршаць «стан»? Дый наконт таго, што яны «ўскладняюць выкананне»… Два гады рабіў паштальёнам, падобных скаргаў не чуў – зараз звычайнай карэспандэнцыі дастаўляецца не так і шмат, і яна трапляе ў скрыню незалежна ад таго, ёсць там рэкламныя лісткі або не.

Але даслухаем І-ва: «мяркуецца, што будзе ўнесена дапаўненне ў Закон у частцы ўпарадкавання распаўсюду гэтай рэкламы». Геніяльна! Рэгламентаваць, колькі паштары ды кур’еры маюць класці паперак у скрыні (адну, відаць, яшчэ можна, а дзве-тры – ні-ні) – за такое і Шнобелеўскай прэміі не шкада. Хаця я б з большай асалодай прысуджаў такім чыноўнікам, якія праз мітульгу адводзяць увагу ад рэальных праблем краіны (гл. усе папярэднія серыі «Катлет & мух» 😉 – асабліва №№ 46, 48, 70…), прэмію Дарвіна.

Вольф Рубінчык, г. Мінск

31.01.2018

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 01.02.2018  01:06

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (70b)

Белы дзень! Ахвоты працягваць ненавукова-фантастычны серыял бракуе як ніколі (абленаваўся?), але ж за некалькі дзён падсабралася кур’ёзаў ды смяхотаў, таму вырашыў урэзаць дадаткова-пабочны выпуск… А дарэчы, у «калегаў» з evrei.by з’явіўся анонс, які лічу патрэбным перакласці на белмову і прапанаваць нашай публіцы:

* * *

Мерапрыемства да Міжнароднага дня памяці ахвяр Халакоста

Перад Міжнародным днём памяці ахвяр Халакоста ў вёсцы Парэчча пройдзе мерапрыемства, прысвечанае вязням гета і Праведнікаў свету.

У гады Другой сусветнай вайны 40 яўрэйскіх дзяцей уцяклі з Мінскага гета. Уратавалі дзяцей жыхары вёскі Парэчча. На знак падзякі за гэты подзвіг былыя малалетнія вязні гета Мая Крапіна і Фрыда Рэйзман у 2000 годзе ўсталявалі помнік Праведнікам Свету – усім тым, хто ўратаваў яўрэйскіх дзяцей у перыяд Халакоста.

Мая Левіна (Крапіна) і яе ратавальніца Настасся Хурс; Фрыда Рэйзман

24 студзеня мы разам ушануем памяць ахвяр Халакоста і Праведнікаў Свету – жыхароў вёскі Парэчча, якія здзейснілі сапраўдны подзвіг.

ПРАГРАМА СУСТРЭЧЫ:

12-30, помнік Праведнікаў Свету, в. Парэчча:

– Мітынг з удзелам дыпламатычных прадстаўнікоў, супрацоўнікаў дзяржаўных і грамадскіх арганізацый і СМІ.

– Памінальная малітва (кадыш).

14-00, Раённы краязнаўчы музей, г. Мар’іна Горка:

– «Урок памяці» – сустрэча былых вязняў гета і Праведнікаў Свету з навучэнцамі школ.

– Адкрыццё экспазіцыі, прысвечанай Міжнароднаму днём памяці ахвяр Халакоста.

– Урачыстае запальванне свечак у памяць пра шэсць мільёнаў бязвінных ахвяр.

Мерапрыемства падрыхтаванае Мінскім дабрачынным грамадскім аб’яднаннем «Гілф», Іудзейскай рэлігійнай абшчынай г. Мінска «Бэйс Ісроэль», МДГА «Дыялог», «The Together Plan» (Беларусь-Вялікабрытанія).

Падрабязнасці ў каардынатара праекта МДГА «Гілф» Курдадзэ Тамары Сямёнаўны. Маб. тэл. +375293646019.

* * *

Нягледзячы на казённае слоўца «мерапрыемства», можа атрымацца штосьці кранальнае… Выпадак з «вёскай Праведнікаў» не адзінкавы ў гісторыі Другой сусветнай, ды не ў кожную такую вёску праз 75 гадоў завітваюць уратаваныя.

Пра абяцаныя цікавосткі. Як выявілася, «першы беларускі партал» не здольны карэктна прадказаць надвор’е нават на колькі гадзін уперад. Прагноз ад 16.01.2018, 11:29 (і як было насамрэч):

Памыліцца на 4-6 градусаў па Цэльсію трэба ўмець… І не першы раз падобнае. Калі плануеце наведаць якое мерапрыемства на адкрытым паветры, раю аддаць перавагу хоць бы сайту openweathermap.org – там 16 студзеня амаль не памыліліся 🙂

Крыху перабольшыць будучы мароз усё ж лепей, чым прыменшыць.

Амаль гэткі ж паводле важнасці кур’ёз – ліст ад нейкай Рэгіны Л., няюнай настаўніцы з Паставаў, якая «на 100% супраць» заснавання ў РБ універсітэта з адной беларускай мовай навучання. Допіс, адрасаваны «паважанаму Паўлу Ізотавічу» і змешчаны на сайце «ягонай» газеты, настолькі бязглузды і паранаідальны, што не варты абмеркавання па сутнасці. Тым не менш яго кінуліся абмяркоўваць «вялікія палітыкі», у тым ліку экс-старшыня БНФ. Адна мілая спадарыня даслала адказ у рэдакцыю аж на дэпутацкім бланку. Як на мой одум – чарговая праява ВІПР…

Кур’ёзна, што імя Якубовіча ўжо другі раз асацыюецца з лістом «не для публікацыі», які ў рэшце рэшт фігуруе на старонках газеты. Першы быў у 2011 г., калі ў «СБ» «усплыў» зварот тагачаснага галоўнага рабіна Іудзейскага рэлігійнага аб’яднання РБ, грамадзяніна ЗША Аўраама Бенянсона («Не нужна нам, евреям, другая власть»). Выявілася, рэбэ пісаў не Якубовічу, а свайму прэзідэнту Абаму – нехта перадаў цыдулу ў рэдакцыю без ведама Бенянсона… Тым не менш р. Аўром не стаў публічна пратэставаць, калі ўбачыў сваё прозвішча, памножанае на 400 тысяч.

Дагэтуль не цямлю, што выйграў «галоўны яўрэйскі саюз» ад пралазу П. І. Якубовіча ў праўленне (або як яно ў іх завецца – каардынацыйная рада?) Сімвалічны капітал? Ды ён спрэс таксічны. Грошы? Дык непадобна, каб іх дадалося; газета «Авив» летась ажно двойчы выйшла накладам па 200 ас., і з афіцыйным сайтам саюза праблемка…

Звышкаштоўнае інтэрв’ю з прэзідэнтам Шымонам Перэсам, быццам бы ўзятае Ізотавічам у 2007 г., не дайшло да чытачоў і праз дзесяцігоддзе. Год таму я быў заўзятым аптымістам 🙂

Вяртаючыся да тэмы «нацыянальнага ўніверсітэта»: у колах, блізкіх да Таварыства беларускай мовы, ідэя мусоліцца бадай 20 гадоў. На сайце таварыства доўга вісела (дый сёння вісіць :)) інфа пра тое, што «створана і працуе ініцыятыўная група па арганізацыі Беларускага нацыянальнага універсітэта, у склад якой уваходзяць 68 найаўтарытэтнейшых дзеячоў беларускай навукі і культуры». Група з 68 асоб – калі, вядома, яна хоць раз рэальна збіралася – была б знаходкай для брытанца Сірыла Паркінсана, які паўжартоўна разважаў: «Трэба высветліць аптымальную колькасць членаў камітэта. Шуканая велічыня ляжыць недзе паміж 3 (калі немагчыма сабраць кворум) і 21 (калі арганізм пачынае гінуць)».

Летась кіраўнік суполкі Алег Трусаў усё ж дамогся рэгістрацыі т. зв. універсітэта «Альбарутэнія», але неспадзяванка ў тым, што назва была ўжо занятая фірмай, якая вырабляе… надмагільныя помнікі. Чакаюцца новыя сюрпрызы і выдаткі; іх арганізатары спадзяюцца пакрыць за кошт спонсараў, цана пытання – 7-8 мільёнаў долараў на год. Будучыя студэнты таксама мусяць плаціць.

Тым часам з афіцыйнага сайта ТБМ нямала цікавага можна даведацца. Напрыклад, пра тое, што сп. Трусаў, які, паводле пэўных крыніц, пакінуў капітанскі мосцік 29.10.2017 на карысць Алены Анісім, – старшыня «па сённяшні дзень», што распрацавана «Стратэгія развіцця беларускай мовы ў ХХ [sic] стагоддзі» 🙂

Ніхто, здаецца, i не сумняваўся, што спн. Алена працуе ў «парламенце» дужа-дужа плённа 🙂 🙂

Не, я не супраць універсітэта з беларускай мовай навучання. Адно сумняюся, што зараз яго ствараюць «апантаныя і прабіўныя» ((C) З. Бандарэнка) людзі, для якіх вынік больш істотны, чым працэс. Ужо ж «сабралі» мільён подпісаў пад маніфестам 2014 г. у абарону незалежнасці…

Яшчэ міні-прыкол. Пастаянны аўтар газеты ТБМ «Наша слова», мовазнавец Павел Сцяцко ўнёс у спіс «Прозвішчы Беларусі» пад п. 1035 такую інфу (№ 1 «НС» за 2018 г.): «Рубінчык (Вольф) – вытвор з суфіксам -чык ад антрапоніма Рубін і значэннем “нашчадак названай асобы”: Рубін-чык. ФП: рубін (апелятыў з двума значэннямі 1) “каштоўны камень чырвонага колеру”; 2) “рабін” (духоўны кіраўнік вернікаў у яўрэйскай рэлігійнай грамадзе) – Рубін (мянушка, потым прозвішча) – Рубінчык».

Усе іншыя даступныя мне даведнікі па антрапаніміцы сцвярджаюць чамусьці, што прозвішча наша паходзіць ад біблійнага імя Рэувен (Рувен, Рубін) 🙂

Тым часам не спяць у шапку ідэйныя (?!) апаненты БНФ і ТБМ… Працуе сайт «Тэлескоп», дзе на мінулым тыдні з’явілася карцінка:

Тыповы прыклад «чорнага піяру»: змяшаць апанентаў Лукашэнкі з тымі, хто пад акупацыяй менаваў Гітлера «асвабадзіцелем». На 120% упэўнены, што пахмурныя людзі са здымка не маюць дачынення і да Беларускай Народнай Рэспублікі, якой у сакавіку споўніцца 100 гадоў. І – так, без яе не было б савецкай Беларусі ў 1919 г., а хутчэй за ўсё, і сучаснай беларускай дзяржавы.

Напэўна, за такую падачу матэрыялаў, як на «Тэлескопе», не судзяць, але руку рэдактару я б не паціснуў і ў разведку з ім не пайшоў. Як ні дзіўна (насамрэч не дзіўна), Леў К. – і доктар філасофскіх навук, і начальнік навукова-даследчага аддзела ў дзяржаўным універсітэце культуры і мастацтваў. Ён перакананы, што без агульнарускай свядомасці беларусам будзе кірдык. Усё б нічога, але «даследчык» паклёпнічае на ахвяр бальшавісцкай улады, во як 19.01.2018: «Язэп Лесик охотно включал в белорусский литературный язык всевозможные полонизмы, а также навязывал нашему народу несвойственное для белорусского языка произношение, употреблявшееся только в среде ополяченной шляхты в Белоруссии». NB: сталіноідны міф пра Я. Лёсіка (1883–1940) як паланізатара беларускай мовы абверглі звыш 25 гадоў таму – у прыватнасці, мовазнавец Сяргей Запрудскі ў часопісе «Нёман», № 6, 1991 (а потым ён жа ў зборніку «З гісторыяй на “Вы”» – вып. 2, 1994).

Дзівакі з «першай беларускай газеты» ваююць то з прыватным барбершопам «Чэкіст» (акурат як у старой показцы – «чаму перарабляць сістэму трэба, пачынаючы з цырульні?»; Шэндэровіч згадаў тут), то з «чарнасоценскім» расійскім інфармагенцтвам (насамрэч «Рэгнум» далёкі ад «веры і цара»; гэта хутчэй лявацкі сайт, не ультраправы). Без меры цешацца з вышыванак, etc. Тым часам «філосафы» тыпу К. спакойна рыхтуюць сабе змену за кошт грамадства… «А можа, так і трэба?»

Яшчэ адзін уладальнік доктарскай ступені, гісторык Алесь Б., вычварыў нешта больш канструктыўнае: павесіў шчыт з даведкай пра Валожынскую ешыву (і рэкламай сваёй аграсядзібы, як жа без яе!) там, дзе яму дазволілі.

Пазнавальна… Дарма што сказ «Учитывая многочисленность важных религиозных и светских деятелей, происходящих из Воложинского района (из Вишнева, Ракова, Ивенца) и близость Налибокской пущи, давшей спасение от нацистов тысячам евреев-партизан 2-й мировой войны, Воложин и район, еврейская община которых в 1941-43 гг. потеряла около 6.000 человек и прекратила свое существование являются важным местом национальной памяти евреев Беларуси и всего мира» дачытае да канца не кожны. Агулам, турыстычна-палітычныя праекты Алеся – не для слабых на нервы. За тое яго і любяць 🙂

А гэта – новаствораны мінскі «Мур лямантаў» для індывідуальных прадпрымальнікаў. «Кажуць, у шчыліны паміж блокамі можа ўмясціцца ваша дэкларацыя», – дасціпнічае гарадскі інтэрнэт-партал. Адзіная нестыковачка: на іўрыце напісана «Hakotel hamaaravi», г. зн. «Заходні мур», а Уручча – на ўсходзе Мінска…

Міністр замежных спраў РБ з яго заявай («Перамовы па Украіне можна перанесці хоць у Антарктыду») – той яшчэ «гукапераймальнік». Пэўна, чытаў мой даўні артыкул пра сёгі… («Японія ды Кітай ад Беларусі далёка, але ж сапраўдны homo ludens хоць у Антарктыду паедзе, каб знайсьці годнага партнэра»). Так трымаць, Валодзя 🙂

Яшчэ запрашаю пасміхнуцца над тым, як расшыфравалі запіс размовы з Уладзімірам Вайновічам вузкія спецыялісты з расійскай радыёстанцыі «Эхо Москвы». Аказваецца, апавяданне Вайновіча пачатку 1960-х гадоў «Хочу быть честным» – не аб прарабе, а «про рабби» 🙂 🙂

* * *

Працэс «рэгнумаўцаў» у Мінгарсудзе, які цягнецца другі месяц, – ужо не кур’ёз, а дзікая сумесь спраў Дрэйфуса (французскі афіцэр, як і беларускія публіцысты, быў не самай прыемнай асобай у сваёй краіне) і Сіняўскага & Даніэля. Паводзіны ж «экспертак» прымушаюць згадаць Свіфта з яго лапуцянскай акадэміяй, дзе сляпым даручалася змешваць фарбы для жывапісцаў: «Праўда, на маё няшчасце, яны не вельмі ўдала давалі рады, дый сам прафесар пастаянна рабіў памылкі. Навуковец гэты карыстаецца вялікай падтрымкай і павагай з боку сваіх сабратоў».

Cправа налева: Д. Алімкін, Ю. Паўлавец, С. Шыптэнка. Снежань 2017 г.

Зычу падсудным скарэй выйсці на свабодку. Яны вольныя «тапіць» за еўразійскую інтэграцыю і весці прарасійскую прапаганду; мы не ў стане вайны з Расіяй, дзеянне артыкула 33 Канстытуцыі ніхто не прыпыняў. Зміцер Левіт, чытач belisrael.info з Нью-Ёрка, дзён 10 таму даводзіў, што апраўдальны вырак дасць сігнал тутэйшым бюракратам, якія адмовяцца ад «мяккай беларусізацыі»… Магчыма-то наадварот: наяўнасць зацятых ідэалагічных канкурэнтаў раскатурхае чыноўнічкаў, і «мяккая», лалітычная беларусізацыя (тыпу білбордаў на вуліцах: «Ма-ма = мо-ва. Любіш маму?») стане больш «зубастай». А ў прынцыпе, я ніколі не падпарадкоўваў сваё жаданне размаўляць і пісаць па-беларуску волі нейкіх «слуг народу», прызначаных або самазваных. Дый мала хто падпарадкоўвае.

Вольф Рубінчык, г. Мінск

21.01.2018

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 21.01.2018  20:20

***

Ад Вiктара Жыбуля: “Добры дзень, шаноўны Вольф! З цікаўнасцю прачытаў “Катлеты і мухі”. Вёска Парэчча, у якой усталяваны помнік Праведнікам свету, – гэта, можна сказаць, мае родныя мясціны. Недалёка адтуль – вёска Міжылішча, дзе стаіць хата маіх продкаў і куды я звычайна езджу на летні адпачынак. А ў Парэччы ў мяне пахаваныя дзед, бабуля, прадзед, прабабуля і нават прапрадзед і прапрабабуля“.  23.01.2018  19:11

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (70)

Заступіў на дзяжурства Новы год, а Стары Ненавукова-Фантастычны серыял жахаў усё з вамі… І па-ранейшаму для весялосці планета нашая мала абсталявана: стрэлка на «гадзінніку Суднага дня» блізкая да поўначы. Але палохаць нікога не маю намераў: хапае аматараў без мяне.

Кіраўніцтва тут і цяпер патрохі страчвае легітымнасць повязі з рэчаіснасцю. Надоечы гэта ўсвядомілі афіцыйныя сацыёлагі: яны, каторыя сцвярджаюць, што большасць моладзі да 29 гадоў задаволеная сваім становішчам у РБ, прызналі, што доля «задаволеных» знізілася. З 2015 г. палова моладзі нязменна адзначала, што сацыяльна-эканамічная сітуацыя пагаршаецца (паводле даследчыкаў, аж да 2014 г. так лічыла менш за траціну – гл. у зборніку 2017 г. с. 173).

Не ўсе звесткі Інфармацыйна-аналітычнага цэнтра пры адміністрацыі прэзідэнта выклікаюць давер. Аднак тое, што большасць незадаволеных маладзёнаў будуць канвертаваць сваё нездавальненне ў «выказванні ў коле родзічаў, сяброў, калег» (43,5%) або ў «каментарыі да навін у інтэрнэце» (15,5%), а 13% увогуле ўтруцца («ніяк не будуць выяўляць» – с. 175 зборніка), падобна да праўды. Старэйшыя пакаленні пакрыёма прышчапілі маладзейшаму калі не вывучаную бездапаможнасць, то двоедумства. Характэрныя ў гэтым плане развагі не апошняга ў краіне брэсцкага шахматнага трэнера Уладзіслава К., 1975 г. нар., пра «шахматны ўсенавуч», на які з вясны 2016 г. выдаткоўваюцца не абы-якія рэсурсы: «Конечно, для процветания вида нам нужно говорить, что проект нужен, очень полезен и т.д. Я и буду придерживаться такого взгляда в официальных кругах. Но здесь (31.12.2017 на ўласным сайце – В. Р.) могу написать так, как считаю: проект обречен».

Сярод усіх узроставых катэгорый не перастае руліць і прававы нігілізьмъ, што здаўна заахвочваецца «зверху». (Нагадаю адносна свежае: 4 гады таму в. а. цара «імем рэвалюцыі» скасаваў гаспадарчыя суды, прадугледжаныя Канстытуцыяй, і «ўліў» іх у агульныя. Рэферэндум па гэтым пытанні меўся прайсці ў 2014 г., але не адбыўся і ў 2017-м.) Ён падмацоўваецца гатэнтоцкай мараллю: сваім – усё, чужым… нават не закон, а кавадла палітычнай мэтазгоднасці. Тэст на павагу да базавых прынцыпаў юрыспрудэнцыі завальваюць не толькі высокія чыноўнікі, а і многія «зоркі» альтэрнатыўнага лагера, і гэта, быццам той пражэктар, высвеціла справа «рэгнумаўцаў». Ды ладна б адно «зоркі»! Вось некалькі спрэчных (а месцамі дзікунскіх) заяў, якія заваявалі падтрымку «прасунутай» публікі – чытачоў партала tut.by, арфаграфію арыгінала захоўваю: «Получат сроки в плечи на закону. А потом будут эти сроки отбывать. Незачем было распространять кремлепропаганду» (на вечар 09.01.2018: +190–74), «Когда там уже решат сколько кому в плечи дать? Как по мне Алимкина как самого неадекватного нужно запереть дольше остальных» (+125–41), «Беларусь – страна белорусов, идеологию других стран нечего пропагандировать. Пару лет стоило бы им дать, не будут больше ухмыляться как на фото» (+187–60), «За те тексты, что они писали, им самое место тюрьма» (+145–49), «Достаточно было бы их лишить гражданства страны и вида на жительство» (+112–36) і г. д. ВІПР такі ВІПР…

Дзіва што ў 2017 г. прыхільнікі дэмакратычных перамен мала чаго дабіліся. Так і не створана «суперпартыя», ледзь чуваць незалежныя прафсаюзы. Старшынька Таварыства беларускай мовы, безальтэрнатыўна выбраная 29.10.2017, у сваёй першай справаздачы (за паўтара месяца) пахвалілася тым, што «мы абнавілі мэблю ў нашай сядзібе дзякуючы дапамозе чэшскай Амбасады». Чаму ўжо не расказана пра мыццё вокнаў і падлогі? 🙂 Старшынька – яшчэ і дэпутатка палаты прадстаўнікоў, i ўваходзіць у кансультацыйную раду пры міністэрстве адукацыі; можна ўявіць сабе каэфіцыент карыснага дзеяння А. Анісім тамака. Шэрыя твары дабіваюць вывучэнне ў школе беларускай літаратуры, а неабыякавым настаўнікам (часцей настаўніцам) застаецца адно пісаць адкрытыя лісты…

Саладжавыя, высмактаныя з пальца трызненні пра тое, што «дзве Беларусі робяцца адной», я б адразу пазначаў як спам, аднак яны множацца ў інфапрасторы… З другога боку, чорны песімізм кшталту «2017 год для Беларусі па вялікаму рахунку быў змарнаваны… Дык што ж чакаць нам у 2018-м? А нічога!» ад аўтара-«інтэлектуала», які некарэктна падлічыў колькасць навагодніх віншаванняў, прамоўленых «абсалютнай Нікчэмнасцю» (насамрэч іх было 24, а не 23), адвязныя прагнозы ад Максіма Ж. («адзінства не будзе, нідзе і ніколі»), мне таксама не блізкія. Лёс народа – у руках яго неабыякавых прадстаўнікоў, і пачатак 2017-га, асабліва люты і сакавік, дэманстраваў тое даволі крута…

…Вярнуся да «рэгнумаўцаў»: усіх траіх неабходна выпусціць з апраўдальным прысудам па крымінальнай справе аб распальванні міжнацыянальнай варожасці. Прамова пракурора на каліва не пераканала мяне ў тым, што падсудныя здзейснілі злачынства, «прадугледжанае ч. 3 арт. 130 Крымінальнага кодэкса РБ». У той жа час не патрэбнае (прынамсі мне) умяшанне Крамля ў гэты працэс. Да такога ўмяшання заклікаў маскоўскі «куратар» сеціва публіцыстаў, былы мінскі выкладчык Юрый Баранчык, лепячы з падсудных герояў і фальсіфікуючы пазіцыю сведкі Дзяніса Рабянка, жыхара Калінкавіч, які нібыта жадаў снедаць «рускамоўнымі дзяўчатамі». Каму-каму, а чалавеку з вышэйшай адукацыяй павінна быць вядома пра іронію і гратэск, акурат і ўжытыя сп. Рабянком у чэрвені 2016 г. Зрэшты, сам аўтар пасля сваіх гратэскных выказванняў наставіў смайлікаў – няйначай для баранчыкаў… 🙂 🙂 🙂

Карацей, давайце тут усе разам адпачнем ад «палітычнай мэтазгоднасці»: лукашэнкаўскай, пуцінскай, якой заўгодна. Хай бы трыумфаваў Закон (Канстытуцыя, Міжнародны пакт аб грамадзянскіх і палітычных правах, etc.)…

М. Вольф (нават не цёзка) напісаў кнігу «Агонь і лютасць» пра Дональда Трампа і яго атачэнне – дакладней, склаў яе са сваіх гутарак у Белым доме. Распавёў пра цікавыя падрабязнасці; маўляў, адказ Д. Т. на пытанне, каму ён давярае, з кім гаворыць, перш чым дзейнічаць, быў такі: «Я сам. Я гавару з сабой». У такім разе «адзіны» з Сінявокай выступае ледзь не піянерам сучаснага палітычнага трэнду – чыннасці пад лозунгам «Я сам себе и небо, и луна» (С). Памятаеце апорыю 2001 г.: упаўнаважаны па правах чалавека ў Беларусі патрэбен, але… «Толькі галава дзяржавы, валодаючы паводле Канстытуцыі шырокімі паўнамоцтвамі, зможа забяспечыць гарантыю правоў і свабод грамадзян»?

Ці нядаўняе, у снежні 2017 г.: «Лукашэнка лічыць, што ў Беларусі ёсць упаўнаважаны па праблемах прадпрымальніцтва – ён сам». Гэтыя амбітныя заявы падлягаюць манетызацыі! Дальбог, рэзідэнцыі ўпаўнаважанага па ўсіх пытаннях можна выкарыстоўваць як аўдыторыі для майстар-класаў… Упэўнены, на курсы лекцый па самадастатковасці прыехалі б кандыдаты ў прэзідэнты як з Акіяніі, так і з Астазіі ды Еўразіі. Экспартаваць паслугі ў беларусаў выходзіць лепей, чым гандляваць таварамі – Чырвоны дом, прыслухайся 🙂

* * *

Пад канец года ўрад РБ кінуў традыцыйную «костку» лаяльным выданням. Іх, фінансаваных з бюджэту, звыш 20, большасць – агітпроп. А вось часопісу «Вожык», хоць яго заснавальнікі – міністэрства інфармацыі і падкантрольны ўраду выдавецкі дом «Звязда», датацыі на 2018 г. зрэзалі… Асобныя «незалежныя публіцысты» пляскаюць у ладкі («памер Максім, і х… з ім») – няйначай у рамках «збліжэння дзвюх Беларусяй».

Ніхто не прымушаў калумніста «Народнай волі» падпісвацца на «Вожык». Пытанне ў іншым: перакрывае грамадская карысць ад агульнабеларускага часопіса «сатыры і гумару» выдаткі на яго існаванне, або не? Па-мойму, перакрывае. І дайце-ка прыпомню, як у краіне Тутэйшыі з гумарком.

У пачатку 2000-х наталяў сваю прагу смешнага газетай «Навінкі», потым кароткі час купляў у шапіках расійскі «Новый Крокодил» (нат грошы выйграў на конкурсе), потым пасміхаўся над зайцамі Васіля Пачыцкага ў «БелГазете» і выпісваў газету Анатоля Гармазы «15 суток». Трасянкавыя зайцы прыеліся, а гадоў 7-8 таму ў Гармазы хапала дасціпных жартаў і карыкатур… Аднак зацыкленасць газеткі на побыце, п’янках-гулянках-цешчах-адзюльтэрах, таксама давалася ў знакі. Калі ж у 2014 г. у выходных звестках «15 суток» з’явілася «Республика Крым, Россия», гэта было занадта нават для такога вісуса, як я.

І пра «Вожык»… Ніколі ў ім не друкаваўся, хоць старэйшы прыяцель Ц. і запрашаў. Безумоўна, зорны час выдання мінуў у першай палове 1990-х, яно апантанае савецкімі прывідамі… Але трэба прызнаць, што ў самыя змрочныя часіны штосьці жывое праточвалася на старонкі «Вожыка», дый цяпер… Тут – 20 карыкатур, паказаных «новаму пакаленню» з доляй паблажлівасці; з іх годных, на мой одум, не менш за 25%. Ці многія тутэйшыя СМІ, нават супернезалежныя, працуюць з большай аддачай? А штосьці ў «выбранае» ад «Нашай Ніны» папросту не трапіла. Даспадобы мне, напрыклад, гэтыя малюнкi з №№ 8 і 9 за 2017 г.:

 

У выдання за спінай – 75 з нечым гадоў, і мноства выдатных пісьменнікаў уважалі за гонар публікавацца ў «Вожыку». Зразумела, гэта толькі адзін довад за вылучэнне дзяржаўных грошай, не самы моцны. Выданне выконвае важную «псіхатэрапеўтычную» функцыю: актывісты і «простыя людзі» на перыферыі адчуваюць сябе з ім крыху больш абароненымі ад чынавенскіх свавольстваў. Часам праз «Вожык» удавалася развязаць нейкія праблемкі. Высмейвання баіцца і той, хто агулам нічога не баіцца – банальна, але часам спрацоўвае.

Штомесячны белмоўны часопіс, прысутны ва ўсіх раённых бібліятэках, – гэта і сродак пашырэння першай дзяржаўнай мовы. Да таго ж трэба, каб было дзе размінацца літаратурнаму  маладняку… (гэтую функцыю «Вожык» сяк-так выконвае нават з тысячным накладам). NB: некалі ў бібліятэцы «Вожыка» выйшла першая кніжка Васіля Быкава «Ход канём».

Спадзяюся, новы (адносна, бо свае 100 дзён ён ужо адслужыў) міністр інфармацыі РБ не задушыць «Вожык» у сваіх абдымках, як некалі зрабіў з газетай «Чырвоная змена», стаўшы яе апошнім галоўным рэдактарам. Вожыкі ўсё ж аблепленыя калючкамі…

На месцы рэдакцыі я б зрабіў, як той Быкаў, «ход канём» – папрасіў бы ЮНЭСКА ўнесці «Вожык» у спіс культурнай спадчыны чалавецтва. Унясуць, не ўнясуць («Наша Ніва» прасілася аж у 2006 г.), а памысны розгалас будзе. У нашу эру цяжка без піяру…

Праўда, і міжнародная вядомасць не гарантуе поспеху ў Беларусі. У 2013 г. пачаў выходзіць у Мінску невялікі прыватны часопіс фантастыкі «Космопорт», у 2014-м ён атрымаў прэмію як лепшы ў Еўропе (авансам, трэба прызнаць), у 2015-м – спыніў выхад… Мне выпала ісці на «Белпошту» і забіраць грошы за недаатрыманыя па падпісцы нумары.

Першы № «Космопорта» і адзін з апошніх (наклады – 11500 і 2500 экз.).

Чаму слаба веру ў вясёлкавую будучыню Парка высокіх тэхналогій ды ІТ-сферы ўвогуле – таму што для рыўкоў уперад трэба мець схільнасць да нетрывіяльных ідэй, якія гартуюцца якраз дзякуючы фантастыцы… У нас жа рэзідэнты ПВТ і ўсялякія дзяржкамітэты па навуцы прамаргалі з’яўленне адзінага – і не тое каб кепскага – фантастычнага часопіса, дарма што ўвесь 2014 год ён мільгаў у шапіках «Белсаюздруку». «Будучыня? Гэта не для беларускіх элітаў: яна ім не цікавая ні ў якім выглядзе – ні светлая, ні цёмная. Ім бы – “как-раньшэ”», – кпіў Зміцер Дзядзенка з іншай нагоды ў 2015 г.

Падсумуем: жыццю ў большасці з нас наканавана быць не прыўкрасным, а цярпімым. Бадай як у доме цярпімасці… Ну, а музыка ў памяць пра ахвяр Катастрофы прагучыць не толькі ў Белдзяржфілармоніі 21 студзеня, а і ў канцэртнай зале «Верхні горад» 27.01.2018.

 

Квіткі даступныя. За якасць музінструментаў аўтар адказнасці не нясе.

Вольф Рубінчык, г. Мінск

09.01.2018

wrubinchyk[at]gmail.com

Кароткі змест папярэдніх дзесяці серый:

№ 69 (28.12.2017). Супярэчлівыя тэндэнцыі ў беларускай эканоміцы. Колькасны заняпад працоўнай сілы. Выбар біятланісткі Д. Блашко. Нявер’е ў перспектывы “ІТ-краіны”. Суд па “справе рэгнумаўцаў” і нягеглая “экспертыза” А. Івановай. Кваліфікацыя дзеянняў публіцыстаў. Памылка П. Севярынца. Рэакцыя “адзінага палітыка” на заяву Д. Трампа адносна Іерусаліма. Паскуднае рашэнне не пусціць ізраільскіх шахматыстаў на чэмпіянат свету ФІДЭ ў Саўдаўскай Аравіі. Меркаванне А. Кентлера і “штрэйкбрэхерства” вядомых гульцоў. “Хартыя галаўнога мозга” на прыкладзе з Ц. Хатавелі. Юбілеі 2017 і 2018 гг.: М. Дыскін, Ш. Ліберман, Л. Маневіч і інш. Запланаваны канцэрт “Жоўтыя зоркі” ў Белдзяржфілармоніі.

№ 68 (25.12.2017). Лакальныя перамогі (выпраўленне надпісаў у публічных месцах). Дэградацыя “Народнай волі” і іншых выданняў, якія паддаліся ўціску В. Пракапені. Ацэнка дэкрэта № 8 пра блокчэйн, майнінг і токены. Развагі пра зборку ў Беларусі легкавых аўтамабіляў. Лю Сяабо пра кітайскую вытворчасць. Смяротная кара ў КНР і іншых краінах. “Рэгнумаўскі” працэс у Мінску і вірус істэрычных празмерных рэакцый. Страта былой міністаркай інфармацыі права на любыя кіраўнічыя пасады. Паводзіны А. Мяньковай, злоўленай на допінгу. Уражанні ад Магілёва. “Яўрэйскі” праект В. Сарокі. Новы рэстаран з кашэрнай кухняй у Мінску. Сустрэча С. Ландвер з паслом РБ. Каментарыі на tut.by да рашэння Д. Трампа перанесці пасольства ЗША ў Іерусалім.

№ 67 (18.12.2017). Неразумны выступ “галоўнага” да 100-годдзя ЧК і запіс старшыні КДБ РБ у гасцявой кнізе музея рэпрэсій. Прамова на з’ездзе навукоўцаў, параўнанне з эпізодам кнігі А. Салжаніцына. Зніжэнне колькасці даследчыкаў у Беларусі. Ідыёты яўрэйскага паходжання і глупствы ў газеце “Авив”. Блакаванне “Белорусского партизана”. Меркаванне Л. Фрыдкіна наконт ператварэння РБ у “ІТ-краіну”. Візіты ізраільскіх айцішнікаў у Беларусь. Рэакцыя на зварот, датычны часопіса “Штэрн”, з міністэрстваў інфармацыі і культуры. Развагі чытачоў. Зацягнутасць “справы рэгнумаўцаў”, пралікі ў экспертызах. Заявы В. Карач і сумнеўная статыстыка, прыведзеная ёю. Яўрэі на Першым усебеларускім з’ездзе 1917 г. Юбілеі Р. Бярозкіна і Э. Савікоўскага ў 2018 г., развагі А. Сідарэвіча пра Бярозкіна. Нарыс Ю. Канэ пра мужа.

№ 66 (12.12.2017). Успаміны пра ханукальныя дні 2007 г. Віншаванне з Ханукай ад пасла Ізраіля. Няздатнасць “яўрэйскай абшчыны” Беларусі выконваць ролю моста паміж РБ і Ізраілем. Эрозія сістэмы міжнароднага права ў 2017 г. 150-годдзе кнігі Ш. дэ Кастэра “Легенда пра Уленшпігеля”. Хваласпевы доктара гістарычных навук І. на адрас Цанавы, палеміка з ім. Партрэт выдавецтва “АіВ”. “Год навукі” ў РБ і традыцыйнае недафінансаванне навуковых сфер. Ідэя пра аналаг “Дысернета” для Беларусі. Патрэба ў “драйверы” для краіны; тлумачэнне, чаму ўратаванне навукі падыходзіць больш, чым памяць пра 1937 г. Показка ад skarnik.by. Навіны з музея “Полін”, лекцыя В. Міхедзькі, гастролі Бенькі ў Ізраілі, выхад кнігі П. Севярынца “Беларусалім”.

№ 65 (22.11.2017). Праект “(Не)расстраляная паэзія”. Спрэчкі вакол М. Кульбака. Абранне А. Лукашанца акадэмікам, успаміны пра яго дзейнасць. Пашырэнне беларускай мовы ў шахматнай супольнасці. Смеху вартыя цытаты з А. Лакоткі. Паказ кінастужкі “Зніклая паэзія” і яе шурпатасці. Выхад ідышнай кнігі Ф. Хаймовіча. Удакладненні да ранейшых тэкстаў. Уступленне Беларускай федэрацыі шахмат у маскоўскую АШФ. Згадка пра юбілей маэстра Д. Яноўскага ў 2018 г.

№ 64 (18.09.2017). Развагі пра серыял ды іншыя крыніцы інфармацыі. Моцныя бакі і расчараванні “Дня яўрэйскай культуры”. Пратэсты ў Мінску 8 верасня. Сістэма ручнога кіравання эканомікай. Эксцэсы ў РФ і адносны поспех “апазіцыі” на выбарах у мясцовыя саветы. Цэнзура ў культурным жыцці РБ. Нежаданне інтэлектуалаў бачыць рэальныя праблемы. Істэрыкі на роўным месцы. Палеміка з Г. Каспаравым. Вызваленне ў Азербайджане А. Лапшына па волі І. Аліева (або яго жонкі?). Назначэнне Д. Трампам новай прэс-сакратаркі, аналогія з Беларуссю.

№ 63 (29.08.2017). Прагулка па Мінску з А. Фурсам, недарэчнасці ў перакладзе на рускую мемуараў Г. Рэлеса. Электрамабілі ў Ізраілі. Праблемы ў ізраільскай сярэдняй адукацыі, адставанне Ізраіля ў галіне ўтылізацыі адкідаў. “Сто дзён” новага пасла Ізраіля ў Мінску. Арыентацыя ізраільцаў на існую ўладу, спрэчныя заявы нобелеўскай лаўрэаткі ў Гомелі. Планы стварэння турыстычнага комплекса ў Радуні. Як апёкся прадпрымальнік А. Кныровіч. Маючыя адбыцца гастролі ізраільскага тэатра юнага гледача ў Мінску. Аблудны падыход А. Шульмана да мінуўшчыны. Анонс вечарыны памяці Ю. Таўбіна і выхаду беларускамоўнага зборніка Х. Н. Бяліка. Навіна ад Л. Баршчэўскага пра тое, як беларускія ліцэісты прыбралі яўрэйскія могілкі ў Варшаве. Ідыш на сайце Ружанскага палацавага комплексу. Суд па справе М. Дзядка. Змены ў праўленні “галоўнага яўрэйскага саюза”, праблемы газеты “Авив”. Думкі пра “Дзень яўрэйскай культуры” ў Мінску.

№ 62 (12.08.2017). Юбілей беларускага кнігадруку, шахматны турнір у гонар гэтай даты. Стагоддзе Я. Брыля, урыўкі з яго твораў. Іудаіка ў Польшчы і Францыі, даробак К. Ле Фоль. Сайт belisrael.info як “творчая лабараторыя”. Кніга М. Акуліч пра ідыш. “Яўрэйскія экскурсіі” А. Фурса. Музей Х. Суціна пад Мінскам, працы перакладчыкаў з іўрыта, падрыхтоўка А. Дубініным новага перакладу “Зельманцаў” з ідыша. Расказ пра ізраільска-беларускага рабіна, якому не дае спакою тэма Курапатаў. Моцныя месцы яго лекцый.

№ 61 (23.07.2017). Пераезд у Ізраіль Э. Топаля, планы будаўніцтва ў Іерусаліме новай Нацыянальнай бібліятэкі. Прыватныя праблемы ў Ізраілі, ухіленне ад вайсковай службы, натацыя, прачытаная “ўхілістам” былым паслом Ізраіля ў РБ. Маралізатарства Ю. Зісера і слабыя месцы “Белавія”. Небяспека гульні з этнічнымі стэрэатыпамі. Кароткія ўспаміны пра М. Зверава з нагоды яго сыходу. Смерць Лю Сяабо, развагі пра Кітай і Азербайджан. Спыненне справы супраць М. Філіповіча, канструктыўнае рашэнне кіеўскага суда наконт вул. Шухевіча. Паведамленне Ю. Гарбінскага пра абарону дысертацыі, прысвечанай беларускім яўрэям.

№ 60 (20.06.2017). Юбілей усталявання дыпадносін Беларусі з Ізраілем, віншаванкі “першых асоб”. Спроба аналізу ад М. Стральца. Рост тавараабароту ў параўнанні з пачаткам 1990-х. Ідэалогія і “ценявая” частка ва ўзаемаадносінах. Імкненне лукашэнкаўцаў скарыстаць ізраільцаў. Паразуменне пасольства РБ у Ізраілі з “беларускім зямляцтвам”. Стан “зямляцтва” і ганаровая грамата для яго старшыні. Хлестакоўшчына ад “сонцападобнага”. Казусы з “непадстрыжанай травой” (2007), з Г. Магнезі і А. Лапшыным. Ізраілезнаўства ў Беларусі і беларусістыка ў Ізраілі.

Змест ранейшых серый гл. у №№ 60, 50, 40, 30, 20, 10.

Апублiкавана 09.01.2018  19:58

***

От редактора. В авторской серии КиМ В. Рубинчик высказывает свое личное мнение по различным вопросам, не всегда и во всем совпадающее с редакторским, что вполне нормально. Читателей же прошу писать на его адрес, указанный под каждой публикацией.

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (69)

Шалом-68 на біс! У папярэдняй серыі не ўдалося выказацца пра ўсё, што хацеў…

У цэлым год аказаўся для Беларусі традыцыйна няпросты цяжкі. У 2017 г. валавы ўнутраны прадукт зноў пачаў расці, а золатавалютныя рэзервы павялічыліся недзе на 2,5 млрд «зялёных», але… ВУП – не самы галоўны паказчык (некалі пераклаў я для «Arche» – гл. № 11, 2008 – артыкул аднаго амерыканскага таварыша пад назвай «Эканоміка наша туфтовая», дзе дасціпна паказана, як ВУП напампоўваецца рознай лухтой), і рэзерваў у Беларусі па-ранейшаму няшмат. Да таго ж рост знешняй запазычанасці перакрыў рост «залатога запасу» працэнтаў на 15–20. «Затое» занятых тут людзей за год паменела на насельніцтва райцэнтра… Заняпад працоўнай сілы доўжыцца з пачатку 2010-х (за гэты час у нашай эканоміцы кудысьці знік ужо цэлы абласны цэнтр :() Ледзь не кожны з астатніх працуе «за таго хлопца», ды абяцанкі-цацанкі «ў сярэднім па 500» не спрацоўваюць: падвышэнні жарэ інфляцыя, дый у асобныя месяцы зарплата, наадварот, зніжаецца. Цягам двух гадоў запар насельніцтва прадавала больш валюты, чым купляла; зараз падушкі бяспекі садзьмуліся. А тым часам «спецыяліст па ўсіх пытаннях» усё грабе рэсурсы пад сябе… пардон, у рэзервовы фонд прэзідэнта. І без Еўрапейскіх cпартовых гульняў у 2019 г. нам – аніяк!

На першы погляд, дзіўна, што 21-гадовая ўраджэнка Наваполацка біятланістка Дар’я Блашко выбрала для працоўнай эміграцыі гаротную Украіну, але яе можна зразумець. «У Беларускай федэрацыі амаль прама кажуць, што спартоўцы – гэта расходны матэрыял», – тлумачыць Дар’я. Ці толькі ў федэрацыі біятлона такое? Парада «не падабаецца – з’язджайце» даўно стала гербавым дэвізам… не скажу, большасці, але ве-е-льмі значнай часткі белчыноўнічкаў ды іншых начальнічкаў.

Дзіва што беларусы (не ўсе, дык наведвальнікі аднаго з найбольш папулярных сайтаў) збольшага не вераць у тое, што Беларусь зробіцца «лічбавым Сінгапурам». На вечар 27.12.2017 вынікі апытанкі былі такія: з амаль 16 тысяч удзельнікаў вераць – 7,27%, не вераць – 59,1% (траціна вагаецца). Наўрад ці тут нейкая падтасоўка, бо гаспадар сайта якраз дэкларуе сваю адданасць ідэалам «IT-дэкрэта» ад 21.12.2017. Адзін з найбольш папулярных каментаў (+32-0): «У краіне калі быў заяўлены электронны дакументаабарот? А воз і цяпер там. “Поспехі” мадэрнізацыі дрэваапрацоўкі і цэментнай прамысловасці як бы намякаюць, што да лічбавага Ганконга з цяперашнімі кіраванцамі нам далёка».

Між тым суд у Мінску над беларускімі аўтарамі расійскіх інфармацыйных агенцтваў, пачаты 18.12.2017, працягваецца, вылазяць новыя падрабязнасці. У канцы 2016 г. экспертызу спрэчных тэкстаў на прадмет выяўлення экстрэмізму міністэрства інфармацыі РБ даручыла… дырэктарцы кніжнай палаты Алене Івановай. Гэтая дама атрымала вышэйшую бібліятэказнаўчую адукацыю і чамусьці вырашыла, што гэтага дастаткова для ацэнкі тэкстаў пра мінулае Беларусі, ідэнтычнасць, кірункі ў дзяржаўнай палітыцы і г. д. Будучы членам Рэспубліканскай экспертнай камісіі, адмовіцца нібыта не магла. Па-мойму, яна папросту збаялася сваіх начальнікаў (на пасаду яе прызначыў якраз мінінфарм). Уласна, яе меркаванне – з апорай на расійскую (!) не адпрацаваную ў Беларусі (!) методыку – не магло мець юрыдычнай сілы, аднак з яго, як на дражджах, вырасла справа, не закрытая дагэтуль.

На пасяджэнні 22.12.2017 сведка Іванова стаяла на сваім: на яе думку, сказаць пра тое, што большая частка беларускага грамадства – нацыянальныя нігілісты, якія нічога не кемяць у палітыцы, значыць «распальваць варожасць»… Фэйспалмішча – і праз такую логіку публіцыста могуць пасадзіць на 5 гадоў, а дырэктарка палаты не будзе супраць? Гэх, адправіць бы спадарыню ў адстаўку следам за яе былой апякункай Ліляй… Ва ўсякім разе, пакуль псеўдаэкспертка вядзе рэй у Нацыянальнай кніжнай палаце, мне з гэтай установай не па дарозе.

Дарэчы, мушу перапрасіць аднаго з падсудных, Юрыя Паўлаўца, які выступаў ў сеціве пад псеўданімам «Радов». Насуперак таму, што пададзена са слоў пракурора на сайце БАЖ, Паўлавец не заяўляў, што «беларуская мова – [амаль] мёртвая», гэта вольная інтэрпрэтацыя «мовазнаўцаў у цывільным». Цытата з артыкула 2016 г. у перакладзе: «яна [беларуская мова] к пачатку 2000-х гадоў канчаткова ператварылася ў прыкмету этнічнай самаідэнтыфікацыі – паводле ўсеагульнага перапісу 1999 г. 73,7% беларусаў назвалі беларускую мову ў якасці роднай, хаця ў побыце ёй карысталася не больш за 1,5−2% насельніцтва». Няма тут нічога пра «мярцвячыну», г. зн. няма абразы, таму нават пад арт. 9.22 КоАП РБ творчасць Паўлаўца не трапляе, і дарма я «кінуў» яго ў агульны кацёл. Тэксты Алімкіна, відаць, усё ж парушаюць названы артыкул (санкцыя – штраф ад 4 да 10 базавых велічынь), наконт Шыптэнкі не ўпэўнены, патрэбна годная экспертыза. Так ці іначай, у імя Канстытуцыі ўсе трое павінны быць у бліжэйшы час вызвалены ў залі суда. Павел Севярынец мае іншую думку, але ў гэтым выпадку, апелюючы да «інстынкту самазахавання», моцна памыляецца.

А тым часам «адзіны палітык» (паводле вызначэння калегі У. з Магілёва, які падвучыўся ў Польшчы і цяпер назірае за намі, рыхтык той Кук за абарыгенамі, паралельна блытаючы творы Оруэла «1984» і «Ферма») зноў пацешыў, гэтым разам выказваннем пра амерыканскага прэзідэнта і Блізкі Усход: «у мяне ў галаве, шчыра кажучы, не ўкладваецца рашэнне Дональда наконт Іерусаліма. Можа, за гэтым нешта крыецца, чаго яшчэ не бачым. Але рашэнне на першы погляд здаецца трохі дзіўным. Нельга разбураць мір, які дастаўся гэтай зямлі такой цяжкай працай». Можа, я тут чагосьці не бачу, можа, гэта ў мяне «кудлатасць павысілася»? Ну, «Дональд» – хай будзе, хіба каб парагатаць (многім адразу ўспомніўся гогалеўскі Хлестакоў, які «с Пушкиным на дружеской ноге»). Але які «мір», здабыты «цяжкай працай», быў разбураны ў Ізраілі заявай ад 06.12.2017 пра будучы перанос пасольства ЗША ў Іерусалім? За 2017 г. ШАБАК прадухіліў 400 сур’ёзных тэрактаў, а дзясяткі не прадухіліў… Людзі гінулі да дэкларацыі Трампа, гінуць пасля: sad but true.

Можа, Егіпет ці там Іярданія разарвалі дыпадносіны з Ізраілем? Зноў жа не. А «лідары арабскага свету» кшталту Саўдаўскай Аравіі як не мелі адносін, так і не збіраюцца іх мець. Гэта іхняе права, але подла выглядае рашэнне ўладаў Эр-Рыяда не пусціць на чэмпіянат свету ФІДЭ па хуткіх шахматах (26-30 снежня) ізраільскіх удзельнікаў. Улады проста не адказалі на запыт… Нават СССР такога сабе не дазваляў: калі ў жніўні 1987 г. у Мінску адбываўся чэмпіянат свету па міжнародных шашках сярод жанчын, то з Ізраіля прыязджала Лілі Кармі, хоць савецка-ізраільскія адносіны, спыненыя ў 1967-м, былі адноўлены толькі ў кастрычніку 1991 г.

Па маей просьбе 26.12.2017 сітуацыю пракаментаваў Аляксандр Кентлер, вядомы шахматны дзеяч з Санкт-Пецярбурга: «Лічу, было б правільна патрабаваць з ФІДЭ выдачу матэрыяльнай кампенсацыі ўсім ізраільскім шахматыстам, якія мелі права ўдзелу ў чэмпіянатах свету ў Эр-Рыядзе». Зрэшты, у Ізраільскай шахматнай федэрацыі, калі верыць яе прэс-сакратару Ліору Айзенбергу, ужо некалькі дзён абдумваюць варыянт са зваротам у суд. Праблема ў тым, што нямногія федэрацыі ў такім разе падтрымаюць калег – «не сваё, не баліць». Вунь беларуская дэлегацыя на чале са старшынькай федэрацыі шахаў ціха-мірна выправілася да саўдытаў. «Штрэйкбрэхерамі» выявіліся і чэмпіён свету Магнус Карлсен, і Лявон Аранян з яго яўрэйскімі каранямі… І нават віцэ-прэзідэнт ФІДЭ Ісраэль Гельфер, чалавек з ізраільскім пашпартам, калі справа дойдзе да суда, магчыма, будзе асцярожна бараніць гаспадароў пляцоўкі (маўляў, суайчыннікі самі вінаватыя – не так падалі чалабітную каралю Салману…) Хацеў бы я памыліцца!

Так, «саўдызм» галаўнога мозга – не лепшы, а напэўна, горшы ад саветызму і лукашызму. А ёсць яшчэ такая забаўная (збольшага) з’ява, як «Хартыя галаўнога мозга», апісаная д-рам Баранічам. Тупы перадрук матэрыяла пра Ізраіль адсюль прывёў вось да чаго:

Намесніцу міністра замежных спраў Цыпі Хатавелі «адмыслоўцы» прымусілі змяніць прозвішча і пол – LOL 🙂

Калі помніце, у 32-й серыі прапанаваў неяк адсвяткаваць у 2017-м юбілеі рабінаў Менашэ Іліера і Нафталі Берліна, скульптара Абрама Бразера і паэта Самуіла Галкіна… Можна было б успомніць і 200-годдзе Машэ Дыскіна (1817, Гродна – 1898, Іерусалім), вядомага як «дэр брыскер роў». Між іншага, служыў рабінам не толькі ў Берасці, а і ў Менску, а калі перабраўся ў Зямлю Ізраіля (1877), то падтрымліваў тамака апантаных вернікаў і… заснавальнікаў сельскагаспадарчага паселішча Петах-Тыква, дзе цяпер знаходзіцца галоўны офіс нашага сайта 🙂 Кажуць, ешыва Дыскіна дагэтуль працуе ў Іерусаліме ў раёне вул. Райнэс.

Мне не вядома, што для захавання памяці пра названых людзей сёлета зрабілі тутэйшыя «прафесійныя яўрэі», змагары за «чысціню радоў». Для парадку ўзгадаю таксама цікавыя, на мой погляд, юбілеі будучага года (пра Р. Бярозкіна і Э. Савікоўскага пісаў ужо) – а раптам каму з «аматараў» прыгадзіцца гэтая інфа… Будзе:

– 120-годдзе з дня нараджэння талмудыста, літаратуразнаўцы Шауля (Сола) Лібермана (28.05.1898, Моталь пад Пінскам – 23.03.1983, ЗША, падчас палёту ў Іерусалім);

– такі ж юбілей у разведчыка, Героя Савецкага Саюза Льва Маневіча (20.08.1898, Чавусы – 09.05.1945, памёр у Аўстрыі па вызваленні з канцлагера).

  

Ш. Ліберман, Л. Маневіч

– 200 гадоў «малодшаму эканамісту» Карлу Марксу (1818–1883). Як бы да ні ставіцца да марксізму, гэты чалавек магутна паўплываў на грамадскае жыццё і палітыку ХІХ-ХХ ст., і творы яго чытаюць дасёння. Заадно згадайма, што ў сакавіку будзе 120 год, як у Менску прайшоў Першы з’езд РСДРП (трое дэлегатаў з дзевяці – бундаўцы!). Рэканструяваны «домік Румянцава» стаіць на беразе Свіслачы, некаторыя заходзяць. Калі гадоў 20 таму зайшоў туды я, то бачыў у экспазіцыі запісы на ідышы, праўда, паказаныя дагары нагамі 🙂

– 120 гадоў споўнілася б налета Голдзе Меір (03.05.1898, Кіеў – 08.12.1978, Іерусалім), ізраільскай начальніцы, дзяцінства якой прайшло ў Пінску.

Неблагі літаратар, які да таго ж пісаў як на ідышы, так і на іўрыце, таксама нарадзіўся 120 год таму. Гэта Арон Цэйтлін з Уваравіч на Гомельшчыне (22.05.1898 – 28.09.1973). У маленстве жыў у Гомелі; аўтар адной з найвядомейшых яўрэйскіх песень «Дона Дона», якую спявалі нават у японскіх школах. Пахаваны ў Іерусаліме. Перад вайной А. Цэйтлін паспеў з’ехаць у ЗША, а ўся яго сям’я загінула.

– ёсць сэнс адзначыць і 120-годдзе прафесара Макса Эрыка (насамрэч Залмана Меркіна, 1898–1937). Ураджэнец Польшчы, ён некалькі гадоў жыў у савецкім Менску і пакінуў значны след у літаратуразнаўстве; аналізаваў, у прыватнасці, творчасць Мойшэ Кульбака. У 1932 г. пераехаў у Кіеў і загінуў ад сталінскага тэрору.

Пакідаю чытачам самім папоўніць гэты спіс. Такі да пабачэння… Не, раней анонс: 21.01.2018 з 19 гадзін у Белдзяржфілармоніі плануецца канцэрт «Жоўтыя зоркі» да дня памяці ахвяр Халакоста, мае выконвацца і твор беларускага кампазітара Льва Абеліёвіча. Афішы ўжо расклеены ў Мінску; падрабязнасці і заказ білетаў – тут (кошт 6-8 рублёў, або 3-4$…)

Вольф Рубінчык, г. Мінск

27.12.2017

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 28.12.2017  00:33