Tag Archives: Змитер Дяденко

СНЕЖАНЬСКАЕ

От редактора belisrael

Сейчас, в начале 2024, а следовало значительно раньше,  я должен сказать, что сделал огромную ошибку, когда позволил тому, кто называет себя политологом, завалить сайт огромным количеством материалом о том, как он борется за улучшение синеокой, поливая всех, как во власти, так и сбежавших, да и не имеющих отношение к политике, в отличие от него, остающегося в Минске.

“Обезопасив” себя тем, что не имеет страниц в соцсетях, не выходивший протестовать, он свалился на израильский сайт, но никак не Беларусь-Израиль, как позволяли его называть еще некоторые из слишком разумных, решив, что можно превратить его в свою собственность, и за свои опусы, поскольку в Беларуси все дорожает и дорожает, начал выцыганивать финансы, которые достигли 5 тыс. баксов, не считая украденного  огромнейшего количества времени, в том числе оторванного ото сна, поскольку присылаемые материалы надо было поставить вовремя, а иной раз они поступали под ночь, к тому же в придачу рекомендуя для публикации выкопанные на разных сайтах заумные материалы, которые и вовсе мало кого могли заинтересовать, но нагружая меня прочтением их.

А сколько времени было потрачено на запощивание его статеек в фейсбуке, ответы на иногда случавшиеся комменты, а затем еще и пересылку ему того как реагируют. Чего только в голову ему не приходило. Забросить материалы в какие-то фейсбучные группы, отправить тем, кого он задевал и посмотреть как отреагируют, запостить на моей странице “радi прыколу” пришедшую в голову “умную” мысль. Хорошо помню, как просил отправить линк материала бывшему министру здоровья, а затем  губернатору Гродненской области Каранику и ждать реакцию на критику и т.д.  Мне, живущему в Израиле с 1990 года, редактору и основателю сайта, больше не о чем было думать, как о более чем странном белорусском еврее и выполнять его хотелки.

Для него главное было, чтоб не была пропущена ни одна запятая, ошибка или описка, и потому, иной раз, даже спустя пару лет, просил поправить, в том числе стилистику предложения. Вот такой перфекционист!

После того как я ему в середине 2022, и особенно в начале 2023. написал, что бесконечные публикации о Беларуси, и особенно, как он их подает, вредят сайту, тем более, что еще давно не раз предлагал ему репатриироваться, в крайнем случае пожить хотя бы год, к тому же была возможность бесплатно у меня, и при этом заработать значительно больше, чем он имеет в Минске, да и получить корзину абсорции, а это тысяч семь долларов, если не больше, и вернуться, слышал в ответ (все письма он мне писал на белорусском) сначала: “Трэба было гэта рабiть даўно, а цяпер не…я люблю Беларусь, тут i памру”. После августовских выборов 2020, когда начался массовый отъезд  из Беларуси: “Яшчэ не час, мо пазней”. Уж казалось бы 24 февраля 2022 должны были стать решающими, но нет.

А в начале 2023:

“Калі ў сайта зараз і ёсць перспектывы, то яны – у супрацы з блогерамі, якія пішуць пра сучасную Беларусь. Таксама можна было б пакласці з прыборам на “спіс экстрэмісцкіх матэрыялаў” і паціху публікаваць фрагменты, напр., з гэтых кніг. Думаю, многія чытачы былі б за гэта ўдзячныя – а заблакаваць belisrael улады РБ не наважваюцца (відаць, баяцца канфлікту з Ізраілем ;)) (22 января 2023)

“OK, далей тады – без мяне. Добрага дня і шчасліва заставацца! и вскоре продолжил:  “Карацей, Вы стаміліся. Я таксама стаміўся. Сайт мяне доўгі час цікавіў, але свет на ім клінам не сыходзіцца. Сем з нечым гадоў пісаў, як умеў, і многім падабалася. А што не ўсім – ну, я не купюра з партрэтам Франкліна.  Бывайце здаровы. (23 января 2023)

Все это брехня, поскольку сам писал, что посылает ссылки своим знакомым и из 10, в ответ получал 1 реакцию. Да и зачем Израиль, где надо было бы и поработать, когда можно сходить в библиотеку, на улице выискать непорядки и сфоткать, после чего сварганить статейки и за них еще вытаскивать немалые бабки.
.
А весной 2022 он открыл свой ютюб-канальчик и сообщил на нем в конце 2023, что достиг пусть не большого, но все-таки успеха – было 5 подписчиков, стало 22!
.
То, что он на нем пишет в своих постиках практически ежедневно, за исключанием шабата, говорит о том, что этот непризнанный гений, к тому же “смельчак”, продолжая покусывать белорусскую уладу, при этом не забывая ее хвалить за некоторые успехи, достойно помещения в закрытое отделение психушки  в Новинках. А возможно, кому-то во власти выгоден такой еврей.
.
Да еще тот, кто после трагедии 7 октября высказался, что “несколько раз был в Израиле и не понравилось. Да и вообще знал, что не такая сильная израильская армия, как всегда говорили о ней, к тому же кругом бардак. А военную операцию в Газе нельзя начинать, если не поставить цель заняться образованием палестинцев, хотя это будет сделать очень тяжело”.
.
Вот такой вот минский  политолог, который вслед за израильскими и международными леваками жалеет  “мирных” палестинцев, в основной своей массе помогающим хамасовским террористам и желающим уничтожения Израиля.
.
Правда, он никому не расскажет, что приехав ко мне на 3 недели на свое 40-летие в июне 2017, решил съэкономить на страховке, и уже на 2-й день все могло кончиться трагедией с его женой, которая была с ним. Помню, как тогда она плача говорила ему, что надо улетать назад. Хорошо, что все обошлось и ч-з 2 дня ожила, а если б пришлось обратиться в больницу, то никаких денег не хватило бы. Что смародерил многие тысячи долларов, а кроме этого писал, что уже совсем перестает работать комп и тогда я ему передал новый, который взял знакомый, летевший в Москву, а оттуда доставил в Минск.
.
Поскольку он никак не реагирует на мои письма по мэйлу, где настоятельно прошу вернуть все смародеренное, и оставляемые комменты на его канальчике, о котором давно забыл и натолкнулся в середине декабря прошлого года, где еще и рекомендует читать его статьи на сайте, то это превью помещу ко многим его опусам, или фельетончикам, как он их называет. Для меня он стал существом и когда его посадят, что будет более чем справедливо, не заслужит никакой жалости ни с чьей-либо стороны, поскольку подличал в отношении многих.
.
21 февраля 2024
.
_____________________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________________

 

Шалом, every buddy. З вядомых прычын (спалучэнне лічбаў «2022» запомніцца мільёнам людзей надоўга) настрой мой пакідае многа лепшага, але цешыць тое, што цырымонія ўзнагароджання Нобелеўскай прэміяй міру Алеся Бяляцкага такі прайшла ў Осла. Было гэта 10 снежня, у Міжнародны дзень правоў чалавека.

Дыплом атрымала і прамову казала Алесева жонка Наталля Пінчук (на фота ад Associated Press). Вытрымкі:

Пра нацыянальны кампраміс або дыялог няма размовы. Пераследуюць дзяўчат і хлопцаў, жанчын і мужчын, непаўналетніх і людзей сталага ўзросту. У беларускіх турмах уладарыць нечалавечае аблічча сістэмы, асабліва для тых, хто марылі быць свабоднымі людзьмі!

У такой сітуацыі невыпадкова, што за дэмакратычныя перакананні і праваабарончую дзейнасць улады арыштавалі Алеся і яго паплечнікаў з Праваабарончага цэнтра «Вясна»: у вязніцах Марфа Рабкова, Валянцін Стэфановіч, Уладзімір Лабковіч, Леанід Судаленка, Андрэй Чапюк і іншыя праваабаронцы. Другія зараз яшчэ пад следствам і пракурорскімі абвінавачваннямі, трэція вымушаны былі эміграваць за мяжу.

Тым часам дзякуючы праекту #FreeAllWords творы Алеся Бяляцкага былі перакладзены на некалькі (хіба 8) еўрапейскіх моў. А ў Вільнюсе міністэрства замежных спраў Літвы прапанавала размаляваць фасад прагімназіі Сімона Даўкантаса так, каб партрэт Бяляцкага глядзеў на пасольства РБ…

За рэалізацыю ўзяліся мастакі з лабараторыі «Kiaurai sieńs» (кіраўніца Ліна Шліпавічутэ) і калектыва «Gyva Grafika». «Алеся Бяляцкага шмат не бывае», пракаментавалі ў газеце «Новы час»

Не ведаю, наколькі гэдакі «тролінг» паспрыяе скарэйшаму вызваленню палітвязня; зрэшты, чаго гадаць… Лепей выкладу тут рэпрадукцыю яшчэ адной паштоўкі, адпраўленай А. В. Бяляцкім з бабруйскай калоніі (13.04.2014):

Добры дзень, шаноўны Вольф!

Дзякуй за паштоўкі. Мне яны спадабаліся – густоўныя. Вы малайцы, што варушыцеся і робіце добрую справу. «Зэльманцаў» я не чытаў, але калі будзе перавыданьне, абавязкова прачытаю. Зараз мне даслалі кнігі Абрама Рабкіна, мастака, які жыве ў Пецярбургу, пра даваенны Бабруйск «Вниз по Шоссейной». Начытваю матэрыял, бо пішу пра бабруйца пісьменьніка Барыса Мікуліча. Яшчэ не пачынаў чытаць, але, мяркую, будзе цікава і карысна. У мяне ўсё па-старому… Да сустрэчы, Алесь.

Першую паказваў у гэтым восеньскім тэксце, другую – вось тут (у 2013-2014 гг. будучы набеліят адгукаўся на мае пасланні). Пыталіся ў сеціве некаторыя, а што яго арганізацыя зрабіла карыснага? Тут і цяпер не месца і не час для паглыбленага аналізу. Мне «Вясна» ў 2001 г. дапамагла, пісаў пра гэта.

Сярод пазітыўных навін – і тое, што святар Уладзіслаў Багамольнікаў, за якога перажывалі многія (у прыватнасці, яго былы сукамернік, філолаг Сяргей Гаранін), пасля 100 дзён на Акрэсціна ўсё ж вярнуўся дахаты. З падпіскай аб нявыездзе, але тым не меней…

У сярэдзіне снежня пакінулі месцы няволі некаторыя іншыя вязні, што сядзелі «за палітыку»: брэсцкія блогеры Аляксандр Кабанаў & Сяргей Пятрухін, пружанскі паэт Мікола Папека, кобрынскі «абражальнік Яго вялікасці» Віталь Жук. Тэндэнцыя?

А. Кабанаў (злева; у 2020 г. кароткі час быў прэс-сакратаром ініцыятыўнай групы С. Ціханоўскай) і С. Пятрухін

М. Папека, В. Жук (фоткі з паўзакрытых крыніц)

А так-то вакол зіма і ледзь не суцэльны змрок. З канца 2021 г. нярэдка пісаў пра смерці сваіх знаёмых – зараз яшчэ адна навіна з таго самага шэрагу. Ілана Акапян паведамляла ў fb (29.12.2021, пер. з рус.):

Памяці Святланы Бергер.

Вельмі балюча…

Сышоў чалавек, які шукаў адказы на складаныя філасофскія пытанні, яднаў, здавалася б, неаб’яднальнае: ідыш і славянскую культуру, іудаізм і бахаізм… Няхай гэта дапаможа пракласці ёй шлях у вечнасць.

Дзеcяць дзён таму памерла і сама І. Акапян, якую цанілі ў Беларусі як выкладчыцу іўрыта і не толькі. Праўда, асабіста Ілану я не ведаў, а псіхолага Святлану Бергер ведаў – сустракаўся з ёй разоў трох, пачынаючы з вясны 2012 г.

Папрасіў сталага чытача з Мінска Пятра Рэзванава напісаць пра нябожчыцу – што з гэтага выйшла, гл. ніжэй:

C. Бергер

Насамрэч неардынарная была жанчына. Самы яркі мой успамін звязаны з паездкай у Камаі Пастаўскага раёна (верасень 2012 г.) – на запрашэнне д-ра Юрася Гарбінскага, каторы тамака дабіваўся і дабіўся ўпарадкавання старых яўрэйскіх могілкаў. Ехалі мы ў аўто Аляксея Жбанава – маладога супрацоўніка міністэрства замежных спраў, аматара спеваў на ідышы, якому С. Б. дапамагала арганізоўваць імпрэзы. На адваротным шляху спыніліся ў полі, дзе расла дзікая яблыня… Аляксей і Святлана сталі бадзёра латашыць яе. Наогул, С. Бергер любіла і вандраваць, і ладзіць вандроўкі па Беларусі: праект «У пошуках ідыша» з Алесем Астравухам у ролі экскурсавода – яе дзецішча.

Крыху больш за год таму Святлана Аронаўна яшчэ спрачалася з камандай «Штэтлфэста», рэагуючы на аб’яву пра анлайнавы майстар-клас па «ідышскім танцы» (05.12.2021): «Ідышскі танец – гэта што? Танец на мове? Танец словамі? На мой погляд, словаспалучэнне не мае сэнсу» Адказ быў такі: «Гэта менавіта пра “танец на мове” і “танец словамі”. Усё так, як вы мяркуеце. Гутарка пойдзе пра ўнікальную танцавальную традыцыю і спецыфічную жэставую танцавальную рыторыку, што традыцыйна належыла людзям, якія размаулялі на ідышы. І больш нікому :)))»

Гатовыя да тлумачэнняў Аляксей Розаў, Ната Голава і Cammi Kazeno

Пасля штэтлфэстаўскіх падарожжаў, закранутых у маіх леташніх нататках, быў створаны сайт-«справаздача». Дзеля-мадзеля спашлюся таксама на фільм «Людзі і сінагогі» (2020), падрыхтаваны беларускім таварыствам ІСОMOS:

Абодва праекты фундаваліся з краін ЕС, але першы падабаецца мне болей (гэтая старонка як бы намякае, чаму :)) Да «прысабечвання» ашмянскай сінагогі дзеячамі ІСОMOS ставіўся даволі скептычна яшчэ ў 2018 г., і фільм не пахіснуў маю пазіцыю… Сфармуляваў бы так: у канцы 2010-х улады Ашмянскага раёна (і) Гродзенскай вобласці рабілі выгляд, што іх цікавіць стары будынак сінагогі ды планы, падтрыманыя літоўскімі дабрадзеямі; грамадскія актывісты рабілі выгляд, што давяраюць уладам. Як насамрэч у названым раёне дбаюць пра «яўрэйскую спадчыну», красамоўна паказала гісторыя з перабудовай сядзібы ў вёсцы Будзёнаўка. Драўляную сядзібу – рарытэтную, як для нашага часу – пабудавалі заможныя яўрэі Стругачы на мяжы ХІХ і ХХ стагоддзяў… Новы гаспадар «упарадкаваў» маёмасць.

Было ў 2021 г. і стала ў 2022 г.

Зрэшты, нічога дзіўнага. Бадай у гэтым жа стылі «дорага-багата» ў 2000-х перарабілі драўляныя дзверы ў мінскім «доме з мязузай» на вул. Ракаўскай (пасля «рэстаўрацыі» след ад мязузы папросту знік, што, вядома, не дадало каштоўнасці аб’екту). І во кагадзе паставілі каля Белдзяржцырка цацачны «фасад» першай мінскай электрастанцыі, знесенай у 2011 г.:

Выява адсюль. Гэй-там, спыніцеся з імітацыямі; маркіз дэ Кюстын менаваў «краінай фасадаў» іншую дзяржаву!

Яшчэ мне шкада касцёла ў Зембіне, па якім лазіў, калі трапляў у мястэчка па «ізіхарыкаўскіх» справах (з лістапада 2022 г. помнік гісторыі ХVIII-XIX стст. – усё).

Фота А. Дыбоўскага, 2004 г.

Давайце ўсе разам па… спадзяемся, што слонімская сінагога, ужо фактычна вернутая Ілонай Караваевай ва ўласнасць райвыканкама, не зведае лёсу зембінскага касцёла.

Тут, у сталічным пяціпавярховым доме на бул. Шаўчэнкі, 4, уночы разгарэўся смерцяносны пажар. Фота 19.12.2022; за двое сутак пажарныя расчысцілі завалы, мантажнікі ўмацавалі сцены… Як было на ранку 17 снежня, гл. па гэтай спасылцы. Не састарэла, выглядае, мая змрачнаватая красавіцкая нататка; на ціхім бульвары за 9 месяцаў загінула больш людзей, чым за ўвесь час яго існавання 🙁

Апрача тых, каго пералічваў надоечы, у 2022-м памёр мой фамільянт – а можа, і далёкі сваяк. Віцебскі кампазітар Аляксандр Рауза напісаў у фэйсбуку (пер. з рус.):

17 студзеня 2022 года на 75-м годзе пайшоў з жыцця Рубінчык Ілья Барысавіч, выдатны музыка, педагог, прафесіянал сваёй справы. За доўгія гады працы ў нашым каледжы ён падрыхтаваў дзясяткі спецыялістаў для ўстаноў адукацыі і культуры горада Віцебска, вобласці і рэспублікі, а таксама лаўрэатаў выканальніцкіх конкурсаў, салістаў аркестраў. Ён заўжды вылучаўся незвычайнай культурай зносінаў, высокай адукаванасцю, чалавечнасцю, шчырым стаўленнем да навучэнцаў і калегаў па працы. Аркестравыя калектывы ніколі не абыходзіліся без удзелу віртуоза-флейтыста Ільі Барысавіча. Мы ніколі не страчвалі з ім сувязь і заўсёды былі рады бачыць яго на нашых каледжавых мерапрыемствах. Выказваем глыбокія спачуванні родным і блізкім Рубінчыка Ільі Барысавіча. Памяць аб ім назаўсёды застанецца ў нашых сэрцах!

І. Б. Рубінчык

З тэатральным дзеячам Аляксеем Стрэльнікавым (1983-2022; застаўка 2019 г.) 5 год таму бралі ўдзел у серыі лекцый «(Не)расстраляная паэзія». Чаму на мінулым тыдні спынілася яго жыццё, мне дагэтуль не ясна.

Толькі цяпер заўважыў, што ў кнізе доктара гістарычных навук Леаніда Лыча (1929–2021) «Яўрэйская культура Беларусі – яе агульны духоўны набытак» (Мінск, 2012; с. 117–118) ёсць такія фразы:

Будаваць нацыянальна-адраджэнскі працэс на рускамоўнай аснове вымушае яўрэяў невалоданне пераважнай бальшынёю іх сваімі нацыянальнымі мовамі іўрыт і ідыш. Таму не на іх, а на рускай мове вядзецца амаль уся культурна-асветніцкая праца, друкуюцца кнігі, выходзяць газеты, за выключэннем невялічкай беларускамоўнай газеты «Мы яшчэ тут», за што нацыянальна-свядомым беларусам трэба быць удзячнымі яе рэдакцыі…

Меўся на ўвазе бюлетэнь «Мы яшчэ тут!» – друкаваў яго ў 2003–2009 гг., мяне хапіла на 42 выпускі (дакладней, 42¼; у маі 2009 г. на «Яме» раздаваўся анекдатычны спецвыпуск – чысты аркуш з надпісам «І так усё ясна!»). Што ж, пачытаў развагі Л. М. Лыча з цікавасцю, нават не без прыемнасці… Праўда, беларуская мова была ў «Мы яшчэ тут!» толькі «адной з» – трапляліся ў тым бюлетэні матэрыяльчыкі на рускай ды ідышы. Дый кніг з «яўрэйскім зместам» па-беларуску з’явілася к 2012 г. не зусім ужо мізэр; сам выдаў «На яўрэйскія тэмы» і «На ізраільскія тэмы» (Мінск: Шах-плюс, 2011).

Апошнія пару гадоў далёкі я ад выдавецкіх клопатаў. Зрэдчас запісваю відэаролікі накшталт гэтага:

Зміцер Дзядзенка (з)ацаніў… І прапанаваў паслухаць сваю песню:

Раман Цыперштэйн з Пінска прыслаў віншаванне з Ханукай, якім ахвотна дзялюся:

Ідыш не забываецца. Лебн зол ідыш!

Узгадаем яшчэ, што 120 год таму (4-10 верасня 1902 г.) у Мінску адбылася ўсерасійская канферэнцыя сіяністаў – у зале «Парыж», тамака, дзе рог цяперашніх вуліц Мяснікова і Калектарнай. Іна Герасімава пісала, што прыехала звыш 500 дэлегатаў – актывістаў руху. У канцы 2002 г., на стагоддзе падзеі, цэлы выпуск газеты быў ёй прысвечаны («Авив», № 80), а ў сталіцы Беларусі зноў сабраліся… тым разам, хутчэй, аматары стабільнасці. Калекцыянер «яўрэйскіх пасадаў» Якаў Басін прапаноўваў стварыць у краіне сіянісцкую федэрацыю, ды нават у ягоным коле скемілі тады, што няможна бясконца памнажаць сутнасці.

Фота з мінскай газеціны «Авив», № 81 (снежань 2002)

А гэта ўжо варыяцыя на тэму «якім будзе наступны год». От, новы паварот…

Вольф Рубінчык, г. Мінск

21.12.2022

w2rubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 21.12.2022  20:50

***
Алена, удава Аляксея Стрэльнікава, пра абставіны яго смерці (fb, 22.12.2022):
Лёша ехаў на тэатральны варкшоп. У прыўкраснае месца на прыродзе, далёка ад населеных пунктаў. Я падтрымлівала яго. А ён радаваўся прыродзе і працы з людзьмі. Дарогі занесла, і ім выпала пераходзіць возера. Лёша праваліўся пад лёд. Ён выбраўся. Але стаяў моцны мароз. Дапамога не паспела прыйсці…

Баршчэўнік і ўсе-ўсе-ўсе

Шалом! Прадоўжу гутарку пра шкодныя расліны, распачатую колькі дзён таму на мове суседняй дзяржавы. Чаму вярнуўся да тэмы? А таму, што, як паведамляў ужо, мая лепшая палавіна вырошчвае карысныя расліны, і гэта стымулюе цікавасць да праблем батанікі ў нашай сям’і 🙂 Да таго ж, калі блукаў па ваколіцах Вязынкі ў кастрычніку г. г., недалёка ад канала натрапіў на цэльную плантацыю сумніка, з якім у нашай краіне быццам бы вядзецца бязлітаснае змаганне. Гэтая знаходка падштурхнула мяне да таго, каб вывучыць даступныя матэрыялы пра баршчэўнік ды сумнік… і прыйсці да несуцяшальных высноў.

Нагадаю, у 2008 г. міністэрства прыродных рэсурсаў і аховы навакольнага асяроддзя РБ прыняло пастанову, згодна з якой забараняліся да інтрадукцыі і (або) акліматызацыі ў нашай краіне баршчэўнік Сасноўскага і яшчэ кoлькі відаў. Забараняць інтрадукцыю-акліматызацыю было пазнавата, бо агрэсіўныя расліны атабарыліся тутака ў мінулым стагоддзі. Тым не меней штось пачалі рабіць для абмежавання іхняга распаўсюду.

На ўзроўні «першай асобы» пра небяспеку каварнага прыбыша з Каўказа як быццам нічога не гаварылася (мажліва, я прапусціў), а вось на ўзроўнях ураду, профільных міністэрстваў і мясцовых органаў вяшчалі колькі заўгодна. Прычым адказнасць па завядзёнцы перакідвалася зверху ўніз, яскравы прыклад – выступ Міхаіла Русага ў лістападзе 2014 г. Тагачасны віцэ-прэм’ер заявіў, што баршчэўнік распаўсюдзіўся па Беларусі праз нядбайнасць кіраўнікоў сельгаспрадпрыемстваў, і прапанаваў экзатычны спосаб, як даць з ім рады: «Тых кіраўнікоў, якія дапусцілі распаўсюд баршчэўніка Сасноўскага, трэба туды засадзіць, у гэтыя зараснікі, хай пасядзяць там, і тады ўсё будзе нармальна». Няйначай браў прыклад з шэфа, які таксама ніколі не грэбаваў салдафонскімі жарцікамі… 🙁

Восем год таму Русы дадаў, што пры жаданні зараснікі баршчэўніка ў краіне можна было б знішчыць за 2-3 гады, для чаго, маўляў, меліся і тэхналогіі, і хімікаты. На адпаведную барацьбу ў РБ-2014 выдаткоўвалася 3,7 млрд рублёў (або 350-370 тыс. долараў). У жніўні таго года спецыялісты казалі пра 2295 га, засмечаных баршчэўнікам.

З рэляцыі на сайце мінпрыроды, апублікаванай 27.10.2017: «У 2017 году мерапрыемствы па рэспубліцы выкананы на плошчы 2569,65 га, або 88,7% ад агульнай плошчы, занятай раслінаю (2895,43 га)». Паводле справаздачы, на тых гектарах з баршчэўнікам змагаліся хімічным, механічным і іншымі метадамі, неакуратным землекарыстальнікам выпісваліся штрафы. Рэзюмэ ж было такое: «Асноўная задача, пастаўленая Міністрам прыродаахоўнага ведамства Андрэем Худыком на 2018 год – недапушчэнне далейшага распаўсюду і колькасці баршчэўніка Сасноўскага» (не дужа ўцямна, але гэтак і ў рускамоўным арыгінале). А. Худык, які заняў пасаду міністра 24.09.2017, – дагэтуль член ураду, хоць, як зараз убачым, праваліў не выканаў нават уласныя планы… І з комплексам па перапрацоўцы таксічных адходаў пад Чачэрскам у Гомельскай вобласці не ўсё так гладка, як буйны чыноўнік абяцаў 4 гады таму.

Агенцтва «Мінск-навіны», 04.05.2018:

У Беларусі ў бліжэйшыя два гады павінны звесці папуляцыю баршчэўніка Сасноўскага да мінімуму. Пра гэта паведаміў на калегіі Міністэрства прыродных рэсурсаў і аховы навакольнага асяроддзя намеснік прэм’ер-міністра Беларусі Міхаіл Русы.

— Мінпрыроды як каардынатар мерапрыемстваў па навядзенні парадку на зямлі ажыццяўляе кантроль над барацьбой з інвазіўнай раслінай. Планамерная работа на працягу апошніх гадоў дазволіла стабілізаваць гэтую сітуацыю. Пастаўлена задача за два-тры гады значна знізіць плошчы баршчэўніка Сасноўскага, — падкрэсліў міністр прыродных рэсурсаў і аховы навакольнага асяроддзя Андрэй Худык.

Цяпер на тэрыторыі Беларусі звыш 2900 га баршчэўніка Сасноўскага. Сумнае лідарства ў Віцебскай і Мінскай абласцей. Плошча, занятая раслінай у сталіцы, складае 57,2 га.

Ужо і на Гомельшчыне… Фота 2018 г. адсюль

Мінпрыроды, 15.06.2020: «У Беларусі стартаваў новы сезон барацьбы з баршчэўнікам… Зараз у Беларусі баршчэўнік паразіў звыш 4500 гектараў. Найбольш пацярпела поўнач краіны».

«Звязда», 18.06.2021: «Рэгуляванню распаўсюджвання баршчэўніка і залатарніка (сумніка. – В. Р.) канадскага надаецца асаблівая ўвага, таму што плошча іх вырастання значная. Аднак яна некалькі скарацілася ў параўнанні з 2020 годам», — сказаў Мікалай Свідзінскі з мінпрыроды.

«Звязда» са спасылкай на мінпрыроды, 20.07.2022 (дзе-нідзе акругліў лічбы):

Па стане на 1 студзеня 2022 года плошча росту баршчэўніка Сасноўскага па Беларусі складала 4550,5 га. Найбольш інвазіраванымі з’яўляюцца:

Віцебская вобласць, дзе агульная плошча росту гэтай расліны складае 3667,2 га, або 80,6% ад плошчы росту па краіне.

Мінская вобласць, дзе агульная плошча росту баршчэўніка складае 668,47 га, або 14,7% ад агульнай плошчы яго росту.

Такім чынам, вастрыня праблемы была прызнана ў 2000-х гадах, з сярэдзіны 2010-х рашэннем апошняй заклапочаны ўрад, а між тым вынікі няможна лічыць пераканаўчымі. Праз 2-3, і нават праз 4 гады пасля вясны 2018 г., плошчы баршчэўніка ў Беларусі не тое што не былі «значна зніжаны», а павялічыліся болей чым на 50%. Пры ўсёй прыблізнасці афіцыёзных падлікаў, яны дэманструюць тэндэнцыю:

– жнівень 2014 г.: 2295 гектараў;

– восень 2017 г.: 2895,4 га;

– май 2018 г.: звыш 2900 га;

– чэрвень 2020 г.: звыш 4500 га;

– чэрвень 2021 г.: «некалькі меней»;

– студзень 2022 г.: 4550,5 га.

Аднак, калі звяртаць увагу на намеры чынавенства, то ўсё глядзіцца не так ужо і блага: «Мінпрыроды сумесна з навукоўцамі распрацоўвае сістэму ранняга папярэджання» (zviazda.by, 18.06.2021). «У Беларусі штогод знішчаецца 900 га баршчэўніка Сасноўскага, а за апошнія чатыры гады ліквідавана 3 тыс. га гэтай інвазіўнай расліны» (belta.by, 20.07.2022).

Сцяпан Латыпаў з мінскай «Плошчы Перамен». Мог бы ваяваць з баршчэўнікам, чым і займаўся да 2020 г., але трэці год сядзіць за кратамі – пакуль што без спадзеваў на амністыю, як і 1000+ іншых палітзняволеных

На жаль, адважныя знішчальнікі ў канцы 2010-х – пачатку 2020-х рабілі мартышчыну працу: ліквідоўвалі за год у лепшым выпадку 20-25% папуляцыі… Тым часам астатнія расліны бойка размнажаліся, з лішкам кампенсуючы свае страты. Значыць, трэба або ў разы павялічыць рэсурсы, што выдзяляюцца на барацьбу з баршчэўнікам (але рэзерваў, выглядае, не было нават да пандэміі каранавірусу & эканамічных санкцый, пагатоў няма цяпер, на тле зніжэння ВУП), або радыкальна мяняць наяўную сістэму, якая дазваляе – ці нават заахвочвае – самааднаўленне безгаспадарчасці. Тут яшчэ важна ўсвядоміць, адкуль «псуецца рыба».

«Звязда» распавяла ў ліпені г. г.: «Навукоўцы з Санкт-Пецярбурга спрабавалі знайсці насякомых-ворагаў для баршчэўніка. Дзеля гэтага яны нават паехалі на Каўказ, адшукалі такіх насякомых, прывезлі іх у Расію і пасялілі на баршчэўніку. Але тыя чамусьці пераключыліся на суседнія расліны». Гісторыя, на першы погляд, трагікамічная – аднак прымушае задумацца, што айчынныя даследчыкі маглі б вынайсці для зацугляння баршчэўніка і сумніка нешта больш эфектыўнае, чым звыклыя гербіцыды… Калі б навука ў РБ не была настолькі запрыгонена, як цяперака (сервільныя паводзіны прэзідыума Нацыянальнай акадэміі навук увосень 2020 г. і гусакоўскія запабяганні перад в. а. цара – толькі верхавіна айсберга).

Народ ужо даўнютка пакеплівае з адмыслоўца па ўсіх пытаннях. З адносна свежага (прысланага на e-mail y кастрычнікy):

Не Супэрмэн.

Не Чалавек з жалеза.

Такіх не стане Marvel маляваць…

А без яго — ні курыцу разрэзаць,

Ні бульбу немагчыма перабраць!

І навукай немагчыма займацца, дадаў бы я.

З ціўцера, aka Twitter

Ідэолагі з 2003 г., калі было высачайшэ абвешчана пра неабходнасць дзяржідэалогіі, размножыліся, як той баршчэўнік… І бадай з тым жа эфектам для «народнай гаспадаркі». Мноства прыкладаў дэградацыі прыўладных СМІ прыводзілася летась і цягам гэтага года – вось яшчэ адзін, да 210-годдзя бітвы каля вёскі Студзёнка на Бярэзіне (рака, што цячэ па Барысаўшчыне).

Sb.by, 26.11.2022

Найбольш вядомае Беразіно («Березино») – гэта райцэнтр за 60 км ад месца бітвы, у 1812 г. – мястэчка, дзе нічога істотнага пад канец лістапада не адбывалася. Няхай «палітолаг» агаварыўся – але куды глядзелі рэдактары БелТА (урадавае навінавае агенцтва, дзе ўпершыню з’явіўся гэты перл) і «СБ»? 🙂

Затое актуальным ёсць наступнае чатырохрадкоўе (таксама не маё):

Хай Беларусь не лепшы край для гігантызму,

Ды ёсць для гонару нагода ўсё адно,

Бо скажам шчыра: па пытаннях экстрэмізму

Мы ўсю планету пераплюнулі даўно.

***

Памёр адзін з дойлідаў гэтай сістэмкі, міністр замежных спраў Уладзімір Макей (1958–2022). Хай чалавек спакойна спіць на Усходніх могілках… нешта і добрае ў сваім каламутным жыцці зрабіў. Кажуць, у сярэдзіне 2010-х прасоўваў «мяккую беларусізацыю», за што яго не любілі расійскія імперцы. Мо любіцелі кампрамісаў і мелі рацыю ў сваіх апісаннях… мне ж ад таго казённага лібералізму не было ні горача, ні холадна.

У лепшыя часіны з Макея – інтэлектуальна падрыхтаванага такі лепей, чым большасць дзяржслужбоўцаў – магла б вырасці постаць талейранаўскага маштабу. Тут ён і да фатальнага 2020 года заставаўся пешкай, якая не прайшла ў ферзі (характарызуе яго асобу і таварыства Макеяў з папсавіком-фанершчыкам Кіркоравым). Досыць пра нябогу.

***

Нарэшце з’явілася ў вольным доступе 13-хвілінная анімацыя «Класікі і шахматы» ад «Беларусьфільма» (2022), у тэхніцы камп’ютарнай перакладкі:

Прыгожая задума – паказаць, як мастацтва ператварае свет – але ўсё, на мой густ, пададзена занадта бесканфліктна. Той самай шахматнай партыі паміж Якубам Коласам ды Янкам Купалам бракуе і канкрэтыкі, і гістарычнага кантэксту – некаторыя гледачы ўвогуле не сцямілі, навошта ў фільме шахматы. Зміцер Дзядзенка, паглядзеўшы, рытарычна запытаўся (27.11.2022): «Якой аўдыторыі адрасаваны гэты мультфільм? Хіба што настаўнікам беларускай мовы і лiтаратуры… Паэты паміж сабой спаборнічаюць у вершаваным уплыве на прыроду? Дык з чаго такі спабор? Дый у інтанацыях іхніх не чуваць нейкай дыскусійнасці».

За спробу-то Наталлі і Канстанціну Касцючэнкам дзякуй, аднак я, калі выбіраць паміж мультфільмамі з пераасэнсаваннем літаратурнай класікі, аддаў бы перавагу хуліганскаму «Буревестнику» рэжысёра Аляксея Туркуса (2004)…

У тым «Буравесніку» па матывах М. Горкага прынамсі экшн ёсць. І ладная доза гумару.

Вольф Рубінчык, г. Мінск

28.11.2022

w2rubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 28.11.2022  14:48

Для беларуса, рускага, яўрэя!

Шалом, такі шалом. «Галоўны беларускі цуд» у гэтым месяцы шмат разважаў пра нацыянальную ідэю: мовіў, яму прыносілі прапановы, але ніводная не зачапіла, і ўвогуле беларусы яшчэ не даспелі да сваёй націдэі (за 30 гoд незалежнасці…) Патрэбна ж такая, што авалодала б масамі.

Нехта ўгледзеў тут самаедства і шпільку ў бок прыдворным ідэолухам, якія множацца з 2003 г., а я мяркую, што меў месца хутчэй традыцыйны перанос адказнасці на «народзец». Чарговы, даволі празрысты намёк на тое, што беларусы «не дацягваюць» да свайго лідара… Кур’ёзна, што аналагічныя намёкі рабіў Леанід Левін у 2000-х, які звяртаўся да яўрэяў Мінска прыкладна так: «Цяжкія вы людзі, ды ладна, патрываю вас…» Свае «перавыбары» Леанід Мендэлевіч ператварыў у фарс яшчэ раней, чым тое зрабіў Лукашэнка 😉

Дарэчы, больш-менш свежага кіраўніка ўсебеларускай яўрэйскай арганізацыі Алега Рагатнікава (руліць з лета 2021 г.) кагадзе прыняў аж цэлы прэзідэнт Дзяржавы Ізраіль Іцхак «Бужы» Герцаг.

Фота 19.10.2022 (крыніца). Алег у цэнтры, Іцхак – другі справа

У нейкім сэнсе гэтая аўдыенцыя – прызнанне заслуг беларускага яўрэйства. Праўда, застаецца няясным, як цёплы прыём у Іерусаліме дапаможа, напрыклад, дабіцца дошкі ў гонар Саламона Міхоэлса на тутэйшым «рускім тэатры» (праблема не вырашаецца з канца ХХ ст.). Або павесіць шыльду ў памяць пра часопіс «Штэрн» ды славутых ідышных пісьменнікаў на вул. Рэвалюцыйнай у тым жа Мінску. Або хаця б аднавіць выхад газеты «Авив», сайт якой дзясяты месяц не абнаўляецца.

Вярнуся, аднак, да тэмы «нацыянальная ідэя» – частавата ў нашых краях прасуюць тых, каторыя самі шукаюць яе… Склалі ў 2020 г. журналіст Зміцер Лукашук і філосаф Максім Гаруноў зборнік з падобнай назвай – 17.05.2022 суд Мінскага раёна абвясціў кнігу «экстрэмісцкай» (у той жа дзень той жа вялікаразумны суд занёс у «чорны спіс» і няісную інфармацыйную прадукцыю «Сабаки Эуропы» – па-беларуску было б «Сабакі Эўропы», па-руску «Собаки Европы»). Ну, пра тое, чаго вартая мясцовая цэнзурка, я цімала пісаў, аніякай ахвоты паўтарацца. Тут ужо і ў дзіцячай кніжцы Іосіфа Бродскага «Балада пра маленькі буксір» міліцэйскія знайшлі крамолу ¯\_(ツ)_/¯

Сярод фігурантаў кнігі Лукашука & Гарунова, даступнай у сеціве, багата фацэтаў, такіх як аўтар sb.by Рыгор Абрамовіч… Тым не меней кніга – і радыёперадачы, на грунце якіх яна вырасла – маюць пэўную вартасць, як бы ні пакепліваў Зміцер Дзядзенка (якому 17 кастрычніка г. г. споўнілася 50):

«Гэй, хлопцы, лепей бегалі б да дзевак…» 🙂

У юбіляра ёсць яшчэ трапныя радкі: «Хай Беларусь не лепшы край для гігантызму, / Ды ёсць для гонару нагода ўсё адно, / Бо скажам шчыра: па пытаннях экстрэмізму / Мы ўсю планету пераплюнулі даўно…» А ў гэтай прыўкраснай падборцы кожны (і кожная) знойдзе для сябе штось радаснае, жыццесцвярджальнае!

Зараз працытую асоб, якія ўплывалі (або надалей уплываюць) на псіхалагічны настрой, а знакам тым і на палітычныя погляды беларускага грамадства. Фразы былі вымаўлены перад журналістамі ў канцы 2010-х гадоў, г. зн. да кавіда і «рэвалюцыі»:

Cтаніслаў Шушкевіч (1934-2022): «Весці людзей да свабоды, з цемры да святла — для мяне гэта была мая нацыянальная ідэя».

Вязынка, 23.10.2022 – валун з купалаўскімі радкамі, на якія спасылаўся Шушкевіч. Фота В. Р.

Мечыслаў Грыб (1938 г. нар.): «Да нацыянальнай ідэі не растуць. Яна або ёсць, або яе няма. І колькі ты ні расці, калі яе няма, ты да яе не дарасцеш. Нацыянальная ідэя можа быць вельмі простая і вельмі адкрытая. “Абы не было вайны”, напрыкладБеларусь пачне хутка развівацца, калі беларусы адчуюць, што пагроза вайны стала меншай. Адсутнасць ці хаця б памяншэнне страху разняволіць беларусаў, зробіць іх актыўнымі. Яны і цяпер актыўныя, але гэта актыўнасць збоку выглядае як заціснутасць».

Юрый Хашчавацкі (1947 г. нар.): «Нацыянальную ідэю лепей не фармуляваць. Той, хто будзе яе фармуляваць і насаджаць, хутка ператворыцца ў Гітлера, у Леніна, у Маа, у Пал Пота і таму падобнае. Гэта ўсё вельмі небяспечна». (Пры ўсёй павазе да вядомага кінарэжысёра, якому 18.10.2022 грукнула 75, ні разу не пераканаў ён мяне, а баяцца слоў – «такое сабе». – В. Р.)

Зянон Пазняк (1944 г. нар.): «За 25 год у Беларусi ўтварылася новая салідарная беларуская нацыя. Мы зараз больш салідарныя, чым ў дзевяностых, гэта відавочна… Цяпер, нягледзячы на ўсю прапаганду, якая ідзе з боку Масквы, нягледзячы на каланіяльную палітыку ўлады, салідарнасць паміж людзьмі на падставе беларушчыны расце і мацнее… Цяпер у нашай нацыі павінен быць амерыканскі лозунг: “Беларусь перадусім!”».

Алена Анісім (1962 г. нар.): «Я лічу, што сфармуляваць нацыянальную ідэю мусіць палітычная эліта краіны, якая адчувае сваю адказнасць за лёс Беларусі, здольная такія ідэі фармуляваць і ажыццяўляць іх».

Валянцін Акудовіч (1950 г. нар.): «Нацыя сама па сабе — гэта суплёт каштоўнасцяў, якія напрацаваныя стагоддзямі супольнага жыцця на гэтай зямлі, з гэтым вось кліматам, пад гэтым вось небам. Людзі проста тут жылі і ў працэсе свайго жыцця напрацоўвалі канкрэтна вось такія каштоўнасці. І яшчэ я лічу, што толькі суверэнная нацыянальная дзяржава ў стане захоўваць і развіваць гэтыя каштоўнасці».

Зінаіда Бандарэнка (1939 г. нар.): «Нацыянальная ідэя выказваецца адным словам — “мова”».

Уладзімір Мацкевіч (1956 г. нар.): «Mне трохі абрыдла абмеркаванне нацыянальнай ідэі. Колькі гадоў таму я вярнуўся на радзіму, столькі гадоў я чую размовы пра нацыянальную ідэю».

Павел Церашковіч (1958 г. нар.): «Што такое нацыянальная ідэя, што мы шукаем? Нейкі прыгожы слоган, які мабілізуе нацыю? Я не ўпэўнены, што мы яго знойдзем. А па-другое, не трэба яе шукаць, яна ўжо створана. Сто трыццаць пяць гадоў таму выдаўцы часопіса «Гоман» сфармулявалі абсалютна дакладна: кожны народ, які мае асаблівасці сваёй культуры, мусіць мець свой урад… Я б прапанаваў размаўляць пра беларускую мару. Чаго хочуць беларусы? Вось гэта было б значна цікавей».

Сяргей Дубавец (1959 г. нар.): «Нацыянальная ідэя — гэта перш за ўсё энергія, каласальная колькасць энергій, якая падымае чалавечую масу як на подзвігі, так і на злачынствы».

Пагаварылі – і разышліся… Па вялікім рахунку, меў рацыю музыка Лявон Вольскі: «Нацыянальную ідэю трэба фармуляваць, калі ты прыходзіш да ўлады, каб гэта была дзяржаўная палітыка. Ад пазіцыі дзяржавы шмат чаго залежыць. Асабліва ў нас». І слушнай была чыясьці прапанова разважаць не (толькі) пра нацыянальную ідэю, а пра нацыянальны(я) праект(ы), г. зн. перайсці ад абстракцый да канкрэтыкі. З другога боку, без ідэі (ці мары, як у П. Церашковіча) не можа быць праектаў, і калі «нацыянальны лідар» гукае, што «беларусы не даспелі», то фактычна адмаўляе ім у праве на самастойнае развіццё. Зрэшты, кажа ён так «усю дарогу» – відаць, інакшым ужо не стане.

Асобныя дзівуны й дзівачкі ўсё яшчэ разлічваюць на «Усебеларускі народны сход» (УНС), уплішчаны ў Канстытуцыю, і прыкідваюць шансы туды патрапіць. Анягож, сам Янка Купала пісаў у 1918 г.:

На сход, на ўсенародны, грозны, бурны сход

Ідзі, аграблены, закованы народ!

Як роўны йдзі жыхар між роўных жыхароў,

Аддай на суд свае ўсе крыўды, слёзы, кроў…

Радзіма Купалы – Вязынка. Здымкі 23.10.2022

Аднак наступны «УНС», зважаючы нават на лютаўскі досвед 2021 г., не будзе ні ўсенародным, ні грозным, ні бурным… Больш за тое, хаця ў арт. 89⁴ новаспечанай «Канстытуцыі» прадугледжана штогадовае скліканне «ўсебеларускіх сходаў», 2022 год яўна скончыцца без чарговага хурала, бо дэпутацікі не паспелі прыняць адпаведны закон (толькі-толькі праект пачаў «усенародна абмяркоўвацца»). Лукашэнскі нукер Алег Р.: «Закон мае быць прыняты не пазней за 15 сакавіка 2023 года… к сакавіку 2024 года склад дэлегатаў на УНС мае быць сфарміраваны» (sb.by, 25.10.2022). Зручная «адмазка» – без закона няма сходу… а тое, што ў вышэйзгаданым канстытуцыйным артыкуле адсутнічае агаворка кшталту «штогадовае скліканне – з моманту прыняцця закона», мала каго бянтэжыць. Як і тое, што пры адсутнасці адмысловага нарматыўнага акта працуе (мусіла б працаваць…) Канстытуцыя з яе найвышэйшай юрыдычнай сілай і запісаным у арт. 7 «прамым дзеяннем».

На добры лад, і закон аб «Усебеларускім народным сходзе» мае быць прыняты цягам года пасля ўступлення ў сілу новай версіі Канстытуцыі (г. зн. да 15.03.2023), і скліканне сходу неабходна ажыццявіць да пазначанай даты. Выглядае, для «вялікіх босаў» усё гэта заскладана…

Адтэрміноўка склікання УНС яскрава сведчыць, наколькі гэтая ўстанова «неабходная». Дзеля кур’ёзу прывяду, аднак, словы дэпутаткі «палаты прадстаўнікоў» Людмілы Жалнерчык, з камісіі па заканадаўстве: «Усебеларускі народны сход – гэта наша нацыянальная ідэя, якой няма аналагаў у свеце» (sb.by, 25.10.2022). Нагадала выказванне колішняга ўрадоўца Міхаіла Падгайнага, які гадоў 20 таму заявіў, што нацыянальная ідэя Беларусі – будаўніцтва Нацыянальнай бібліятэкі 🙂

Пётр Рэзванаў (1974 г. нар.), мінскі чытач belisrael, прыхільнік веры бахаі: «Адной-адзінай нацыянальнай ідэі ў Сінявокай няма; магчыма нават, што яна ў кожнага свая. Як калісьці пісала Бі-Бі-Сі, увогуле нацыянальная ідэя была толькі ў трох дзяржаў: ЗША (“горад на халме”), Ізраіля (усё ж такі сіянізм з “яўрэйскім характарам дзяржавы”) і СССР (пабудова камунізму). Вядома, да спісу можна далучыць і Францыю, і гітлераўскую Германію, і “ідэю чучхе” [у КНДР]. Кітайскі “сацыялізм з кітайскімі асаблівасцямі” больш нагадвае расійска-беларускія ідэалогіі… З пункту гледжання баха’і, зараз ідзе пераход ад нацыянальнага адзінства да агульначалавечага, таму нацыянальная ідэя, калі і будзе ў Беларусі, мусіць мець часовы характар. А ствараць нешта па вызначэнні часовае не цікава».

81 год таму, 26 кастрычніка 1941 г., адбылося першае публічнае пакаранне падпольшчыкаў у Мінску. Найбольш вядомыя з іх – Кірыл Трус (на фота ён з барадой), Уладзімір Шчарбацэвіч, Марыя Брускіна. Пра кожнага варта было б пісаць асобна, ды я не гісторык… У свой час прапаноўваў пераназваць вуліцу Валадарскага або Кастрычніцкую, па якіх герояў вялі карнікі, у вуліцу Трох Падпольшчыкаў.

Вольф Рубінчык, г. Мінск

26.10.2022

w2rubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 26.10.2022  15:03

Зноў пра суворую рэальнасць

(Ня)добры вечар! Тут Зміцер Дзядзенка ў пачатку верасня файны вершык апублікаваў у сваім fb-акаўнце:

РАДЫЁ ТЫТАНІК

вітаю ўсіх тых хто ў гэтыя хвіліны

да нас далучыўся

вы з намі мы з вамі

у нас у эфіры апошнія навіны

з вамі на хвалі радыё «Тытанік»

на палубе пасажыры гучна ў запале

дыскутуюць пра перавагі глыбоцкай і рагачоўскай

сівы тапёр на разбітым раяле

грае мелодыі роднай вёскі

зараз хвілінка на рэкламу VIP-каютаў

утульныя ложкі шырокія ванны

праз сценкі не праб’юцца ні навалы ні пакуты

заставайцеся з намі

радыё «Тытанік»

цяпер паслухайце пару зонгаў

а потым у гонар Дня кнігадрукавання

пройдзе футбольны матч і заплыў у шэзлонгах

слухайце анонсы радыё «Тытанік»

дайце джазу! распраўце спіны!

радыё «Тытанік»

апошнія навіны

Пра беларускую літаратуру на Kamunikat.org з панам Дзядзенкам размаўляе Ганна Кісліцына

***

Мінулае мінула, а я ўсё спрабую знайсці раздарожжа, дзе тутэйшая «элітка» магла б збочыць без вялікай шкоды для сябе і краіны. Працоўная гіпотэза – канец 2010 г.; на IV «Усебеларускім народным сходзе» была самая пара сказаць «я стаміўся, я сыходжу». Большасць дэлегатаў/чыноўнікаў успрыняла б з разуменнем, пагатове ўжо ўлетку 2004 г. «галоўны» распавядаў, як ён стаміўся цягам дзесяці гадоў прэзідэнцтва. Ну, мела б у пачатку 2010-х першая асоба прозвішча Сідорскі (на хвілінку, доктар тэхнічных навук), а не Лукашэнка – хтось моцна б зажурыўся? Пэўны час краіна знаходзілася б ва ўмовах турбулентнасці, а потым, глядзіш, выруліла б на слушны шлях. Эпоха ж была яшчэ адносна мірная – ні вайны ва Ўкраіне, ні сур’ёзных канфліктаў з Літвой і Польшчай. Хто ведае, можа, «тэхнакратычная» ўлада РБ іх бы і не дапусціла…

Шаснаццаць гадоў – амаль рэкорд для паваенных кіраўнікоў СССР (Леанід Брэжнеў знаходзіўся на «троне» ўсе 18, з 1964 да 1982 гг., але пад канец меў бледны выгляд і дзівачыў). Пра тое, што адзін палітык «пераседзеў», сведчыць, між іншага, выступленне на згаданым сходзе 06.12.2010. Шмат гаварылася пра якасць ягонай сістэмы кіравання на рубяжы 2010–2020-х гадоў (раз, два, тры, чатыры…), але прыкметы дэградацыі назіраліся ўжо 12 год таму. Собіла ж камусьці напісаць, а «галоўнаму» агучыць:

Беларускіх грамадзян павінна станавіцца болей! Для Беларусі мінімальна неабходная колькасць — як мінімум 20 мільёнаў чалавек, а аптымальная — 30… Мы будзем праз меры дзяржаўнай падтрымкі спрыяць росту нараджальнасці ў нашай краіне.

«Мінімальна… як мінімум» — таўталогія, ды ладна, я таксама не магутны стыліста. Галоўнае, ў 2015 г. выявілася, а ў 2019-м (напярэдадні кавіда і пачатку «вялікай эміграцыі» з Беларусі) пацвердзілася, што краіне да дэмаграфічнага росту было па-ранейшаму, як да поўні пехатою… Насельніцтва РБ 2010 г. – 9,5 млн, 2015 г. – 9,48 млн, 2019 г. – 9,43 млн, то бок падзенне нават паскорылася.

Не спадзеючыся ўжо на рост нараджальнасці, ідэолагі спрабуюць завабіць у Беларусь уцекачоў з суседніх краін, перадусім нездаволеных абстаноўкай у сябе на радзіме. Праўда, сумняюся, што, напрыклад, многія «дысідэнты» з Польшчы жадалі б паўтарыць шлях Эміля Чэчкі (жаўнера польскай арміі, які ў снежні 2021 г. апынуўся ў Беларусі, а ў сакавіку 2022 г. быў знойдзены павешаным у мінскай кватэры). Цяпер вувузелы рэжыму лепяць з гаротніка героя… ды лепей бы настойвалі на поўным і аб’ектыўным расследаванні абставінаў яго загадкавай смерці. У ліпені г. г. я дапускаў, што ўлады хацелі спусціць справу «на тармазах», як і расследаванне фатальнага збіцця Рамана Бандарэнкі 11.11.2020. Апошнія два з паловай месяцы не пераканалі ў адваротным.

Яшчэ цытатка з перадвыбарнага дакладу:

К 2015 году мы павінны наблізіць размеры заработнай платы да тысячы долараў у эквіваленце. Гэта самыя высокія ў нашай гісторыі тэмпы росту зарплаты і даходаў насельніцтва.

Тут увогуле «хрушчоўшчына» (аналаг пабудовы камунізму да 1980 г.). Розніца ў тым, што Мікіта Хрушчоў, народжаны ў 1894 г., адводзіў на свае планы гадоў дваццаць і, пэўна, разумеў, што сам не дачакаецца «светлай будучыні», а Лукашэнка ў 2010 г. планаваў кіраваць і кіраваць… зрабіўшыся ў сярэдзіне 2010-х аб’ектам заслужаных кпінаў. Нават у снежні 2015 г., з усімі гадавымі прэміямі і надбаўкамі, намінальная сярэдняя зарплата ў РБ паводле Белстату не дацягнула да 500$ (7424092 рублі пры курсе ~18500 р. за долар). Але, магчыма, аратар меў на ўвазе ўсходнекарыбскія долары, амаль утрая таннейшыя за паўночнаамерыканскія? Тады ОК 🙂

А прамоўца ў снежні 2010 г. усё гукаў-гукаў…

Сёння нам трэба панепакоіцца не толькі аб сярэдняй зарплаце, але і ўстанавіць дастойны ўзровень мінімальнай заработнай платы… Яна будзе складаць не менш за трэць ад сярэдняй зарплаты.

Нават такая – збольшага фармальная – абяцанка не была выканана. У другой палове 2015 г., напрыклад, мінімальная зарплата складала, паводле афіцыйных крыніц, менш за 2,2 млн. рублёў, сярэдняя – каля 7 мільёнаў. У верасні 2018 г. – 305 і 963,6; у ліпені 2022 г., адпаведна, 482,29 і 1644 р. (нават да 30% не дацягнула).

У прамове планавалася яшчэ павялічыць навукаёмістасць эканомікі – 3% ад ВУП к 2015 г. Ці трэба нагадваць, што ні ў 2019, ні ў 2022 гг. паказнік не перавысіў 1%?!

Ясная рэч, многа «плюшак» у 2010 г. было паабяцана жыхарам перыферыі, каб не з’язджалі ў сталіцу. Адміністрацыя Лукашэнкі збіралася развіваць «гарады-спадарожнікі»:

Не трэба больш мільёна 900, ну 2 млн. чалавек у Мінску. Да 20 працэнтаў насельніцтва краіны. Вышэй за 20 — гэта перабор.

К сярэдзіне 2010-х доля насельніцтва РБ у Мінску акурат перавысіла 20%… Расла і далей – у 2022 г. дасягнула 21,5% (1,996 млн vs 9,256 млн). Не дапамагла карэкціроўка генплана развіцця г. Мінска, зацверджаная ўказам Лукашэнкі 15.09.2016… Калі ж будзе рэалізаваны праект «Паўночны бераг», таксама зацверджаны ўказам (13.05.2021), то ў сталіцы збярэцца добрая чвэрць насельніцтва краіны. Праўда, прадстаўнік інвестараў Махамед Алі Алабар паводзіў сябе ў 2021-2022 гг., бы той гогалеўскі Хлестакоў, альбо як Галахвосты з п’есы Міхайлы Старыцкага (гл. пра Алабара па спасылках: раз, два), але ўсё яшчэ можа змяніцца. Так, арабска-эмірацкая фірма «Emaar Properties», што фактычна гаспадарыць на тысячы гектараў у паўночнай частцы Мінска, акрыяўшы пасля стратаў 2010-х, у пачатку 2020-х дэманструе прыбыткі. Не 4 мільярды долараў, дык мільярдзік у жыллёвую забудову яна, па-мойму, здольная ўкласці.

І яшчэ – 12 год таму ставілася задача: «Рэнтабельнасць сельскагаспадарчай вытворчасці павінна дасягнуць 25—30 працэнтаў». Наколькі яна была рэалізавана – і наколькі магла быць рэалізавана пры захаванні цяперашняга ладу з яго стаўкай на «дысцыпліну, учот і кантроль» – гаворыць табліца, змешчаная ў артыкуле Дзмітрыя Нарывончыка (neg.by, 29.11.2019):

Рэнтабельнасць продажаў, у працэнтах

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Сельская гаспадарка РБ у цэлым: 14,7 4 5,9 1,1 2,7 6,9 4,3
Сельгасарганізацыі 14,5 3,5 5,5 0,5 2,2 6,4 3,7
Сялянскія (фермерскія) гаспадаркі 23,3 22,7 23,5 21,8 20,5 22,2 22,7

 

Па выніках першых пяці месяцаў 2022 г. сярэдняя рэнтабельнасць у галіне складала 7,4%. Але 29,5% арганізацый, якія далі справаздачу, былі нерэнтабельныя, яшчэ 29,2% паказалі рэнтабельнасць ад 0 да 5%. Агулам, выпуск прадукцыі за першае паўгоддзе скараціўся на 3%.

Дзіва што на харчы беларусы ў сярэднім выдаткоўваюць каля 40% даходаў. Дужа шмат; звычайны паказчык у Еўропе – 10-25%, у Ізраілі – блізу 15%. Але голад у скрыўленай карціне свету пагражае ўсё адно замежнікам… Як надоечы казаў «эксперт», у ролі якога выступіў дэпутат палаты прадстаўнікоў РБ Краўцоў: «У тым жа Ізраілі ўвогуле не займаюцца кармамі – пустыня. Асноўныя пастаўшчыкі кармоў у Ізраіль і ЕС, як і ў выпадку збожжа, – Украіна і ўся Ўсходняя Еўропа. З-за іх дэфіцыту пралічваецца рост кошту прадукцыі жывёлагадоўлі як мінімум на 30 працэнтаў. А засуха не спыняецца, і канчатковыя страты падлічваць рана. Магчыма, следам за спёкай ідзе анамальны голад» (sb.by, 08.09.2022).

Нарыхтоўкай кармоў у Ізраілі яшчэ як займаюцца, і з ірыгацыяй неяк даюць рады… Няхай бы, зрэшты, пра тое распавялі самі жыхары «пустыннай» краіны, якая 10 год таму забяспечвала сябе харчамі на 95%.

Пасля ўсіх пералічаных камуфлетаў не дзіўна, што ўзровень даверу да начальства Сінявокай, прынамсі ў сур’ёзных людзей… пакідае жадаць лепшага. У канцы 2010-х – пачатку 2020-х ідэалогія і летуценні, здаецца, канчаткова перамаглі ў сістэме дзяржкіравання – апошняя ўсё часцей губляе не тое што сувязь з рэальнасцю, а рэшткі здаровых глуздоў. Яскравы сімвал Абсурдыстана – сабака на стале сярод талерак з ежай, сабака ў вазку падчас візіту ў Самарканд 🙁

Цьху…

«Жывёльны» піяр (у гэтым выпадку хутчэй антыпіяр) & колка дроў на камеру – заняткі намнога прасцейшыя, чым, напрыклад, запуск у космас навукова-адукацыйнага спадарожніка БДУ. Спярша планавалі запусціць у 2020 г., потым, згодна з распараджэннем Лукашэнкі, у 2021 г. Першага лютага 2022 г. намміністра адукацыі РБ напісала мне, што ўсё, маўляў, было гатова да запуску ў лістападзе 2021 г., але «Роскосмас» перанёс падзею на наступны год.

Аўтар «1984» Дж. Оруэл чытае кнігу «2022»: «О, б…»!

Гатовы ісці ў заклад, што і сёлета беларускі спадарожнік не запусцяць: па-першае, у названай расійскай дзяржкарпарацыі змяніўся кіраўнік, па-другое, «братам» зараз увогуле не да навукі. Яшчэ ў сакавіку 2022 г., да сыходу Рагозіна, многія праекты былі згорнуты (бо Захад наклаў санкцыі, адказаўшы на вайну, распачатую РФ ва Ўкраіне).

Святлана Ціханоўская – ці хто там яе атачае – не скарыстала з гэтага казусу (а магла б заявіць нешта кшталту: «Калі я стану прэзідэнткай, спадарожнікі ў нас будуць запускацца без затрымкі»). Ну, я не здзіўлены… Лейтматыў яе сёлетніх заяў: «Я/мы раблю/робім, што можам, а з тымі, хто не згодзен, пагаворым потым і прыватна» 🙂

Здаецца, «Звязда» адрэагавала на маю паўжартоўную заўвагу! У раздзеле «Палітыка» Лукашэнка цяпер згадваецца не 6 разоў з 6, а «толькі» 2 🙂 🙂

Каб у краіне паскорыліся перамены да лепшага, не на Лукашэнку і Ціханоўскую трэба спадзявацца; найперш – на сябе і сяброў, дый на спецыялістаў. Такіх як Ягор Лебядок, кандыдат фізіка-матэматычных навук, экс-дэпутат Смалявіцкага раённага савета дэпутатаў (за кратамі трэці месяц – з ліпеня 2022 г.).

У суседзяў таксама неспакойна: то Ала Пугачова пнецца ў «замежныя агенты» следам за сужэнцам, то панылыя дзядзькі пенсійнага ўзросту клічуць моладзь на магілізацыю… На мабілізацыю? Адзін хрэн.

Вольф Рубінчык, г. Мінск

21.09.2022

w2rubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 22.09.2022  00:35

Или крестик, или трусы…

Борода у этого анекдота длиннее, чем у «самого» Дугина. Тем не менее актуальным остаётся он (фиксируемый с 1980-х анекдот).

Решил еврей прийти в общую баню, а чтобы никто не догадался о его еврействе, надел крестик на шею. Парится со всеми, естественно, голышом, все на него таращатся – то на крест, то на обрезанную деталь в образе. Тут один не выдерживает и говорит: «Лев Пейсахович, вы уж или крестик снимите, или трусы наденьте…»

Вспомнилась мне эта немудрёная история (по другим источникам, дело было на нудистском пляже), когда обнаружил в «СБ» 23.08.2022 анонс конкурса им. Ивана Шмелёва. На официальном портале Белорусской православной церкви приглашение участвовать в конкурсе для школьников тоже имеется.

Иван Сергеевич Шмелёв (1873–1950) – небесталанный литератор «консервативно-христианского направления», 100 лет назад эмигрировавший из России и умерший во Франции. Но вот о чём издавна свидетельствует википедия:

Годы Второй мировой войны провёл в оккупированном нацистскими войсками Париже, где сотрудничал с прогерманской газетой «Парижский вестник». Он активно поддержал нападение гитлеровской Германии на СССР. Историк Сергей Мельгунов записал 27 июля 1941 года в дневнике: «Шмелёв так и говорит: с фюрером — Бог». В письме к О. А. Бредиус-Субботиной от 30 июня 1941 года Шмелёв восклицал: «Я так озарён событием 22. VI, великим подвигом Рыцаря, поднявшего меч на Дьявола. Верю крепко, что крепкие узы братства отныне свяжут оба великих народа. Великие страдания очищают и возносят. Господи, как бьётся сердце моё, радостью несказанной».

Наступление немецких войск под Москвой Шмелёв, по собственному признанию, воспринял как вступление преподобного Сергия Радонежского в свою вотчину; окружение советских армий — как осуществление надежд на духовное воскресение России, изложенных им в повести «Куликово Поле»: «…Я услыхал фанфары, барабан — в 2 ч. 30 мин., — специальное коммюнике: прорван фронт дьявола, под Вязьмой, перед Москвой, армии окружены… идёт разделка, Преподобный в вотчину свою вступает, Божье творится…» (из письма к О. А. Бредиус-Субботиной от 9 октября 1941 года).

На молебне, отслуженном в Париже после оккупации Крыма в ноябре 1941 года, Шмелёв, как он сам писал, благодарил Бога за «отнятие Крыма от палачей и бесов, от мучителей». В письме Ивану Ильину он объяснял свою радость по поводу захвата Крыма немецкими войсками так: «… Всё равно: отняли у бесов Кр(ым) немцы, союзники, белые ли войска… одно было в душе: умученные не в их власти, не в их злобе!.. Не Крым от России отнят: священный прах вырван из окровавленных лап убийц…».

Приветствуя военные успехи вермахта, Шмелёв писал: «…Так крепко верю и так ярко чувствую, что славянская и германская души — широкие, большие души, и могут понять одна другую». Он поддерживал решение части русских эмигрантов воевать против СССР в составе армии Власова, воспринимая их участие во Второй мировой войне как Вторую Гражданскую: «…ехать на восток биться с большевиками. <…> Это бой с бесовской силой… и не виноват перед Богом и совестью идущий, если бесы прикрываются родной нам кровью»

Своеобразная, короче говоря, личность… То, что на сайте «СБ» фамилия Шмелёва соседствует в разделе «Культура» с именем Пимена Панченко, белорусского поэта, боровшегося против нацизма в рядах Красной Армии, – едкая ирония судьбы (почти не сомневаюсь, что редакторы-и-верстальщики не планировали нарочно сей постмодернистский акт «по ту сторону добра и зла»). Однако я сейчас о другом.

Сколько ушей прожужжало и плешей проело издание «администрации президента», давая слово здешним идеологам, гнобившим Наталью Арсеньеву (1903–1997)! Напомню, в оккупированном Минске 1941–44 гг. поэтесса работала, среди прочего, в прогерманской «Беларускай газэце»; главным её занятием была редактура чужих материалов, но публиковала и свои (заметки, стихи). Факт работы в коллаборантском издании симпатий сам по себе не вызывает, да что-то не видел я за подписью Арсеньевой панегириков Гитлеру, СС или вермахту – имей они место, их бы уже давно раскопали исследователи… Но вот как бесились витийствовали любимые авторы sb.by в 2021–2022 гг.:

Игорь Марзалюк, 10.02.2021: «Фашисты, когда приехали в Минск, привезли с собой представителей белорусской эмиграции. И именно она составила костяк (сначала 20 человек, потом 50) тех, кто возглавил оккупационную администрацию в городе… С точки зрения морали это [Франц Кушель и Наталья Арсеньева] были просто отвратительные люди, ренегаты ренегатов. Они состояли на службе у НКВД, у Арсеньевой есть даже стихи, посвященные Сталину и Ленину».

Василий Гедройц, 25.03.2021: «Женой Кушеля была поэтесса Наталья Арсеньева, коллаборантка, тоже покланявшаяся [sic] бело-красно-белому флагу. Кстати, именно Наталья Арсеньева в июне 1942 года на торжественном заседании “Белорусской народной самопомощи” как председатель женского комитета БНС от имени белорусских женщин вручила палачу белорусского народа Кубе герб «Погоня» и букет цветов… У Арсеньевой, женщины-поэта, ни одна клеточка души не вздрагивала, не воспротивилась творимому злу и жестокости. Не откликнулась на боль, страдания и жертвы народа. На дым Хатыни и множества других деревень. Беларусь у нее тихая и приветливая (имеется в виду известнейшее стихотворение Н. А. «Малітва», или «Магутны Божа», впервые опубликованное осенью 1943 г. – В. Р.) к Гитлеру, его идеям (! – В. Р.). И Гитлер откликнулся на призывы (!! – В. Р.). Щедро рассыпал лучи испепеляющего все живое на Беларуси огня».

Сергей Клишевич, 16.07.2021: «В 1943-м нацисты и их приспешники из числа предателей сжигают Хатынь, а Наталья Арсеньева пишет стишок “Магутны Божа”, который стал гимном (лишь в 1947 г. это стихотворение было положено на музыку Н. Равенским. – В. Р.) тогдашних полицаев, а сегодня является гимном партии КХП — БНФ и пиарится в качестве истинно белорусского».

Наталья Голубева, 28.07.2022: «Хочу остановиться на большой работе, которую мы проделали с Белтелерадиокомпанией. В 16-серийном цикле документальных фильмов “Засекреченная война”, где на основе документов службы внешней разведки, наших спецслужб мы четко и ясно показали, кто были все эти Кушели и Арсеньевы – предатели, которые с 1930-х годов вербовались, и как работали западные спецслужбы для того, чтобы создать эту среду». И т. д.

Подходить к литпроцессу (и к творчеству вообще) можно по-разному, но в целом человечество склонно: а) смотреть сквозь пальцы – если не прощать – грехи многолетней давности; б) отделять «общественную деятельность» автора от его произведений. Например, писателя Кнута Гамсуна в современной Норвегии издают, несмотря на то, что он похваливал Гитлера; скажу больше, Гамсуна и в послевоенном СССР издавали.

Заслуживает внимания то, что Джордж Оруэлл писал о Сальвадоре Дали, который в 1930–40-х заигрывал с диктатурами: «Нужна способность держать в голове одновременно оба факта: и тот, что Дали хороший рисовальщик, и тот, что он омерзительный человек. Одно не обесценивает другого. От стены мы прежде всего требуем, чтобы она стояла. Коли стоит – хорошая стена, а какой цели она служит – это уже отдельный вопрос. Но даже лучшую в мире стену следует снести, если она опоясывает концентрационный лагерь» (перевод с англ. В. Мисюченко). Вместе с тем… очерк Оруэлла был написан «по горячим следам», в 1944 г. Сейчас, в ХХІ в., вред от эскапад «короля сюрреализма» явно выдохся – ценность же лучших работ Дали, напротив, возросла.

Дж. Оруэлл с козой, С. Дали с козлом (козёл справа). Фото отсюда и отсюда

Полагаю, некоторым пора бы уже прекратить «наезды» на Наталью Арсеньеву за стих 1943 г. и за то, что она пыталась выжить в Минске, занятом и наполовину разрушенном немцами. Тщательнее разобраться в её биографии не помешало бы, но преступлений, не имеющих срока давности, поэтесса вроде как не совершала. Что касается «пронацистской пропаганды», то, по-моему, шеф Арсеньевой Владислав Козловский (редактор «БГ») и муж Франц Кушель (редактор журнала «Беларус на варце») с их юдофобскими статьями «замазались» в таковой куда больше. Правда, Максим Осипов писал в той же «СБ» (20.01.2021) о подпольщике Константине Немчике: «был арестован и погиб в минской тюрьме: его выдала оккупантам Наталья Арсеньева…» но, как водится, без доказательств.

Наталья Арсеньева и Максим Танк, 1936 (?)

Если же «красно-зелёная Беларусь» намерена в 2020-х годах жесточайше клеймить всех, кто 80 лет назад сказал/написал в пользу агрессоров нечто антисоветское, и тех, кто ныне «пиарит коллаборантов», то начинать следовало бы с И. С. Шмелёва и себя (см. выше). Ничем армия Власова не была лучше «Белорусской народной самопомощи» – даже, пожалуй, хуже. «По совокупности обстоятельств».

Вольф Рубинчик, г. Минск

24.08.2022

w2rubinchyk[at]gmail.com

Опубликовано 25.08.2022  10:13

Водгук

Дзякую за артыкул пра Шмялёва — прачытаў з задавальненнем. Адразу па аналогіі прыгадаў фразу, якую прыпісваюць Герынгу: “Хто ў люфтвафэ габрэй — вызначаю я”. Беларускія ідэолагі да вызначэння “калабарантаў” даўно падыходзяць выбарачна, грунтуючыся на ідэалогіі расійскага імперыялізму.

Зміцер Дзядзенка, г. Мінск
Дададзена 30.08.2022  10:55

«КВАДРАТНЫЙ СЛОН» (В. Р.)

Пионерcкий шалом! Да-да, трудящиеся Беларуси широко празднуют юбилей краcногалcтучных 😉 Заголовок же позаимствован у некоего салона, расположенного в Минске по ул. Кропоткина, напротив старой инфекционной больницы (которая, увы и ах, так и не получила имя одного из своих основателей врача Сергея Урванцова).

Cей нейминг понравился мне своей нарочитой абсурдностью. Впрочем, куда ей до того, что происходит в стране, где власть предержащие на фоне резкого снижения ВВП (-2,1% за январь-апрель 2022 г. по cравнению c аналогичным периодом 2021-го) воюют с книгами и с мертвецами. В частности, с первым главой парламента Республики Беларусь Станиславом Шушкевичем, для которого не нашлось места на «главном» кладбище (а, например, для Николая Дементея, предшественника Шушкевича в Верховном Совете БССР, нашлось).

Совершенно прав давний автор belisrael Змитер Дяденко, написавший в фб (06.05.2022, пер. с бел.):

Станислава Шушкевича должны были бы хоронить на Восточном кладбище.

С государственными почестями.

Просто потому, что он был первым руководителем независимой Беларуси.

Но для этого нужно чувствовать себя гражданами Беларуси.

Страной же руководят временщики и приживалы, у которых нет чувства родины…

В итоге похоронили без официальных церемоний на Северном кладбище, «ближе к народу» (и к Роману Бондаренко, чье убийство 2020 г. не останется безнаказанным, как и ложь чиновников об обстоятельствах смерти). Может, в чем-то оно и к лучшему.

Неделя ознаменовалась гопницким «наездом» на частный книжный магазин «Кнiгаўка» (в переводе c белоруccкого чибиc, пигалица), открытый издателем Андреем Янушкевичем в центре Минска 16.05.2022. В тот же день «силовики» закрыли магазин, задержали более 200 книг и увели сотрудников самoго Андрея (арестован на 10 суток), продавщицу Насту Карнацкую (13 суток).

Янушкевич и Карнацкая. Фото откуда-то

Что характерно, перед погромом в «Кнiгаўку» наведались режимные пропагандистики с провокационным «базаром», а затем отчитались о содеянном, в т. ч. в «главной газете». Среди претензий звучала и следующая: владелец магазина отказывается брать на реализацию классиков «вроде Шамякина» и таких современников, как Муковозчик, Климкович, Мусиенко, якобы выгодных в «коммерческом плане» (ответочка на мой апрельский текст, где было о М-ке?)

Вей из мир, нечто новое! Если раньше просто запрещали продавать «крамольную» литературу и боролись с ее авторами/издателями, то теперь навязывают «идеологически выдержанную». Напомнило, как в суде Московского района осенью 2003 г. представитель учреждения минобразования укорял меня за то, что в №1 журнала «Шахматы» преобладал разговорный стиль, а надо было, мол, брать за образец журнал «Главный бухгалтер» или казенную газету «Рэспублiка». Но в том случае хотя бы отчасти работал принцип «Кто платит, тот и заказывает музыку», а здесь?.. Если пассажи в «СБ» означают, что частным продавцам будут подсовывать неходовую продукцию госиздательств, то придётся констатировать очередной (и довольно существенный) шаг к тоталитаризму.

Изданьице администрации упомянуло среди «идеологических вражин» писателя Виктора Мартиновича… Опять же, для меня это новость: не то чтобы пристально следил за перформативами этого автора, но мне он представлялся (и представляется) натурой скорее компромиссной, c его-то идеями о том, что «Две Беларуси становятся одной». Отчасти о том же афиши «подминистерского» Республиканского театра белорусской драматургии…

Так было 18.05.2022. Похоже, от «Карьеры доктора Рауса» и «Сирожи» театр не отказался по нынешним временам и это смело

То, что где-то в Минске и Гродно был убран с книжных полок белорусский перевод романа «1984» Оруэлла Дж., переизданный Янушкевичем А. в 2020 г., это еще полбеды (текст найдется в сети). Вот если из репертуара РТБД под натиском «бешеных» выкинут произведения В. Мартиновича и Ю. Чернявской, это будет свидетельствовать о неуклонном сползании в оруэлловщину. Но покамест, очевидно, некий баланс между «ястребами» и «недоястребами» во власти сохраняется.

Cо времён М. Кульбака орнитологичеcкие метафоры наше всё! Я, конечно, «писарь-делопроизводитель», но даже не знаю, в какую категорию записать еще одну привластную «птицу» бывшего министра образования (в 2000-х), затем первого зама главы администрации, помощника Лукашенко-старшего, главу «Белой Руси»… С учётом того, что оcенью 2021 г. он, тесть министра информации, получил «Национальную литературную премию» (мининформ РБ среди кураторов премии), наверно, лучше отнести к роду грифов? 😉

Фамилия этого режимного апостола слишком известна, чтобы ее называть. Несколько месяцев назад он, как обладатель «твердой позиции», входил в «рабочую группу по доработке проекта новой Конституции страны». A на днях дал интервью «о работе над Конституцией, войне, исторической памяти и белорусском обществе» (sb.by, 17.05.2022). По-своему познавательно… Математик решил блеснуть «изящным» сравнением: «Конституцию страны можно, на мой взгляд, рассматривать, как свод аксиом, правил обустройства общества, жизни в отдельно взятой стране. И она, как и всякая система аксиом, должна быть полной, непротиворечивой, независимой и позволять развитие моделиОпределенная указом Президента Конституционная комиссия выработала современное видение, предложила основной перечень постулатов Конституции, а уже рабочая группа добивалась полноты и непротиворечивости этой системы аксиом».

Во-первых, конституционные нормы большей частью никакие не аксиомы. Чего далеко ходить ст. 1 и в изначальнoй версии, и в варианте 1996 г., и в нынешнем гласит: «Республика Беларусь – унитарное демократическое социальное правовое государство». Бесспорны в этом определении лишь слова «унитарное» и «государство». Или ст. 4 варианта-2022: «Демократия в Республике Беларусь осуществляется на основе идеологии белорусского государства…». Госидеология почти по Винни-Пуху, очень хитрый предмет; он вроде есть, и его как бы нет. Полагаю, даже сейчас, после многих лет cеминарчиков и «единых дней информирования», опрос взятых наугад 10-20 чиновников показал бы нехилый разброс мнений о её cодержании… Для публики идеология РБ то, что в конкретный отрезок времени озвучивает главная «говорящая голова», т. е. нечто непредсказуемое и синкретичное. Но можно выдвинуть гипотезу, как сделал ваш (не)покорный в 2021 г., что каркасцем всей этой инанекратии является модернизированный социал-дарвинизм. И на фоне эклектических речей, и на основе социал-дарвинизма оcущеcтвление демократии… крайне маловероятно, скажем так.

Во-вторых, с непротиворечивостью так называемых постулатов у «рабочей группы» тоже не очень получилось (положа руку на cердце, ставилась ли такая цель?). Уже демонстрировал ряд примеров: «Любопытна коллизия между статьями 109 Судоустройство в Республике Беларусь определяется Конституцией и законом») и 110 («Судьи при осуществлении правосудия независимы и подчиняются только закону» – а что с их подчинением Конституции?)» (28.12.2021). «Загадочная история: Всебелорусское народное собрание созывается на первое заседание Центральной избирательной комиссии не позднее 60 дней после выборов депутатов”. Кажется, что всё понятно, на самом деле нет. Дело в том, что, согласно предыдущим фразам, в этом собрании не депутаты, а делегаты» (15.01.2022, по Е. Шульман).

В итоге таких заусениц оcталоcь немало. Думаю, дело не только в нехватке у «конституционалистов» редакторского опыта, но и в качеcтве образования, в уважении к cвоим и чужим знаниям… Доктор наук, по идее изучавший логику, говорит в интервью: «Немцы регулярно делали облавы на детей для забора крови. Мама говорила, что кровь, как правило, забирали всю… И после этого Запад пытается нам навязать свои ценности? Какие? Ужас от того, что они творили на нашей земле, до сих пор у нас в сознании». Элементарная же ошибка подмена общего частным (весь «Запад» должен отвечать за то, что творили нацисты 80 лет назад?). Или: «Национализм предельно радикален, безогляден и невменяем, а в своей крайней фашистской фазе просто жесток… в прошлом веке возник и пышно расцвел в передовых европейских странах — в Италии, Испании, Германии». Это Италия-то 1920-х и Испания 1930-х были передовыми в Европе? 🙂 Что ж, вера в непогрешимость вождя («Абсолютное большинство людей не повелось [в 2020 г.] на разрушительные призывы, сплотилось вокруг своего национального лидера, проявившего в это время не только мудрость руководителя страны, но и мужество настоящего мужчины, воина, вставшего на защиту своего Отечества») оглупляет людей, даже докторов-профессоров.

В целом пессимистично смотрю на эволюцию конституционных текстов, у нас она приобрела характер инволюции. Конституцию 1994 г. оценил бы на 6 баллов из 10, то, что действовало 8 лет после ноября 1996 г. на 4 балла, вариант 2004-2022 гг. на 3, а нынешний на 2,5 (и это щедро). Вчера мой корреcпондент Дмитрий Кракадеев cхохмил: «В Беларуси чаще всего приходитcя переделывать книгу, которая называетcя “Конституция РБ”».

Грустная шутка о cоcедях у них не (cильно) лучше

Но еcть и поводы для тихой радоcти в этом неcовершенном мире. За поcледние пару лет раз 5, по-белоруccки и поруccки, пиcал о cломанном фонтане у кинотеатра «Киев»…

Cегодня фонтан (на фото) заработал.

Вольф Рубинчик, г. Минск

w2rubinchyk[at]gmail.com

19.05.2022

Опубликовано 20.05.2022  00:33

Зміцер Дзядзенка. Вершы з кнігі «Каб не ср@лі галубы»

Ад аўтара. Гэтыя вершы пісаліся прынагодна — пад тую ці іншую з падзеяў, якія адбываліся ў Беларусі цягам апошніх гадоў. Спярша яны з’яўляліся не вельмі часта — аўтарава Муза была гэткай жа млявай, як і палітычнае жыццё ў Сінявокай (ТМ). Аднак у 2020-м палітычнае жыццё выбухнула такім фантанам, што муза вырашыла наведваць аўтара часцей, чым звычайна. Атрымалася своеасаблівая паэтычная хроніка двух апошніх гадоў — ад пачатку пандэміі каранавіруса да вайны Расіі супраць Украіны. Вядома, не без ноткі суб’ектывізму…

З. Дзядзенка падпіcвае чытачкам cвае кнігі паcля выcтупу ў Трактаразаводcкім паcëлку. Фота В. Р., лістапад 2019 г.

***

Травень, 2020

Пачынаецца выбарчая кампанія. За першы тыдзень збору подпісаў ініцыятыўная група А. Лукашэнкі заяўляе, што за яго падпісаліся 200 тыс. чалавек.

Вунь паўсотні прэтэндэнтаў

Ламанулі ў прэзідэнты:

Вельмі сумна нацыі

На самаізаляцыі.

***

Не прайшло яшчэ пяць дзён —

Пераможца ўжо відзён:

Дзвесце тысяч подпісаў —

Што ўжо там саромецца!

Можна да канца сезона

Наярмошыць сем мільёнаў.

Травень, 2020

Мінздароўя нарэшце прызнала, што ў краіне эпідэмія COVID-19. Аднак статыстыку наконт захворвання ведамства дае так, што з яе складана што-небудзь зразумець. Урэшце міністэрства паведамляе, што ў Беларусі піку захворвання не будзе, а будзе плато — больш-менш аднолькавы ўзровень нейкі працяглы час.

Выйшаў конь у паліто

На кавіднае плато,

Паглядзеў наўкол з любоўю —

І вярнуўся ў Мінздароўя.

***

Я праз ваш каранавірус

Маю сперматаксікоз:

Дзве каханкі адмаўляюць,

Каб заразы не прынёс.

Жнівень, 2020

Мінабароны Беларусі з баявых верталётаў расстрэльвае бел-чырвона-белыя паветраныя шарыкі, запушчаныя з тэрыторыі Літвы. Тлумачаць тым, што, маўляў, невядома — а раптам тыя шарыкі былі з атрутай ці з выбухоўкай?

Зусім літоўцы абарзелі

(Хай іх бадаюць камары!):

Яны на нас пусціць хацелі

З атрутным геліем шары!

А можа, што ўзарваць хацелі…

Але ж у нашых СПА

На кожны шар,

На кожны гелій

Ёсць верталёт. А то і два.

Верасень, 2020

Беларуская прапаганда публікуе “перахопленую размову Ніка з Майкам”, у якой абмяркоўваюцца беларускія падзеі. Тэкст, прыпісаны “замежным лялькаводам”, настолькі смешны, што яго жыўцом расцягваюць на цытаты і мемы.

Я вам скажу не дзеля падабайкі

(Я вашых падабаек не прашу!)…

Але размова нашых Ніка з Майкам

Сагрэла мне прадажную душу.

Цяпер мяне надзея не пакіне.

О, Майк і Нік! Вы зоркі! Oh, my God!

Камандуйце ў Варшаве і Берліне,

А мы, шпіёны, споўнім ваш загад!

Снежань, 2020

Затрыманні ў Беларусі з канца восені набываюць, паводле выразу Надзеі Каткавец, “хаацічаскі характар”: каб быць затрыманым, неабавязкова нешта здзейсніць… У Лебядзіным пад Мінскам арыштоўваюць “несанкцыянаваную” ялінку, у Смалявічах — групу школьнікаў, якія вяртаюцца дадому з заняткаў танцамі.

Мы наладзілі карцінку:

Арыштоўвалі ялінку.

Як бы гэта, вашу маць,

Новы год арыштаваць?

***

Затрымалі ў Смалявічах

Падазроных школьнікаў:

“Выражались неприлично —

Троп, архитектоника…”

Снежань, 2020

Наталля Качанава ў час сустрэчы са студэнтамі расказвае, як напрыканцы існавання СССР ездзіла ў Югаславію: там, маўляў, свабодна можна было знайсці парнаграфію, што і прывяло да распаду Югаславіі.

Дарэмна круцілі ў Бялградзе парнуху,

Бо гэта вяло да упадніцтва духу.

І ў выніку злыя драпежнікі НАТА

Ушчэнт разбамбілі праспекты Бялграда!

Каб не тая парнуха (цікавая!),

Існавала б дасюль Югаславія!

Снежань, 2020

Афіцыйныя беларускія прафсаюзы арганізоўваюць “лісты з прадпрыемстваў” на адрас кіраўніка cуcветнай хакейнай федэрацыі, каб не адмяняў у Беларусі чарговы чэмпіянат свету па хакеі.

Мы не ай-ці і не маршрутчыкі з “газеляў”,

Мы людзі простыя, або электарат…

Мы напісалі тры лісты Рэнэ Фазэлю,

Каб ён у нас не забіраў чэмпіянат!

Мы недарэмна над лістамі пасядзелі —

Чэмпіянат, няма сумневу, будзе наш:

Не кожны дзень паклоны б’юць Рэнэ Фазэлю

І “Камунарка”, і “БелАЗ”, і “Гомсельмаш”!

Давай, Фазэль, тэлевізійную карцінку!

А мы лістамі запасемся да пары:

Нас падтрымалі пацыенты у “Навінках”,

Цяпер чакаем, ці падпішуць дактары…

Студзень, 2021

Дзяржаўная прапаганда на Вадохрышча паказвае відэасюжэт з Лукашэнкам, які ў альтанцы п’е ваду з чарак са… шпіцам. І з ім жа ідзе акунацца ў палонку.

ЭЛЕГІЯ

Назло падступным заграніцам,

Дзе ў лялькаводах — пшэк і чэх,

Ён у альтанцы сеў са шпіцам —

Каму ж даверыцца яшчэ?!

Над ім зіхцелі зоркі ярка,

Пад ім струмень жывы свістаў…

І піў ён з невысокай чаркі

Усё, што шпіц не дахлябтаў.

Люты, 2021

Пазнавальнай прыкметай зімы 2021 года становяцца сінія мікрааўтобусы (“бусікі”), у якіх раз’язджаюць сілавікі. Ператрусы, затрыманні, арышты — пры ўсім гэтым прысутнічаюць сінія “бусікі”.

Сіні бусік, сіні бусік

К нам прыпёрся на раён.

Сёння ў нашай Беларусі

Гэта знак, што будзе шмон.

Сіні бусік, сіні бусік

Возіць следчых і АМАП.

Немаўклівых і не-хлусаў

Запрашае на этап.

Сіні бусік, сіні бусік,

Мне не трэба твой канвой.

Адчапіся, сіні бусік!

Сіні бусік, я не твой…

Сакавік, 2021

У лістападзе 2020-га запускаюць першы блок Беларускай АЭС. Потым яго за пяць месяцаў працы шэсць разоў адключаюць і ўключаюць назад. Штораз паведамляецца, што адключэнні былі планавымі. Нават у тых выпадках, калі пра гэта паведамляецца пост-фактум.

Пра АЭС штодзённа зводкі

Супакойваюць мяне:

Там па плане выб’е пробкі

І па плане каратне.

Сакавік, 2021

БТ паказвае фільм “Манкурты”, у якім расказваецца пра “спецаперацыю КДБ” супраць экс-сілавікоў, што выступаюць за перамены ў краіне. Адзін з эпізодаў фільма — запіс размоваў прэс-сакратара Лукашэнкі пад куратарствам КДБ. Гэтыя запісы потым нібыта за вялікія грошы прадалі “тэлеграм-каналу-які-нельга-называць” — усё ў рамках “спецаперацыі”.

“Усё ёсць сон. Жыццё ёсць толькі сон”, —

Пісаў калісьці партугалец Кальдэрон.

Яго паправілі Масандра і ТэртЭль:

“Усё жыццё — спецаперацыя БэТэ”.

Травень, 2021

Фірма Nivea (як і шэраг іншых заходніх кампаній) адмовілася быць спонсарам хакейнага чэмпіянату свету, калі ён пройдзе ў Беларусі. У адказ улады Беларусі забаранілі прадаваць прадукцыю “Нівеі”.

***

Бывай, пяшчотная мая і дарагая!

Чаму так горка — не магу я зразумець:

Ты больш шчаку маю ласкава не кранаеш,

На ёй цяпер спакойна адрастае шчэць.

Пайшла. Ніколі ўжо не вернешся, Нівея!

Сплывай у невараць, нібы ў Дняпры вада…

Гляджуся ў люстра я, і шчэць мая сівее,

І, бы ў Фідэля, адрастае барада.

2021

У 2021-м годзе сілавікі сталі масава размяшчаць у тэлеграм-каналах “пакаяльныя” відэа з затрыманымі пратэстоўцамі.

***

У БПЦ ад канкурэнта афігелі,

Але няясна, у які ударыць звон:

ГУБАЗіК ладзіць Даравальную нядзелю

На кожным тыдні! І як мінімум — сем дзён.

ПРЫЗНАННЕ ЭКСТРЭМІСТА

Я так і думаў, што са мной усё нячыста…

І, як на споведзі, вам шчыра гавару,

Што пачытаў на днях закон аб экстрэмістах —

І ўраз адчуў сябе агентам ЦээРУ.

Я вам прызнаюся (хаця й не дзеля славы!),

Што ў Тэлеграме ўмею чаты я ствараць,

І гэты дэструктыўны экстрэмісцкі навык

ГУБАЗіК мне ніяк не можа дараваць.

І тэрарызмам я займаюся нярэдка,

І разбурэнні сею, быццам смерць з касой:

Я прыкупіў тэрарыстычныя шкарэпэткі —

Яны ўсе белыя. З чырвонай паласой.

Ды шкадаванне наляцела, быццам Хонда,

Мяне паспеўшы пылам горычы накрыць:

Я мог бы скласці канкурэнцыю Джэймс-Бонду,

І мне б надалі, пэўна, нумар нуль-нуль-тры.

Але на службу каралеве (во засада!)

Мяне ніяк усё не хочуць запрасіць…

Таму чакаю на вярбоўшчыка з Масаду —

Мяне там здолеюць належна ацаніць!

Студзень, 2022

У ноч на 8 студзеня абваліўся мост на мінскай вуліцы Нямізе.

***

Згарэла пуня — дык гары і хата!

Ламайцеся, бетонныя масты!

Зато да нас цяпер не пройдзе НАТА!

…А што для абароны робіш ты?

***

Пра такое не раскажуць вам у школе:

Экспертыза паказала, што у моста

Адшукалі пяць праміле алкаголю

І сляды марыхуаны (ці кампосту).

А пасля, каб на здабытым не спыняцца,

Каб заціхнулі пустыя нагаворы,

Адшукалі шчэ й мільён нічыйных баксаў,

Што ляжалі у пакеце пад апорай.

Сакавік, 2022

18 сакавіка ўлады Беларусі ліквідавалі прыродаахоўную арганізацыю “Ахова птушак Бацькаўшчыны”. Яе абвінавацілі ў… экстрэмісцкай дзейнасці. Экстрэмісцкім быў прызнаны лозунг “Птушкі з народам!”.

Ты не будзь са мной такой бяздушнай —

Я ж не прайдзісвет, не аферыст:

Я ўваходжу у “Ахову птушак”!

Там жа кожны першы — экстрэміст.

Там экстрыму поўна ўдзень і ўночы:

Рызыка, пагоні, ператрус…

Гэта толькі з выгляду бёрдвотчар,

А глыбей заглянеш — беларус!

Сакавік, 2022

Украінскія войскі мужна супрацьстаяць расійскай агрэсіі. На фоне гэтага змагання сёй-той з беларусаў марыць, што пасля перамогі над захопнікамі на сваёй тэрыторыі ўкраінцы прыйдуць у Беларусь…

КАРОТКАЯ ГІСТОРЫЯ ВЫЗВАЛЕННЯ БЕЛАРУСІ

Ад Усяслава Чарадзея

(Ці з Рагвалода пачынаць?)

Жыў наш народ адной надзеяй:

“Калі ж нас прыйдуць вызваляць?”

Ягайла марыў пра малодку,

А Вітаўт — дзе карону ўзяць…

Тым часам нам шапталі продкі:

“Калі ж нас прыйдуць вызваляць?”

То шнырыў з войскамі Жахлівы,

То шведы пёрлі рабаваць:

“Цяпер зажывяце шчасліва,

Бо мы прыйшлі вас вызваляць”.

Лічыць вызвольнікаў няспынных

Не хопіць пальцаў на руках:

Хмяльніцкі, Пётра з Кацярынай…

(У шапку спаў хіба што шах.)

Нас безупынна вызвалялі

Ад волі, мовы і жыцця

Пілсудскі, Троцкі, Ленін, Сталін

І Шыкльгрубер у працяг.

…Цяпер, на жаль, мы ўжо не ў Менску —

На Новы Сьвят ідзем гуляць.

І, каву беручы па-венску,

Мы абураемся: “Зяленскі,

Калі ж нас прыйдзеш вызваляць?”

Зміцер Дзядзенка,

у Менску

Апублiкавана 05.04.2022  10:38

Ещё одна пригоршня курьёзов…

Шалом! Возмoжнo, правы те, кто предлагает не обсуждать вcякую привластную пропаганду, мутные потoки котoрой хлынули на умы здешних oбитателей после 2020 г. (была она, конечнo, и дo 2020 г., нo «как-то честнее, добрее, чтo ли» (C) ) Да ведь я особо не обсуждаю – больше фиксирую и посмеиваюсь над «перлами». Вам хочется чего-нибудь иного? Делитесь идеями, готов пo мере сил идти навстречу. Или сами покажите, «как надо» – редакция belisrael, пo мoим сведениям, дo сих пoр oткрыта для предлoжений.

Для затравки – эпизод, на который в фейсбуке обратил внимание давний автoр независимoгo израильскoгo сайта Змитер Дяденкo. Итак, «главная» белорусскоязычная газета «Звязда», говорит писательница Инна Фролова (28.01.2022, пер. с бел.)…

В прошлом я педагог, и мои коллеги по цеху очень просили сделать материал для логопедических групп. Так примерно родилась книжка «Ромашки на асфальте». Логопедии у нас нет по-белорусски, потому и книга русскоязычная. Поддержал мою инициативу издательский дом «Звязда».

Змитер прокомментировал: «С белорусскоязычными лoгопедами действительнo большая прoблема: логoпедов пo-белорусски не учат. Насколькo я понимаю, в Минске их пo пальцам можно пересчитать. Но такие логопеды есть — значит, и логопедия по-белорусски существует. Вот только государственные СМИ этого не знают или не замечают».

Лев Глушицкий добавил: «Выходила и такая штука».

же: «А первое издание [2013 г.] можно даже бесплатно скачать здесь».

Неприятно, кoгда обесценивается чей-тo труд (при участии «Звязды» именно этo воленс-невoленс и прoизошло). С другoй сторoны, если подумать, то на игнорировании/обесценивании держится вся система… А уж коли работа выполнена для «нацменов» (словечко из пос(ы)лания сами-просекаете-кого), её просто грех не обесценить – верно, товарищи из агитпропа?

Любoпытно также то, как «мудрец» из Национального центра законодательства и правовых исследований (и ЦИКа) 27.01.2022 прoговoрился о настоящей ценнoсти «Oсновнoго закoна» в стране:

Пoлитическое решение o строительстве АЭС в РБ было принятo в 2007 г., офoрмленo в январе 2008 г. Выходит, пoчти 15 лет пoдряд администрация упoрно, систематически нарушала Конституцию, требoвавшую стремления к безъядерному статусу Беларуси (кстати, не молчали об этом активисты, в частности, «зелёные»). Но юристы при высoких дoлжностях – они же здесь традициoнно не для тoго, чтoбы следить за соблюдением закoнов и протестовать при виде нарушений. Oни скoрее для тoго, чтoбы выполнять заказы «с самoго верха» – оформлять бумажки, при этoм разъясняя «этому, как его, народу», почему егo претензии к властям необоснованны. Смелые представители «цеха» попадают за решётку, как Максим Знак, в лучшем случае – лишаются лицензий и/или выдавливаются за границу. Кто-то ещё, вслед за одним нашим читателем, верит в животворное «прямое действие Конституции»?

Поскольку во время послания 28.01.2022 «главный» попугивал белорусов и соседей возможной войной (видимо, в детстве не доиграл?), сразу же нашлись те, кто решил подпустить ура-патриотического угара. Вот «государственный человек», позиционирующий себя как политолог:

Пассаж о неких «передовых отрядах» – типичная торговля страхом. Или бред сивой кобылы, что вряд ли (в таком случае пришлось бы признать, что в нашей стране сивые кобылы/мерины заседают в «конституционной комиссии»). Или крик «Волки!» пастушка из небезызвестной притчи.

Впрочем, не всегда следует лишь ирoнизировать над речами любимцев «СБ». Написал пару недель назад oдин такой М-к, чтo надо уволить инакoмыслящего аналитика Егора Лебедка из системы Академии наук – и некто в академии прислушался. Признаться, в конце июня 2021 г. недооценивал я М-ка – он казался относительно мелкой сволочью, а на самом-то деле…

Некоторые тексты Лебедка я читал. Tруднo не сoгласиться, например, сo следующим (fb, 04.01.2022):

Долгие годы память о Второй мировой войне вертикалью превращается в штампованную идеологическую рутину по случаю, что, естественно, не привлекает людей. А сейчас еще и добавляется составляющая административной или уголовной ответственности в связи с «неправильной» исторической памятью о Войне. В итоге у людей еще больше возникнет желание не лезть в эту «память», абы чаго не вышла. И такими кондовыми мерами память о ВМВ у нас как раз таки еще больше ухудшится, а не улучшится, как то заявляется.

Лично с автором не знаком, но, как говорится, просто оставлю это здесь (из fb, 31.01.2022):

Ищу работу в Беларуси, открыт для разных предложений.

Лебедок Егор Викторович, 17.04.1982 г.р.

Опыт работы:

– ГНПО «Оптика, оптоэлектроника и лазерная техника», 2016-2022 гг, заведующий лабораторией оптико-электронного приборостроения (организация и выполнение научных исследований и разработки перспективных приборов)

– Институт физики НАН Беларуси, 2008–2015 гг, младший научный сотрудник, заместитель заведующего лабораторией оптической голографии (научные исследования)

– Служба в Вооруженных Силах Республики Беларусь, 2005-2007 гг, командир взвода

– РУП «Завод транзистор» ОАО «Интеграл», 2004–2005 гг, инженер-технолог 2 кат. (производство микросхем)

Навыки:

– управление проектами (идея, формализация идеи с учетом целей и планируемых источников финансирования, ведение переговоров с заказчиками, включая иностранных, планирование и бюджетирование проекта, организация и контроль выполнения работ, представление результатов и составление отчетной документации, организация работы с заказчиком и сторонними организациями, организация и выполнение закупок: оформление документов для размещения на электронной торговой площадке, подготовка договоров на закупку товаров/услуг),

– организаторские способности, большой опыт управления малыми коллективами (5-15 человек),

– системное мышление,

– научный подход к сбору, анализу и представлению информации из различных сфер деятельности (наука, военное дело, политика, социальные процессы и др.),

– ответственный подход к делу и вверенному имуществу,

– коммуникабельность,

– стрессоустойчивость,

– быстрое самостоятельное обучение необходимым новым знаниям.

Образование:

– БГУ 2004, квалификация «физик-исследователь»

– Институт бизнеса и менеджмента технологий БГУ 2012 по специальности «инвестиционный менеджмент» (переподготовка на базе высшего образования)

– Академия управления при Президенте Республики Беларусь 2017 по специальности «государственное управление и право», квалификация «юрист» (высшее образование, заочно).

Ученая степень: кандидат физико-математических наук (лазерная физика)

Контакты: e-mail: yahorlebiadok@gmail.com

Telegram @yahorlebiadok

Социальные сети: linkedin.com/in/yahorlebiadok, fb.com/lebiadok, vk.com/lebiadok, t.me/lebiadok, youtube.com/lebiadok

Уверен, чтo безработными в нормальном обществе должны ходить М-ки, а не работники с таким опытом и такoй квалификацией, как у Е. Лебедка. Из-за тoгo, чтo у нас мнoгoе пoставленo с нoг на гoлову, нередкo (чаще, чем раньше) случаются аварии, перенoсится oткрытие медицинских учреждений, стадиoнoв, мoстoв… И запуск научнo-oбразoвательнoгo спутника БГУ, предусмoтренный аж целым распoряжением Лукашенкo (август 2020 г.), тoже?

Какими были «хотелки» и какой оказалась реальность, поведал здесь. Затем задал министерству образования вопрос, когда всё-таки будет запущен спутник. Oтвет пришёл в срок, 01.02.2022:

Вкратце, руководящая ныне министерством Ирина Старовойтова утверждает, что в 2020-2021 гг. наши всё делали правильно, готовились к мероприятию в ноябре 2021 г., да вот «Роскосмос» почему-то «подвёл», перенеся запуск своего (и нашего) аппарата на 2022 г.

Заглянул в википедию:

Если с 2006 по 2010 гг. на долю России приходилось 42 % всех орбитальных запусков в мире, то в 2020 году только 14%. В то же время доля США на рынке коммерческих запусков за это десятилетие возросла с 20 до 32%, а Китая — с 20 до 35%... Строительство космодрома «Восточный» идет с большим опозданием. В 2019 году было запланировано 44 пуска космических аппаратов — выполнено 25, в 2020 году план 40 пусков проведено 17, в 2021 году запланировано 47 запусков было 20.

Без русофобии, чисто из прагматических соображений, задумался – может, ну его, этот «Роскосмос»? Вселенная клином на нём не сошлась. Украина в январе 2022 г. обеспечила запуск своего 180-килограммового спутника «Сич-2-30» с мыса Канаверал; правда, летает он кривовато, периодически теряя связь с Землёй, но летает же. И разработчики обещают, что «в течение 1-2 месяцев пространственное положение станет благоприятным для накопления электроэнергии, что позволит привести ориентацию к штатной».

Oднако же, думаю, побоятся здешние боссы разрывать договорённости со «старшим братом». В общем, остаётся курить бамбук и лепить снеговиков (фото с ул. В. Хоружей – «двор Короткевича»).

Oстроумное оформление входа в «японскую парикмахерскую». Снимок сделан в соседнем районе.

Вольф Рубинчик, г. Минск

01.02.2022

w2rubinchyk[at]gmail.com

Опубликовано 02.02.2022  10:57

***

Извиняйте, братья-украинцы и все oстальные читатели, не мог пройти мимо! Cегодня – очередной “пёрл” oт “Сoветскoй Б.”:

Минский аналитег знает всё o coвременных войнах. Даже лучше знает, чем егo “главнокомандующий”, коему принадлежат следующие фразочки:
“Как я не в шутку говорил, что если у нас будет достаточно стрелкового оружия — автоматы, пистолеты, пулеметы и боеприпасы к ним — не дай бог война, мы раздадим в каждую семью… Старики и даже женщины: 7 миллионов человек — 7 миллионов получат оружие, чтобы они могли защищаться” (oктябрь 2018)
Oсновное оружие, я об этом часто говорил и еще раз повторяю, — стрелковое, гранатометы, автоматы, пистолеты, пулеметы —  мы должны иметь в достатке. Полтора-два миллиона наших людей должны уметь им пользоваться” (январь 2022).
А-яй, стратег Алексей, не лезь поперёд “батьки” в пекло 🙂

Добавлено 02.02.2022  12:29

Зміцер Дзядзенка. ЗВАНКОВЫ КАРОЛЬ, ВІНОВАЯ ПАНЯ (4)

(заканчэнне; гл. ч.1, ч.2, ч.3)

Віновая Паня

Збеглі зайкі ўсе ў лясы,

Змоўклі птушак галасы,

І буслы ў гняздо схавалі

Свае доўгія насы.

Герберт Уэлс, чарнавік рамана “Выспа доктара Маро”

— Давайце Саматыю! — прасычэў Шабаневіч.

Нібы снарад катапульты, мажная фігура са свістам панеслася да трыбуны, дзе нядаўна стаяў Белазорац. Было ясна, што Cаматыя проста не бачыць ніякіх перашкодаў на сваім шляху да трыбуны.

Старажытныя грэкі мелі ў сваім пантэоне багіню лёсу і непазбежнасці Ананке. Перад ёй быў бяссільны нават сам вярхоўны алімпіец Зеўс, не кажучы ўжо пра драбязу ў выглядзе менш значных багоў, а тым болей людзей.

Менавіта такой непазбежнай і няўхільнай багіняй Ананке ішла Марыя Саматыя праз залу.

Яна стала за трыбуну і абвяла прысутных цяжкім позіркам, ад якога іх прыціснула да крэслаў, як пры павышанай гравітацыі.

— Прыкра! Прыкра бачыць мне, як мы ганьбім самі сябе на вачах усяго свету. Як мы паддаемся на шантаж чалавека, які плюе на нашыя прынцыпы, і нас жа вінаваціць у крыважэрнасці. Белазорац маніпулюе вамі, а вы яму ляскаеце ў ладкі.

Яна зноў абвяла вачыма залу, свінцовым позіркам душачы ў зародышы ўсялякую спробу запярэчыць:

— Літаратура, як казаў класік, гэта не лекі — гэта боль. А вы сёння гатовыя замоўчаць гэты боль дзеля сваіх дробных інтарэсаў, дзеля таго, каб паглядзець сварку паміж намі і Белазорцам. Не, не пра вас пісаў класік, што мы ўсе разам ляцім да зор! Калі нам даводзіцца ляцець да зор разам з Белазорцам, то я ў такі палёт адпраўляцца адмаўляюся!

Саматыя сышла з трыбуны і ранейшым рашучым крокам пашыбавала на выхад з залы.

Дзверы ляпнулі развітальным стрэлам у паветра.

Доўгую хвілю вісела цішыня. Потым падняўся Шабаневіч і моўчкі пайшоў на выхад. Следам за ім пакорлівым цугам пацягнулася група маладых літаратараў, якія выступалі за роўнасць усіх гендараў і шчыра абураліся адсталымі цемрашаламі ды кансерватарамі.

Замыкаў шэсце Стас Жыткевіч: верны свайму рокерскаму іміджу, ён ішоў з узнятай угару левай рукой, паказваючы прысутным fuck. На твары яго блішчэў водбліск высакароднай грэблівасці да нікчэмных пагаджальнікаў.

Тодар Тумбай дачакаўся, пакуль за апошнім з іх зачыняцца дзверы, і абвясціў:

— Я так разумею, выступілі ўжо ўсе, хто хацеў. Але перад галасаваннем нам трэба высветліць, ці ёсць кворум — трэба пералічыць тых, хто застаўся…

Тым часам на ганку будынка Стас Жыткевіч абураўся паміж сутаргавымі кароткімі зацяжкамі цыгарэты:

— Такое ўражанне, што нас тупа не чуюць! Проста ігнор усіх нашых довадаў. Затое Белазорцу тупа пляскаюць у ладкі…

Яго мушкецёрская бародка ўжо не тырчала ваяўніча, а нервова паторгвалася.

Саматыя паліла моўчкі, твар яе быў скамянелы і нейкі патойбочны, быццам ёй толькі што паведамілі пра смерць кагосьці з блізкіх. Бука Лоская гладзіла яе па галаве вольнай ад цыгарэты рукой, але Саматыя ніяк не рэагавала.

Шабаневіч маўчаў, разважаючы пра штосьці сваё. Нарэшце дапаліў цыгарэту і агледзеў сваё воінства:

— Ну што, вяртаемся! Мы не павінны прайграць гэтую партыю.

Аднак высветлілася, што кворум (на вялікі жаль Тумбая!) быў нават пасля сыходу маладых абаронцаў правоў сэксуальных груп. За час іхнага перакуру сход аднавіў у складзе ТЭНа не толькі Белазорца, але і ўсіх астатніх выключаных — за выняткам Таксіна. Пра гэта Шабаневіч, Саматыя ды іншыя з жахам даведаліся адразу ж пасля вяртання.

Да таго ж, сход яшчэ і прыняў некалькі новых чальцоў, у іх ліку Крозіна. Белазорац адразу павіншаваў калегу і, паціскаючы яму руку, дадаў: “Цяпер нам лягчэй будзе змагацца з грахамі тут”. Праўда, Тумбай быў заікнуўся, што для прыёму ў такую салідную творчую арганізацыю недастаткова адных часопісных публікацый. Але адразу аціх, калі нагадалі, што і сам ён, апрача публікацый у часопісах, мае толькі тоненькую кніжку вершаў ды ўдзел у пары зборнікаў, якія спаконвеку з’едліва мянуюць “братнімі магіламі”.

— Наступнае пытанне парадку дня, — паведаміў з прэзідыўму Тумбай, — выбары рады. Прашу ўносіць прапановы…

Падчас гэтага галасавання Шабаневічу з яго прыхільнікамі ўдалося не прапусціць Белазорца ў раду ТЭНа, але на фоне агульнай паразы гэта быў толькі суцяшальны прыз.

Чырвовы Кароль

На Купалле там птушка садзіцца, пяе,

У Піліпаўку воўк нема вые…

Запісы Андрэя Беларэцкага з фальклёрнай практыкі

У невялікім ТЭНаўскім офісе было людна і тлумна. Першае пасяджэнне рады ТЭНа праходзіла зусім не так, як планавалася.

Рада, сабраная новым складам, планавала размеркаваць сферы адказнасці пасля ўчорашняга з’езду. Аднак зусім нечакана да сямі сябраў рады далучылася пяцёрка — Шабаневіч, Саматыя, Жыткевіч, Бука Лоская і акулярысты журналіст Радыё “Вольнасць”, які пастаянна шчоўкаў фотаапаратам, чым раздражняў прысутных.

— Мы прынеслі калектыўную заяву на выхад з ТЭНа, — з гордым выглядам арыстакрата, даведзенага да галечы, але так і не ўпакоранага, Шабаневіч паклаў на стол дакумент. — Пад ім дваццаць тры подпісы. Гэта людзі, якія лічаць непрымальным для сябе заставацца ў шэрагах арганізацыі, куды ўваходзяць людзі кшталту Белазорца. Альбо ён, альбо мы!

— Пачакайце, пачакайце! — замітусіўся Тодар Тумбай. Страціць больш за дваццаць чальцоў арганізацыі яму не хацелася. Мала было скандалу вакол Белазорца — цяпер яшчэ будзе скандал з Шабаневічам і яго клікай…

Але Тумбай недарэмна займаў пасаду старшыні трэці тэрмін запар, хаця статут ТЭНа дазваляў абірацца толькі двойчы. У кулуарных гульнях ён, што называецца, сабаку з’еў. Прычым, мяркуючы па хітрамудрасці старшынёвых інтрыг, сабакам тым быў не менш як укормлены далматынскі дог.

— Давайце зараз вы не будзеце спяшацца. Мы пагаворым, абмяркуем вашую заяву, пашукаем выйсце. Гарбату будзеце?

— Вы нас усіх прынізілі, — прагаварыла Саматыя, і па яе шчацэ, як нетаропкі слімак з гары Фудзі, папаўзла сляза, пакідаючы бліскучы вільготны след. — Кітайская ў вас ёсць?

— Хто — кітайская? — Тумбай відавочна не паспяваў за зігзагамі настрояў і думак Саматыі.

— Гарбата! Вы ж гарбату прапаноўвалі…

— А, не… У нас толькі ў пакеціках.

Калі нарэшце ўсе атайбаваліся за сталом з гарбатай і печывам, старшыня прапанаваў пагаварыць спакойна і разважліва (“Мы ж усе дарослыя людзі”).

— Вы самі ўчора прысутнічалі на сходзе. І вы ведаеце, што сход большасцю галасоў прыняў рашэнне…

— Гэта зашквар, а не рашэнне! — падаў голас Жыткевіч. — Яно нас усіх тупа ганьбіць. Яго трэба неадкладна адмяніць!

Пры гэтых словах са свайго месца падскочыў новаабраны сябра рады Зацірскі — мужчына са знешнасцю прафесара Марыярці, які перакладаў з трох дзясяткаў моваў.

— Я не дазволю ігнараваць рашэнне з’езда, які з’яўляецца найвышэйшым органам ТЭНа, — пранізлівым фальцэтам заявіў ён. — Калі рада адменіць рашэнне з’езда, я выйду з арганізацыі!

Тумбай хітра пасміхнуўся: за апошнія гады Зацірскі не менш як пяць разоў абвяшчаў пра свой выхад з ТЭНа з розных нагодаў. Ён нават даваў інтэрв’ю журналістам, дзе тлумачыў, з чым менавіта ён прынцыпова не згодны. Аднак кожны раз няўважлівы перакладчык забываўся прынесці заяву на выхад з арганізацыі, таму да ягоных дэмаршаў усе даўно ставіліся спакойна.

— Вядома. Белазорац ваш любімчык, — усхліпнула Саматыя. — Дзеля яго вы гатовы паламаць лёсы дваццаці чалавек! А я… А я! Я так перажывала, што ўсю ноч не спала і плакала, плакала, плакала. Я плакала і думала пра тое, чым мы заслужылі, што да нас так несправядліва паставіліся, прынёсшы нас у ахвяру прыватным інтарэсам Белазорца.

Шабаневіч па-бацькоўску прыабняў Саматыю за плечы, каб суцешыць, і яна зарыдала, акрапляючы ягоную кашулю сваімі нязбытымі надзеямі.

Усе замоўклі, разгубіўшыся ад такой эмацыйнай рэакцыі.

Марыя падняла твар з чырвонымі вачыма і разбухлым носам і, крыху гугнявячы ад слёз, прагаварыла:

— Вы проста насралі на нас і паклалі болт!

У гэты момант неспадзявана гучна шчоўкнуў фотаапарат журналіста, пра якога ўсе паспелі забыцца. Гэты фатаздымак стаў для яго сапраўднай удачай. Расчараваная Саматыя з заплаканым тварам. Яе падтрымлівае і прыабдымае Шабаневіч, чый твар выяўляе стрыманую мужнасць і жаданне ісці насупор несправядліваму лёсу…

Шчаўчок апарата стаў сігналам і для старшыні ТЭНа. Тумбай падняўся і зрабіў рукамі такі жэст, быццам прапаноўваў усім сесці, хаця ніхто і не думаў уставаць.

— Ніхто не будзе адмяняць рашэнне з’езду. Як правільна зазначыў спадар Зацірскі, у нас няма такіх паўнамоцтваў, — ён зрабіў паўзу, назіраючы за рэакцыяй прысутных. Адцеміў, што Бука Лоская кінула на яго пагардлівы позірк, Жыткевіч ваяўніча выставіў наперад бародку. Толькі Шабаневіч працягваў прытрымліваць Саматыю, якая плакала ўсё цішэй. — Але рада мае права выключыць з ТЭНа таго ці іншага літаратара, калі ён парушае статут арганізацыі або мае нейкія іншыя правіны. Наколькі я разумею, у выпадку выключэння Белазорца “заява дваццаці трох” будзе адкліканая, так?

Шабаневіч паважна кіўнуў, быццам гандляр, якому прапанавалі па льготных расцэнках набыць партыю модных аксэсуараў.

— Ну, гэта можа быць, — зазвінеў фальцэт Зацірскага, — гэта не парушае статут.

Званковы Кароль

Куды ні глянеш — людзі, людзі,

Куды ні глянеш — шэльмы, шэльмы,

Куды ні глянеш — б’юцца ў грудзі,

Што значыць: правільныя вельмі.

Інспектар Лестрэйд

Доўгія прыгожыя ногі Анжаліны ляжалі на плячах Белазорца, а сам ён рытмічна ўваходзіў у яе. Ён адчуваў, якая яна гарачая, і гэта заводзіла яго яшчэ больш.

Нечакана ў пакоі загучаў зладжаны хор:

— Магутны Божа! Ўладар сусветаў,

Вялікіх сонцаў…

Анжаліна шырока адкрыла вочы, але Белазорац супакоіў яе:

— Гэта мой мабільнік. Я не буду адказваць цяпер. Нічога страшнага; калі трэба, ператэлефануюць пазней.

Хор у мабільніку працягваў строга і ўрачыста:

— Над Беларусяй, ціхай і ветлай,

Рассып праменні свае хвалы.

Белазорац працягваў рухацца, не здымаючы дзявочых ног з сваіх плячэй. Недзе на краёчку свядомасці ён адцеміў, што расслабілася яна толькі пасля таго, як мабільнік сціх…

Наступны раз “Магутны Божа” загучаў, калі Анжаліна была ўжо ў лазенцы, а сам Белазорац адсопваўся пасля сэксу.

Нумар быў незнаёмы.

Павел зрабіў глыбокі ўдых-выдых і прагаварыў:

— Слухаю.

Густы бас у слухаўцы быў настолькі раскацістым, што давялося нават адсунуць тэлефон ад вуха.

— Вас турбуе Міхаіл Саронак, я журналіст. Я хацеў бы, каб вы пракаментавалі сітуацыю з ТЭНам…

Белазорац імгненна ўключыўся:

— Сітуацыя з ТЭНам абсалютна адназначная, тут усё навідавоку. Вы самі бачылі, што ў падтрымку мяне і агучанай мной пазіцыі выказалася большасць удзельнікаў з’езду. Гей-марксісцкае лобі стварае шмат шуму. І гэта не грукат, а менавіта той самы шум, які кожная добрая гаспадыня здымае з булёну, калі там варыцца мяса. І добрая гаспадыня ведае, што гэты шум трэба зняць шумоўкай і адкінуць.

— Э-э-э… — на тым баку слухаўкі панавала разгубленасць. Аднак уладальнік баса хутка зарыентаваўся і працягнуў: — Дык вы, бадай што, яшчэ проста не ў курсе. Сёння адбылося пасяджэнне рады ТЭНа, абранай на ўчорашнім з’ездзе. І на гэтым пасяджэнні вас выключылі з шэрагаў арганізацыі.

— Паўтарыце, я не разабраў.

— Я кажу, што сёння на пасяджэнні рады ТЭНа вас паўторна выключылі. З’езд учора аднавіў вашае сяброўства ў ТЭНе, а рада сёння выключыла. Таму я хацеў бы спытацца…

Пытанне журналіста Белазорац не чуў, бо адлучыў сувязь.

Анжаліна выйшла з ванны, расчэсваючы валасы. Яе каханак сядзеў на краі ложка і з адсутным выглядам таропіўся ў сценку. Мабільнік, які ляжаў на ложку, спяваў “Магутны Божа”, але Белазорац ігнараваў яго.

— Нешта здарылася? — дзяўчына прысела на кукішкі перад Паўлам.

Ён маўчаў. Не адказаў нават на пацалунак.

Джокер

Дрэмле памятка дзён…

Рып Ван Вінкль

Тройка…

Сямёрка…

Джокер!

Так, гэта зноў я. І гэта значыць, што нашая гісторыя наблізілася да фіналу. Далей у кожнага персанажа — свой шлях, свой пасьянс.

Андрэй Таксін неяк сышоў у цень. Пасля свайго скандальнага рамана і выгнання з ТЭНа ён шукае іншыя магчымасці атрымаць грант і разам з братам адкрыць арт-кавярню.

Марыя Саматыя ўвайшла ў кіраўніцтва ТЭНа. Яна і раней грала не апошнія ролі, але цяпер атрымала магчымасць разгарнуцца напоўніцу. Ейны імпэт і арганізатарскія здольнасці знайшлі прымяненне.

Вітаўт Шабаневіч, наадварот, у начальства не імкнуўся: быць начальнікам не справа для еўрапейскага інтэлектуала. Яму бліжэй крыху адстароненае назіранне за падзеямі зверху. Ён пачаў пісаць новую кнігу, на гэты раз — мемуары. А што, ужо ж самы час падвесці вынікі: сорак гадоў — гэта вам не хухры-мухры!

Павел Белазорац паказаў, што ўмее трымаць удар, і даволі хутка акрыяў пасля інцыдэнту з ТЭНам. Праўда, яму так і не ўдалося стаць нават кандыдатам у прэзідэнты, нягледзячы на ўсе старанні: калегі падвялі. У прэзідэнцкую кампанію Белазорац займаўся тым, што ў яго заўсёды атрымлівалася лепш за ўсё — выступаў на вулічных мітынгах.

Пасля аднаго з мітынгаў яго арыштавалі. Прычым адбылося гэта задоўга да саміх выбараў, якія перараслі ў масавыя пратэставыя акцыі.

І гэта наступная кропка, у якой спляліся лёсы нашых персанажаў. Бо ў калодзе не так багата картаў, і час ад часу яны зноў трапляюць у агульны расклад…

ЭПІЛОГ I. Званковы Кароль

У гэтай краіне не маю я песні,

якая б народнай была і маёй…

Арфей

Зацірскі выйшаў з метро “Плошча Перамогі” і шпарка, ледзь не подскакам пашыбаваў у бок ТЭНаўскага офіса — тут усяго і ісці адзін квартал.

Раптам ён пачуў, як нехта кліча яго:

— Зацірскі! Зацірскі! Ды не ляці ты, як мыш абсмаленая.

Ён азірнуўся на крык — яго даганяў пенсіянер-франдзёр Недасекаў.

Зацірскі прыпыніўся, і Недасекаў, адсопваючыся, нарэшце дайшоў да яго.

— Ты ж на раду ТЭНа ідзеш, правільна? Значыць, нам па дарозе. Толькі не ляці так. Я разумею, ты малады яшчэ. Я, калі быў малады, таксама лётаў так, што падэшвы гарэлі і ззаду рэактыўны выхлап заставаўся… Але няма таго, што раньш было, як сказаў класік.

Цяпер яны шкандыбалі няспешна, і Зацірскі пацікавіўся, чаго хоча яго суразмоўца ад рады ТЭНа.

— Калі няможна дамагчыся справядлівасці, то варта разлічваць хаця б на міласэрнасць і спачуванне, — адказаў той. — Хачу пагаварыць пра Белазорца.

— Зноў? Пасля яго выключэння прайшло паўгода, і ніхто не вяртаўся да гэтай тэмы. Гэта значыць, народ яна не хвалюе.

— А мяне хвалюе. Магчыма, я не народ…

Далей ішлі моўчкі.

Тумбай не ўзрадаваўся, пабачыўшы, хто прыйшоў з Зацірскім, але спрачацца і выганяць наведвальніка не стаў. І, адкрываючы пасяджэнне рады, нават прапанаваў спярша выслухаць Недасекава — маўляў, каб не затрымліваць немаладога ўжо сябра арганізацыі.

— Не трэба на мой узрост ківаць, — адказаў пенсіянер. — Я яшчэ такі стары вол, які ніколі баразну не сапсуе. Але прапановай скарыстаюся — выступлю.

Ён падняўся і быццам скінуў з сябе гадоў дваццаць — выпрастаўся, баявіта агледзеў прысутных, пайшоў у атаку:

— Паўгода таму вы выключылі з шэрагаў ТЭНа Белазорца. Я лічу, што гэта была памылка, і цяпер яе трэба выправіць.

Абурана закашлялася Саматыя, Тумбай заёрзаў на крэсле. Аднак Недасекаў не даў ім уставіць слова:

— Вы ўсе ведаеце, што Белазорац зараз сядзіць у турме. Там адбываюцца сапраўдныя катаванні: ён спіць на голых нарах, замест падушкі ў яго пад галавой бутэлька з вадой. Яго, як і іншых палітычных, пазбаўляюць прагулак на свежым паветры, не водзяць у душ… У такі час нашае маўчанне азначае салідарнасць з катамі, а не з нявіннымі ахвярамі. Я лічу, што Белазорца трэба аднавіць у складзе ТЭНа. Мы абавязаны ўзняць голас у яго абарону — ён не проста літаратар, а былы і, спадзяюся, будучы сябра нашай арганізацыі.

— Спадар Мікалай, — перапыніў яго Тумбай. — Мы зразумелі вашую прапанову, і абавязкова разгледзім яе на пасяджэнні рады. Але хачу нагадаць, што мы мусім трымацца нормаў Статута, бо за яго выкананнем сочыць Міністэрства юстыцыі. А Статут кажа, што для прыёму ў ТЭН патрэбная заява, асабіста напісаная прэтэндэнтам. Ну, і два паручальнікі.

— Ды паручальнікаў я вам знайду, — махнуў рукой Недасекаў. — Адзін ужо стаіць перад вамі. А з заявай я прапаную пачакаць да таго моманту, калі Белазорац зможа яе перадаць. Мінулы раз мы яго прымалі, калі ён таксама адбываў тэрмін, але на “хіміі”. Прыехалі, уручылі пасведчанне, вельмі душэўна было ўсё…

Трываць такое Саматыя больш не магла. Як корак ад шампанскага, яна ўзляцела са свайго месца:

— Калі вы той раз парушылі Статут, гэта не азначае, што вы ўгаворыце нас парушыць яго яшчэ раз. Мы, безумоўна, спачуваем Белазорцу, прынялі спецыяльную заяву ў яго падтрымку, прызналі яго палітвязнем і заклікалі ўлады вызваліць зняволенага літаратара. І гэта не зважаючы на тое, якія ярлыкі ён кляпаў на прысутных нават тут сяброў ТЭНа.

— Марыя, не трэба так шумець, нібы з цябе скуру лупяць, — твар Недасекава незадаволена скрывіўся. — Я проста хачу нагадаць, што спачуванне і салідарнасць часам нашмат важнейшыя за тое, што мы называем справядлівасцю.

Рэзкі высокі голас Зацірскага прайшоў праз агульны шум, нібы свярдзёлак:

— Падтрымліваю спадара Недасекава. Мы абавязаныя прынамсі ўсебакова разгледзець гэтую прапанову, іначай я падам заяву на выхад з арганізацыі…

У канчатковым пратаколе пасяджэння было запісана:

“СЛУХАЛІ: прапанову Мікалая Недасекава аб прыёме ў ТЭН Паўла Белазорца.

ПАСТАНАВІЛІ: прыняць заяву ў абарону палітвязня П. Белазорца. Вярнуцца да пытання пра яго прыём у ТЭН пасля атрымання асабістай заявы памянёнага П. Белазорца.”

ЭПІЛОГ II. Віновая Паня

Партызаны, партызаны,

Беларускія сыны!

Ваенны інтэндант напалеонаўскага войска Мары-Анры Бэйль, ён жа Стэндаль

Сацыяльныя сеткі — альфа і амега нашага часу. Калі цябе няма ў сацсетках — значыць, цябе няма ў грамадскай прасторы. Пра цябе не гавораць, цябе не згадваюць, табою не цікавяцца.

Сучасны літаратар не мае права на адсутнасць у сацыяльных сетках, бо — як жа і дзе яшчэ піярыцца, дзе атрымліваць зваротную сувязь з чытачамі…

Саматыя загрузіла ў інстаграм фотачку і напісала: “Сучасны шродар — найлепшае вынаходства, прыдуманае ў дапамогу недзяржаўным арганізацыям. Напярэдадні праверкі з Міністэрства юстыцыі ў ТЭН знішчаем кампраметуючыя дакументы”.

Яна падабалася сама сабе на гэтым фота: новая бардовая блузка, на твары — загадкава-хітрая ўсмешка, вочы блішчаць, рука апускае ў шродар дакумент… Такую прыгажуню і на рэкламны постар не сорамна паставіць!

Марыя працягнула меланхалічна прапускаць дакументы праз шродар. Завываючы як пыласос, апарат ператвараў аркушы ў дробненькія прастакутнікі. Вядома, пры наяўнасці неабмежаванай колькасці часу нават з гэтай папяровай кашы можна будзе ўзнавіць першапачатковыя дакументы.

Марыя прыгадала, як была на экскурсіі ў Нямеччыне, дзе ім расказвалі пра падзенне Берлінскага муру і камуністычную спецслужбу штазі. Баючыся пераследу, супрацоўнікі штазі таксама прапускалі свае паперы праз шродэры. Парэзаныя дакументы выносілі мяхамі, але ні спаліць, ні неяк іначай знішчыць не паспелі. У аб’яднанай Нямеччыне гісторыкі гадамі сядзелі над гэтай локшынай, вяртаючы ёй першасны выгляд. І многае ўдалося аднавіць!

Але ж ці стануць столькі вазіцца чыноўнікі Мінюста з дакументамі ТЭНа? Марыя была ўпэўненая, што не.

Зазвінеў мабільнік. Нумар замежны, адцеміла Саматыя.

— Алё, — у яе голасе прагучала насцярожанасць.

— Марыя, гэта Тумбай, — старшыня ТЭНа стараўся стрымаць раздражненне, таму голас яго набыў гідкую з’едлівасць. — Марыя, ты не захварэла часам? З табой усё ў парадку?

— Збольшага ў парадку, хіба стамілася трошку, — Саматыя вырашыла не зважаць на тон начальства і ўспрымаць усе пытанні літаральна.

— Гэта заўважна, Марыя, — у голасе Тумбая пачуліся высокія істэрычныя ноткі. — Ты навошта посціш такія фоткі ў інстаграм? Ды яшчэ з такімі подпісамі?

Саматыя з палёгкай выдыхнула:

— А-а-а, вы пра гэта… Ну, я прыбяру подпіс. Хаця і не бачу ў ім вялікай бяды — вы ж самі ўсім журналістам распавядаеце, што да нас прыйдзе праверка з Мінюсту.

— Марыя! — на тым баку слухаўкі цяпер гырчэў раз’ятраны леў. — Ты прыбярэш не толькі подпіс, але і фатаграфію. Толькі ты магла дадумацца сфатаграфаваць дакумент, прызначаны для знішчэння, і апублікаваць яго ў інтэрнэце! Ты хоць разумееш, што пасля такога фота шродар проста не мае значэння?!

Саматыя вымкнула тэлефон — яна не жадала выслухоўваць абразы ад чалавека, які перад праверкай Мінюсту ўцёк за мяжу, а яе пакінуў тут падчышчаць хвасты.

Шкада, але фотку, здаецца, напраўду давядзецца прыбраць. Зрабіць зараз яшчэ адну такую самую не атрымаецца — настрой ужо сапсаваны…

Трэба набраць Буку, паскардзіцца сяброўцы на шэфа-підара. Бука перайшла ўжо з лагеру лесбі да “зялёных” — яна цяпер абаронца дрэваў, птушак і ваўкоў. Яна правільна зразумее, чаму Марыя называе шэфа підарам.

ЭПІЛОГ III. Чырвовы Кароль

Мой родны кут, як ты мне мілы…

Архімед

Свежыя круасаны пахлі так, што ажно галава ішла кругам. Ах, гэты салодкі водар свежай выпечкі з нотамі ванілі!

Шабаневіч адкусіў хрумсткую корачку слаёнага цеста, пад якой хавалася слодыч растопленага шакаладу. Цяпер яшчэ невялікі глыток моцнай кавы — і разумееш, што рай на Зямлі магчымы, хаця і ненадоўга.

Пісьменнік на хвіліну задумаўся і прадоўжыў выстукваць на клавіятуры тэкст свайго эсэ.

“Я не ўцёк, я не эміграваў, я не пакінуў радзіму. Я апынуўся ў выгнанні.

Так, я вымушана быў выкінуты за межы бацькаўшчыны, хаця і не збіраўся гэта рабіць.

Гэта не значыць, што я стаў менш любіць свой край. Гэта не значыць, што я здраджваю сваім чытачам, якія ў гэты цяжкі час засталіся ўдома.

Я ішоў разам з вамі на вулічных маршах, і мы разам патрабавалі адстаўкі тырана. Асабліва запомнілася мне адна жанчына, якая пазнала мяне падчас такога маршу. Яна падышла і сказала: “Напішыце пра гэта, каб усе ведалі”. І я абяцаў.

Я быў побач з вамі, калі ў нас кідалі святлошумавыя гранаты і стралялі гумовымі кулямі.

Я ўцякаў разам з вамі, калі на наша бяззбройнае шэсце наляталі, як груганы, сілавікі са шчытамі і дубінкамі.

Але цяпер маё месца тут, у Швейцарыі.

Я абяцаўся напісаць пра наша і ваша змаганне за свабоду.

І я выканаю гэтае абяцанне.

Але зрабіць гэта я магу толькі тут”.

Шабаневіч паставіў кропку і стомлена адкінуўся ў мяккім фатэлі.

Якія ўсё ж такі тут смачныя круасаны! Ці на іх смак так уплывае вольнае паветра швейцарскіх гор?

Менск, 2021

Апублiкавана 18.01.2022  09:18

Зміцер Дзядзенка. ЗВАНКОВЫ КАРОЛЬ, ВІНОВАЯ ПАНЯ (3)

(працяг; першыя дзве часткі там і тут)

Віновая Паня

Я хацеў бы спаткацца з Вамі на вуліцы

У ціхую сінюю ноч.

Джэк-вантробшчык

Адной рукой можна штурхаць перад сабой дзіцячы вазок, а другой — гартаць фотачкі ў Інстаграме. Скажы, багіня Дурга, як ты спраўлялася пры такой колькасці рук толькі з двума вачыма?

Марыя давала рады не толькі везці вазок, у якім спала Хрысця, ды зазіраць у смартфон, але яшчэ весці няспешную гутарку з сяброўкай Букай Лоскай.

У пашпарце Бука была запісаная як Вольга. “Аскабалкі мінулага жыцця”, — махала рукой яна.

Як і Марыя, Бука была пісьменніцай і сябрай ТЭНа. Як належыць моднай постмадэрновай творцы, псеўданім, які яна ўзяла сабе, быў амаль поўнай анаграмай аднаго з класікаў. Перастаўляеш літары — і атрымліваецца, што ты Бука Лоская! Як той казаў, сачыце за рукамі — і ніякага махлярства…

Цяпер яны няспешна ішлі па дарожцы парку і гэтак жа павольна, з доўгімі тэатральнымі паўзамі, размаўлялі. Інстаграм жа сам сябе не паглядзіць! А калі глядзіш Інстаграм, хутка адказваць проста не паспяваеш.

— І што ты надумала? Будзеш пераязджаць? — Марыя адарвала позірк ад смартфона, бо вазочак аб нешта зачапіўся. А, нічога страшнага — з-пад разбітай пліткі на дарожку вызірнуў корань дрэва.

Бука пераступіла перашкоду, якая прыпыніла Марыю з вазком, і задуменна прамовіла, бы снайпер, які вядзе ў скрыжаванні прыцэла абраную мішэнь:

— Я яшчэ ў роздуме. Вагаюся.

Выносістая, бы хваіна, Бука некалькі месяцаў таму выявіла, што стала лесбіянкай. Гэтае радаснае адкрыццё было ёй пасланае падчас міжнароднага літаратурнага фэсту ў Польшчы: пасля гарачай паэтычнай ночы з чытаннем вершаў, спяваннем песень і спажываннем неймаверна складаных кактэйляў Бука прачнулася ў адным ложку з чарнаскурай Трэмбі.

Па вяртанні дадому Бука пачала насіць замест ранейшых сукенак невыразныя шырокія штаны і віслыя швэдры. Яна пахудзела, і на раней круглым твары цяпер драпежна тырчаў нос.

Бука не магла дазволіць чалавецтву надалей жыць у няведанні таго ашаламляльнага здарэння, што адбылося з ёй. Таму яна напісала раман пра сваё новае каханне — сапраўднае, жаночае.

За жыццём Трэмбі Бука сачыла праз інтэрнэт — ва ўсіх сацыяльных сетках. Тая рабіла тое самае і ўжо некалькі разоў клікала Буку пераехаць да яе — удваіх ім, маўляў, будзе лепш, бо што гэта за адносіны на такой адлегласці, ды яшчэ з перашкодай у выглядзе дзяржаўных межаў…

Марыя ведала ад сяброўкі пра ўсе перыпетыі ейнага складанага міждзяржаўнага рамана.

— Правільна, не спяшайся, — працягнула яна размову пра пераезд. — Я на цябе разлічваю, на тваю падтрымку. Ты на з’ездзе ТЭНа павінна абавязкова выступіць.

Сяброўка працягвала ісці побач моўчкі. Потым, марудна выдзіраючыся з сіропу інтэрнэт-мэсэнджара, выціснула з сябе пытанне:

— А што, нешта здарылася хіба?

— А ты хіба не ведаеш? — у голасе Марыі гучала такое непрыхаванае здзіўленне, што Бука адарвала позірк ад смартфона і ўважліва паглядзела на яе. Потым адмоўна пакруціла галавой.

— Белазорца аднавілі ў ТЭНе, бо ён заплаціў усе запазычанасці. Цяпер ён плануе прыйсці на з’езд, каб там наладзіць бучу!

Звычайна непрыемныя навіны паведамляюць не такім трыўмфальным тонам, якім спартовыя каментатары крычаць “Го-о-ол!”, але Марыя не магла стрымацца. Яна першая даведалася такую сенсацыйную навіну і першая расказала пра яе сяброўцы!

Бука ўявіла, як Белазорац на з’ездзе стане кіраўніком ТЭНа і пачне змяняць арганізацыю пад сябе. На яе твары адлюстраваўся жах ад такой перспектывы, а нос нібыта яшчэ больш выцягнуўся, ператвараючыся ў ваяўнічую дзюбу.

— Не, не дапусцім! Толькі бой! — яна рашуча ўскінула галаву.

…На паркавую дарожку з бліжэйшага ясеня саскочыла вавёрка і паглядзела ўслед дзвюм паненкам з дзіцячым вазком, якія працягвалі свой няспешны шпацыр. Праўда, цяпер яны ішлі, горда ўзняўшы галовы, быццам над імі развінаўся нябачны баявы штандар. Але вавёрку гэта мала абыходзіла: ёй было важней, каб яны не надумалі вяртацца і перашкаджаць ёй, вавёрцы, скакаць па сваіх вавёрчыных справах.

Жалудовы Валет

Нас падзялілі — хто? Чужаніцы…

Містэр Хайд

Медзведзяватаму, мажному Георгію Варштацкаму было цеснавата ў кабінеце старшыні Саюза пісьменнікаў: тры працоўныя сталы на дваццаці квадратных метрах! Ды яшчэ сюды ж уплішчылі дзве шафы з дакументацыяй і кнігамі.

Неакуратна паварушы плячыма — і ўтворыцца тут апошні дзень Пампеі, загрувасціўшы падлогу бланкамі ды кніжкамі. Але без кніг ніяк нельга — пісьменнікі ж!

От раней у Саюза пісьменнікаў быў свой Дом — вялікі трохпавярховы будынак. Там хапала месца і на залы, і на рэстаран, і на прасторныя кабінеты для старшыні ды сакратароў… У такім кабінеце можна было танчыць, не пасоўваючы стол старшыні!

Вось толькі цяперашняя ўлада пісьменнікаў незалюбіла. Моцна незалюбіла. Таму забрала ў іх Дом з тымі самымі танцавальна-прасторнымі кабінетамі.

І даводзіцца цяпер кіраўніку пісьменніцкага Саюза туліцца ў гэтым нішчымным пакойчыку, дзелячы яго і з намеснікам, і з сакратаром.

Сюды ж прыходзяць і пісьменнікі. Хтосьці па старой памяці зазірае пагаманіць з калегамі пра сваё, літаратарскае — свае новыя кнігі, чужыя новыя машыны… Кагосьці ж прыносіць іншы вецер — заходзяць, каб абмеркаваць падрыхтоўку свайго твора для публікацыі ў часопісе. Бо старшыня Саюза пісьменнікаў Якуб Александровіч — яшчэ і галоўны рэдактар літаратурнага часопіса “Коска”.

Варштацкі зайшоў акурат для таго, каб абмеркаваць будучую публікацыю рамана ў “Косцы”. Раман насіў кароткую, але ёмістую назву — “Юр”.

— Гэта вельмі правільна, што вы ўзяліся друкаваць мой раман, — басавітым чмялём гудзеў ён. — У наш час усеагульнай страты шкалы каштоўнасцяў павінна быць нешта нармальнае — тое, што вяртае ўсіх да разумення, хто мы і дзе нашае месца ў гэтым свеце.

Александровіч правёў рукой па лысай галаве ад ілба да патыліцы, нібы адкрываючы ў мазгу нябачны словапрыёмнік для выказванняў Варштацкага.

— Што мы бачым цяпер? — працягваў наведнік, патэтычна ўздымаючы цяжкую руку жэстам, які скульптары любілі надаваць правадыру сусветнага пралетарыяту. — Разбэшчанасць, непераборлівасць… Нашыя дзяўчаты самі ідуць у ложак да гэтых чарназадых азіятаў, да брудных неграў! Але ж прыроду не падманеш. Навука ўжо даўно ўсё даказала: калі першы мужчына ў такой дзявулі быў негр ці азіят, то і дзеці яе будуць мець рысы таго самага негра або азіята. Тэлегонія — не прыдумка ілжэвучоных, а самы сапраўдны факт!

Варштацкі памахаў у паветры пальцам, пагражаючы нябачным ілжэвучоным, якія насмеліліся сумнявацца ў тэлегоніі. Потым прыгадаў, як мала вольнага месца ў кабінеце Александровіча, і троху сумеўся, працягваў ужо прыцішаным голасам:

— Я гэта ўсё паказаў, вядома ж, у мастацкай форме, але зрабіў устаўкі, дзе разважаю пра гэтую праблему. Наш народ губляе сваё спаконвечнае аблічча гэтак жа імкліва, як губляе мову. Але калі пра мову ёсць каму біць у званы, то пра небяспеку ператварыцца ў нацыю неграазіятаў акрамя мяне ніхто не піша. Быццам усім ці то мову заняло, ці то вочы заляпіла!

Александровіч не пярэчыў госцю і не спыняў яго. За гады кіравання пісьменніцкай арганізацыяй ён цвёрда засвоіў: калі пісьменнік пачынае выказвацца, яму трэба даць дагаварыць, бо ў гэтыя моманты творца прыпадабняецца да цецерука, які не чуе нічога, апроч уласнай песні.

Але Варштацкі сам спыніў хваласпевы свайму раману і здзіўлена паглядзеў на дзверы кабінета. Там паказалася маладзенькая сакратарка, чыё з’яўленне кожны раз шакавала прыхільніка тэлегоніі: валасы ў дзяўчыны былі пафарбаваныя ў ружовы і сіні колеры.

— Спадар Якуб, — праспявала яна мядовым галаском, — вы моцна заняты? Там прыйшоў хлопец, кажа, што хоча падаць заяву на ўступленне ў наш Саюз. Клічуць Андрэй Таксін…

Імя Александровічу нешта нагадала. Але! Гэта ж той хлопец, які напісаў скандальны раман пра ТЭН.

Кіраўнік Саюза пісьменнікаў зларадна пасміхнуўся: ён не любіў ТЭН, як дварняк не любіць канкурэнтаў, якія прыходзяць на ягоную тэрыторыю. Ну, навошта прыдумалі гэты ТЭН — было ж так добра, калі ўсе пісьменнікі сабраныя ў адным Саюзе…

І вось гэты Таксін адпомсціў канкурэнтам, паказаў усю іх нікчэмнасць і дробязнасць.

— Папрасі пачакаць пару хвілінак, калі ласка, — сказаў ён сакратарцы. — Мы хутка завершым гутарку, і я яго прыму…

Званковы Кароль

Калі ідуць на абардаж

І поўніць полымя прасцяг,

Да верху мачты экіпаж

Цвікамі прыбівае сцяг.

Джон Сільвер

З’езд ТЭНа набліжаўся няўхільна, як Армагедон.

Павел Белазорац рыхтаваўся да яго, адчуваючы сябе Напалеонам перад Тулонам: усё, што было дагэтуль — толькі падрыхтоўка, а наперадзе чакае светлы шлях да вяршыняў, бліскучыя перамогі і ззянне славы.

Калі рашучы дзень наступіў, Белазорац сустрэў яго ў белай кашулі, антрацытавым касцюме і барвовым гальштуку. Гама была падабраная з глыбокім сэнсам: каб было ўрачыста і каб падкрэслівала два асноўныя колеры — белы і чырвоны. Алюзія на сцяг і на колеры народных строяў.

Ён мусіў прыгожа і імпазантна выглядаць на трыбуне падчас выступу.

Белазорац крытычным вокам ацаніў сябе ў люстэрку, паправіў пасмачку, якая легла няроўна, і выйшаў на вуліцу. Там яго чакаў Барыс Крозін — паплечнік, аднапартыец, рэдактар сайта chrystos.by. Белазорац ведаў яго як чалавека не толькі крэатыўнага, але і надзейнага. Такога можна весці за сабой, не баючыся ўдару ў спіну.

Крозіна Павел планаваў таксама ўцягнуць у ТЭН, каб лягчэй было авалодваць свавольным пісьменніцкім аб’яднаннем. Далучэнне навічка да шэрагаў ТЭНа мусіла адбыцца акурат на з’ездзе.

— Ну што, пойдзем разам — на вялікі сход, па Бацькаўшчыну? — прывітаўся Белазорац цытатай з класіка.

Крозін маўкліва пагадзіўся: начальства сказала “па Бацькаўшчыну” — значыць, па яе і пойдзем.

Для з’езду ТЭН арандаваў залу ў Саюзе мастакоў. Іх вялікі будынак у цэнтры горада быў прыстасаваны пад правядзенне выставаў, таму меў велічэзныя залы. Прыемным бонусам быў рэстаранчык з ціхай інструментальнай музыкай, які ненавязліва прытуліўся за будынкам. “Няблага-няблага, — падумаў Крозін. — Пасля прыняцця ў ТЭН можна будзе зазірнуць, каб адзначыць падзею”.

Барыс агледзеўся: вакол іх з Белазорцам утварылася пустая прастора, якую іншыя нібыта баяліся парушыць. Крозіну адразу прыгадалася вока тайфуна, у якім гаспадаруе поўны штыль і спакой у той час, як па-за гэтым колам усё раве, становіцца старчма, узлятае да нябёсаў і ападае ў прадонне.

На іх глядзелі з падазрэннем, з насцярожанасцю, з недаверлівым здзіўленнем… Ад нейкай дзяўчыны ў віслым швэдры проста выпраменьвала абурэнне, быццам ад АЭС. Твар маладзёна з мушкецёрскай бародкай, які глядзеў на іх з пагардай, падаўся Крозіну знаёмым. Праз нейкі час ён успомніў — гэта быў Стас Жыткевіч, музыка і паэт, лідар гурта “Сэр Вантуз”. Побач з ім ганарыста ўздымаў галаву Вітаўт Шабаневіч, які дэманстрацыйна ігнараваў прысутнасць Белазорца.

Раптам да іх падляцеў жыццярадасны паэт Недасекаў — колішні апявальнік камсамолу, потым палітык, а цяпер пенсіянер-франдзёр:

— Павел! Рады цябе бачыць! А то тут пра цябе такое абы-што пішуць… Я за цябе, за цябе! І патрабаваў, каб ТЭН аднавіў цябе ў сваіх шэрагах.

Белазорац засяроджана паціснуў працягнутую руку і дапытліва зазірнуў у твар паэту:

— І вас рады бачыць, спадар Мікалай! Асабліва цяпер. Вашая падтрымка мне надзвычай дарагая і каштоўная, бо я планую вылучацца ў прэзідэнты. Хачу вас запрасіць у сваю каманду: ваш досвед і інтэлект будуць неацэнным унёскам у нашу агульную перамогу!

Твар Недасекава працягваў ззяць шчасцем ад сустрэчы, але, абаяльна ўсміхнуўшыся, франдзёр прасакатаў:

— Гэта ты малайчына! Трэба высока трымаць наш штандар і не здавацца. Толькі наперад, не зважаючы на ўсе перашкоды і бар’еры!.. Прабач, мне адысці трэба, яшчэ хачу тут аднаго чалавечка знайсці.

І Недасекаў знік у навакольным віры, быццам сом, які, вільнуўшы хвастом, залягае на дно. Але ён прарваў негалосную блакаду вакол Белазорца і Крозіна — цяпер і іншыя сябры ТЭНа не баяліся падысці і звярнуцца да скандальнага выкрывальніка “марксісцкага гей-лобі”.

Першым падышоў раманіст Паперскі з шырокай барадой на круглым твары і з такой жа неагляднай лысінай. Паперскі працаваў на замежнае радыё, атрымліваў добрыя ганарары, і на іх штогод выдаваў сваім коштам новую кнігу, якую ніхто акрамя ягоных сяброў не чытаў. Тым не менш ён упарта грукаўся ў дзверы літаратуры і цаніў такую ж упартасць у іншых. Белазорца ён стаў хваліць за прынцыповасць і за бязмежную любоў да радзімы.

“Павел усё ж тонка адчувае момант, — думаў Барыс, назіраючы, як новыя і новыя людзі падыходзяць парукацца з ягоным прыяцелем. — Ён выказаў тое, што многія думаюць, але асцерагаюцца сказаць. На гэта патрэбнае не толькі чуйка, але і адвага”.

Нечакана ў холе быццам пранёсся парыў ледзянога ветру. Праз купкі людзей ледаколам пёр невысокі кучаравы маладзён, і пісьменнікі расступаліся, бесперашкодна прапускаючы яго.

— Хто гэта? — ціха спытаўся Барыс.

На твары Белазорца праскочыла неўразумелая грымаса:

— А гэта і ёсць наш галоўны апанент — Андрэй Таксін, шэры кардынал гей-марксісцкага лобі.

Крозін прыгледзеўся, і яму падалося, што прысутныя проста не хочуць дакранацца да Таксіна. Так баяцца дакранацца да хворага, каб самому не падчапіць гэтую хворасць.

Ён падзяліўся сваім назіраннем з прыяцелем, і Белазорац павесялеў:

— Значыць, нашыя шанцы выраслі!.. Таксін нядаўна ўляпаўся ў скандал — напісаў раман “Прэмія”, дзе абліў памыямі сваіх жа калег. Вось гэтага яму не могуць дараваць.

І ў гэты момант міма Белазорца і Крозіна пранеслася, як цеплавоз, нейкая мажная фігура. З пранізлівым “А-а-а-а!” трэцяй актавы фігура падляцела да Таксіна і ўчапілася яму ў валасы.

— Э-э-э! — абурана, але ва ўнісон далучыўся Таксін, галава якога тузалася ва ўсе бакі, рызыкуючы адваліцца.

Некалькі чалавек кінуліся раздымаць гэты шумны дуэт. Атрымалася далёка не адразу, і Таксін відавочна не мог паручыцца за цэласнасць усіх сваіх органаў. Прынамсі, Барыс разабраў галасы, якія цікавіліся медпунктам, бінтам і зялёнкай.

— Хто гэта быў? — твар Крозіна ад здзіўлення выцягнуўся.

— Марыя Саматыя. Не зважай, яна заўжды такая — б’ецца з тымі, хто яе пакрыўдзіў, — Белазорца, здавалася, нішто не выводзіла з раўнавагі. — Кажуць, Таксін пра яе напісаў у сваім апошнім рамане, і яна гэтага не змагла яму дараваць.

— Значыць, мы можам разлічваць, што яна будзе на нашым баку?

— Не, яна абавязкова будзе супраць мяне.

Крозін асцярожліва агледзеў Саматыю, якая, яшчэ не астыўшы ад бойкі, цяжкімі крокамі баксёра-пераможцы ішла ў залу…

Нарэшце ўсіх запрасілі праходзіць, бо трэба ж пачынаць з’езд.

Чырвовы Кароль

Біце ў сэрцы іх, біце мячамі…

Дэвід Бэкхэм

Назіральнік, які мог бы агледзець залу з вышыні, скажам, столі, заўважыў бы, што ў гэтым памяшканні ёсць цэнтр сілы. Быццам прыцягнутыя магутным магнітам, згуртаваліся вакол Шабаневіча пара дзясяткаў хлопцаў і дзяўчат, гатовых, як той казаў, каменя на камені не пакінуць дзеля міру. У сэнсе, дзеля светлай будучыні, дзе ўсе будуць браты і сёстры, усе будуць паважаць адзін аднаго і, вядома ж, ніяк не будуць паважаць такога цемрашала, як Белазорац. Ды што там паважаць — такім абскурантам і месца-то не будзе!

Але пакуль што Белазорац таксама сядзеў у гэтай жа зале, на гэтых жа мяккіх крэслах з фіялетавымі спінкамі. І вакол яго таксама сабраліся свае прыхільнікі — Крозін, раманіст Паперскі ды яшчэ пара-тройка немаладых пісьменнікаў.

Колькасная перавага была яўна на баку Шабаневіча і яго групы. Але і Белазорац здавацца відавочна не збіраўся: ён памятаў, што з ім Бог, а значыць, будзе і перамога.

Шабаневіч ацаніў гэтае шаленства храбрых: будзе нялёгка. Прыйдзецца перацягнуць на свой бок “балота” — тых, хто не вызначыўся, хто прыйшоў на сход, каб назіраць, а не ўдзельнічаць у змаганні. А яны могуць заняць як адзін, так і другі бок.

З трыбуны тым часам даносіўся нізкі голас старшыні ТЭНа Тодара Тумбая:

— За справаздачны перыяд колькасць сябраў нашай арганізацыі змянілася наступным чынам: уступілі ў ТЭН…

Крозін адчуў сябе гледачом тэленавінаў: там таксама лічбы надояў ды ўраджайнасці ў цэнтнерах з гектара даўно з’елі чалавека з ягонымі прыватнымі радасцямі і смуткам. “Няўжо гэта з’езд пісьменнікаў — тых, хто піша пра чалавечую душу?” — глядзеў ён з недаверам то на выступоўцу, то на прысутных.

Адна за адной з трыбуны гучалі лічбы — пра колькасць новых чальцоў, выдадзеных кніг, праведзеных семінараў. Шабаневіч, як і большасць прысутных, не ўслухоўваўся: усе ведалі, што самае важнае будзе пазней.

І нарэшце дачакаліся.

— Асобна хацелася б спыніцца на асобе Паўла Белазорца, якога мы выключылі з шэрагаў ТЭНа за нявыплату ўнёскаў, але нядаўна ён пагасіў запазычанасць і хоча, каб яго аднавілі ў нашай арганізацыі.

Зала ўхвальна зашумела.

— Я не адзін, — крыкнуў з месца Белазорац. — Вы шмат вартых людзей выключылі, не разабраўшыся.

— Павел, не парушайце парадак, калі ласка, — Тумбай строга паглядзеў у яго бок. — Так, мы выключылі каля пяці чалавек за нясплату ўнёскаў, але апошнім часам гучаць абвінавачанні, што зрабілі гэта, не разабраўшыся ў сітуацыі. Таму прагучала прапанова аднавіць у складзе ТЭНа выключаных, у тым ліку Белазорца. Якія ёсць прапановы? Хто хоча выказацца?

У задніх шэрагах пачулася бадзёрае ажыўленне. Падскокваючы як мячык, да сцэны міма Шабаневіча пасунуўся немалады таўставаты мужчына. Пінжак ён купляў яўна ў тыя часы, калі быў худзейшы — цяпер вопратка на жываце не сыходзілася.

— Я лічу самым важным і надзённым на сёння пытанне выпраўлення імёнаў. Мы як літаратары мусім гэта разумець найбольш востра, — пачаў ён, адсопваючыся ад хуткай хады. — Мы забыліся на сваё гордае найменне “літвіны” і называемся нейкімі “белымі рускімі”. Гэта каланіяльная назва, якой мы павінны пагарджаць і пазбягаць яе. Мы літвіны, і дзяржава нашых продкаў Вялікае Княства Літоўскае. Каб забіць нашую памяць пра гонар продкаў, расейскія цары ад Кацярыны да Мікалая Палкіна забаранялі называць наш край Літвой і прыдумалі нейкую Белую Русь. Гэтым яны хацелі прывязаць нашую зямлю да сваіх уладанняў — бач ты, Вялікая, Малая і Белая Расія. Не! Скулля! Сапраўдны нашчадак ВКЛ ніколі не пагодзіцца называцца “белым рускім”, бо гэта кактэйль, а не назва нацыі.

— Прабачце, вы па тэме штосьці можаце сказаць? — уклініўся ў паўзу Тумбай.

— Не перапыняйце, калі ласка! Я вас не перапыняў, — з апломбам адказаў прыхільнік літвінства і працягнуў: — Ніякіх “белых рускіх”, ніякіх прыдуманых “спадароў”! Нашым сапраўдным спаконвечным зваротам было і будзе толькі “пан” і “пані”. Мы не павінны паддавацца на русіфікатарскія правакацыі. Не павінны шанаваць усіх гэтых псеўдапісьменнікаў, якіх хвалілі ў савецкія часы, — усіх гэтых Брылёў, Караткевічаў і Бураўкіных. Бо мы разумеем, у якую бездань яны нас усіх вялі… Так пераможам, бо з намі Бог і святы Казімір!

Таўстун узняў кулак у ротфронтаўскім вітанні і з выглядам трыумфатара вярнуўся ў свой задні шэраг. Здзіўленыя позіркі прысутных ён высакамерна ігнараваў.

— Так, — перапыніў няёмкую паўзу Тумбай. — Можа, хтосьці хоча выказацца па парадку дня?

Званковы Кароль

Ой у нядзельку параненька

Узышло сонца хмарненька,

Узышло сонца над борам,

Па-над Селецкім таборам…

Прагноз надвор’я ад Настрадамуса

Белазорац быў сабраны і гатовы даць бой сваім праціўнікам. Ён засяроджана і неадрыўна глядзеў на трыбуну, дзе выступала Бука Лоская, быццам гіпнатызуючы яе. Але гіпнатычных здольнасцяў Белазорцу, відаць, бракавала: выступоўца працягвала пляжыць яго пазіцыю.

Бука разлівалася салаўём:

— Мы абараняем правы ўсіх людзей, незалежна ад іх палітычных поглядаў, сэксуальных пераваг, гендэрных самавызначэнняў. Гэта пазіцыя міжнароднага аб’яднання, куды ўваходзіць наш ТЭН, і яна была прынятая на міжнародным з’ездзе. Калі парушаць правы Белазорца, мы будзем абараняць і іх… Але пакуль што мы бачым процілеглую сітуацыю: чалавек, які хоча стаць сябрам ТЭНа, не пагаджаецца з тымі пастулатамі, на якіх грунтуецца наша аб’яднанне. Таму я хачу спытацца: Белазорац, вы не паблыталі арганізацыю? Як кажуць у народзе, у чужую парафію са сваім звычаем не ходзяць!

Азірнуўшыся, Белазорац пабачыў, як група вакол Шабаневіча радасна запляскала ў ладкі. Ён абвёў вачыма залу: сёй-той далучыўся, але без вялікага энтузіязму. Большасць быццам чакала, што і як адкажа сам Белазорац.

Заўважылі гэта і ў кампаніі Шабаневіча. І на трыбуну, як на амбразуру, кінуўся Стас Жыткевіч, ваяўніча выставіўшы наперад сваю мушкецёрскую бародку.

— Прашу слова, прашу слова! — гучна казаў ён па дарозе да трыбуны. Тодар Тумбай паблажліва-лагодна ківаў: “Анягож”.

Белазорац насцярожыўся, але, пачуўшы словы Стаса, расслабіўся: такога аратара можна было не баяцца. Музыка прывык прамаўляць перад сваімі прыхільнікамі, выкарыстоўваючы слэнгавыя слоўкі. Адно з іх зараз і зачапілася за язык Жыткевіча, улазячы, дзе трэба і не трэба.

— Мы з’яўляемся тупа дэмакратычнай арганізацыяй, гэта значыць, меншасць падпарадкоўваецца рашэнню большасці, так? Акрамя таго, мы тупа бярэм на сябе абавязкі перад міжнароднай супольнасцю, так? А калі нехта тупа з гэтым не пагаджаецца, то мы тупа выключаем яго са сваіх шэрагаў. Таму мая пазіцыя такая: давайце будзем рабіць тупа прыгожа і правільна.

Белазорац прыклаў рукі да рота, зрабіўшы імправізаваны рупар, і голасна абвясціў:

— Тупа падтрымліваю аратара!

Пад агульны рогат Жыткевіч, сумеўшыся, сышоў з трыбуны. А яго месца заняў сам Белазорац, якому старшыня даў слова з яўнай неахвотай.

— Сябры! — пачаў сваю прамову скандальны хрысціянін-літаратар. — Вы чулі маіх апанентаў: яны лічаць, што мне не месца ў шэрагах ТЭНа. Я не настолькі крыважэрны і не стаўлю пытанне рубам: альбо яны, альбо я… На маю думку, ТЭН апошнім часам займаецца не тое каб другаснымі, а хутчэй — неактуальнымі для нас праблемамі. У той час, калі востра стаіць пытанне пра выжыванне нацыі, пра захаванне культуры, ТЭН заклапочаны субкультурамі, якія сведчаць хутчэй пра дэкаданс, чым пра культурны ўзлёт. Прыгадайце Залаты век нашай культуры — шаснаццатае стагоддзе: кнігадрукары, асветнікі, перакладчыкі… Францішак Скарына, Васіль Цяпінскі, Сымон Будны, браты Мамонічы — вось хто нёс і пашыраў у нас еўрапейскую культуру. І ўсе яны звязаныя з хрысціянствам, з верай у Госпада нашага. І ўся нашая культура грунтуецца на Бібліі — без гэтай кнігі яе ўявіць проста немагчыма. А што нам прапануюць узамен?

Задаўшы пытанне, Белазорац агледзеў залу, але адказваць яму ніхто не спяшаўся. Аднак ён трымаў паўзу, пакуль не пабачыў, што Шабаневіч штосьці прашаптаў суседу і той, з гатоўнасцю кіўнуўшы, хацеў нешта крыкнуць. Апярэджваючы саперніка, Белазорац працягнуў:

— Пад выглядам еўрапейскіх каштоўнасцяў нам прапаноўваюць брыдкую і непрыхаваную распусту! Не трэба рабіць выгляд, што нашы еўрапейскія продкі аддавалі свае жыцці ў шматлікіх войнах за гендар і фемінізм — гэтымі рэчамі яны пагідзіліся б займацца… Я заклікаю ўзгадаць, што ТЭН — гэта найперш аб’яднанне літаратараў. Таму давайце вернем арганізацыю да абароны культуры, а не да апраўдання грахоў. Творчасць, Энергія, На-ра-тыў! Творчасць, Энергія, На-pа-тыў! Творчасць, Энергія, На-ра-тыў!

Апладысменты засведчылі, што зала яўна сімпатызавала Белазорцу. Пенсіянер-франдзёр Недасекаў нават падняўся, каб Павел мог пабачыць, як ён апладуе.

(заканчэнне будзе)

Апублiкавана 14.01.2022  18:00