Tag Archives: Владимир Баранич

Квартал Караткевіча, Мальдзіса (3)

Першыя дзве часткі, апублікаваныя 27 чэрвеня і 5 ліпеня г. г. (тут падзякую літаратару Змітру Дзядзенку, які pro bono пашыраў мае думкі, і газеце «Новы час», што 09.07.2020 перадрукавала ч. 2), справакавалі нямала падабаек і перапостаў; змястоўных водгукаў – значна меней. Спадзяваўся на больш актыўнае абмеркаванне таго, што хвалюе: можна было не згаджацца з маімі прапановамі – муралы да юбілею Караткевіча, «Каштанаўка»… – але хаця б узважыць іх. Як талкаваў у гэткіх выпадках дзед Талаш: «Гэта вам не воўк пярдзіць, а чалавек гаворыць!»

Уладзімір Караткевіч, з аднаго боку, «усіхні», з другога – ледзь не ў кожнага(-ай) ён «свой». З’ява натуральная, але, бадай, замінае дамовіцца пра канкрэтныя крокі, каб увекавечыць яго памяць у Цэнтральным раёне г. Мінска. Да таго ж не ўсе чытачы захавалі да твораў класіка ХХ ст. цёплыя пачуцці. Во былы актывіст «беларускай-беларускай» перабудовачнай суполкі «Талака» Уладзімір Бараніч адказваў мне ў сваім блогу: «Караткевіч быў абавязковым чытвом у Талацэ. Натуральна паўплываў [на мяне]… ледзь не ўсяго перачытаў. Што вабіла? Ня памятаю. Я тады быў нэафіт беларускай рэлігіі, а Караткевіч — прарок яе. У рэлігійных тэкстах для нэафітаў усё важна. Пэўна, мова, найперш. Я ж тады мове вучыўся. Ну і рамантызм квазігісторыі ў дачыненьні да нацыяналізму… Але пазьней я ў ім разабраўся і лічу яго вельмі шкодным міфастваральнікам штучна накінутай літвінам беларускай ідэі». Мяркую, не будзе вялікай абмылай параўнаць Караткевіча з Аляксандрам Грынам – у тым сэнсе, што яго проза часам вяла да «павярхоўнага энтузіязму» (пра Грына так пісаў В. Коўскі).

Памерлы 36 год таму Караткевіч не мае патрэбы ў маёй абароне, а ўсё ж падкрэслю: яго творы – не фастфуд, і найчасцей энтузіязм чытачоў быў не павярхоўны. Меркаванне Васіля Быкава я спісаў з інтэрнэт-старонкі адной магілёўскай школы: «Творы Уладзіміра Караткевіча з захапленнем чытаюць розныя людзі, рознага веку і густаў, але, мне думаецца, большасць ягоных кніг знойдзе свой удзячны водгук у маладых сэрцах. Ён сам быў да скону сваіх дзён надта малады па натуры і ведаў, чым крануць маладыя душы». Прыкладна пра тое ж – урыўкі з кнігі «Нацыянальная ідэя» (2005) палітыка, пісьменніка, палітзняволенага Паўла Севярынца:

Уладзімір Караткевіч быў, ёсць і будзе галоўным рамантыкам беларускай нацыянальнай ідэі… Гістарычны эпас, вершы, п’есы й кінасцэнары аднаўлялі ў масавай сьвядомасьці ўсю аграмаду Беларусі часоў ВКЛ і Рэчы Паспалітай. Уладзімір Караткевіч стаў нашым Вальтэрам Скотам, Аляксандрам Дзюма і Шарлем дэ Кастэрам у адной асобе.

Караткевіч пісаў ужо для мільёнаў пакаленьня ўрбанізацыі, што ў 60-х – 80-х зрабілі Беларусь гарадзкой – і расказваў менавіта пра гарадзкую Беларусь Сярэдневечча. Беларускія палацы, замкі, храмы! – для сырое вясковае нацыі, якая перабіралася ў панэльныя шматпавярхоўкі, гэткае адкрыццё было грымотамі сярод яснага неба…

Караткевіч стварыў масавую нацыянальную сьвядомасьць, масавы попыт на беларускую літаратуру, першы фэномэн нацыянальнае масавае культуры – і гэта пры тым, што ягоная клясыка была ў прынцыпе элітарнай. Дзясяткі тысячаў сьвядомых беларусаў дагэтуль зачытваюцца менавіта Караткевічам.

Ён не памёр – як і большасьць ягоных герояў, ён загінуў. Згарэў дарэшты, выканаўшы сваю місію. І пакінуў гэты сьвет рыхтык напярэдадні перабудовы й Адраджэньня – у 1984-м.

Але дагэтуль бачыцца: у белай, адпрасаванай кашулі, як ён пісаў заўжды, сьпяшаючыся й баючыся не пасьпець – адрывіста, востра, аўтаручкай, быццам пяром, Караткевіч расстаўляе кропкі над «і» й зьнічкі «у» кароткага.

Зараз слова cаўсім іншаму пісьменніку – менчуку Альгерду Бахарэвічу. Фрагменты з яго эсэ 2012 г.:

У розных апытаньнях кшталту «Як я стаў тым, кім я стаў» Караткевіч мусіць ісьці на першым месцы сярод названых крыніц уплыву, і зь вялікім адрывам. Менавіта ён шмат каго зрабіў беларусам. Дапамог выдумаць сябе. У кожнага зь яго чытачоў атрымлівалася па-свойму. У меру ўласных таленту, фантазіі і густу. Вядома, што мы жывем настолькі шчасьліва, наколькі здольныя сябе выдумаць. Але кожнага Караткевіч у свой час чапляў — варта было разгарнуць кнігу, любы з раманаў.

Караткевіч — чалавек з ключом, яго мэта — адкрыць, завабіць, паказаць дарогу. У прадмове ягонай кнігі для школьнікаў «Зямля пад белымі крыламі» ён сам кажа пра тое, што дае чытачам «ключ ад краіны»: а далей вы ўжо самі…

Захапленьне сышло, а дакладней, яго перадаеш іншым, тым, хто мае патрэбу, гэта такая адмысловая беларуская эстафэта. Павага засталася.

Цікавіць спадчына Караткевіча таксама бардаў Галіну і Барыса Вайханскіх, каторыя колькі год таму перабраліся ў Ізраіль. Яны выконваюць песню на верш У. К. «Мокрыя травы».

Ды што казаць – нават Віктар Бабарыка ў СІЗА КДБ чытаў Караткевіча!

Паважліва ставяцца да Ўладзіміра Сямёнавіча таксама (некаторыя) чыноўнікі. У снежні 2019 г. яны выбіралі «кнігу года», і… «Мы ўзялі аналітыку з OZ.by, “Белкнігі”, “Саюздруку”, тавараправодных сетак пра тое, колькі кніг было куплена, якога аўтара, якая кніга была найбольш запатрабавана ў 2019 годзе, – сказаў намеснік міністра інфармацыі Ігар Бузоўскі. – У выніку перамагла кніга Уладзіміра Караткевіча „Каласы пад сярпом тваім”, перавыдадзеная выдавецтвам „Папуры”. Што вельмі сімвалічна напярэдадні 90-годдзя класіка, якое мы будзем адзначаць у наступным годзе». Праўда, у першым квартале таго года кнігі Караткевіча ў рэйтынгу «Белкнігі» знаходзіліся толькі на 32-м («Каласы…») і 34-м месцах («Чорны замак Альшанскі»).

Караткевіч – аршанскі малец, і, мабыць, у справе ўшанавання варта ісці плысці ад вытокаў. Адно афіцыёзнае выданне паведаміла ў лістападзе 2019 г.:

У Оршы ёсць дом Уладзіміра Сямёнавіча, дзе ён пісаў славутае «Паляванне…», куды прыязджалі яго сябры Рыгор Барадулін і Генадзь Бураўкін. Пасля вайны Караткевічы купілі ў вёсцы зруб і перавезлі яго ў Оршу. З таго часу будыніна належыць іх сям’і. Летась яе выкупіў бізнесмен Андрэй Балабін, каб рэстаўраваць, да 90-годдзя з дня нараджэння пісьменніка стварыць тут музей і перадаць яго мясцовай уладзе.

Штосьці больш крэатыўнае сёлета прапаноўвала Паліна Сцепаненка, літаратуразнаўца і праваабаронца. У нататцы «Крыніца Караткевіча» (racyja.com, чэрвень 2020):

Думаю пра крыніцу, якая была ў Воршы напрыканцы вуліцы Караткевіча, а тады Касманаўтаў. Я памятаю яе з 70-ых гадоў, а з’явілася яна, напэўна, раней. Крыніца на самым беразе Дняпра. Там было такое месца, дзе стаялі лодкі-пласкадонкі. У бераг быў укапаны вялікі ланцуг, а да яго малымі ланцугамі прымацоўвалі лодкі… Пасля ўсё знікла – лодкі, вялікі ланцуг, крыніца. Але думаю, што не зусім зніклі, а проста пад зямлёй цяпер. Там шмат рознага жалеззя валялася пасля ў 80-ыя гады – рэшткі парэзанай на кавалкі баржы, на якой я асэнсоўвала смерць Караткевіча ў 1984 годзе. Цяпер там проста трава, лодак даўно няма. Мне здаецца, што крыніцу можна аднавіць. Адкапаць. Гэта не плач па крыніцы, якую ніхто не нішчыў адмыслова, а ідэя аднаўлення. Крыніца не знікла, яна ёсць – толькі трэба падумаць, як яе аднавіць, можа нават у межах адзначэння 90-ых угодкаў Караткевіча. І факт, што тую крыніцу Уладзімір Караткевіч бачыў і піў з яе – міма яе не пройдзеш, калі спускацца да ракі па вуліцы Караткевіча (Касманаўтаў). Памятаеце, як у вершы: «Вуліца Касманаўтаў збягае ў лагчыну з гары. Вытокі яе – у горадзе, вусце яе – у Дняпры».

Першая кніга рамана «Каласы пад сярпом тваім» завецца «Выйсце крыніц». Мажліва, невыпадкова тое, што ў 1967 г. Караткевіч пасяліўся ў Мінску менавіта ля Вадаправоднага завулка 😉

Тыя кварталы ў Цэнтральным раёне сталіцы, якія хацелася б ідэнтыфікаваць як мікрараён «Каштанаўка» і ўключыць у турыстычныя маршруты, вядомыя не толькі імёнамі Уладзіміра Караткевіча і Адама Мальдзіса. Гісторык літаратуры Анатоль Сідарэвіч нагадаў, што ў 1976–1991 гг. на вул. Веры Харужай, д. 46/1, кв. 24 (г. зн. зусім побач з «домам Караткевіча») жыў паэт Алесь Разанаў. А ў доме № 48 нейкі час – паэт Анатоль Вярцінскі.

Утульны дворык для паэта(ў)

Якасныя графіці на сценах дамоў – гэта няхутка і нятанна. Быў бы рады ўчуць «дзелавых людзей»: як да лістапада 2020 г. на вул. В. Харужай зрабіць аналаг(і) таго, што з’явілася на вул. Кузьмы Чорнага ў Мінску і на вул. Дзяржынскага ў Мёрах Віцебскай вобласці?

Мінскі і мёрскі муралы (2020)

І вось яшчэ думка… Быў бы я гешэфтмахерам – гандляваў бы правам пасядзець на лавачцы насупроць пад’езда, дзе ў 1967–73 гг. жыў Уладзімір Караткевіч 😉

Пад «караткевіцкім каштанам». Справа ад пад’езда відаць і «акно Караткевіча» (на 2-м паверсе)

Ну, як А. Бендэр з «12 крэслаў» браў грошы за ўваход у пяцігорскі Правал. На жаль ці на шчасце, я – не Астап Ібрагімавіч, і ад параўнальна сумленных заробкаў трымаюся наводдаль. Аднак лавачку маглі б узяць «на аловак» дзеячы турыстычнай індустрыі.

А вось аўтобусна-тралейбусныя прыпынкі на бульвары Шаўчэнкі. Цяпер яны cумнаватыя:

Можна ж вырабіць водаўстойлівыя абоі з выявамі спачылага Караткевіча, жывых Вярцінскага, Мальдзіса, Разанава – і аздобіць імі шкляныя паверхні! Мяркую, нават ганаровы грамадзянін Мінска Мікола Чаргінец, які жыве побач, на вул. Гая, 4/2, маральна падтрымае такую ідэю. Усё-такі ён пісьменнік, аўтар дэтэктываў, якія пахвальваў той самы Быкаў. І добра знаёмы з Адамам Глобусам, cуседам Караткевіча па лесвічнай пляцоўцы…

Прыпынак на бульвары побач з 68-м паштовым аддзяленнем – нядаўна быў абклеены сацыяльнай рэкламай ад міністэрства па надзвычайных сітуацыях, і свет не перакуліўся (на сучаснай птушынай мове гэта завецца «брэндаваны прыпынак»)

Заўжды скептычна ставіўся да «Нью-Васюкоў» кшталту шагалаўскага квартала на 50 га ў Віцебску, таму не прапаную нічога экстраардынарнага. Паўстаў жа ў 2017 г. сціплы «парк пісьменнікаў» каля Нацыянальнай бібліятэкі – практычна на голым месцы. Раён жа бульвара Шаўчэнкі – месца «намоленае», з гісторыяй, легендамі. Мовазнавец Зміцер Саўка (1965–2016) мог бы яшчэ многа распавесці… Дадам, што ніколі ў нашых гутарках ён не прылічваў бульвар да «Старажоўкі».

Рог бульвара і вул. Асіпенка. Недзе тут у пачатку 1980-х стаяў аўтамат з газіроўкай, з сіропам (3 кап.) і без (1 кап.), пастаянна таўкліся людзі. Затое цяпер усё пакрыта плітачкай!

Пакуль суд ды справа, маладое пакаленне Каштанаўкі-Мінскай самасцвярджаецца, наносячы на сцежкі ды муры квартала малюнкі з мядзведжай пысай.

Каля вул. В. Харужай, 44; вул. П. Асіпенка, паміж дамамі 19 і 21; бул. Шаўчэнкі, 5

Што б гэта значыла? Больш нідзе такіх малюнкаў не сустракаў… Хіба дзеткі-кветкі пранюхалі, што менавіта на В. Харужай, 48 У. Караткевіч напісаў «школьнае» апавяданне «Былі ў мяне мядзведзі» (1970), і цяпер ілюструюць яго? Ці ёсць іншыя версіі?

Вольф Рубінчык, г. Мінск

wrubinchyk[at]gmail.com

12.07.2020

Апублiкавана 12.07.2020  17:52

Игорь Ильяш. О давлении на СМИ, о КГБ и «двух АТОшниках»

(основа публикации – запись И. Ильяша в fb, 1 июля в 23:10)

Я не был до конца уверен в том, что эту историю следует рассказать именно теперь. Но за несколько дней до того, как мы объявили о выходе книги «Белорусский Донбасс», руководитель RFE/RL Дейзи Синделар сообщила, что министр информации Беларуси угрожал руководителю бюро «Радыё Свабода» лишить его аккредитации из-за того, как белорусская служба освещает акции протеста. Потом был «наезд» со стороны Караева (министра внутренних дел РБ. – belisrael), арест Игоря Лосика и слухи про лишение аккредитации всего бюро. Эти события развеяли у меня последние сомнения. Тем более, что в истории, которую я сейчас расскажу, речь идет не просто о давлении на редакцию независимого СМИ, но и о давлении персонально на меня. И после выхода книги повод для этого давления становится снова актуален.

4 января 2017 года на сайте белорусской службы «Радио Свобода» было опубликовано мое интервью с боевиком «ЛДНР» Сергеем Трофимовым: https://www.svaboda.org/a/28211775.html. Спустя два дня коллеги в редакции мне сообщили: руководителя минского бюро РС Валентина Жданко сразу после выхода материала вызвали в КГБ. Чекисты и раньше предъявляли претензии РС по поводу моих материалов про белорусов-боевиков – в этих статьях убедительно доказывалось, что бывшие «ополченцы» беспрепятственно возвращаются в страну при полном попустительстве спецслужб. Но после интервью Трофимова, где боевик рассказывал про свои связи с КГБ, чекисты, очевидно, пришли в бешенство. Теперь уже редакции прямо угрожали – речь шла о существовании всего минского бюро.

В итоге Жданко ввел неофициальный запрет на статьи об участии белорусских граждан в войне на востоке Украины. Вскоре особое положение донбасской темы было закреплено на высшем уровне. 9 января меня пригласили в кабинет Жданко – со мной хотел поговорить по громкой связи директор белорусской службы «Радио Свобода» Александр Лукашук, который находился в тот момент в Праге. Лукашук распорядился, чтобы отныне все материалы, так или иначе касающиеся украинской тематики, согласовывались с пражской редакцией и без его визы не публиковались (хотя на самом деле на какое-то время вето наложили вообще на все материалы, которые могли вызвать недовольство чекистов). Мне же в случае вызова на допрос в КГБ советовали вести себя спокойно, не пытаться обманывать, но и не болтать лишнего.

Вызова на допрос так и не последовало, но спустя три дня, 12 января, руководство редакции передало мне записку КГБ. Эта записка – черновик публикации, которая должны была в обязательном порядке появиться на сайте «Радио Свобода» по указанию КГБ. На двух листах формата А4 были подчеркнуты ручкой ключевые тезисы, которые следовало непременно отобразить в материале (фото документа прилагается).

Проблема была не в требовании КГБ опубликовать свою версию событий, а в принуждении сделать это без всякого критического анализа. «Радио Свобода» предлагалось не просто оправдать Комитет госбезопасности и боевика «ЛНР», но фактически объявить Трофимова сумасшедшим. Причем гэбэшный цензор настаивал на использовании конкретных формулировок. В материале обязательно следовало указать, что РС сообщил эту информацию «источник в силовых структурах». Хотя правильнее и честнее было написать «как сообщили в КГБ». Своя логика в этом присутствовала: КГБ хотел полностью откреститься от истории с Трофимовым, а опровергнуть заявления боевика должны были сами журналисты.

Руководство РС заняло однозначную позицию: полностью принять требования КГБ. Составить заметку на основании гэбэшного черновика поручалось мне. Коллеги объясняли: нужно спасать редакцию, это необходимая уступка. В итоге 12 января вышла заметка под заголовком «Экс-боец “ЛНР” Трофимов направлен на психиатрическую экспертизу» (https://www.svaboda.org/a/28229199.html) О том, что украинская прокуратура параллельно начала следствие в отношении боевика, разумеется, не было сказано ни слова. Одновременно с этим по созданным чекистами сайтам-помойкам запустили подробный комментарий к моему интервью с бывшим «ополченцем». Статью называли «редчайшим информационным фейком», который «дискредитирует как журналистику в целом, так и “Радио Свобода” в частности». Текст, выдержанный в лучших традициях анонимных пасквилей, изобиловал штампами и оскорблениями: «желтоперый», «бездарный и откровенно ангажированный» журналист, «морально-этический крах отдельных СМИ», «погоня за сенсацией» и т.д.

Комплекс мероприятий КГБ по самоотбеливанию на этом завершился. Однако давление на РС продолжилось. Комитет был явно намерен отбить у журналистов всякое желание интересоваться его сомнительными комбинациями. Как рассказывали мне коллеги, Валентина Жданко продолжали вызывать на беседы в КГБ, где снова и снова вспоминали о моих материалах по Донбассу. Упоминалось зачем-то, что в конце декабря 2016 года, когда я ездил на интервью с Трофимовым в Витебск, меня вела «наружка». А в ходе одной из встреч чекист сообщил Жданко и вовсе удивительную историю: недавно на белорусско-украинской границе были пойманы «два АТОшника», у которых нашли адрес Игоря Ильяша, и которые якобы планировали с ним «разобраться». История про «двух АТОшников» выглядела фантастической, но подобное сообщение (особенно вкупе с рассказами про «наружку») я воспринял как завуалированную угрозу КГБ и попытку меня запугать.

В конце февраля 2017 года я разорвал все связи с минским бюро «Радио Свобода». Однако спустя почти два месяца редакции снова аукнулись мои материалы. На этот раз давление пошло формально со стороны МИДа. Якобы один из героев моих статей – бывший «ополченец» Родион Кургузов – пожаловался властям на РС из-за своего интервью от 26 октября 2016 года. Боевик утверждал, что он не давал согласия на публикацию материала, а я взял интервью обманом. Все это было откровенной ложью – в действительности Кургузов с самого начала знал, что интервью выйдет именно на «Радио Свобода» и позднее, увидев текст, не высказывал никаких претензий. Понятно, что с боевиком поработали в КГБ, и подобная жалоба являлась их инициативой. Руководство РС и здесь было вынуждено уступить: интервью Кургузова спустя полгода после публикации было удалено с сайта РС (вот перепечатка на «Солидарности», вот пустая страница РС https://www.svaboda.org/a/28075570.html, а в этом материале даже осталась внутренняя гиперссылка на пустую страницу https://www.svaboda.org/a/28205244.html). Куда меньше провисит на сайте перепечатка нашего с Катей расследования о незаконной торговле белорусских предприятий с группировками «ДНР» и «ЛНР». Материал будет удален 24 июля 2017 года через пару часов после появления.

Все это – ярчайший пример давления КГБ на негосударственные СМИ. Я уверен, что нельзя создавать культуру замалчивания вокруг произвола властей – в этом смысле недавнее заявление госпожи Дейзи Синделар можно только приветствовать. Впрочем, я теперь рассказываю об угрозах КГБ из вполне практических соображений. Мы с Катей написали книгу «Белорусский Донбасс», и выходит она в разгар политических репрессий в Беларуси. Поэтому для меня обнародование этой истории – своеобразная страховка на случай провокаций в формате «двух АТОшников». Не очень надежно, конечно, но это хоть что-то.

На фото из fb: И. Ильяш

Из комментариев

Алексей Ивашкевич. «Коллеги объясняли: нужно спасать редакцию, это необходимая уступка». Значит, уже был опыт такого спасения редакции? Просто трындец, неужели журналисты не представляют, что все такие поступки обязательно выйдут в паблик. Не сегодня, так через 3 года. О какой репутации может идти речь?

Liubou Luniova. Я тоже ушла в своё время по этой же причине. К КГБ у меня претензий нет – это их паскудная работа. А вот то, что какие-то комитетчики могут топнуть ногой и руководство американского СМИ тут же возьмёт под козырёк, мерзко. И ни про какую свободу слова тут речи нет.

Mikola Dziadok. Дзякуй што не пабаяліся аб гэтым напісаць. Супраца незалежнага СМІ з КДБ ставіць пад вялікае пытанне ягоную «незалежнасць». Бо зразумела, што гэта толькі вы абнародвалі сваю гісторыю. А колькі такіх кампрамісаў з чэкістамі і замоўных матэрыялаў ад КДБ было раней, і пра іх ніхто не ведае?

Мне, канешне, зараз скажуць, што мы жывем у такой краіне, дзе, каб не страціць акрэдытацыю, трэба ісці на саступкі, што трэба быць гнуткім, каб выжыць і г.д… Але менавіта ад такой гнуткасці мы і жывем ужо 26 год з Лукашэнкам.

Игорь Ильяш. На жаль, тыя ці іншыя кампрамісы – распаўсюджаная з’ява для незалежных СМІ ў Беларусі… Не ўсе гэтыя кампрамісы адназначна ганебныя. Але я ўпэўнены, што маўчаць пра выпадкі ціску з боку спецслужбаў у любым выпадку не варта.

Анджей Почобут. На ваш взгляд, подобные компромиссы с ГБ – это инициатива белорусского руководства РС или линия американцев? Кстати, удивительно, что никто из СМИ не обратил внимания. Интересная история.

Игорь Ильяш. Я не знаю, было ли вообще поставлено в известность американское руководство корпорации. А если и было, то сложно сказать, насколько полную и объективную информацию им дали. Это уже область догадок. Но для меня важным показателем является недавнее заявление Дейзи Синделар, где она сообщила об угрозах в адрес минского бюро. Мне кажется, если о таких вещах заявляется публично, значит, руководство RFE/RL не поддерживает компромиссы и культуру замалчивания.

Liubou Luniova. Возможно, американцы и самое высокое руководство вообще ничего не подозревает.

Игорь Ильяш. Да, кстати, следует добавить к истории про удаление интервью с боевиком Романом Кургузовым: на сайте украинской службы РС перепечатка, разумеется, сохранилась: «Дали підписати папір, що в бойових діях я участі не брав» – білорус, який воював на Донбасі на боці бойовиків

 

Комментарий политолога

Рассказами о самоцензуре в СМИ, представленных в Беларуси, меня сложно удивить: немало случаев за последнее десятилетие вылезло наружу. «Прославились» и tut.by, и та же бел. служба «Радыё Свабода». Не думаю, что Виталий Зыблюк, проработавший на «Еврорадио» более 10 лет и дослужившийся там до главного редактора, сильно преувеличивал, когда говорил в 2018 г.: «У каждого СМИ в Беларуси есть куратор в КГБ».

Ещё один бывший сотрудник белорусской службы «РС», Владимир Баранич, в том же году писал о ней так: «О тамошней гнусной атмосфере в среде белорусских журналистов известно давно». Правда, и «Белсат», где сейчас работает Игорь Ильяш, не вызывает у меня особых симпатий. Мне хватило двух кейсов: 2015 года, когда из цитаты Владимира Некляева, опубликованной на сайте этого польского канала, загадочным образом исчезло упоминание о «жыдах», якобы руководящих силовыми структурами в Беларуси (см. здесь и здесь), и 2018-го, когда Иван Шило потерял работу из-за своей безобидной шутки над президентами Польши и США.

С г-ном Ильяшом я не знаком и о мотивах, подвигнувших его три года спустя вспомнить о «прогибах» минского бюро «Радыё Свабода» перед спецслужбами РБ, мне судить трудно. Тем не менее даже в худшем случае (предположим, его текст – отражение конкурентной борьбы между «Белсатом» и «РС»; в пользу этой версии говорит и поддержка, высказанная автору Любовью Лунёвой, ещё одной «перебежчицей» из «РС») факты, приведенные в фейсбучном посте Ильяша, заслуживают внимания.

Версия, согласно которой американское начальство не знает о порядках в Праге и Минске (подтекст: а вот если бы знало, то «навело бы порядок»…), представляется мне наивной. Различные бюро «РС» в Европе, несмотря на автономность, проводят генеральную линию, отвечающую интересам элит США. Грубо говоря, эта линия сводится к тому, что бизнес превыше идеологических разногласий с авторитарными режимами. Она была выработана не вчера, как не вчера появились самооправдания вроде «мы не можем пожертвовать целой редакцией ради прав отдельно взятого автора».

Если будет интерес читателей, постараюсь развить тему.

Вольф Рубинчик, г. Минск

Опубликовано 06.07.2020  23:00

В. Рубинчик. АНАТОМИЯ ФЕЙКОВ

В. Рубинчик. АНАТОМИЯ ФЕЙКОВ

(наброски к будущему исследованию)

И даже я порою уверен, что вижу, где ложь.

БГ, «Железнодорожная вода»

Несколько необязательных для прочтения вступительных фраз

Во-первых, фрагменты с подчёркиванием, которые встретятся ниже, означают, что подчеркнутые слова/предложения переведены с белорусского языка. Во-вторых… Двадцать лет назад, а точнее, в июле 1999 г., я получил из рук проректора ЕГУ Владимира Дунаева диплом № 0125757 (он виден здесь) и стал меньше стесняться своих незрелых мыслишек. В-третьих, аккурат четыре года назад, 13 августа 2015 г., при поддержке редактора belisrael.info Арона Шустина я запустил на этом сайте сериал «Котлеты & мухи», благодаря которому совсем распоясался (кажется, в популярной психологии это называется «убрать барьеры из головы»). Написал более 130 текстов, и почти в каждом под раздачу попадал какой-нибудь важный дядя – или важная тётя. А то, бывало, и важное учреждение.

То, что я делал, допустимо cчитать политологическими скороговорками или, если угодно, фельетонами. Почтенный кобринец Марат Горевой охарактеризовал мою деятельность так: «Даёшь ты прикурить негодяям и дуракам» (12.03.2019). С 1999 г., а особенно с 2015 г., в моём архиве накопилась масса случаев чужого «так называемого вранья» (С), в той или иной степени вредного для общества. Не все эти случаи были подробно освещены в упомянутом сериале, там-таки свой формат. И вот я решил кое-что развернуть, заодно предложив свою, пусть пока ещё наивную, классификацию приёмов, к которым прибегают фальсификаторы. Вдруг молодому поколению пригодятся фактура и методология.

Здесь и сейчас меня мало интересуют эфемерные телевизионные фейки (это, пожалуй, отдельная тема, к тому же не хочу отнимать хлеб у авторов kasparov.ru и газеты «Народная воля»), хитрости политиков и рядовых чиновников. Понятно, многие из политиков и чиновников «врут, как дышат», но их враньё частично нейтрализуется тем, что они по роду службы общаются с «электоратом» и порой вынуждены проговариваться… Лучше рассмотрю ряд примеров из источников, которые представляются на первый взгляд более авторитетными: именно, из трудов «научных работников» и влиятельных писателей, «инженеров человеческих душ».

1. Давний, но не устаревший казус

В 1970–80-х годах числился в институте философии Академии наук БССР «кандидат философских наук» Владимир Бегун (1929–1989) – специалист по разоблачению «козней сионизма», один из самых известных в своей категории. Его книжки издавались многотысячными тиражами, и читали их не только партийные работники, ответственные за идеологию (как можно было бы предположить), но и те, кто в позднесоветское время не принадлежал к «верхушке». Не брезговали ими и представители «контрэлиты».

Владимир Баранич, 1966 г. р., активист неформальной организации «Талака», действовавшей в Минске второй половины 1980-х, утверждает, что «Вторжение без оружия» тов. Бегуна было настольной книгой «каждого сознательного белоруса тех времён» (запись от 01.06.2018). Насчёт каждого г-н Баранич преувеличил, но дальше он говорит о конкретных людях: «После его [Бегуна – В. Р.] книжек мы отыскивали сионизм где только можно. Винцук [Вечёрко] обратил внимание на отлитые в бетоне меноры на его доме, я – на заклёпки в виде звёзд Давида на моих белорусского производства «штроксах», Сержук Витушко [лидер «Талаки» – В. Р.] – на парикмахерскую «Я сионина» [имелось в виду заведение под названием «Ясь і Яніна» в центре Минска – В. Р.]…)))»

В 1990-х годах, волонтёрствуя в библиотеке Минского объединения еврейской культуры имени Изи Харика, брал я в руки книжку «Вторжение без оружия» – просмотрел «по диагонали», пожал плечами. А после свидетельства г-на Баранича решил перечитать; нашёл 3-е, исправленное издание 1980 г. (тираж – 100 тыс. экз.)…

Не собираюсь выпивать всё море, чтобы рассуждать о вкусе морской воды. Вот лишь одна фраза:

В. Бегун: ««Дикарями», «чернью», «огромным брюхом без головы» называл русских историк С. Дубнов» (Дубнов С. Книга жизни, т. 2. Рига, 1935, с. 217, 240, 253).

Эту цитату можно найти и здесь, в электронном варианте опуса Бегуна.

Не поленившись, я заказал именно рижское издание «Книги жизни» за 1935 г. (в 1980 г. оно было труднодоступным в Минске, а сейчас билет читателя Национальной библиотеки и роспись в журнале зала редкой книги решают все вопросы). Прочёл:

С. 217-218. Запись Семёна Дубнова от 26.02.1917: «Надвигается какая-то революция, но впереди идёт брюхо, голодное, вопиющее, а головы не видно». Казалось бы, при чём тут русофобия?

С. 240. Запись от 27.10.1917: «Новое правительство [России] обратилось ко всем народам и правительствам с предложением о немедленном перемирии, но кто будет считаться с узурпаторами, опирающимися на чернь?..» И опять у Дубнова речь не о русских, а, вернее всего, о люмпен-пролетариате, который (к ужасу, например, Максима Горького и Ивана Бунина) воспользовался плодами октябрьского переворота.

С. 253. (Дубнов рассказывает о петроградском лете 1918 г.): «В то же лето я выступил в собрании для чествования Германа Когена, состоявшемся в зале Городской Думы при участии русского писателя Куприна, проф. Сперанского и других. Я говорил о российских дикарях, пляшущих вокруг идола Маркса, и меня не наказали за богохульство».

По-моему, ясно: Дубнов разграничивал понятия «русский» и «российский». Впрочем, даже если бы историк говорил о «русских дикарях», это ещё не означало бы, что всех русских он считал дикарями. Когда говорят о немецких нацистах или итальянских фашистах, обычно не имеют же в виду, что все немцы – нацисты, а все итальянцы – поклонники Муссолини.

Итак, фальсифицировал Бегун смысл всех трёх выдержек из книги Дубнова, нашего земляка с трагической судьбой (1860, Мстиславль – 1941, Рижское гетто).

2. Чуть ближе к нашим дням

Многие из нас «проходили» в школе произведения Ивана Петровича Шамякина (1921–2004). Кому-то они нравились больше, кому-то меньше… Оказывается, народный писатель БССР вёл дневник, в котором делился суждениями о близких и далёких людях (иногда этот дневник перетекал в мемуары). Записи 1975–1994 гг. были собраны в книге «Раздумье на последнем перегоне», вышедшей в госиздательстве «Мастацкая літаратура» (Минск, 1998).

В этой книге много странного; остановлюсь на периоде «ранней независимости». Так, 26.01.1992 И. Шамякин приводит выдержку из «их Катехизиса»:

«Больше шума и словесной мишуры, больше непонятного и наукообразного. Создавайте теории, гипотезы, направления, школы, методы реальные и нереальные. Пусть не смущает вас, что о них завтра забудут. Придет новый день, придут новые идеи. В этом выражается могущество нашего духа, в этом наше самоутверждение, в этом наше превосходство. Пусть русские ломают голову в поисках рациональных зерен в наших идеях, пусть ищут и находят в них то, чего там нет. Завтра мы дадим новую пищу их примитивным мозгам».

И добавил: «Вот так. Разве не так действуют яковлевы, собчаки, поповы?»

Было переиздание дневников Шамякина в т. 22 его «Собрания сочинений» (Минск, 2014). К записи от 26.01.1992 был дан прелюбопытный комментарий:

Из их Катехизиса: «Больше шума и словесной мишуры, больше ~ пищу их примитивным мозгам». – Цитата из «Катехизиса еврея в СССР» (1958) (правила поведения евреев за пределами еврейского окружения)

Первая достоверно установленная публикация «Катехизиса…», якобы заимствованного из книги, изданной в Тель-Авиве в 1958 г., относится к марту 1991 г. (газета «Русские ведомости»). Собственно, это перелицованные «Протоколы сионских мудрецов», и как-то даже противно доказывать, что их содержание не имеет отношения к «правилам поведения евреев». Во время судебного процесса над издателем «Катехизиса…» в Москве выяснилось следующее: «Авторство “Катехизиса”, по заключению экспертов, не принадлежит ни сионистским, ни другим еврейским объединениям, поскольку высказанные в нем идеи “противоречат принципам сионизма и иудаистской религии”. А специалисты РГБ [Российской государственной библиотеки – В. Р.], изучив каталоги крупнейших библиотек мира, пришли к выводу о том, что по крайней мере в период с 1953 по 1963 год “Катехизис” в Израиле не публиковался».

Итак, комментатор академического cобрания сочинений И. Шамякина не только доверился провокационной фальшивке, но и отправил читателей «в никуда», к несуществующему изданию 1958 г. Запомним этот приёмчик. Имя комментатора – Алеся Ивановна Шамякина, 1961 г. р., кандидат филологических наук (на минутку, специализируется в области текстологии).

29.01.1992 И. Шамякин сослался на А. Симановича, якобы сославшегося на Л. Троцкого, и сделал на основании этой цитаты далеко идущие выводы:

Арон Симанович дописался до большой искренности. Вот что написал:

«Лейба Давидович Троцкий, который стремился к развалу величайшей в мире державы – России, по этому поводу говорил:

– Мы должны превратить ее в пустыню, населенную белыми неграми, которым мы дадим такую тиранию, которая не снилась никогда самым страшным деспотам Востока…»

На иллюстрации – более полный фрагмент из шамякинских дневников, скопированный здесь.

Далее Шамякин, «подкрепляя» вышеизложенное, рассуждает: «Не надо сейчас уничтожать нас руками «своих юношей», слишком очевидно будет. Да и зачем подставлять своих, если можно сделать это руками, кровью «наших юношей» – натравить украинцев на русских или наоборот. Репетиция проделана – в Югославии». И т. д.

Что на деле? Цитата «из Троцкого» – который, конечно, не мой герой – была сфальсифицирована. В материале из серии «Мифы истории СССР» убедительно доказывается, что А. Симанович ничего похожего на рассуждения о «белых неграх» не записывал. Скорее всего, И. Шамякин позаимствовал материал из такого «суперавторитетного» источника, как журнал «Молодая гвардия», № 8, 1991 (статья В. Хатюшина, где фейковая «цитата» приведена, как правильно указано на wiki.istmat.info, без библиографической ссылки):

Тем не менее при переиздании дневников Шамякина в т. 22 его «Собрания сочинений» (Минск, 2014) к записи от 29.01.1992 был дан такой комментарий:

Арон Симанович дописался до большой искренности. Вот что написал:

«Лейба Давидович Троцкий, ~ говорил:Мы должны превратить ее в пустыню, населенную белыми неграми, ~ генералов, агрономов, академиков, писателей!..» – Цитата из книги Арона Симановича «Распутин и евреи: Воспоминания личного секретаря Григория Распутина» (Рига, 1991)

На всякий случай я пересмотрел рижское издание мемуаров Симановича…

Натурально, «слов Троцкого», приписанных ему фальсификаторами, не обнаружил – т. е. и в этот раз А. И. Шамякина отправила читателей на хутор бабочек ловить «в никуда».

Василь Яковенко в романе «Надлом» (Минск, 2003) тоже «купился» на цитату о «белых неграх»

В общем, интересная цепочка получается: Хатюшин доверился русским эмигрантам шовинистского толка, приписавшим Троцкому гитлеровские замашки в сочетании с симпатией к сионизму, член-корреспондент Академии наук Беларуси Шамякин (с 1980 г.; в 1994 г. он стал академиком) доверился Хатюшину, кандидат наук Шамякина доверилась (?) своему отцу, редакторы т. 22 собрания сочинений доверились Шамякиной. А в результате – распространение ложных сведений на грани разжигания межнациональной розни (в ситуации с «Катехизисом…», возможно, граница перейдена, т. к. в комментарии говорится даже не о сионистах, а напрямую о евреях). Всё это тиражом более 1000 экз., под грифом института литературы НАН Беларуси и за деньги, выделенные министерством информации РБ.

Как бы лично я прокомментировал провальные заметки писателя? Осторожно и опираясь на факты: 1. «Цитата из так называемого Катехизиса еврея в СССР (дата написания и авторство не установлены), используемого радикальными националистами в сомнительных целях. В апреле 1995 года судебная коллегия по уголовным делам Московского городского суда признала Катехизис… содержащим открытое изложение идей национальной вражды и унижающего национальную честь и достоинство русских и евреев с целью распространения в обществе идей, подрывающих уважение к русским и одновременно возбуждающих чувство вражды и неприязни к евреям». 2. «Цитаты, приведенные И. П. Шамякиным, не находят своего подтверждения в авторитетных источниках». Sapienti sat.

Итак, некоторые приёмы, употребляемые при производстве «наукообразных» фейков:

1) Отсылка к реальной публикации с искажением смысла того, что в ней написано. Очевидно, сей приём встречается чаще всего, согласно классической поговорке кардинала Ришельё: «Дайте мне шесть строк, написанных рукой самого честного человека, и я отыщу в них повод отправить автора на виселицу». Хорошо, что у В. Бегуна не имелось кардинальских полномочий 🙂

2) Отсылка к реальной публикации, где, однако, нет того содержания, на которое указывает отсылающий. Это случай с «Распутиным и евреями» А. Симановича.

3) Отсылка к несуществующей публикации. Может быть элементом игры; если верить Иосифу Шкловскому, то такую игру позволил себе в математической монографии Юрий Гастев, включивший в список источников «J.Cheyne and J.Stokes «The breath of the death marks the rebirth of spirit» 2 Mind, March 1953» (намёк на то, что ему помогло выжить дыхание Чейна-Стокса, наблюдавшееся у И. Сталина в начале марта 1953 г.). Но у старшего научного сотрудника А. И. Шамякиной, увы, всё серьёзно.

(продолжение последует, но при условии, что читатели действительно будут заинтересованы)

Вольф Рубинчик

г. Минск, 20.08.2019

wrubinchyk[at]gmail.com

Опубликовано 20.08.2019  22:38

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (100)

Шалом! Ну во, дажыліся – кшталт «вялікага юбілею»… Хацеў бы назваць тых, каторыя не адмаўляліся супрацоўнічаць з серыялам «Катлеты & мухі» (est. 2015). Гэтыя людзі давалі каментарыі, слалі водгукі і/або матэрыял для будучых серый, цытавалі асобныя выпускі, бывала, зацята спрачаліся з аўтарам: Маргарыта Акуліч, Уладзімір Бараніч, Сяргей Будкін, Інэса Ганкіна, Юрась Гарбінскі, Уладзімір Гінзбург, Якаў Гутман, Зміцер Дзядзенка, Андрэй Дубінін, Алена Ждановіч, Фёдар Жывалеўскі, Алег Зелянцоў, Ігаэль Іегудзі аka Косця Лук, Леў Казлоў & Галіна Кур’яновіч, Сяргей Каспараў, Павел Касцюкевіч, Уладзіслаў Каташук, Васіль Кісляк, Зміцер Левіт, Дзмітрый Лыбін, Антон Лявіцкі, Людміла Мірзаянава, Гена (Гдалія) Пекер, Ігар Пушкін, Аляксандр Розенблюм, Дзмітрый Рослаўцаў, Святлана Рубінчык, Уладзь Рымша, Пётр Рэзванаў, Алесь Рэзнікаў, Павел Севярынец, Анатоль Сідарэвіч, Іна Соркіна, Сяргей Спарыш, Анатоль Старкоў, Віктар Сяргейчык, Юрый Тэпер, Аліна Федарэнка, Васіль Фрэйдкін, Алекс Фурс, Фелікс Хаймовіч, Віталь Цыганкоў, Раман Цыперштэйн, Андрэй Шуман, Ганна Янкута… Усім і кожнаму – мех падзяк! І два мяхі – рэдактару belisrael.info Арону Шусціну, які звыш сарака месяцаў церпіць гэта во ўсё :-/

Былі поспехі, мільгалі няпоспехі – да прыкладу, няспраўджаныя прагнозы. Суцяшаю сябе трывіяльна: маўляў, з кожным здараецца (а як яшчэ?). «Жырыноўскі па ўсіх параметрах не дацягвае да палітычнага лідара. І таму ў яго няма будучыні», – казаў пасол Расіі ў Ізраілі Аляксандр Бовін у інтэрв’ю «Новостям недели» (красавік 1994). І ў сваім дзённіку 1993 г. «чалавекавед» Бовін (1930–2004) занатаваў пасля першых выбараў у Дзярждуму: «Упэўнены, што за межы ХХ стагоддзя ён не выйдзе. Як палітычны лідар, зразумела». «Несапраўднага пасла» няма, а палітык на літару «Жэ» ёсць – летась атрымаў на расійскіх прэзідэнцкіх выбарах мільёны галасоў, трапіўшы ў тройку, як тое ўжо здаралася ў 1991 і 2008 гадах… ЛДПР выглядае – не скажу, што стала – амаль рэспектабельнай партыяй, і сёлета Аляксей Навальны ўжо гатовы падтрымаць яе кандыдата ў Піцеры (кажа, абы не ад «Адзінай Расіі»).

Ва ўсіх сэнсах бліжэйшы да нас прыклад – з Вадзімам Іосубам, папулярным у СМІ аналітыкам нейкага фінансавага агенцтва. Будзе казаць 28.01.2019: «На тыдні, які пачаўся…, еўра можа патаннець, знізіцца да 2.42» А паглядзіце, як на тыдні мяняўся курс:

Інфа з https://myfin.by/currency/eur (28.01.2019 – 03.02.2019). Cіняя лінія – курсы куплі, чырвоная – продажу. Еўра з 2.45 падаражэў да 2.47 руб., г. зн. амаль на 1%.

«Геапалітычных» прагнозаў апошнім часам таксама ў нас робіцца – хоць экспартуй іх аўтараў, хоць мяняй на коз, як летась зрабілі ў Турцыі з футбалістамі… Адзін фацэт варожыць, што Расія наўрад ці праглыне Беларусь, другі – што пагроза рэальна існуе, і жаліцца, што ў яго магчымасці расплюшчыць людзям вочы на пагрозу ў 100 разоў меншыя, чым у першага. То звярнуўся б на belisrael.info, чо 🙂 А папраўдзе, усе гэтыя накіды – ва ўмовах высокай ступені нявызначанасці ды недахопу інсайдэрскай інфы – нагадваюць эпізод з бессмяротнага гогалеўскага твору («даедзе кола да Масквы альбо не»).

Карацей, няма чаго быць мудрацом у вачах сваіх. Я-то не толькі да псеўдаэкспертаў, я і да сябе з іроніяй стаўлюся; яны – не ведаю.

Наказы в. а. цара наконт чарговага «ператрахвання» школьных праграм – гэта чысты Фанвізін, «Недарасль». Да таго ж касец, жнец і на дудзе ігрэц папракае настаўнікаў высокімі заробкамі – «ужо за 900 рублёў у сярэднім». Добра, што я не ў сістэме ды не мушу падпарадкоўвацца дурным загадам; уціск, відаць, такі, што і зорка «Радыё Свабоды» Ганна С. вырашыла для сябе «ненавідзячы, падпарадкоўвацца».

З другога боку, амбіцыі грамадскіх дзеячаў – тых, якія заяўляюць пра прэтэнзіі на галоўны фатэль краіны – таксама вылазяць аднекуль з паралельнай рэальнасці. У пачатку 2019 г. «адзначыліся» Мікола Статкевіч, ягоны цёзка Казлоў (нават не старшыня Аб’яднанай грамадзянскай партыі, а в. а.), Алена Анісім, якая замахнулася ажно на 40% галасоў выбарцаў… Пра ўсіх названых ужо разважаў: у прыватнасці, тут, тут і тут. Пільныя чытачы лёгка здагадаюцца, як я трактую шансы гэтых «кандыдатаў у кандыдаты» на наступных «выбарах». Ну, прынцып «не дагонім, дык хоць сагрэемся» ніхто не скасоўваў 🙂

Разумею тых, хто кажа, што выбараў няма. Дапраўды, апошні раз вылучэнне кандыдатаў мела нейкі сэнс у 2001 г., калі «вертыкаль» і Ліда Я. вырашалі меней (мелася больш-менш незалежная федэрацыя прафсаюзаў, не было амаль усёахопнай кантрактнай сістэмы, сеціва ідэолагаў; многія захоўвалі спадзевы на расійскіх дэмакратаў і Захад, на «еўрапейскія каштоўнасці» ўвогуле). І ўсё-такі… сітуацыя непрадказальная. Хто ў лютым 1989 г. прадбачыў, што ў сакавіку 1990 г. з Канстытуцыі СССР выкінуць артыкул пра «кіруючую ролю» КПСС, а ў ліпені кансерватыўны ў цэлым Вярхоўны Савет БССР заявіць пра суверэнітэт Беларусі? Цяжка мне пагадзіцца з Сяргеем Спарышам, які заранёў ацэньвае прэзідэнцкую кампанію у РБ-2020: «[Ігар] Барысаў або [Ганна] Канапацкая дакладна не будуць буяніць».

Дарэчы, канструктыўная ідэя (нават дзве), як папярэдне адбіраць кандыдатаў – і кандыдатак – на вышэйшую пасаду. Трэба, каб яны прачыталі Біблію, прынамсі Пяцікніжжа, і здалі іспыт на разуменне прачытанага. Вернікамі быць ніхто не прымушае, аднак Біблія – збор тэкстаў, на якія абапіраецца палова чалавецтва, дык трэба, каб тутэйшыя хоць бы збольшага сяклі паляну арыентаваліся, каб на самітах было пра што размаўляць…

Ну, асабіста я пускаў бы ў белпрэзідэнты толькі тых, каторыя чыталі мае кнігі і сёе-тое ў іх зразумелі 🙂 Дальбог, «Выйшла кніга» (2017) & «Выбраныя катлеты і мухі» (2018) таксама здольныя служыць «шыбалетам», гэткім пропускам у вялікую палітыку. Ведаю, што крыху перабольшваю, але з нагоды юбілейчыку – дапушчальна. Дый пісьменнік Максім Клімковіч зацікавіўся «Выбранымі катлетамі…», а чым ён горшы за палітыкаў? 😉

М. Клімковіч у час аўтограф-сесіі Андрэя Федарэнкі; сам А. Федарэнка. Фота В. Р. і racyja.com, Мінск, 31.01.2019

Усё яшчэ ёсць ахвотныя ўспомніць пра далукашэнкаўскую Рэспубліку Беларусь (гл. ранейшыя згадкі ад Ю. Тэпера, П. Рэзванава, А. Рэзнікава…). Зараз эстафетка перадаецца мінскаму мастаку.

Андрэй Дубінін (1963 г. нар.):

Асаблівых сігналаў са знешняга свету ў маім дзённіку не зафіксавана ў тыя гады. Я выкладаў у ліцэі, быў паглыблены ў працу… Да таго ж у 1992 годзе нарадзіўся першы сын, і часу было вобмаль. Але, мабыць, галоўная прычына апалітычнасці – мы (купа рэстаўратараў) свой пік прайшлі ў 1990 годзе, калі шчыльна ўлучыліся ў выбарчую кампанію ў Вярхоўны Савет па Фрунзенскім раёне Мінска, я стаў даверанай асобай работніцы Белрэстаўрацыі Элеаноры Вецер, мы ў майстэрні ўручную рабілі ўлёткі з анёлам і тэкстам «Будзе песьня – будзе і хлеб» (тады камуністыя ўсё казалі «будзе хлеб – будзе і песня»; маўляў, спачатку дайце кіўбасы людзём, а тады і мова падцягнецца). Штовечар абыходзілі кватэры па ўсім раёне, я асабіста амаль усе дамы абышоў і тлумачыў-усміхаўся-жартаваў-абаяў-агітаваў… Дамоў вярталіся апоўначы. Нашым праціўнікам быў Генадзь Карпенка, памятаю сходы па школах, асабліва запаў выступ Уладзіміра Папругі – таленавіты прамоўца быў. Мы крыху саступілі Карпенку, але з нашым рэсурсам – проста рамантычны палёт і ніякіх грошай, плюс мастацкае ўкладанне – гэта была перамога. Мы тады так улезлі з вушамі ў гэтую справу, што пасля ўжо, відаць, была адваротная рэакцыя – замкнуцца ў сваёй Вежы-Басталіі.

Толькі ўскосна на семінарах наш настаўнік Алег Хадыка часам чапляў актуаліі. Напрыклад, 5 лютага 1992 г. ён казаў: «Мы знявечаны тым, што не было сецэсіі, буржуазнага перыяду. Чурлёніс (у літоўцаў) а ў нас толькі Чуркін. І трэба ўзнавіць Міцкевіча, сентыменталізм, сентыментальны беларускі план. Данчык можа зрабіць больш за ўсіх. Самыя страшныя для беларускага народа беларускія прадаўшчыцы (гэта быў цэлы клас людзі пры размеркаванні ядомага). Пазняк хацеў беларусізаваць прадаўшчыц, а яны толькі вырваліся (з вёскі ў рускамоўную цывілізацыю)… Прадаўшчыц зараз можа адзін Данчык уработаць…»

* * *

Даволі годна прайшлі «міжнародныя дні Халакосту» ў Беларусі: традыцыйны канцэрт «Жоўтыя зоркі» ў дзяржфілармоніі, сюжэт на тэлебачанні з інтэрв’ю былых вязняў Мінскага гета Якава Краўчынскага і Фрыды Лосік (Рэйзман)… А найбольш крэатыўна, здаецца, павялі сябе актывісты ў Гродне – зладзілі «анімацыйную экскурсію» па тэрыторыі гета № 1.

Хто чытаў і канспектаваў «Катлеты з мухамі», той ведае: да тутэйшых сацыялагічных выбрыкаў я доўга ставіўся або скептычна, або… монапенісна. Але ж надоечы прачытаў інтэрв’ю дырэктара акадэмічнага інстытута сацыялогіі – прызначанага з паўгода таму – і нутром адчуў, што не ўсё яшчэ страчана. Кандыдат навук, якому ў сакавіку 2019 г. споўніцца 40 год, «шарыць» не толькі ў анкетах; яго не без падстаў раскручваюць як галоўнага драконазнаўцу Сінявокай. Агулам, чалавек, дарма што намагаецца «падфарбаваць» дзяржаўную ідэалогію (паклаўшы ў яе падмурак міфалогію беларусаў) транслюе разумныя думкі, напрыклад:

Беларусы глыбока ўсведамляюць сябе як асобную нацыю са старажытнай гісторыяй і самастойнай дзяржавай. Успрыманне сябе як малодшых братоў расійцаў або палякаў – чужы, навязаны звонку стэрэатып…

Ад навукоўцаў патрабуюць хуткага выніку. Усё гэта вельмі негатыўна адбіваецца на навуцы як на сферы прадукавання новых ведаў, таму што досвед паказвае: са 100 заяўленых даследаванняў толькі 10 даюць вынік. З гэтых 10 актуальную выгаду прыносіць толькі адно. Але, калі не фінансаваць усе 100, то і аднаго прарыву (у БССР 192030-х «прарывам», у адрозненне ад «пералому», называўся правал, у цяперашняй РБ – поспех; значэнне слоў з цягам часу мяняецца – В. Р.), здольнага акупіць усе выдаткі, не будзе.

Да таго ж новы дырэктар не без гумару: у сваім блогу посціў нямала «вясёлых карцінак», праўда, перад тым, як заняў адказную пасаду. Пра радыё і папоў – не новая, сустракаў яе гадоў трох таму ў Аляксея Вішні (між іншага заўважу: з такімі «сябрамі», як Вішня, Віктару Цою і ворагаў не трэ’ было мець). Тым не менш:

«Недзе на раёнчыку»; «Суб’ект-аб’ектная інверсія» (узята адсюль)

«Вольфаў цытатнік»

«Культура – гэта сістэма табу, а мастацтва – гэта сістэма пераадолення табу» (Міхаіл Швыдкой, 24.02.2018).

«Брак даверу да медыяў, спалучаны з пачуццём бездапаможнасці ў вырашэнні ўсё вастрэйшых эканамічных, сацыяльных і палітычных праблем, паспрыяў распаўсюду тэорый змовы па ўсім свеце» (Мана Неестані, iranwire.com, 27.11.2018)

«Дарога – гэта сіла, у якой няма канца» (БГ, песня пра «смарагдавыя дні», 2019)

«Агульны прынцып: у публічнай прасторы найбольш выгадныя актывы заўсёды маскіруюцца пад стратныя… Смецце — гэта рэсурс XXI стагоддзя» (Кацярына Шульман, 15.01.2019)

«Каб цешыцца з перамен, трэба, каб было нязменнае: велічэзная тоўшча жыцця, якая паўтараецца, рэпрадукуе сябе» (Уладас Павілайціс, 22.01.2019)

«Барацьба за падвышэнне зарплат — гэта барацьба з карупцыяй. Проста знізу» (Аляксей Навальны, 24.01.2019).

«Быць беларусам у Еўразвязе – гэта ўсё роўна што быць габрэйскім хлопчыкам у савецкай школе. Намагаешся быць лепшым, каб даказаць, што ты як усе» (Paval Kasciukevič, 24.01.2019)

Вольф Рубінчык, г. Мінск

03.02.2019

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 03.02.2019  18:47

***

Поддержать сайт 

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (76)

Шалом! Ізноў ля мікрафона…

Увесну атрымаў у офісе Саюза беларускіх пісьменнікаў такое сімпатычнае віншаванне да 100-годдзя БНР:

Не адмовіўся б і ад віншаванкі са стагоддзем ССРБ (Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі Беларусі), якое – хтосьці трапна заўважыў – лёгка святкаваць, балазе яно 1 студзеня 🙂 Ад рук лідараў ССРБ узору 1919 г. (не блытаць з БССР) мала хто пацярпеў.

Насамрэч беларускае грамадства настолькі падзеленае, што адны настойваюць на святкаванні 25 сакавіка, другія – 1 студзеня, трэція – 3 ліпеня, чацвёртыя – … І ў кожнай групцы не бракуе фанатыкаў, у выніку – «вайна ўсіх супраць усіх», добра, што збольшага віртуальная.

Патрэбна інтэграцыя гістарычнай памяці, каб шанаваліся ўсе даты, звязаныя з «айцамі-заснавальнікамі», як левымі, так і правымі (абы не ультралевымі і не фашыстамі). Паглядзець на Францыю, дык там у падручнікі/грамадскую свядомасць улучаныя і дзеячы рэвалюцыі 1789–1794 гг., і Напалеон, і Бурбоны. Наколькі ведаю, ніхто асабліва не скардзіцца, што замала ўвагі тым або іншым. Хіба што перыяд «ураду Вішы» лічыцца ганебным, яго стараюцца не выпукляць. Дый у Ізраілі… помняць ды шануюць і Бен-Гурыёна з Арлозаравым, і Жабацінскага з Бегіным.

Сучасная Беларусь мае патрэбу ў левіцы ды правіцы, а паўнаты палітычнага спектру няможна дабіцца, калі выціскаць з галоваў «непажаданую» мінуўшчыну… Ну, гэта асобная тэма. Проста сёлета – зрэшты, як і летась – багата юбілейных дат, што натхняе на мудраванні.

Трыццаць гадоў, як свет даведаўся пра ўрочышча Курапаты і расстраляных там перад вайной людзей (3 чэрвеня 1988 г. у газеце «Літаратура і мастацтва» выйшаў аргументаваны артыкул Зянона Пазняка і Яўгена Шмыгалёва, з чаго ўсё і пачалося).

У выніку неаднаразовых расследаванняў пракуратуры з удзелам беларускіх археолагаў пацвердзілася, што ў лесе – магілы тысяч людзей, забітых у канцы 1930-х і самым пачатку 1940-х. Тым не менш «альтэрнатыўныя даследчыкі» дзяўбуць сваё: у лесе быў толькі палігон НКУС (таму, маўляў, сведкі чулі стрэлы), а забойствы людзей на тым месцы вяліся ў час нямецкай акупацыі.

Надзвычайную (i ўадначас тыповую для маніпулятараў) версію агучыў адстаўны (?) афіцэр КДБ на прапагандным сайце ўжо ў 2018 г.: «У Курапатах пахаваныя мясцовыя і этапаваныя з Еўропы яўрэі, расстраляныя немцамі ў канцы 1941-га – першай палове 1942 года». Далей ён трызнiць пра «7,5 тыс. перакладчыкаў яўрэйскай нацыянальнасці, якія перад нападам на СССР былі мабілізаваны немцамі ў Аўстрыі, Германіі, Чэхаславакіі і Польшчы (! – В. Р.) для працы ў Маскве пасля яе ўзяцця». Маўляў, «у сувязі з праблемамі пад Смаленскам, што ўзніклі ў немцаў, усе гэтыя людзі былі кінуты ў Аршанскую турму», а потым пераведзены ў Мінск і забітыя, пачынаючы з верасня 1941 г. Паводле кадэбicта, «акцыя закранула тых яўрэяў, якія спавядалі рабінскі іудаізм. Яўрэяў-месіянаў немцы не расстрэльвалі, а ўзялі да сябе на службу перакладчыкамі (другі раз? – В. Р.) або адправілі ў Палесціну (! – В. Р.), дзе Гітлер абяцаў па вайне арганізаваць яўрэйскую дзяржаву (!! – В. Р.)».

Я ўсё дзіўлюся, што ў галаве такіх людзей, як падпалкоўнік Ляпёшка? Як «дзяржбяспеку» ў РБ вучаць зараз – няўжо, як і даўней, спадцішка нацкоўваюць на яўрэяў, малюючы іх у вобразе гітлераўскіх пратэжэ?

Суразмоўца «юдафіла» Валянціна Анціпенкі, пэўна, зацыклены на тэме – і прадукуе фактоіды на роўным месцы, нават там, дзе яны абвяргаюцца на раз: «У Мінску да вайны пражывала крыху болей за 200 тыс. чалавек. Большая палова насельніцтва – яўрэі» (псеўдагістарычная лажа – непасрэдна перад вайной у сталіцы БССР знаходзілася каля 80 тыс. яўрэяў). «Гэтыя прапорцыі адпавядалі і якаснаму складу супрацоўнікаў НКУС» (тлусты намёк на тое, што яўрэі нясуць ільвіную долю адказнасці за рэпрэсіі; насамрэч к пачатку 1938 г. у НКУС БССР служыла 182 яўрэі і 597 беларусаў, а пасля пераезду ў Менск Цанавы доля яўрэяў зніжалася).

Бадай, у свой час недаацэньваў я Бегуна і Скобелева, цяпер ужо нябожчыкаў – іхняя пісаніна ўспрымалася на «ўра» ў самых нечаканых колах. Зараз Скобелева ўздымае на шчыт «незалежны», антычаргінцоўскі сайт беларускай літаратурнай крытыкі, а кніжка Бегуна «Вторжение без оружия», як сведчыць знаёмы чытачам belisrael.info «кіберакын» Уладзімір Бараніч, была настольнай у… суполцы маладых беларускіх нацыяналістаў «Талака» (пад канец 1980-х гадоў). Як напісаў сп. Бараніч на сваім resurs.by (01.06.2018), пасля кніжак Бегуна яны паўсюль вышуквалі сіянізм: «Вінцук зьвярнуў увагу на адлітыя ў бэтоне мэноры на яго доме, я на заклёпкі ў выглядзе зорак Давіда на маіх беларускай вытворчасьці “штроксах”, Сяржук Вітушка на цырульню “Я сіяніна («Ясь і Яніна» – адкрылася ў цэнтры Мінска якраз у 1980-х – В. Р.)… )))».

Пачытвалi ў «Талацэ» і «Пратаколы сіёнскіх мудрацоў». Я, што называецца, са светачам не стаяў, але не бачу прычын не верыць былому актывісту «Талакі», якому цяпер 51 год. Разам з тым лічу, што яго высновы тыпу «жыдабойцамі можна сьмела менаваць усіх «сьвядомых беларусаў» старое генэрацыі», «фактычна, любы беларус — адкрыты ці лятэнтны юдафоб» занадта катэгарычныя. Асабліва другая…

Вядома, не ўсе, але многія «свядомыя беларусы» (што б гэтае спалучэнне ні значыла) схільныя да этнізацыі канфліктаў, якая тоiць у сабе немалую небяспеку. Скандальная пабудова побач з Курапацкім лесам, выявілася, часткова належыць Леаніду Лейбавічу Зайдэсу, мінчаніну, які даўно займаецца рэстаранным бізнэсам. На ранку 08.06.2018 наведвальнік сайта «НН» адрэагаваў так: «Нічога дзіўнага: пераважна іх супляменнікі 80 год таму аддавалі і выконвалі загады расстрэльваць беларусаў…». Перш чым рэдакцыя даўмелася выдаліць камент, ён сабраў дзясяткі лайкаў (і 6 дызлайкаў). Тым часам застаецца вісець на сайце «разумная» прапанова іншага чытача: «Тры вясёлых гуся замуцілі бізнэс побач з магіламі дзясяткаў тысяч людзей… А дзяржава Ізраіль сцянае аб занядбанасці магілёўскіх габрэйскіх могілак. Можа там якую рэстарацыю адкрыць, кашэрную?» (на ранак 10.06.2018 рэйтынг камента – +173-3).

Вядома, рэстарацыя за 100-200 метраў ад месцаў расстрэлаў патрэбная краіне, як пятае кола ў возе. Але знішчаць увесь комплекс, пад якім, што б ні казалі асобныя клікушы «гарачыя галовы», няма костак ахвяр, – гэта перабор. Абаронцы прапанавалі перадаць пабудовы пад музей, але сумнеўна, што тут і цяпер бізнэсоўцы адмовяцца ад сваёй маёмасці. Іншы, кампрамісны варыянт – ізаляваць Курапацкі лес высокім плотам або сцяной, каб звонку не даносіліся, напрыклад, гукі музыкі. Прадпрымальнікі доўгі час плацілі смешныя грошы за арэнду зямлі пад сваімі пабудовамі (праз карупцыйную схему?) – дык няхай бы зараз дадаткова раскашэліліся. Журналіст Марат Гаравы, які сябе мянуе «беларусам яўрэйскага паходжання», нават ушпіліў ім ліст з ушчуваннямі.

Рада Саюза беларускiх пісьменнікаў апублікавала заяву па сітуацыі ў Курапатах (07.06.2018), прынятую, здаецца, аднагалосна, чаго даўнавата не было. Пагаджаючыся з духам дакумента, маю пытанні да «літар»: напрыклад, няма дастатковых доказаў, што менавіта ў Курапатах «былі расстраляныя сотні беларускіх паэтаў, празаікаў…» Слушна разважае Ганна Севярынец пра масакру творчай інтэлігенцыі ў канцы кастрычніка 1937 г.: «Але як было ў Курапатах, і ці было гэта наогул у Курапатах – мы не ведаем». Зараз ідэнтыфікаваныя толькi трое забітых, прычым мінімум двое – яўрэі (Шулескес і Крамер – арыштаваныя ў Гродне 1940 г.). Як ні круці, а без новых раскопак з ужываннем «прасунутых» метадаў даследавання (ДНК-аналіз?) не абысціся, ды хто за такі супердарагі праект возьмецца? Урад – наўрад.

Тым часам Якаў Гутман з Сусветнага згуртавання беларускіх габрэяў так рэкамендуе расставіць у Курапатах кропкі над «і»: «Вызначыць межы пахаванняў, па магчымасці – нацыянальнасць нябожчыкаў. У рамках тэрыторыі знайсці месца без пахаванняў і ўсталяваць агульны помнік. Прыблізна так мы зрабілі ў Радуні, калі за межамі могілак знайшлі мацэйвы. Прафесіяналы прыдумаюць надпіс. Усталяваць асобныя помнікі ахвярам кожнай канфесіі…» (ліст 29.05.2018). Парады наконт «нацыянальнасці нябожчыкаў» крыху ўтапічныя.

У канцы 2001 г. на адным са сходаў актывістаў я прапанаваў ініцыяваць у дачыненні да некропаля мясцовы рэферэндум; мяне не паслухалі. Ужо шмат гадоў абаронцы Курапатаў ходзяць па бюракратычных колах, і ў лясным масіве пад Мінскам мала што мяняецца. Леташнія летуценні пра «конкурс» таксама застаюцца летуценнямі.

Многае змянілася ў Трасцянцы, на мемарыялізацыю якога апошнім часам былі скіраваныя зусім іншыя фінансавыя плыні… 29.06.2018 афіцыйна адкрыецца «другая чарга» мемарыялу. Дзеля справядлівасці, у гэтым нацысцкім лагеры людзей загінула значна больш, чым у Курапатах. Сёмага чэрвеня ў Нацыянальнай бібліятэцы Беларусі адкрылася выстаўка, прысвечаная Трасцянцу.

Побач з іншымі – і стэнд пра Мінскае гета, яго вязняў. Гледачоў небагата, але ў вас ёсць шанс далучыцца да іх радоў!

Як пазітыўны крок трактую тое, што ў Мінску-2018 дэ-юрэ з’явіліся вуліцы рэпрэсаваных і знішчаных у СССР дзеячаў культуры: Алеся Дудара і Аркадзя Смоліча. Кур’ёзна, што «галоўны яўрэйскі саюз» па-ранейшаму настойвае на вуліцы Леаніда Левіна (прапанова 2017 г.), хаця ў гонар заслужанага архітэктара і ганаровага грамадзяніна Жлобінскага раёна ўвесну 2015 г. была пераназвана вуліца Маладзёжная ў горадзе Жлобіне. У Мінску імя Л. М. Левіна з сакавіка таго ж года носіць гістарычная майстэрня на Калектарнай.

У маі 2015 г. адмыслова для тутэйшых «уплывовых суполак» пералічыў 20 годных кандыдатаў на ўвекавечанне ў сталічнай тапаніміцы. Адкрытага абмеркавання праблемы не атрымалася – на В. Харужай па-ранейшаму лічаць сябе самымі разумнымі. Як і гісторык Алесь Б-ы, што заявіў 08.06.2018, маўляў, пра Майсея Кульбака ў Мінску «ніхто» (трэба думаць, апрача яго, Б-а) «не вядзе гутарку». Лічыце…

70 год споўнілася пісьменніцы Святлане Алексіевіч. Дарэчы будзе агляд яе творчасці з газеты «Вечерний Минск» (17.06.1998):

На жаль, кніга С. А. пра сутыкненне жаночай і мужчынскай цывілізацый, згаданая Алай Бабковай у «ВМ», так пакуль і не выйшла друкам (у сеціве – толькі накід). Зычу юбілярцы ў бліжэйшыя 50 год засяродзіцца на літаратурнай творчасці, а гутаркі «за палітыку» пакінуць больш дасведчаным асобам.

…Рады быў убачыць у Нацыянальнай бібліятэцы белы фаліянт Ларысы Доўнар «Кніжная справа ў Мінску (канец XVIII – пачатак ХХ стагоддзя)». Старонак – амаль 700, наклад – усяго 100. Асабліва зацікавілі вокладкі старых яўрэйскіх кніжак, рэпрадукаваныя даследчыцай, – у бібліятэцы МОЕКа такіх выданняў не было.

Даспадобы і тое, што анатацыя кнігі пададзена як на англійскай, польскай, так і на ідышы.

Нячаста сустрэнеш яўрэйскія літаркі ў кнігах сучасных беларускіх навукоўцаў… (Л. І. Доўнар працуе ва ўніверсітэце культуры, там жа ў 2017 г. прайшла прэзентацыя яе opus magnum.)

* * *

«Вольфаў цытатнік»

«Прыхільнікі ўсялякіх свабод крайне нецярпімыя – асабліва ў сваім асяродку… Само змаганне за свабоды па іроніі жыцця знітавана з нецярпімасцю – як і любое змаганне за радыкальна новы лад» (Эдуард Кузняцоў, «Дзённік», 02.12.1970)

«Ідэя адраджэння культуры і мовы, безумоўна, самадастатковая. Але яе рэалізацыі для нармальнага жыцця мала… Марксізм не састарэў. Ніякія карэнныя рэфармацыі ў грамадстве немагчымыя, пакуль сваё слова не скажа рабочы клас. Але з цягам часу любое вучэнне мае патрэбу ў трансфармацыі. Калі пісаўся “Капітал”, не было такой колькасці службоўцаў. Яны гэтак сама, як і рабочыя, сталі той сацыяльнай базай, на якую робяць стаўку левыя сілы» (Сяргей Марцалеў, «Вечерний Минск», 19.06.1998).

Вольф Рубінчык, г. Мінск

10.06.2018

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 10.06.2018  20:44

***

От редактора. Напоминаю о необходимости и важности финансовой поддержки сайта. Текст на русском и как это сделать, читайте внизу этой публикации  

 

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (75)

Шалом папросту! Сёння – пра поспехі й небяспекі.

Несумненны поспех для арганізатараў беларускамоўнага ўніверсітэта імя Ніла Гілевіча – атрыманне пасведчання аб рэгістрацыі (праўда, на рускай мове, але дэпутатцы Алене Анісім напяялі, што «такі парадак»). Зараз арганізатары шукаюць «дах»… Бясплатная парада – чаму б не атабарыцца ў Лідзе Гродзенскай вобласці або Ельску Гомельскай? Тады Лідскі ўніверсітэт патэнцыйныя абітурыенты паблыталі б з тым, што ў Брытаніі (University of Leeds), а Ельскі – з тым, што ў ЗША (Yale University). I ўсе ламануліся б да Алега Трусава і кампаніі… Не паверыце, але сп. Алег спадзяецца, што ў наступным месяцы «пачнуць працаваць і сайт, і электронная пошта ўніверсітэта»! І «прэзідэнт дэмакратычнай часткі грамадства» Аляксандр Мілінкевіч, 1947 г. нар., – у спісе выкладчыкаў; пэўна, вернецца да выкладання фізікі пасля 30 год у «палітыкуме».

Вось жа, экс-журналіст «Белорусского рынка» ды «Радыё Свабоды» Уладзімір Бараніч ужо мае свой не задужа папулярны сайт (resurs.by) i летась праславіўся тым, што справакаваў «Пракапенягейт», разбудзіўшы мляўкую Беларускую асацыяцыю журналістаў. А 17.05.2018 апублікаваў на сваёй старонцы ў FB амаль сенсацыйны допіс пра аднаго з вядомых беларускіх палітыкаў, сакратара ўправы БНФ у 1990-х і намесніка старшыні БНФ у 2000-х. Ідзецца, як лёгка зразумець, пра сярэдзіну 1980-х; «Талака» існавала ў 1985–1990 гг.:

У маіх плянаваных мэмуарах пра Талаку (тую першую, ня клюб-гаварыльню) згадаю, як мы зь цяпер ужо нябожчыкам Віктарам Івашкевічам ды яго братам Яўгенам хадзілі рабаваць нэграў (чорных) дзеля папаўненьня парцейнае касы ды расавае нянавісьці (Віктар прыйшоў у нацыянальны рух з нацыкаў, а я быў проста адмарозкам, на чым мы і сышліся)… Ну і пра жыдабойскія (С) тэрмін ВІ) рэчы распавяду. Напрыклад, як яго малы сын вешаў лялек, называючы іх жыдамі. Натуральна, у Талацэ мы ўсе захапляліся – во якое правільнае выхаваньне.

Ул. Бараніч і В. Івашкевіч. Фота з primus.by i palitviazni.info.

Спадару Баранічу яшчэ не споўнілася 55, на маразм ён яўна не пакутуе. Аўтарытэтна названы адным з людзей, што стаялі ля вытокаў «Талакі», і я не адчуваю хлусні ў ягоным сведчанні пра суполку… Да таго «жыдаедства» многіх нацыяналістаў 1980-х гадоў засведчана іншым тагачасным энэрджайзерам, Сяргеем Дубаўцом, які на развітанне з мовазнаўцам Змітром Саўкам (1965–2016; Зміцер, «яўрэй на чвэрць», меў семіцкія рысы твару) напісаў наступнае:

Сам памятаю… на нацыянальных тусоўках нехта старэйшы ў вышыванцы запраста казаў яму, бліскаючы дзіўным радасным шалам уваччу: ой, а ты што тут робіш, ідзі ты, братка, адсюль, ня псуй карціну… Чаму і ён размаўляе па-беларуску? Ён дыскрэдытуе наш рух!.. І ён – таксама – беларус?..

Вось яшчэ гаваркі эпізод. Інтэрв’ю ў сакавіку 2018 г. дае гуманіст, лінгвіст і «з усіх бакоў белы і пухнаты» Вінцук В., старшыня БНФ у 1999–2007 гг. Распавядае пра БНР: «Першыя святкаванні на вуліцах пачаліся ў 1989 годзе. Асноўным рухавіком быў Алесь Пушкін, які зладзіў прыгожы рамантычны перформанс». Усё б нічога, але ў час таго шумлівага несанкцыянаванага перформансу мастак Пушкін заявіў, што марыць пра Беларусь «без жыдоў і камуністаў»… Быў асуджаны, але без сур’ёзных наступстваў. І неўзабаве ахвяраваў свае работы першаму з’езду БНФ (Вільня, чэрвень 1989 г.), якія і былі ўрачыста паказаны ў вестыбюлі. Як на тое адрэагавалі некаторыя госці з’езда, 26.05.2018 для belisrael.info ўспомніў Якаў Гутман, прэзідэнт Сусветнага згуртавання беларускіх яўрэяў, а ў канцы 1980-х – член праўлення Мінскага аб’яднання яўрэйскай культуры:

У фае віселі карціны Пушкіна. Мы – Юра Хашчавацкі, Май Данцыг, я, яшчэ нехта – напісалі ў прэзідыум з’езда, што карціны Пушкіна не могуць быць выстаўлены. Калі Пазняк паведамляў пра наш зварот, ён сказаў нешта накшталт таго, што паступіла цыдула пра Пушкіна, але не варта займацца гэтым пытаннем. Я адразу сказаў, што трэба сыходзіць са з’езда. Юра сказаў, што Пазняк не разумее, што робіць, і пайшоў з ім дамаўляцца. Калі вярнуўся, то сказаў прыблізна наступнае: «У Пазняка алавяныя вочы, ён не разумее, што ён робіць». Яны кепска пачыналі і кепска скончылі… Нябожчык Аркадзь Рудэрман папрасіў нас прайсці так, каб было відаць спіны, і мы сышлі.

Карацей, «прыгожы рамантычны перформанс» пасварыў вялікую частку яўрэяў з беларусамі. Не думаю, што разумнік Вінцук таго не ведае… Значыцца, па сутнасці не заўважае ў міжэтнічных сварках нічога страшнага.

А. Пушкіну на момант «перформансу» ішоў 24-ы год, ён адслужыў сваё ў арміі, г. зн. з’яўляўся ўжо сфармаванай асобай. У 1992 г., праўда, удакладніў: «Сёння я інакш пазіраю на гэта. Ад сказанага не адмаўляюся. Але цяпер многае змянілася…»

Дзякуй Б-гу, падчас супрацы з «Нашай Нівай» (2001–2007) ад мяне не патрабавалі рэпартажаў пра дзейнасць Віктара Івашкевіча (1959–2013; хай спіць спакойна, мо пад канец жыцця ён змяніў свае погляды), Славаміра Адамовіча ці таго ж Алеся Пушкіна. Як умеў, распавядаў я пазаштатна пра яўрэйскія, шахматныя і шашачныя справы. Пару крыжаванак склаў. Ну, аднойчы паспрабаваў дапамагчы бізнэсоўцам-галадоўшчыкам, што не дужа спадабалася рэдактару…

Давайце, шаноўныя мае чытачы, асабліва яўрэі, беларускія і не, больш пільна прыглядацца да асоб, якія тусуюцца ў тутэйшым палітыкуме-2018. Антыкамунізм і антылукашызм актывістаў – яшчэ не прычына, каб іх усхваляць-падтрымліваць. Мудра ў 1924 г. адзначаў Зэеў Жабацінскі: «Палітычная наіўнасць яўрэя нечуваная і неверагодная: ён не разумее таго простага правіла, што ніколі няможна “ісці насустрач” таму, хто не хоча ісці насустрач табе… Мы ўвогуле, як я пісаў ужо… лічым сваім абавязкам, як толькі пачуем “Марсельезу”, застыць навыцяжку і гукаць “ура” – няхай нават гэтую мелодыю грае сам Гаман і ў яго катрынцы трашчаць яўрэйскія косткі. Гэта мы лічым палітычнай маральнасцю…»

З улікам даволі пашыранай тут юдафобіі, няма ніякай ахвоты спрыяць таму, каб ва ўладу ў Беларусі пралез мясцовы аналаг украінскай партыі «Свабода» або «Правага сектару». Нават у Кіеве гарсавет, выглядае, танчыць пад свабодаўскую дудку, пастанавіўшы ўрачыста адсвяткаваць 250-годдзе гайдамацкага паўстання – «Каліеўшчыны» з яе антыпольскімі ды антыяўрэйскімі пагромамі…

Этнанацыяналізм (этнізм) тут і цяпер уважаю за даволі небяспечную з’яву, хоць некаторым «экспертам» ён не замінае. Адзін «акадэмічны дырэктар» надоечы выступіў у духу ці то Міхаіла Задорнава, ці булгакаўскага Шарыкава: маўляў, «не разумее» тэарэтыкаў, якія «ўзяліся за пабудову дзіўнай і непрактычнай канструкцыі ў выглядзе “грамадзянскага нацыяналізму” (нібыта лепшая альтэрнатыва для “этна-нацыяналізму”)». І дадаў: «Сам падзел на два нацыяналізмы – штучны і непрыдатны». Як па мне, то прыдатны… Калі этнанацыяналізм зацыклены на мінулым і перавазе пэўнага («тытульнага») этнасу над іншымі, то грамадзянскі імплікуе прынамсі фармальную роўнасць у дзяржаве грамадзян рознага паходжання, дый робіць акцэнт на будучыні.

Стрымана стаўлюся да гаспадара tut.by Юрыя Зісера (перафразуючы вядомае выслоўе пра Міхаіла Батвінніка, Ю. Зісер – чэмпіён па раскрутцы сайта, а думае, што чэмпіён па ўсім на свеце). Але ягоны пасыл тутНацыянальная ідэя ня можа быць скіраванай на мінулае. Яна ня можа быць рэканструкцыяй чагосьці мінулага, яна скіраваная на будучыню») у прынцыпе слушны. Вышэйзгаданы эксперт пакпіў: «гэта ўсё роўна што сказаць: “Дарога Масква – Брэст павінна весці ўперад, а не назад”». Між тым рэканструкцыі на самай справе лепей пакінуць гісторыкам, мастакам, паэтам і экскурсаводам. Так, яны граюць важную ролю ў нашым жыцці, але жыццё ў цэлым – не дарога на два напрамкі…

Хапае і ў яўрэйскім асяроддзі аматараў развярнуць час ды адрадзіць «штэтл» з яго духам салідарнасці. Не цямяць бядулі-гараджане з ХХІ стагоддзя, што самі б, хутчэй за ўсё, на другі дзень уцяклі з мястэчка, якім яно было ў час свайго «росквіту» (канец ХІХ – пачатак ХХ стст.). Была там салідарнасць, але нярэдка назіраўся эканамічны ды культурны застой, з такім імпэтам выкрыты ў Мендэле, Шолам-Алейхема і – асабліва – у Іцхака-Лейбуша Пераца.

Трохі пра іншае. Забаўную шматхадовачку арганізавалі беларускія ідэолагі з нагоды таго, што брытанскае пасольства на 17 мая вывесіла вясёлкавы сцяг на сваім будынку ў цэнтры Мінска. Спярша міністэрства ўнутраных спраў у выхадны дзень, 20.05.2018, выказалася груба-груба, акурат «кепскі следчы»: «Мы – за сапраўднае, яны (ЛГБТ – В. Р.) не пройдуць!» Калі ўсчаўся шум, і за мяжой таксама, то журналістам «выпадкова» падвярнуўся «добры следчы», міністр замежных спраў РБ тав. Макей… Ён «адмовіўся каментаваць» заяву калегі з МУС, але падзяліўся «меркаваннем»: «любая структура, робячы тыя ці іншыя заявы, павінна думаць пра ўсе наступствы». За гэтае марнаслоўе яго запісалі ледзь не ў сябры ЛГБТ, а разам з тым – і Еўрапейскага Саюза 🙂 Яму ж і адзіная «нобелеўская» ў красавіку выказала давер ды спачуванне: «Макей, можа быць, і гаворыць шчыра… Але, думаю, ён таксама не вельмі трывала сябе адчувае… гляджу на Макея як на трагічную постаць…»

З майго гледзішча і Шуневіч, і Макей – шрубкі аднаго амаральнага механізма (другі нават больш небяспечны, бо лепш адукаваны). Трагічныя постаці ў сучаснай Беларусі – тыя, каго кладуць на асфальт, садзяць за краты, выганяюць з працы, душаць штрафамі… Ды насамрэч, калі падумаць, то куды ім у плане трагічнасці да былога кіраўніка лукашэнкаўскай адміністрацыі! ¯\_(ツ)_/¯

«Цытатнік ад Вольфа»

«— Таварыш, – паляпала па плячу доктарка. – Што з вамі?

Я ўздрыгануўся.

— Памажыце правесці яго ў мой кабінет, — распарадзілася доктарка. — Калі ж побач са школамі псіхбальніцы пачнуць будаваць!» (Яўген Кароткіх, «Чорны тэатр ліліпутаў», 1986)

«Адна з галоўных праблем сучаснай школы якраз і палягае ў тым, што дзяцей вучаць жыццю людзі, якія самі-то не ўмеюць жыць, і якім не зашкодзіў бы доўгі курс рэабілітацыі ў добрага псіхатэрапеўта» (блогер fritzmorgen, 25.05.2018)

«Ёсць дапушчэнне, што ў інфармацыйным грамадстве традыцыйныя классы, звязаныя ўласнасцю і сродкамі вытворчасці, замяняюцца нейкімі інфармацыйнымі супольнасцямі, г. зн. супольнасцю паводле доступу да падобных крыніц інфармацыі, паводле падабенства поглядаў, па прыналежнасці да аднаго, як гэта цяпер называецца, інфармацыйнага пухіра» (Кацярына Шульман, 17.04.2018)

«Калі дзяржава не можа прапанаваць праект будучыні, яе ясныя чарцяжы – яна бяздарна і шумна ператрэсвае труны» (Аляксей Белякоў, 25.05.2018)

«Жаба скокнула ў вогнішча. Усе ў захапленні: “Саламандра!..”», «Узбагаціўся сам – узбагаці ўран!», «Разынкі й курага – біч айчыннага хлебапячэння», «Адна галава – добра, калі яна сырная», «Акцыя: кожнай белай вароне – па чорным варанку!», «Калісьці быў перыяд ВКЛ, а хутка надыйдзе перыяд ВЫКЛ…» (Paul Dorokhin, 201?)

Вольф Рубінчык, г. Мінск

28.05.2018

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 28.05.2018  20:40

***

водгукi:

Ганкина Инесса 28 мая в 23:15

Так, памятаю гэты з’езд, таксама планую пра гэта написаць падрабязна! Зараз пишу трэцю частку сваей прозы, пачала з 80-х, скончу прыблизна 2000.

Andrei Dubinin  29 мая в 17:51

адзін з лепшых матэрыялаў В.Рубінчыка, у яго “рэтраспекцыях” заўсёды прысутнічае праекцыя ў будучыню: быццам пішучы пра мінулыя падзеі, напісанае заўсёды ўтрымлівае ў сабе “вобраз будучага”, гэта каштоўная якасць. Шкада, што маштаб Вольфа не запатрабаваны шырока((

Siarhiej Sparyš что-то похожее было у Галко
https://budimir.livejournal.com/49477.html

Siarhiej Sparyš   30 мая в 08:48

“Тогда я теоретически готов был как умирать, так и убивать во имя утверждения «белорусской идеи». Но – только теоретически. Потому что когда мне было сделано неожиданное предложение поучаствовать в этнической чистке – уничтожении цыганской слободки в Минске, я был ошарашен. Мне стало тошно. Пожалуй, именно этому случаю я обязан последующим «левым поворотом».

Человек, который предлагал «зьнiшчыць вылюдкаў» («уничтожить выродков»), начинал так же, как и я. Как культурный националист. Образованный, начитанный и с обострённым чувством справедливости. У меня есть основания полагать, что он всего лишь честно дошёл в развитии своего национализма до логического конца”

***

Алесь Рэзнiкаў па мэйлу:

Выпуск моцна ўразіў. Я раней цешыўся, што наш беларускі нацыяналізм ледзь не самы юдафільскі ў свеце, але ж не ўсё так гладка. Вялікі дзякуй за артыкул, бо старыя гнайнікі трэба ўскрываць і старыя міны размініраваць.

Дадана 5 чэрвеня  08:27

Водгук Анатоля Сідарэвіча (13.06.2018):

Макей – гэбіст, і крывавую нядзелю 19 снежня 2010 г. арганізоўваў ён — як кіраўнік адміністрацыі. Пра гэта мне казалі дасведчаныя людзі. Пра гэта я кажу замежным эсдэкам.

Бараніча першы раз бачу. Ва ўсякім разе не чуў такое прозвішча. Вячорку ведаю, братоў Івашкевічаў ведаю. Дубаўца з тае групы ведаю лепш за ўсіх, бо прыяў яму ў ЛіМе. Ніякіх антысеміцкіх і юдафобскіх выказванняў ад іх не чуў і не помню.

Пасля аднаго святкавання 25 Сакавіка да Віктара Івашкевіча займеў недавер. Калі было тое святкаванне — не памятаю, бо я не раз быў сузаяўнікам. І вось, аднаго разу пераканаўся, што Івашкевіч наўмысна ўчыніў правакацыю, каб атрымаць карцінку з брутальнымі мянтамі. Я ж у прынцыпе супраць таго, каб правакаваць бойкі, разглядаць людзей як гарматнае мяса… Гэта сацыял-дэмакратычны прынцып. І на гэтым пункце ў мяне быў канфлікт са Статкевічам. Я публічна, у «Народнай Волі», назваў яго правакатарам.

Са з’езду БНФ я памятаю, як Пушкін гарлаў пра жыдоў. Нешта ў сэнсе «далоў». І як зала няўхвальна прыняла яго. А сядзеў я побач з паўжыдкам Лявонам Луцкевічам і Сцяпанам Дуж-Душэўскім, чыйго бацьку Клаўдзія немцы кінулі за дрот за спрыянне ковенскім габрэям.

Я быў ля вытокаў БНФ, быў сведкам яго нараджэння. Ідэю нацыянальнага фронту я выказаў яшчэ ў 1987-м у лісце да Ігара Дзядкова. Але, пабачыўшы Пазняка і прысных, трымаўся на дыстанцыі, у структуры БНФ не ўваходзіў, хоць яны мяне запрашалі і я выступаў. Але быў вольны казак. Пра што яны вялі размовы ў сваім цесным коле — не ведаю. Не бываў у ім.

З’езд БНФ адбыўся ў чэрвені 1989 г. Пра год, у ліпені 1990-га, па дарозе на Грунвальд пра ідэю сацыял-дэмакратычнай партыі са мною загаманіў Міхась Ткачоў. Урэзалася ў памяць, як ужо ў дні заснавання партыі мы дружна прагаласавалі за тое, каб у анкеце не было графы «нацыянальнасць». І памятаю, як у Міхася Ткачова адзін чалавек, пра антысемітызм якога я ведаў, спытаўся, ці хрышчаны ён. Я крыкнуў: «Міхась Аляксандравіч, не адказвайце, гэта правакатар». Але Ткачоў адказаў. Аказваецца, яго хрысцілі двойчы.

13.06.2018  10:13

З адказу Уладзіміра Бараніча на resurs.by:

Сідарэвіч мяне ня можа ведаць. Я зь ім ніколі ніякіх справаў ня меў, і да Талакі з маім удзелам ён не мае ніякіх адносінаў. Хаця й асабіста сустракаўся зь ім на паседжаньнях тады яшчэ трусаўскай Грамады, зь якой я выйшаў, калі яе ачоліў Статкевіч…

Натуральна, што пра тыя далёкія часы любое маё слова будзе супраць нечага іншага. Апроч мяне, тое (пра жыдабойства), пэўна, ніхто ніколі не прызнАе. Але што мне да таго?.. Сваё былое юдафобства я прыводжу ў якасьці сьведчаньня цуду навяртаньня жыдабойцы-агностыка да габрэйскага Бога. Палітыка, гісторыя, літаратура ды іншыя чалавечыя жарсьці мяне цікавяць выключна ў гэтым ключы.
13 чэрвеня  16:56
От редактора. Напоминаю о необходимости и важности финансовой поддержки сайта.
Текст на русском и как это сделать, читайте внизу этой публикации  

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (74)

Супершалом! Пакуль Нета Барзілай камічна кудахтала й махала стальнымі рукамі-крыламі ў Лісабоне, у Шанхаі за шахматнай дошкай змагаліся дзве дзяўчыны яе пакалення – Тань Чжун’і і Цзюй Вэньцзюн. Апошняя, прэтэндэнтка, 18.05.2018 і стала чэмпіёнкай свету… Сярод ізраільцянак зараз няма нікога, хто мог бы даць ёй рады, і ў бліжэйшы час наўрад ці будзе (Юлія Швайгер-Найдзіч, 1994 г. нар., – 57-я ў рэйтынг-спісе). Ды што казаць, нават у мужчын Барыс Гельфанд у 2014 г. пакінуў першую дзясятку паводле рэйтынгу ЭЛА, а замены яму не відно. Між тым кітаец Дзін Ліжэнь, 1992 г. нар., ужо год у дзясятцы і, мяркуючы па выніках турніру прэтэндэнтаў 2018 г., спакваля падбіраецца да «галоўнай кароны».

Нездарма тым разам я параўнаў рост валавага ўнутранага прадукта ў Ізраілі і Кітаі (дзе ён куды больш імклівы). Баюся, у ХХІ ст. Ізраіль (і яўрэйскі народ увогуле) будуць страчваць свае пазіцыі ў сусветнай эканоміцы, а КНР & кітайцы прадоўжаць экспансію. Прынамсі ў Беларусі гэта ўжо адчуваецца. У першыя гады нашай незалежнасці Ізраіль яўна лічыўся тутака больш перспектыўным партнёрам, і падаецца, што колькасць людзей, якія вывучалі іўрыт, нашмат перавышала колькасць аматараў кітайшчыны; цяпер – наадварот. Вядома, на разварот паўплывалі і майсы з закрыццём-адкрыццём пасольства, і асобныя альтэрнатыўна адораныя паслы Ізраіля ў Мінску, і інцыдэнты ў аэрапорце «Бен-Гурыён» накшталт гэтага і гэтага.

Вынік: ізраільцы яшчэ толькі плануюць запусціць узорна-паказальны аграпрамысловы праект у Віцебскім раёне, кітайцы ж фактычна ўжо кантралююць зусім не малы па плошчы індустрыяльны парк «Вялікі камень», які «раскручваецца» і на міжнародным узроўні, у тым ліку праз «Forbes». Кагадзе ў парку створаны кітайска-беларускі (іменна так; доля беларусаў – 40%) праектны інстытут. Дарэчы, пра інстытуты: калі ўмоўна-яўрэйскі МГІ – міжнародны гуманітарны, створаны ў 1999 г. пры БДУ – накрыўся медным тазам к 2004 г., то інстытут Канфуцыя, які дзейнічае там жа з 2006 г., цвіце і пахне. Ужо ёсць аналагі ў лінгвістычным універсітэце, тэхнічным, нават у Горацкай сельгасакадэміі… Нядаўна адкрыўся «паднябесны» інстытут і ў Гомелі.

Мае памяркоўна-песімістычныя назіранні абапіраюцца і на статыстыку, праўда, ужо не зусім свежую. За 1999–2009 гг. вага кітайцаў у пастаянным насельніцтве Беларусі вырасла ў 22 (да 1642 чал.), a вага яўрэяў зменшылася ў 2,2 разы (да 12926 чал.). У кастрычніку 2019 г. у РБ мусіць прайсці новы перапіс: ніхто не здзівіцца, калі кітайцаў у выніку акажацца яшчэ болей, а яўрэяў – меней, калі «яны» і «мы» зраўнуемся тут па колькасці.

Прачытаў выказванне Юрыя Зісера ў перадачы карэспандэнта «Радыё С.»: «Я ня бачу катастрофы ў нашэсьці кітайцаў ці тых, хто будзе да нас прыяжджаць на працу. Яны ўсе будуць асымілявацца і станавіцца грамадзянамі». А вось што ў студзені пісаў Уладзімір Бараніч, які летась давёў, што не баіцца нязручнай праўды (і яму давяраю неяк болей, чым кручанаму супляменніку-бізнэсоўцу): «Кітайцы, аднойчы прыехаўшы ў якасці часовых рабочых, у адпаведнасці са сваёй традыцыйнай стратэгіяй асваення і захопу чужых тэрыторый могуць паступова ператварыцца ў гаспадароў».

Мо на сёння асцярогі выглядаюць перабольшанымі: паведамляюць, напрыклад, што «Беларусь страчвае прыцягальнасць для замежных мігрантаў», што кітайцы, якія скончылі працу ў Светлагорскім і Добрушскім раёнах Гомельскай вобласці ў 2017 г., з’ехалі на радзіму. Аднак, калі казаць пра Сінявокую, то агульная тэндэнцыя ўсё адно не на карысць яўрэйскай прысутнасці, тым болей што «рэзка павялічыўся іміграцыйны адток у Ізраіль. За перыяд з 2012 года туды з’ехала на 1214 чалавек больш, чым прыехала ў Беларусь, у тым ліку 589 чалавек — толькі за 2017 год».

Дамінаванне кітайскіх фірм у сусветнай эканоміцы, у рэшце рэшт, адаб’ецца і на палітыцы – у прынцыпе, ужо адбіваецца. Ізраілю і яўрэям, якія належаць усё ж (збольшага) да іудзеахрысціянскай цывілізацыі з адметным маральным ядром, прыйдзецца нялёгка: фактычна, з падачы самай масавай кампартыі свет запаланяецца неапаганствам. У трэнд упісваецца і аднагалоснае рашэнне перавыбраць Сі старшынём КНР у сакавіку 2018 г., ды яшчэ дазволіць яму заставацца на пасадзе хоць да скону. Яго думкі летась зрабіліся неабходнымі для вывучэння ўсімі кітайскімі камуністамі, а заадно і школьнікамі…

Ізраіль з Кітаем актыўна гандлююць, ды асаблівай дружбы ў іх ніколі не было; цяпер, пасля галасавання КНР у савеце па правах чалавека ААН (за «незалежнае расследаванне» сутыкнення дэманстрантаў і ахоўнікаў на мяжы сектара Газа), пэўна, i не будзе. Карацей, тым, хто мяне чытае, прапаную задумацца… і схамянуцца, прынамсі ўспомніць пра ўласную годнасць. Вось чаму не пакаралі Саўдаўскую Аравію за парушэнне статута ФІДЭ, нядопуск ізраільскіх шахматыстаў на афіцыйны чэмпіянат свету ў снежні 2017 г.?

Шаную вялікі кітайскі народ – хаця б за тое, што ён даў свету Канфуцыя, Лао Шэ (з манчжураў, але ж лічыў Кітай сваім), Лю Сяабо… У той жа час надта не хочацца разбудовы новых сусветных імперый. Ізраільцам, якія мысляць не ў катэгорыях шука, патрэбная кансалідацыя. Дый беларусам таксама, хіба не?..

Ужо цяпер, у маі 2018 г. зразумела, што ў бліжэйшы час ні Кітай, ні Беларусь не перанясуць пасольствы ў Іерусалім, хоць і па розных прычынах. Кітайцы свядома канкуруюць з ЗША, у тым ліку на Блізкім Усходзе, а РБ, можа, і пайшла б на саступку, ды эканамічна больш залежыць ад мусульманскіх дзяржаў, чым ад Ізраіля. Неабавязкова гэта «арабскія краіны», «арабскі свет», як павярхоўна піша «Белпартызан»: Бахрэйн, напрыклад, далёка не такі агрэсіўны, як неарабскі Іран.

…Прэм’ер-міністр Ізраіля прыняў Нету Б., расцалаваў і каліва патанчыў з ёй. Пры ўсёй павазе да яе перамогі, «Toy» – песня-падзёнка, прыкол на раз. Можа, раблюся старым буркуном, але 20 год таму, калі ў Мінск прыязджаў ансамбль ЦАХАЛу, іхнія спевы і танцы выклікалі ў мяне больш энтузіязму. У тым маі 1998 г. нават схадзіў у канцэртную залу «Мінск» другі раз, балазе пад канец першага выступу абяцалі іншую праграму (да жалю, паўтарылі тую самую). Некаторыя мелодыі помню дагэтуль.

Дзе ж вы цяпер, друзья-однополчане хлопцы і дзяўчаты? Газета «Вечерний Минск» адгукнулася на канцэрты не без іроніі… Мела права.

* * *

Спытаўся ў бахаіста, меламана і чытача belisrael.info пра новы альбом «Толькі б яўрэі былі…», згаданы ў мінулай серыі. Вось жа, Пётр Рэзванаў адказаў: «Ну, на пэўным бязрыб’і і гэты альбом мае права называцца з’явайкалі разглядаць не сучасную Сінявокую, а глядзець больш шырока (і храналагічна, і гістарычна), то пісаць пра яго няма чаго». Агулам ён паставіў Беларусі такі «дыягназ»: «цікавасць да яўрэйскай культуры шмат дзе захоўваецца, але амаль не паказваецца: маю на ўвазе тую меншасць, якая можа не толькі спажываць, але і нешта ствараць». П. Р. тужыць па 2000-х гадах, калі «Польскі інстытут і Інстытут імя Гётэ запрашалі Андрэ Аходла (яго выкананне, канечне, далёкае да таго, што дэманстравала сям’я Лін Ялдаці, але…), быў Дзмітры Сляповіч, які арганізоўваў не толькі камерныя “Жыдовішчы”, але і “Клезмер-шок” у Палацы культуры прафсаюзаў (з-за нашай бюракратыі гэтую спробу ён больш не паўтараў)».

З панам Рэзванавым неабавязкова згаджацца, у сваім блогу ён-такі схільны да максімалізму, але меркаванні яго, дальбог, заслугоўваюць увагі.

Запрашаю паважаную аўдыторыю да дыскусіі на тэму «перспектывы развіцця (каля)яўрэйскай культуры ў Беларусі» – музычнай і не толькі. Я ж магу папярэдне выказаць некалькі тэзісаў:

ад’езд у ЗША (2008) пана Сляповіча, які ў 2006 г. абараніў кандыдацкую дысертацыю акурат па клезмерскай музыцы, безумоўна, збядніў нацыянальную культуру;

разам з тым у апошняе дзесяцігоддзе на авансцэну выйшлі іншыя адмыслоўцы, якія таксама дэманструюць цікавасць да яўрэйскага музіцыравання;

агулам, іменна ў 2010-х гадах адбылася маштабная рэцэпцыя яўрэйскіх матываў тутэйшымі культуртрэгерамі, афіцыйнымі і не. Напрыклад, склаўся ансамбль «Гілель» пад кіраўніцтвам Максіма Расохі, які ў лістападзе 2017 г. даў канцэрт «Мелодыі яўрэйскага мястэчка» ў самым цэнтры Мінска (мяне там не было, і якасць не ацэньваю; цешыць сам факт). Пра песню на ідышы ў спектаклі «Местачковае кабарэ» Купалаўскага тэатра ўжо выпадала пісаць у 2015 г. Бачу таксама рост цікавасці да вершаў, перакладзеных з ідыша: грамада рэагуе і ў рамках праекта «(Не)расстраляная паэзія», і па-за рамкамі, напрыклад, тут і тут. Прычым Майсей Кульбак ды Ізі Харык трактуюцца як беларуска-яўрэйскія або проста беларускія паэты;

малаверагодна, што ў Мінску адбудзецца фестываль такога ж размаху, як «Kyiv Klezmer Fest» (12-13 мая 2018 г.). Аднак у плане разняволенасці Беларусь увогуле – і яе «яўрэйская вуліца» ў прыватнасці – саступала Украіне як у 2014 г., так і 10, і 20 гадоў таму, хоць там, кажуць, паўсюдна гойсаюць «злыя бЕндэраўцы». У нас затое з 2016 г. ладзяцца «Дні яўрэйскай культуры» з самадзейнасцю ад «Хэсэда» і выявай гангстэра Ланскага як архетыповага яўрэя;

будучыня (амаль) непрадказальная, таму лепей заставацца аптымістамі і верыць, што ўсё (ну, многае) ў нашых руках.

«Цытатнік ад Вольфа»

Салідарызацыя людзей прыводзіць да падзення даверу да фармальных інстытутаў… У краінах, дзе высокі ўзровень абагуленага даверу…, значна больш эфектыўныя эканамічныя транзакцыі, менш патрабуецца высілкаў на падтрыманне сацыяльнага парадку; там людзі зыходзяць з дапушчэння, што чалавек, у прынцыпе, не такая мярзотная істота, якой здаецца на першы погляд (Віктар Вахштайн, 27.03.2018).

Ідэя аб тым, што мэта камунікацый – кагосьці перамагчы, гэта жудасна падлеткавая ідэя. На жаль, інфантылізм парадаксальным чынам з’яўляецца адной з базавых уласцівасцей палітычных эліт. Яны жывуць у інфармацыйнай ізаляцыі. У іх амаль няма магчымасці падвышаць уласны адукацыйны ўзровень. У іх вельмі абмежаванае кола зносінаў і, як ведаюць усе, хто працаваў у бюракратычных структурах, чым вышэй чалавек стаіць у іерархіі, тым больш яго час заняты рытуальнай лухтой (Кацярына Шульман, 24.04.2018).

У свеце мноства цудоўна адукаваных, матэрыяльна забяспечаных, але нездаволеных жыццём інтэлектуалаў, якія пакутуюць ад дэпрэсіі, неўрозаў, страха і іншага негатыву. Іх ніхто ніколі не вучыў даследаваць уласную свядомасць, працаваць са сваімі эмоцыямі, разумець паходжанне сваіх комплексаў. Гігіена эмоцый не менш важная, чым гігіена цела. Вывучаць унутраны свет чалавека не менш важна, чым вывучаць знешні (Далай-лама XIV, 15.05.2018).

Верагодна, колішняя гандлёвая плошча [Слуцка] была месцам старажытных пахаванняў. На гэтым месцы, на галоўнай плошчы горада каля райвыканкаму побач з тэрыторыяй яўрэйскага гета цяпер адбываюцца розныя дзяржаўныя святы, падчас якіх спяваюць і танчаць.

Запыталася ў мінакоў, ці ведаюць яны што-небудзь пра гісторыю плошчы і пра месца габрэйскага гета. Ніводзін з апытаных дакладнай інфармацыяй не валодаў. Нягледзячы на тое, што мясцовыя газеты неаднаразова змяшчалі краязнаўчыя артыкулы пра гісторыю Слуцка, пра трагедыю слуцкага гета (Зінаіда Цімошак, 16.05.2018).

Вольф Рубінчык, г. Мінск

21.05.2018

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 22.05.2018  01:39

«Радыё Свабода» и скелеты в шкафу

Как сотрудники «Радыё Свабода» Greencard получают

Одним из скелетов в шкафу «борцов за свободу и права человека» из числа сотрудников “Радыё Свабода” (Радио Свобода) является процедура получения ими сначала ГринКард, а потом и американского гражданства.

В отличие от обычных маглов, которым для получения вожделенной зеленой карточки, дающей право на жительство в сказочной стране Гарри Поттера, нужно пройти многие круги ада, штатные сотрудники американской радиостанции «Радыё Свабода» вне зависимости от языковой службы имеют льготную процедуру.

Такое право является своего рода бочкой варенья и ящиком печенья Мальчишу-Плохишу от буржуинов, на службу к которым он поступает. Ведь изначально «Радио Свобода» была подразделением ЦРУ. Поскольку русская Википедия клеймит называние этого факта (принадлежности к ЦРУ) советской пропагандой, я даю ссылку на сайт самого ЦРУ, где сей факт указан в числе славных свершений Конторы. Это, к слову, один из примеров того, что цитирование Википедии, мягко говоря, моветон.

Хоть РС давно уже считается самостоятельным подразделением (что-то вроде частной лавочки), финансируемой Конгрессом США, ЦРУшные уши там точат изо всех щелей. Об этом я напишу отдельно. Здесь речь о другом.

Исторически так сложилось, что поступление граждан иных государств на работу в ЦРУ в ряде государств считалось и до сих пор считается плеванием в колодец родины или типа того со всякими высшими мерами наказаний вроде расстрела. Поэтому ЦРУ в свое время разработало механизм защиты своих сотрудников в виде предоставления им вида на жительство в США с последующим получением гражданства. Уж американского гражданина ни один заглотный режим не растерзает. Естественно, при том условии, что облагодетельствованный Мальчиш-Плохиш не поедет к себе на родину.

Не буду вдаваться в детали, ниже приведу пару цитат из имеющихся у меня документов. Я пока не решил, нужно ли их выкладывать все целиком – вдруг их захочет выкупить взад (как говорил легендарный лингвист Дементей) то же ЦРУ из Лэнгли или кровавая гэбня с Лубянки. Впрочем, часть одного документа выложу. В качестве рекламного тизера. Там тоже хватает бочек с вареньем.

Я не знаю, каковы были формальные критерии при недоразвитом ЦРУ начала 1950-х или во времена развитого брежневского социализма начала 1980-х, но сейчас они следующие:

— начало копипасты —

Selection Criteria:

In priority order, the following principles will be applied:

  1. You compellingly appear to be personally at risk or have immediate family members at risk, due to your employment with RFE/RL, and/or where possible return to the country whose national documentation you hold is deemed to be risky.
  2. Your current national documentation is unlikely to be renewed because of governmental ill will.
  3. Your otherwise satisfactory national documentation may be at clear risk of revocation due to prolonged residence and employment with RFE/RL outside of the country of documentation or when you are unable to obtain citizenship for the same reason.
  4. You are from a country which might not clearly fall under categories A. B. or C. but where sufficient political uncertainty or instability exists as to cause doubt about your safe return.
  5. Exceptions and Special Cases if you feel your situation is not covered under categories A-D above, you may apply and be considered on an individual basis. Any such applications must show truly compelling circumstances.

Application Requirements:

If you believe you fall within the eligibility criteria outlined in categories “A” though “E” above, please prepare two documents that are written in English:

(1) A statement no longer than two pages identifying…

The category or categories you are applying under and why – give specifics;

Some personal background so we can learn about you; and

An explanation of why you want to be considered for American immigration – what does it mean to you to have a “Green Card”; it can include practical considerations but, must include how your personal values mesh with what you take to be American values;

(2) A detailed current CV or resume.

We do not provide any explicit guidance on how you should prepare these documents. As professional employees of RFE/RL we presume you know how to put together a focused and convincing story supported by evidence. It is likely your department director, your supervisor or colleagues will consult with you should you wish to review it with someone.

Each application will be reviewed and screened by a selection committee, so please keep in mind if you are not successful with your application it does not mean it was weak. We anticipate applications for this program to exceed the number of visa allocations we have available; therefore some very good applications will have to be rejected, as is the case with most competitions. After the review and screening of applications and if you are selected you may also be required to come for a personal interview with the selection committee.

конец копипасты —

Т.е. реально получить Гринкард можно только по первому пункту «Эй»: угроза сотруднику или его семье при возвращении на родину. Для тех, кто не врубился с первого раза: основным критерием выдачи Гринкард сотруднику и всем несовершеннолетним (до 21 года) членам его семьи является риск такого возврата на родину-уродину, где зверствует кровавый/людоедский режим. (Я специально интересовался, какой пункт указывают наши земляки — «Эй».) Именно с этой целью существует программа переселения (эвакуации) всей семьи такого сотрудника. Программа достаточно дорогая, ибо включает не только оплаченные американскими налогоплательщиками билеты на самолет, но и перевоз всей домашней утвари, включая собак и кошек – ведь домашних питомцев тоже может растерзать кровавая гэбня.

И вот здесь, уважаемый читатель, у вас в голове должен зазвенеть звонок, как в разных квиз-шоу («Поле Чудес» и прочие) – а как же тогда постоянные вояжи [в Беларусь] с презентациями книг в “Галереях Ў” сотрудниками той же белорусской службы Радыё Свабода? И не просто сотрудниками, а самим директором Александром Лукашуком. Который, к слову, в декабре 2010 года безнаказанно расхаживал «па Плошчы», где остальных зевак щедро потчевали дубиналом. И не просто расхаживал, а в сопровождении «топтунов», передававших по рации «этого не трогать».

Так ведь он американский гражданин! — скажете вы, — он под защитой орла с охапкой стрел в кипцюрах. Во-первых, есть у меня подозрение, мил человеки ((с) Горбатый), что въезжал этот гражданин не по американскому паспорту с туристической визой, а по капустастому белорусскому аки добры беларус. Во-вторых, даже если бы въезжал по американскому, для белорусского государства, не признающего двойного гражданства*, он остается белорусским гражданином – со всеми прывилеями первоочередного получения дубиналом по башке.

(*Статья 11. Непризнание за гражданином Республики Беларусь принадлежности к гражданству иностранного государства

За лицом, являющимся гражданином Республики Беларусь, не признается принадлежность к гражданству иностранного государства, если иное не предусмотрено международными договорами.

Граждане Республики Беларусь, имеющие также иное гражданство, не могут на этом основании быть ограничены в правах, уклоняться от выполнения обязанностей или освобождаться от ответственности, вытекающих из гражданства Республики Беларусь.

Закон Республики Беларусь от 1 августа 2002 года «О гражданстве Республики Беларусь»)

Впрочем, речь не о дубинале или топтунах, а о получении того самого американского паспорта. Так вот, как я уже упомянул выше, получить его можно лишь сначала получив Гринкард, который выдается сотрудникам РС взамен потерянной навек родины. А вот здесь и происходит нестыковочка: новую родину они обретают, но старую тоже не теряют. Беларусы и здесь верны себе: «разумнае цяля дзвюх матак сьсе». По моему индексу эС-эН-пи это тянет на все 500 пунктов. Ведь успешные (иных не бывает – об этом ниже) соискатели не просто обманывают американскую службу Иммиграции и Натурализации, а вовлекают в этот обман в качестве подельников и своих ЦРУшных и неЦРУшных американских боссов. С ЦРУшными боссами ладно — там регулярно всяких сомос и прочих своих сукиных сынов ублажают то оружием, то наркотрафиком. А вот как быть с чисто гражданскими боссами сугубо мирного пропагандистского подразделения Госдепа? Насколько я помню, при мне самым главным супервайзером на РС была Хиллари Свет Клинтон — тогда Госсекретарь США. Откуда я знаю об американских подельниках беларуских читеров? Спрашивал этих самых подельников. С ними я познакомился при иных обстоятельствах – когда они меня заставляли сдать отпечатки пальцев для картотеки ЦРУ. Впрочем, то отдельная достаточно веселая история.

Так вот, спросил я как-то одного их босса по безопасности (то ли смотрящий от Конгресса, то ли от Госдепа, то ли от ЦРУ — не знаю), как же так – сотрудники Радио вовсю дурят с гринкардами, а он и его «безопасники» и в ус не дуют. На что тот мне ответил: «Понимаешь, это своего рода бонус». Я сразу не понял. Но понял, когда увидал его жену-филиппинку, возрастом раза в три младше его — классика жанра. «Наши люди, — подумал я, — сами живут и другим жить дают».

Справедливости ради подчеркну, что было бы несправедливо всех огулом в эту читерскую бочку валить. Есть сотрудники беларускай Свабодки, у которых нет ни гринкарда, ни американского гражданства. Но при этом у них нет и белорусского гражданства. Честно посещают РБ в качестве секс-туристов (а разве другие сюда на 5 дней без виз приезжают?).

Да, чуть не забыл. Я, если бы и хотел, радзиму продать не смог бы. Мне под диктовку Лукашука плохую характеристику написал его зам Данчык. Есть в тех докУментах и такое условие.

Additionally, an applicant must have a performance record of at least “good” or above, except where otherwise indicated and have been an employee of RFE/RL for at least one year.

О той характеристике я буду писать отдельно, но частично я этот вопрос рассмотрел в моем опусе о Данчыке, написанном к 60-летию слыннага песьняра. Согласно той характеристике, мой перформанс был оценен на «уд», что автоматически вычеркивало меня из списка соискателей (изъяви я такое желание) и обрекало меня на муки в застенках кровавой гэбни, откуда, надо думать, я и пишу с приставленным к патылице наганом. А если отбросить зубоскальство, то подобный бонус является одним из главных инструментов директоров языковых служб в принуждению своих сотрудников к виртуальному анилингусу, известному в народе как совершение жополизательных действий по отношению к непосредственному начальству. Насчет языка каламбур я не планировал. Языковая служба – это калька с английского language service. Ибо без одобрения своего непосредственного начальства такое заявление попросту даже не будет рассмотрено. Насколько я знаю, срок такого лизания составляет несколько лет.

Еще раз напоминаю, что, хотя данный опус написан на примере белорусской языковой службы, он применим ко всем иным, особенно из тех, что вещают на бывший Совок. Чисто фактура, ничего личного.

Владимир Баранич

(Автор – бывший сотрудник белорусской службы «Радио Свобода», газет «Наша Ніва», «Белорусский рынок» и др.)

Источник

От ред. belisrael.info. Мы не за и не против «Радио Свобода», у которого когда-то «брали подержать» ряд материалов. Заметим, однако, что претензий к разным службам «РС» в последнее время накопилось немало, поэтому тему, затронутую В. Бараничем (см. также здесь), считаем довольно важной. Перепечатываем его статью в порядке обсуждения.

***

PSОтрывок из книги «Обнаженная натура» (Иерусалим, 1996):

– На «Свободе» [в 1980-х годах] было интересно?

– Честно говоря, не настолько, как многие себе представляют. Масса тяжелой, рутинной, ежедневной, зачастую – изнурительной работы. Работала ночным диктором, смена начиналась в четыре утра, стараясь постоянно быть в курсе дела… Несколько лет писала во все практически без исключения программы, начиная от самых серьезных реферативных работ и кончая задушевными женскими беседами, не говоря уже о еврейской передаче, размышлениях о свободе совести, архивных материалах, «самиздате»…

– Говорят, что моральная атмосфера была там поганой.

– «Свобода» странно сочетала худшие качества советского и западного учреждений. Западного – иерархические восхождения по карьерной лестнице с полным отсутствием обратной связи; советского – все люди из Союза, в маленьких группах, замкнутом окружении. Варились в собственном соку, начисто отключенные от того, чем, собственно, занимались. «Поганая атмосфера» – мягко сказано. Просто такой скорпионий дом. Подобного больше не встречала, хотя работала во многих других местах – напишу, когда стану старой.

(спрашивала Полина Капшеева, отвечала Лариса Герштейн)

Опубликовано 18.01.2018  15:07  Обновлено в 19:38