Tag Archives: Марат Горевой

Шалом, тоталитаризм (окончание)

Ну что, румяные критики мои, пора-таки завязывать с мини-сериалом? Видимо, пора: за ЕГУ, инанекратию и социал-дарвинизм уже проговорено, кто хотел, тот откликнулся (мало кто захотел). Полемики о форме и содержании здешнего режима не получилось, что легко объяснимо: дискутировать в эпоху, когда, как в старом анекдоте, ты – цитату, а тебя могут – ссылкой, дельце хлопотное… Проще клепать и потреблять такие новости:

Впрочем, наряду с «песиками» закордонный интернет-ресурс не забывает расстрелянных поэтов, в т.ч. идишных. Ещё в 2017 г. он разместил о них серию материалов – мерси…

Дабы «не вставать дважды», поблагодарю общественных активисток Фаину Куклянскую и Светлану Тихановскую, а также израильского дипломата Иосефа Леви, за напоминание о судьбе писателя Мойше Кульбака (1896–1937). В пейсбуке сообщили, что 29.10.2021 в Вильнюсе была организована «минута молчания».

И. Леви и С. Тихановская у здания, где в Вильно 1920-х гг. жил М. Кульбак. Фото отсюда

В том же октябре 2021 г. актёр Александр Жданович, aka Маляваныч, начитал для интернета сказку М. Кульбака «Вецер, які гняваўся», опубликованную в оригинале аф идиш ровно 100 лет назад, а в переводе на белорусский – весной 2016 г. Кстати, «гняваўся» – спорное словцо; понормативнее было бы «гневаўся» или «гнявіўся». Но сказка необычная, и странность в ней вроде как в строку… Может, и приживётся – за пять годков претензий от читателей и слушателей не поступало.

О том, что почтенный Маляваныч озвучил сказку в моём переводе, я узнал только в середине ноября, наткнувшись на ролик случайно, – это к вопросу о «неслыханной солидарности», разбуженной в 2020-м. Ваш (не)покорный слуга и сам не без греха – бывало, в начале века использовал целые тексты, не предупреждая авторов/переводчиков. Ну вот, эффект бумеранга…

По-моему, несовершенная, но живая культурка всяко лучше, нежели тотальное бескультурье. Или змеешип вроде этого:

Увы, от «самоистязаний химеры, именуемой совестью», избавились многие «коллеги» из чергинцовского союза писателей. Порадовала разве что позиция Сергея Корчицкого, русскоязычного поэта, когда-то вступившего в СПБ, но не пожелавшего активничать на ниве пропаганды. В прошлом году он, кандидат наук и доцент, заступился за «мятежных» студентов из лингвистического университета, за что год спустя вместе со своей коллегой Натальей Дулиной был окарикатурен в «Совбелии»

Член Белорусского союза художников О. Карпович пробил очередное днище; «гладких» и «шершавых» даже касаться неохота

Сергей прокомментировал ситуацию по-философски: «Время такое всех, увы, закрывают. Многих в тюрьму. Как там у Исайи “Близится утро, но ещё ночь”». Он много лет отдал кафедре итальянского языка, сделавшись там вторым по статусу человеком. Без этого «идеологического диверсанта» кафедру можно будет закрывать – после ухода Н. Дулиной из 17 сотрудников, относящихся к профессорско-преподавательскому составу, всего двое имеют учёную степень. Незаменимых нет? В Беларуси латинистов жменька, и никто из них не нашёл себя на помойке. Очень сомневаюсь, что кто-то из них пойдёт на место Корчицкого, ежели Сергея отстранят от преподавания.

Будем оптимистами: некие остатки здравого смысла сохраняются в здешних (под)системах образования, культуры, медицины, промышленности… Да и ребята из МЧС помогли мне этой осенью, не интересуясь отношением к «вождю». Может, именно благодаря «остаточным явлениям» режим ещё не скатился в кромешный мрак и кондовый тоталитаризьмъ – хотя многие тренды настораживают.

Порадовало, что государственный музей истории белорусской литературы запланировал на 23.11.2021 открытие выставки, посвящённой юбилярам года. Там будет инфа не только о Кульбаке, но и о погибших на фронте поэтах Руве (Рувиме) Рейзине (1911–1942) и Лейбе (Льве) Талалае (1906–1943). А также об авторитетном литературоведе Ури Финкеле (1896–1957).

Что до самого шумного события последних двух недель – «великого стояния»  на белорусско-польской границе. Зря недавняя «главная идеологиня» Ольга Шпилевская (ныне телеперсонаж) заявила, что «это не наш кризис». Да, не только власти РБ несут ответственность за прилёт в страну тысяч бедолаг с Ближнего Востока, однако без санкции властей никакие массовые перемещения в аэропорт «Минск» были бы невозможны. Тем более немыслимым оказалось бы появление табора в приграничной зоне. А «совсем тем более» – кидание камнями в польских силовиков.

Если бы здешняя администрация ограничилась раздачей гуманитарной помощи! Но ведь беспрецедентно агрессивная антипольская риторика свидетельствует о деятельном, системном втягивании Беларуси в конфликт с «коллективным Западом» (правда, тут пытались противопоставить «злой Польше» «добрую Баварию» – без особого успеха). Похоже на умасливание Кремля… и/или на плату за услуги, оказанные последним после 09.08.2020. 🙁

Грубо говоря, претензии к Польше со стороны официального Минска с самого начала сводились к следующему: «Мы согласились превратить свою страну в проходной двор, а вы чего ломаетесь?» Безотносительно моральных и деловых качеств польского руководства (которое, конечно, далеко не подарок), нельзя было не предвидеть, что перспектив такие претензии не могут иметь. Стало быть, операция по переброске «беженцев» (беру в кавычки, т.к. есть основания полагать, что к беженцам примазались и обычные экономические мигранты, и боевики, преследовавшие свои цели) – часть гибридного противостояния… Не хочется говорить – гибридной войны.

Кому всё это выгодно? История 2015 года с мигрантами на российско-финской границе, также ставшими рычагом давления на Запад, как бы намекает.

Вписаться в международный конфликт относительно легко, выписаться из него куда труднее. Кто-то скажет «чем хуже, тем лучше», имея в виду, что каждый день пребывания неспокойных иностранцев в Беларуси ослабляет позиции режима. Но ведь имидж страны тоже ухудшается. Мне представляется, что выходом из сложившейся заковыки могло бы стать сочетание репатриации с натурализацией. Т.е. часть иностранных граждан возвращается в свои страны (пусть даже за счёт «Белавиа» или какого-нибудь «резервного фонда»), а части можно было бы предоставить вид на жительство в Беларуси. Есть мнение, что у нас динамично развиваются некоторые отрасли экономики, например, сельское хозяйство.

В романе Виктора Правдина, лауреата Национальной литературной премии за 2021 г., рассказывается, как в белорусском СПК (бывшем колхозе) трудяги зарабатывают «в два, а то и в три раза больше, чем в городе». Лауреат же не станет врать?.. 😉

Даже если с зарплатой не сложится, как не складывалось у меня (когда работал на государство, то, имея высшее образование, с трудом сводил концы с концами), в Беларуси уже много десятилетий нет войны! Настоящие беженцы должны оценить значимость этого фактора.

В рамках информационно-просветительной кампании допустимо вспомнить, что князь Витовт 600 с лишним лет назад расселил на наших землях татар, которые по языку и религии тоже сильно отличались от местного населения. Как-то прижились (точнее, не «как-то», а «ещё как»). Неужели нынешняя Беларусь с её 9,4 миллионами населения неспособна принять тысячу-две «чужаков»? Главное, по-моему, желание с их стороны… которое было бы подкреплено льготами для переселенцев, предусмотренными особой программой. Чиновникам и «депутатам» следовало бы не «польский фашизм» изобличать, а срочно разработать такую программу. И добиваться того, чтобы люди из Польши бежали в Беларусь (покамест чаще бывает наоборот).

***

В России генпрокуратура «наехала» на организацию «Мемориал», основанную в конце 1980-х и хранящую память о жертвах сталинского террора. Протесты против намеченной ликвидации «Мемориала» довольно сильны, и есть шанс, что они будут услышаны. Здешнее же «хряпало», как уже сообщалось, сожрало Союз белорусских писателей, Белорусскую ассоциацию журналистов, Объединение белорусов мира (ЗБС), Общество белорусского языка (ТБМ), Товарищество белорусской школы (ТБШ)… – и не подавилось. Теперь вот закусило общественным объединением «Белорусский народный фронт» (БНФ) и созданным аккурат 30 лет назад информационным агентством БелАПАН. Последнее объявили рассадником экстремизма.

В 2000-х годах я не раз посещал офисы БелАПАНа – сперва на ул. Сурганова, затем на Академической. Послеживал за информационной лентой belapan.com. «Экстремизма» не замечал; напротив, корреспонденты агентства иногда сглаживали углы (как в истории с моим увольнением из госучреждения в 2004 г.). В целом же подчинённые Алеся Липая выдавали качественный продукт, не пренебрегая культурой и еврейской тематикой.  Обосную:

ПОЛНЫЙ ТЕКСТ ПОЭМЫ ЗМИТРОКА БЯДУЛИ «ЖЫДЫ» ВПЕРВЫЕ ОПУБЛИКОВАН В ГАЗЕТЕ «АНАХНУ КАН»

Минск, 5 сентября [2002]. Полный текст поэмы классика белорусской литературы Змитрока Бядули «Жыды» впервые опубликован в последних двух номерах независимой еврейской газеты «Анахну кан» (в переводе с иврита «Мы здесь»).

Об этом в интервью БелаПАН сообщил издатель газеты, политолог, аспирант Республиканского института высшей школы Вольф Рубинчик. Поэма написана в 1915 году, основана на реальных фактах биографии З. Бядули, изложенных в повести «Набліжэнне». В поэме описаны еврейские погромы 1915 года, совершенные русскими войсками в Беларуси в годы первой мировой войны. Семья поэта была спасена от уничтожения благодаря помощи соседей-белорусов. Поэма лишь однажды публиковалась с купюрами в однотомнике Бядули, изданном в 1937 году. В собрание сочинений поэта «Жыды» не вошли. Впоследствии поэма была забыта белорусскими литературоведами и о ней не упоминается в новом академическом издании «Гісторыя беларускай літаратуры XX стагоддзя». Несколько лет тому назад в Белорусском государственном архиве-музее литературы и искусства ее рукопись отыскал минский журналист Илья Резник, который ныне проживает в Израиле.

«Поэма и сейчас достаточно актуальна как своеобразный исторический документ и наказ потомкам», – отметил В. Рубинчик.

«Анахну кан» издается с января 2002 года в Минске на белорусском языке и идише, является единственной отечественной еврейской газетой, представленной в интернете.

Марат ГОРЕВОЙ, БелаПАН

Лет 10 назад начальство «ушло» М. Горевого, с того времени я почти утратил интерес к проекту Липая-Цыганкова. Но уверен, что крупнейшему частному информагентству Беларуси, как и тутбаю в мае с. г., и многим другим ресурсам, заткнули рот по надуманным поводам. И буду в этом уверен, пока мне не докажут обратное.

Алесь Липай (19662018) и Виталий Цыганков (1969 г. р.), сооснователи БелАПАНа. Фото из википедии

Конечно, КГБ с МВД ничего доказывать не станут – внесли в этом месяце ЗАО «БелАПАН» в «перечень организаций, формирований, индивидуальных предпринимателей, причастных к экстремистской деятельности», и хватит с нас. Интуиция подсказывает – решению посодействовали «карманные» эксперты от министерства информации, да и конкуренты из БелТА. Вскрытие покажет.

Вольф Рубинчик, г. Минск

17.11.2021

w2rubinchyk[at]gmail.com

Опубликовано 18.11.2021  01:22

МЕСЯЦ БЕЗ ЯКОВА ГУТМАНА (4)

Cперва – рассуждение Якова Гутмана (1945–2020) о проблемах, которые в 2000-х годах остро ощущались. Я. Г. долго избегал их письменного анализа, ссылаясь на то, что он практик, а не теоретик. Однако я настаивал, и получился текстик, опубликованный в № 11 газеты «Анахну кан» (декабрь 2002 г.):

Есть ли у нас община?

Давайте разберёмся в терминах. Как сказал кто-то из древних, «определите значение слова и вы избежите многих проблем». Община – «добраахвотнае аб’яднанне для сумеснай дзейнасці». (Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы. Мн., 1999). В Беларуси есть несколько десятков руководителей еврейских организаций. Участие в еврейской жизни остальных двадцати с чем-то тысяч евреев сводится, главным образом, к получению гуманитарной помощи. Зачастую «вожди» никого, кроме себя, не представляют. Многие «лидеры» занимают свои должности по 10 и более лет, по нескольку сроков, и это говорит только об одном: в этих организациях демократией и не пахнет.

Говорят, «поставить диагноз – половина лечения». Но в ситуации, которая сложилась в Беларуси, лечение проводить очень трудно. Уехала наиболее активная, национально-ориентированная часть еврейского населения. Подавляющая часть оставшихся – люди пожилого возраста. Система раздачи гуманитарной помощи выстроена таким образом, что они находятся в полной зависимости от тех, кто распределяет эту помощь.

Сейчас еврейской общины у нас нет. Много недовольных существующим положением дел, но нету лидера, который мог бы предложить то, что интересно большинству. Необходима самоорганизация людей в рамках существующих законов – для защиты своих интересов. Белорусским евреям пора вынуть фиги из карманов.

Показателен опыт Финляндии, ведь по числу евреев мы стремительно приближаемся к финской ситуации. Когда я был там в начале 1990-х, евреев в стране жило около тысячи: 800 в Хельсинки и 200 в Турку. В столице еврейская жизнь сосредоточена в комплексе зданий. Есть синагога, по размеру – почти как Русский театр, рядом – дом, где в случае надобности могут жить пожилые люди, тут же – школа… В Турку – тоже синагога, воскресная школа. Финские евреи чувствуют свою общность и обязанности перед народом. Первая обязанность – финансовая. Община существует на пожертвования своих членов, кто может давать деньги – дает. Вторая обязанность – воспитывать своих детей евреями.

В 1993 г., выступая на съезде организации белорусов мира «Бацькаўшчына», я сказал, что через 8-10 лет, если все пойдет нормально, Беларусь сможет достичь уровня Финляндии. Теперь я бы этого не сказал… Если политический климат в Беларуси останется прежним, культ «еврейских вождей» будет укрепляться. Они прочно срослись с этой властью. Еврейская жизнь – в какой-то степени зеркало того, что происходит в обществе. Но не всё потеряно.

В последнее время евреи, как и белорусы, начинают подниматься с колен – «процесс пошёл». Возможно, лет через пять в Беларуси всё же будет Еврейская Община.

Яков Гутман

* * *

Примерно в 2003 г. человек из «белорусско-еврейского землячества» Нью-Йорка спросил у меня, зачем я «вожусь» с Гутманом (который и в США втягивался в разные конфликты). Я ответил: «Он, по крайней мере, знает, чего хочет, и не позволяет плевать себе в лицо». Да уж, Яков не стеснялся подавать в суд, если кто-то покушался на его честь и достоинство, и нередко выигрывал. Пару раз на таких судебных заседаниях ради любопытства присутствовал и я – ответчики, несмотря на помощь дорогостоящего адвоката Константина Белова, имели бледный вид.

«Берега», 2001 г.; «Авив», 2002 г.

Кое-кто из «жертв Гутмана» до сих пор обвиняет его в давлении на судей и проч. Я полагаю, что Якову помогала уверенность в себе, отчасти заменявшая глубокое знание законов (но бывало, что его консультировал приятель – юрист-правозащитник Николай Мекеко). К тому же президенту ВАБЕ, похоже, нравилось… не столько ходить по судам, сколько ставить на место неумных людей. Было в нём что-то от Остапа Бендера, неутомимо изучавшего «души своих пациентов». Кстати, Яков любил дилогию Ильфа-Петрова и при случае вставлял в разговор «хохмы» из неё.

«Берега», январь 2002 г.

Имей Гутман «неправовые» рычаги давления на суд, удовлетворялись бы все его иски, в том числе против вице-премьера Заметалина (в 2000 г.), минкульта и Мингорисполкома (в 2002 г.). Второй процесс Яков затеял после сноса синагоги на Димитрова, 3 – и лавров не снискал… Но мне запомнилось, как в коридоре он мирно беседовал со своим старым знакомым Василием Черником, представлявшим министерство: умел отделять личное от общественного.

Возле «Ямы» – фото из «Берегов», № 5, 2002. Е. Когаловская: «Яков Гутман, президент Всемирной Ассоциации белорусских евреев, собирает подписи для очередного проекта. Устроил очередной митинг»

Ниже вы найдёте заметку об одном из самых громких гутманских протестов, прогремевшем в январе 2004 г. Предыстория казуса: 20 лет назад Я. Гутман притащил на место самосожжения евреев по ул. Кирова («Мозырская Масада») огромный валун, о чём одобрительно писали «Берега». Тогда была готова и памятная доска, но установил Яков её только в ноябре 2003 г. (в 2001–2002 гг. был занят защитой минской синагоги на Димитрова, 3 и судами; затем договаривался с министерством культуры РБ, т. к. Мозырский горисполком на диалог шёл неохотно).

Несколько недель спустя местные власти демонтировали «неправильную» доску, а валун куда-то вывезли.

В то время я жил во Фрунзенском районе Минска, минутах в пятнадцати ходьбы от квартиры Гутмана, и мы пересекались. Яков выглядел сконфуженным, но не отчаявшимся. Попросил меня нарисовать плакат, с которым и вышел к администрации (суд вынес ему предупреждение, а плакат постановил уничтожить).

За день или два до пикета Яков попросил меня отправить на мэйлы некоторых СМИ открытое письмо, где объяснял мотивы своих действий (сам он электронной почтой начал пользоваться позже). Письмо вышло в чём-то пафосное, а в чём-то и трогательное – Гутман писал о том, что готов ко всему, что ему не стыдно перед внуком… Якову было уже под 60, и он действительно рисковал в ту зиму: не жизнью, так здоровьем. Я разослал его текст не в десять адресов, а, кажется, в двадцать или тридцать. Кое-кто отреагировал…

После пикета и голодовки в «Советской Белоруссии» (предсказуемо) появилось интервью с Леонидом Левиным, где «главный еврей» всячески дистанцировался от Гутмана примерно в таких выражениях: «Мы с ним не сотрудничаем, это наша историческая позиция». Заместитель Левина по союзу белорусских еврейских организаций Яков Басин «подстелил соломки» на «Немецкой волне» (22.01.2004):

Сам факт ареста любого пикетчика – это мне представляется недемократическим явлением в обществе. Но отношение к самому Якову Гутману и к тому, что он делает, у нас неоднозначное, поскольку он не является одним из участников нашего еврейского движения. Он – такой «воин-одиночка», представляет американскую организацию и не представляет у нас истинных интересов, которые волнуют и беспокоят сегодня белорусское еврейство. И поводы, по которым он выходит на улицу, являются достаточно сомнительными.

В принципе, это всё, что нужно знать об официальных «лидерах белорусского еврейства» того времени. Гутман отзывался об этих людях резко (например, «еврейские коровы на лукашенковском болоте») и порой жалел, что в конце 1980-х – начале 1990-х торил для них дорогу.

О «сомнительных поводах»: в 2005 г. мэрия Ашдода решила присвоить одному из cкверов в районе «Йуд» имя Героев Мозыря. А в 2010 г. даже мозырские чиновники дозрели до того, что вернули «валун Гутмана» и установили свою доску с надписью «Место самосожжения мирных жителей города Мозыря осенью 1941 года». Несколько позже надпись была скорректирована, зазвучала на белорусском языке и на идише.

  

Стало так; Я. Гутман у того самого валуна. Фото начала-середины 2010-х отсюда и отсюда

Вот и обещанная заметка Ар. Шанского (в переводе с белорусского):

Еврейская дубина – самая крепкая

Против антисемитизма: две тактики

Президент зарегистрированной в США Всемирной ассоциации белорусских евреев (ВАБЕ) Яков Гутман 14 и 21 января провёл акции протеста возле Администрации президента. Гутман выступал против политики государственного антисемитизма, которую, по его мнению, проводит белорусская власть. Обе акции окончились задержанием еврейского активиста. В промежутке между ними он провёл голодовку. Возможно, последняя стала причиной того, что со второго пикета Яков попал сразу в больницу в предынфарктном состоянии.

Гутман считает проявлениями именно государственного антисемитизма уничтожение синагоги на ул. Димитрова в Минске и разрушение фундамента Холодной синагоги [на Немиге], строительство на еврейском кладбище в Мозыре и уничтожение там памятного знака жертвам Холокоста, разрушение кладбища в Рогачёве и реконструкцию стадиона в Гродно, который стоит на месте бывшего кладбища.

Более всего Гутмана возмущает то, что его усилия не находят поддержки даже у правозащитников. «Ни Золя, ни Купала не были ни евреями, ни правозащитниками. Но они возвысили свой голос против несправедливости. Неужели противники нынешнего режима не понимают, что еврейская дубина в руках оппозиции – самая крепкая в этом споре?»

Cамое последнее наказание, наложенное на президента ВАБЕ – штраф в пользу предприятия «Мозырский коммунальник». По инициативе Гутмана в Мозыре был установлен памятник евреям, погибшим там во время Второй мировой. «Мозырский коммунальник» снёс памятник и требует от Гутмана заплатить 212238 руб., чтобы компенсировать затраты на демонтаж и благоустройство территории. Гутман платить не собирается.

Оценки Гутмана преувеличенными считают даже представители еврейской общественности. Юрист Артур Лившиц из Комитета поддержки евреев на территории бывшего СССР, отмечает: «Ситуация действительно очень сложная. Но говорить о политике государственного антисемитизма, имевшей место в Советском Союзе, необоснованно. Есть конкретные действия конкретных чиновников, но указаний «сверху» не приходит».

Действия Гутмана вызывают у А. Лившица сдержанную реакцию: много шума, но мало толку. По его словам, сегодня еврейские организации борются с нарушениями закона иными средствами: письмами к соответствующим органам местной власти, обращениями в прокуратуру и т. д. И всё равно: «Очень часто еврейским религиозным общинам не возвращают принадлежавшую им недвижимость: нет закона о реституции». Реальной пользы от писем не намного больше, чем от пикетов Гутмана.

Аркадий ШанскийНаша Ніва», 06.02.2004)

Мысль о том, что «еврейские проблемы» должны стать дубиной в чьих-то руках, не вызывала у меня восторга. Лет 15 назад я предлагал Якову знать меру с политизацией и больше внимания уделять просветительским делам, a он стоял на своём.

Впрочем, к 2010-м годам Гутман пришёл к тому, что надо поддерживать «культурку». Пожертвовал некую сумму на издание книги Феликса Хаймовича, своего бывшего товарища по Минскому обществу еврейской культуры; в 2013 и 2016 гг. помог выпустить сборники поэзии Гирша Релеса (Релес тоже входил в правление МОЕКа с момента основания организации в 1988 г.) и Мойше Кульбака. Оба юбилейных сборника увидели свет в Минске на языке идиш, который Яков понимал и ценил, даром что не читал на нём.

Осенью 2008 г. мы сидели рядом в еврейском общинном доме на премьере фильма «В поисках идиша», к которому имел отношение «Хащ» – ещё один старинный приятель Гутмана. Кажется, та лента понравилась Якову больше, чем мне. «Энерджайзером» назвал его тогда писатель Павел Костюкевич.

Раз уж речь зашла о Ю. Хащеватском, уместно привести и его воззвание о Я. Гутмане 1997 г. (см. чуть выше). Летом 2002 г. Яков Гутман, Марат Горевой и я имели аудиенцию у Хащеватского; режиссёр сыпал советами, как развивать общественную инициативу «Немига-1570», а Яков держал себя непривычно скромно.

Подготовил Вольф Рубинчик, г. Минск

28.08.2020

wrubinchyk[at]gmail.com

От ред. belisrael

Не забывайте о важности поддержки активных авторов сайта, живущих в Беларуси

Опубликовано 28.08.2020  21:13

Что скажет «непуганое поколение»?

Статья Семёна Печенко «Дебют непуганного поколения» на сайте «Салідарнасці» (15.07.2020) в целом очень недурна. Любопытен социологический профиль несогласных с нынешними порядками… С. Печенко: «Детская революция – именно так некоторые из пользователей соцсетей охарактеризовали происходящее вечером 14 июля в Минске. По наблюдениям журналистов, большинство протестующих составляли молодые люди, многим из которых на вид не больше 20 лет. В стихийных прогулках участвовали и люди постарше, но их было заметно меньше, чем на июньских пикетах по сбору подписей и в цепочках солидарности». Правда, мой внутренний перфекционист и зануда обратил внимание на то, что «непуганное» пишется с одним «н» 🙂

Тоже годная, креативная идея: «шествие Ев» на акции EVAluation в Лондоне (инициатива «Свободного театра»):

Фото с fb-страницы Николая Халезина 

Израильский сайт «Детали» в лице Дарьи Костенко ещё полмесяца назад не без умиления замечал, что «Картина еврейского художника [Хаима Сутина] стала символом борьбы с диктатурой в Беларуси». Конечно, больше толку от «шествия Ев» было бы в Минске – например, перед министерством культуры. Или перед «Белгазпромбанком», куда правительство после ареста топ-менеджеров банка впихнуло своих «смотрящих» (довольно бездарных, судя по результатам их предыдущей деятельности).

Та же «Салідарнасць» писала: «30 августа 1997 года в Минске состоялась одна из самых ярких в истории белорусской журналистики акций протеста — так называемый Марш в тюремных робах”».

Арсенал «застабилов» небогат: окрики, тупые угрозы… Намедни «разоблачитель» участников куропатских дежурств Юрий Т-х проехался по молодым людям, которые накануне вышли на улицы Минска и дали какой-никакой отпор ОМОНу (орфография оригинала сохранена):

Вы уголь, который бросают в топку революции, и вы уже сгорели, даже если сами еще не осознали. Пока вы еще можете выйти из дома, встретится с друзьями, написать пост с героическим призывом. Но ваши часы уже идут в обратную сторону, вы сами их перевернули, и изменить ничего нельзя. Вы уже потеряли работу, вас уже выгнали с учебы, на вас уже завели уголовное дело, уже был суд, вы уже отбываете срок и пытаетесь устроится в жизни после отсидки. Ваша жизнь уже сломана, просто вы еще этого не осознали.

По мне, лучше быть куском угля, чем куском… ну, пусть низкосортного каучука – уголь, по крайней мере, даёт свет и тепло. Ай-ай, протестуя на улице, «вы уже потеряли работу»! Так ведь КГБ и прочие «советы безопасности» не всесильны – там, как и в любом госучреждении РБ, работают с прохладцей. Да и чуток осознали, что если жесточайше щемить всех противников нынешней власти, то в Беларуси некому будет работать и платить налоги.

Вообще говоря, «чёрные списки» для противников здешних порядков могли напугать протестующих в 2000-х, а к 2020 г. структура экономики изменилась, общество (в т. ч. работодатели) осмелели… В общем, актуальна старая песенка Бори Берга, спетая от имени спецслужбиста: «Прежде путал народ, кто здесь друг, а кто враг, а теперь сам народ – враг народа!» (приводил уже эту цитатку в марте 2017 г.).

Уголовное дело, срок в тюрьме или на «химии» – таки да, неприятности. Но если подумать, то Синеокая уже чем-то напоминает сказочную страну, описанную в «Приключениях Чиполлино» незабвенного Джанни Родари (1920–1980). Диалог Чиполлино с Чиполлоне:

– Бедный ты мой отец! Тебя засадили в каталажку, как преступника, вместе с ворами и бандитами!..

– Что ты, что ты, сынок, – ласково перебил его отец, – да ведь в тюрьме полным-полно честных людей!

– А за что же они сидят? Что плохого они сделали?

– Ровно ничего, сынок. Вот за это-то их и засадили. Принцу Лимону порядочные люди не по нутру.

– Значит, попасть в тюрьму – это большая честь? – спросил он.

– Выходит, что так. Тюрьмы построены для тех, кто ворует и убивает, но у принца Лимона все наоборот: воры и убийцы у него во дворце, а в тюрьме сидят честные граждане.

Всего лишь сказка? Но многие РБ-шные сидельцы подтверждают… «Чем больше я общался с заключёнными, тем больше мне казалось, что они гораздо честнее и интереснее людей на свободе» (Андрей Климов). «По моим впечатлениям, по меньшей мере треть людей, которые там [в тюрьме] сидят, не заслуживают этого» (Андрей Ким). «Честные» за решёткой люди или не «честные», но зачастую там бывает не скучно: «В колонии познакомился с кучей интереснейших людей: с директором тракторного завода, замначальника брестской таможни, директором “Нафтана» (Андрей Кабанов).

Отсидевший несколько лет анархист Игорь Олиневич писал в 2012 г.: «Перспективы тюрьмы всегда рядом. Если такой момент настанет – не сокрушайтесь. Теряя одно, приобретаете иные вещи и ценный опыт. В тюрьме жизнь не заканчивается, она течёт по-другому». Примерно о том же говорил Алесь Беляцкий: «Тюрьма останавливает хаос в мыслях и дает возможность сосредоточиться».

Я не к тому, что активистам следует «переть на рожон», а правозащитникам не надо добиваться освобождения тех, кто, борясь за лучшую жизнь, угодил за решётку. Просто констатирую, что привычные страхи, распространяемые местными идеолухами, уже не те, они выдохлись. Вот и насчёт «сломанной жизни» после отсидки: если говорить об оппонентах правящей верхушки, то такие бывшие узники, как Дмитрий Дашкевич, Николай Дедок, Дмитрий Дрозд, те же Беляцкий, Ким и Климов, по-моему, вполне уверенно себя чувствуют. Во всяком случае, у них есть любимые занятия, они не спились и даже не эмигрировали… в отличие от некоторых крупных лукашистов, не сидевших, но утративших в Беларуси почву под ногами (Александр Зимовский, Урал Латыпов, Иван Пашкевич…)

Убогие певицы Г-вы у себя в инстаграме попытались «заехать» с другой стороны.

Уважаемые родители Вы же понимаете, что если СИТУАЦИЯ НАКАЛИТСЯ то (чтобы не допустить Майдана у нас!) правоохранительным органам придётся применять настоящую силу, и возможно, те методы, что сейчас практикуют некоторые страны слезоточивый газ, оружие, и так по возрастающей …А если у Вашего ребёнка астма или больное сердце, или он хрупкого телосложения? Вы понимаете, какие трагические последствия могут быть для каждого из Вас?? И Вы будете готовы отдать все на свете, лишь бы вернуть то драгоценное время назад, и спасти своих родных детейно, Вам могут достаться лишь горькие, бессильные слёзы, и невыносимое ощущение, что ничего уже поделать нельзя!! И с этими чувствами Вам придётся жить дальше!!

Судя по этим записям (и тому, что покровитель Т-ха, Г-вых и прочих М-ов ещё 4 июня намекнул на возможность андижанского варианта подавления «путча»), стеснять себя в августе властные круги не намерены, и кое-кто в этих кругах уже готов переложить ответственность за жертвы на «народец». Только вот история подсказывает, что за каждым «Кровавым воскресеньем» и «Курловским расстрелом» следуют… некоторые неприятности для тех, кто держит народ за быдло. Те, кто оправдывает разгоны мирных протестных акций, манипулируя родительскими чувствами, тоже далеко не всегда хорошо кончают. Проще говоря, «а отдача не замучает?»

Которые во власти поумнее (да, есть и такие), те понимают, что одним кнутом не обойтись, должон быть пряник… Но пряники в последнее время всё чаще выходят чёрствые. Попытались идеолухи «интегрировать» рогачёвского инакомыслящего Дениса Дашкевича, ведущего сайта «Рогачёв Онлайн», дав ему в 2017 г. директорскую должность в сельском Центре культуры, и… 14.07.2020 Денис (к тому же и помощник депутата палаты представителей) написал в фейсбуке:

Сегодняшний спектакль в ЦИрКе мало кого удивил. Глупо и наивно ждать от отмороженных людоедов, что они будут уважать права вегетарианцев. Народу бросили вызов, людей провоцируют на революцию. Грубейшее нарушение прав кандидатов в президенты, плевок в адрес целого Народа.

Его спросили, не боится ли он последствий. Д. Дашкевич ответил:

Не боюсь. Я готов к увольнению. Откровенно говоря, я думал и сам, что осенью буду либо уходить с должности руководителя Центра культуры, либо переведусь на половину ставки. Пока окончательное решение не принял, посмотрим, что произойдёт 9 августа, до какого маразма докатится государство.

То, что происходит сегодня в сфере культуры, — деградация и полный развал. Особенно заметно это стало в последний год. Работать там творческим людям становится просто невозможно. Идут сокращения, которые пытаются скрыть, но я же вижу ситуацию изнутри. У нас серьёзный экономический кризис, серьёзный дефицит бюджета в районах, во всяком случае, в Рогачёвском. Безработица растёт сумасшедшими темпами, а теперь ещё и вернулись гастарбайтеры, которые работали в России. Реальная доля безработных в Рогачёве — процентов 20, это минимум!

В «культуре» заработки мизерные. Я как директор зарабатываю примерно рублей 550. Из них около 100 рублей уходит на дорогу.

Короче, 26 лет у власти для одного человека – это чересчур. Многое рвётся, как тришкин кафтан, и ставка на собственный клан, «смотрящий» за иными кланами, не сильно помогает.

Характерна следующая «мелочь». В феврале 2020 г. писали: «Организации Минлесхоза ведут строительство шести пеллетных заводов в Борисовском, Житковичском, Кличевском, Новогрудском, Мозырском и Пружанском районах… По поручению президента Беларуси Александра Лукашенко все шесть новых предприятий по выпуску пеллет должны быть введены в строй до 1 июня 2020 года». 13.03.2020 замминистра лесного хозяйства Владимир Креч подтвердил, что производство в Мозыре будет введено в срок. Однако по состоянию на 1 июня заработали только 4 из 6 предприятий. 13 июля официально сообщалось, что «Более 80 млн инвестиций вложили в строительство 6 пеллетных заводов. 5 из них запущены, ещё на одном – в Мозыре – завершают монтаж технологического оборудования». Такая вот «жесточайшая дисциплина»… Если кто-то не в курсе, пеллеты – не космические корабли, а всего лишь гранулы из древесных отходов.

Пожалуй, эпидемия COVID-19, ударившая по Беларуси в начале весны, служит некоторым оправданием для задержки с запуском производства. Только вот неясно, почему, когда властям РБ выгодно, опасности «нет» (возобновление школьных занятий в конце апреля; парад 9 мая, празднование 3 июля; теперь, после 65 тысяч заражений и почти 500 смертей, «Славянский базар»…), а когда нужно подгадить несогласным, лукашисты кивают на сложную эпидемиологическую обстановку (например, в июне не принимали передачи для узников тюрьмы на Окрестина, не пригласили наблюдателей из ОБСЕ на «президентские выборы»…) Хотя, по большом счёту, всё ясно. Не одно десятилетие строится – и уже практически построено – государство, где «я начальник, ты дурак». Формула «своим всё, чужим – закон» тоже действует. Аннулирует ли «непуганое поколение» местные понятия?

Я. Б. Гутман (03.05.1945 – 14.07.2020)

…Cветлая память Якову Гутману, который, как умел, давал отпор этим понятиям. Здесь видео 2013 г., где он говорит о кладбище в Мозыре.

Вольф Рубинчик, г. Минск

wrubinchyk[at]gmail.com

16.07.2020

Опубликовано 16.07.2020  18:08

* * *

Вечная памяць нашаму сябру Якаву Гутману – майму сваяку, бо мая бабуля Хана-Геня Гутман была з ягонага роду. Разам з дзедам Мордухам Гаравым бабуля загінула ў Мазырскім гета. А жылі мае продкі ў Мазыры недалёка ад продкаў Якава…

Дзякуй Якаву за яго шматгадовае змаганьне за габрэйскую спадчыну ў Беларусі, у тым ліку – за апошняе месца спачыну нашых продкаў.

Добрыя яго Імя і справы застануцца назаўжды ў гісторыі нашай Бацькаўшчыны і ўдзячнай памяці нашых супляменьнікаў, што жывуць ва ўсім сьвеце…

Марат Гаравы, г. Кобрын   16.07.2020 21:18

Квартал Караткевіча, Мальдзіса (2)

Ці зразумееце, што мы кахалі,

Што зніклі так, як знікнеце i вы,

Што векавечны толькі край, i далеч,

І жоўты ліст на зелені травы.

У. C. Караткевіч

Першы тэкст пра мікрараён, дзе жыў Уладзімір Караткевіч і дагэтуль жыве Адам Мальдзіс, быў апублікаваны на belisrael 27.06.2020. Тады загучала дудка думка пра тое, што да 90-гадовага юбілею У. Караткевіча (лістапад 2020 г.) варта было б нешта зрабіць побач з мінскім домам па вул. Веры Харужай, 48 – мо перформанс. Як-ніяк Уладзімір Караткевіч пражыў у тым доме шэсць гадоў (1967–1973 гг., прыблізна 1/6 яго пісьменніцкага шляху), і не сказаць, каб кепскіх гадоў. Так, «адлігу» падмяніла брэжнеўская твань, асабліва па здушэнні «Пражскай вясны» 1968 г., а ў пачатку 1970-х гг. у машэраўскай БССР абвастрылася «барацьба з нацыяналізмам» – але кнігі Караткевіча (хоць і пашчыпаныя цэнзурай) выдаваліся, перакладаліся, чыталіся… З кіно было цяжэй – мастацкі фільм «Жыціе і ўзнясенне Юрася Братчыка» (1967; сцэнарый У. Караткевіча, рэжысёр У. Бычкоў) не паказвалі публіцы да 1989 г.

У канцы 1960-х – пачатку 1970-х гг. Уладзімір Сямёнавіч працягваў сваю працу. Праўда, «галоўныя» творы («Дзікае паляванне караля Стаха», «Леаніды не вернуцца да Зямлі», «Каласы пад сярпом тваім», «Ладдзя Роспачы», «Чазенія») к таму часу ўжо выйшлі з-пад яго пяра, а нашумелы гістарычны дэтэктыў, па які чытачы стаялі ў чарзе, быў толькі «ў праекце». «Чорны замак Альшанскі», дзе фігуруе і квартал каля Старажоўскага рынка, будзе завершаны пад канец 1970-х гадоў. Тым не меней Караткевічаў даробак 1967–73 гг. даволі важкі:

– апавяданні «Краіна Цыганія», «Вока тайфуна», «Вялікі Шан Ян», «Былі ў мяне мядзведзі», «Калядная рапсодыя»;

– вершы («Месяц над садам, ад квецені белым…», «Домік Багдановіча»…);

– артыкулы пра М. Багдановіча (супольна з А. Мальдзісам), Я. Брыля, У. Калесніка, А. Кашкурэвіча, Ф. Скарыну, Л. Украінку;

– эсэ «Рша камен…» (да 900-годдзя Оршы), «Званы ў прадоннях азёр»; дапрацоўка нарыса «Зямля пад белымі крыламі» для ўкраінскіх чытачоў;

– пераклады: паэма А. Міцкевіча «Мешка, князь Навагрудка»;, вершы Р. Гамзатава, шматлікіх польскіх і ўкраінскіх паэтаў; п’есы А. Талстога «Цар Фёдар Іаанавіч» і М. Карыма «У ноч зацьмення Месяца»;

– сцэнарый мастацкага фільма «Рассказы из каталажки»;

– лібрэта балета «Кастусь Каліноўскі»;

– аповесць «Лісце каштанаў»… ды многае іншае.

Штосьці з пералічанага Караткевіч у сябе на кватэры пісаў («Лісце каштанаў» дакладна – Барыс Фірштэйн быў за сведку), штось рэдагаваў.

У побытавых і сямейных справах таксама больш-менш ладзілася. Атрымаўшы разам з маці двухпакаёвую кватэру, Караткевіч амаль адразу – увосень 1967 г. – пазнаёміўся з брэстчанкай Валянцінай Нікіцінай і ў лютым 1971 г. ажаніўся. У тым жа 1971-м ён упершыню выехаў за мяжу – у Польшчу. Быў абкружаны сябрамі; «карчмы не мінаў», але неяк утаймоўваў сябе, і хваробы яшчэ не наваліліся. Навала прыйдзе ў другой палове 1970-х…

Тут я прыводзіў вядомыя факты, зараз – пра маю пазіцыю (даруйце грэшнаму). Ува мне змагаюцца тры погляды на Караткевіча і яго творчасць: чытацкі, перакладчыцкі і паліталагічны. Гэткае змаганне адбіваецца на думках пра тое, як ушанаваць пісьменніка ў Цэнтральным раёне г. Мінска, дзе нарадзіўся і жыву.

Як чытач я бязмерна шаную Караткевіча, які ў нечым сфармаваў маю асобу. Як перакладчык я крыху больш рацыянальны – магу не згаджацца з яго падыходамі, ды ўсё адно пазіраю на Караткевіча «знізу». Як чалавек з дыпломам палітолага… Мушу аналізаваць, узважваць, разлічваць варыянты прынамсі на ход уперад.

Часам думаю, што марыў аўтар не пра мемарыяльныя дошкі: «Ты памрэш. Але ў бязмежным свеце / Будуць працвітаць твой Люд i Край… / Вер, што ў гэтым, вер, што толькі ў гэтым / Шчасце пасмяротнае i рай» (з верша 1982 г.). І кажу сабе, што летуценні Караткевіча, па вялікім рахунку, не спраўдзіліся. Пісьменнік памёр улетку 1984 г. – пасля гэтага Люд і Край зазналі мноства бедаў, пачынаючы з Чарнобыльскай катастрофы. Насельніцтва Беларусі скарацілася на паўмільёна; Адраджэнне, дэклараванае сябрамі Караткевіча ў канцы 1980-х, не перамагло. Сёлета, праз 36 год пасля смерці пісьменніка, у вонкава незалежнай краіне вобмаль школ з асноўным навучаннем на беларускай і ніводнага цалкам беларускамоўнага ўніверсітэта. Доля насельнікаў РБ, што называлі беларускую роднай, у 1999–2009 гг. падупала з 85,6% да 60,8% (адпаведныя звесткі перапісу 2019 г. яшчэ не вядомыя; сумняюся, аднак, што адбыўся рэзкі паварот да лепшага)…

Некаторыя ўжо задаваліся пытаннем, што сказаў бы Караткевіч пра лукашэнкаўскую рэчаіснасць. У 2010 г. Алесь Няўвесь нашрайбаў вершаваны фельетон, у якім Бог адпускае Валодзю з раю паглядзець на Беларусь, а Караткевіч, папахадзіўшы па сучаснай РБ, думае: «Лепей жа ляжаў бы…»

Аляксандр Бур’як апублікаваў у 2015 г. злы артыкул пра пісьменніка – пераважна несправядлівы, дый з абмыламі… Але дзе-нідзе мізантрапічны аўтар меў рацыю: «Творчая спадчына Караткевіча не з’яўляецца арганізуючым пачаткам для беларускага народу… з нацыянальнай ідэяй у беларусаў пасля яго гэткая ж натуга, як да яго».

Карацей, не малюся на класіка. Калі б выбіраць паміж беларускамоўнымі аншлагамі на ўсіх будынках у Мінску (або прынамсі ў Цэнтральным раёне) і шыльдай памяці Караткевіча на вул. Веры Харужай, то, мяркую, выбраў бы першае. Дарэчы, пісьменніка ў доме № 48 крыху памятаюць і без пазначак; сам пераканаўся, што цяперашняя гаспадыня кватэры № 26, якая атабарылася там гадоў 20 таму, ведае пра свайго вялікага папярэдніка.

Казённыя шыльды самі па сабе не будзяць памяць… Мажліва, больш эфектыўны (і ўадначас модны) спосаб нагадаць пра знакамітую асобу – намаляваць графіці/мурал.

Такая выява з’явілася ў 2014 г. на адным з дамоў у цэнтры г. Рагачова. Фота адсюль

Праўда, рагачоўскі мурал здаецца… праставатым. Не, я не маю на ўвазе, што яго трэба перарабляць, аднак у Мінску-2020 хочацца чагосьці больш вытанчанага. Па-першае, паказаць бы 40-гадовага Караткевіча, а не 50-гадовага, як у Рагачове і на сталічнай вул. Кастрычніцкай:

Ранейшы і пазнейшы варыянты графіці ля кафэ «Дэпо». Крыніца

Здымкі 1968 і 1969 гг., адзін з якіх можна было б узяць за аснову для новага мурала

Па-другое… Пісьменнік ведаў сабе цану, але ўважаў сябе за часцінку свайго народу, за аднаго з многіх. Калі маляваць Караткевіча на сцяне вядомага пяціпавярховіка, то ў атачэнні тых, каму ён быў дарагі на рубяжы 1960-70-х, і хто быў дарагі яму. Можна абаперціся на ўспамін А. Мальдзіса:

Неўзабаве, ужо ў новай Караткевічавай кватэры па вуліцы Веры Харужай, наладзіў свой дзень нараджэння Сяргей Панізнік, якога гаспадар, зважаючы на ваенныя пагоны, называў «Лермантавым беларускай паэзіі». Застолле сабралася інтэрнацыянальнае: Чэхаславакію прадстаўляў верны сябар і прапагандыст нашай літаратуры Вацлаў Жыдліцкі, Польшчу — паэт і даследчык Алесь Барскі (Баршчэўскі), Латвію — сястра Панізніка са сваім знаёмым, якога Валодзя ахрысціў «анёлкам», Беларусь — Барадуліны, Коўтун, Янішчыц, Сіпакоў…

Фота з сайта БІНІМ, прыведзенае і ў 1-й частцы майго матэрыялу, было зроблена перад пад’ездам дома Караткевіча менавіта на дзень народзінаў Панізніка – 10 мая 1968 г.

Па-мойму, апрача самога Караткевіча варта паказаць яго маці Надзею, жонку Валянціну, суседа і сябра Адама… ды яшчэ траіх чалавек з ліку згаданых Мальдзісам. Дапусцім, гэта будуць прафесар Вацлаў («Вашак») Жыдліцкі – рупны перакладчык Караткевіча на чэшскую; народны паэт Беларусі Рыгор Барадулін; «Палесся мілае дзіця» Яўгенія Янішчыц (на фота – 1-я злева). Добрае месца для графіці – тарэц дома № 48, узровень другога паверха.

Подпіс пад калектыўным партрэтам я прапанаваў бы такі: «Сузор’е Караткевіча» (дарэчы, блізкі юбіляру вобраз; пра Багдановіча ён пісаў «Іншым было лягчэй. Яны былі сузор’ем. Ён — самотнай зоркай…»). Прадубляваць подпіс варта на латыні, падкрэсліваючы сусветную значнасць нашага пісьменніка і намякаючы на яго моўную абазнанасць. O так, скончаны філфак Кіеўскага ўніверсітэта імя Т. Г. Шаўчэнкі – non penis canina! 😉

У. Караткевіч і В. Жыдліцкі, Мінск, май 1968 г. Крыніца

Не было б лішнім графіці (Караткевіч & жонка?) і на доме па вул. В. Харужай, 42, дзе ў 1971 г. мясціўся ЗАГС Цэнтральнага раёна. Уваход для наважэнцаў быў усё ж не з двара – з вуліцы…

Весялун Караткевіч уступае ў новае жыццё, фота з сайта chtoby-pomnili.net (цяпер дзверы вядуць у офіс фірмы «БайПрынт сэрвіс»); тая ж частка дома № 42 ў ліпені 2020 г.

На тарцы «Мальдзісава» дома па вул. Чарвякова, 18 таксама ё вольнае месца 🙂

Маё адчуванне – аднаго-двух графіці малавата, каб «ажывіць» раён (ён ціхі, часам нават сонны… асабліва пасля ліквідацыі Старажоўскага рынка ў 1990-х гадах i замены апошняга на мемарыяльныя могілкі ў 2000-х). Ёсць яшчэ прапанова, якая не вымагае вялікіх укладанняў, але можа паспрыяць прытоку турыстаў. Чаму б не надаць кварталам у межах вул. В. Харужай – Чарвякова – Кахоўскай – бул. Шаўчэнкі собскае імя?

Даводзілася чытаць, што Караткевіч жыў «на Старажоўцы» і хадзіў у «старажоўскі ЗАГС», аднак у гістарычным плане гэты раён – ні Камароўка, ні Старажоўка… а жылы масіў, утвораны ў 1960-х гадах з «хрушчовак» і «брэжневак» (дамы Караткевіча і Мальдзіса, пабудаваныя ў 1967 г. – акурат «брэжнеўкі»).

«Арлоўка» – больш дарэчнае слоўца, але вуліца Веры Харужай далекавата ад вул. Арлоўскай (менавіта гэтую вуліцу, а не прылеглы раён, у нас часцей мянуюць «Арлоўкай»)… Напрошваецца новатвор «Караткевічаўка», ды ён, па-мойму, гучыць нязграбна. Харошай назвай для згаданых кварталаў будзе Каштанаўка – у гонар «Лісця каштанаў», аповесці, напісанай У. Караткевічам тут, у нас. У раёне шмат каштанаў – значыць, імя будзе апраўдана і з гэтага боку… (Каб не пакрыўдзіць аматараў іншых дрэваў: нямала і клёнаў, бяроз, ліп, а бульвар Шаўчэнкі багаты на дубы.)

Прысады на вул. В. Харужай і Кахоўскай

(Края)віды ля вул. Кахоўскай, 34 (знята з 4-га паверха)

Галубятня ў дворыку ля бульвара – ёй дзясяткі гадоў. Караткевіч быў бы рады (банальна, але праўда)

Апорнымі кропкамі мікрараёна маглі б стаць пяць месцаў, непасрэдна звязаных з Караткевічам і Мальдзісам. Гэта ўжо згаданыя будынкі на вул. Харужай, 42 і 48, вул. Чарвякова, 18 і бул. Шаўчэнкі, 17 (паштовае аддзяленне № 68). Нумар пяты – рэзідэнцыя Мельнікава, архіепіскапа Мінскага і Беларускага (цяперака на яе месцы – сучасны шматпавярховік па адрасе вул. Чарвякова, 50), у якога не раз гасцяваў Уладзімір Сямёнавіч. Далучым прыпынак аўтобуса № 38 на бул. Шаўчэнкі, дзе сябры-літаратары выходзілі, вяртаючыся дадому «з цэнтра» (на карце пазначаны птушачкай).

 

З цягам часу новы ўрбанонім увойдзе ў абыходак – увайшла ж «Асмалоўка», сканструяваная актывістамі ў 2010-х. Тут ажывуць старыя легенды й з’явяцца новыя, сюды пачнуць вадзіць экскурсіі… Барэльеф Тараса Шаўчэнкі ў пачатку бульвара і кінатэатр «Кіеў» у канцы – тэма для дэлегацый з Украіны (узнёслае эсэ Караткевіча пра Шаўчэнку «І будуць людзі на Зямлі» у помач).

Крамка «Белдруку» (пад старой назвай «Белсоюзпечать») на бул. Шаўчэнкі, 7 – да «дома Караткевіча» адсюль метраў 250. Чым не месца для продажу «караткевіцкага» мерчу – магніцікаў, значкоў, etc? 🙂

У гэтым жа доме, бліжэй да вул. Асіпенка, працавала булачная, слаўная ва ўсёй акрузе (без сумневу, яе наведваў і Караткевіч). Цяпер тут іншыя ўладары, але «нішто на Зямлі не праходзіць бясследна». Трапна заўважыў адзін з маіх чытачоў, Віктар С.: «Менск – горад зданяў, ды яшчэ шматслойны, як Шрэк».

Не здзіўлюся, калі «Каштанаўка» займее свой герб або прынамсі эмблему – з жоўтым каштанавым лістком на зелені травы. Залежыць ад энтузіязму яе жыхароў… У «Асмалоўкі» дык нефармальная эмблема ёсць – сонца, якое ўзыходзіць.

Вольф Рубінчык, г. Мінск

03.07.2020

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 04.07.2020 23:33

Водгукі

У мяне іншыя ўспаміны. Аўтобус 38 я называю аўтобусам імя Алеся Разанава. Ён жыў на вул. Харужай, але выходзіць з аўтобуса трэба было на бульвары Шаўчэнкі ды ісці ў двор. Аднаго разу мяне, неаматара сонечных ваннаў і належным чынам не экіпіраванага, Алесь павалок на Камсамольскае возера і там выпрабоўваў на мне свае толькі што складзеныя квантэмы. А на здымку 1968 г. пазнаю Жэню Янішчыц, Міхася Стральцова, Сяргея Панізніка (Анатоль Сідарэвіч, г. Мінск)

Шаноўны спадар Вольф! З вялікім задавальненьнем пазнаёміўся з Вашымі артыкуламі. Уразіла бачаньне мемарыялізацыі асобных старонак жыцьця і творчасьці нашага слыннага пісьменьніка і ягоных сяброў. Вялікі дзякуй за глыбокую і кранальную працу, зробленую з душою і габрэйскім гумарам (Марат Гаравы, г. Кобрын).

Апублiкавана 09.07.2020 11:20

Выстава пра Курапаты адкрыта зноў!

Учора, 13 лістапада, як бы ў процівагу (а хутчэй, у пандан) Міжнароднаму дню сляпых, у цэнтры Мінска распачала працу трэцяя, пашыраная выстава «Праўда пра Курапаты». У якасці саарганізатараў выступілі Беларускі саюз мастакоў – уласна, усё адбываецца на яго пляцоўцы, у Палацы мастацтва – творчая суполка БСМ «Пагоня» і грамадская ініцыятыва «Эксперты ў абарону Курапатаў».

З каардынатарам названай ініцыятывы Маратам Гаравым знаёмы даўно – ён аўтарытэтны журналіст, яго тэксты часам публікаваліся і на belisrael.info. Перад адкрыццём атрымаў ад яго кнігу, урыўкі з якой будуць прадстаўлены крыху ніжэй…

М. Г. выступаў з прамовай – паслухаць ягоны голас можна тут. Акцэнтаваў тое, што архівы зараз не даюць поўнай карціны падзей, варта браць пад увагу народную памяць. Радаваўся, што выстава пашырылася, i цяпер у ёй ужо каля 50 мастацкіх твораў. Да жывапісцаў далучаюцца скульптары, мастакі-графікі.

Выступіў таксама Уладзімір Арлоў – чытаў нарыс пра Міхася Зарэцкага (1901–1937) са сваёй кнігі «Імёны Свабоды». Казалі свае словы мастакі Алесь Марачкін і яго сын Ігар, іншыя людзі, якія дапамагаюць захаванню памяці пра месца расстрэлу тысяч людзей. Гралі ды спявалі лірнікі. Архітэктарка Юлія Сабалеўская – беларуска, якая атабарылася ў Польшчы – коратка прэзентавала свой праект трохпавярховага Цэнтра нацыянальнай памяці ў Курапатах. Тым, хто заслужыў, былі ўручаны дыпломы.

Ул. Арлоў (справа) паказвае М. Гаравому сваю кнігу. Злева – паэтэса Валянціна Аксак, жонка Арлова. На сценах – творы нябожчыка Арлена Кашкурэвіча (у Палацы мастацтва ладзіцца адначасова некалькі экспазіцый).

Сярод слухачоў гайсаў Павел Севярынец, і нават вёў стрым (!) З палітыкаў, дзейных і адстаўных, прыйшлі на адкрыццё таксама Алесь Бяляцкі, Вінцук Вячорка, Вячаслаў Сіўчык…

Злева – гледачы цікавяцца трыпцiхам Андрэя Дубініна; справа – праца Алеся Марачкіна «Навала-2», прысвечаная абароне Курапатаў ад «рэстарацыі Зайдэса» (на карціне можна адшукаць і П. Севярынца са сцягам)

А. Дубінін – не толькі мастак, а і дасведчаны педагог-мастацтвазнавец. Ён даў паясненні да свайго трыпціха:

«Левая частка завецца «Ноч паэтаў, або Клуб Дзяржынскага» (2017, памер 150х275 см). Цэнтральная – «Курапацкі крыж» (2019, 200х150 см). Мастацкі вобраз знайшоўся падчас работы над карцінай, калі плягі-раны на целе пакутніка – у форме абласцей Беларусі – раптам люстрана пачалі зерыць на небе, і неба Беларусі сталася плашчаніцай, на якой адбіліся смяротныя знакі. Цэнтральны вобраз ранаў пачаў дыктаваць метад пісьма – плямісты, гэта вельмі ёмісты вобраз-метафара. Невядомы твар – як невядомыя імёны закатаваных, завецца «судар» (ад лац. sudorium, пакроў). Правая частка –«Курапаты: “Рахунак!”» (2019, 150х275 см). Рытмічны рад перагукаецца з карцінай Брэйгеля «Сляпыя», дзе тыя валяцца ў яму, тут такі ж дыяганальны рух долу, дзе ванітуе крывёй апошні жаўнер, трымаюць сурвэткі, як лакеі, паслугачы-забойцы. Але дагэтуль цаляюць у нас, як крайні злева. Ззяе горад справа ўверсе…»

Але экспазіцыя складаецца не толькі з карцін і макетаў. На стэндах наведнікам даступныя звесткі пра Курапаты, што, безумоўна, падвышае адукацыйную вартасць праекта.

Карацей, ёсць сэнс наведаць, калі хто яшчэ не бачыў. Чакаецца, што дакументальна-мастацкая выстава на сталічнай вуліцы Казлова, 3 будзе працаваць па 22 лістапада г. г., з 11-й да 19-й гадзіны штодня, апрача панядзелка. Уваход вольны. Ахвотныя мець кнігу М. Гаравога, падыходзьце заўтра – 15.11.2019 з 18.00 плануецца «афіцыйная прэзентацыя».

В. Р. 

Як было ў Вілейцы-2017, глядзіце тут.

* * *

З кнігі «НКВД забіваў у Курапатах…» (Мінск: Зьміцер Колас, 2019; рэцэнзенты – кандыдаты гістарычных навук Валянціна Вяргей, Алег Іоў, Мікола Крывальцэвіч)

Адкрыцьцё таямніцы старога бору

Яшчэ напачатку 1970-х гадоў Зянон Пазьняк і Яўген Шмыгалёў дазналіся ад старажылаў вёсак Зялёны Луг, Цна-Ёдкава і Дроздава пра даваенныя расстрэлы на адгор’і Менскага ўзвышша – у старым бары Брод на поўдзень ад шашы Заслаўе – Калодзішчы.

Тады пра гэта публічна казаць было рызыкоўна. Але як толькі камуністычная ўлада захісталася і вымушана была дапусьціць пэўную свабоду слова – «галоснасьць», Пазьняк і Шмыгалёў агучылі жудасную гісторыю ляснога ўрочышча.

Дапамог выпадак. Увесну 1988 году васьміклясьнікі менскай сярэдняй школы № 171 Алесь Макрушын і Віктар Пятровіч ды іхны старэйшы сябра муляр Iгар Бага часьцяком бавілі час у глухім Бродзе. Бывала, і з заняткаў зьбягалі ў гэты бор, цішыню якога парушаў толькі далёкі гул кальцавой, сьпевы птушак і гоман ветру ў шатах старых ялін…

Узгадвае Алесь Макрушын (1973 г. н.):

«Першага траўня вырашылі зрабіць сабе сапраўдную партызанскую зямлянку, каб хавацца ад непагадзі. На паўночна-ўсходнім баку найвышэйшага пункту лесу пад дзвьма старымі ялінамі знайшлі прыдатную западзіну глыбінёй з паўмэтра, высланую хваёвым і яловым шыльнікам, парослую рэдкімі сьцяблінамі малінаў. Працы было шмат, таму пятага траўня зьбеглі ў лес з уроку фізкультуры. Хутка выкапалі заглыбленьне, аднак яно ня ўсім пасавала, бо ростам мы розьніліся. Вырашылі заглыбіцца яшчэ на штык і… адразу пайшлі чалавечыя парэшткі, у тым ліку чарапы з аднолькавымі адтулінамі ў патыліцы. Спачатку разгубіліся, бо ня ведалі, што рабіць зь нечаканымі знаходкамі. Троху супакоіліся і вырашылі выклікаць міліцыю. На “Волзе” прыехаў палкоўнік міліцыі разам зь Зянонам Пазьняком і Міхасём Чарняўскім – археолягамі з акадэмічнага Інстытуту гісторыі. Нас адвезлі ў родную школу, дзе перапужаную дырэктарку супакоіў Зянон Пазьняк. Перад шыхтамі вучняў і настаўнікаў археоляг выказаў нам падзяку за ўнёсак у адкрыцьцё таямніцы старога бору».

Гэтае месца лякалізавана, спадзяюся, з гадамі там зьявіцца адпаведны мэмарыяльны знак.

Трэцяга чэрвеня 1988 году галоўны рэдактар штотыднёвіка Саюзу пісьменьнікаў Беларусі «Літаратура і мастацтва» («ЛіМ») Анатоль Вярцінскі зьмясьціў у газэце артыкул Зянона Пазьняка і Яўгена Шмыгалёва «Курапаты – дарога сьмерці» з прадмовай народнага пісьменьніка Беларусі Васіля Быкава.

Артыкул пераконваў, што ў лясным урочышчы на паўночна-ўсходнім ускрайку Менску ў даваенныя гады савецкія органы бясьпекі расстралялі тысячы ні ў чым не вінаватых людзей – нашых з вамі продкаў і суайчыньнікаў.

Была створана ўрадавая камісія, узбуджана крымінальная справа. У сьледчую групу пад кіраўніцтвам сьледчага ў асабліва важных справах Пракуратуры БССР Язэпа Бролішса ўвайшлі экспэрты, у тым ліку археолягі Акадэміі навук. Упершыню на тэрыторыі СССР дасьледавалася месца расстрэлаў і могільнік ахвяраў палітычных рэпрэсіяў з выкарыстаньнем спэцыяльных археалягічных мэтодык. Больш за 50 сьведкаў пацьвердзілі, што бачылі і чулі расстрэлы. Летам 1988 году экспэрты адшукалі 510 захаваных западзін – як мяркуецца, расстрэльных ямаў, зрабілі эксгумацыю некаторых, знайшлі парэшткі шматлікіх ахвяраў.

Аналіз парэшткаў і рэчаў (гумовы абутак, грабяні, зубныя шчоткі, гаманцы для грошай і гільзы) паказаў, што людзі забітыя ў 1937–1941 гадах. Стралялі ў галаву – як правіла, у патыліцу, а таксама ў скроню і цемя. Большасьць стрэлаў з савецкага рэвальвэра «Наган» – табельнай зброі НКВД. Усе ахвяры – цывільныя людзі з Усходняй і Заходняй Беларусі, магчыма, з краін Балтыі, у асноўным 40-50-гадовага ўзросту. У тым ліку жанчыны. Гэтыя і пазьнейшыя раскопкі пацьвердзілі высновы сьледзтва, што ў перадваенныя гады супрацоўнікі НКВД вывозілі ў Курапаты людзей і там іх расстрэльвалі.

Падчас раскопак 1997–1998 гадоў упершыню былі ідэнтыфікаваныя парэшткі трох ахвяраў – Мардыхая Шулькеса, Мойшы Крамера і Штама (імя невядомае), забітых летам – раньняй восеньню 1940 году. З найбольшай у Курапатах магільнай западзіны памерам 7,5 Х 5,3 м паднялі парэшткі ня менш як 373 чалавек са зьвязанымі рукамі (у тым ліку 19 жанчын) – жыхароў усходняй Беларусі, забітых позьняй восеньню 1938 – зімой 1939 году. Пад пластом жвіру таўшчынёй каля 1 м у раскопе выяўленая вялікая пляма попелу – рэшткі спаленай ручной паклажы ахвяраў з асабістымі рэчамі.

Думаю, што і гэтыя месцы трэба ўшанаваць адпаведнымі памятнымі знакамі.

Звычайна ахвяраў прывозілі сюды са зьвязанымі рукамі. Выводзілі з машынаў, ставілі на край яміны, выкапанай загадзя, і стралялі ў патыліцу. Часта каты нагамі ўтоптвалі целы, затым прысыпалі іх, прывозілі новых ахвяраў, расстрэльвалі і складалі штабэлямі паверх раней забітых. Пасьля расстрэлаў яміны закідвалі пяском і ўтыкалі ў зямлю галінкі ці маладыя дрэвы «для маскіроўкі».

Як я прыйшоў у Курапаты

Зь дзяцінства я цікавіўся лёсам свайго любага дзядзькі Ізраіля Мадорскага – нашчадка старадаўняга рабінскага роду, які стагодзьдзямі жыў на беларускай зямлі. Выхаваны ў павазе да гісторыі, традыцыяў і мовы свайго народу, хлопец не прыняў Кастрычніцкі пераварот 1917 году ў Расеі, што вёў да асыміляцыі габрэйства, і 13-гадовым падлеткам далучыўся да маладзёвага сіянісцкага руху ў губэранскім Гомлі, а праз два гады стаў адным зь яго кіраўнікоў пад мянушкай «Воля».

Згодна з правіламі кансьпірацыі сябры арганізацыі скаўтаў «Хашомэр хацаір» (з іўрыту – «Малады абаронца») сустракаліся ў лесе за Сажом, дзе пад сваім бел-чырвона-блакітным сьцягам вучылі іўрыт, займаліся спортам, чыталі нелегальныя ўлёткі і газэты, асвойвалі гісторыю і традыцыі габрэйства.

У канцы 1925 году кіраўніцтва гомельскага «Хашомэру» было арыштаванае супрацоўнікамі ОГПУ і абвінавачанае ў прыналежнасьці да антысавецкай нелегальнай арганізацыі і злачыннай контрарэвалюцыйнай дзейнасьці.

21 студзеня 1926 году падчас салюту ў гадавіну сьмерці Ўладзіміра Леніна загула трэцяя, так званая палітычная, камэра Гомельскага выпраўленчага дому з закратаванымі кіраўнікамі «Хашомэру». Яны скандавалі: «Прэч савецкіх катаў!» і «Далоў савецкіх дурняў, якія адзначаюць такія даты!» Скандаваньне было настолькі гучным, што прыпыняліся мінакі. Толькі пасьля таго як дзяжурны Скобараў папярэдзіў, што пачне страляць па камэры, скандаваньне патроху сьціхла.

Юныя вязьні двойчы галадавалі, патрабуючы ад начальства палепшыць умовы турэмнага жыцьця. Іх падтрымлівалі маладосьць, сяброўства і вера ў будучыню.

Каб засудзіць Ізраіля Мадорскага, яму дадалі ўзросту – запісалі старэйшым на 1 год і 3 месяцы. Галоснага суду не было. Асобнай нарадай пры калегіі ОГПУ юнакоў і дзяўчат пакаралі ссылкай на тры гады ў Кіргіскі край.

А чацьвертай раніцы арыштантаў пабудзілі. Каб бацькі не пратэставалі, вырашылі вывезьці вязьняў з Гомля давідна. Асуджаныя аказалі супраціў. Кожнага «ўціхамірвалі» па чатыры «гэпэушнікі». Яны выцягвалі паўразьдзетых юнакоў і дзяўчат на ледзяны турэмны двор і запіхвалі ў машыну. Увесь гэты час скаўты сьпявалі свой гімн: «Бадзёры духам, душой і целам, / ты горды шомэр – народу сын…».

Пасьля першай ссылкі была другая – на год у Сьвярдлоўск. У канцы 1929-га пры падтрымцы жонкі Максіма Горкага Кацярыны Пешкавай, якая ўзначальвала адзіную дазволеную ў СССР праваабарончую арганізацыю «Дапамога палітычным вязьням», усім ссыльным сіяністам дазволілі выехаць у Палестыну бяз права вяртаньня.

Так мой дзядзька 20-гадовым юнаком апынуўся на Сьвятой Зямлі. Разам зь сябрамі яны абжылі, адбудавалі і абаранілі зямлю сваіх продкаў, стварылі на ёй вольную, дэмакратычную і квітуючую Дзяржаву Ізраіль. Разам зь сябрамі Ізраіль Мадорскі будаваў ГЭС на Ярдане, засноўваў кібуц Афікім у Ярданскай даліне, а таксама ствараў гонар краіны – найлепшы ў сьвеце статак кароў высокапрадукцыйнай малочнай пароды.

Ганаруся сваім дзядзькам і ягонымі паплечнікамі, якія ў далёкія 1920-я гады ў юнацкім узросьце духоўна перамаглі, здаваліся б, усемагутную савецкую дзяржаву. Урэшце ад яе засталіся руіны, а мары тых хлопчыкаў і дзяўчат сталі явай. Мяркую, што Ізраіль Мадорскі неаднойчы ўзгадваў словы біблейскага Эклезіяста: няма нічога лепшага, як мець чалавеку асалоду ад справаў сваіх, бо гэта – ягоныя справы; бо хто прывядзе яго паглядзець на тое, што будзе пасьля яго?

У цяжкую хвіліну заўжды адчуваю плячо дзядзькі, шмат чаго ведаю пра яго празь ліставаньне, сустрэчы, праз матэрыялы крымінальнай справы на кіраўніцтва гомельскага «Хашомэру» і архіву ўпраўленьня КДБ Гомельскай вобласьці. Менавіта дзякуючы архіўнай справе, зь якой пашэнціла пазнаёміцца шмат гадоў таму, упершыню ўбачыў здымкі закратаванага дзядзькі і ягоных сяброў, аўтограф свайго дзеда Цодзіка, адчуў атмасфэру часу і даведаўся, што на допытах Ізраіль Мадорскі «катэгарычна адмовіўся адказваць на пытаньні…»

*

На жаль, сёньня архівы КДБ зноў закрытыя і грамадзтву вядомыя лічаныя імёны забітых у Курапатах. І калі бываю ў гэтым знакавым для кожнага беларуса месцы, нібыта чую настойлівыя галасы тысячаў усё яшчэ невядомых ахвяраў – адкрыйце архівы назавіце нашыя імёны, аднавіце нашыя лёсы, узнавіце нашыя вобразы, распавядзіце пра нас жывым!

Марат Гаравы

Апублiкавана 14.11.2019  20:10

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (128)

Шалом! Ну, паехалі… Як ні круці, а зноў даводзіцца разграбаць бруд, бо «калі не я, то хто»? 🙂

Спыніўшы выданне бюлетэня «Мы яшчэ тут!» (2009), у пачатку 2010-х амаль не прыглядаўся да суплётаў у «яўрэйскай абшчыне»: раз на год хадзіў да «Ямы», а так займаўся перакладамі, выпускаў кніжкі, удзельнічаў у навуковых сходах, etc. Пасля выправы на ідышны семінар у Кіеў (верасень 2014 г.) зноў пачаў прыглядацца – мо і дарэмна, бо многія карцінкі наганялі сум, а важкай альтэрнатывы «левіншчыне» не вырысавалася.

Не хачу казаць, што з яўрэямі Беларусі нічога не будзе – хутчэй, будзе нічога, як у «Дні апрычніка» Уладзіміра Сарокіна. Гэта, па вялікім рахунку, і шлях Сінявокай – таптанне на месцы, вечнае захапленне міражамі. Аднак ва ўладных колах Беларусі ўсё ж часам заўважнаe разуменне таго, што варта спадзявацца перадусім на сваіх суайчыннікаў, прыслухоўвацца ў тым ліку і да «дысідэнцкіх» думак… На «яўрэйскай вуліцы» такое разуменне практычна адсутнічае – як адсутнічае самастойная ды самавітая супольнасць беларускіх яўрэяў, пра якую летуценіў у пачатку 2000-х гг. Cурагатная ж «абшчына» часцяком паводзіла сябе, бы той сабака на сене, таму пайшлі ў глум і мае мары 2016 г.: няма ні беларускай іудаікі як грамадска-запатрабаванай з’явы, ні «прасунутых» курсаў мовы ідыш. У верасні пайшоў у лепшы свет прафесар псіхалогіі, заслужаны дзеяч навукі Якаў Каламінскі (1934–2019), аўтар звыш 30 кніг. Днямі памерла адна з найбуйнейшых спецыялістак у гісторыі беларускіх яўрэяў, кандыдатка культуралогіі Вольга Сабалеўская (1974–2019), колькі год таму выціснутая з Гродзенскага дзяржуніверсітэта… Цяпер шанцаў на развой іудаікі будзе яшчэ меней.

 

Св. памяці В. A. Сабалеўская (фота з ok.ru) і Я. Л. Каламінскі (фота з koob.ru)

Яўрэйскі «афіцыёз» не падтрымаў (прынамсі пра чынную падтрымку ніц не ведаю) і сціплыя прапановы 2017–2019 гг.: усталяванне дошкі ў памяць пра часопіс «Штэрн» на вул. Рэвалюцыйнай, 2 у Мінску; выпуск канверта з выявай Мойшэ Кульбака да 125-гадовага юбілею пісьменніка ў 2021 г. Дзякуй асобным актывістам, такім як мінчукі Інэса Ганкіна і Алекс Фурс – хоць яны й не выходзілі са мной на сувязь у гэтых справах, але пашыралі згаданыя ідэі ў публічнай прасторы.

Затое ў «лідараў» сёлета хапіла імпэту на вэрхал вакол барысаўскага гурта «Жыдовачка»… Зрэшты, на гэтую тэму выйшла пара іранічных матэрыялаў, праз якія дастаў новую жменю цэтлікаў ад людзей з паралельнай рэальнасці (напрыклад, выхваляюцца сваім веданнем белгісторыі – і тут жа пішуць аб працы ў 1926 г. Беларускай акадэміі навук, утворанай на 2 гады пазней). Акей, хлопцы-дзеўкі; калі б вы мяне хвалілі, я б насцярожыўся і падумаў, што нешта рабіў не так.

Верасень 2019 г., fb-старонка галоўнага рабіна Іудзейскага рэлігійнага аб’яднання ў РБ. На месцы нашчадкаў Самуіла Плаўніка (Змітрака Бядулі) запхаў бы армяна-яўрэйскаму маргіналу абразу ў глотку…

В. А., знаны таксама цэнзураваннем «вікіпедыі», што зачапіла Алеся Астравуха, – дагэтуль не абы-хто, а трэцяя асоба ў «Саюзе бел. яўр. абшчын» (як мінімум, лічыцца такім на сайце арганізацыі).

 

Цікава, што ў сярэдзіне 2000-х «Саюз» падтрымаў выданне зборніка твораў Бядулі, дзе быў і «нехарошы» нарыс «Жыды на Беларусі» (гл. фотку справа). Дэлегацыя «чэсных яўрэяў» у 2006 г. ездзіла святкаваць 120-годдзе пісьменніка на яго радзіму ў Пасадзец.

Усё-такі ў часы кіравання Леаніда Левіна рабілася нешта карыснае – вунь у 2004 г. дапамаглі выдаць кнігу Гірша Рэлеса ў арыгінале, аф ідыш. Офісы на В. Харужай, 28 – агмень адмоўнага адбору? 🙁

Дарэчы, у верасні 2019 г. у музеі гісторыі беларускай літаратуры была адкрыта выстава, прысвечаная Л. М. Левіну, – даведаўся пра яе з той самай fb-старонкі рава Мардэхая Райхінштэйна.

Чаму на выстаўцы паказалі зборнік 2011 г. Рыгора Барадуліна з чыімсьці надпісам, не саўсім ясна. У народнага паэта Беларусі почырк быў крыху іншы (гл. справа).

Але пару слоў пра Змітрака Бядулю, які цяпер успрымаецца як адзін з першых пасярэднікаў паміж беларускай і яўрэйскай культурамі (без яго, магчыма, не было б і мінскага музея, каторым у 2012–2019 гг. кіраваў «удзячны» абаронца «рускага свету»). У 1918 г. Бядуля насамрэч пісаў у сваім нарысе: «Наш народ нічога кепскага не рабіў жыдом», як бы аддзяляючы сябе ад яўрэяў (гэта, відаць, тлумачыцца яго палітычнай пазіцыяй – падтрымкай нованароджанай БНР, якая абапіралася найперш на беларусаў – і жаданнем прадухіліць пагромы, магчыма, неўсвядомленым). Тым не меней Бядуля не выракаўся яўрэйства, не хрысціўся, дарма што ў рэдакцыі «Нашай Нівы» 1910-х гг. яму паступалі прапановы.

Наведаўшы ў Іерусаліме паэтку Рахіль Баўмволь (1914-2000; яна ведала Бядулю, калі жыла ў Менску да вайны), у верасні 1998 г. я чуў ад яе такія словы: «Он был очень добрый, еврейственный…» Сябравалі з Бядулем ідышныя пісьменнікі, той жа Ізі Харык. Самуіл Плаўнік паўдзельнічаў у складанні першага ідыш-беларускага слоўніка (1932), перакладаў Шолам-Алейхема ды шмат каго яшчэ.

Так, Бядуля/Плаўнік (1886–1941) з 80-90-гадовай адлегласці можа выглядаць як слабы і грэшны чалавек: паддаўся бальшавікам, у 1930-х падпісваў звароты супраць ахвяраў сталінскага тэрору… Аднак ён пакінуў пасля сябе выдатныя творы, з якіх можна даведацца пра быт беларуска-яўрэйскіх мястэчак на рубяжы ХIХ-ХX cт. («У дрымучых лясах»), становішча яўрэяў на пачатку Першай сусветнай вайны («Жыды», «Набліжэнне») і ў Беларусі 1920-х гадоў («Язэп Крушынскі», т. 1). Што застанецца ад яго цяперашніх «крыўдзіцеляў»? Пытанне рытарычнае.

Няйначай у выніку працы такіх «адукатараў», як пан Акапян і яго калегі па «Саюзу», Жанна-«Авіталь», яшчэ не старая жыхарка другога па памерах горада Беларусі, пасля 20-гадовага наведвання «абшчыны» і паездак на розныя «Лімуды» не здольная прачытаць элементарны тэкст на ідышы (дый увогуле паблытала ідыш з іўрытам). Затое ў ліпені 2019 г. гомельская медсястра была ўпэўнена, што ў славян «генетычна закладзена нянавісць да яўрэйскага народу». Пасмешышча і фэйспалмішча.

Не ўсе тут падобныя да Ж. П., але такіх шмат, і яны «выносяць мозг» цягам усіх 30 гадоў «адраджэння яўрэйскага жыцця» ў краіне. Дзіва што няма абяцанай у 1998 г. мемарыяльнай пазнакі на «Рускім тэатры», а пахаванні на зараўнаваных яўрэйскіх могілках у раёне мінскай вул. Калектарнай рэгулярна ўскрываюцца з 2000-х гг. Штораз рэакцыя «прафесійных яўрэяў» рэзюмуецца словамі: «Ніколі не было, і вось ізноў». Цяпер во пасла Алона Шогама падцягнулі; у прынцыпе, яго слова магло б нешта значыць, але не на фоне дыпламатычнага канфлікту ў сувязі з масавым нядопускам беларусаў у Ізраіль.

Планы 2000 г., ад якіх застаўся толькі буклет. І Шыцік (aka Данькоў), і Дорн потым сядзелі за кратамі.

Больш-менш эфектыўна тутака працуе хіба служба дагляду старых і нямоглых – «Хэсэды» & «Рахамімы». Настолькі эфектыўна, што адна сацыяльная работніца з Бабруйска, беспартыйная Таццяна Гутарава, 1965 г. нар., сёлета пажадала стаць дэпутаткай «парламента» – і, што цікава, яе зарэгістравалі ў акрузе № 78 (разам з васьмю іншымі кандыдатамі).

Але, на РБ няўхільна падаюць імклівым дамкратам «парламенцкія выбары» 17.11.2019. Алену Анісім і Ганну Канапацкую 17.10.2019 не зарэгістравалі ў якасці кандыдатак у «палатку»: быццам бы подпісы выбарцаў «не тыя». Без аніякай злараднасці заўважу: лепей бы шаноўныя дамы ў свой час паслухалі мяне і паспрабавалі скасаваць указ аб прызначэнні «выбараў» на лістапад 2019 г. (замест жніўня-верасня 2020 г.). Нагадаю, што ўвосень 2002 г. Якаву Гутману за колькі тыдняў удалося сабраць подпісы канстытуцыйнай большасці дэпутатаў (75) пад петыцыяй у абарону гісторыка-культурнай спадчыны. Як выяўляецца, ад тактыкі «гучныя словы, мінімум рэальных крокаў», прынятай працягнутай увесну-улетку 2019 г., «альтэрнатыўныя» дэпутаткі мала што выйгралі.

Можа, у Мінгарвыканкаме прыслухаліся акурат да мяне, дый ліквідавалі «даўгабуд» на вуліцы Прытыцкага, а мо проста прыемнае супадзенне… Так ці іначай, гектар зямлі вярнуўся мінчукам.

Было ў красавіку 2018 г. і стала ў кастрычніку 2019 г.

Нейкія палавінчатыя крокі ў слушны бок зрабіла таксама міністэрства спорту і турызму РБ. У жніўні 2018 г. Уладзіслаў Каташук – вопытны трэнер з Брэста, 30.07.2018 па надуманых прычынах выключаны з Беларускай федэрацыі шахмат – атрымаў права на вышэйшую катэгорыю (бо яго вучаніца Аляксандра Тарасенка заняла 3-е месца на чэмпіянаце Еўропы). БФШ тармазіла працэс прысваення, што, безумоўна, біла па кішэні педагога… Але праз год (!) Каташук усё ж зрабіўся трэнерам вышэйшай катэгорыі.

Праўда, вельмі па-казённаму піша той намміністра – ні «дабрыдзень», ні «паважаны». І так, рашэнне было прынятае 02.09.2019, паведаміць пра яго кваліфікаванаму шахтрэнеру (якіх у Беларусі адзінкі) расчухаліся толькі 04.10.2019, а ў абласное ўпраўленне спорту і турызму загад паступіць пазней… Маўляў, цярпеў год, пацярпі яшчэ месяц-паўтара? Не ведаю, як у вас, шаноўныя, а ў мяне пасля гэтай гісторыі не пабольшала жадання звязвацца з тутэйшым мінспорту. Зрэшты, маё нежаданне многіх тутэйшых дзяржаўных (дый недзяржаўных) устаноў датычыцца. Найперш тых, якія, нібыта робячы вялікую ласку, аддаюць табе тваё ж.

Жэстачайшэ жартаваў сайт адміністрацыі Кастрычніцкага раёна г. Мінска яшчэ 10 дзён таму (цяпер гэтая старонка выдалена, што нагадала гісторыю з «Авивам»):

Загаловак пра «лішкі свабоды» – 2013 года, але ж і сёлета мог бы служыць цынічненькім дэвізам для ўсёй дзяржавы. Нават і для адной суседняй.

Збольшага парадавала новая кніга Алеся Карлюкевіча, якога лічу нягеглым чыноўнікам (як міністр інфармацыі РБ ён «вагаецца з лініяй партыі», дый карысць ад існавання яго міністэрства ўвогуле невідавочная), але неблагім краязнаўцам. У сваёй новай кнізе («Роднымі сцяжынкамі», 2019) піша і пра яўрэяў, у тым ліку пра вялікага акцёра. Цытуе майго старога знаёмца Іллю Рэзніка: «На мінскай маставой… паміраў кароль Лір – Міхоэлс».

Ды з якога перапуду Мацвей Гейзер са сваёй «шчымлівай кнігай пра Міхоэлса» стаў у Карлюкевіча «Глейзерам»? 🙂

Здаецца, дзяржава ўсё ж істотна абмяжуе распаўсюд рэкламных улётак па паштовых скрынях у пад’ездах (намер, з якога я кпіў год таму). «Наверсе» – свавольствы аж да сістэматычных парушэнняў Канстытуцыі, «унізе» – навязванне тупых дробязных правілаў, рэгламенцёж… Усё заканамерна.

Мінабароны РБ вучыцца піярыць сябе… Пры дапамозе бландзінкі-маёра, праз «незалежныя» СМІ.

Фота з nn.by

Можа, і чаго іншага міністэрыя навучыцца – каб не здаралася такіх трагедый, як крывавы салют 03.07.2019 і cмерць салдата 2 гады таму. Праўда, меў тады рацыю Мікола Дзядок: «змяніць войска як інстытуцыю немагчыма, не змяніўшы ўсё грамадства, яго маральныя ўстаноўкі і схемы функцыянавання».

Мінскія навіны. 23.10.2019 ахвотныя пойдуць у «Jewish Museum» на дыскусію «Якая яўрэйская кніга патрэбна Беларусі?» (мяне там не будзе; анансую толькі дзеля сябра, каторы мае выступіць). 27 кастрычніка – вечарына ў кафэ «Грай», прысвечаная забітым у 1930-я гады беларускім літаратарам, у тым ліку і яўрэям. 11 лістапада ў Палацы мастацтва (17:00) адчыніцца ІІІ выстава «Праўда пра Курапаты». Адзін з арганізатараў, Марат Гаравы, паведамляе, што выстава будзе працаваць да 22.11.2019.

(27.10.2019 М. Гаравы ўдакладніў, што адкрыццё выставы “Праўда пра Курапаты” перанесена на 13 лістапада 2019 г., 17:00. Адрас той жа: Мінск, вул. Казлова, 3. – belisrael)

Уваход паўсюль больш-менш вольны.

Гэта апошняя серыя «Катлет & мух» – серыяла, які існаваў больш за 4 гады, з лета 2015 г. Дзякуй усім, хто быў побач.

Цытатнік

«Позна стукаць па стале, калі ты ўжо з’яўляешся толькі стравай»; «Трэба мець вялікую цярплівасць, каб ёй навучыцца»; «Я трапіў не ў мішэнь? Менавіта туды і цэліўся» (з «Непрычасаных думак» Станіслава Ежы Леца ў перакладзе Міхася Мірановіча, «Дзеяслоў», № 101).

«Свет, верагодна, выратаваць ужо не ўдасца, але асобнага чалавека — заўсёды можна» (Іосіф Бродскі, 1987)

«Ультраправыя погляды многіх выхадцаў з былога СССР у Ізраілі, ЗША і Германіі – не вынік абставінаў або цяжкасцей інтэграцыі ў новае грамадства, а яўны вынік постсавецкага канцэптуальнага і культурнага багажа, які яны прывозяць з сабой і які працягвае вызначаць іх стаўленне да грамадзянскіх і нацыянальных пытанняў» (Дзмітрый Шумскі, кастрычнік 2019)

«Бадай, не будзе залішнім прызнаць, што, як усе людзі падзяляюцца на мужчын і жанчын, гэтак яны падзяляюцца ў адносінах да свабоды: на людзей свабоды і людзей несвабоды. Першыя адрозніваюцца ад другіх тым, што для іх існуе само паняцце свабоды. Для другіх не: для іх гэта абстрактная, мутная, збыткоўная ідэя». (Алег Дорман, 17.10.2019)

Вольф Рубінчык, г. Мінск

21.10.2019

wrubinchyk[at]gmail.com

 

Апублiкавана 21.10.2019  13:55

От редактора belisrael

Не со всем, о чем  писал в длиннющей авторской серии В. Рубинчик, можно соглашаться, но каждый материал затрагивал важные темы и  был интересен.

В. Рубинчик. АНАТОМИЯ ФЕЙКОВ

В. Рубинчик. АНАТОМИЯ ФЕЙКОВ

(наброски к будущему исследованию)

И даже я порою уверен, что вижу, где ложь.

БГ, «Железнодорожная вода»

Несколько необязательных для прочтения вступительных фраз

Во-первых, фрагменты с подчёркиванием, которые встретятся ниже, означают, что подчеркнутые слова/предложения переведены с белорусского языка. Во-вторых… Двадцать лет назад, а точнее, в июле 1999 г., я получил из рук проректора ЕГУ Владимира Дунаева диплом № 0125757 (он виден здесь) и стал меньше стесняться своих незрелых мыслишек. В-третьих, аккурат четыре года назад, 13 августа 2015 г., при поддержке редактора belisrael.info Арона Шустина я запустил на этом сайте сериал «Котлеты & мухи», благодаря которому совсем распоясался (кажется, в популярной психологии это называется «убрать барьеры из головы»). Написал более 130 текстов, и почти в каждом под раздачу попадал какой-нибудь важный дядя – или важная тётя. А то, бывало, и важное учреждение.

То, что я делал, допустимо cчитать политологическими скороговорками или, если угодно, фельетонами. Почтенный кобринец Марат Горевой охарактеризовал мою деятельность так: «Даёшь ты прикурить негодяям и дуракам» (12.03.2019). С 1999 г., а особенно с 2015 г., в моём архиве накопилась масса случаев чужого «так называемого вранья» (С), в той или иной степени вредного для общества. Не все эти случаи были подробно освещены в упомянутом сериале, там-таки свой формат. И вот я решил кое-что развернуть, заодно предложив свою, пусть пока ещё наивную, классификацию приёмов, к которым прибегают фальсификаторы. Вдруг молодому поколению пригодятся фактура и методология.

Здесь и сейчас меня мало интересуют эфемерные телевизионные фейки (это, пожалуй, отдельная тема, к тому же не хочу отнимать хлеб у авторов kasparov.ru и газеты «Народная воля»), хитрости политиков и рядовых чиновников. Понятно, многие из политиков и чиновников «врут, как дышат», но их враньё частично нейтрализуется тем, что они по роду службы общаются с «электоратом» и порой вынуждены проговариваться… Лучше рассмотрю ряд примеров из источников, которые представляются на первый взгляд более авторитетными: именно, из трудов «научных работников» и влиятельных писателей, «инженеров человеческих душ».

1. Давний, но не устаревший казус

В 1970–80-х годах числился в институте философии Академии наук БССР «кандидат философских наук» Владимир Бегун (1929–1989) – специалист по разоблачению «козней сионизма», один из самых известных в своей категории. Его книжки издавались многотысячными тиражами, и читали их не только партийные работники, ответственные за идеологию (как можно было бы предположить), но и те, кто в позднесоветское время не принадлежал к «верхушке». Не брезговали ими и представители «контрэлиты».

Владимир Баранич, 1966 г. р., активист неформальной организации «Талака», действовавшей в Минске второй половины 1980-х, утверждает, что «Вторжение без оружия» тов. Бегуна было настольной книгой «каждого сознательного белоруса тех времён» (запись от 01.06.2018). Насчёт каждого г-н Баранич преувеличил, но дальше он говорит о конкретных людях: «После его [Бегуна – В. Р.] книжек мы отыскивали сионизм где только можно. Винцук [Вечёрко] обратил внимание на отлитые в бетоне меноры на его доме, я – на заклёпки в виде звёзд Давида на моих белорусского производства «штроксах», Сержук Витушко [лидер «Талаки» – В. Р.] – на парикмахерскую «Я сионина» [имелось в виду заведение под названием «Ясь і Яніна» в центре Минска – В. Р.]…)))»

В 1990-х годах, волонтёрствуя в библиотеке Минского объединения еврейской культуры имени Изи Харика, брал я в руки книжку «Вторжение без оружия» – просмотрел «по диагонали», пожал плечами. А после свидетельства г-на Баранича решил перечитать; нашёл 3-е, исправленное издание 1980 г. (тираж – 100 тыс. экз.)…

Не собираюсь выпивать всё море, чтобы рассуждать о вкусе морской воды. Вот лишь одна фраза:

В. Бегун: ««Дикарями», «чернью», «огромным брюхом без головы» называл русских историк С. Дубнов» (Дубнов С. Книга жизни, т. 2. Рига, 1935, с. 217, 240, 253).

Эту цитату можно найти и здесь, в электронном варианте опуса Бегуна.

Не поленившись, я заказал именно рижское издание «Книги жизни» за 1935 г. (в 1980 г. оно было труднодоступным в Минске, а сейчас билет читателя Национальной библиотеки и роспись в журнале зала редкой книги решают все вопросы). Прочёл:

С. 217-218. Запись Семёна Дубнова от 26.02.1917: «Надвигается какая-то революция, но впереди идёт брюхо, голодное, вопиющее, а головы не видно». Казалось бы, при чём тут русофобия?

С. 240. Запись от 27.10.1917: «Новое правительство [России] обратилось ко всем народам и правительствам с предложением о немедленном перемирии, но кто будет считаться с узурпаторами, опирающимися на чернь?..» И опять у Дубнова речь не о русских, а, вернее всего, о люмпен-пролетариате, который (к ужасу, например, Максима Горького и Ивана Бунина) воспользовался плодами октябрьского переворота.

С. 253. (Дубнов рассказывает о петроградском лете 1918 г.): «В то же лето я выступил в собрании для чествования Германа Когена, состоявшемся в зале Городской Думы при участии русского писателя Куприна, проф. Сперанского и других. Я говорил о российских дикарях, пляшущих вокруг идола Маркса, и меня не наказали за богохульство».

По-моему, ясно: Дубнов разграничивал понятия «русский» и «российский». Впрочем, даже если бы историк говорил о «русских дикарях», это ещё не означало бы, что всех русских он считал дикарями. Когда говорят о немецких нацистах или итальянских фашистах, обычно не имеют же в виду, что все немцы – нацисты, а все итальянцы – поклонники Муссолини.

Итак, фальсифицировал Бегун смысл всех трёх выдержек из книги Дубнова, нашего земляка с трагической судьбой (1860, Мстиславль – 1941, Рижское гетто).

2. Чуть ближе к нашим дням

Многие из нас «проходили» в школе произведения Ивана Петровича Шамякина (1921–2004). Кому-то они нравились больше, кому-то меньше… Оказывается, народный писатель БССР вёл дневник, в котором делился суждениями о близких и далёких людях (иногда этот дневник перетекал в мемуары). Записи 1975–1994 гг. были собраны в книге «Раздумье на последнем перегоне», вышедшей в госиздательстве «Мастацкая літаратура» (Минск, 1998).

В этой книге много странного; остановлюсь на периоде «ранней независимости». Так, 26.01.1992 И. Шамякин приводит выдержку из «их Катехизиса»:

«Больше шума и словесной мишуры, больше непонятного и наукообразного. Создавайте теории, гипотезы, направления, школы, методы реальные и нереальные. Пусть не смущает вас, что о них завтра забудут. Придет новый день, придут новые идеи. В этом выражается могущество нашего духа, в этом наше самоутверждение, в этом наше превосходство. Пусть русские ломают голову в поисках рациональных зерен в наших идеях, пусть ищут и находят в них то, чего там нет. Завтра мы дадим новую пищу их примитивным мозгам».

И добавил: «Вот так. Разве не так действуют яковлевы, собчаки, поповы?»

Было переиздание дневников Шамякина в т. 22 его «Собрания сочинений» (Минск, 2014). К записи от 26.01.1992 был дан прелюбопытный комментарий:

Из их Катехизиса: «Больше шума и словесной мишуры, больше ~ пищу их примитивным мозгам». – Цитата из «Катехизиса еврея в СССР» (1958) (правила поведения евреев за пределами еврейского окружения)

Первая достоверно установленная публикация «Катехизиса…», якобы заимствованного из книги, изданной в Тель-Авиве в 1958 г., относится к марту 1991 г. (газета «Русские ведомости»). Собственно, это перелицованные «Протоколы сионских мудрецов», и как-то даже противно доказывать, что их содержание не имеет отношения к «правилам поведения евреев». Во время судебного процесса над издателем «Катехизиса…» в Москве выяснилось следующее: «Авторство “Катехизиса”, по заключению экспертов, не принадлежит ни сионистским, ни другим еврейским объединениям, поскольку высказанные в нем идеи “противоречат принципам сионизма и иудаистской религии”. А специалисты РГБ [Российской государственной библиотеки – В. Р.], изучив каталоги крупнейших библиотек мира, пришли к выводу о том, что по крайней мере в период с 1953 по 1963 год “Катехизис” в Израиле не публиковался».

Итак, комментатор академического cобрания сочинений И. Шамякина не только доверился провокационной фальшивке, но и отправил читателей «в никуда», к несуществующему изданию 1958 г. Запомним этот приёмчик. Имя комментатора – Алеся Ивановна Шамякина, 1961 г. р., кандидат филологических наук (на минутку, специализируется в области текстологии).

29.01.1992 И. Шамякин сослался на А. Симановича, якобы сославшегося на Л. Троцкого, и сделал на основании этой цитаты далеко идущие выводы:

Арон Симанович дописался до большой искренности. Вот что написал:

«Лейба Давидович Троцкий, который стремился к развалу величайшей в мире державы – России, по этому поводу говорил:

– Мы должны превратить ее в пустыню, населенную белыми неграми, которым мы дадим такую тиранию, которая не снилась никогда самым страшным деспотам Востока…»

На иллюстрации – более полный фрагмент из шамякинских дневников, скопированный здесь.

Далее Шамякин, «подкрепляя» вышеизложенное, рассуждает: «Не надо сейчас уничтожать нас руками «своих юношей», слишком очевидно будет. Да и зачем подставлять своих, если можно сделать это руками, кровью «наших юношей» – натравить украинцев на русских или наоборот. Репетиция проделана – в Югославии». И т. д.

Что на деле? Цитата «из Троцкого» – который, конечно, не мой герой – была сфальсифицирована. В материале из серии «Мифы истории СССР» убедительно доказывается, что А. Симанович ничего похожего на рассуждения о «белых неграх» не записывал. Скорее всего, И. Шамякин позаимствовал материал из такого «суперавторитетного» источника, как журнал «Молодая гвардия», № 8, 1991 (статья В. Хатюшина, где фейковая «цитата» приведена, как правильно указано на wiki.istmat.info, без библиографической ссылки):

Тем не менее при переиздании дневников Шамякина в т. 22 его «Собрания сочинений» (Минск, 2014) к записи от 29.01.1992 был дан такой комментарий:

Арон Симанович дописался до большой искренности. Вот что написал:

«Лейба Давидович Троцкий, ~ говорил:Мы должны превратить ее в пустыню, населенную белыми неграми, ~ генералов, агрономов, академиков, писателей!..» – Цитата из книги Арона Симановича «Распутин и евреи: Воспоминания личного секретаря Григория Распутина» (Рига, 1991)

На всякий случай я пересмотрел рижское издание мемуаров Симановича…

Натурально, «слов Троцкого», приписанных ему фальсификаторами, не обнаружил – т. е. и в этот раз А. И. Шамякина отправила читателей на хутор бабочек ловить «в никуда».

Василь Яковенко в романе «Надлом» (Минск, 2003) тоже «купился» на цитату о «белых неграх»

В общем, интересная цепочка получается: Хатюшин доверился русским эмигрантам шовинистского толка, приписавшим Троцкому гитлеровские замашки в сочетании с симпатией к сионизму, член-корреспондент Академии наук Беларуси Шамякин (с 1980 г.; в 1994 г. он стал академиком) доверился Хатюшину, кандидат наук Шамякина доверилась (?) своему отцу, редакторы т. 22 собрания сочинений доверились Шамякиной. А в результате – распространение ложных сведений на грани разжигания межнациональной розни (в ситуации с «Катехизисом…», возможно, граница перейдена, т. к. в комментарии говорится даже не о сионистах, а напрямую о евреях). Всё это тиражом более 1000 экз., под грифом института литературы НАН Беларуси и за деньги, выделенные министерством информации РБ.

Как бы лично я прокомментировал провальные заметки писателя? Осторожно и опираясь на факты: 1. «Цитата из так называемого Катехизиса еврея в СССР (дата написания и авторство не установлены), используемого радикальными националистами в сомнительных целях. В апреле 1995 года судебная коллегия по уголовным делам Московского городского суда признала Катехизис… содержащим открытое изложение идей национальной вражды и унижающего национальную честь и достоинство русских и евреев с целью распространения в обществе идей, подрывающих уважение к русским и одновременно возбуждающих чувство вражды и неприязни к евреям». 2. «Цитаты, приведенные И. П. Шамякиным, не находят своего подтверждения в авторитетных источниках». Sapienti sat.

Итак, некоторые приёмы, употребляемые при производстве «наукообразных» фейков:

1) Отсылка к реальной публикации с искажением смысла того, что в ней написано. Очевидно, сей приём встречается чаще всего, согласно классической поговорке кардинала Ришельё: «Дайте мне шесть строк, написанных рукой самого честного человека, и я отыщу в них повод отправить автора на виселицу». Хорошо, что у В. Бегуна не имелось кардинальских полномочий 🙂

2) Отсылка к реальной публикации, где, однако, нет того содержания, на которое указывает отсылающий. Это случай с «Распутиным и евреями» А. Симановича.

3) Отсылка к несуществующей публикации. Может быть элементом игры; если верить Иосифу Шкловскому, то такую игру позволил себе в математической монографии Юрий Гастев, включивший в список источников «J.Cheyne and J.Stokes «The breath of the death marks the rebirth of spirit» 2 Mind, March 1953» (намёк на то, что ему помогло выжить дыхание Чейна-Стокса, наблюдавшееся у И. Сталина в начале марта 1953 г.). Но у старшего научного сотрудника А. И. Шамякиной, увы, всё серьёзно.

(продолжение последует, но при условии, что читатели действительно будут заинтересованы)

Вольф Рубинчик

г. Минск, 20.08.2019

wrubinchyk[at]gmail.com

Опубликовано 20.08.2019  22:38

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (111)

Дабрыдзень! «А што там на/ва Украіне?» – цікавяцца многія з нас/вас. Доктар гістарычных навук Юрась Гарбінскі, які цяпер выкладае паліталогію ў Люблінскім універсітэце, нават пайшоў у міні-заклад (на кубачак кавы), што выйграе П.А.П. Шчыра кажучы, зараз і мне інкумбент – сітуацыйна згаджаюся з «сонцападобным»! – здаецца крыху меншым ліхам. Асабліва пасля таго, як «слугу народа» падтрымалі такія вялікія чалавеказнаўцы, як выпускніцы журфаку БДУ Г. Айзенштадт, С. Алексіевіч. Дый «двойчы адстаўнік» С. С. Шушкевіч, каторы ў чэрвені 1993 г. ужо даў быў шанс «маладому і перспектыўнаму» дырэктару саўгаса: «Зяленскі ні ў якім разе не прарасейскі тып... Калі ўкраінцы яму давераць свае галасы, то, мяркую, разбярэцца з часам ён і з унутранай палітыкай, і са знешняй» (03.04.2019). Як там нехта казаў: «калі яны супраць, то я за…»? 🙂

З другога боку, нават пройгрыш Парашэнкі дзяржаву наўрад ці разваліць. Усё-такі за пяць постмайданных гадоў у палітыкуме нашых паўднёвых суседзяў коса-крыва, але пачала вымалёўвацца парадыгма з убудаванай «абаронай ад дурня». Прадстаўнік «Руху Салідарнасці “Разам”» Вячаслаў Сіўчык, які доўга жыў ва Украіне, песімістычна глядзіць на яе будучыню ў выпадку абрання шоўмена… Але во як на развагі з папярэдняй серыі «Катлет…» адгукнуўся няўтомны сацыял-дэмакрат Анатоль Сідарэвіч (допіс ад 06.04.2019).

Ва Украіне парламенцка-прэзідэнцкая сістэма. Абранне Зяленскага не азначае адстаўку Гройсмана і яго кабінета. Зяленскаму давядзецца ісці ў Раду, каб прызначыць міністраў абароны і замежных спраў (абарона, замежныя справы і нацыянальная бяспека – прэрагатывы прэзідэнта). А ў Радзе – блок Парашэнкі і яго саюзнікі. Вынікам можа стаць тое, што ва Украіне і міністр замежных спраў, і міністр абароны будуць з прыстаўкай “в. а.”. На прыкладзе в. а. міністра аховы здароўя Украіны мы бачым, да якіх скандалаў гэта прыводзіць. Далей: в. а. могуць стаць і шэф Службы бяспекі, і, здаецца, начальнік генштаба ды і сакратар Рады нацыянальнай бяспекі і абароны.

Не выключаныя канфлікты паміж кабінетам міністраў, на баку якога большасць Рады, і прэзідэнтам. Так, сапраўды пахне “шатдаўнам”.

Сабатаж таксама не выключаны. Каманды ў Зяленскага няма. Пасадзіць кампетэнтных людзей на ключавыя пасады нават Каламойскі з яго сувязямі не зможа. Ды калі адны людзі Каламойскага пачнуць тыя пасады займаць, гэта выкліча скандал і на рэпутацыю Зяленскага не спрацуе.

Не забывайма: наперадзе – выбары ў Раду. Інтэрвал паміж прэзідэнцкімі выбарамі і выбарамі ў Раду апаненты Зяленскага-прэзідэнта выкарыстаюць на ўсю катушку, каб паказаць яго некампетэнтнасць, каб атрымаць у Радзе большасць і звязаць яго па руках і нагах. Гройсман – граматны менеджар, гаспадарнік – можа выставіць Зяленскага дурнем. І яму дапамогуць дасведчаныя ў пытаннях эканомікі і фінансаў Парашэнка ды іншыя. Зняцце Турчынава з пасады сакратара РНБіА таксама не пойдзе Зяленскаму на карысць. Не ведаю, што з аўтарытэтнасцю ў арміі генерала Палтарака, але такое адчуванне, што Палтарак пад Зяленскім скакаць не будзе. І шэф МЗС Украіны Клімкін таксама. Усё-ткі прафесіяналы…

Таму будзем спадзявацца, што Зяленскі на пасадзе прэзідэнта Украіны не наламае дроў, што яму не дадуць гэта зрабіць. А калі пачне ламаць дровы, не выключаны трэці майдан. Зяленскі павінен узяць гэта пад увагу. Вядомы публіцыст Віталій Портнікаў нагадаў нядаўна: прэзідэнт Украіны, які не ішоў кампрамісы, на саступкі, апынуўся ў Растове.

Іншы наш паважаны аўтар у апошнія дні 2018 г. выпусціў кніжачку-білінгву… (Мінск, выд-ва Сіўчыкава, 99 экз.)

Не так маркотна ад выбару паміж Хлестаковым і Гараднічым, які маюць ажыццявіць украінцы 21.04.2019, як ад таго, што ў першым туры, 31.03.2019, ім выпала сартаваць ажно 39 кандыдатаў. Цікава, што і да ізраільскіх парламенцкіх выбарах 9 красавіка дайшлі 39 перадвыбарчых спісаў. «Супадзенне? Не думаю» (С). Нешта супольнае ў палітычнай культуры Украіны і Ізраіля такі ёсць, і вышэйпададзеныя лічбы гавораць, па сутнасці, пра няўменне кандыдатаў цвяроза ацэньваць свае магчымасці і/або пра нежаданне дамаўляцца, ісці на кампрамісы, каб стаць мацнейшымі. Так, адзін кандыдат & адна партыя – блага, але 39, калі балатуюцца «і жук, і жаба», не намнога лепей. Зразумела ж было заранёў, што на нешта ўплываць здатныя толькі сілы з першага тузіну… Зняверанне выбарцаў, якія, падтрымаўшы аўтсайдэраў, змарнавалі свае галасы, шкодзіць, урэшце, усёй сістэме.

Многія скажуць: «замежнікі самі разбяруцца, трэба думаць пра Беларусь». Дык я і думаю… Нават цяпер, у «замарожаным» грамадстве, калі быццам бы ёсць адзіная мэта (скінуць «самі-ведаеце-каго»), тузін тутэйшых партый & палітызаваных суполак не шукаюць паразумення, што чарговы раз засведчылі як адсутнасць уцямнай рэакцыі на мае «сакавіцкія тэзісы», так і разборкі вакол святкавання Дня Волі. Што ж будзе пасля «перамогі», калі, нібы тыя грыбы пасля дажджу, вылезуць новыя партыі й партыйкі?

Пётр Рэзванаў з Мінска скептычна паставіўся да аналогіі паміж «перабудовай» і цяперашняй эпохай у Беларусі і Расіі: «Як на мой густ, ёсць асноўная розніца (не толькі для ўсходняй суседкі, але для ўсяго СНД). У познім СССР, паводле Уладзіміра Мілова, можна было сустрэць мноства людзей, шчыра перакананых, што калі нешта паправіць і вярнуцца да ленінскіх каранёў, то сістэма можа выплыць. Зараз такіх людзей няма. Перабудова і тое, што было за ёй – унікальная гістарычная з’ява, і я не ведаю, ці паўторыцца яна калі-небудзь і дзе-небудзь».

Не адмаўляю таго, што «вяртацца да ленінскіх каранёў», як пры Гарбачову, зараз ніхто не плануе, але ж поўнай тоеснасці двух перыядаў у гісторыі не здараецца ніколі. Перабудову ў СССР канца 1980-х дапушчальна трактаваць і як змаганне кагорты «камсамольцаў» (умоўна – маладых цынікаў, якія ставілі на бізнэс, падтрымку «інтэлектуалаў», нацыяналістычных рухаў) з пакаленнем «ідэйных». У гэтым сэнсе «перабудова» ў Сінявокай не за гарамі: заўзятых лукашыстаў усё менш, і іх няўклюдныя крокі, здаецца, ужо замінаюць патэнцыйным наступнікам дзяліць/захоўваць/памнажаць маёмасць. Будуць, відавочна, і спробы падлабуніцца да тутэйшай (шм)інтэлігенцыі – дый ужо назіраюцца гэткія спробы, напрыклад, у форме «мяккай беларусізацыі».

Па-мойму, курапацкі выпадак упісваецца ў гэтую няхітрую схему. Калі прыняць яе, то выходзіць, што «новая хваля» чынавенства ішла на саступкі, ухваліла помнік, усталяваны ў лістападзе 2018 г., etc. «Старая» вырашыла адыграцца на шэрагу крыжоў вакол Курапацкага лесу – 04.04.2019 іх было дэмантавана сем дзясяткаў.

Cакратарыят арганізацыі, да якой належу (СБП), у той жа дзень прыняў заяву, дзе «выказвае абурэнне з прычыны зносу крыжоў на тэрыторыі народнага мемарыялу “Курапаты”. Замест належнага ўшанавання месца масавых расстрэлаў улада працягвае барацьбу з нацыянальнай памяццю і стварае глебу для канфрантацыі». З духам гэтай заявы я згодзен, а з літарай… не так усё проста. Па-першае, як няма іншых казыроў, апрача абурэння, то і яго, мабыць, лепей прыхаваць да лепшых часоў (небеспадстаўна заўважыла Наталля Сівіцкая ў фэйсбучных каментах: «Толку з вашага абурэння»). Падобна, пры зносе быў парушаны закон, дык няхай бы загаварылі найперш адвакаты. Па-другое… «улада» бывае розная, і мы дажылі да часу, калі міністэрскія чыноўнікі маюць адну пазіцыю, а група дэпутатаў парламента – іншую.

Пры ўсёй павазе да часткі пратэстоўцаў (перапрашаю, цяжкавата паважаць людзей, якія лепяць герояў з С. Булак-Балаховіча й Р. Шухевіча), не думаю, што 4 красавіка стане пераломнай датай у адносінах «грамадзянскай супольнасці» і дзяржавы. З паводзінамі ўладных органаў у Курапатах прыйдзецца лічыцца надалей, хоць асобныя гарачыя голавы ў час прыкрых падзей заявілі, што «гэтай уладзе няма месца на зямлі!» Усё ж летась шыльда з надпісам «Рэспубліка Беларусь. Гісторыка-культурная каштоўнасць. Месца згубы ахвяр палітычных рэпрэсій. 30-40-я гады ХХ ст. Прычыненне шкоды караецца па закону» з’явілася ва ўрочышчы, як і «міністэрскі» помнік (гл. здымкі тут).

Уваходы ў Курапаты з боку Мінскай кальцавой дарогі, 09.04.2019

Эмігрант Зянон 04.04.2019 выдаў наступны прагноз: «Наступны этап вайны варвараў – агараджэньне сеткай тэрыторыі магільніка, забарона доступу людзям на тэрыторыю Мэмарыяла і поўнае зьнішчэньне ўсіх памятных крыжоў над магіламі расстраляных. Чарговы этап – зьнішчэньне ўсіх масавых магіл…». Але тут непрыхаваны гандаль страхамі; прынамсі на сёння доступ у Курапацкі лес не закрыты, і сотні крыжоў «народнага мемарыяла» стаяць, дзе стаялі. Тым часам мінчукі Павел Севярынец, Мікалай Статкевіч і Макс Вінярскі зноў селі «на суткі» 🙁

На «Галгофе» (у цэнтры ўрочышча); адмыты ад свастыкі помнік з надпісам на ідышы. Здымкі 09.04.2019, 13:45.

Агароджа… а ці так гэта шкодна, (паспрабаваць) вызначыць дакладныя межы тэрыторыі? Яшчэ ў пачатку 2002 г. Марат Гаравы прапаноўваў: «Курапаты трэба агародзіць. Вакол брамы маглі б з’явіцца памятныя знакі розных канфесій, у тым ліку іудзейскай, а недалёка ад лесу – музей трагедыі беларускага народу ў ХХ стагоддзі».

Усё яшчэ – як і ў снежні 2018 г. – спадзяюся на тое, што кампрамісы магчымыя, і ўрад рана ці позна выдзеліць магутную апаратуру (цеплавізары?) для пошуку парэшткаў у Курапатах. Трэба ўсё ж даць рады з несамавітай «вілкай» у колькасці ахвяр – ад сямі тысяч да ста і болей. Пошукавая група, аснашчаная сучаснымі сродкамі, якіх не мелі даследчыкі 1980–90-х гадоў, магла б атрымаць наступнае заданне: устанавіць лік расстраляных з дакладнасцю +/-10–20%.

Ніна Багінская і Вячаслаў Сіўчык дзяжураць ля ўезду ў рэстаран «Поедем поедим», 09.04.2019, 14:20

Увосень 2018 г. парадыйная «Парція памяркоўных цэнтрыстаў» (нехта скажа, што яна створана true-змагарамі для «палявання» на апалітычнае насельніцтва, ды верыць не абавязкова) выступіла з ініцыятывай правесці рэферэндум дзеля выхаду Беларусі з «Саюзнай дзяржавы». Не прайшло і паўгода, як паліттусоўка «Уперад, Беларусь!», кіраваная памочнікам дэпутаткі Ганны Канапацкай, таксама прапанавала нешта падобнае… Па-дзеля мяне, не так памысна было б выйсці з той «СД», запачаткаванай у снежні 1999 г., як уступіць у саюз з морскімі суседзямі – Украінай, Літвой. Тым не менш я падпісаўся пад зваротам. Карысці ад «СД» ніколі не адчуваў; кажуць, пад ейным дахам раздаюцца літаратурныя прэміі, але ніхто з маіх таварышаў іх не атрымліваў. Празрыстая мяжа з Расіяй? Дык я і да снежня 1999 г. без праблем выбіраўся ў Маскву (восень 1995 г.) і Вяліж (лета 1999 г.)…

Ясна, з такімі тэмпамі, як тут, нерэальна набраць 450 тыс. подпісаў, нават віртуальных. Між тым арганізацыя «народнага рэферэндуму» вымагае адпаведнай колькасці аўтографаў на паперы… Лепей бы Канапацкая & Со. звярнулі ўвагу на план удасканалення канстытуцыі РБ, для рэалізацыі якога трэба ўтрая менш подпісаў. Аднак хто я такі, каб настойваць? Хай робяць хоць нешта – «не дагоняць, дык сагрэюцца».

* * *

Надышоў красавік, а з ім і традыцыйны для Беларусі «Фэст экскурсаводаў». Сёлета ён юбілейны = Х. Не магу не адзначыць тэматычныя экскурсіі, што мусяць адбыцца ў бліжэйшыя дні для шырокай публікі: 13.04.2019 – «Гісторыя вёскі Ленін» (збор каля мемарыяльнага комплекса «Ахвярам Ленінскага гета» апоўдні); 14.04 – «Стаўбцоўскае яўрэйства» (пл. Леніна ў Стоўбцах, з 11.00); «Як вучыліся яўрэйскія дзеці колькі стагоддзяў таму ў Мінску» (ст. метро «Няміга», з 12.00), «Халакост і яўрэйскае супраціўленне на Навагрудчыне» (Навагрудак, пл. Леніна, тадысама); «Гісторыя яўрэяў горада Гродна» (Вялікая Харальная сінагога, з 13.00), «Яўрэйская спадчына Віцебска» (тэатр «Лялька», з 15.00). Многа дзе нават рэгістрацыі не патрабуецца…

Дзіўна ці не, але нацыянальны прававы партал pravo.by выправіў памылкі ў тэксце Канстытуцыі РБ, адзначаныя ў «Катлетах & мухах» 11.03.2019. Рэспектую! 😉

«Вольфаў цытатнік»

«Такі праект, як каланізацыя Марса, найперш патрабуе вырашэння палітычных і эканамічных праблем на Зямлі» (Станіслаў Лем, 2004)

«У пачатку 1990-х адбылася рэстаўрацыя чынавенства старога рэжыму. Былыя партыйныя бонзы прыйшлі…» (Юрый Мамін, 06.04.2019)

«Палітычны працэс – не адладжаны будзільнік» (Павел Катаржэўскі, 08.04.2019)

Вольф Рубінчык, г. Мінск

09.04.2019

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 09.04.2019  23:41

КУРОПАТЫ. КОСА НА КАМЕНЬ…

От ред. belisrael.info. Предлагаемый материал отражает состояние дел примерно на 22.06.2018 и в чем-то уже устарел. Тем не менее он помогает понять позиции сторон.

Юрась Дубина

Коса на камень. Конфликт вокруг Куропат: путь к компромиссу или обострение?

«БелГазета», 26 июня 2018 г.

Владелец ресторана «Поедем поедим» в Куропатах Леонид Зайдес предложил протестующим сесть за стол переговоров. Бизнесмен готов вложить $100 тыс. в мемориал Куропаты и изменить формат своего учреждения – с развлекательного на семейный. На 29 июня запланирована большая встреча владельцев комплекса, защитников Куропат и властей (не состоялась – belisrael.info). Защитники Куропат дежурят возле ресторана уже больше трех недель, на них составлено свыше 50 административных протоколов, возбуждено уголовное дело за лжеминирование. Активисты заняли однозначную позицию: ресторан нужно снести, перенести или просто закрыть. Что дальше? Проблему обсуждают бизнесмен Аркадий ИЗРАИЛЕВИЧ и сопредседатель оргкомитета «Белорусской Христианской Демократии» Павел СЕВЕРИНЕЦ.

* * *

АРКАДИЙ ИЗРАИЛЕВИЧ: «Я БЫЛ ШОКИРОВАН, НАСКОЛЬКО РАЗВИТ БЫТОВОЙ АНТИСЕМИТИЗМ»

Аркадий Львович, вы говорите, что нет никакой связи между застройщиком ресторана компанией «БелРестИнвест» и вашей группой компаний IB, владельцем фабрики «Солнце» Сергеем Левиным. Давайте расставим точки над «і»: кто же является реальным владельцем бизнеса и какое отношение к бизнес-проекту имеете вы?

– Лично я де-юре никакого отношения к ресторану не имею. Я знаю только некоторых из учредителей – моих друзей. Среди них – реальные американцы, которые достаточно много инвестировали в Беларусь, но сегодня дали себе зарок больше ничего сюда не вкладывать. Это Леон Сагальчик, очень серьезный бизнесмен, который уже 30 лет живет в США. У него есть проекты и кроме ресторана «Поедем поедим». Но после нынешнего скандала в Куропатах желание инвестировать в Беларусь у него полностью исчезло. Если митингующие стремились обрубить инвестиции, то они добились своей цели в полном объеме.

В прессе вы выступаете едва ли не в качестве адвоката владельцев бизнес-проекта. Почему так произошло?

– Совершенно не так. У Зайдеса и компании есть много разных бизнесов, один из них – ресторан. Я около 20 лет занимаюсь строительным бизнесом и разбираюсь в нем. Естественно, по праву близких друзей они обращались ко мне за консультациями, поэтому я был в курсе документации по проекту. Но ни моих денег, ни интеллектуального труда – ничего моего в ресторане нет.

Камнем преткновения в нынешнем противостоянии является участок земли, который вплотную прилегает к охранной зоне Куропат, внесенных в список историко-культурных ценностей. Почему именно этот проблемный участок земли выбрали владельцы для реализации своего бизнес-проекта?

– Если бы я занимался этим бизнесом, возможно, тоже выбрал бы указанный участок земли. Я 10 лет прожил в Дроздово, мой дом стоял в 500 м от крестов, там не было никакой таблички, никакого мемориала – я даже не знал, что такое Куропаты. И только на 5-6 году жизни в Дроздово мне рассказали, что такое Куропаты.

Давайте возьмем комплекс «Хатынь», охранная зона которого заканчивается ровно по границе объекта. На Куропатах в свое время многие политики сделали себе имя, но что мы знаем про это урочище? По открытым данным, в Куропатах покоится от 7 тыс. до 250 тыс. жертв сталинских репрессий. Кто расстреливал, кого расстреливали, сколько людей расстреляно? Факт совершенно не изучен; почему Куропаты не исследуются – непонятно.

В Советском Союзе существовал безумный антисемитизм – и бытовой, и государственный, это выражалось в том, что я не мог поступить куда хочу, не мог работать где хочу. Сейчас я не чувствую государственного антисемитизма (достаточно много евреев находятся на государственных должностях), но я был шокирован, насколько развит бытовой антисемитизм, с которым столкнулся в соцсетях, объясняя свою позицию по ресторану. Больше всего меня шокировали люди, которые писали мне на белорусском языке – посыпался чистый антисемитизм. Я ответил: ребята, евреи и белорусы, говорящие на белорусском языке, – национальные меньшинства, надо беречь друг друга.

Действительно ли экспертиза, в результате которой в 2014 г. охранная зона Куропат была сокращена, проводилась по заказу владельцев ресторана?

– Ресторан должен был открыться в декабре 2013 г. – у одного нашего друга был юбилей, который и планировалось отмечать в новом ресторане. Но потом началась вся чехарда, появилось предписание прокуратуры, скорее всего, достаточно справедливое, потому что обнаружилась масса незакрытых юридических вопросов. Когда покупаешь объект, в акте на землю или техпаспорте должны указываться ограничения, здесь ограничений не оказалось. Тогда хозяева бизнеса советовались со мной. Я видел, что было поручено провести проект детальной планировки (ПДП) квартала. Для разработки ПДП нужно определить все охранные зоны, все ограничения. ПДП разрабатывало предприятие «Минградо», которое и должно было согласовать все детали с историками. Архитекторы «Минградо» столкнулись с тем, что прежние охранные зоны рисовались практически на коленке. Четкой границы захоронений тогда не было, кажется, нет и по сей день.

Мне непонятна позиция бизнесменов, которые публично высказываются против ресторана. Если у вас так болит душа, почему вы не создали фонд, который бы провел археологические раскопки с целью установить четкие границы захоронений и ответить, наконец, на вопросы: кто, когда и сколько людей здесь расстрелял?

Кто виноват в той общественной напряженности, которая сложилась сегодня вокруг Куропат и ресторана «Поедем поедим»?

– Я на все 300% уверен, что Минкульт давал согласование на строительство ресторана. Общественное обсуждение ПДП без согласования с Минкультом в таком месте невозможно. Общественное обсуждение прошло, ПДП утвердили. Иначе почему в суд не поступило ни одного общественного иска, который мог бы опровергнуть результаты общественных слушаний?

Действительно ли владельцы ресторана предлагали протестующим «серьезные деньги» и даже часть построек взамен на прекращение протестов?

– Рестораном реально занимается Зайдес. Все американцы – пассивные инвесторы: деньги вложили, но объектом не занимаются. Последний месяц Зайдес по личным причинам находился в Израиле, вернулся только вчера ночью [20 июня.«БелГазета»]. Кто предлагал деньги протестующим? А кому из них можно предлагать деньги? Этим людям надо поднимать популярность, вот и бегают перед камерой.

В России все гораздо проще: там случился Крым, затем – Новороссия, Сирия, Пугачева с Галкиным. А у нас тихо, как на кладбище. И тут раз – «жиды ресторан построили». Почему на «Линии Сталина» увековечено имя палача? Почему перед Домом правительства стоит памятник Ленину – идеологу всего коммунистического беспредела? Почему автозаправка стоит на костях? У Северинца есть ответы на эти вопросы?

Ресторан построен, но практически не работает, люди протестуют уже три недели. Имеет ли ресторан перспективы?

– Как говорится, собака лает, караван идет. Я считаю, что во многом виноваты сами хозяева ресторана, которые по известным только им причинам допустили развитие конфликта. Думаю, заблуждаются американцы, считая, что документы решают все их проблемы; если бы с самого начала в открытый доступ выложили все документы, все давно успокоились. Несколько лет назад, когда пошли разговоры, что домик или два попали в охранную зону, Зайдес предлагал: мы не будем опровергать, но готовы отдать постройки под мемориал и даже готовы профинансировать все работы. Почему отказались?

Какие варианты решения проблемы сегодня возможны?

– Рестораторы – совершенно вменяемые люди, если со стороны протестующих найдется человек, который не ради картинки, но ради решения проблемы пойдет на переговоры, надо вести диалог. Я не знаю мнение рестораторов, но лично я поступил бы следующим образом. Я бы согласился проинвестировать работы по облагораживанию Куропат, созданию мемориала республиканского значения.

Куропаты надо сделать мировым туристическим маршрутом, как и Хатынь, чтобы сюда приезжали туристы со всего мира, а после экскурсии шли ко мне поесть.

Вы назвали публикацию в «Новым часе» «еврейским сговором». Что вы имеете в виду под «еврейским сговором»?

– «Расследование» об инвесторах и владельцах ресторана «Поедем поедим» – абсолютный бред: минимум половина из перечисленных бизнесменов никакого отношения к объекту не имеет. По непонятной логике автор собрал все известные ему еврейские фамилии (хотя среди владельцев ресторана есть и русские), выстраивал понятную лишь ему логическую цепочку и делал умозаключения.

В блоге на «Еженедельнике» я высказал свою позицию. Я узнал, что учредителем «Новага часу» является депутат Елена Анисим, и написал ей свои претензии. Елена Анисим опровергла изложенную информацию, а мои друзья убедили меня в том, что ее антисемиткой назвать никак нельзя. Поэтому решил извиниться перед ней.

Я с цветами пришел в офис «Таварыства беларускай мовы», который оказался закрыт; позже позвонил Елене Анисим, сказал, что был не прав. Мы конструктивно поговорили 15-20 минут – разговор мне очень понравился.

Вы не боитесь, что этот скандал может реально привести к росту антисемитских настроений?

– Как антисемитские настроения могут вырасти? Человек либо антисемит, либо не антисемит. Блондин, как бы ни хотел, брюнетом не станет.

Справка «БелГазеты». Аркадий Израилевич родился в 1963 г. в Минске. Окончил Белорусский институт механизации сельского хозяйства по специальности «инженер-электромеханик». В 1989 г. его родители уехали в Израиль на постоянное место жительства. Сам живет и работает в Минске. В бизнесе с 1991 г. Не женат.

* * *

ПАВЕЛ СЕВЯРЫНЕЦ: «ЗАЧЫНІЦЬ, ЗНЕСЦІ АЛЬБО ПЕРАНЕСЦІ»

Уладальнік рэстарана «Паедзем паядзім» агучыў тры магчымыя сцэнарыi вырашэння канфлікту. Ці гатовы абаронцы Курапатаў садзiцца за стол перамоў з бізнесменам?

– Ёсць некалькі нюансаў, якія, на мой погляд, трэба ўлічваць. Па-першае, такія прапановы варта было рабіць з самага пачатку. Прапановы прагучалі праз тры тыдні пратэстаў, што азначае толькі адно: дапякло. Рэстаран стаіць пусты, туды практычна ніхто не ходзіць, бывае хіба некалькі наведвальнікаў у дзень. Дзеячы прыпёртыя да сценкі, таму ідуць на ўступкі. Справа не ў канструктыўнасці і адкрытасці, а ў тым, што ва ўладальнікаў незаконнага і амаральнага бізнесу практычна няма выйсця.

Другі нюанс – дзень, прапанаваны Зайдэсам. Усім вядома, што 29 чэрвеня ў Мінск прыязджаюць дэлегацыі чатырох краін: Германіі, Аўстрыі, Польшчы і Ізраіля – на адкрыццё мемарыяла «Трасцянец». Па нашай інфармацыі, некаторыя дэлегацыі плануюць наведаць Курапаты.

Агучаныя прапановы выглядаюць, як спроба такімі, ведаеце, напарсткамі, лёгкім махлярствам адцягнуць увагу беларусаў і замежнікаў ад паралелі Трасцянец – Курапаты. Наша пазіцыя застаецца нязменнай: зачыніць, знесці альбо перанесці забаўляльны комплекс «Паедзем паядзім». Калі гаворка пойдзе пра капітуляцыю, мы можам сустрэцца і прыняць яе.

Іншыя варыянты кампрамісу нават не разглядаюцца?

– Не буду казаць за ўсіх абаронцаў: у панядзелак, 25 чэрвеня, мы правядзём нараду, дзе сфармулюем канчатковую пазіцыю. Але безумоўнае патрабаванне ўсіх – зачыніць.

Чаму прыхільнікі рэстарана актыўна эксплуатуюць версію «сіянісцкай змовы»?

– Думаю, абвінавачанні ў «габрэйскіх змовах» ці ў антысемітызме з’яўляюцца спробамі адцягнуць увагу ад праблемы. Справа не ў тым, хто габрэй, хто не габрэй, справа ў тым, хто прыстойны чалавек, а хто – падонак. Размова ідзе пра маральныя катэгорыі, а зусім не пра нацыянальнасць. Няма абсалютна ніякага значэння, хто з Мінкульта даваў дазвол, хто купляў, хто даваў хабар; мярзотнік зрабіў злачынства і павінен за яго адказаць. Кропка. Але я разумею, дзеля чаго ўсё гэта ўкінута ў публічную прастору. Спроба распаліць чарговы канфлікт, сутыкнуць ілбамі габрэяў і беларусаў, а ў выніку – адцягнуць увагу ад сутнасці.

Ці сапраўды ўладальнікі рэстарана прапаноўвалі пратэстоўцам «сур’ёзныя грошы» узамен на спыненне пратэстаў?

– Так, абаронцам – не мне канкрэтна, мне проста перадалі змест той гутаркі. Мы дамовіліся, што не будзем называць імя чалавека па ягонай просьбе; на любога, хто атрымлівае такую прапанову, падае цень. Я гэтага чалавека даўно ведаю, давяраю яму. Прапанову зрабілі ўладальнікі рэстарана праз пасярэдніка. Пасля нашага адказу, што мы не купляемся і не прадаемся, адразу ўзнікла прапанова з «круглым сталом».

Ці праясніў ваш візіт у Мінкульт, хто вінаваты ў стварэнні канфлікту?

– На мой погляд, ёсць некалькі вядомых удзельнікаў змовы і некалькі верагодных удзельнікаў. Вядомыя ўдзельнікі змовы – уладальнікі рэстарана, якіх мы ведаем пайменна (Зайдэс, Сурыс, Сагальчык, магчыма, Ізраілевіч), вядомыя ўдзельнікі – чыноўнікі Мінкульта, якія пад будаўніцтва «Бульбаш-хола» змянілі ахоўную зону Курапатаў (Чарняўскі, Гліннік, Дрыга, якая ставіла подпіс).

Верагодныя ўдзельнікі – іншыя чыноўнікі ад улады, магчыма, нехта ў Генпракуратуры, магчыма, хтосьці ў спецслужбах, нават не беларускіх, таму што ідэя пра разбурэнне народнай памяці, разбурэнне Курапатаў вельмі цікавіць Маскву. Магчыма, нейкі крамлёўскі генерал і стаіць ля вытокаў гэтай правакацыі: версія з заведама непрыбытковым «бізнесам» не вытрымлівае крытыкі.

Праблема скарачэння ахоўнай зоны Курапатаў зачыненая? Ці збіраецеся падымаць яе на дзяржаўным узроўні і надалей?

– Наша патрабаванне да Мінкульта – вярнуцца да ахоўных зон 2003 г. Сёння могуць быць улічаны пэўныя змены, звязаныя са зменай ландшафту вакол Курапатаў, але ў цэлым трэба вяртацца да ахоўнай зоны ўзору 2003 г. – тады не ўзнікне аніякіх пытанняў. Пасля змены ахоўнай зоны паўстаў і бізнес-цэнтр, пабудаваны «Бульбаш-хол». Відавочна, раз Мінкульт не здолеў змадэляваць сітуацыю ў тэорыі ці паддаўся спакусам, вось вам практыка: 300 м ад помніка – не ўзнікае ніякіх пытанняў, бліжэй – адразу пачынаюцца праблемы і канфлікты.

Які далейшы алгарытм дзеянняў абаронцаў Курапатаў?

– Па-першае, мы працягваем варту ў Курапатах з 12 да 24 гадзін. Кожны дзень, да так званых «перамоў», пасля іх – да тых пор, пакуль не будзе зачынены, знесены альбо перанесены рэстаранна-забаўляльны комплекс. Па-другое, мы павінны падрыхтавацца да сустрэчы афіцыйных дэлегацый, якія 29 чэрвеня будуць наведваць Трасцянец. Таму днямі афіцыйна абвесцім поўную мабілізацыю на Курапаты: 29 чэрвеня мы запрашаем усіх, хто можа, цэлы дзень прыязджаць у Курапаты. Тым больш, што 29 дня кожнага месяца ўжо некалькі гадоў запар у Курапатах робяцца талокі. Таксама мы сфармулюем пазіцыю па дзяржаўных структурах: ужо на наступным тыдні мы ідзем на чарговыя прыёмы і падаем дакументы ў Генпракуратуру і Мінаблвыканкам.

Даведка «БелГазеты». Павел Севярынец нарадзіўся 30 снежня 1976 г. у Воршы. У 2000 г. закончыў геаграфічны факультэт БДУ, аддзяленне геалогіі, атрымаўшы прафесію інжынера-геолага па спецыяльнасці «разведка карысных выкапняў». З 1999 г. да 2004 г. старшыня «Маладога фронту». З 2005 г. сустаршыня аргкамітэта «Беларускай Хрысціянскай Дэмакратыі», адказны за ідэалогію, рэгіёны, інфармацыю і культуру. Пісьменнік, аўтар 10 кнігаў. Фігурант некалькіх палітычных крымінальных спраў. Жанаты, мае дзіця. Праваслаўны хрысціянін.

* * *

Меркаванне пастаяннага чытача belisrael.info Алеся Рэзнікава (27.06.2018):

«Гэб’ё робіць высілкі, каб пасварыць украінцаў з палякамі, палякаў з беларусамі, літоўцаў з беларусамі, агаляючы гістарычныя грахі і крыўды, і, зразумела, габрэяў з усімі (бо габрэйскі нерв самы балючы), і ўсё на карысць імперыі… Прабачце, але хочацца выказаць набалелае».

* * *

Еще один материал о Куропатах (2017) с нашего сайта. На протяжении 1990–2000–2010-х гг. проблемы Куропат активно освещались в белорусском медиапространстве, они затронуты и в ряде книг. Ответы на вопросы «кто расстреливал, кого расстреливали, сколько людей расстреляно» искались множеством исследователей, начиная с 1988 г. Мы не обвиняем бывшего жителя Дроздово в невежестве, а констатируем факты.

Опубликовано 06.07.2018  23:15

 

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (78)

Ціхамірны шалом! Зачасціў я з новымі серыямі – даруйце, каласкі й калінкі, скора гэткага непарадку не будзе.

Актыўная фаза канфлікту вакол Курапат(аў) і прымежнай рэстарацыі доўжыцца трэці тыдзень. Выказаліся «жук і жаба», дык што ж застаецца мне, не-жуку-не-жабу? ¯\_(ツ)_/¯

Як я і апасаўся, канфлікт не прамінуў-такі набыць этнічнае адценне. Нямала ў Беларусі асоб, якія пратэстуюць супраць ядальні, выпукляючы паходжанне (або, калі хочаце, нацыянальнасць) ейных гаспадароў. Сярод гэтых пратэстоўцаў, як падаецца, меншасць лічыць, што «ўсе яны такія», а большасць вызнае «мяккі» варыянт: няхай, маўляў, сумленныя яўрэі дадуць прачуханца несумленным…

Узята з resurs.by

Пра небяспеку распальвання антысемітызму папярэдзілі ў сваіх публікацыях ужо мінімум адна культуралагіня і двое журналістаў. Аднак «люд паспаліты», па-мойму, схільны меркаваць так: «Рэчы трэба называць сваімі імёнамі. Робіш кепска – будзь гатовы, што цень ляжа і на тваіх супляменнікаў. Супляменнікам не падабаецца, што на іх кладзецца гэты цень? Дык гэта не нашы праблемы, няхай разбіраюцца са сваімі кідальнікамі ценяў самастойна. Калектыўная адказнасць – вельмі дзейсная штука. У вас сусветная дыяспара – ну дык у вас і рычагі ціску на яе ёсць» (камент на nn.by, рэйтынг на 19.06.2018 – +51-9).

На самай жа справе «яўрэйская абшчына» ў Беларусі кволая ды атамізаваная. Па вялікім рахунку, яе няма, як бы ні пнуліся давесці адваротнае інтарэсанты – у прыватнасці, гендырэктарка «галоўнага яўрэйскага саюза» Віка Б-а, адна з тых трох «разумніц», што ў 2006 г. ля «Ямы» нацкоўвалі на мяне людзей у цывільным… Як і ў 1990–2000-х, шчыруюць асобныя актывісты, а на кожнага – па дзясятку (ОК, па пяцёрцы) імітатараў бурапеннай дзейнасці. Гэта досыць добра «прасёк» заснавальнік праекта «Belarus Shtetl» Рыгор Хейфец: «На мой погляд, у нас вельмі раз’яднаная абшчына. Ёсць вялікі міжпакаленны разрыў… Яўрэйскія суполкі існуюць пакуль толькі дзякуючы падтрымцы з ЗША і Ізраіля». Праз чвэрць стагоддзя «паспяховай» дзейнасці ў суверэннай Беларусі 🙁 І якія «рычагі ціску» на сусветную дыяспару ў прынцыпе могуць з’явіцца ў такіх варунках?

Да «дыяспары» таксама шмат пытанняў. Згаджаймася або не з Аляксандрам Лапшыным, але ён, аб’ехаўшы 100+ краін і пасядзеўшы ў турмах, сёе-тое кеміць у жыцці… Лапшын 02.06.2018 напісаў так: «Яўрэі вельмі раз’яднаны народ, і многія абшчыны маюць такое ж дачыненне адна да адной, як японцы да іспанцаў. Прасцей кажучы, ніякае… У яўрэяў дзясяткі, калі не сотні абшчын і арганізацый, кожная з якіх жыве сваімі «местачковымі» інтарэсамі… Пры гэтым значная частка яўрэяў увогуле не належыць ні да якіх абшчын».

Не сумняюся ў шляхетных матывах ізраільца, выхадца з Беларусі Барыса Давіда Б., які з 10.06.2018 збіраў подпісы яўрэяў (як ён паясніў, у першую чаргу беларускіх яўрэяў) пад зваротам «против кабака на костях в Куропатах», але ў такой парадыгме я не працую. І парэшткаў расстраляных пад рэстаранам не было знойдзена, і асобны «яўрэйскі» ліст не бачу сэнсу падпісваць.

Карацей, упэўнены, што без дээтнізацыі канфлікту – ніяк. У гэтым выпадку Зайдэс і Сурысы, зацягнутыя ў каламутную гісторыю, маюць несці індывідуальную адказнасць: маральную і/або матэрыяльную. А незаконная, як выглядае (не бачыў я ўсіх дакументаў, толькі некаторыя), абрэзка ахоўных зон ля гісторыка-культурнай каштоўнасці першай катэгорыі ў 2014 г. мусіла б стаць прадметам адмысловага расследавання, у тым ліку і парламенцкага. Чыноўнікі, якія выдавалі дазволы на «Поедем поедим», апрыёры вінаватыя зусім не менш, чым рэстаратары, што надоечы зрабіліся, фактычна, «казламі адпушчэння». Харош і той, хто прызначыў чыноўнікаў, і – будзем шчырыя – тыя мільён-два грамадзян падданых, якія ў 2015 г., нягледзячы ні на што, аддалі за яго свае галасы, дарма што к таму часу здарыліся ўжо дэвальвацыя 2011 г., «дэкрэт № 3» і многае іншае. Ладна б яшчэ ў 2001-м або 2006-м аддавалі…

Па-ранейшаму лічу, што, калі рэстаранны комплекс (або яго частка, як прапаноўваў Аркадзь Ізраілевіч) не ператворыцца ў музей, то трэба дабівацца пабудовы плота або сцяны паміж абшарамі рэстарана і некропаля, каб да наведвальнікаў Курапацкага лесу не даносіліся лішнія гукі, пахі etc. Ну, а кампанія «сімвалічнага» адпору з акцыямі прамога дзеяння – кшталту ўкусу наведвальніка за руку – выклікала хвалю кпінаў. Вяшчае знаёмы чытачам belisrael.info Сяргей Спарыш:

У адказ пратэстовец з Лагойска, віцэ-чэмпіён па складзеных на яго міліцэйскіх пратаколах (наперадзе толькі Павел Севярынец, які мяркуе, што развязка ў справе скора наступіць), «вызначыўся» публічнай заявай пра «жыдакамунізм»:

Натуральна, адзін гэты факт вымушае мяне асцярожна ставіцца да купкі зухаў, якія пікетуюць уваход у харчаблок. Агулам жа з сімпатыяй стаўлюся да самадзейных ініцыятыў у Беларусі, як і да свабоды чужога кулака… пакуль ён не кранае майго носа.

Тым часам «любімыя ўлады» ўсё ж распачалі конкурс на мемарыял у Курапатах, пра які шмат гаварылася летась. Выявілася, што было пададзена звыш трыццаці праектаў, а журы папярэдне выбрала тры.

Не будучы сябрам журы, магу выказацца без дыпламатыі: cлабавата… I наўрад ці адлюстроўвае маштабы трагічных падзей у сталінскай БССР. Другі варыянт, напрыклад, – амаль копія хатынскага звона… Адносна прымальны першы варыянт, калі яго трактаваць як браму паміж жыццём і іншасветам, дапоўніць гукавым суправаджэннем, пра якое расказаў Марат Гаравы тутака. Паводле Алеся Разанава, «сярод гукаў, што чулі бязвінныя ахвяры, мусяць быць не толькі любасныя поклічы бацькоў, мілыя сэрцу галасы каханай і дзяцей, спевы птушак, посвіст ветру, шум лесу, скрып возу, конскае іржанне, рыканне каровы, шоргат снегу, гарадскі гул, гудок паравозу і звон трамвая, але і лозунгі, песні, папулярная музыка 1920-1930-х гадоў, галашэнні сваякоў падчас арыштаў, пагрозы следчых, стогны сукамернікаў, катэгарычныя словы бязлітасных прысудаў, брэх аўчарак, лясканне турэмных засавак, жорсткія загады энкавэдзістаў, грукат “чорнага варанка” і бразганне затвору. Напрыканцы ў немаце гучыць толькі адно чалавечае сэрца…»

Але, баюся, для афіцыёзнай Федэрацыі прафсаюзаў Беларусі, якая плануе быць заказчыкам будаўніцтва, усё гэта занадта складана. Буду рады памыліцца.

Для мяне важна, каб належнае было аддадзена як Курапатам, так і Трасцянцу. Заклікаючы да інтэграцыі гістарычнай памяці, да адмовы ад гульні з «нулявой сумай» (па-ранейшаму хапае такіх, хто хацеў бы прынізіць або БНР, або БССР; пра апошнюю, напрыклад, небезвядомы грамадскі дзеяч В. сказаў, што яна была «байструкаватым дзіцём БНР»), ва ўсіх выпадках я не магу забывацца на «яўрэйскія матывы». Заўважу, дарэчы, што не бачу крамолы ў выразе «яўрэйскі турызм у Беларусі» (маюцца на ўвазе праграмы, разлічаныя перадусім на замежнікаў-яўрэяў і тых, хто цікавіцца згаданымі матывамі). Да «недарэчнага» выразу чапляюцца хіба «інваліды пятай групы» савецкіх часоў; ім жа даспадобы эўфемізмы кшталту «падарожжы па сцежках яўрэйскай гісторыі». Можна вывезці сябе з Саюза – цяжэй вывесці Саюз з сябе…

Вяртаючыся да тэмы «БНР і БССР (ССРБ)»: ля вытокаў абедзвюх рэспублік стаялі яўрэі, хоць іхні ўплыў і не варта перабольшваць. Пра БНР пісаў ужо; дадам, што не толькі сярод міністраў былі «нашы людзі». Станіслаў Рудовіч у артыкуле «Стаўленне яўрэйскай грамадскасці да абвяшчэння БНР (1918 г.)», апублікаваным у зборніку канферэнцыі «Беларуска-яўрэйскі дыялог у кантэксце сусветнай культуры» (БДУ, 2008) прыйшоў да вываду, што гэтае стаўленне было «спакойна-прагматычнае»: «Многія яўрэі падтрымлівалі з яе 283 ўстановамі дзелавыя адносіны: у друкарні Я. Грынблата выдаваліся беларускія перыёдыкі і кнігі, Т. Кац пастаўляў прадукты для беларускіх дзіцячых прытулкаў, Б. Гохштэйн і Ю. Іргер удзельнічалі ў справе пераводу студэнтаў, ураджэнцаў Беларусі, з расійскіх універсітэтаў на Украіну і ў Вобласць Войска Данскога. Пасля пастановы Народнага сакратарыяту Беларусі аб рэгістрацьі грамадзян БНР нямала яўрэяў атрымалі адпаведныя пасведчанні». Праўда, з другога квартала 1918 г. нешта пайшло не так гладка: «Прэтэнзіі з боку яўрэйскіх колаў да Рады БНР узмацніліся ў сувязі са змяненнем палітычнага аблічча апошняй пасля ўступлення ў яе Мінскага беларускага прадстаўніцтва на чале з Р. Скірмунтам, выхаду шэрагу левых груп і прызначэння Скірмунта на пасаду старшыні ўрада».

«Пагоня» ад Яўгена Меркіса (знойдзена на pinterest.com.au)

Адной з аўтарытэтных персон у першай беларускай савецкай рэспубліцы, задуманай у снежні 1918 г., а абвешчанай у Смаленску 01.01.1919, стаў Рэйнгольд – ураджэнец Слуцкага павета, першы савецкі начальнік Віцебшчыны (у 21 год). Піша Анатоль Сідарэвіч: «10 снежня 1918 бальшавікі прыйшлі ў Менск. 13-га старшыня Менскага рэвалюцыйнага камітэта Ісак Рэйнгальд даносіў у Смаленск: тут рай на зямлі, ёсць і хлеб, і бульба. У выніку кантактаў з камуністамі, якія дзейнічалі на паднямецкай тэрыторыі Беларусі і ўжо звыкліся са словамі «Беларуская Рэспубліка», у яго нарадзілася ідэя… Літоўска-Беларускай Рэспублікі. Ідэю падтрымаў сябар Цэнтральнага Камітэта РКП(б) Мікалай Бухарын, які аб той пары знаходзіўся ў Менску. І 20 снежня Рэйнгальд адпраўляе адпаведную тэлеграму Свярдлову». Аператыўнае ўмяшанне Масквы скончылася тым, што з’явіўся ўрад беларускай рэспублікі з удзелам Рэйнгольда (камісар фінансаў) і былога эсэра Майсея Калмановіча (камісар па гандлі/харчаванні). Нейкі час яны заставаліся на сваіх пасадах і пасля лютага 1919 г., калі насамрэч з’явілася Літоўска-Беларуская рэспубліка, aka «Літбел».

 

Рэйнгольд і М. Калмановіч (фоты з вікіпедыі)

Лёс І. І. Рэйнгольда быў сумны, як і ў многіх заснавальнікаў БНР – куля ў галаву, хіба што ў Маскве-1936, а не ў Менску-1937/1938, і не за «буржуазны нацыяналізм», а за трацкізм. Калмановіч, які «дарос» да ўсесаюзнага наркама, перажыў калегу на год… Як бы скептычна гэтыя прыхільнікі сусветнай рэвалюцыі ні ставіліся да «беларускага этнасу», але ж пакінулі след у гісторыі нашай дзяржаўнасці. Цікава, што ў аграгарадку Грозаве Капыльскага раёна ляжыць здаравезны валун, а да яго прымацавана шыльда з надпісам па-беларуску: «У мястэчку Грозава нарадзіўся Ісак Ісаевіч Рэйнгольд, знакаміты дзяржаўны дзеяч БССР, СССР. 18.XI.1897–22.VIII.1936».

«Вольфаў цытатнік»:

«За многімі дзяржаўнымі інстытутамі або пасадамі не стаіць нічога, акрамя ўсведамлення таго, што гэтая пасада – неабходная частка сістэмы, якая склалася» (Леанід Фрыдкін, 01.02.2016)

«Антысемітызм зусім і не страшны, а толькі брыдкі, варты жалю і дурны: брыдкі, таму што скіраваны супраць крыві, а не супраць асобы, варты жалю таму, што зайздрослівы, хаця жадае здавацца пагардлівым, дурны таму, што яшчэ мацней яднае тое, што ставіў сабе за мэту разбурыць» (М. Агееў, «Раман з какаінам», 1934)

«Як прыняць непапулярныя законы, мы адразу знаходзім кучу сусветных прыкладаў: то ў Амерыцы так робіцца, то ў Германіі… Як толькі гаворка аб правах і свабодах, то ніхто нам не ўказ» (Ірына Прохарава, 18.06.2018)

Вольф Рубінчык, г. Мінск

19.06.2018

wrubinchyk[at]gmail.com

***

От редактора. Приводим перевод на русский вступления материала В.Р., в основном посвященного происходящему вокруг Куропат, из его авторской серии.

Как я и опасался, конфликт не преминул-таки приобрести этнический оттенок. Немало в Беларуси людей, которые протестуют против едальни, раздувая происхождение (или, если хотите, национальность) её хозяев. Среди этих протестующих, как кажется, меньшинство считает, что «все они такие», а большинство исповедует «мягкий» вариант: пусть, мол, честные евреи снимут стружку с нечестных…

На самом же деле «еврейская община» в Беларуси слабая и атомизированная. По большому счёту, её нет, как бы ни стремились доказать обратное интересанты, в частности гендиректорша «главного еврейского союза» Вика Б-а, одна из тех трёх «умниц», которые в 2006 г. у «Ямы» науськивали на меня людей в штатском… Как и в 1990–2000-х годах, усердствуют отдельные активисты, а на каждого – по десятку (ОК, по пятёрке) имитаторов бурной деятельности. Это довольно хорошо «просёк» создатель проекта «Belarus Shtetl» Григорий Хейфец: «На мой погляд, у нас очень разъединённая община. Есть большой поколенческий разрыв… Еврейские общины существуют пока только благодаря поддержке [из] США и Израиля». И это – после четверти века «успешной» деятельности в суверенной Беларуси 🙁 И какие «рычаги давления» на всемирную диаспору в принципе могут появиться в таких условиях?

Опубликовано 19.06.2018  23:27

***

Ганкина Инесса Да, при чем тут община? А своих голов у владельцев бизнеса нет? У нас что-ли коллективная кагальная средневековая ответственность? Я не планирую отвечать за всех идиотов: евреев, белорусов, русских и т. д.

Гутман Яков Мне кажется, что, говоря о Куропатах, надо не забывать о Белорусской Масаде, могилах жертв Холокоста в Мозыре, еврейском кладбище в Минске и других местах. Это звенья одной цепи беспамятства и государственного антисемитизма.

Добавлено 21 июня 07:19