Tag Archives: Михаил Трейстер

М. Зверев. Размышления разных лет

И снова – отрывки из записей Михаила (Иехиэля) Зверева, знакомого нашим читателям по публикациям о довоенных Паричах (здесь и здесь), по рассказу о своих приключениях в годы войны.

М. Зверев в конце 1980-х гг. (Минск). Он же в 2001 г. (Чикаго) с сыном Володей-Даном, жителем США

09.05.1991. В Паричах. Могила моего отца Исаака (Иче), который умер в 1936 году, не сохранилась. Часть еврейского кладбища после войны вспахали и разорили.

И я, его сын Зверев Михаил (Ехиел), взял земли из кладбища и всыпал в могилу моей мамы, второй жены отца Зверевой Ланы Ехиелевны. Похоронена в Минске на Восточном кладбище.

21.02.1994. В понедельник в метро видел певца Вуячича. Я подошёл, сказал, что песню «Идише маме» он спел неплохо, но без еврейского колорита. Он ответил: «А как могло быть иначе?» Я возразил. Больше он ничего не ответил.

В обществе (Минском объединении еврейской культуры им. Изи Харика – В. Р.) бываю, каждый вторник – клуб любителей шашек и шахмат. Обещают ходить, но люди, евреи очень инертны.

21.04.1994. Вот моя мысль о жизни. Жизнь на Земле без человека – это не жизнь. Земля пуста, она вне сознания человека. Луна без человека – это безжизненное тело, ничего там нет. Значит, именно человек создаёт жизнь на Земле, а возможно, со временем создаст и на других планетах (Марс, Юпитер и т. д.). Значит, жизнь человека связана с жизнью Земли.

04.05.1994. Евреи уезжают. Я об этом думал около 30 лет назад, думал о Родине – родине предков, но я почему-то здесь. Всё противоречит моему желанию и интересам. Странно.

Часто, видимо, это бывает как у людей, так и у целого народа.

10.05.1994. Прошла Пасха еврейская, польская и русская. Бывшие коммунисты сейчас увлекаться стали религией. Что это – неверие в себя, в народ? Идёт процесс выдвижения кандидатов в президенты республики БССР – уже выдвигаются Новиков, Кебич, Шушкевич, Лукашенко. Кто пройдёт?

На 9 мая я уехал в Бобруйск, а затем в Паричи. На этот раз у могилы и памятника погибшим евреям никого из приезжих евреев не было. Был один я и Позин Яша с Аней, брат его, Соня Горелик из Паричей. Почти все евреи уехали. У памятника был председатель местного совета д. Козловка, машина с венками и несколько человек. Народ не пришёл – ни евреи, ни белорусы.

Они возложили венки, поговорили о дне победы, и мы уехали в Паричи. Паричи, моя Родина… Я с удовольствием приезжаю. Чувствую себя здесь полным сил – душевных и физических. Я был в доме, где родился, прошёлся по огороду, саду. Дом разрушен совсем. Два-три года тому назад сгорел. Виноваты квартиранты, которые приехали с севера. Все вещи горели. Дом не восстанавливается, нет средств у хозяев Френклах (молодых – старики умерли). Они всегда были бедны, очень бедны. Дом наш моя мать не продала им, а отдала за малые деньги, которые они выплачивали несколько лет, но полностью не выплатили.

М. Зверев рядом со своим домом по ул. Маяковского и у реки (фото А. Астрауха, май 2009 г.)

Я взял землю у дома, снял номер дома 1 по ул. Маяковского, был и другой № 1 – 60-летней давности. Был на еврейском кладбище, которое в 1945-46 гг.. распахали жители соседней деревни Высокий Полк. Распахали и могилу отца моего, который умер около 1935 г. Я взял горсть земли на кладбище, чтобы условно похоронить на могиле матери, увековечить память об отце. Я это сделаю.

Кладбище в запустенье. Многие медальоны памятников повреждены, многие памятники заброшены. Уехали почти все евреи в США, Израиль, многие не приезжают совсем на могилы предков. В Паричах остались четыре смешанных белорусско-еврейских семьи. Паричи – маленький Париж, как я всегда называю. Клейнер Михаил написал «Паричский вальс». Его надо петь и танцевать. Я разговаривал со многими паричанами, с моим учителем математики Барановским Альфредом.

У ограды кладбища, на паричской улице (фото А. Астрауха, май 2009 г.)

22.05.1994. Кант говорил: «Философия может дать внутреннее удовлетворение». Я это подтверждаю. Я люблю философствовать, и она приносит удовлетворение и радость потому, что я мечтаю о хорошем будущем для себя, своих детей и людей.

И ещё жизнь прекрасна потому, что можно путешествовать. Я всю жизнь любил путешествовать: убегал из дома на целый день с друзьями, когда был маленький, убегал из детдомов, детприёмников, любил командировки, когда работал, сейчас часто езжу в Паричи, Бобруйск, Копыль. Ездил в Новосибирск. Хочу съездить в Израиль, Париж. В США я уже побывал у сына. Я очень люблю природу, люблю бродить по лесу, собирать грибы, ягоды, клюкву.

Вообще, человек большой дурак в том, что он отдаляется от природы, уничтожает её. Если современный человек не найдёт нить природы, он погибнет. Если он будет благоразумен, то он постарается найти ту середину, когда и человеку хорошо, и природе.

Мне исполнилось 65 лет. Можно сказать, что жизнь позади, но и есть ещё жизнь впереди, если жить разумно, рационально, заниматься бегом, гимнастикой, ходить в баню, не забывать жену и женщин. Забудешь женщин – жизнь мужчины закончена. Мужчина становится стариком.

09.06.1994. Был 15 дней в Копыле, с 24 мая до 7 июня. Погода была холодная, дождливая. В городе всё дорого – дороже, чем в Минске. Вскопал лопатой землю. Посеял лук, огурцы, помидоры, чеснок, морковь, бураки. Рассада дорогая.

Немного облагородил сад, двор. Нашёл, кажется, покупателя на полдома. Договорился с ФОКом (председатель Рыбак) о купле или продаже своих полдома. Но ему верить трудно.

Топил грубку, было холодно в доме. Работал с удовольствием, чувствовал и чувствую себя хорошо. Не уставал. Питался скромно… Ходил в баню – 600 р., мылся холодной водой.

Сад, огород – это прекрасно. Дом деревянный – это здоровье. Я в Копыле жил и живу почти один. Никто не помогает и не приезжает. Я чувствую себя, как в детстве, отрочестве в Паричах. Мысли чистые, читается хорошо, нет спешки в работе. Но одно сложное чувство на душе. Трудное, непонятное время. И чувство одиночества…

Дом в запустенье – как в «Вишнёвом саде». Сервант старый отдал в краеведческий музей в 1992 г. Приходила зав. музеем, попросила его для уголка еврейской семьи, что оформит актом от семьи Левиных. Но этого не сделала.

В Копыле горсовет поставил монумент погибшим евреям – половина жителей Копыля погибла в гетто от немцев, полицаев, украинцев и литовцев.

Был у одной партизанки, она находилась в гетто, но удостоверения не дают. Надо выяснить у [Феликса] Липского (в 1990-х – президент всебелорусской ассоциации евреев – бывших узников гетто и нацистских концлагерей. – В. Р.)

19.06.1994. Звонили из Казахстана насчёт полдома в Копыле. Хотят купить.

Сегодня в парке Я. Купалы справляли юбилей – 70-летие Василя Быкова. Быков за Позняка. Он в своём выступлении сказал, чтобы белорусы не проспали. Это единственный случай получить президента и независимость.

Встретил Якова Гутмана. Он опять в Беларуси, живёт уже в США. Взял телефон. Потом пошёл в баню.

19.09.1994. Землю из Паричей, с кладбища еврейского, я подсыпал в могилу матери. Надо сделать надпись: «Зверев Исаак Файвелевич, 1888 года рождения. Родился в Ковчицах. Первая семья отца погибла в 1922 году в Ковчицах». Его жену и двоих детей убили (как и многих евреев – 90 чел.) топором, когда они выходили из хлева. Их били по голове и они падали, убивали как скот. Это мне рассказал вторично Семён Ковалерчик, которому рассказала мать его. Семён сейчас на Сахалине.

8.05.2000. Еду в Паричи. Автобус Минск-Брагин. Шесть пассажиров.

Не живу в Паричах с 1946 года. Окончил 7 классов (во время войны не учился – работал, детдом, два детприёмника). Поступил в 7 класс. До войны 1941 г. кончил четыре класса.

В 1950 г. окончил Бобруйский автотехникум и был направлен в Молотовскую область, Красновишерский район, участок Сторожевая. Работал механиком. Потом ушёл служить в Советскую армию, работал на МТЗ. Мама одна жила в Паричах. Дому было много лет, нужен был ремонт, и мама дом продала еврею Френклаху, сама приехала в Минск. Не надо было это делать. Дом сгорел. Квартиранты оставили дом и уехали в гости, а печку, грубку не потушили.

В 1957 г. женился на Симе. Я её почти не знал…

Из трудовой книжки

В Паричах бываю каждый год на кладбище, где похоронены отец Исаак и сестра Мера.

Кладбище еврейское больше чем на половину разрушено, валяются камни-надгробия. Власти особенно не думают об этом.

Я узнал о своём дяде Липе, его судьбе. Он ушёл на фронт в 1941 г. – и всё. Жену, четырёх детей и моего отца расстреляли полицаи из Озаричей.

На могиле было всего 19 человек – 10 евреев, остальные школьники, учителя, и из Козловки председатель совхоза. Были возложены венки.

После Паричей у меня прилив сил. Приняли меня Палей и его жена Надя хорошо. У неё бабушка еврейка, отец поляк. Палей живёт всю жизнь в Паричах. У него сын живёт напротив. Хороший дом.

Палей был всю войну в оккупации. Живёт он зажиточно, трудяга. У него лошадь, собаки, большой двор, огород. В Паричах живёт его дочь.

Паричи уже давно не райцентр. Евреев всего двое-трое. Кролика дочь и Нёмы дочь. Они замужем за белорусами. В Козловке живёт Мацкова. Муж у неё был белорус – пьяница, умер. Сын вроде лечился. Это мои косвенные родственники. Рая Гершман была замужем за Гореликом Сименом. Он пришёл с войны без ноги. У них было 7 дочек.

2001. Если смотреть на прошлое, тяжёлые послевоенные годы, то мы думали о завтрашнем дне, но не серьёзно, потому что надо было выжить. Но какой-то оптимизм был насчёт будущего. Многие умные евреи уезжали.

Труд и слишком оптимистичная советская песня заменяли масло и мясо. Мы воспитывались на хлебе, картошке и яблоках. Мы все мечтали о счастливой жизни для всех, но не знали, что это такое.

01.02.2008. Всё сильно дорожает. 10, 20 и 50 р. – это уже даже не копейки, как прежде.

«Джойнт» уменьшает субсидии на еврейскую общину. Нам перестали для клуба «Белые и чёрные» давать печенье, сахар и чай. Хор при «Рахамиме» разваливается, ходит мало любителей. Мало выступаем. Газета «Авив» и журнал «Мишпоха» стали платными.

В ноябре мы с женой Бэлой снимались в фильме «Суд идёт». Снимала Москва – заработали 120 т. р. Дочь и сын не пишут и не звонят… Иногда собираю бутылки. Небольшой доход, но важный. Звонит мне паричанин Рудобелец. Собираю материал о Паричах. Почти каждый день гуляю в сквере Янки Купалы.

28.02.2009. С Николаем Рудобельцем встречаемся редко, но перезваниваемся. Работал начальником треста. У него сын развёлся и дочь развелась, она живёт в Санкт-Петербурге. Он поехал 13.02 туда.

Звонил на днях Позин Яша – тоже паричанин.

Вчера получил письмо по линии Красного Креста о моём дяде – Липе Кравцове. Его семье поставлен памятник в д. Любань Октябрьского района Гомельской области. Семью убили полицаи-белорусы в октябре 1941 г. Я добивался установки памятника семь лет – сначала от председателя геттовцев [Михаила] Трейстера, а потом от [Леонида] Левина. Герасимова Инна мне заявила: «Я бы не поставила».

09.05.2009. Ездил в Паричи. Договорился с [Александром] Астраухом. Выехали вдвоём в 7.00 в Паричи, на могиле погибших евреев были в 9.30 (мы первые). Собралось более 30 евреев. Поехали в деревню Любань. Встретились с сестрой Фёдора Ахроменко. Поговорили о моих погибших родственниках. Сестра Фёдора рассказала, как убили жену Липы Кравцова. Она была у семьи Ахроменко, периодически пряталась. Её убили, когда она выходила. Её настигла пуля полицая, когда она находилась у места рубки дров.

Встреча на братской могиле в Паричах 9 мая 2009 г. (фото А. Астрауха)

Детей и отца Кравцова полицаи убили (расстреляли) в их доме и забрали всё их имущество, увезли на трёх повозках. Угнали корову.

Надо обо всём этом написать подробнее…

Подготовил к публикации В.Р.

Опубликовано 24.11.2017  00:31

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (55)

Цёплы (+18 паводле Цэльсія) шалом пасля незразумелага майскага снегу! Ажыла прырода, адгрымелі фанфары Дня Перамогі, Лаг ба-Омер падкраўся непрыкметна.

9 мая традыцыйную цырымонію на «Яме» вёў новы старшыня Саюза беларускіх яўрэйскіх грамадскіх аб’яднанняў і абшчын Уладзімір Чарніцкі. Здаецца, у цэлым усё было няблага, з удзелам новага ж ізраільскага пасла… Гэта праўда, што без пары прамоў можна было абысціся. Свята «са слязьмі на вачах» атрымалася, я не адчуў «победобесия», пра якое тут разважае экс-дэпутат Вярхоўнага Савета Павел З. Дальбог, мне няўцям, чаму не варта адзначаць 9 мая ў Беларусі. Няўжо толькі таму, што гэты дзень адзначаюць Лукашэнка ды Пуцін? Дык ім уласціва і дыхаць – нам перастаць дыхаць паветрам?

Агулам людзей да «Ямы» прыйшло багата (ажно вышэйзгаданы пасол здзівіўся), але ветэранаў было ўжо зусім мала. Напярэдадні ў сталіцы памёр Міхаіл Трэйстэр, ураджэнец Віцебска, былы вязень Мінскага гета і канцлагера СС на вул. Шырокай, партызан… Ён пражыў 90 гадоў і 1 дзень. Не раз сустракаў М. Т. на Інтэрнацыянальнай, 6 у памяшканні МОЕКа яшчэ ў 1990-х гадах, бачыліся і пазней, размаўлялі па тэлефоне. Казаў, што газета «Анахну кан» патрэбная, на фельетон пра 12 віцэ-прэзідэнтаў (апублікаваны ў пілотным выпуску) адгукнуўся так: «Считай, что мне понравилось», хоць сам быў сярод гэтых «віцэ». За словам у кішэнь старшыня Беларускай асацыяцыі яўрэяў – былых вязняў гета і канцлагераў ніколі не лез, і нездарма яго вершыкі-«матрэйкі» выйшлі асобнай кніжкай. Працытую парачку паводле газеты «Авив» (№ 3-4, 2002), дзе Міхаіл Абрамавіч з лета 2004 г. быў членам рэдкалегіі:

ПЛАТНОМУ ПАТРИОТУ

Бесплатно чти народ свой и конфессию

И будешь Богу во стократ любезней;

Но тот, кто превратил любовь в профессию,

Рискует заболеть дурной болезнью.

ПОЭТ В РОССИИ

Поэт в России – больше, чем поэт,

Но тех, кто «больше», там сегодня нет,

А если правду говорить об этом,

Остались те, кто меньше, чем поэты.

Яшчэ россып «матрэйкаў» (матрэек?) плюс сяброўскі шарж на іх аўтара можна ўбачыць тут.

Дзіўна, але факт: апошнім часам ёсць што пачытаць і ў газеце «Берега», якая знаецца на перадруках з расійскіх, беларускіх і ізраільскіх сайтаў. У красавіцкім нумары: «З 4 па 7 верасня плануецца арганізаваць семінар Цэнтра мовы і культуры ідыш пры Сусветным яўрэйскім кангрэсе для дзеячаў у галіне яўрэйскай адукацыі з Беларусі. Паведаміць пра сваё жаданне быць удзельнікам семінара вы можаце па адрасе: iro.belarus@yandex.by або па тэл. +375(29)1938910». Можа, трох-чатырохдзённы семінар акурат станецца той іскрай, з якой разгарыцца полымя… Так ці іначай, я не назіраю іншых крокаў у бок заснавання вышэйшых курсаў ідыша ў адным з беларускіх гарадоў (ідэя была агучана амаль год таму, у 15-й серыі «Катлет & мух»).

У красавіцкім жа выпуску «Берегов» – развагі старшыні тутэйшага Іудзейскага рэлігійнага аб’яднання Рыгора Хайтовіча пра «кансалідацыю» яўрэйскай абшчыны ў Беларусі. На гэтую тэму ён разважаў і 4 гады таму, калі мы пазнаёміліся ля «Ямы» (тады бізнэсмен Хайтовіч быў яшчэ намеснікам Юрыя Дорна), а сёлета падрыхтаваў цэлую «праграму». Мяркую, некаторыя тэзісы вартыя перакладу на беларускую ды цытавання:

Выступаю за абмежаванне знаходжання на пасадзе Старшыні [Cаюза бел. яўр. грамадскіх аб’яднанняў і абшчын] двума тэрмінамі: гэта не пажыццёвая пасада, кіраўнік павінен рэальна планаваць свае дзеянні на ёй. Адной з маіх прапаноў была арганізацыя пошуку абшчын-пабрацімаў для нашых арганізацый – амерыканскія і еўрапейскія яўрэі могуць аказаць ім адрасную дапамогу, але ў гэтым можа і павінен дапамагчы Саюз…

У Беларусі можна было б стварыць Усебеларускі яўрэйскі кангрэс паводле расійскага ўзору (Расійскі яўрэйскі кангрэс). У яго ўвайшлі б найбольш аўтарытэтныя і ўплывовыя яўрэі…

Тыя, хто не з’ехаў і захаваў яўрэйскую ідэнтычнасць тут, у Беларусі – наколькі яны ўключаны ў жыццё яўрэйскіх арганізацый?.. Многія ўваходзяць у тыя ці іншыя структуры, час ад часу звяртаюцца да нас з рознымі пытаннямі і просьбамі, але сярэдні ўзрост членаў арганізацый можа перавышаць 60.

Карпаратыўныя інтарэсы асобных структур не заўсёды і не ва ўсім супадаюць з агульнаяўрэйскімі, нават у пытанні аб кансалідацыі. Яе ў Беларусі хутчэй няма…

Мяркую, гэты «маніфест» ад Хайтовіча заслугоўваў вышэйшай ацэнкі, чым выстаўленая на з’ездзе СБЯГА 9 красавіка (яго аўтар, прэтэндуючы на пасаду старшыні, сабраў толькі 6 галасоў дэлегатаў; Галіна Левіна – 22 галасы, Уладзімір Чарніцкі – 48). Большасць, відаць, па-ранейшаму жыве сённяшнім днём, не будуе перспектываў і на наступны год, не тое што на 2037-ы. А некаторыя зацыкленыя на мінулым – на «залатым веку» з мястэчкамі, кагаламі і прыкагалкамі…

Яшчэ ў свежых «Берегах» – цікавы артыкул кандыдаткі гістарычных навук Іны Герасімавай «Мястэчка Калінкавічы ў гісторыі сіянізму», раздзел з будучай кнігі. Засмуціла рэмарка: «© Цытаванне і выкарыстанне гэтага артыкула толькі з дазволу аўтара!» Паводле закона РБ ад 17.05.2011 г. аб аўтарскім праве і сумежных правах (арт. 36, п. 2), «Артыкулы… правамерна апублікаваныя ў зборніках, а таксама газетах, часопісах і іншых друкаваных сродках масавай інфармацыі, … могуць быць узноўлены шляхам рэпрадуктавання і іншага ўзнаўлення ў адукацыйных і даследчых мэтах».

«Шляхам рэпрадуктавання»

Мне цяжка ўявіць сабе іншыя мэты выкарыстання артыкула пра сіяністаў пачатку мінулага стагоддзя, акрамя як адукацыйныя і даследчыя. Дазволю сабе праігнараваць «забарону» і працытаваць колькі сказаў з тэкста І. Герасімавай у перакладзе на беларускую: «У канцы ХІХ – пачатку ХХ стагоддзя лідэрам яўрэйскай моладзі, вядомай асобай сярод яўрэйскіх настаўнікаў не толькі ў мястэчку, але і ў Маскве і Пецярбургу, становіцца пісьменнік і настаўнік іўрыта Ёсеф-Хаім Дарожка… Ён нарадзіўся ў 1869 годзе ў Калінкавічах і памёр там сама ў 1919 годзе… З імем Дарожкі звязана арганізацыя новай яўрэйскай школы ў Калінкавічах, дзе вывучаўся іўрыт. Такая школа была адчынена ў 1911 годзе, крыху раней быў створаны яўрэйскі дзіцячы сад, дзе з дзецьмі таксама займаліся іўрытам… У канцы 1911 года ў школу прыехалі выкладаць маладыя настаўнікі, якія скончылі Гродзенскія настаўніцкія курсы: Якаў Бодас, Аўрагам Слуцкі, Сара Мендліна».

Цешыць, што І. Г., дасягнуўшы паважнага ўзросту, не закінула творчасці нават пасля эміграцыі з Беларусі ў Германію (2012). Пад канец 2016 года ў Маскве выйшла яе кніга «Марш жизни. Как спасали долгиновских евреев», прысвечаная, як няцяжка здагадацца, подзвігу палітрука-партызана Мікалая Кісялёва, які ў 1942 г. вывеў з наваколля Даўгінава на тэрыторыю Расіі звыш 200 яўрэяў (старых, жанчын, дзяцей). У верасні 2005 г. Кісялёву пасмяротна надалі званне «Праведнік народаў свету». У мінулым стагоддзі «Яд Вашэм» практычна не ганараваў такім званнем службоўцаў Чырвонай арміі, бо лічыў, што ратаваць яўрэяў на акупаванай тэрыторыі ўваходзіла ў іх абавязкі (з гэтай прычыны было адмоўлена ў хадайніцтвах на карысць камандзіра атрада імя Шчорса Паўла Пранягіна). Тое, што ўрад праз Беларускі штаб партызанскага руху ў студзені 1943 г. выпісаў Кісялёву прэмію за паспяховы марш праз усю Віцебшчыну (800 рублёў), таксама магло зашкодзіць прысваенню звання. Але ж «Яд Вашэм» прыняў рашэнне, запісаўшы, што ўрад ніяк не заахвоціў героя за подзвіг.

Азнаямляльны фрагмент кнігі І. Герасімавай даступны, напрыклад, тут. Кніга каштоўная яшчэ і тым, што дадаткова развейвае міф пра татальны няўдзел беларусаў у вынішчэнні яўрэяў. У той жа час і ў самой кнізе, і на гэтым дзіўнаватым сайце трохі навязліва гучаць заявы пра тое, што І. Г. – «першаадкрывальніца» тэмы. Безумоўна, Іна Паўлаўна шмат зрабіла для яе распрацоўкі, знайшла некаторых уратаваных, дакументы, але першым у найноўшы час пра подзвіг Кісялёва, прычым досыць падрабязна, распавёў усё-такі Аркадзь Тэвелевіч Лейзераў, доктар юрыдычных навук (1922–2007). У газеце «Авив» за ліпень 2000 г.

Тая самая публікацыя

Міжволі запрасіў чытачоў на «мерапрыемства» ў музеі Вялікай Айчыннай вайны 22 мая (прэзентацыю вышэйназванай кнігі). Што ж, такая, відаць, мая планіда ў гэтай серыі – даваць анонсы. Дык вось, у Акадэміі музыкі намячаецца канцэрт украінскіх музыкаў пад кіраўніцтвам польскага дырыжора…

Канцэрт цікавы і тым, што на ім будзе выконвацца сачыненне нашага даўняга знаёмца Дзмітрыя Лыбіна «Подых восені».

Нядаўна мяне «з залы» крытыкавалі за тое, што не вельмі добра стаўлюся да белапазіцыі. Па-першае, мне не ў кайф само слова «апазіцыя»: прымаючы яго, апаненты рэжыму заранёў згаджаюцца, што іх меншасць. Па-другое, з пераважнай большасцю публічных асоб, якія прэтэндуюць на тое, каб стаць альтэрнатывай клану Лукашэнак, у мяне чыста музычныя рознагалоссі… Звычайна гэтыя асобы проста не трапляюць у такт: маўчаць, калі трэба гаварыць, гавораць, калі трэба дзейнічаць, мітусяцца, калі трэба падумаць. Скандал вакол «Хартыі» і «Беларускага дома» – новае пацверджанне. Сумна, што цяпер ужо двое кандыдатаў у прэзідэнты 2010 г. выракліся сваіх начальнікаў штабоў (у 2015 г. Някляеў зганіў Андрэя Дзмітрыева, сёлета Саннікаў – Уладзіміра Кобеца). Калі палітык не здольны падабраць сабе надзейны штаб, як жа ён краінай будзе кіраваць?

Цікавыя норавы не толькі на істэрычнай «Хартыі», а і на больш прыстойным «Белпартызане»: частковы рэрайтынг майго тэкста detected. Гл., напрыклад, пасажы пра Кнэсет i навукаёмістасць 🙂

Анансаваць дык анансаваць. Грамадзяне Украіны, здаецца, праз месяц здолеюць-такі ездзіць у Еўрапейскі Саюз без віз – праўда, толькі носьбіты біяметрычных пашпартоў, а за іх трэба плаціць па 30 еўра. Беларусі разняволенне ўласных грамадзян даецца яшчэ больш складана… Затое ў Мінску 30 мая пачнецца чэмпіянат Еўропы па шахматах з сотнямі ўдзельнікаў (і ўдзельніц)! Найлепшы беларускі ігрок Сяргей Жыгалка з ELO 2639 у рэйтынг-спісе толькі 51-ы, і наўрад ці здолее паўтарыць поспех Аляксея Аляксандрава, які ў 2000 г. стаў віцэ-чэмпіёнам Еўропы. З Ізраіля прыедзе звыш дзясятка гросмайстраў і майстроў, у тым ліку такія мацакі, як Максім Радштэйн, Ілья Смірын, Эміль Сутоўскі… Будзе на што паглядзець.

У гэтым жа месяцы мае быць падрыхтаваная і стужка пра беларускіх пісьменнікаў, забітых у Мінску-1937. Маладыя людзі з Акадэміі мастацтваў (рэжысёр, сцэнарыстка, аператарка) пакажуць родныя месцы творцаў, дадуць гледачам паслухаць урыўкі з вершаў і меркаванні сучасных жыхароў Беларусі пра «нерасстраляную літаратуру». Сярод чатырох паэтаў, выбраных для фільма, двое пісалі на ідышы: Майсей Кульбак, Ізі Харык. Дэманстрацыі стужкі чакаю нават з большым нецярпеннем, чым чэмпіянату кантынента па шахматах 🙂

Канкурэнцыя Беларусі з Ізраілем на конкурсе песні «Еўравізія-2017» прывяла да таго, што 13 мая «сінявокая» заняла ў фінале 17-е месца, а «жорсткавыйны» – 23-е (з 26). Напэўна, варта было спевакам паяднацца і выставіць адзіную беларуска-яўрэйскую песню, яна б каціравалася вышэй. З аднаго боку, «Еўравізія» – шумнае, неабавязковае шоу. З другога… «калі зоркі запальваюць…» Ну і г. д.

Вольф Рубінчык, г. Мінск

14.05.2017

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 15.05.2017  02:11