Навіны з Ізраіля зноў бянтэжаць: у гэтую ноч (29/30 красавіка) пад Цфатам у цісканіне загінула звыш 40 чалавек, ёсць сотні параненых. Спачуваю родзічам ахвяр і не збіраюся нікога абвінавачваць, а пагатоў даваць няпрошаныя парады, але… Становішча «баарэц» у апошнія два гады ўсё больш нагадвала тое, пра што пісаў Эфраім Кішон дзесяцігоддзі таму ў фінале свайго сатырычнага твору «Ліса ў куратніку». Толькі там пра асобна ўзятую вёску недзе на поўначы Ізраіля.
З сумам пазіраў я на працэсы дэградацыі, але ж не меў магчымасцей, каб змяніць нешта ў лепшы бок. Зрэшты, які з мяне мудрэц: усе (ОК, пераважная большасць) разумелі, што бясконцая серыя парламенцкіх выбараў у Ізраілі недарэчная, што вялізныя грошы, выдаткаваныя на іх, маглі б пайсці на больш карысныя мэты…
Хтосьці меркаваў, што Кішон – гэта пра даўно мінулыя «мапаеўскія» часы з іх чыноўнікамі-недарэкамі, а выявілася, што пра ХХІ стагоддзе. Ну, вось горкі ўрок і падказка: не варта грэбаваць старымі кнігамі, мастацкай літаратурай увогуле. Бадай, не толькі для ізраільцаў урок – для ўсіх нас.
Год таму, калі многія ў Беларусі адчулі, што «мы на парозе грандыёзнага шухеру», неяк мацней пацягнула мяне да публіцыстыкі. За гэты час (травень 2020 – красавік 2021 гг.) на belisrael выйшла каля 80 фельетонаў з няхітрымі расповедамі пра тутэйшую палітыку & культурку. Зараз… хочацца ужо крыху памаўчаць і паназіраць за тым, як у наступным месяцы будзе выконвацца план па трансферы ўлады – «Стратэгія перамогі беларусаў», прэзентаваная ў пачатку лютага 2021 г. Мудрыя, дальнабачныя людзі пісалі – не раўня мне!
Сатырычны тэлеграм-канал «Советская Белоруссия» таксама вёў разумны хлопец («Сяргей, рабочы гадоў 30», як ён адрэкамендаваўся ў інтэрв’ю). Не быў бы разумны – не казаў бы ўвосень 2020 г.: «Строга кажучы, у нашай краіне ўсё жыццё ператварылася ў адзін вялікі жарт, таму нічога прыдумляць і не трэба. Узяць тую ж забарону на плясканне ў далоні — гэта што? Гумар ці рэальнасць? У Беларусі досыць проста спакаваць рэальнасць у тэкст — вось вам і жарт».
Я быў пачаў ужо радавацца, што ў Сінявокай нарэшце з’явіўся аналаг ізраільскага «Бэсэдэра?». Ды незалежны гумар, а пагатоў сатыру, тутэйшыя ўлады не вельмі ўмеюць талераваць («самі не жартуем і іншым не дамо»), таму… 29.04.2021 паступіла навіна, што адмін парадыйнай «СБ» перастаў выходзіць на сувязь – мабыць, зараз ён на Акрэсціна або ў СІЗА. Будзем спадзявацца, што на яго месца прыйдуць іншыя… Зрэшты, хтось ужо прыйшоў – як у знакамітай познесавецкай фільме «Чалавек з бульвара Капуцынаў».
Тым часам я выбраў колькі пастоў з пабліка, якія пацешылі найбольш, пераклаў подпісы на беларускую. Пакуль выбіраў, «Наша Ніва» пакрочыла тым жа шляхам. Але густы з названым выданнем у нас заўсёды розніліся, таму супаў толькі адзін жарцік.
З 1 траўня ў Беларусі ўводзіцца асабісты падатак на выкіды вуглякіслага газа (СО₂). Грамадзян з аб’ёмам лёгкіх да 3 л абавяжуць сплаціць 50 рублёў за месяц, а тым, у каго аб’ём лёгкіх перавышае 5 л, давядзецца раскашэліцца на 80 рублёў 1 капейку штомесячна. Дыхайце разважліва і радзей! (20.04.2021)
Cтаршыня федэрацыі прафсаюзаў Міхаіл Арда: «Усе спробы дэструктыўных сіл расхістаць рэжым вырачаны на правал. У бліжэйшую тысячу гадоў рэвалюцый у Беларусі не будзе. Я не агаварыўся. Устойлівасць нашай улады гарантаваная на тысячу гадоў наперад!» (20.04.2021)
Плашчаніца ўдачы. Лукашэнка прапанаваў расійскім інвестарам выкупіць у яго плашч, у які ён быў апрануты ў час патэнцыйнага выкрадання і забойства змоўшчыкам Фядутам. Пачатковая цана лота – $2 млрд. (22.04.2021)
Патрыёты Беларусі запусцілі новы праект па раздрукоўцы праўладных ётуб-ролікаў на паперы. Зараз легітымным грамадзянам, казакам, шматдзетным афіцэрам і ветэранам без доступу ў інтэрнэт будуць укідваць у паштовыя скрыні двухгадзінныя анімацыйныя ролікі на паперы з высмейваннем дэструктыўных БЧБ-змагароў (24.04.2021)
Ты навошта БЧБ? КазАчка Вольга Бондарава звярнулася з заявай у Генпракуратуру з патрабаваннем вывучыць сямейства бусліных на прадмет апраўдання злачынстваў нямецка-фашысцкіх захопнікаў і іх памагатых на тэрыторыі Беларусі ў час Вялікай Айчыннай вайны (24.04.2021)
Падвышэнне радыяцыйнага фону не болей чым на 1мЗв за месяц! У сувязі са стабільнай работай БелАЭС Лукашэнка падпісаў дэкрэт аб увядзенні прамога прэзідэнцкага кіравання ядзернымі працэсамі на станцыі (25.04.2021)
Прэс-сакратар МУС Вольга Дыпламатава: «Пацвярджаем затрыманне радыкальнага баскетбаліста Аляксандра Куля. Ён абвінавачваецца ў публічных закліках супраць гвалту і за сумленныя выбары. Па сукупнасці злачынстваў яму пагражае да 10 год турмы» (27.04.2021)
Дарэчы, пра фон… Паслухайце харошую песню ў выкананні беларускага панка Фёдара Жывалеўскага.
Пра ўкіды ў паштовыя скрыні. Пісаў ужо, што непрыемна мне было чытаць тую псеўдагістарычную інфу, якой шпігавалі мінчукоў у красавіку. Звярнуўся ва ўстановы Мінгарвыканкама, каб даведацца, хто аўтар і ініцыятар размяшчэння лухты на «жыроўках» – і 28.04.2021 атрымаў-такі рэакцыю.
Ой-вэй, каторы раз мушу дзякаваць за тое, што па-беларуску, а ў астатнім… Думаеце, пане Букатаў, ваша інфармацыя мела «сацыяльны характар»? «Асацыяльны» было б у кропку: тут у мяне патлумачана, чаму (а тут і не ў мяне).
У сярэдзіне красавіка дапускаў я наступнае: «сілавікі» самі не ведалі, што ім рабіць са Сцяпанам Латыпавым – прадпрымальнікам, які к таму часу каля сямі месяцаў мадзеў за кратамі. 27.04.2021 стала вядома, што справу яны ўсё ж «расследавалі», але як? Сабраўшы ў кучу ўсялякае здубавецце, кшталту «ўвядзення ў зман спажыўцоў». Маўляў, Сцяпан купляў «несертыфікаванае ў Беларусі» рэчыва для апрацоўкі раслін, прычым таннейшае, чым абяцаў кліентам – во дзе прычына кідаць чалавека ў СІЗА да суда! «Супраціў пры затрыманні» – гэткае ж абы-што; на відэазапісе 15.09.2020 відаць, што Латыпаў не супраціўляўся, а спакойна папрасіў міліцыянта паказаць пасведчанне.
Зараз адчайна спрабуюць давесці, што тэлеграм-канал, які адміністраваў С. Латыпаў у жніўні-верасні 2020 г., быў «экстрэмісцкі», бо пры яго дапамозе арганізоўваліся дваровыя сустрэчы і г. д. Назіраецца чарговая спроба нацягнуць «саву на глобус» – ні муралы, ні бел-чырвона-белыя сцягі, ні нават чаяванні з канцэртамі грамадскай небяспекі не ўяўлялі. Праблемы пачаліся толькі тады, калі ў чужы двор, абсталяваны самім жыхарствам суседніх дамоў, палезлі шэрыя знішчальнікі муралаў, сцягоў і стужак (не магу нават назваць гэтых людзей «чырвона-зялёнымі», таму што за свае колеры яны не змагаліся). Іхнія вылазкі скончыліся збіццём Рамана Бандарэнкі 11.11.2020 і яго смерцю ў рэанімацыі на наступны дзень.
Найбольш «важкая» прычына для выбару жорсткай меры стрымання, агучаная на БТ у верасні 2020 г., – намер С. Латыпава атруціць людзей у пагонах загадкавым дыфасфінам – або зусім знікла з матэрыялаў следства, або не будзе разбірацца ў судзе. Ну, раздзьмуванне з мухі слана – адзін з улюбёных прыёмаў тутэйшых «праваахоўнікаў», а ў выніку «гара нараджае мыш»… Прыпамінаю працэс над кіраўніком Іудзейскага рэлігійнага аб’яднання Юрыем Дорнам, на якога пасля арышту ў 2012 г. «вешалі» некалькі сур’ёзных злачынстваў, што агулам цягнулі гадоў на 7-8.
Ю. Дорн на фота В. Заміроўскага («БелГазета», 2013 г.)
На судзе ў 2013 г. пракурорка прасіла пасадзіць Дорна на 5 гадоў. У выніку з пяці прад’яўленых абвінавачванняў было даказана адно (ухіленне ад сплаты падаткаў), і Юрыя вызвалілі ў зале суда – к таму часу «злачынца стагоддзя» адседзеў сваё. Пракуратура пратэставала, але марна.
Яўрэя Дорна сувязямі з «амерыканскім яўрэйскім лобі» не папракалі – ну, магчыма, таму, што ён не займаўся палітыкай, дый час быў не той… А вось беларуса Юрася Зянковіча, затрыманага надоечы ў Маскве, падобна, сёй-той хацеў бы зрабіць агентам «яўрэйскага капіталу». Іначай навошта спатрэбілася гэтая публікацыя ў газеце «адміністрацыі прэзідэнта» (28.04.2021)?
Дзіва дзівоснае – які-такі «яўрэйскі капітал» мог стаяць за Зянковічам? Усе гэтыя камітэты & кангрэсы i тутэйшым яўрэйскім суполкам дапамагаюць гады ў рады… Хто для іх беларускі палітык сярэдняй рукі, якія праблемы яны маглі вырашаць пры яго дапамозе? Хутчэй за ўсё, тут нейкі блеф, падхоплены КДБ-ФСБ, – службамі, каторыя дагэтуль не выкідваюць старыя метадычкі пра хаўрус яўрэйскіх і беларускіх «буржуазных нацыяналістаў». І пададзены ён так неакуратна няйначай у разліку на тое, што «піпл усё адно схавае»…
Днямі скончыў чытаць другую частку рамана Паўла Севярынца «Беларусалім», названую «Сэрца сьвятла». Аўтар амаль 11 месяцаў сядзіць незразумела за што, яго перавялі ў Магілёў, і 12 траўня тамака мае пачацца судовы працэс (закрыты, а як жа – «часам не да законаў») над ім і актывістамі «Еўрапейскай Беларусі». Кніга, нагадаю, была надрукавана ва Ўкраіне ўвесну 2020 г., там ёсць і «яўрэйскія старонкі». Але больш уразілі нават не яны, а тое, што некаторыя моманты проста рыфмуюцца з тымі падзеямі, што распачаліся крыху пазней…
– масавае абуджэнне беларусаў у розных гарадах («Беларух») і пераезд «штабу» ў Вільню;
– візіт кіраўніка дзяржавы ў мінскую турму да палітвязня;
– імя міністра ўнутраных спраў Беларусі – Уладзіміраў Уладзімір Уладзіміравіч (параўн. з тым, як пачалі «шыфравацца» сведкі-міліцыянты з восені 2020 г.: Іваноў Іван Іванавіч, Аляксандраў Аляксандр Аляксандравіч, і г. д.);
– дазвол страляць па вокнах дамоў, дадзены «сілавікам»…
Карацей, кнігу варта прачытаць нават тым, хто не зусім падзяляе погляды аўтара на палітычнае і рэлігійнае жыццё (а такіх багата).
Прадстаўлю тут яшчэ адну кнігу, з якой вы наўрад ці знаёмыя. Змест яе гаворыць сам за сябе…
Гэта зборнік успамінаў, пакінутых вязнямі гродзенскага (і не толькі гродзенскага) гета, укладзены Б. Ерузалімам. Ён жа – ініцыятар стварэння яўрэйскага музея пры Вялікай Харальнай сінагозе ў цэнтры Гродна (музей дзейнічае з восені 2012 г., а сінагога – аж з XVI ст.). У канцы пан Ерузалім, загадчык аддзела іўдаізму Гродзенскага музея гісторыі рэлігіі, крыху распавядае пра сябе і сваю сям’ю – пра тое, як ён «дайшоў» да таго, каб апекавацца яўрэйскім музеем.
Наклад кнігі чамусьці ўсяго 30 асобнікаў (я гартаў яе ў Нацыянальнай бібліятэцы). Не верыцца, што ў Гародні-2020 было менш за 30 чалавек, здольных набыць такое важнае выданне.
Вольф Рубінчык, г. Мінск
30.04.2021
wrubinchyk[at]gmail.com
Апублiкавана 30.04.2021 20:24
***
Сутки назад я сидел у костра в Бней Браке и планировал написать большой текст про взаимодействие светских и харедим. Пожарных, обеспечивающих безопасность, не просто благодарили, нас постоянно угощали чем было, в основном чипсами и колой, к нам специально подходили сказать спасибо (когда у тебя коляска с младенцем плюс пять бегающих вокруг детей разного калибра, в толпе между кострами по песку сделать крюк на 50 метров не так просто). Дети, естественно, просили дать полить из пожарного ствола и надеть каску. Множество просто очень теплых улыбок от проходивших мимо суровых харедимных семей, причем и от детей, и от родителей. Мне хотелось про все это подробнее рассказать, там есть над чем подумать…
Около 2 часов ночи (может быть раньше, не заметили потому что тушили) посыпались соообщения в пожарно-спасательных группах, потом мы стали читать новости. Пожарные у нас вчера подобрались абсолютно светские, но все были в ужасе. Ехать туда смысла уже не имело, нас и не вызывали, все были растеряны и подавлены. Если бы можно было поехать и хоть как-то помочь было бы легче… В первых сообщениях было про 20 погибших, потом около 30, потом 35, потом 38. Все хотели понять что случилось, но никто не пытался сразу назначить виноватых. Пожарные слишком часто видят трагедии, чтобы считать, что всегда есть виноватый.
2 года назад на лаг баомер я дежурил как раз на горе Мерон. Мы заняли позиции в первой половине дня и мне казалось, что такое количество медиков, полиции и спасателей мог собрать в одну точку только параноик. Пожарные машины с экипажами стояли буквально раз в 200 метров на всем пути паломников. Полицию я даже не считал. Там же, естественно, амбулансы и парамедики. Идущие между всеми этими машинами и группами в форме люди выглядели забавно, как будто их всех подозревают в намерении немедленно устроить беспорядки или внезапно заболеть. Но вечером стало несмешно. По широкой деревенской улице сплошным потоком поднимались люди. Шли небыстро, но плотно. А навстречу им шел такой же поток спускающихся с горы. У нас кормежка и палатка для отдыха были прямо напротив машины, через дорогу, но перейти дорогу было непросто. Люди шли непрерывно до утра, на рассвете поток начал слабеть. Нам тогда сказали, что прошло больше милиона, я не проверял эту цифру. Но поверьте – таких толп я, выросший в пятимиллионном городе, не видел никогда.
Сейчас многие говорят, что в трагедии виноваты то ли раввины, которые не запретили этот праздник, то ли полиция, которая не туда направляла поток людей, то ли еще кто-то, кто должен был построить дополнительные дороги для входа и выхода… Очень многие пытаются найти виноватых. Может быть там и произошла какая-то ошибка, не знаю, это всё будут расследовать. Но если в таком потоке людей кто-то упал, то случится или нет давка с погибшими вопрос случайностей. Если за ним было чуть больше свободного места, то он встанет и пойдет дальше, или его поднимут и вынесут к обочине. Но если именно за ним шла плотная группа, то начнется давка. Если всё это происходит в узком месте давка будет нарастать. Если на лестнице, причем на спуске, то трагедия весьма вероятна. Чтобы этой вероятности не было участники должны уметь ходить в толпе. Не просто уметь – этот навык надо тренировать постоянно. В метро в Питере скорее всего обошлось бы – почти каждый, кто там ходит, бывал прижат толпой к ограждениям и знает, что это такое. Там достаточно тех, кто при возникновении затора рефлекторно тормозит движение толпы освобождая себе место не толкая впереди идущего, как хочется сделать инстинктивно, а ложась спиной на идущего сзади. Но это люди, выросшие в толкучке. Те, кого еще в детстве чуть не задавили. Они может быть и не увидели, но почувствовали, как шедший сзади взрослый откинулся назад чтобы их не задавить. Они это делают автоматически.
У нас просто нет мест, в которых тренируется этот навык. Раз в год пройти по узкой лестнице на горе Мерон не в счет, этого мало. Если обошлось, то и запоминать нечего, никто ничему не научился. А если не обошлось… Те, кому не повезло, уже тоже никому не расскажут, насколько важно не толкать в спину идущего впереди. И всё, больше в Израиле практически нет мест и ситуаций, в которых возникает такая давка и можно научиться правильно ходить в толпе.
И еще один момент, про который мало кто знает. При правильной организации мероприятий с большим количеством людей несчастные случаи неизбежны. Я могу это довольно просто объяснить, но не сейчас. Сейчас это будет неуместно.
Выздоровления раненным и соболезнования родственникам погибших.
ברוך דיין האמת…
