Tag Archives: Алексей Чернушевич

Вольф Рубінчык. Гросмайстар Анатоль Карпаў і Беларусь

Ад аўтара. Публікацыя з’явілася на сайце газеты «Новы час» 5 чэрвеня 2021 г. Для belisrael я трохі дапрацаваў артыкул.

***

У мінулым месяцы, а дакладней, 23 мая, грукнула 70 год Анатолю Карпаву. Гэта 12-ы чэмпіён свету па шахматах (у 1975—1985 гг.), наступнік Роберта Дж. Фішара і папярэднік Гары Каспарава… Выдатны гулец і даволі супярэчлівая асоба; дзеяч, якога прылашчваў Леанід Брэжнеў, дый цяперашнія ўлады Расійскай Федэрацыі. Шахматыст не адзін год засядае ў Дзярждуме і падтрымлівае, лагодна кажучы, спрэчныя ініцыятывы, кшталту анэксіі Крыма.

Фота 2015 г. з kremlin.ru. У маі 2021 г. Пуцін узнагародзіў Карпава ордэнам«за вялікі ўклад ва ўмацаванне расійскай дзяржаўнасці, развіццё парламентарызму і актыўную законатворчую дзейнасць»…

Як бы ні было, Карпаў валодае каштоўным досведам: паўстагоддзя ён навідавоку, і цэніць яго не толькі афіцыёз.

«Эпоха савецкіх шахмат, Анатоль Карпаў вядомы нават далёкім ад шахмат людзям савецкага пакалення. А тым, хто маладзейшы, карысна пачытаць пра яго ў вікіпедыі. З майго пункту гледжання, ягоная гульня вылучалася неверагоднай логікай, глыбінёй і ўпартасцю ў абароне… Ужо шмат гадоў Карпаў не выступае ў сур’ёзных турнірах, а вядзе вялізную грамадскую дзейнасць. Але часам гуляе і выдае цудоўныя вынікі з гульцамі ўзроўню “топ”», — пісаў у 2018 г. брэсцкі трэнер і майстар ФІДЭ па шахматах Уладзіслаў Каташук з нагоды «Кубка Карпава» ў горадзе над Бугам.

Натуральна, пад юбілей у сусветных СМІ выйшла мноства матэрыялаў, прысвечаных Анатолю Яўгенавічу. Аднак у іх альбо няма «беларускага следу», альбо ён амаль не прасочваецца. Між тым біяграфія славутага гросмайстра, ураджэнца расійскага Златавуста, шмат у чым знітавана з Сінявокай.

Пачаць з таго, што трэнер, які, бадай, і вывеў А. Карпава на чэмпіёнскую арбіту — Сямён Абрамавіч Фурман — паходзіць з Пінска (летась адзначалася стагоддзе з дня яго нараджэння). Так, ужо ў 1920-я гады сям’я Фурманаў перабралася ва ўсходнюю Беларусь, а адтуль — у Ленінград, але тым не менш…

С. Фурман і А. Карпаў. Фота публікавалася тут

Пад канец 1960-х у гросмайстра Фурмана (1920—1978) і Карпава, тады яшчэ юнага майстра, усталяваліся адносіны даверу. Пазней вучань выкажацца пра настаўніка ў тым сэнсе, што Фурман валодаў адметным падыходам да шахматнай гульні, свежым поглядам «зверху». Лічыцца, што Сямён Абрамавіч не столькі вучыў Карпава, колькі раскрываў яго патэнцыял, вёў ад дылетантызму да высокага мастацтва.

Пра два памятныя візіты Карпава ў Беларусь хочацца коратка распавесці.

1979

А. Карпаў прыязджаў у Мінск на піку сваёй славы (у 1978-м ён з вялікім напружаннем адолеў у філіпінскім матчы на першынство свету «адшчапенца» Віктара Карчнога). У снежні 1979-га ў сталіцы БССР «сышліся зоркі»: адначасова ў горадзе знаходзіліся дзеючы чэмпіён свету па шахматах, ранейшы (Міхаіл Таль) і будучы (Гары Каспараў; пра яго сувязі з Беларуссю мажліва даведацца з артыкула Юрыя Тэпера). Праўда, калі Таль і Каспараў рубіліся ў чэмпіянаце СССР па шахматах, які ладзіўся ў клубе імя Дзяржынскага, то Карпаў прыязджаў хутчэй як ганаровы госць, і крыху — як рэвізор перад Алімпіядай-1980… Яго, члена ЦК усесаюзнага камсамола, на вакзале з кветкамі сустракалі, паводле газеты «Физкультурник Белоруссии», «адказныя работнікі камсамольскіх, прафсаюзных і спартыўных арганізацый рэспублікі, а таксама вядомыя спартоўцы».

14 снежня Анатоль Карпаў быў прыняты Пятром Машэравым, кіраўніком кампартыі Беларусі, які перад гэтым (у ліпені) асабіста ўзгадніў правядзенне шахматнага чэмпіянату ў Мінску. Надоечы Карпаў распавядаў пра сустрэчу гэтак:

Я ў турніры не ўдзельнічаў, але прыязджаў у сталіцу Беларусі па сваіх справах. У адзін з дзён сустрэўся з Машэравым… І кажу: “Пётр Міронавіч, цікавасць да чэмпіянату вялізная, штодзень прыходзіць безліч гледачоў, а свайго клуба ў мінскіх шахматыстаў дагэтуль няма!” Машэраў быў чалавек вельмі рашучы і тут жа сказаў “Абяцаю, што клуб будзе!”

Гэтая частка мемуараў Карпава цалкам праўдападобная, але наступную — запісаную ім, відавочна, з чужых слоў — давядзецца аспрэчыць:

На бліжэйшым пасяджэнні Палітбюро Пётр Міронавіч узняў пытанне пра тое, што ў Мінску мае быць Палац шахмат, і прапанаваў аддаць шахматыстам толькі што пабудаваны дыхтоўны дом у цэнтры горада. Яму запярэчылі, што той будынак будавалі для пісьменнікаў.

Але ў іх ужо ёсць дом! адказаў Машэраў. Пісьменнікі хочуць палепшыць свае ўмовы, а ў шахматыстаў нічога няма.

Пасля гэтага пасяджэння Савет міністраў змяніў сваё рашэнне, і будынак аддалі шахматыстам.

Насамрэч дом на вуліцы Карла Маркса, 10, дзе ў 1980—90-х знаходзіўся Рэспубліканскі палац шахмат і шашак, ад пачатку будавалі не для пісьменнікаў. Пра тое, што ў Мінску мае быць Палац шахмат заміж старога, цеснаватага шахматна-шашачнага клуба на Змітрака Бядулі, 6, тагачасныя «вяршкі рэспублікі» былі начуты і да візіту Карпава — ім гэта шматкроць тлумачылі асабіста і праз прэсу прафесар медыцыны, старшыня шахматнай федэрацыі БССР Мікалай Місюк (1919–1990), знакамітыя майстры Гаўрыла Верасаў (1912—1979), Віктар Купрэйчык (1949–2017) і інш. Рэальна падрыхтоўка да пабудовы Палаца распачалася за нейкі час да чэмпіянату, рухалася марудна… Выглядае, дыялог Карпава з Машэравым паскорыў працэс, але будынак быў гатовы адно праз колькі год – яго ўрачыстае адкрыццё адбылося ўвосень 1985 г. Таму не будзьма ні прымяншаць, ні перабольшваць ролю расійскага чэмпіёна ў з’яўленні мінскага Палаца шахмат і шашак.

Сучасная выява Палаца шахмат і шашак, які ў ХХІ cт. ператварыўся ў Рэспубліканскі цэнтр алімпійскай падрыхтоўкі. Фота С. Зыгмантовіч, крыніца: lookmytrips.com

Трэба прызнаць, Карпаў цягнуўся не толькі да «наменклатуры». Ён паназіраў, як гулялі яго калегі ў чэмпіянаце СССР, а ўвечары выйшаў на кантакт і з аматарамі: распавёў пра развіццё шахмат як віду спорту, пра буйныя шахматныя спаборніцтвы. Таксама Карпаў падзяліўся планамі на будучыню і адказаў на пытанні слухачоў.

Карпаў другі злева; крайні справа праф. Місюк (гл. таксама тут)

На той безінтэрнэтны час такая форма камунікацыі са славутасцямі, як вечары пытанняў і адказаў, карысталася значным попытам.

Фота Дзмітрыя Церахава падказвае, што А. Карпаў меў адмысловую гутарку з В. Купрэйчыкам. Шахматысты добра ладзілі, нягледзячы на тое, што сухаваты карпаўскі стыль гульні наўрад ці вабіў імпэтнага мінчаніна. Купрэйчык (2003): «Раней Карпаў, як старшыня фонду міру, рэгулярна наведваў Беларусь. Цяпер радзей стаў прыязджаць, але кожны раз сустракаецца з аматарамі шахмат, ведае пра нашыя справы, маральна дапамагае». Карпаў (2019): «З Віктарам Купрэйчыкам я пазнаёміўся ў 1963 годзе на чэмпіянаце СССР сярод школьнікаў. Мы нават жылі ў адным нумары гасцініцы, але блізка не сышліся. Мне было тады 12 год, яму – 14, і розніца ў два гады яшчэ моцна адчувалася. А моцна пасябравалі праз тры гады ў час паездкі ў Чэхаславакію, дарма што я ўсё яшчэ быў школьнікам, а ён ужо студэнтам».

1996

Адышоў у мінулае Савецкі Саюз. Карпаў паспеў прайграць шэраг матчаў Каспараву, але і ва ўзросце за 40 заставаўся адным з лідараў сусветных шахмат (і нават чэмпіёнам свету – праўда, па «другаснай» версіі ФІДЭ). Майстар Уладзімір Палей, малады і авантурны кіраўнік Беларускай федэрацыі шахмат, які пазней эмігруе ў Швецыю, вырашыў запрасіць чалавека-легенду, каб упрыгожыць міжнародны шахматны фестываль у Мінску ды ўмацаваць свае тылы.

У цэлым план Палея спрацаваў. Па тутэйшай завядзёнцы, Карпаў не згуляў у турніры, а толькі наведаў яго; затое сустрэўся з кіраўніком краіны, падарыў яму набор шахмат і… зноў закінуў слоўца за Палац на К. Маркса, які нібыта хацелі забраць чыноўнікі.

А вось іміджавая «бітва гігантаў» – Анатоля Карпава і топ-гросмайстра Барыса Гельфанда, тады яшчэ мінчаніна – чамусь не адбылася. Карпаў згуляў паказальны матч з 17-гадовым Аляксеем Чарнушэвічам, ураджэнцам Ліды, чэмпіёнам Еўропы сярод юнакоў. Барыс Тасман пісаў у «Прессболе»: «У кожным з двух паўбліцаў маэстра меў па 10 мінут на партыю, а яго візаві па 15. Карпаў двойчы даказаў сваю перавагу, а потым, на радасць прыхільнікам Каісы, якія запоўнілі залу, пракаментаваў хаду гульні».

 

Здымкі з архіва Ігара Стральца, публікаваліся тут

Фота з таго ж архіва публікуецца ўпершыню (дзякуй І. Стральцу і Э. Харавец)

У 2012 г. А. Чарнушэвіч стаў гросмайстрам – няможна выключаць, што «карпаўскія ўрокі» дапамаглі яму.

Фестываль прыпаў акурат на 10-годдзе аварыі на ЧАЭС, і Карпаў заяўляў, што адкрые ў Беларусі філіял шахматнай школы «Дзеці Чарнобыля», ужо дзейнай у Расіі (сэнс праекта быў у тым, каб юныя шахматысты з забруджаных тэрыторый атрымлівалі дадатковыя магчымасці). Шматразовая чэмпіёнка Беларусі па шахматах Эльміра Харавец, якая тады працавала на БТ, успамінае: «Імя 12-га чэмпіёна свету, вядома, дзейнічала на ўсіх магічна. Як і фразадзеля дзяцей: вынікам знаходжання Анатоля Яўгенавіча ў Мінску сталі набытыя для школ 20 тысяч камплектаў шахмат. І галоўнае – Карпава прымалі ў вярхах”». У прэсе паведамлялася, што, апрача Лукашэнкі, маскоўскага госця прымуць прэм’ер-міністр Міхаіл Чыгір і старшыня Вярхоўнага Савета Сямён Шарэцкі, але сам госць, мяркую, зараз хацеў бы забыцца на тое…

Яшчэ Карпаў выбраўся ў Маладзечна, дзе правёў сеанс адначасовай гульні для «новых беларусаў» (згуляць з чэмпіёнам каштавала 200 USD – як для 1996 г., вялізная сума). Паўдзельнічаў у папулярным ток-шоў «Карамболь» і даў інтэрв’ю Пятру Рабухіну, які, сярод іншага, спытаўся: «Ці здаволены Вы паездкай у Беларусь?» Адказ быў такі: «Безумоўна. Тут я не першы раз. Праўда, пахадзіць пешшу па горадзе мне асабліва не даюць, у асноўным перасоўваемся на машыне. У мінулы мой прыезд удалося крыху прагуляцца па цэнтры… Уся праграма вельмі насычаная, і ўсё служыць адной мэце – папулярызацыі шахмат як сярод дарослых, так і сярод дзяцей. Я рады, што ў Мінску яшчэ захаваўся Палац шахмат і шашак, і ён выконвае сваю першапачатковую функцыю…» Карпаў згадваў візіт 1996 г., падкрэсліваючы сваю ролю ў захаванні Палаца ў Мінску, і ў інтэрв’ю расійскай газеце «Шахматная неделя» (№ 35, верасень 2004). Лукашэнка быццам бы сказаў яму: «Калі Машэраў даў, то я забіраць не буду».

А. Карпаў на фестывальных урачыстасцях. Фота з архіва І. Стральца, публікавалася тут

Пасля 1996 г. вялікі шахматыст вяртаўся ў Беларусь – напрыклад, улетку 2019 г. наведаў Салігорск. Не без уплыву Карпава ў другой палове 2000-х на нашых землях пачала развівацца праграма «Шахматы ў турмах». Але ж гэта, напэўна, ужо іншая гісторыя.

Вольф Рубінчык, г. Мінск

wrubinchyk[at]gmail.com

PS. Гісторыю ўзаемаадносін А. Карпава з Беларуссю пасля 1996 г. хай пішуць іншыя – мне ўжо не вельмі цікава. Асабліва пасля таго, як пачуў выказванні Карпава ў нядаўняй перадачы «Познер», маўляў, СССР – адзіная краіна ў Еўропе, якая выстаяла перад «фашысцкай машынай» (Брытанскія астравы – не Еўропа?), Сталін для яго – са знакам «плюс», і г.д.

З аднаго боку, гросмайстар услаўляў шахматы, з іншага, cваімі сервільнымі паводзінамі бурыў/бурыць імідж гульні – і, мажліва, другі бок якраз пераважае. Прынамсі я б зараз не сеў гуляць у сеансе з Карпавым нават задарма (ну, хіба калі б арганізатары моцна папрасілі). Пару-тройку яго старых кніг захоўваю, а набываць новыя няма ахвоты.

В. Р.

Апублiкавана 07.06.2021  17:39

Двадцать лет спустя не по Дюма

И вновь ныряем в прошлое… На этот раз – в 1999 год, оказавшийся по-своему удачным и для нашего автора Юрия Яковлевича Тепера, и для многократной чемпионки Беларуси по шахматам Натальи Валерьевны Поповой, ныне больше известной в качестве самого опытного тренера минской «Школы шахмат ФИДЕ» и квалифицированного арбитра (судила, в частности, женчемпионат страны 2019 года). Итак, две заметки Ю. Тепера, а затем очередная с ним беседа.

ВЫСТУПИЛИ ДОСТОЙНО

С 29 марта по 4 апреля состоялся шахматный турнир первенства республики среди вузов. Среди многочисленных участников была и команда нашего университета. Предыдущий аналогичный турнир проводился в 1995 году, тогда команда Белорусского государственного педагогического университета сумела занять почётное пятое место. За прошедшие годы состав сборной значительно обновился – завершили учёбу опытные бойцы Наталья Попова, Сергей Корчицкий, Елена Цатурян. Найти такой же сильный состав было трудно, поэтому мы все с волнением ждали главный старт года. В результате среди 20 участников мы заняли 9-е место. Сейчас, когда все волнения уже позади, кто-то скажет, что можно было бы сыграть и лучше. Действительно, от команд Гомельского технического университета и Белорусской сельхозакадемии (Горки), которые заняли 7-8-е места, мы отстали на 0,5 очка, кстати, у БСХА мы выиграли со счетом 3,5:2,5. Тем не менее мне, как тренеру, не в чем упрекнуть шахматистов. Они самоотверженно сражались, не жалея своих сил. Настоящим лидером проявил себя капитан команды Сергей Богданович (магистратура), выступавший на второй доске. Успешно выступил на третьей доске первокурсник Александр Шостак (матфак), который победил в четырёх партиях. Самая опытная шахматистка Екатерина Кирнос заключительные партии провела больной. Это, однако, не помешало ей набрать в 4-х партиях три очка. В активе Кати ничья с сильнейшей шахматисткой турнира Тетенькиной (БГУ). Изо всех сил старались помочь команде Александр Новик (спецфакультет социальной педагогики и практической психологии), Елена Шинкаренко (деффак) и Владимир Никитинский (магистратура). Надеюсь, Новик, игравший на первой доске, прошёл в турнире прекрасную школу, ведь среди его соперников были игрок первой всемирной сотни А. Александров и международный мастер А. Чернушевич. Качели швейцарской системы заставили нашу команду играть против трёх сильнейших команд: Академии физического воспитания и спорта (1-е место), Белорусской государственной политехнической академии (2-е место) и БГУ (3-е).

Нам нужно найти замену ветеранам команды Кирнос, Богдановичу, Никитинскому, Шинкаренко, которые, возможно, в следующем году не сумеют уже выступить за команду. Надеюсь, нам это удастся.

Ю. Тепер,

тренер команды БГПУ по шахматам.

(газета «Настаўнік», 15.04.1999)

ДОСТИЖЕНИЕ ВЫПУСКНИЦЫ БГПУ

Первенство Беларуси по шахматам среди женщин в этом году отличалось от предыдущих аналогичных турниров двумя особенностями. Во-первых, оно проводилось не в столице, а в провинциальном Пинске и, во-вторых, разыгрывались 4 путёвки на зональный турнир женского первенства мира. Возможно, для любителей спорта, которые регулярно читают газету «Спортивная панорама», это не будет новостью, но нельзя не порадовать читателей «Настаўніка» сообщением о том, что чемпионкой республики стала выпускница заочного отделения факультета педагогики и методики начального обучения, мастер спорта по шахматам Наталья Попова. Говоря о нынешнем успехе талантливой спортсменки, вернёмся на несколько лет назад. Осенью 1993 года в наш университет поступила группа сильнейших шахматистов: Сергей Богданович, Сергей Корчицкий, Владимир Никитинский, Наталья Попова и Елена Цатурян. Успехи Натальи уже тогда были очень значительными. Неудивительно, что результативность нашей сборной на республиканских соревнованиях пошла вверх, и уже весной 1995 года было завоёвано 5-е место в первенстве вузов РБ, которое является одним из самых больших успехов команды за всю её историю. Весомым был вклад в этот успех и Натальи Поповой, которая набрала в 1994 году в турнире 4 очка в 6 партиях (2-е место на доске), а в упомянутом уже турнире 1995 г. – 3,5 очка в 6 партиях на 1-й доске.

Ещё более значительных успехов Наталья достигла в те годы в личных турнирах. Так, она дважды была чемпионкой республики среди девушек до 20-летнего возраста, за что ей было присвоено звание мастера спорта. Тогда же Н. Попова отлично выступила на шахматном фестивале «Мемориал Болеславского», набрав в соперничестве с мужчинами 6 очков из 9 возможных. За этот результат ей присвоили балл международного мастера.

В дальнейшем успехи студентки факультета ПиМНО стали менее заметными по понятным причинам: Наталья вышла замуж и летом 1996 года родила сына. Пришлось перевестись на заочное отделение и значительно сократить турнирные выступления. Недостаток практики удалось в большой степени компенсировать самостоятельной аналитической работой. Турнир в Пинске, с результатов которого я начал статью, должен был ответить на вопрос, сумеет ли Наталья снова выйти в число лучших шахматисток Беларуси. Результат, как известно, превзошёл все ожидания, хотя соперничали сильнейшие. В турнире играли международный гроссмейстер, неоднократная чемпионка республики, витебчанка Раиса Эйдельсон, международный мастер из Барановичей Генриетта Лагвилава, кандидат в мастера спорта минчанка Ирина Тетенькина и ряд иных кандидатов в сборную республики. Это не смутило нашу шахматистку, которая показала замечательный результат – 9 побед и 2 ничьи без единого поражения. Г. Лагвилава, которая заняла второе место, отстала от Натальи на очко. Тогда, в апреле, было завоёвано и право участвовать в зональном отборочном турнире всемирного первенства. В промежутках между соревнованиями она успешно сдала государственные экзамены и получила диплом. Будем надеяться, знания, которые она получила за годы учёбы, помогут ей в работе тренера по шахматам в ДЮСШ-11, где Наташа сама когда-то занималась.

В зональном турнире наша выпускница сдала экзамен на высшем уровне, т. к. состав турнира был ещё сильнее, чем в национальном первенстве. К лучшим нашим шахматисткам присоединились представительницы Молдовы Анна Шустерман и Наира Агабабян, а также представительницы Азербайджана. Весь турнир наша героиня провела в группе лидеров, оспаривая два места, входящие в финал чемпионата мира, который должен состояться в сентябре в Кишинёве. На этот раз ей не повезло. Г. Лагвилава и Р. Эйдельсон сумели взять реванш за республиканское первенство, завоевав две заветные путёвки в столицу Молдовы. Наталья, набрав в 13 партиях 8 очков, поделила с Шустерман 3-4-е места, выполнив звание международного мастера. Главная причина недостаточного успеха – усталость. Но сегодня Наталья – чемпионка Беларуси, и я верю, что мы все ещё будем переживать за неё в крупных международных турнирах.

Ю. Тепер,

тренер команды БГПУ по шахматам.

(газета «Настаўнік», 17.06.1999)

Вольф Рубинчик. Газета белорусскоязычная. А на каком языке ты для неё писал, если не секрет?

Юрий Тепер. Писал я статьи на русском, потом приходил в редакцию и проверял текст, в т. ч. и точность перевода. Однажды мне не понравился перевод одной фразы, и я предложил свой вариант. Сотруднице «Настаўніка» Высоцкой предложенное пришлось по душе, и она воскликнула: «Юра, ты ж ведаеш беларускую мову, пара на ёй пісаць!» Я ответил, что есть разница между редактированием перевода и самостоятельным творчеством…

К слову, хотя за статьи гонорар и не платили, однажды мне выдали премию ко Дню печати.

В. Р. Перейдём к самим статьям. Если сравнить материал о турнире 1999 г. с материалом о 1994 г., то можно увидеть, что фамилии в них отличаются.

Ю. Т. Да, отличия есть. В. Никитинский, Е. Шинкаренко в сборную 1994 г. не попадали, хотя тогда уже успешно выступали за свои факультеты. Е. Кирнос поступила на факультет психологии годом позже и играла за команду в 1995-1996 гг.

В. Р. Поясни по поводу Поповой. В статье от 15.04.1999 говорится, что она закончила учёбу, а в следующей – что получила диплом летом 1999 г. А где ж истина объективная?!

Ю. Т. Неточность в первой статье. Наташа действительно в 1999 г. ещё доучивалась на заочном отделении. Заочники тогда за команду играть не имели права, и я к ней даже не обращался (история с Лыбиным научила). В статье «Выступили достойно» коротко рассказано о выступлениях Кирнос и Шинкаренко.

В. Р. Что тогда случилось на женской доске?

Ю. Т. После первого тура Кирнос сказала, что на следующий день играть не может (какие-то срочные дела), в 3-м туре сыграла вничью (мы тогда победили команду БГСХА 3,5:0,5). Вечером после этого тура она позвонила мне, что очень больна – то ли бронхит, то ли ангина – и не знает, когда сможет играть. Следующие два тура она лечилась. Пришлось её заменять на Шинкаренко, которая впервые выступала за команду. Ей пришлось играть с очень сильными соперниками из БГУФК и БГПА. Она им проиграла, но с витебскими медиками сумела сыграть вничью. Последние две партии играла всё же Кирнос – одолела, например, девочку из Академии музыки, не оказавшую сопротивления (подозреваю, с ней бы справилась и Шинкаренко).

Позже Лена не раз выручала меня, когда необходимо было выставлять команду на соревнованиях сотрудников. Её отец, шахматист 2-го разряда, и сейчас преподаёт в нашем университете. Как-то я его поблагодарил за то, что дочь хорошо сыграла за команду. Он ответил: «Не стоит благодарить, это ей в радость».

Особо успешным выступление команды в 1999 г. не назовёшь – 9-е место из 20. Повторилась история 1994 г.: в восьмёрку не попали и зачётных очков университету не принесли.

В. Р. Заголовком ты что-то хотел доказать?

Ю. Т. Завкафедрой, считавший себя великим шахматистом, опять произнёс несколько нелестных слов. Впрочем, его можно понять… Ответ в газете был предназначен ему 🙂 Годом позже, когда мы сумели занять 6-е место, моя статья называлась «Три ступеньки вверх». Когда я её писал, то вспомнил эти «разборки»: «что, не можете нормально выступить, очки принести?»

Думаю, ты меня понимаешь. За место руководителя секции и тренера сборной никогда не держался, но на копейки, которые платили за эту работу, никто особо не шёл. Обидно было не столько за себя, сколько за ребят, которые, как могли, боролись за честь университета.

Таких швейцарских «качелей», как в 1999 г., у нас никогда не было, если не считать 1994 г. (но в том году команда была намного сильнее – одна Попова чего стоила).

В. Р. Кстати, что думаешь о мини-дискуссии вокруг предыдущего нашего диалога? Высказались, в частности, минский психолог Леонид Левит, один уважаемый питерский автор…

Ю. Т. Отвечу словами классика. Михаил Светлов, «Стихи о ребе»: «Было страшно, / Было больно, / Было жутко / Это в прошлом, / Это отошло»

В. Р. Красиво! А всё же, как ты отнёсся к поведению Поповой в последнем туре универсиады-1994?

Ю. Т. Пересмотри мою статью выше: когда плохо относятся, таких статей не пишут.

В. Р. Лично с ней когда-нибудь играл?

Ю. Т. Один раз сыграли блицматч из 4-х партий. На втором курсе она выступала за женскую команду факультета и быстро закончила свою партию. Кто-то предложил нам сыграть матч, после четырёх партий счёт был равный. Спрашиваю: «Решающую?» – «Можем на этом и закончить, чтоб никому не было обидно». Закончили…

В. Р. И всё же, чтобы расставить точки на «і»: Попова подвела команду в 1994-м или нет?

Ю. Т. Однозначно не отвечу. Скорее нет, чем да.

Н. Попова. Скриншот с ctv.by

В. Р. Мне представляется, что теперь Наталья, член исполкома Белорусской федерации шахмат (избрана в 2017 г. и переизбрана в 2019 г.), бывает даже чересчур лояльна к своей «команде». Летом 2018 года поучаствовала в, на мой взгляд, позорном изгнании из БФШ брестского коллеги, одного из лучших тренеров страны… Но вернёмся к событиям 1999 г. В финале твоей заметки – явный намёк на то, что у команды предвидятся проблемы с составом. Как удалось решить эту проблему?

Ю. Т. В следующем году к нам поступил Сергей Михайловский на деффак (дефектологический факультет), пошли в аспирантуру Богданович и Никитинский, и благодаря этому несколько лет они выступали за университет – аспиранты имели такое право. А на женской доске играла сестра Никитинского Татьяна, поступившая на факультет естествознания.

В 2000 г. мы сумели занять 6-е место, но это уже другая история.

В. Р. Ладно, последний вопрос. Ты согласен с утверждением отставного капитана команды БГУ, что чемпионаты среди белорусских вузов были низкого уровня, своего рода «первенствами бани»?

Ю. Т. Временами такое случалось, но чаще нет. Составы команд были разные, играли и мастера. «Политех», БГУ, нархоз, академия физвоспитания между собой рубились по-страшному.

Припоминаю забавный эпизод: руководители шахсекции «политеха» Виталий Корнилович и Сергей Сплошнов хотели, чтобы Никита Майоров поступил в их вуз, но игра у него как-то не задалась, и Корнилович в сердцах заявил: «Эх, лучше бы он поступил в нархоз!» Не думаю, что Альберт Капенгут и Виктор Купрейчик, тоже участники вузовских соревнований, полагали, что оспаривают «первенство бани».

В. Р. Спасибо, «мы вас услышали» 😉 Пусть и другие услышат.

Опубликовано 23.06.2019  22:59