ЮЛІ ТАЎБІН – ПАЭТ ВЕЧАРОВАГА ЗАДУМЕННЯ

Таленавіты паэт і перакладчык Юлі (Юдаль) Абрамавіч Таўбін пражыў кароткае, але поўнае няспынных творчых пошукаў жыццё. Нарадзіўся ён 2(15) верасня 1911 г. у горадзе Астрагожску Варонежскай губерні (цяпер Варонежская вобласць, Расія) у сям’і аптэкара. У 1921 г. пераехаў з бацькамі ў Мсціслаў, дзе вучыўся ў сямігодцы. Закончыў Мсціслаўскі педагагічны тэхнікум (1931), адукацыю працягваў на літаратурным факультэце Мінскага педінстытута, але ўсім яго планам перашкодзілі сталінскія рэпрэсіі: 25 лютага 1933 г. паэт быў арыштаваны, а 10 жніўня 1933 г. прыгавораны да двух гадоў высылкі на Урал. Жыў у Цюмені, дзе працаваў загадчыкам літаратурнай часткі мясцовага тэатра. Пасля высылкі непрацяглы час жыў у Маскве. 4 лістапада 1936 г. паўторна арыштаваны і этапаваны ў Менск, дзе 29 кастрычніка 1937 г. выязная сесія ваеннай калегіі Вярхоўнага суда СССР прысудзіла Юлія Таўбіна да вышэйшай меры пакарання. У ноч на 30 кастрычніка Ю. Таўбін у ліку 26 беларускіх літаратараў быў расстраляны ў двары турмы НКУС. Рэабілітаваны па першай справе 24 жніўня 1956 г., па другой – 29 ліпеня 1957 г.

Ю. Таўбін

Паэтычны талент Ю. Таўбіна раскрыўся яшчэ ў перыяд яго навучання ў сямігодцы – першыя яго вершы ў 1926 г. надрукаваў часопіс “Маладняк Калініншчыны” (г. Клімавічы). З таго часу малады паэт уваходзіў у Амсціслаўскую літаратурную студыю, актыўна публікаваўся ў самых розных перыядычных выданнях. Асабліва плённым для яго быў перыяд 1930–1932 гг., калі ў Ю. Таўбіна адна за другой убачылі свет 5 кніг. У першую з іх – “Агні” (1930) – увайшлі вершы 1926–1929 гг. І хоць крытыка ўспрыняла кнігу неадназначна (адна з рэцэнзій на яе мела назву “Агні, якія не гараць” [2]), сам паэт быў вельмі ўзрушаны яе з’яўленнем. З думкай пра наступныя творчыя здзяйсненні ён напісаў верш пад назвай “Мая другая кніга” (датаваны 12-13-V 1930), у якім пісаў пра сваю наступную кнігу як пра ўжо здзейснены факт: “Яна [песня – В. Ж.] ідзе за мной – / І зброя, і ратунак, / Яна – адзіны мой / Краіне пачастунак. // Я без яе – гультай, / Апошні маталыга… / Наборшчык! Набірай / Хутчэй другую кнігу” [7, с. 73–74]. Гэты верш даў назву зборніку Юлія Таўбіна “Мая другая кніга”, які, паводле аўтарскай задумы, павінен быў аб’яднаць пад адной вокладкай творы, напісаныя з восені 1929 па восень 1930 г. Аднак згаданы зборнік выйшаў пазней, чым разлічваў паэт, – у траўні 1932 г. – і насамрэч з’яўляўся ўжо не другой, а чацвёртай яго кнігай: за гэты час паспелі ўбачыць свет не запланаваныя раней зборнікі “Каб жыць, спяваць і не старэць” і “Тры паэмы” (абодва 1931), творы ў якіх аб’яднаныя паводле ідэйна-тэматычных і жанравых прынцыпаў. Асобным выданнем у Менску выйшла паэма “Таўрыда” (1932).

Вокладка кнігі “Таўрыда” (ілюстрацыі М. Аксельрода) і ўступныя радкі – прысвячэнне Заіру Азгуру.

Юлі Таўбін – прадстаўнік урбаністычнай плыні ў беларускай паэзіі 1920–1930-х гг. Сама па сабе гарадская тэма ў той час набывала папулярнасць, аднак сярод адпаведных твораў пераважалі вершы “гараджанаў у першым калене”, што адлюстроўвалі настроі і ўражанні маладых людзей, якія ўпершыню прыехалі ў горад з вёскі на навучанне альбо працу. Большасць паэтаў “маладнякоўскай” генерацыі мела сялянскае паходжанне. Жыццё ж Юлія Таўбіна з самага нараджэння было звязана з горадам і гарадской культурай, таму яго творы выяўляюць спакойнае, без залішняй экзальтаванасці і пафаснасці, але разам з тым інтымна-даверлівае стаўленне да горада. “Плошчы гожыя”, “гарадскія праспекты”, “зломлены драўляны тратуар”, “будынка даўняга фасад”, “вітрыны і афішы”, “дзёрзкія аўто” – звычайныя рэаліі для яго вершаў. І калі, напрыклад, Язэп Пушча пісаў: “Я сын дубровы круглалістай, / Я сын сялянскіх ураджаяў” [5, с. 37], “Душой сагрэты спеў / Прынёс я вам з лясоў” [5, с. 90], то Юлі Таўбін прызнаваўся ў адваротным: “Я прыйшоў ад каменных будоў, / Ад асфальтавых сцежак і троп, / Я прынёс табе шчырасць-любоў / І ў напевах – жалезны настрой. // Я прыйшоў на прасторы палос / Палюбіць і сказаць, што я сын / Родных сэрцу лясоў і бяроз, / Краявідаў імшыстых нізін” (“Панарамы лясоў і балот…”) [7, с. 27]. (Гэтыя радкі нарадзіліся ў паэта ў ліпені 1929 г. у Самацеевічах – напэўна, Юлі Таўбін гасцяваў там у свайго сябра Аркадзя Куляшова.) Атмасфера правінцыйнага горада, які добра захаваў дух старасветчыны, але паступова ўбірае ў сябе павевы новай эпохі, тонка перададзена паэтам у невялікай лірычнай паэме “Гарадок” (1929).

З восені 1929 г. ціхі невялікі Мсціслаў у вершах Ю. Таўбіна саступае месца шумнаму сталічнаму Менску. Адно з наймацнейшых уражанняў на паэта зрабіў тады запуск трамвайнай лініі. Юлі Таўбін прысвяціў гэтай падзеі верш, у якім часткова надаў вобразу трамвая шырэйшы, алегарычны сэнс: новы для Менска транспартны сродак стаў увасабленнем нацыянальнага тэхнічнага прагрэсу: “І кожны наш дзень — / гэта новы вагон, / Нясе нас у гэткія шыры, / Дзе ўсё напярэдадні сонечных дзён — / Важатыя і пасажыры” [7, с. 45]. Роднасны вобраз “цягніка гісторыі”, у якім адбылася спрэчка Кандуктара з Пасажырам, прысутнічае і ў адначасова створанай паэме Уладзіміра Дубоўкі “Штурмуйце будучыны аванпосты” (ліпень – лістапад 1929).

Аднак больш арганічным для Ю. Таўбіна як паэта-ўрбаніста з’яўляецца стварэнне малюнкаў вячэрняга гарадскога пейзажу. Змрок і сцішанасць робяцца агульным фонам, на якім абвострана ўспрымаюцца многія праявы навакольнага свету, незаўважныя ўдзень, якія паэт накрэслівае яркімі штрыхамі: “Ноч над горадам. / Зоры зялёным запалкавым ззяннем / Ціха свецяцца там — / На выбоях асенніх нябёс” (“Гарадок”) [7, с. 33]. У вершы “Вечар… У горадзе вечар… Снягі пасінелі…” (1929) паэт быццам пераводзіць позірк з блізкіх яму гарадскіх рэалій (тэлефонная сець, трансфарматарная вежа, электрычнае праменне) на “бязмежныя нябёсы”, а ў фінале верша адкрывае перспектыву на бясконцы сусвет, пасярод якога горад здаецца толькі маленькай выспачкай: “Вечар… У горадзе вечар… Над горадам месяц. / А за горадам снежны прастор” [7, с. 26]. Вялікую ўвагу паэт надае і слыхавым вобразам: усё, што чуе ў начной цішы лірычны герой (“крокі па цёмных, шырокіх панэлях”, “гукі фабрычнае песні”, шум матора) у яго ўспрыманні зліваецца ў адзіную ўрбаністычную гукавую палітру.

Вечар і ноч – улюбёны час сутак Ю. Таўбіна. Нават прызнанне ў любові роднаму краю паэт пачынае словамі: “Люблю я край, дзе вечары / Ў далёкім небе сцелюць столкі” [7, с. 14]. Ноч – гэта час судакранання з Прыгожым і Вечным – калі паэт застаецца сам-насам з кнігамі і – то ў думках, то ў сне – сустракаецца і вядзе гутарку з “паэтычнымі калегамі”, сваімі папярэднікамі, сімпатызуючы і суперажываючы ім як жывым: “Я хадзіў з сляпым спявакам / На вячоркі-пагулянкі, / З Сірано дэ Бержэракам / Быў адметным дуэлянтам. // А пад ранне, ў цемры сіняй, / Пераддосвіткавым часам – / Быў з Шэнье пад гільяцінай / І канаў з Тарквата Таса” [7, с. 50].

Адметная рыса паэзіі Юлія Таўбіна – гэта яе заглыбленасць у кніжную стыхію, што выяўляецца нават у пабудове “літаратурацэнтрычных” вобразаў, метафар і параўнанняў: “Харэі і ямбы, і пругкія дактылі / Заўсёды на варце ў мяне”, “Трамвай праляцеў, як двухстопны анапест” [7, с. 51]. Разнастайныя літаратурныя і фальклорныя алюзіі дый проста згадкі пра паэтаў розных эпох і народаў дазваляюць скласці дакладнае ўяўленне пра дыяпазон літаратурных прыхільнасцяў і зацікаўленняў Ю. Таўбіна. Характэрныя ў гэтым плане ўжо самі загалоўкі твораў (“Якубу Коласу”, “Жывому Маякоўскаму”, “Сірано дэ Бержэрак”, “Пушкін”, “За Шыллерам”, “Дужы вецер і маладзік з Гётэвае аповесці”), а таксама эпіграфы (з У. Дубоўкі, Т. Кляшторнага, І. Анненскага, С. Кірсанава, А. Пушкіна, М. Ціханава). Шэраг вершаў прысвечаны тагачасным беларускім паэтам, сябрам па пяры: З. Астапенку і А. Куляшову, С. Фаміну, У. Хадыку, заўчасна памерламу П. Трусу…

Новая эпоха “вялікага пералому”, якая прыйшла на змену НЭПу, патрабавала новых настрояў, тэм, вобразаў у літаратуры і мастацтве, і на гэтай хвалі паэт у 1931 г. напісаў верш “Мой добры, мой даўні ментар”, у якім нават развітаўся з тым, што раней было для яго дарагім, блізкім, прынцыповым, – з вечарам, які ў Ю. Таўбіна набыў персаніфікацыю і названы “даўнім ментарам” і “настаўнікам маёй хады”. Цяпер паэт мусіў жыць і тварыць ужо не паводле ўласнай інтуіцыі, што абуджалася ў вечаровай цішыні, а паводле клічу новых “шырокіх шляхоў”. У той час Ю. Таўбін больш актыўна звярнуўся да паэтычнай публіцыстыкі, прычым дамінавала ў яго міжнародна-палітычныя тэматыка, як напрыклад, у вершах “Знаёмства чатырох”, “Злучаныя Штаты”, “Праклён”, “Каляндар”.

Пісаў Юлі Таўбін і для дзяцей – прычым як адзін (“Зімовае”, “Петрык-цыганёнак”, “Пра ўдалога Янку”, “Гарыбальдзі і П’еро”), так і ў суаўтарстве з сябрамі Змітром Астапенкам (“Пра мядзведзя Самуся”, “Агацін тата”) і Аркадзем Куляшовым (“Байка пра Зайку”). У некаторых вершах маладыя паэты спрабавалі вачыма дзіцяці зірнуць на такія “дарослыя” праблемы, як, напрыклад, п’янства: “Быў у Агаты / П’яніца-тата. / Дома не начуе — / Ходзіць у піўную. / А на заводзе / Толькі працы шкодзіць. / Пасьля ночы п’янай / Не ўстае ён рана. / Гудок гудзіць, / А тата сьпіць. / Крычыць Агата: / “Уставай, тата!..” / А тата ў дванаццаць / Выходзіць на працу / З цяжкой / Галавой” [1, с. 192].

Дзякуючы творчаму тандэму Таўбіна і Астапенкі на старонках часопіса “Іскры Ільіча” ў 1929 г. з’явіўся легкадумны і гультаяваты, але здольны вучыцца на сваіх памылках персанаж – “слаўны хлопчык” Клім Качкін, які выступаў і героем, і аўтарам гумарыстычных вершаў. Пад гэтым псеўданімам сябры-паэты апублікавалі творы “Брыгада Ганкі і новыя санкі”, “Як яны рака злавілі”, “Разумны Клім” і інш. Калі ж да гэтага паэтычнага дуэту далучаўся і Аркадзь Куляшоў, творы падпісваліся псеўданімам Язэп Качкін. Тут адчуваецца відавочная іронія ў дачыненні да папулярнага ў той час расійскага камсамольскага паэта Іосіфа Уткіна (1903–1944), чые імя і прозвішча нашыя паэты дасціпна пераклалі на беларускую мову.

Мастацкім перакладам Юлі Таўбін займаўся з 1928 г. Спачатку аддаваў перавагу творам на рускай (У. Маякоўскі, А. Безыменскі, С. Анісімаў, А. Чэхаў), украінскай (Л. Скрыпнік, Г. Міхайлец, М. Чумандрын), польскай (А. Лемеш), яўрэйскай (І. Харык) мовах. Вывучыўшы ў педыінстытуце нямецкую мову, Ю. Таўбін пачаў звяртацца да творчасці Ёгана Вольфганга Гётэ і Генрыха Гайнэ. Апошні так захапіў, што беларускі паэт падрыхтаваў цэлы зборнік яго вершаў. Калі б Ю. Таўбін не быў арыштаваны і зборнік выйшаў, гэта было б першае выданне твораў Г. Гайнэ па-беларуску. Але тым перакладам было наканавана праляжаць у архіве шмат дзесяцігоддзяў, пакуль іх не знайшоў і не апублікаваў у гістарычна-літаратурным зборніку “Шляхам гадоў” (1990) Уладзімір Сакалоўскі. Як зазначыў аўтар публікацыі, “Калі большасць беларускіх перакладчыкаў страчвалі ад таго, што перайначвалі Гайнэ на свой манер, набліжаючы яе да беларускай сістэмы вершаскладання – абеларушвалі, то Таўбіна можна папракнуць толькі ў адваротным: ён так моцна набліжаецца да Гайнэ, аддаляючы яго ад беларускай паэтычнай стыхіі, што часам паэт робіцца нялёгкім для беларускага ўспрымання” [6, с. 226]. Сярод перакладзеных Ю. Таўбіным вершаў Г. Гайнэ – такія сусветна вядомыя творы, як “Лёрэляй”, “Вестка”, “Гады праходзяць, прыходзяць…”, “Нявольніцкі карабель” і інш. Вялікая заслуга Ю. Таўбіна – у тым, што ён перакладаў, арыентуючыся цалкам на нямецкі арыгінал, не стараючыся запазычваць вобразы і звароты, якія сустракаюцца ў здзейсненых раней перакладах на рускую мову.

Як бачым, творчы ўзлёт Юлія Таўбіна быў імклівым, хуткаплынным, але надзвычай плённым. Малады творца знаходзіўся ў стане пастаяннага пошуку і самаўдасканалення – мала таго, ён спяшаўся жыць і сталець, нібыта адчуваючы, што пражыць яму наканавана нядоўгі век. “Маладосць наша крыгай растала. / Палюбілі мы свет без акрас. / Рэчаісная сціплая сталасць / Спатыкае настойлівых нас” (“Сталасць”) [7, с. 76], – напісаў паэт, калі яму было ўсяго 19. У кантэксце верша, аднак, прысутнічае не лірычнае “я”, а “мы”, і ранняя сталасць выступае як калектыўная якасць, як адзнака цэлага пакалення, якому давялося жыць у неспакойны час нялёгкіх гістарычных выпрабаванняў (“Наша сталасць – ад працы і боек, / Наша сталасць – ад бацькаўскіх крат…”). Аднак ці прадчувала тагачасная моладзь, што, нягледзячы на свой шчыры працоўны энтузіязм, таксама будзе кінутая ў пякельныя жорны сталінскіх рэпрэсій? Падобна, што ў Юлія Таўбіна нейкае падсвядомае трагічнае прадчуванне ўсё ж было. У 1932 г. ён напісаў аб’ёмны верш (фактычна невялікую паэму) пад назвай “Смерць”, у якім распавёў пра сваё жаданне – “Каб адчуванне жыцця ніколі мяне не пакідала, – / Поўнае і шматкаляровае, / як вясёлкавы паўкруг” [7, с. 141]. З верша бачна, што менавіта адчуванне немінучай смерці (незалежна ад таго, хутка ці няхутка яна адбудзецца) падштурхоўвала паэта, з аднаго боку, спазнаваць усе радасці жыцця, а з іншага – паспець зрабіць паболей. “Хочацца бегчы навыперадкі з трамваямі, / Поўна думак, / вынашаных і нявынашаных” [7, с. 147].

Так атрымалася, што верш “Смерць” (“Чырвоная Беларусь”, 1932, № 17) стаў адным з апошніх твораў паэта, апублікаваных пры жыцці ў беларускай перыёдыцы. На пачатку 1933 г. Юлі Таўбін яшчэ здолеў падаць голас са старонкі “ЛіМ’а”, распавёўшы пра свае творчыя планы: «У 1933 годзе хачу дапісаць даўно пачатую вершаваную аповесць “Доктар Батурын”. Хачу напісаць некалькі вершаў, што даўно ў мяне насьпяваюць. Выйдзе кніга “Лірыка. Эпас”. Буду перакладаць ангельскіх і нямецкіх паэтаў» [4, с. 3]. Але з-за арышту паэта ягоным марам не было наканавана ўвасобіцца ў жыццё: аповесць “Доктар Батурын” (урыўкі: ЛІМ, 1932, 6 сак.) засталася няскончанай; падрыхтаваныя да выдання кнігі паэзіі “Лірыка. Эпас” і перакладаў Г. Гайнэ не ўбачылі свет. На шчасце, рукапісы дзвюх згаданых кніг захаваліся ў архіве сумнавядомага крытыка-вульгарызатара Л. Бэндэ (Беларускі дзяржаўны архіў-музей літаратуры і мастацтва, далей – БДАМЛМ; ф. 66, воп. 1, адз. зах. 1046, 1336, 1337).

Апынуўшыся ў цюменскай высылцы, Юлі Таўбін не перапыніў літаратурную дзейнасць. З твораў гэтага перыяду (паэт пісаў тады на рускай мове) да нас дайшла паэма “Михайло” (1934) пра жыццё знакамітага вучонага М. Ламаносава. Яе рукапіс (БДАМЛМ, ф. 71, воп. 3, адз. зах. 387, 388) збярог украінскі пісьменнік Нічыпар Белаконь, які адбываў высылку разам з Ю. Таўбіным. У 1960-х гг. Н. Белаконь перадаў рукапіс Станіславу Пятровічу Шушкевічу, які збіраў усю магчымую інфармацыю пра свайго сябра маладосці. Другі асобнік паэмы захаваўся ў фондзе паэтаў Максіма Лужаніна і Яўгеніі Пфляўмбаўм (БДАМЛМ, ф. 140, воп. 2, адз. зах. 259), як і яшчэ адзін твор Ю. Таўбіна ссыльнага перыяду – паэма “Осада” (адз. зах. 258), прысвечаная падзеям Грамадзянскай вайны. Тэксту папярэднічае тлумачальная запіска М. Лужаніна (1977 г.): «Праўка аўтара. Экзэмпляр быў у рэдакцыі “Октября”, вярнуўся з рэзалюцыяй А. Суркова: “Талантливо, но рыхловато”. […]. З гэтай рэччу Таўбін прыехаў у 1935 г. у Маскву з Цюмені, так паэма і засталася ў маіх паперах». Акрамя таго, у Расійскім дзяржаўным архіве літаратуры і мастацтва (г. Масква) захаваўся рукапіс верша “Помнишь сажалку с пятнами плесени…” (ф. 619, оп. 1, ед. хр. 3350), таксама дасланы ў часопіс “Октябрь”.

Юлі Таўбін (краіні справа) на высылцы ў Цюмені, 1935 г. Побач – сябры Аляксандр Кучынскі і Змітрок Паваротны.

Юлі Таўбін марыў ізноў публікавацца, што для пісьменніка з таўром “ворага народа” было вельмі праблематычна. Тым не менш, два яго рускамоўныя вершы – “Друзьям” (“Знамя”, 1936, № 5) і “Тэдди” (“Огонёк”, 1936, № 22) – у друк усё ж трапілі. Першы са згаданых твораў напісаны ад імя вандроўніка, які чуў у свеце шмат моваў і пераканаўся, што сяброўская ўсмешка больш зразумелая за ўсялякія словы; другі верш – ад імя чалавека, які сябраваў з Эрнстам Тэльманам, старшынёй камуністычнай партыі Германіі і асноўным палітычным апанентам Гітлера, а на той момант – вязнем гестапаўскай турмы. Твор прасякнуты спачуваннем да зняволенага, надзеяй на яго вызваленне. Толькі вось наўрад ці ведала рэдакцыя “Огонька” пра адну акалічнасць, якая напраўду збліжала біяграфіі беларускага паэта і нямецкага палітыка: Э. Тэльман быў схоплены гестапа 5 сакавіка 1933 г. – амаль у той самы час, калі быў арыштаваны органамі НКУС і сам Ю. Таўбін. Так што, магчыма, верш “Тэдди” з’яўляецца не проста “дзяжурнай” праявай салідарнасці з вядомым палітвязнем-антыфашыстам, а хавае ў сабе і глыбейшы падтэкст.

Невыпадковым у такім разе выглядае і зварот Ю. Таўбіна да вершаў англійскага паэта А. Хаўсмана, адзін з якіх (“Законы Бога и людей”) успрымаецца сёння як своеасаблівае “пасланне з таго свету” [3, с. 33], прадбачанне ўласнай трагічнай пагібелі, на што звярнуў у свой час увагу вядомы даследчык рэпрэсій Леанід Маракоў: “Они грозят – иди назад, / Не то – тюрьма, петля и ад. / Как не робеть мне! / Суд их скор. / Могу ль вступить в неравный спор? / Не я построил этот мир. / Я в нем блуждаю, чужд и сир. / Хоть глупые, но господа – / Они. Их сила, их права. / А нам на Марс не улететь / С тобой, душа моя… Так впредь / Смирись и следовать сумей / Законам Бога и людей…” [3, с. 33]. “Антология новой английской поэзии” (Ленинград: Гослитиздат, 1937), куды па недаглядзе цэнзуры ўвайшлі таксама пераствораныя “ворагам народа” Ю. Таўбіным вершы У. Б. Ейца, Дж. М. Сінга, Г. К. Чэстэртана, Дж. Мэйсфілда, выйшла праз 20 дзён пасля расстрэлу перакладчыка.

Юлі Таўбін застаўся ва ўспамінах сяброў і знаёмых як сардэчны чалавек з прыветлівым лагодным тварам і, акрамя таго, “чалавек надзвычай таленавіты” з “выдатнай здольнасцю да хуткага асваення замежных моў”, “цудоўны майстар беларускага верша” [8, с. 2]. І застаецца толькі здагадвацца, як бы ён мог узбагаціць беларускую культуру, калі б яго лёс не склаўся так трагічна.

Зборнічак Ю. Таўбіна (Мінск, 2017)  

P. S. Нядаўна ў серыі “Паэты планеты” выйшла кніга выбраных твораў Юлія Таўбіна, укладзеная Андрэем Хадановічам. Пад адной вокладкай выйшлі вершы, паэмы, пераклады з Г. Гайнэ. Некаторыя з гэтых твораў пасля смерці аўтара не перавыдаваліся. Ёсць і зусім эксклюзіўныя рэчы – напрыклад, два рускамоўныя вершы, дбайна пераствораныя ўкладальнікам на беларускую мову. Кніга ўпершыню была прэзентавана 1 верасня 2017 г. падчас адкрытай лекцыі А. Хадановіча пра жыццё і творчасць Ю. Таўбіна ў рамках праекта “(Не)расстраляная паэзія”.

Лекцыя А. Хадановіча, прысвечаная Ю. Таўбіну

Літаратура

1. Астапенка, З., Таўбін, Ю. Агацін тата: [Верш] / Астапенка, Таўбін // Arche. 2002. № 2.
2. Кабакоў, Н. Агні, якія не гараць / Н. Кабакоў // Маладняк. 1931. № 6-7.
3. Маракоў, Л. Шасцёра на фотаздымку / Л. Маракоў // Роднае слова. 1999. № 5-6.
4. Пісьменнікі і крытыкі ў 1933 годзе: Юлі Таўбін // ЛіМ. 1933. 28 студз.
5. Пушча, Я. Збор твораў. У 2 т. Т. 1. Вершы, паэмы, артыкулы. 1922–1930 / Я. Пушча. – Мінск: Маст. літ., 1993.
6. Сакалоўскі, У. Невядомыя пераклады Юлія Таўбіна / У. Сакалоўскі // Шляхам гадоў: Гіст.-літ. зб. – Мінск: Маст. літ., 1990.
7. Таўбін, Ю. Вершы / Ю. Таўбін. – Мінск: Беларусь, 1969.
8. Шушкевіч, С. Слядамі паэта // Святло Кастрычніка (г. Мсціслаў). 1967. 28 кастр.

* * *

Віктар Жыбуль – кандыдат філалагічных навук, вядучы навуковы супрацоўнік БДАМЛМ. Яго артыкул пра Ю. Таўбіна ўпершыню з’явіўся ў мінскім часопісе “Роднае слова” (№ 9, 2011) – акурат да 100-гадовага юбілею расстралянага паэта. У 2017 г. аўтар дапоўніў свой артыкул спецыяльна для belisrael.info. Раім таксама прачытаць артыкул В. Жыбуля “Невядомы верш Юлія Таўбіна” (2016).

Мы б хацелі дадаць, што першая публікацыя Ю. Т. адбылася, найхутчэй, у часопісе “Беларускі Піонэр” (№ 4, 1925, с. 12). Нататка “Трэба падцягнуцца!” з Мсціслава была падпісана “Ю. Гаўбін (Вуч. 7 клясы)”, aле з верагоднасцю 99% гэта наш герой. Тым болей што пачыналі друкавацца ў гэтым часопісе і іншыя паэты, “народжаныя Кастрычнікам”: З. Півавараў (№ 6, 1925, с. 10, 21), В. Маракоў (№ 8, 1925, с. 11).

Апублiкавана 09.11.2017  18:33