Tag Archives: «Евровидение»

Беларусь – ко(с)мическая держава

Ю. А. Гагарин жил, жив и будет жить! Говаривал первокосмонавт о нашей стране: «Видел я Беларусь. Она красиво смотрится из космоса и особенно прекрасна вблизи» (см. здесь; может, и апокриф, т. к. cлова переданы через «третьи руки»).

Прошёл юбилей гагаринской экспедиции, благодаря которому я узнал, что в Беларуси есть не только музей космонавтики (на родине Петра Климука – в агрогородке Томашовка Брестского района), но и павильон «Космос» при минском аэроклубе. Увы, не бывал ни там, ни там. Всё-таки мне очень по душе, что у нас не забывают о звёздах (по душе ещё с детского сада, когда в начале 1980-х мы под аккомпанемент музрука пели «Наши космонавты – чудо всей Земли!»).

«Солнце нам поможет»?

В московском музее космонавтики перед «космическими шахматами», лето 2016 г.

Детство и праздники имеют свойство заканчиваться, сменяясь суровыми буднями. Не может не печалить то, как власти обходятся с минчанкой Ольгой Майоровой – гражданской активисткой, боровшейся против вырубки зелёных насаждений, за внутрипартийную демократию в ОГП, в 2016 г. выдвигавшейся кандидаткой в палату представителей… В начале января её арестовали за связь с Николаем Автуховичем; после СИЗО КГБ отправили в острог на Володарского, а затем, через барановичскую тюрьму, – в Гродно.

Фото отсюда

«Не понимаю, что я делаю во всей этой истории и почему меня выдернули в Гродно», – написала она сыну. Я тоже не понимаю, да и устал искать логику в действиях спецслужб (у гражданских чиновников, особенно тех, чьи мозги не засижены идеологией, логика ещё кое-когда проскакивает).

Более полугода томится за решёткой Степан Латыпов – бизнесмен с «площади Перемен», защищавший мурал на вентиляционной будке. Минвнудел РБ обвинял Степана в поставке «ядохимикатов, средств защиты растений, с попытками взяток» и грозился: «Мы их все докажем» (28.10.2020). Министр сменился, а доказательства, видимо, по-прежнему столь зыбки, что МВД не рискует представлять их даже невзыскательным белорусским судьям…

Похоже, «силовики» уже и сами не знают, что делать с Латыповым, арбористом, до 2020 г. далёким от политики; ведь если его отпустить, то как бы не пришлось завести дело на тех, кто отдал приказ о его аресте? Впрочем, экс-министр может пока спать спокойно: Юрия Хаджимуратовича защищает принадлежность к «кадровому резерву Лукашенко» и статус «инспектора по Гродненской области».

С. Латыпов (фото отсюда)

И вот сегодня пришла новость о задержании 63-летнего Григория Костусёва – кандидата в президенты 2010 г., председателя вполне себе травоядной партии БНФ, которому я когда-то дарил книжку «Жывуць вольныя шахматы»…

Г. Костусёв

В Шклове по уголовному делу задержан также зять Костусёва Дмитрий Антончик.

(UPD. Изначально правозащитники сообщали о его задержании, но мужчина после обыска на воле. – инфа tut.by, 13.04.2021)

Пожалуй, чтобы не плакать от всего происходящего, надо смеяться. Объясню смысл заголовка, сославшись на Владимира Набокова: «Космическое отличается от комического одним свистящим звуком». Этот звук в наших широтах зачастую выпадает, аки вставной зуб.

Не понимают чиновнички, как смешно и глупо выглядят, воюя, к примеру, с негосударственными интернет-ресурсами вроде naviny.by (с недавних пор блокируют и «зеркало» naviny.online). Или обиделись на Европейский вещательный союз (ЕВС) – принявший в марте с. г. крайне спорное решение о недопуске белорусского бэнда «Галасы ЗМеста» на «Евровидение» – и с 12.04.2021 отключили в Беларуси «Euronews». Канал, кстати, опять же травоядный, но «виноватый» тем, что был основан в 1993 г. тем самым ЕВС.

Помимо истории с «Евровидением», любопытно было бы изучить, насколько недавняя (до первых чисел апреля 2021 г.) служба нового министра информации РБ на телеканале «Мир» повлияла на его решение о перекрытии кислорода «Eвроньюс». Наверно, бедолага лет десять переживал, что евразийский «Мир» не так популярен… и наконец-то дорвался до «красной кнопки», позволяющей отключить евроконкурента. Возразите, что министр уже не имеет прямого отношения к телевидению, и вообще «ничего личного»? Ну, если копнуть чуть глубже, то как минимум его супруга имеет.

Куда высших белорусских чиновников ни целуй, везде ж… Кто-то из них додумался втиснуть на минские «жировки» памфлет о бело-красно-белом флаге.

За содержание «жировок» формально отвечает «Единый расчётно-справочный центр» при столичной власти. Думаю, что главе «Центра информационных технологий Мингорисполкома» Бардовичу Максиму Валентиновичу, а также директору филиала Букатову Андрею Сергеевичу (судя по выражениям лиц, не cамым глупым людям) стыдновато за такую рассылку, тем более что их, в случае чего, и сделают крайними… Но страх ослушаться «крёстного отца» оказался сильнее.

Очень уж несмышлёными считают «наверху» своих граждан, ежели надеются, что примитивный «чёрный пиар» изменит отношение к бело-красно-белому флагу. Квартиросъёмщикам пытаются «продать» недоговорки, да и прямую ложь: «Предатели с бчб-нашивками жгли Хатынь…» То «бандеровцы» жгли Хатынь в марте 1943 г., а то, выходит, «СБМ-овцы»?! Даже tut.by, не самый мощный в исторических вопросах портал, без труда опровергает…

Ещё раз сошлюсь на постановление Учёного совета Института истории Академии наук Беларуси от 12.09.1991 (опубликованное в «Народнай газеце» 07.02.1995 с примечанием, что позиция подписантов не изменилась). Фрагменты в переводе с белорусского:

«В гербе “Погоня” отражены национальные цвета белорусского народа – белый и красный… Герб “Погоня” и геральдически связанный с ним бело-красно-белый флаг в 1918 г. утверждены Секретариатом Белорусской Народной Республики в качестве государственных символов Беларуси… Под символами “Погоня” и бело-красно-белым флагом развивался и развивается белорусское возрожденческое движение. Учёный совет Института истории АНБ предлагает: 1. Утвердить в качестве государственных символов Республики Беларусь герб с изображением “Погони” и бело-красно-белый флаг».

Подписались 19 историков – доктора и кандидаты наук, в т. ч. специалисты по истории ХХ века. Касательно прошлого им доверия как-то больше, чем специалистам по начислению платы за жилищно-коммунальные услуги, не правда ли?

В 2008 г. и даже 10 лет спустя доктор исторических наук Игорь Марзалюк уважительно высказывался о «самопровозглашённой» БНР: «Сегодня позиция властей такова, что толчком к появлению современного понимания белорусской нации стал Всебелорусский съезд, далее — БНР, потом — СССР, теперь — Республика Беларусь» (цит. по nn.by, 15.03.2018). В 2020–2021 гг. историк Марзалюк «сломался» (депутат «парламента» взял в нём верх над исследователем – бывает…), но факты – вещь упрямая. Сто лет назад деятели ССРБ таки понимали, что советскую республику удалось провозгласить в 1919 г., а повторно в 1920 г., во многом благодаря упорству «буржуазной» Рады БНР в 1918 г., и искали расположения деятелей этой Рады.

Лукаво кто-то сформулировал: «На референдуме 1995 года более 75% белорусов высказались против бчб…» На деле в 1995 г. насчитывалось в Беларуси 10,08 млн жителей и 7,746 млн избирателей. Из них участие в референдуме приняли только 4,83 млн. От этой части (а не от всего населения и даже не от всех избирателей), если верить официальным данным, 75,1% проголосовали за красно-зелёную символику – всего 3,62 млн человек, т. е. менее половины электората. Нужно ли пояснять, что объективная значимость такого решения была не большей, чем легитимность «авантюры» Верховного Совета 19 сентября 1991 г., когда за бело-красно-белый флаг и «Погоню» проголосовало конституционное большинство депутатов?

Не исключено, что провокация с «жировками» была затеяна не ради «войны флагов», а ради оправдания казённого насилия, сопровождавшегося человеческими жертвами: якобы «57,8% респондентов уверены, что действия государства, направленные на пресечение уличных протестных акций, обоснованны». А я вот полагаю, что в обоснованности карательных акций 2020–2021 гг. уверены либо умственно отсталые граждане, либо законченные садисты/циники. И тех, и других в Беларуси, увы, немало, но в общей сложности их доля в населении вряд ли превышает 20-25%.

Тоже о прошлом, но немного «вбок». Борис Давид Балтэ, организатор пробелорусских «движух» в Израиле, написал в фейсбуке (11.04.2021):

84 года назад, в Могилёвской психиатрической больнице тюремного типа умер белорусский поэт Змитер Жилунович – Тишка Гартный.

Он был первым руководителем БССР. Он верил в независимую Беларусь, но вместе с социалистической Москвой. Что можно быть независимым государством, но оставаться в поле Москвы. Так как «без России нам никуда».

Они верили, что национализм БНР Беларуси не нужен. И вопрос языка не главный. И что не нужна белорусизация. Можно спокойно быть независимыми с двумя государственными языками.

«Невероятные» начала ХХ века.

Его судьба – самый понятный пример того, что будет с современными невероятными, если они не прекратят быть зависимыми от России и не станут борцами за независимость. Их нагло используют, Беларусь будет оккупирована, а их самих убьют в страшных условиях.

Б. Д. Балтэ, фото 2019 г. отсюда

Сам люблю исторические параллели, но сравнение между аграрной «самоопределявшейся» Беларусью 1918–1919 гг., разорённой войнами, и урбанизированной страной 2020–2021 гг., терзаемой заматеревшим авторитаризмом, притянуто за уши. Соответственно, и Светлана Тихановская с её окружением – далеко не Змитер Жилунович, хотя и собиралась «править» примерно столько, сколько «правил» он (1 января 1919 г. стал главой временного правительства рабоче-крестьянской Беларуси – 3 февраля того же года перестал им быть). Кстати, Жилунович-Гартный, будучи т. наз. национал-коммунистом, активно поддерживал белорусизацию 1920-х годов в БССР, о чём см. здесь.

Читатели belisrael в курсе, что я иронически относился к «невероятным», особенно к тем, кто обращался за поддержкой в Россию. Однако, даже если б их реально поддержали в РФ как альтернативу Лукашенко, вариант, описанный Борисом в последнем предложении, представляется неуместной «страшилкой». Беларусь – не Крым, и оккупированной в обозримом будущем не станет. Пусть и с двумя государственными языками, хороша сия двойственность или не очень.

Сам я в 2000-х прошёл этап, когда хотелось сплошь и всюду слышать белорусскую, когда настаивал на этом. Сейчас я уверен, что для наций жажда свободы и солидарность важнее языка. В конце 1920-х большинство жителей Беларуси разговаривали по-белорусски, но это не спасло их от сталинского террора; подобным образом и распространённость украинского языка в начале 1930-х не стала помехой для голодомора. В Туркмении и Северной Корее ситуация с титульными языками, кажется, куда лучше, чем [в Беларуси] c белорусским, но многие ли наши соотечественники желали бы там поселиться? С другой стороны, Ирландия, где, как и в Беларуси, в университетах «титульный» язык никогда не доминировал, живёт и в ус не дует…

Так я высказался по теме три года назад, и пока не вижу причин, чтобы менять позицию.

Вольф Рубинчик, г. Минск

13.04.2021

wrubinchyk[at]gmail.com

Опубликовано 13.04.2021  21:29

* * *
Не ведаю, як у астатніх дамах, але ў маіх бацькоў – прынамсі, на той “кнопцы”, дзе быў “Еўраньюс” – зараз не “Пабеда”, ці як яе там, а “RTVi”. Сабатаж?.. 😉
Пётр Рэзванаў, г. Мінск 
20.04.2021  13:58

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (82)

Самы літвацкі шалом! Няшмат прычын для радасці, але і сумаваць праз тры гады пасля выхаду першай серыі «Катлет & мух» не дужа сумую. Пакуль што «сябры ў цывільным» не замінаюць назіраць за падзеямі, дзякуй і за тое.

Масавыя затрыманні журналістаў на пачатку жніўня ўварваліся ў найноўшую гісторыю. Адмысловую пікантнасць надало ім тое, што ўсё адбылося пасля скаргі «тожа-журналісткі» – дырэктаркі дзяржаўнага інфармагенцтва Ірыны А., 1974 г. нар. Зрэшты, Ірына – толькі пешка ў гэтай камбінацыі-«шматхадовачцы», як пешкай выявілася экс-міністарка інфармацыі імем Лілія ў «справе рэгнумаўцаў» напрыканцы 2016 г.

Многа пра «наезды» на tut.by (адразу аднавіліся жарты пра «нармалізацыю» Зісера), «БелaПАН», офісы дзяржаўнай (!) газеты «Культура», падуладнага выдавецтва «Беларуская навука», etc., казаць не буду. Хіба тое, што вірус істэрычных празмерных рэакцый (ВІПР) па-ранейшаму гуляе ў грамадстве, асабліва ў асяроддзях ідэолагаў і «сілавікоў». З другога боку, дзеянні апошніх па-свойму лагічныя: cпецыяльна навучаныя следчыя з дробных памылак, якія здараюцца ў кожнага, здольныя раздзьмуць цэлую справу… Як мінімум на штраф для падследнага; штрафы ж, натуральна, папаўняюць не толькі дзяржбюджэт, а і прэміяльны фонд «асабовага складу» таксама.

Засмуціўся пасля смерці 46-гадовага музыкі Аляксандра Кулінковіча (не сустракаўся, але былі агульныя знаёмыя, дый які ўзрост!..). А яшчэ – пасля таго, як убачыў рэпліку, што пакінуў у пэйсбуку 1 жніўня Сяргейка Валенка. Прозвішча яго я крыху змяніў, бо раптам гэты чэл перадумае, ці перадумаў ужо?.. Раней-то ён лазіў са сцягам на дрэвы і лічыўся ледзь не тварам беларускага супраціву; у 2012 г. Павел Касцюкевіч, атрымаўшы літпрэмію, заявіў, што частку яе перадаe самаахвярнаму віцьбічу.

Папраўдзе, не здзіўлены (раней пісаў пра Дзяніса У. з Лагойска ды іншых). Тут яшчэ такое… У тутэйшай «апазіцыі» па-ранейшаму вядзе рэй «правіца», занадта залежная ад павеваў з Украіны і Польшчы. Краін, дзе аматары монаэтнічнасці любяць кідацца ксенафобскімі лозунгамі (у т. л. пра «жыдакамуну»), а часам пераходзяць ад слоў да справы.

Тым часам «сматрашчая» адміністрацыі прэзідэнта Наталля К. села на свайго ўлюбёнага коніка і зноў параўнала дзяржаву з сям’ёй (прыпамінаю гэтае ейнае параўнанне з 2017 г., калі набягалі пратэсты супраць «антыдармаедскага» дэкрэта № 3). Сям’я, маўляў, перажывае розныя перыяды, але ў выніку робіцца толькі мацнейшая.

Паралель няўдалая хаця б таму, што ў Беларусі палова шлюбаў распадаюцца… Дзяржава ж не можа сабе дазволіць рызыку існавання «фіфці-фіфці». Ну і «сямейная», патрыярхальная або матрыярхальная рыторыка, зараз выглядае як локшыны на вушы («трэба пацярпець», «сцярпіцца-злюбіцца», а там і да «б’е – значыць, любіць» недалёка), што цынічна вешаюцца носьбітам старамодных узораў палітычнай культуры. Але чаму «выглядае»? Так і ёсць.

Верхавіна чынавенства, да якой належыць сама Ната К., даўно будуе дзяржаву на манер карпарацыі з велізарнымі бонусамі «менеджменту» і бязлітаснай, як правіла, эксплуатацыяй нізавых работнікаў. «Сям’я» ў гэтым кантэксце шануецца толькі адна, і ўсе ведаюць яе прозвішча. Як слушна заўважаў Ігар Аліневіч гадоў 6 таму: «На чале карпарацыі стаіць савет дырэктароў з міністраў і кіраўнікоў камітэтаў пры Савеце міністраў. Яны – не гаспадары, а ўсяго толькі топ-менеджэры. Любы з іх заўтра можа апынуцца нікім… Людзі для карпарацыі – расходны матэрыял. Заўсёды знойдзецца патрэбная колькасць беспрынцыповых кар’ерыстаў, гатовых па касцях лезці ўверх і папоўніць кіруючы клас, атрымаўшы для гэтага неабходную адукацыю і адмовіўшыся ад сумлення. Астатнія хай дэградуюць, эмігруюць…».

Насамрэч, вядома, дзяржава мае быць не «сям’ёй» і не карпарацыяй, у якіх выбары – толькі фікцыя, а саюзам вольных аратых грамадзян. З іншага боку, дзе такіх набрацца пасля дзесяцігоддзяў дэкадансу? Шчэ ў 1990-х гадах Фелікс Баторын напісаў песімістычны вершык: «Мітусімся, а карысці / Бы камарык той натоўк / Мо хто кімсьці й быў калісьці / Ды сягоння мы натоўп». Канчаецца ж ён так: «Грамадзяне, грамадзяне, / Дзе знайсці нам грамадзян?»

Тэстам на грамадзянскую спеласць для членаў адной (але прыкметнай – у ёй амаль 2000 членаў) грамадскай арганізацыі можа стаць абуральная гісторыя з брэсцкім трэнерам Уладзіславам Каташуком. Маю на ўвазе Беларускую федэрацыю шахмат і рашэнне яе выканаўчага камітэта ад 30.07.2018 аб выключэнні Каташука з БФШ. У адрасе старонкі з рашэннем «1934», дык мне адразу падалося, што яно было прынятае ў сталінскім 1934 годзе… («няма чалавека – няма праблемы» (С))

Cп. Каташук, ураджэнец Лунінца, яшчэ ў юнацкія гады праславіўся як шахматны кампазітар, а цяпер – ужо звыш 20 гадоў, з падачы Уладзіміра Шапіры – паспяхова займаецца педагогікай. Быў лепшым трэнерам Беларусі 2009 г. паводле версіі сайта БФШ. Напэўна, адзіны ў краіне, хто пісаў сатырычныя казачкі пра людзей шахмат. Чалавек няпросты і канфліктны; тым не менш у 2017 г. «дружны калектыў» абраў яго старшынёй Брэсцкай гарадской шахматнай федэрацыі.

У сярэдзіне ліпеня актывіст на сваёй інтэрнэт-старонцы, што існуе з 2006 г., раскрытыкаваў сістэму адбору на дзіцячыя першынствы за мяжой. Крыху пазней зачапіў і старшыньку БФШ, выбраную летась не без удзелу высокіх чыноўнікаў. Рэакцыя была хуткая… Каташуку нават не далі магчымасці абараніць сябе на тым ганебным пасяджэнні выканкама.

Некалі я думаў, што лозунг ФІДЭ «Gens una sumus» перакладаецца як «Мы – адна сям’я». Толькі нядаўна даведаўся, што «gens» значыць хутчэй «племя» (!). Увосень будуць выбары ў ФІДЭ; трэба спадзявацца, што новы прэзідэнт памяняе дэвіз, бо «як карабель назавеш, так ён і паплыве». Апошнім часам у Сусветнай шахматнай федэрацыі і многіх нацыянальных норавы сапраўды характэрныя, хутчэй, для першабытнаабшчыннага ладу, і «непаліткарэктная» казачка пра неграў і белага па сутнасці дакладна перадае ўзровень каляшахматных дачыненняў.

Трохі крыўдна ад таго, што кіраўнічка БФШ (следам за кіраўніком ЗША, што так сабе апраўданне) блытае прыватнае і грамадскае… З уласнай школы шахмат яна магла б «папрасіць» трэнера, а з грамадскай суполкай не ўсё так проста. Адэкватным адказам было б не выбіраць Каташука ў выканкам і/або апублікаваць пра яго фельетон у сваіх «Адкрытых шахматах», тыпу гэтага (гл. рэпліку пра «жоўтую лавачку»). Але ВІПР – ён заразлівы. Да яго дадалася і лалітыка, прыкрыццё сваіх адыёзных крокаў інтарэсамі дзяцей.

Зараз найбольш цікавіць тое, які адпор свавольству выканкама дадуць аўтарытэтныя трэнеры і людзі шахмат (большасць іх, адрозна ад мяне, уваходзіць у федэрацыю). Cарокінская спроба маргіналізаваць аўтара «Брэсцкіх шахмат» («Гэта асабістае меркаванне аднаго канкрэтнага чалавека») «накрылася медным тазам»: Каташука ў той ці іншай ступені падтрымалі cтаршы трэнер Гродзенскай вобласці Раман Дабкус, яго вопытны калега з Пінска Валерый Мандроўскі, магілёўскі «грос» Сяргей Каспараў… А вось як выказаўся 09.08.2018 гросмайстар ІКЧФ, міжнародны арбітр, трэнер з мінскай СДЮШАР-11 Дзмітрый Лыбін: «Відавочны пераслед за крытыку. Я па тэлефоне сказаў Сарокінай, што калі так, то трэба выключаць і мяне, і ўсіх іншых незадаволеных дзейнасцю іх “Трэнерскага савета”, які ўсё часцей ігнаруе прынцыпы спартыўнага адбору. Гэта пачалося не сёння і не ўчора… На жаль, у БФШ ёсць шматгадовы галоўны прынцып – “Я Мачалаў, ты дурак”». Нагадаю, майстар Яўген Мачалаў, 1951 г. нар., былы дзяржтрэнер па шахматах, а цяпер старшыня трэнерскага савета БФШ – той чалавек, які настояў, каб у 2004 г. на сусветную Алімпіяду не ўзялі майстра Андрэя Малюша, дарма што Малюш меў права быць на спаборніцтвах як чэмпіён Беларусі. У 2008 г. сп. Яўген разам з іншымі чыноўнікамі ад спорту падпісаў адкрыты ліст да начальства супраць недзяржаўнай спартыўнай газеты «Прессбол» – на шчасце, праз гэтую цыдулу яе не закрылі.

 

На фота з twitter.com, шахматистам.рф і superproblem.ru: Н. Сарокіна, Я. Мачалаў, Ул. Каташук

Я распісаў «прыватны» выпадак таму, што ў ім, як у кроплі, адбіваецца стаўленне істэблішменту да тых, хто жадаў бы штосьці ўдасканаліць… Удасца адмяніць (або прынамсі змякчыць) рашэнне ад 30.07.2018 – значыць, з’явіцца шанс на лепшае ў спартовай галіне, дзе Нацыянальны алімпійскі камітэт ужо звыш 20 гадоў узначальвае чалавек, падобны да прэзідэнта. Вясна 2018 г., у прынцыпе, нават яго прыхільнікам паказала, што дакіраваўся, і ўсё ж на заржавелым маторы, з «выдатна» адрамантаваным у 2012–2018 гг. стадыёнам «Дынама», «мы едзем уперад», да Еўрапейскіх гульняў чэрвеня 2019 г.

Афіцыйная старонка ўпраўлення спорту і турызму Мінгарвыканкама, 10.08.2018. Інфа пра шахматы састарэла на 5 гадоў; ніхто (!) з пералічаных асоб ужо не займае названыя пасады, а БФШ перабралася ў офіс «Школы шахмат».

Пакуль што, на жаль, «шэрыя пачынаюць і выйграюць» не толькі ў шахматах, футболе, хакеі… Напрыклад, як адбіраліся кандыдаты ад Беларусі на «Еўрабачанне» – асобная песня.

Няйначай чалавекі ў футаралах «папрасілі» выправіць кур’ёзны надпіс на роварнай краме («Велописеды»), адзначаны мной тут, – цяпер там, на вул. Дуніна-Марцінкевіча, 3, проста «Viva Rovar». Пару гадоў таму «чапляла» неардынарная выява на дзіцячай бібліятэцы № 12 – страшылкі з мультфільмаў вабілі: «Чытаеш? Тады ідзі да нас». Яна пратрымалася некалькі месяцаў; потым, пэўна, каб «дзеці не плакалі», смешных пачвар замянілі на хлопчыка і дзяўчынку ў знаёмым саладжавым стылі. Цяпер во дыскусійны мурал на Варанянскага знішчаны…

Кожны з эпізодаў паасобку – драбяза, а ў спалучэнні яны прыводзяць да таго, што маладыя-таленавітыя адсюль уцякаюць. Замест іх у Беларусь трапляюць тыя, чые поспехі, кажучы лагодна, засталіся ва ўспамінах. Дыега Марадона, толькі-толькі прызначаны ў брэсцкі футбольны клуб, ужо запляміўся мінімум двойчы: «тэндэнцыя, аднака».

Куток пазітываў. Адкрылася ў Мінску доўгачаканая выстава Меера Аксельрода, 15 жніўня ў Нацыянальным мастацкім музеі намячаецца вернісаж Ізраіля Басава. На «Славянскім базары» ў Віцебску, дзейкаюць, няблага выступілі ізраільцы з шоу-балета «Візаві», ансамбля саксафаністаў «Бэйт-Шэмеш» і гурта «Gefilte Drive». Шчыра кажучы, знаёмы толькі з творчасцю апошняга калектыва: такі ёсць там «амаль панкаўская адэская бесшабашнасць».

«Вольфаў цытатнік»

«Наша краіна – гэта краіна аксіём. Бескарысна даказваць, усё ўжо даказалі. А Украіна – вотчына тэарэм». «Мужчына абавязаны быць цвёрдым або павінен лячыцца. Каб не ганьбіць вечныя каштоўнасці, завешчаныя нам правадырамі і сняданкамі турыстаў». (Аляксандр Кулінковіч, 2007, 2008).

«Наша дзяржава не забойца. Як забойца наша дзяржава паводзіла сябе пры таварышу Сталіну. Зараз наша дзяржава – хуліган.

Як паводзяць сябе хуліганы? Паказальна па-хамску, іхнія паводзіны задзірліва–абсурдныя. Яны могуць вас пабіць, абакрасці. Хуліганы часта бываюць насмешлівыя, ім важна не проста прычыніць вам боль – ім важна вас прынізіць…

Карная сістэма дакладна ўлавіла дух эпохі – дух хуліганства. Ім трэба здзеквацца з вас – таму ў любы момант да любога з вас могуць прыйсці і пасадзіць за якуюсьці карцінку, якую вы нават не помніце» (Антон Арэх, 09.08.2018).

Вольф Рубінчык, г. Мінск

10.08.2018

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 10.08.2018  19:04

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (57)

(Перевод на русский под оригиналом)

Апошні майскі шаломчык – або травеньскі, як каму заўгодна! У гэтай серыі зноў адсправаздачуся пра паходы ў публічныя месцы (толькі ж не падумайце чаго кепскага!). Пабурчу-памармычу і пра суседнюю краіну.

* * *

Адбыўся бясплатна-рэкламны «Забег тысячы сэрцаў» вакол «Мінск-Арэны» – за кожны пераадолены кіламетр фірма-спонсарка абяцала перавесці грошы на рахунак дзіцячага кардыялагічнага цэнтра. Публіку (бегуноў і бягух сабралося некалькі соцень, мо і тысяча) забаўляў вядучы з БТ, афіцыйны ўрадавы дыктар і ўдзельнік праграмы «Тагліт» Яўген Перлін; побач са мною стартаваў міністр аховы здароўя і яшчэ нейкія важныя дзядзькі. Маіх сіл хапіла на 3 км, жончыных – на 2, хоць 8 сакавіка, падчас «Beauty Run», яна фінішавала на большай дыстанцыі.

Здаецца, жаночы «забег прыгажосці», дзе шчыравалі прафесіяналы з федэрацыі лёгкай атлетыкі, быў арганізаваны лепей: выдаваліся нумары, фіксавалася хуткасць, хапала іншых прыемных «фішак». 27 мая ж я пачуў і пабачыў мнагавата навязлівых згадак «той самай» фірмы – такое ўражанне, што яна неадменна хацела адбіць на кліентах грошы, выдаткаваныя на «дабрачынную акцыю». Заўважныя былі і «касякі» вядучага, які часам не ведаў, што казаць, і бясконца вымаўляў «очень круто!»

Перад тымі, хто ўжо адбегаў свае кругі, выступіў гурт Uzari-Наўроцкага, чалавека, які два гады таму прадстаўляў Беларусь на «Еўрабачанні». Ахвотных яго паслухаць аказалася няшмат. Я стаяў наводдаль, і з гукаў, што да мяне даносіліся, нарэшце, скеміў, чаму ў 2015 годзе «сінявокая» праляцела міма фіналу… Нешта безаблічнае, усярэднена-левантыйскае. Так супала, што напярэдадні пазнаёміўся з творчасцю прыкольнага беларускага зомбі-бэнда «Sweet brains» («Салодкія мазгі»), якому журы ў тым годзе не даверыла высокі гонар ехаць на еўрашоу; два гурты – зямля і неба. У «зомбі» меліся ўсе шанцы прайсці адбор, але, відаць, нехта з начальства ў канцы 2014 г. палічыў, што гэта занадта – адпраўляць у Аўстрыю ад «чарнобыльскай краіны» людзей-пачвар. Так ці іначай, можна было б хоць у 2017 г. запрасіць рабят на пляцоўку ля «Мінск-Арэны», пагатоў і хіт у іх завецца адпаведна тэме – «Run away» («Бяжы, уцякай»).

Фота з tut.by

У цэлым падзея не расчаравала – у пагодны дзень усе адчулі сябе фізкультурнікамі, «пералічылі» грошы на дапамогу дзецям. Мы з жонкай зрабілі тое добраахвотна, пра іншых не ведаю. Рэпліка міністра: «Многія думаюць: «Давайце лепей мы 20 рублёў аддамо за гэты кіламетр і не мучайце нас». Але важна асабістым прыкладам паказаць, што мы актыўная нацыя» як бы намякае, што шматлікія студэнты медуніверсітэта вырушылі да «Мінск-Арэны» не проста так…

На мінулым тыдні па запрашэнні гарадскога парталу citydog.by наведаў «лятучку» рэдакцыі (у прэс-клубе на вул. В. Харужай, 3). Выявілася, што я, паводле падлікаў «гарадскога сабакі», адзін з самых актыўных каментатараў, дарма што даведаўся пра гэты інфармацыйна-забаўляльны сайт толькі ў чэрвені 2015 г., пасля «жывых шахмат» у Мінску. Што ж, у праекта сапраўды было нямала прывабных рыс, асабліва летась, калі «сабакаўцы» (сабакары?) пачалі падпраект «Мінскія дыяспары», у рамках якога падрыхтавалі харошы лонгрыд пра яўрэяў. Сёлета на сайце назіраецца крызіс, або, як прызнаўся рэдактар 24 мая, «унутры часопіса ідуць пертурбацыі». Так, ёсць цікавыя матывы, напрыклад, у інтэрв’ю з мастаком Уладзімірам Цэслерам, ды паралельна публікуецца ўсё больш «папсовых», пустых навін і матэрыялаў; можа, таму Сяргей Сахараў з сябрынай і склікалі «адкрытую лятучку». У жніўні 2003 г., калі я служыў рэдактарам часопіса «Шахматы» і адчуў ціск адміністрацыі, то запрасіў быў на пасяджэнне рэдкалегіі людзей, якія ў апошнюю не ўваходзілі – спадзяваўся на свежыя ідэі (не дапамагло…) Далёкі ад «унутранай кухні», меркаваць не бяруся, але, спадзяюся, у «сіцідога» не ўсё яшчэ так кепска.

Сядзеў на сцэне побач з вясёлым бізнэс-хлопцам Ягорам В., які загадваў у Мінску веласіпеднай крамай і знарок зрабіў вывеску з памылкай, каб людзі цікавіліся і заходзілі (праз нейкі час улады загадалі ўсё выправіць).

Фоткі з адкрытых крыніц

Ва ўсіх траіх троляў каментатараў госця клуба запыталася, навошта ім гэта (марнаваць сілы на каменты, калі можна прагуляцца, вывучыць замежную мову і г. д.). Я адказаў прыкладна так: «з аднаго боку, баўлю вольны час, з другога – займаюся народнай сацыялогіяй». Насамрэч, з суадносінаў лайкаў/дызлайкаў мажліва нямала даведацца пра стан грамадскай думкі, прынамсі ў маладых мінчукоў. Так, допіс ад 25.05.2017 «лайк если никогда не читаешь комменты и статьи на белорусском» за тры дні набраў на сіцідогу 29 «плюсоў», але 178 «мінусаў». Выходзіць, пераважная большасць «прасунутай» сталічнай публікі зараз схіляецца да валодання беларускай мовай, няхай і пасіўнага.

У прэс-клубе паслухаў таксама «спецыяльнага госця» – псіхолага Паўла З-ча з яго дэвізам «не заморачивайтесь». Публічна прызнаўся ў сваёй шчырай да яго нелюбові, бо спадар са сваёй «псіхалогіяй навынас» – яўна з тых, пра каго спяваў Высоцкі У. С. («…мильён меняют по рублю»). Аднак трэба аддаць належнае: выступае Павел артыстычна, і зала за ім «пайшла». У выніку галоўны сіцідогавец уручыў свайму візаві прэзент – кнігу «Зельманцы» 2015 г. выдання, аўтарства «КульбАка» (націск у прозвішчы пiсьменнiка мае падаць на першы склад). Што ж, дзякуй і за такую папулярызацыю творчасці Майсея Саламонавіча…

Што засталося ў «сухой рэшце» пасля адкрытай лятучкі і двух забегаў

* * *

Трывожыць становішча ва Украіне – гэта ж не Гандурас, які можна «не чухаць». Сваякоў у Кіеве ці Адэсе ў мяне няма, але ёсць прыяцелі, таму сумнавата ад апошніх навін. Апрача таго, беларусы звыкліся многае пераймаць ад суседзяў – без дыфузіі ніяк.

Не збіраюся крычаць пра ўсеахопны заняпад – я ў курсе, што летась, пасля працяглага зніжэння, падраслі як украінскі ВУП, так і сярэднія даходы насельніцтва. Магчыма, імпэт эканоміцы дасць і падпісанне дамовы пра бязвізавы рэжым з ЕС (30 мая дамову павінен ратыфікаваць яшчэ сенат Нідэрландаў). Аднак фактычны дэмантаж «сацыяльнай дзяржавы», арыентацыя на «дзікі капіталізм», дэманстраваныя ўладамі, цягнуць за сабою столькі выдаткаў, што многія лямантуюць ад болю… Аналітык мяркуе, што ў краіне не тое што няма 42 мільёнаў, як даводзіла афіцыйная статыстыка (на аналагічныя звесткі абаперся тут), а колькасць жыхароў блізкая ўжо да 30 мільёнаў. Прадстаўнік ААН у канцы сакавіка 2017 г. заявіў, што каля 60% украінцаў жывуць за рысай беднасці. Эвалюцыя поглядаў вядомага педыятра, кандыдата медыцынскіх навук Яўгена Камароўскага (11.03.2017 выступаў і ў Мінску) таксама шмат пра што сведчыць… У пачатку 2014 г. гэты харкаўчанін асцярожна падтрымліваў «мірны Майдан», а ў канцы 2016 г. са скрухай канстатаваў, што ў найважнейшых сферах стала толькі горш. Днямі ж ён апублікаваў «крык душы», звернуты да дэпутатаў Вярхоўнай Рады, якія адмовіліся разглядаць рэформу аховы здароўя:

Спыняць працэс самазнішчэння вы не хочаце ніяк.

Кожную раніцу чытаю запіскі з пекла.

Як у палаце плошчай 14 кв. м. – 6 дзяцей і 6 мам.

Як мітусяцца ў прыёмным аддзяленні – шукаюць урача, каб дапамагчы хлопцу, які разбіўся на матацыкле і памірае.

Як шукаюць абязбольваючыя – мама крычыць, рак страўніка.

За тое, каб прывязаць рэмень да ложка (каб мог памагчы самому сабе сесці пасля інсульта) – 100 грн. Гэта ў платнай палаце, якая адрозніваецца ад бясплатнай выключна тым, што там усяго 4 ложкі, а не 10.

«Мы не ведаем, шалёны сабака або не», але вакцыны ў нас усё роўна няма. Здабудзеце – будзем калоць.

Палова паперак з лабараторыі даюць падставу засумнявацца ў сапраўднасці вынікаў.

Фармакалогія – царства фуфламіцынаў і фальсіфікатаў. Рэдкія лекі, што адэкватна працуюць – як праменьчык святла ў глыбокім калодзежы…

І г. д., і да т. п. Затое ва Украіне спехам-спехам папазносілі помнікі Леніну і іншым «боўдзілам», не пашкадаваўшы бюст легендарнага партызана Другой сусветнай Сідара Каўпака. Украінскі інстытут нацыянальнай памяці (урадавая арганізацыя) 16.05.2017 даў афіцыйнае тлумачэнне, згодна з якім сімволіка дывізіі «СС-Галічына» дазволена ў краіне. На мой сціплы погляд, гэта ўжо занадта. Ладна там, Пятлюра, ладна, Бандэра – першы ўсё ж дэклараваў пабудову больш-менш дэмакратычнай дзяржавы (УНР), а другі сядзеў у нацысцкім лагеры, аднак ваякі з «Галічыны» з’яўляліся непасрэднымі памагатымі акупантаў у чорных справах. Рашэнне інстытута адкрывае іх духоўным нашчадкам шлях да ўплыву на розумы…

Тыдзень таму Цві Арыэлі, вайсковы інструктар, адзін з заснавальнікаў яўрэйскай самаабароны Кіева, задаў шэраг трапных пытанняў у фэйсбуку: «Шчыра кажучы, не чакаў такой вялізнай колькасці тых, хто абараняе дывізію СС Галічына. Як у каментарыях, так і ў «лічцы». Гэта падобна да культу. Чаму так? Таму што ў ёй служылі ўкраінцы? Таму што яна змагалася з бальшавізмам? Таму што служыла Гітлеру? Не магу зразумець. Што для вас СС Галічына?» Я быў уражаны адказамі тыпу «Навошта абмяркоўваць такія тэмы, гэта пыл гісторыі, інфармацыя супярэчлівая, дакладных звестак амаль няма» і «Дывізія Вафен-СС «Галічына» ва ўяве людзей тых часоў – правобраз будучага ўкраінскага войска… Гэта часціна нашай гісторыі, а вось спробы нашу гісторыю падзяліць на добрую і кепскую – ад нячысціка». Думкі, пашыраныя і сярод некаторых сучасных нацыяналістаў у РБ (калі гаворка вядзецца пра «Беларускую цэнтральную раду», «Беларускую краёвую абарону» ды іншыя калабаранцкія арганізацыі). Маўляў, «сваё дзярмо не смярдзіць».

Добра ўсё-такі, што ў Беларусі, пры ўсіх недахопах, дзейнічае дзяржаўны музей гісторыі Вялікай Айчыннай вайны, не падпарадкаваны ўстановам тыпу «Інстытута нацыянальнай памяці». З экспазіцыі музея можна даведацца пра жахі нацысцкай акупацыі, а крыху і пра падлізніцтва калабарантаў кшталту кіраўніцтва «Саюза беларускай моладзі» (СБМ). Я б не паўтараў следам за публіцыстам з Германіі, які друкуецца на ізраільскім (?) сайце, што «ў музеі Халакост фактычна замаскаваны… Ёсць толькі адзін стэнд, дзе прыводзяцца лічбы пра загубленых акупантамі жыццях у Беларусі, ёсць і фатаграфii пра фашысцкія ліхадзействы, але… без успаміну пра яўрэяў». На свае вочы 16.05.2017 бачыў як мінімум адзін такі подпіс пад здымкам: «Трупы яўрэяў, растраляных у м. Ляды».

Завяршыць серыю хочацца на светлых нотах. 12 мая 2017 г. споўнілася 70 гадоў выдатнаму шахматнаму кампазітару Мікалаю Бельчыкаву, які нарадзіўся ў вёсцы Шапарня пад Жлобінам, а жыве ў Барысаве. Майстар спорту СССР, пладавіты аўтар (вёў рубрыкі ў дзясятках выданняў, у тым ліку ў мінскім часопісе «Шахматы»), суддзя шматлікіх конкурсаў – гэта ўсё пра яго. Асабіста мне прыемна ўспомніць супрацу з М. Б. падчас нацыянальнага конкурсу складання двуххадовак «Якаву Камянецкаму – 100» (2014). Без дапамогі майстра не было б і кніжкі пра Камянецкага «Вартавы шахматнага лабірынта» (2015).

М. Бельчыкаў і кніга 2004 г., дзе ён сааўтар

На жаль, не павіншаваў старога знаёмца раней – дык хоць зараз далучуся да віншаванняў.

Вольф Рубінчык, г. Мінск

28.05.2017

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 29.05.2017  00:24

***

В. Рубинчик. КОТЛЕТЫ & МУХИ (57)

Последний майский шаломчик – или травеньскі, как кому угодно! В этой серии снова отчитаюсь о походах в публичные места (только ж не подумайте чего плохого!). Поворчу-побурчу и о соседней стране.

* * *

Состоялся бесплатно-рекламный «Забег тысячи сердец» вокруг «Минск-Арены» – за каждый преодоленный километр фирма-спонсор обещала перевести деньги на счет детского кардиологического центра. Публику (бегунов и бегуний собралось несколько сотен, может, и тысяча) развлекал ведущий с БТ, официальный правительственный диктор и участник программы «Таглит» Евгений Перлин; рядом со мной стартовал министр здравоохранения и ещё какие-то важные дяди. Моих сил хватило на 3 км, cил жены – на 2, хотя 8 марта, во время «Beauty Run», она финишировала на большей дистанции.

Кажется, женский «забег красоты», где трудились профессионалы из федерации легкой атлетики, был организован лучше: выдавались номера, фиксировалась скорость, хватало других приятных «фишек». 27 мая же я услышал и увидел многовато навязчивых упоминаний «той самой» фирмы – такое впечатление, что она непременно хотела отбить на клиентах деньги, потраченные на «благотворительную акцию». Заметны были и «косяки» ведущего, который иногда не знал, что говорить, и бесконечно твердил «очень круто!»

Перед теми, кто уже отбегал свои круги, выступила группа Uzari-Навроцкого, человека, который два года назад представлял Беларусь на «Евровидении». Желающих его послушать оказалось немного. Я стоял поодаль, и из звуков, что до меня доносились, наконец, сообразил, почему в 2015 году «синеокая» пролетела мимо финала… Что-то безликое, усредненно-левантийское. Так совпало, что накануне познакомился с творчеством прикольного белорусского зомби-бэнда «Sweet brains» («Сладкие мозги»), которому жюри в том году не доверило высокую честь ехать на еврошоу; две группы – земля и небо. У «зомби» имелись все шансы пройти отбор, но, видимо, кто-то из начальства в конце 2014 г. посчитал, что это слишком – отправлять в Австрию от «чернобыльской страны» людей-монстров. Так или иначе, можно было бы хоть в 2017 г. пригласить ребят на площадку у «Минск-Арены», тем более что и хит у них называется соответственно теме – «Run away» («Беги, убегай»)/

 

Фото из tut.by

В целом событие не разочаровало – в погожий день все почувствовали себя физкультурниками, «перечислили» деньги на помощь детям. Мы-то с женой сделали это добровольно, о других не знаю. Реплика министра: «Многие думают: «Давайте лучше мы 20 рублей отдадим за этот километр и не мучайте нас». Но важно личным примером показать, что мы активная нация», как бы намекает, что многие студенты медуниверситета вышли к «Минск-Арене» не просто так…

На прошлой неделе по приглашению городского портала citydog.by посетил «летучку» редакции (в пресс-клубе на ул. В. Хоружей, 3). Оказалось, что я, по подсчётам «городской собаки», один из самых активных комментаторов, даром что узнал об этом информационно-развлекательном сайте только в июне 2015 г., после «живых шахмат» в Минске. Что ж, у проекта действительно было немало привлекательных черт, особенно в прошлом году, когда «собаковцы» (собачники?) начали подпроект «Минские диаспоры», в рамках которого подготовили хороший лонгрид о евреях. В этом году на сайте наблюдается кризис, или, как признался редактор 24 мая, «внутри журнала идут пертурбации». Да, есть интересные мотивы, например, в интервью с художником Владимиром Цеслером, но параллельно публикуется все больше «попсовых», пустых новостей и материалов; может, поэтому Сергей Сахаров с дружиной и созвали «открытую летучку». В августе 2003 г., когда я служил редактором журнала «Шахматы» и ощутил давление администрации, то пригласил на заседание редколлегии людей, которые в последнюю не входили – надеялся на свежие идеи (не помогло…) Далёкий от «внутренней кухни», судить не берусь, но, надеюсь, у «ситидога» не всё ещё так плохо.

Сидел на сцене рядом с весёлым бизнес-парнем Егором В., который заведовал в Минске велосипедным магазином и нарочно сделал вывеску с ошибкой, чтобы люди интересовались и заходили (через какое-то время власти приказали всё исправить).

 

Фото из открытых источников

У всех троих троллей комментаторов гостья клуба спросила, зачем им это (тратить силы на комментарии, если можно прогуляться, выучить иностранный язык и др.). Я ответил примерно так: «с одной стороны, провожу свободное время, с другой – занимаюсь народной социологией». На самом деле, из соотношения лайков/дизлайков можно немало узнать о состоянии общественного мнения, по крайней мере у молодых минчан. Так, запись от 25.05.2017 «лайк если никогда не читаешь комменты и статьи на белорусском» за три дня набрала на ситидоге 29 «плюсов», но 178 «минусов». Выходит, подавляющее большинство «продвинутой» столичной публики сейчас склоняется к владению белорусским языком, пусть и пассивному.

В пресс-клубе послушал также «специального гостя» – психолога Павла З-ча с его девизом «не заморачивайтесь». Публично признался в своей искренней к нему нелюбви, ведь господин со своей «психологией навынос» – явно из тех, о ком пел Высоцкий В. С. («…мильон меняют по рублю»). Однако надо отдать должное: выступает Павел артистично, и зал за ним «пошёл». В итоге главный ситидоговец вручил своему визави презент – книгу «Зельманцы» 2015 г. издания, авторства «КульбАка» (ударение в фамилии писателя падает на первый слог). Что ж, спасибо и за такую популяризацию творчества Моисея Соломоновича…

Что у нас в «сухом остатке» после открытой летучки и двух забегов

* * *

Тревожит положение в Украине – это же не Гондурас, который можно «не чесать». Родственников в Киеве или Одессе у меня нет, но есть приятели, поэтому грустновато от последних новостей. Кроме того, белорусы привыкли многое перенимать от соседей – без диффузии никак.

Не собираюсь кричать о всеобъемлющем упадке – я в курсе, что в прошлом году, после длительного снижения, подросли как украинский ВВП, так и средние доходы населения. Возможно, толчок экономике даст и подписание договора о безвизовом режиме с ЕС (30 мая договор должен ратифицировать еще сенат Нидерландов). Однако фактический демонтаж «социального государства», ориентация на «дикий капитализм», демонстрируемые властями, влекут за собой столько издержек, что многие вопят от боли… Аналитик считает, что в стране не то что нет 42 миллионов, как показывала официальная статистика (на аналогичные сведения опирался здесь), а количество жителей близко уже к 30 миллионам. Представитель ООН в конце марта 2017 г. заявил, что около 60% украинцев живут за чертой бедности. Эволюция взглядов известного педиатра, кандидата медицинских наук Евгения Комаровского (11.03.2017 выступал и в Минске) тоже много о чем свидетельствует… В начале 2014 г. этот харьковчанин осторожно поддерживал «мирный Майдан», а в конце 2016 г. с печалью констатировал, что в важнейших сферах стало только хуже. На днях же он опубликовал «крик души», обращенный к депутатам Верховной Рады, которые отказались рассматривать реформу здравоохранения:

Останавливать процесс самоуничтожения вы не хотите никак…

Каждое утро читаю записки из ада.

Как в палате площадью 14 кв. м 6 детей и 6 мам.

Как мечутся в приемном отделении — ищут врача, чтоб помочь умирающему молодому парню, разбившемуся на мотоцикле.

Как ищут обезболивающие — мама кричит, рак кишечника.

За то, чтобы привязать ремень к кровати (чтобы мог помочь самому себе сесть после инсульта), — 100 грн. Это в платной палате, которая отличается от бесплатной исключительно тем, что там всего 4 койки, а не 10.

«Мы не знаем, бешеная собака или не бешеная», но вакцины у нас все равно нет. Достанете — будем колоть.

Половина бумажек из лаборатории дают повод усомниться в правдивости результатов.

Фармакология — царство фуфломицинов и фальсификатов. Редкие адекватно работающие лекарства — как лучик света в глубоком колодце.

И т. д., и т. п. Зато в Украине наскоро-наспех посносили памятники Ленину и другим «болванам», не пощадив бюст легендарного партизана Второй мировой Сидора Ковпака. Украинский институт национальной памяти (правительственная организация) 16.05.2017 дал официальное пояснение, согласно которому символика дивизии «СС-Галичина» разрешенa в стране. На мой скромный взгляд, это уже слишком. Ладно там, Петлюра, ладно, Бандера – первый всё же декларировал построение более-менее демократического государства (УНР), а второй сидел в нацистском лагере, однако вояки из «Галичины» являлись непосредственными помощниками оккупантов в черных делах. Решение института открывает их духовным потомкам путь к влиянию на умы…

Неделю назад Цви Ариели, военный инструктор, один из основателей еврейской самообороны Киева, задал ряд метких вопросов в фейсбуке: «Честно говоря, не ожидал такое огромное количество защищающих дивизию СС Галичина. Как в комментариях, так и в «личке». Это похоже на культ. Почему так? Потому что в ней служили украинцы? Потому что она боролась с большевизмом? Потому что служила Гитлеру? Не могу понять. Что для вас СС Галичина?» Я был поражен ответами типа «Зачем обсуждать такие темы, это пыль истории, информация противоречивая, точных сведений почти нет» и «Дивизия Ваффен-СС «Галичина» в видении людей тех времен – прообраз будущего украинского войска… это часть нашей истории, а вот попытки нашу историю разделить на хорошую и плохую – от лукавого». Мысли, распространённые и среди некоторых современных националистов в РБ (когда речь заходит о «Белорусской центральной раде», «Белорусской краевой обороне» и иных коллаборантских организациях). Мол, «свое дерьмо не воняет».

Хорошо всё-таки, что в Беларуси, при всех недостатках, действует государственный музей истории Великой Отечественной войны, не подчинённый учреждениям типа «Института национальной памяти». Из экспозиции музея можно узнать об ужасах нацистской оккупации, а немного и о лизоблюдстве коллаборационистов вроде руководства «Союза белорусской молодежи» (СБМ). Я бы не повторял вслед за публицистом из Германии, который печатается на израильском (?) сайте, что «в музее Холокост фактически замаскирован… Есть лишь один-единственный стенд, где приводятся цифры о загубленных оккупантами жизнях в Белоруссии, есть и фотографии о фашистских злодействах, но… без упоминания евреев». Своими глазами 16.05.2017 видел как минимум одну такую подпись под снимком: «Трупы евреев, расстрелянных в м. Ляды».

Завершить серию хочется на светлых нотах. 12 мая 2017 года исполнилось 70 лет выдающемуся шахматному композитору Николаю Бельчикову, который родился в деревне Шапарня под Жлобином, а живёт в Борисове. Мастер спорта СССР, плодовитый автор (вёл рубрики в десятках изданий, в том числе в минском журнале «Шахматы»), судья многочисленных конкурсов – это всё о нем. Лично мне приятно вспомнить сотрудничество с Н. Б. во время национального конкурса составления двухходовок «Якову Каменецкому – 100» (2014 год). Без помощи мастера не было бы и книжки о Каменецком «Вартавы шахматнага лабірынта» (2015 год).

Н. Бельчиков и книга 2004 года, где он соавтор

К сожалению, не поздравил старого знакомого раньше – так хоть сейчас присоединюсь к поздравлениям.

Вольф Рубинчик, г. Минск

Добавлено 29.05.2017  11:29

***

Из обсуждения в фейсбуке

Boris Poliakovsky Вьятрович всего лишь сказал, что символика дивизии СС “Галичина” не является нацистской, поэтому использование этой символики не противоречит закону по борьбе с символами коммунизма и нацизма.

Beni Shapiro Если она не нацистская, то какая именно? И в чем именно смысл ее использования?

Kapulkin Boleslav Там действительно нет свастики, только лев (3 шт.).

Дмитрий Рославцев А разница???!!! Вопрос не в символике и атрибутике!!! Вопрос в этой националистско-эсесовской мрази.

Boris Poliakovsky Насколько я понял, раз их символика не нацистская, то запрещать шествия их поклонников оснований нет…

Beni Shapiro И это есть формальный ведь ответ.

Basil Freydkin Г-н Рубинчик, я много лет проработал с деятелями БЦР и “самааховы” в бел. редакции РС. Так что знаю проблематику не понаслышке. Радики Островские, Станкевичи всех мастей, Витьбичи и прочая сволочь… Увы, друг мой, приходит их время.

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (55)

Цёплы (+18 паводле Цэльсія) шалом пасля незразумелага майскага снегу! Ажыла прырода, адгрымелі фанфары Дня Перамогі, Лаг ба-Омер падкраўся непрыкметна.

9 мая традыцыйную цырымонію на «Яме» вёў новы старшыня Саюза беларускіх яўрэйскіх грамадскіх аб’яднанняў і абшчын Уладзімір Чарніцкі. Здаецца, у цэлым усё было няблага, з удзелам новага ж ізраільскага пасла… Гэта праўда, што без пары прамоў можна было абысціся. Свята «са слязьмі на вачах» атрымалася, я не адчуў «победобесия», пра якое тут разважае экс-дэпутат Вярхоўнага Савета Павел З. Дальбог, мне няўцям, чаму не варта адзначаць 9 мая ў Беларусі. Няўжо толькі таму, што гэты дзень адзначаюць Лукашэнка ды Пуцін? Дык ім уласціва і дыхаць – нам перастаць дыхаць паветрам?

Агулам людзей да «Ямы» прыйшло багата (ажно вышэйзгаданы пасол здзівіўся), але ветэранаў было ўжо зусім мала. Напярэдадні ў сталіцы памёр Міхаіл Трэйстэр, ураджэнец Віцебска, былы вязень Мінскага гета і канцлагера СС на вул. Шырокай, партызан… Ён пражыў 90 гадоў і 1 дзень. Не раз сустракаў М. Т. на Інтэрнацыянальнай, 6 у памяшканні МОЕКа яшчэ ў 1990-х гадах, бачыліся і пазней, размаўлялі па тэлефоне. Казаў, што газета «Анахну кан» патрэбная, на фельетон пра 12 віцэ-прэзідэнтаў (апублікаваны ў пілотным выпуску) адгукнуўся так: «Считай, что мне понравилось», хоць сам быў сярод гэтых «віцэ». За словам у кішэнь старшыня Беларускай асацыяцыі яўрэяў – былых вязняў гета і канцлагераў ніколі не лез, і нездарма яго вершыкі-«матрэйкі» выйшлі асобнай кніжкай. Працытую парачку паводле газеты «Авив» (№ 3-4, 2002), дзе Міхаіл Абрамавіч з лета 2004 г. быў членам рэдкалегіі:

ПЛАТНОМУ ПАТРИОТУ

Бесплатно чти народ свой и конфессию

И будешь Богу во стократ любезней;

Но тот, кто превратил любовь в профессию,

Рискует заболеть дурной болезнью.

ПОЭТ В РОССИИ

Поэт в России – больше, чем поэт,

Но тех, кто «больше», там сегодня нет,

А если правду говорить об этом,

Остались те, кто меньше, чем поэты.

Яшчэ россып «матрэйкаў» (матрэек?) плюс сяброўскі шарж на іх аўтара можна ўбачыць тут.

Дзіўна, але факт: апошнім часам ёсць што пачытаць і ў газеце «Берега», якая знаецца на перадруках з расійскіх, беларускіх і ізраільскіх сайтаў. У красавіцкім нумары: «З 4 па 7 верасня плануецца арганізаваць семінар Цэнтра мовы і культуры ідыш пры Сусветным яўрэйскім кангрэсе для дзеячаў у галіне яўрэйскай адукацыі з Беларусі. Паведаміць пра сваё жаданне быць удзельнікам семінара вы можаце па адрасе: iro.belarus@yandex.by або па тэл. +375(29)1938910». Можа, трох-чатырохдзённы семінар акурат станецца той іскрай, з якой разгарыцца полымя… Так ці іначай, я не назіраю іншых крокаў у бок заснавання вышэйшых курсаў ідыша ў адным з беларускіх гарадоў (ідэя была агучана амаль год таму, у 15-й серыі «Катлет & мух»).

У красавіцкім жа выпуску «Берегов» – развагі старшыні тутэйшага Іудзейскага рэлігійнага аб’яднання Рыгора Хайтовіча пра «кансалідацыю» яўрэйскай абшчыны ў Беларусі. На гэтую тэму ён разважаў і 4 гады таму, калі мы пазнаёміліся ля «Ямы» (тады бізнэсмен Хайтовіч быў яшчэ намеснікам Юрыя Дорна), а сёлета падрыхтаваў цэлую «праграму». Мяркую, некаторыя тэзісы вартыя перакладу на беларускую ды цытавання:

Выступаю за абмежаванне знаходжання на пасадзе Старшыні [Cаюза бел. яўр. грамадскіх аб’яднанняў і абшчын] двума тэрмінамі: гэта не пажыццёвая пасада, кіраўнік павінен рэальна планаваць свае дзеянні на ёй. Адной з маіх прапаноў была арганізацыя пошуку абшчын-пабрацімаў для нашых арганізацый – амерыканскія і еўрапейскія яўрэі могуць аказаць ім адрасную дапамогу, але ў гэтым можа і павінен дапамагчы Саюз…

У Беларусі можна было б стварыць Усебеларускі яўрэйскі кангрэс паводле расійскага ўзору (Расійскі яўрэйскі кангрэс). У яго ўвайшлі б найбольш аўтарытэтныя і ўплывовыя яўрэі…

Тыя, хто не з’ехаў і захаваў яўрэйскую ідэнтычнасць тут, у Беларусі – наколькі яны ўключаны ў жыццё яўрэйскіх арганізацый?.. Многія ўваходзяць у тыя ці іншыя структуры, час ад часу звяртаюцца да нас з рознымі пытаннямі і просьбамі, але сярэдні ўзрост членаў арганізацый можа перавышаць 60.

Карпаратыўныя інтарэсы асобных структур не заўсёды і не ва ўсім супадаюць з агульнаяўрэйскімі, нават у пытанні аб кансалідацыі. Яе ў Беларусі хутчэй няма…

Мяркую, гэты «маніфест» ад Хайтовіча заслугоўваў вышэйшай ацэнкі, чым выстаўленая на з’ездзе СБЯГА 9 красавіка (яго аўтар, прэтэндуючы на пасаду старшыні, сабраў толькі 6 галасоў дэлегатаў; Галіна Левіна – 22 галасы, Уладзімір Чарніцкі – 48). Большасць, відаць, па-ранейшаму жыве сённяшнім днём, не будуе перспектываў і на наступны год, не тое што на 2037-ы. А некаторыя зацыкленыя на мінулым – на «залатым веку» з мястэчкамі, кагаламі і прыкагалкамі…

Яшчэ ў свежых «Берегах» – цікавы артыкул кандыдаткі гістарычных навук Іны Герасімавай «Мястэчка Калінкавічы ў гісторыі сіянізму», раздзел з будучай кнігі. Засмуціла рэмарка: «© Цытаванне і выкарыстанне гэтага артыкула толькі з дазволу аўтара!» Паводле закона РБ ад 17.05.2011 г. аб аўтарскім праве і сумежных правах (арт. 36, п. 2), «Артыкулы… правамерна апублікаваныя ў зборніках, а таксама газетах, часопісах і іншых друкаваных сродках масавай інфармацыі, … могуць быць узноўлены шляхам рэпрадуктавання і іншага ўзнаўлення ў адукацыйных і даследчых мэтах».

«Шляхам рэпрадуктавання»

Мне цяжка ўявіць сабе іншыя мэты выкарыстання артыкула пра сіяністаў пачатку мінулага стагоддзя, акрамя як адукацыйныя і даследчыя. Дазволю сабе праігнараваць «забарону» і працытаваць колькі сказаў з тэкста І. Герасімавай у перакладзе на беларускую: «У канцы ХІХ – пачатку ХХ стагоддзя лідэрам яўрэйскай моладзі, вядомай асобай сярод яўрэйскіх настаўнікаў не толькі ў мястэчку, але і ў Маскве і Пецярбургу, становіцца пісьменнік і настаўнік іўрыта Ёсеф-Хаім Дарожка… Ён нарадзіўся ў 1869 годзе ў Калінкавічах і памёр там сама ў 1919 годзе… З імем Дарожкі звязана арганізацыя новай яўрэйскай школы ў Калінкавічах, дзе вывучаўся іўрыт. Такая школа была адчынена ў 1911 годзе, крыху раней быў створаны яўрэйскі дзіцячы сад, дзе з дзецьмі таксама займаліся іўрытам… У канцы 1911 года ў школу прыехалі выкладаць маладыя настаўнікі, якія скончылі Гродзенскія настаўніцкія курсы: Якаў Бодас, Аўрагам Слуцкі, Сара Мендліна».

Цешыць, што І. Г., дасягнуўшы паважнага ўзросту, не закінула творчасці нават пасля эміграцыі з Беларусі ў Германію (2012). Пад канец 2016 года ў Маскве выйшла яе кніга «Марш жизни. Как спасали долгиновских евреев», прысвечаная, як няцяжка здагадацца, подзвігу палітрука-партызана Мікалая Кісялёва, які ў 1942 г. вывеў з наваколля Даўгінава на тэрыторыю Расіі звыш 200 яўрэяў (старых, жанчын, дзяцей). У верасні 2005 г. Кісялёву пасмяротна надалі званне «Праведнік народаў свету». У мінулым стагоддзі «Яд Вашэм» практычна не ганараваў такім званнем службоўцаў Чырвонай арміі, бо лічыў, што ратаваць яўрэяў на акупаванай тэрыторыі ўваходзіла ў іх абавязкі (з гэтай прычыны было адмоўлена ў хадайніцтвах на карысць камандзіра атрада імя Шчорса Паўла Пранягіна). Тое, што ўрад праз Беларускі штаб партызанскага руху ў студзені 1943 г. выпісаў Кісялёву прэмію за паспяховы марш праз усю Віцебшчыну (800 рублёў), таксама магло зашкодзіць прысваенню звання. Але ж «Яд Вашэм» прыняў рашэнне, запісаўшы, што ўрад ніяк не заахвоціў героя за подзвіг.

Азнаямляльны фрагмент кнігі І. Герасімавай даступны, напрыклад, тут. Кніга каштоўная яшчэ і тым, што дадаткова развейвае міф пра татальны няўдзел беларусаў у вынішчэнні яўрэяў. У той жа час і ў самой кнізе, і на гэтым дзіўнаватым сайце трохі навязліва гучаць заявы пра тое, што І. Г. – «першаадкрывальніца» тэмы. Безумоўна, Іна Паўлаўна шмат зрабіла для яе распрацоўкі, знайшла некаторых уратаваных, дакументы, але першым у найноўшы час пра подзвіг Кісялёва, прычым досыць падрабязна, распавёў усё-такі Аркадзь Тэвелевіч Лейзераў, доктар юрыдычных навук (1922–2007). У газеце «Авив» за ліпень 2000 г.

Тая самая публікацыя

Міжволі запрасіў чытачоў на «мерапрыемства» ў музеі Вялікай Айчыннай вайны 22 мая (прэзентацыю вышэйназванай кнігі). Што ж, такая, відаць, мая планіда ў гэтай серыі – даваць анонсы. Дык вось, у Акадэміі музыкі намячаецца канцэрт украінскіх музыкаў пад кіраўніцтвам польскага дырыжора…

Канцэрт цікавы і тым, што на ім будзе выконвацца сачыненне нашага даўняга знаёмца Дзмітрыя Лыбіна «Подых восені».

Нядаўна мяне «з залы» крытыкавалі за тое, што не вельмі добра стаўлюся да белапазіцыі. Па-першае, мне не ў кайф само слова «апазіцыя»: прымаючы яго, апаненты рэжыму заранёў згаджаюцца, што іх меншасць. Па-другое, з пераважнай большасцю публічных асоб, якія прэтэндуюць на тое, каб стаць альтэрнатывай клану Лукашэнак, у мяне чыста музычныя рознагалоссі… Звычайна гэтыя асобы проста не трапляюць у такт: маўчаць, калі трэба гаварыць, гавораць, калі трэба дзейнічаць, мітусяцца, калі трэба падумаць. Скандал вакол «Хартыі» і «Беларускага дома» – новае пацверджанне. Сумна, што цяпер ужо двое кандыдатаў у прэзідэнты 2010 г. выракліся сваіх начальнікаў штабоў (у 2015 г. Някляеў зганіў Андрэя Дзмітрыева, сёлета Саннікаў – Уладзіміра Кобеца). Калі палітык не здольны падабраць сабе надзейны штаб, як жа ён краінай будзе кіраваць?

Цікавыя норавы не толькі на істэрычнай «Хартыі», а і на больш прыстойным «Белпартызане»: частковы рэрайтынг майго тэкста detected. Гл., напрыклад, пасажы пра Кнэсет i навукаёмістасць 🙂

Анансаваць дык анансаваць. Грамадзяне Украіны, здаецца, праз месяц здолеюць-такі ездзіць у Еўрапейскі Саюз без віз – праўда, толькі носьбіты біяметрычных пашпартоў, а за іх трэба плаціць па 30 еўра. Беларусі разняволенне ўласных грамадзян даецца яшчэ больш складана… Затое ў Мінску 30 мая пачнецца чэмпіянат Еўропы па шахматах з сотнямі ўдзельнікаў (і ўдзельніц)! Найлепшы беларускі ігрок Сяргей Жыгалка з ELO 2639 у рэйтынг-спісе толькі 51-ы, і наўрад ці здолее паўтарыць поспех Аляксея Аляксандрава, які ў 2000 г. стаў віцэ-чэмпіёнам Еўропы. З Ізраіля прыедзе звыш дзясятка гросмайстраў і майстроў, у тым ліку такія мацакі, як Максім Радштэйн, Ілья Смірын, Эміль Сутоўскі… Будзе на што паглядзець.

У гэтым жа месяцы мае быць падрыхтаваная і стужка пра беларускіх пісьменнікаў, забітых у Мінску-1937. Маладыя людзі з Акадэміі мастацтваў (рэжысёр, сцэнарыстка, аператарка) пакажуць родныя месцы творцаў, дадуць гледачам паслухаць урыўкі з вершаў і меркаванні сучасных жыхароў Беларусі пра «нерасстраляную літаратуру». Сярод чатырох паэтаў, выбраных для фільма, двое пісалі на ідышы: Майсей Кульбак, Ізі Харык. Дэманстрацыі стужкі чакаю нават з большым нецярпеннем, чым чэмпіянату кантынента па шахматах 🙂

Канкурэнцыя Беларусі з Ізраілем на конкурсе песні «Еўравізія-2017» прывяла да таго, што 13 мая «сінявокая» заняла ў фінале 17-е месца, а «жорсткавыйны» – 23-е (з 26). Напэўна, варта было спевакам паяднацца і выставіць адзіную беларуска-яўрэйскую песню, яна б каціравалася вышэй. З аднаго боку, «Еўравізія» – шумнае, неабавязковае шоу. З другога… «калі зоркі запальваюць…» Ну і г. д.

Вольф Рубінчык, г. Мінск

14.05.2017

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 15.05.2017  02:11