Tag Archives: перепись населения в Беларуси

«Чудовищный эксперимент» в Минске

После событий 2016–2018 гг. иногда захожу на сайт российского информагентства «Regnum», рассуждая так: раз его авторов арестовывали и подвергали суду, значит, этого ресурса кое-кто опасается, и он чего-то да стоит. Действительно, бывают на нём познавательные материалы, а встречается – увы, отнюдь не редко – и голимая пропаганда. Но вот примитивного вранья, замешанного на конспирологии, от регнумовцев не ожидал… Судите сами.

Постоянный автор «R» С. Артёменко (видимо, кто-то из моих сограждан, т. к. его статьи местами обнаруживают знакомство с белорусскими реалиями) 22.08.2019 запустил мульку: «Белорусизация: противопоставление русского языка родному». Лейтмотив такой: власти РБ и «оппозиция», несмотря на взаимные пикировки, «спелись» и выдавливают из обихода великий и могучий русский язык, навязывая… неизвестно что. Белорусский язык, по мнению автора, столь же несостоятелен, как некий «австралийский» или «швейцарский». Подобная точка зрения, хоть и ложная (скорее можно говорить о «кочке зрения»), имеет право на существование, но как она обосновывается в статье? Известно как, подгонкой фактов под «теорию»:

В Минске осуществлён чудовищный эксперимент по уничтожению русского языка в городской топонимике. Лишь на окраинах двухмиллионного города, где 99,9% жителей говорят на русском языке, можно встретить уличный указатель на русском языке. Можно видеть указания улиц на китайском, английском и странной абракадабре на никому не известной «латинке», но не на родном языке белорусов — том, но котором они думают и говорят ежедневно.

Ну, во-первых, более чем сомнительно, что в 2019 г. «99,9% жителей говорят на русском». Выходит, лишь 0,1% жителей Минска – т. е. 2000 человек – постоянно пользуются белорусским языком? Да, примерно столько в столице насчитывается членов «Таварыства беларускай мовы» (общества белорусского языка). Но ведь «стихийных» белорусскоязычных куда больше, и «мову» теперь чаще услышишь из уст пассажиров общественного транспорта (к примеру), чем это было (опять же к примеру) 20 лет назад. Насколько таких людей больше, чем 0,1%? Предполагаю, на порядок, а то и на два. Точные цифры здесь и сейчас вряд ли кто-то назовёт.

По данным общенациональной переписи 2009 г., в Минске жило около 1456 тыс. белорусов, и более 102 тыс. из них назвали белорусский тем языком, на котором разговаривают дома. Среди 184 тыс. русских общались дома по-белорусски свыше 1 тыс., среди 13,4 тыс. поляков – более 1,6 тыс., и т. д. Кстати, обнаружилось в Минске-2009 и 65 шлимазлов евреев-общавшихся-дома-по-белорусски. В итоге из 1836808 жителей столицы за белорусский во время переписи «проголосовали» около 6%.

Разговор дома предполагает активное владение языком. Разумеется, было в Минске и множество обитателей, владевших белорусским на «школьном» уровне (т. е. почти всё понимали, но актуализировать свои знания не решались). Допускаю, что популяризация белорусского языка не прошла даром, и некоторые из указанного множества заговорили в 2010-х годах… Эффектный пример из недавних – 23-летняя сотрудница казино, даже записавшая рэп по-белорусски. В общем, может оказаться, что «русскоязычное большинство», к которому апеллирует С. Артёменко, не такое уж и подавляющее.

Во-вторых, всю жизнь, 40 лет с гаком, живу в Минске, а «чудовищного эксперимента по уничтожению русского языка в городской топонимике» почему-то не заметил. Что со мной не так? Решил прогуляться по столичным улицам и проверить свою адекватность…

Фрунзенский район; не самый центр города, но отнюдь не окраина

Центральный район. Опять-таки, не окраина – эти дома ближе к центру, чем «Дворец независимости» (кстати, на фасаде «резиденции Президента Республики Беларусь» со стороны ул. Орловской надписи выполнены лишь на русском языке)

«Цэнтральны дзіцячы парк» – и тот зазывает к себе по-русски…

…как и дом-музей I съезда РСДРП (но на двери виднеется и афишка на белорусском)

На одной из главных магистралей (проспект Пушкина) не первый месяц висит русскоязычная социальная реклама, заказанная госорганами

Кое-где в последнее время появилась и соцреклама с использованием белорусского языка – на мой взгляд, менее качественная и убедительная (фото: molib.by, belta.by)

Советский район, ул. Сурганова, недалеко от центральной площади Якуба Коласа. Типичный вид автобусно-троллейбусной остановки. «Ценные указания» пассажирам даны как на белорусском, так и на русском. Видимо, чтобы никому не было обидно – или чтобы «обижались» все 🙂

«Языковой плюрализм» наблюдается и внутри автобуса (№38Т). Хорошо это сделано или не очень, можно спорить, однако об «уничтожении русского языка» нет и речи.

На одном столбе – три языка; белорусский, английский, русский.

Действительно, в туристической пешеходной зоне на нескольких улочках развесили чисто белорусскоязычные указатели с дубляжом «латинкой», но кому это реально помешало?

Каким же… недорослем должен оказаться «руссо-туристо», чтобы не суметь прочесть «вул. Інтэрнацыянальная» и не понять, что речь идёт об улице Интернациональной?!

Немало белорусскоязычных указателей и в других местах города – правда, они «тонут» среди преимущественно русскоязычных вывесок и прочих элементов визуального оформления (даже на фото с «Інтэрнацыянальнай» слева видна русскоязычная реклама). Дабы как-то приблизиться к паритету, я бы перевёл на белорусский язык ВСЕ таблички с названиями улиц. Смею думать, что большинство местных способно прочесть такие названия, как «вуліца Матусевіча», «вуліца Арлоўская», «Сморгаўскі тракт», «вуліца Чарвякова», «вуліца Кахоўская», да и у иностранцев звучание «ў» («у краткого»), как правило, не вызывает трудностей. Речь не о вытеснении русского языка из города – речь о восстановлении и удержании языкового баланса. К тому же новые таблички можно вешать не сразу, а по мере износа старых. Если такие взгляды – «вандализм», то я согласен считаться «русофобствующим вандалом» 🙂

И всё бы ничего, как-то бы договорились, но «Регнум» нагнетает:

Проводимая Александром Лукашенко «белорусизация», стимулируемая воплями русофобов из ТБМ, БНФ и десятков других подобных организаций, принципиально не отличается от «украинизации».

И через предложение:

Рядящиеся в «белорусскость» местечковые «спадары» не щадят польских, британских, немецких, американских и прочих налогоплательщиков ради скорейшего наслаждения заревом белорусского аналога «Одесской Хатыни».

В общем, сегодня ты вешаешь таблички…

Фото и подпись от ИА Regnum: «Дерусификация топонимики Минска в польском стиле». Непонятно, правда, что польского в этой надписи, выполненной целиком на белорусском языке. И даже в позднесоветское время проспект, как я помню, именовался по-белорусски (справа – доказательство; фото с minsk-old-new.com).

…а завтра Родину продашь и «мыжебратьев» сожжёшь. Всё это звучало бы смешно, если б не звучало грустно. Да и хороша «белорусизация» от Лукашенко: шаг вперёд, два на месте, три назад! Притчей во языцех стало его заявление в апреле 2019 г. о дорожном табло с надписью «Выконвайце хуткасны рэжым»: «Мне как белорусу понятно, что хотел сказать автор. Едет русский человек или русскоязычный белорус. Выконвай? Хуткасны? Но понял, что рэжым. Неужели опять диктатура Лукашенко? Вот он тут едет, и “рэжым” написан». После чего «на трассе Минск — Витебск на придорожном информационном табло надпись о соблюдении скорости перевели с белорусского на русский язык» (tut.by, 01.05.2019). А число учащихся в школах с белорусским языком обучения – неужели оно выросло благодаря пресловутой «мягкой белорусизации»? Что-то не похоже… В столице Беларуси в 2014 г. было 11 таких школ. До сих пор в нашем городе не насчитывается и дюжины учреждений среднего образования с изучением основных предметов по-белорусски, а белорусскоязычный университет (частный!) лишь готовится к открытию в 2020 г.

Автор «R» ещё приводит мнение «президентского информационно-аналитического центра»: «В повседневной жизни белорусы чаще всего выбирают русский язык — от 49 до 78% граждан». И делает алогичный, провокационный вывод: «Выходит, что активным и последовательным белорусизаторам никак не обойтись без тоталитаризма, массовых репрессий и тому подобного, опробованного на Украине, в раздробленной Югославии, в Кампучии и много где ещё. Кровь польётся в интересах торжества белорусской нации и патриотизма в понимании тех, кто абсолютно уверен, что лучше белорусов знает, что для них правильно и хорошо».

Среди белорусскоязычных, к сожалению, попадаются люди с тоталитарным мышлением, вечно вставляющие шпильки «москалям», но – к счастью – не они задают тон. Ничего общего с федеративной Югославией, а тем более с Кампучией (режимом Пол Пота?) в Беларуси нет и не предвидится. Уверен, что провокаторам оч-ч-чень долго придётся ждать «тоталитаризма и массовых репрессий» в центре Европы. И, надеюсь, они всё-таки смирятся с тем, что у нас тут не российская провинция… ну, не они, так их дети.

Вольф Рубинчик, г. Минск

26.08.2019

wrubinchyk[at]gmail.com

Все фото принадлежат автору (сделаны 25-26 августа 2019 г.), кроме четырёх обозначенных в тексте.

Опубликовано 26.08.2019  21:27

Отклик
Насколько я знаю, в Вильнюсе названия исторических улиц, где селились представители разных народов, пишутся не только на литовском, но и на языках этих народов. Неплохо бы сделать нечто подобное в Минске. Например, на улице Коллекторной (до 1934 г. – Еврейской), раз уж ей не вернули прежнее имя, имело бы смысл писать рядом с “вуліца Калектарная” название на идише: “Идише гас”.
Юрий Тепер, г. Минск  30.08.2019  18:57

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (74)

Супершалом! Пакуль Нета Барзілай камічна кудахтала й махала стальнымі рукамі-крыламі ў Лісабоне, у Шанхаі за шахматнай дошкай змагаліся дзве дзяўчыны яе пакалення – Тань Чжун’і і Цзюй Вэньцзюн. Апошняя, прэтэндэнтка, 18.05.2018 і стала чэмпіёнкай свету… Сярод ізраільцянак зараз няма нікога, хто мог бы даць ёй рады, і ў бліжэйшы час наўрад ці будзе (Юлія Швайгер-Найдзіч, 1994 г. нар., – 57-я ў рэйтынг-спісе). Ды што казаць, нават у мужчын Барыс Гельфанд у 2014 г. пакінуў першую дзясятку паводле рэйтынгу ЭЛА, а замены яму не відно. Між тым кітаец Дзін Ліжэнь, 1992 г. нар., ужо год у дзясятцы і, мяркуючы па выніках турніру прэтэндэнтаў 2018 г., спакваля падбіраецца да «галоўнай кароны».

Нездарма тым разам я параўнаў рост валавага ўнутранага прадукта ў Ізраілі і Кітаі (дзе ён куды больш імклівы). Баюся, у ХХІ ст. Ізраіль (і яўрэйскі народ увогуле) будуць страчваць свае пазіцыі ў сусветнай эканоміцы, а КНР & кітайцы прадоўжаць экспансію. Прынамсі ў Беларусі гэта ўжо адчуваецца. У першыя гады нашай незалежнасці Ізраіль яўна лічыўся тутака больш перспектыўным партнёрам, і падаецца, што колькасць людзей, якія вывучалі іўрыт, нашмат перавышала колькасць аматараў кітайшчыны; цяпер – наадварот. Вядома, на разварот паўплывалі і майсы з закрыццём-адкрыццём пасольства, і асобныя альтэрнатыўна адораныя паслы Ізраіля ў Мінску, і інцыдэнты ў аэрапорце «Бен-Гурыён» накшталт гэтага і гэтага.

Вынік: ізраільцы яшчэ толькі плануюць запусціць узорна-паказальны аграпрамысловы праект у Віцебскім раёне, кітайцы ж фактычна ўжо кантралююць зусім не малы па плошчы індустрыяльны парк «Вялікі камень», які «раскручваецца» і на міжнародным узроўні, у тым ліку праз «Forbes». Кагадзе ў парку створаны кітайска-беларускі (іменна так; доля беларусаў – 40%) праектны інстытут. Дарэчы, пра інстытуты: калі ўмоўна-яўрэйскі МГІ – міжнародны гуманітарны, створаны ў 1999 г. пры БДУ – накрыўся медным тазам к 2004 г., то інстытут Канфуцыя, які дзейнічае там жа з 2006 г., цвіце і пахне. Ужо ёсць аналагі ў лінгвістычным універсітэце, тэхнічным, нават у Горацкай сельгасакадэміі… Нядаўна адкрыўся «паднябесны» інстытут і ў Гомелі.

Мае памяркоўна-песімістычныя назіранні абапіраюцца і на статыстыку, праўда, ужо не зусім свежую. За 1999–2009 гг. вага кітайцаў у пастаянным насельніцтве Беларусі вырасла ў 22 (да 1642 чал.), a вага яўрэяў зменшылася ў 2,2 разы (да 12926 чал.). У кастрычніку 2019 г. у РБ мусіць прайсці новы перапіс: ніхто не здзівіцца, калі кітайцаў у выніку акажацца яшчэ болей, а яўрэяў – меней, калі «яны» і «мы» зраўнуемся тут па колькасці.

Прачытаў выказванне Юрыя Зісера ў перадачы карэспандэнта «Радыё С.»: «Я ня бачу катастрофы ў нашэсьці кітайцаў ці тых, хто будзе да нас прыяжджаць на працу. Яны ўсе будуць асымілявацца і станавіцца грамадзянамі». А вось што ў студзені пісаў Уладзімір Бараніч, які летась давёў, што не баіцца нязручнай праўды (і яму давяраю неяк болей, чым кручанаму супляменніку-бізнэсоўцу): «Кітайцы, аднойчы прыехаўшы ў якасці часовых рабочых, у адпаведнасці са сваёй традыцыйнай стратэгіяй асваення і захопу чужых тэрыторый могуць паступова ператварыцца ў гаспадароў».

Мо на сёння асцярогі выглядаюць перабольшанымі: паведамляюць, напрыклад, што «Беларусь страчвае прыцягальнасць для замежных мігрантаў», што кітайцы, якія скончылі працу ў Светлагорскім і Добрушскім раёнах Гомельскай вобласці ў 2017 г., з’ехалі на радзіму. Аднак, калі казаць пра Сінявокую, то агульная тэндэнцыя ўсё адно не на карысць яўрэйскай прысутнасці, тым болей што «рэзка павялічыўся іміграцыйны адток у Ізраіль. За перыяд з 2012 года туды з’ехала на 1214 чалавек больш, чым прыехала ў Беларусь, у тым ліку 589 чалавек — толькі за 2017 год».

Дамінаванне кітайскіх фірм у сусветнай эканоміцы, у рэшце рэшт, адаб’ецца і на палітыцы – у прынцыпе, ужо адбіваецца. Ізраілю і яўрэям, якія належаць усё ж (збольшага) да іудзеахрысціянскай цывілізацыі з адметным маральным ядром, прыйдзецца нялёгка: фактычна, з падачы самай масавай кампартыі свет запаланяецца неапаганствам. У трэнд упісваецца і аднагалоснае рашэнне перавыбраць Сі старшынём КНР у сакавіку 2018 г., ды яшчэ дазволіць яму заставацца на пасадзе хоць да скону. Яго думкі летась зрабіліся неабходнымі для вывучэння ўсімі кітайскімі камуністамі, а заадно і школьнікамі…

Ізраіль з Кітаем актыўна гандлююць, ды асаблівай дружбы ў іх ніколі не было; цяпер, пасля галасавання КНР у савеце па правах чалавека ААН (за «незалежнае расследаванне» сутыкнення дэманстрантаў і ахоўнікаў на мяжы сектара Газа), пэўна, i не будзе. Карацей, тым, хто мяне чытае, прапаную задумацца… і схамянуцца, прынамсі ўспомніць пра ўласную годнасць. Вось чаму не пакаралі Саўдаўскую Аравію за парушэнне статута ФІДЭ, нядопуск ізраільскіх шахматыстаў на афіцыйны чэмпіянат свету ў снежні 2017 г.?

Шаную вялікі кітайскі народ – хаця б за тое, што ён даў свету Канфуцыя, Лао Шэ (з манчжураў, але ж лічыў Кітай сваім), Лю Сяабо… У той жа час надта не хочацца разбудовы новых сусветных імперый. Ізраільцам, якія мысляць не ў катэгорыях шука, патрэбная кансалідацыя. Дый беларусам таксама, хіба не?..

Ужо цяпер, у маі 2018 г. зразумела, што ў бліжэйшы час ні Кітай, ні Беларусь не перанясуць пасольствы ў Іерусалім, хоць і па розных прычынах. Кітайцы свядома канкуруюць з ЗША, у тым ліку на Блізкім Усходзе, а РБ, можа, і пайшла б на саступку, ды эканамічна больш залежыць ад мусульманскіх дзяржаў, чым ад Ізраіля. Неабавязкова гэта «арабскія краіны», «арабскі свет», як павярхоўна піша «Белпартызан»: Бахрэйн, напрыклад, далёка не такі агрэсіўны, як неарабскі Іран.

…Прэм’ер-міністр Ізраіля прыняў Нету Б., расцалаваў і каліва патанчыў з ёй. Пры ўсёй павазе да яе перамогі, «Toy» – песня-падзёнка, прыкол на раз. Можа, раблюся старым буркуном, але 20 год таму, калі ў Мінск прыязджаў ансамбль ЦАХАЛу, іхнія спевы і танцы выклікалі ў мяне больш энтузіязму. У тым маі 1998 г. нават схадзіў у канцэртную залу «Мінск» другі раз, балазе пад канец першага выступу абяцалі іншую праграму (да жалю, паўтарылі тую самую). Некаторыя мелодыі помню дагэтуль.

Дзе ж вы цяпер, друзья-однополчане хлопцы і дзяўчаты? Газета «Вечерний Минск» адгукнулася на канцэрты не без іроніі… Мела права.

* * *

Спытаўся ў бахаіста, меламана і чытача belisrael.info пра новы альбом «Толькі б яўрэі былі…», згаданы ў мінулай серыі. Вось жа, Пётр Рэзванаў адказаў: «Ну, на пэўным бязрыб’і і гэты альбом мае права называцца з’явайкалі разглядаць не сучасную Сінявокую, а глядзець больш шырока (і храналагічна, і гістарычна), то пісаць пра яго няма чаго». Агулам ён паставіў Беларусі такі «дыягназ»: «цікавасць да яўрэйскай культуры шмат дзе захоўваецца, але амаль не паказваецца: маю на ўвазе тую меншасць, якая можа не толькі спажываць, але і нешта ствараць». П. Р. тужыць па 2000-х гадах, калі «Польскі інстытут і Інстытут імя Гётэ запрашалі Андрэ Аходла (яго выкананне, канечне, далёкае да таго, што дэманстравала сям’я Лін Ялдаці, але…), быў Дзмітры Сляповіч, які арганізоўваў не толькі камерныя “Жыдовішчы”, але і “Клезмер-шок” у Палацы культуры прафсаюзаў (з-за нашай бюракратыі гэтую спробу ён больш не паўтараў)».

З панам Рэзванавым неабавязкова згаджацца, у сваім блогу ён-такі схільны да максімалізму, але меркаванні яго, дальбог, заслугоўваюць увагі.

Запрашаю паважаную аўдыторыю да дыскусіі на тэму «перспектывы развіцця (каля)яўрэйскай культуры ў Беларусі» – музычнай і не толькі. Я ж магу папярэдне выказаць некалькі тэзісаў:

ад’езд у ЗША (2008) пана Сляповіча, які ў 2006 г. абараніў кандыдацкую дысертацыю акурат па клезмерскай музыцы, безумоўна, збядніў нацыянальную культуру;

разам з тым у апошняе дзесяцігоддзе на авансцэну выйшлі іншыя адмыслоўцы, якія таксама дэманструюць цікавасць да яўрэйскага музіцыравання;

агулам, іменна ў 2010-х гадах адбылася маштабная рэцэпцыя яўрэйскіх матываў тутэйшымі культуртрэгерамі, афіцыйнымі і не. Напрыклад, склаўся ансамбль «Гілель» пад кіраўніцтвам Максіма Расохі, які ў лістападзе 2017 г. даў канцэрт «Мелодыі яўрэйскага мястэчка» ў самым цэнтры Мінска (мяне там не было, і якасць не ацэньваю; цешыць сам факт). Пра песню на ідышы ў спектаклі «Местачковае кабарэ» Купалаўскага тэатра ўжо выпадала пісаць у 2015 г. Бачу таксама рост цікавасці да вершаў, перакладзеных з ідыша: грамада рэагуе і ў рамках праекта «(Не)расстраляная паэзія», і па-за рамкамі, напрыклад, тут і тут. Прычым Майсей Кульбак ды Ізі Харык трактуюцца як беларуска-яўрэйскія або проста беларускія паэты;

малаверагодна, што ў Мінску адбудзецца фестываль такога ж размаху, як «Kyiv Klezmer Fest» (12-13 мая 2018 г.). Аднак у плане разняволенасці Беларусь увогуле – і яе «яўрэйская вуліца» ў прыватнасці – саступала Украіне як у 2014 г., так і 10, і 20 гадоў таму, хоць там, кажуць, паўсюдна гойсаюць «злыя бЕндэраўцы». У нас затое з 2016 г. ладзяцца «Дні яўрэйскай культуры» з самадзейнасцю ад «Хэсэда» і выявай гангстэра Ланскага як архетыповага яўрэя;

будучыня (амаль) непрадказальная, таму лепей заставацца аптымістамі і верыць, што ўсё (ну, многае) ў нашых руках.

«Цытатнік ад Вольфа»

Салідарызацыя людзей прыводзіць да падзення даверу да фармальных інстытутаў… У краінах, дзе высокі ўзровень абагуленага даверу…, значна больш эфектыўныя эканамічныя транзакцыі, менш патрабуецца высілкаў на падтрыманне сацыяльнага парадку; там людзі зыходзяць з дапушчэння, што чалавек, у прынцыпе, не такая мярзотная істота, якой здаецца на першы погляд (Віктар Вахштайн, 27.03.2018).

Ідэя аб тым, што мэта камунікацый – кагосьці перамагчы, гэта жудасна падлеткавая ідэя. На жаль, інфантылізм парадаксальным чынам з’яўляецца адной з базавых уласцівасцей палітычных эліт. Яны жывуць у інфармацыйнай ізаляцыі. У іх амаль няма магчымасці падвышаць уласны адукацыйны ўзровень. У іх вельмі абмежаванае кола зносінаў і, як ведаюць усе, хто працаваў у бюракратычных структурах, чым вышэй чалавек стаіць у іерархіі, тым больш яго час заняты рытуальнай лухтой (Кацярына Шульман, 24.04.2018).

У свеце мноства цудоўна адукаваных, матэрыяльна забяспечаных, але нездаволеных жыццём інтэлектуалаў, якія пакутуюць ад дэпрэсіі, неўрозаў, страха і іншага негатыву. Іх ніхто ніколі не вучыў даследаваць уласную свядомасць, працаваць са сваімі эмоцыямі, разумець паходжанне сваіх комплексаў. Гігіена эмоцый не менш важная, чым гігіена цела. Вывучаць унутраны свет чалавека не менш важна, чым вывучаць знешні (Далай-лама XIV, 15.05.2018).

Верагодна, колішняя гандлёвая плошча [Слуцка] была месцам старажытных пахаванняў. На гэтым месцы, на галоўнай плошчы горада каля райвыканкаму побач з тэрыторыяй яўрэйскага гета цяпер адбываюцца розныя дзяржаўныя святы, падчас якіх спяваюць і танчаць.

Запыталася ў мінакоў, ці ведаюць яны што-небудзь пра гісторыю плошчы і пра месца габрэйскага гета. Ніводзін з апытаных дакладнай інфармацыяй не валодаў. Нягледзячы на тое, што мясцовыя газеты неаднаразова змяшчалі краязнаўчыя артыкулы пра гісторыю Слуцка, пра трагедыю слуцкага гета (Зінаіда Цімошак, 16.05.2018).

Вольф Рубінчык, г. Мінск

21.05.2018

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 22.05.2018  01:39