Tag Archives: Маргарита Алигер

Универсиада: гордость и сожаление

Вольф Рубинчик: Снова, как прошлой осенью, захотелось обернуться на четверть века назад. Что мы видим? Весна 1994 г., командное первенство Беларуси среди вузов. Заметка в минской газете «Шахматный мир», № 3, апрель: «В этом году спорт перешёл в ведение министерства народного просвещения, и тут начали твориться чудеса. Сначала была отменена система проведения соревнований и результаты предыдущих отборов… затем сроки полуфиналов и финалов были на месяц перенесены. В итоге полуфиналы были соединены с финалами, но без увеличения сроков соревнований. В результате вместо 20 в Минске играли 13 вузов. Пришлось проводить общую командную швейцарку… Шахматисты – народ изобретательный, и в конце концов им удалось в прокрустовы сроки провести турнир». Но газета газетой, а Юрий Яковлевич Тепер в то время являлся тренером сборной БГПУ (педуниверситета, а не тех «органов», о которых вы могли подумать). Кто же и поведает об универсиаде-94, как не он? Ваше слово, товарищ Тепер…

Юрий Тепер: Это был один из самых памятных и драматичных турниров. Начну с того, что у нас собрался самый сильный состав за всё время. На факультет начального образования поступила Наталья Попова, тогда ещё кандидат в мастера, сильнейшая среди молодых шахматисток республики. Вскоре она стала чемпионкой Беларуси до 18 лет, а затем получила звание мастера. С моей подачи после подготовительных курсов на филфак попал Сергей Корчицкий, кандидат в мастера по обычным шахматам (о его успехах в гексашахматах надо говорить отдельно). Усилили команду перворазрядники Сергей Богданович из Пинска и минчанин Дмитрий Денисевич, выпускник СДЮШОР-11. Они поступили осенью 1993 г., а незадолго до этого Дмитрий Лыбин, работавший у нас в университете, как-то сказал мне при встрече: «Корнеевец говорил мне, что к нам будет поступать его ученик Богданович. Халтуру Корнеевец не гонит; если уж у него разрядники, так настоящие. Думаю, его ученик твоей команде пригодится». Александр Корнеевец тогда работал тренером в Пинске.

Не всегда попадала в основной состав команды Елена Цатурян, беженка из Баку (они с мамой уехали из Азербайджана во время известных событий), но если Попову ставили на мужскую доску, то Лена достойно «закрывала» женскую. На универсиаде в тот раз было четыре мужских доски и одна женская, плюс двое запасных. В педуниверситете были и другие интересные ребята, ходившие ко мне на шахматную секцию. Они успешно выступали за свои факультеты, но на место в сборной не претендовали.

Трудно сказать, почему именно тогда собрался такой сильный состав.

В. Р. Но ведь сила спортивной команды определяется не только подбором игроков, а и моральным климатом в команде…

Ю. Т. С этим был полный порядок. Я как-то рассказывал, что назвал этих ребят «поколенье взросших на свободе в молодом отечестве своём» (слова Маргариты Алигер из поэмы «Твоя победа»). На тренировках было много шуток, веселья, чувствовалось полное отсутствие страха, в том числе перед соперниками. Все относились друг к другу очень доброжелательно, ко мне – уважительно. Попова на мои тренировки не ходила, но за команду всегда играла с удовольствием. Мы надеялись, что заканчивавший аспирантуру Дмитрий Лыбин поддержит команду во время турнира, сыграв на 1-й доске (он уже тогда играл в силу мастера).

Н. Попова, 1994; Д. Лыбин (слева) с гроссмейстером В. Гортом (фото начала 2000-х годов)

Турнир стартовал в конце марта. Аспирантуру Лыбин закончил примерно на месяц раньше, но я его всё-таки заявил в команду. Надеялись, что месяц разницы останется незамеченным, однако представитель Гомеля, с которым у нас ранее произошёл конфликт, поднял все справки – и выяснилось, что воспользоваться услугами бывшего аспиранта нам не удастся. В первом туре мы Лыбина поставили, он сыграл вничью, но после окончания матча гомельский политех подал протест, у нас забрали пол-очка, и результат с медиками получился не 3:2, а 2,5:2,5.

Но я забежал чуть вперёд.

В. Р. Каким же был состав команды?

Ю. Т. Сначала было так: 1-я доска – Лыбин, 2-я – Корчицкий, 3-я – Богданович, 4-я – Денисевич, 5-я – Попова (в следующем году Попова играла уже на 1-й доске – даже потребовала её, заявив, что иначе вообще не будет играть). Запасные – Цатурян и Игорь Афанасьев.

В. Р. А кто это, Игорь Афанасьев? «Секретное оружие»? 🙂

Ю. Т. Игорь тоже учился в аспирантуре, имел право играть. Поступил к нам где-то в 1988 г. В шахматном плане звёзд с неба не хватал, но на уровне 1-го разряда держался. Когда не хватало людей для командных соревнований, периодически Афанасьев меня выручал. На этот раз я заявил его «для порядка», был уверен, что он не понадобится. Но после того, как сняли с соревнований Лыбина, я посадил Афанасьева на 1-ю доску, чтобы не ломать расстановку.

Во 2-м туре нашим соперником была очень сильная команда экономического университета (БГЭУ, бывший «нархоз»). Неожиданно мы их победили 3:2, а особую сенсацию вызвала победа Игоря над чемпионкой Беларуси того года Ольгой Ященко. Я слышал, как Попова, то ли в шутку, то ли всерьёз, говорила: «Наш гений!» Лыбин, узнав о своём «сменщике», очень удивился, попросил поздравить и пожать руку. Но это уже было после 4-го тура, когда Игорь набрал второе очко в матче с командой Белорусского государственного университета информатики и радиоэлектроники (БГУИР, бывший РТИ).

В 3-м туре мы уверенно победили витебских технологов: 4:1. Оказались в лидирующей пятёрке. Интересно, что в 1992 г. мы проиграли команде Витебского технологического института лёгкой промышленности (ВТИЛП) с подобным крупным счётом: 1:5.

В. Р. Как же случилась подобная метаморфоза?

Ю. Т. У витебчан состав почти не изменился, только одна доска (4-я), а у нас команда изменилась полностью. Здесь можно выдвинуть две версии: 1) мои «молодые львы» (спасибо Ирвину Шоу за сравнение) сражались с таким подъёмом, что их невозможно было остановить; 2) возможно, упал уровень соперников.

Итак, мы шли в лидерах. Ничья в матче с БГУИР тоже была неплохим результатом. Мне бы радоваться успехам команды, а я отчётливо понимал, что мы залетели… слишком высоко. Играть было ещё два тура, основные претенденты на победу – команды Белгосуниверситета и АФВИС (академия физвоспитания и спорта; нынешний БГУФК). Мы ещё не встречались, и разминуться практически невозможно, а отыграться будет не на ком, турнир закончится.

Вспоминаются строчки из «Слова о полку Игореве»: «Дремлет в поле Олегово храброе гнездо. Далеко залетело! Не родилось оно на обиду ни соколу, ни кречету, ни тебе, чёрный ворон, неверный половчанин!».

В. Р. С таким переводом (это В. А. Жуковский) очень легко спутать половчан с жителями Полоцка… Я, кстати, в школе путал.

Ю. Т. Да, и у нас в школе один мой одноклассник спросил учительницу: «А кто такие половцы – они из Беларуси?» Кстати, если перенестись на 7-8 лет позже, то шахматная команда Полоцкого университета несколько лет подряд громила в белорусских универсиадах своих соперников.

В. Р. Но вернёмся к турниру 1994 г. Как закончились встречи с лидерами?

Ю. Т. Физкультурникам проиграли 1:4 (Попова взяла очко). Перед последним туром БГУ опережал АФВИС на 2 очка, и я надеялся, что для победы им хватит 3,5, а мы со старым знакомым Леонидом Левитом, руководителем команды БГУ, как-нибудь договоримся. Проигрыш 1,5:3,5 помог бы нам удержаться в первой восьмёрке – а первые восемь мест приносили очки для общекомандного зачёта спартакиады – но…

В. Р. Но?..

Ю. Т. Соперницей Поповой на женской доске была Елена Бачило, в будущем – Зезюлькина, мама Анастасии (которую представлять не надо). Попова перед последним туром отставала от соперницы на 0,5 очка, и чтобы обойти её по лучшему результату на доске, нужно было выигрывать. Возник типичный для советского времени конфликт между личным и общественным: команде-то нужна была ничья на доске Поповой…

 Корчицкий и Л. Левит. Фото с shogi.by и psycholevity.com

Команда БГУ выиграла в матче с нами первые две партии, потом Левит, который перед началом сказал «посмотрим, как сложится матч», предложил «расписать» три ничьи. Корчицкий и Богданович были согласны – при условии, что первой согласится Попова. Услышав об этом предложении, она резко заявила: «Не мешайте мне играть!» В итоге соглашение было аннулировано, и мы проиграли со счётом 0:5, откатившись на «почётное» 9-е место. Было очень обидно.

Завкафедрой физвоспитания Овсянкин был недоволен нашим выступлением и выговаривал мне: «Почему провалили турнир? Как ты готовил команду? У вас же такой сильной команды никогда не было!»

В. Р. Ты ему рассказал о турнирной ситуации, о казусе на женской доске?..

Ю. Т. Вот этого я делать не стал. Сказал только, что нам не повезло, и эта команда себя ещё покажет. Я не ошибся. В следующем, 1995-м, мы уже были в пятёрке лучших (вышли в финал – «восьмёрку», после разбития команд по зонам). Это был лучший результат педуниверситета за всё время, что я работал. В 1996-м финансовые проблемы привели к тому, что зональный турнир прошёл, а финал не стали проводить. В минской зоне мы играли с БГУ, нархозом и политехом. Чтобы выйти в финал, нужно было занять 2-е место. Перед последним туром мы отставали от нархоза, и нам нужно было обязательно выиграть этот матч. Он закончился вничью (за БГЭУ на 1-й доске играл Леонид Элькин; Поповой надо было выиграть, но она просрочила время, получилась ничья). Нашим «утешением» было то, что финал вообще не состоялся…

В. Р. Да, вот они, «лихие 90-е»!

Ю. Т. Турниры возобновились лишь весной 1999 г., когда от нашей команды уже мало что осталось – из прежнего состава играл только Богданович. Кстати, он, окончив аспирантуру, сейчас преподаёт у нас в университете и является моим постоянным соперником в первенствах вуза.

Вспоминая турнир 1994 г., я чувствую и гордость, и сожаление.

А. Жук, ректор БГПУ им. М. Танка (слева), награждает почетной грамотой Ю. Тепера, ведущего библиотекаря абонемента научной и художественной литературы отдела обслуживания библиотеки БГПУ. Минск, ноябрь 2018 г. Фото отсюда.

Восемь лет я не возглавлял вузовскую команду на республике, а в этом году меня снова «призвали», и я наблюдал за универсиадой, устроенной в СДЮШОР-11. Что сказать об уровне? Он довольно сильно упал у всех – во всяком случае, у подавляющего большинства. В 1990-х, даже в 2000-х, практически все вузы выставляли как минимум перворазрядников (кроме команд явных аутсайдеров). Сейчас команда из игроков второго разряда стала нормальным явлением. Правда, некоторые участники пишутся вообще без разрядов, а играют неплохо.

Сохранила свою силу команда БГУ, как и 25 лет назад. И у БГУИР осталась сильная команда. Кстати, в 1992 г. за Мозырский педагогический институт играл Роман Федосенко, а сейчас его дочь Рагнеда – в числе лучших шахматисток, помогла БГУИР занять 2-е место.

Конечно, команда БГПУ в марте 2019 г. выступила так себе: 16-е место из 23. Но все матчи проходили в упорной борьбе, ребята играли достойно. На 1-й доске у нас был Артур Соловенюк – музыкант (с факультета эстетического образования), 2-я – Довран Гылыжов (физмат), 3-я – Сергей Касач, сильнейший игрок команды, перворазрядник (набрал 4,5 из 7), 4-я – Виктория Плескач, имея третий разряд, набрала 5 из 7 с сильнейшими соперниками (ей присвоили второй разряд после турнира). Запасной – Александр Антоненко.

В. Р. Спасибо за рассказ. А завершу я этот материал твоими же словами из статьи «Шахматный экзамен студентов» в журнале «Шахматы-плюс» (№ 3, июнь 2004): «История этих соревнований – огромный, почти не разработанный пласт». В надежде, что он ещё будет разработан…

Опубликовано 28.04.2019  21:45

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (88)

Шалом бабіналетні! За гэтыя цёплыя дзянькі набралося думак; хочацца, як таму дзядзьку Юду ў кульбакаўскіх «Зельманцах», зайграць аб усім на свеце, і аб людзях, і аб курыцы…

Найперш – пра няспраўджаны(я) прагноз(ы). У мінулай серыі прадказваў, што мужчынская зборная РБ на сусветнай шахматнай Алімпіядзе зойме месца, блізкае да 14-га (г. зн. адпаведнае рэйтынгу). Не меў ілюзій адносна дзяржпадтрымкі шахматыстаў у Сінявокай, аднак пераацаніў якасць падрыхтоўкі, дый згуртаванасць нашай «эліты». Насамрэч гросмайстры падзялілі месцы з 25-га па 38-е, а дакладней, трапілі акурат у трыццатку. Някепскі вынік з улікам таго, што ў Батумі прыехалі амаль 200 каманд, але ж многія, нават шахблогеры, незалежныя ад тутэйшай федэрацыі, чакалі большага. Напрыклад, гросмайстар Cяргей Каспараў: «Хлопцы трапяць у дзясятку». Майстар ФІДЭ Уладзіслаў Каташук: «Прагнозы: мужчыны – 6-е месца, дамы – 5-е ў сваёй рэйтынгавай групе». Беларускі, дарэчы, не расчаравалі; «перавыканалі» каташукоўскі план, у апошнім туры вырваўшы перамогу ў ізраільцянак. Можна доўга разважаць пра тое, што і моцны пол даў бы рады, калі б у зборную запрасілі «дысідэнта» Сяргея Азарава, а не …, ды навошта пасля бойкі махаць кулакамі.

Меркаваў, што Мінск даб’ецца права на правядзенне шахалімпіяды 2022 г. – так і здарылася. Іншая рэч, ці так ужо патрэбная ў РБ тая алімпіяда, калі братання гасцей з мясцовымі аматарамі шахаў апошнім часам не бывае (у залы для гульні пускаюць толькі «сваіх», etc.). Апытанка наведвальнікаў буйнога спартыўнага сайта сведчыць пра тое, што «народ» скептычна пазірае на ператварэнне Мінска ў Нью-Васюкі; скептыкаў (50,4%, 1331 голас) амаль у 2 разы болей за тых, хто выбраў варыянт «Выдатна!» (26,9%, 709 галасоў). Ну, турбізнэс праз 4 гады заробіць сваю капейчыну, чыноўнікі & кіраўніцтва БФШ папіяраць сябе – мо і шараговым гульцам нешта перападзе. ¯\_(ツ)_/¯

А вось упартасць Расіі ў прасоўванні на пасаду прэзідэнта ФІДЭ свайго кандыдата я недаацаніў (04.10.2018 Аркадзь Дварковіч адолеў-такі Георгіуса Макропуласа з лікам 103:78). Сяргей Каракін не стаў чэмпіёнам свету, з «ПятроваБашыравым» аблажаліся, дык хоць тут узялі рэванш… 🙂

Як бы я ні ставіўся да кіраўніцтва РФ, трэба прызнаць, што ў суседняй краіне мядзведзі не блукаюць па вуліцах, а інтэлектуалам дагэтуль ёсць дзе выказацца (і дзе зарабіць – прынамсі ў буйных гарадах). Паяданне бліноў з лапаты і сумнавядомы «Баярышнік» цікавяць далёка не ўсіх. Таму, калі допіс пра калекцыю футраў з «турэмнымі татуіроўкамі», выпушчаную нейкімі расійскімі дызайнерамі, падаецца ў беларускім выданні пад загалоўкам «Іх норавы», гэта выглядае… кантраверсійна.

Фрыкаў і/або аматараў «блатной музыкі» хапае ва ўсіх краінах постсавецкай прасторы, у тым ліку ў РБ. Прыпісванне агульных балячак выключна суседзям – у лепшым выпадку, інфантыльнасць, у горшым – прапаганда. Якая таксама бывае інфантыльнай.

Некалі часцей даваў парады жыхарам Расіі, Украіны, Ізраіля, зараз – адно ў выключных выпадках. Тут бы самім пазбавіцца правінцыйнасці й хабёльства. Узяць «прасунуты» мінскі рэсурс, з якім у 2016–2017 гг. супрацоўнічаў ізраільска-беларускі сайт (гл. тут, тут…). На жаль, к лету 2018 г. «сіцідог» сапсаваўся; пачаў гнаць фуфло паражняк і захоўваць абразлівыя каменты пад матэрыяламі. Між тым у чэрвені рэдакцыя «прагнулася» перад важнай заходняй дамай і пацерла мноства каментаў з асцярожнай крытыкай на адрас В., начальніцы прадстаўніцтва Еўрасаюза ў Беларусі. Натуральна, цяпер іх не відаць, але паверце, нічога там страшнага не было.

Вас задавальняе такая селектыўная цэнзурка ў стылі пані Рамашэўскай? Мяне – не. Як і тупая «прамакееўская» шпілька ў новым тэлешоў Яўгена Перліна; маўляў, «пісьменніку-пачаткоўцу» Франсуа Аланду не спадабалася ў Мінску, а ў Напалеона было яшчэ больш прэтэнзій да Беларусі… Паслухаць можна тут на 37:34–38:34, але я б не раіў; беражыце вушы. Узровень Тарапунькі & Штэпселя ўзору 1970 года, і гэта не камплімент 😉

Агулам, паглядзеўшы сёлетнія фільмы «Лета» і «Хрусталь» (пераклад назвы намінанта ад Беларусі на «Оскара» як «Крышталь» лічу няўдалым хаця б таму, што ў такім разе ўзнікаюць асацыяцыі з аднайменным віна-гарэлачным заводам), неяк востра адчуў: няма новага пад Сонцам. І забываюцца падзеі мінуўшчыны – ужо і 1990-я, нягледзячы на прысвечаны ім пышны інтэрнэт-рэсурс, робяцца ў Беларусі легендай. Таму папрасіў чытачоў «Катлет…» узгадаць што-небудзь пра той час, асабліва пра 1992–93 гг., калі Рэспубліка Беларусь ужо была, а прэзідэнта ў ёй – surprise! – не існавала.

Слова Юрыю Тэперу (1958 г. нар.):

Некаторыя ганяць той час, а я стаўлюся да яго спакойна. Так, была інфляцыя, але і зарплаты раслі… Уклады ў ашчадкасах абясцэніліся, незразумела было, што рабіць з грашыма. Многія імкнуліся патраціць заробак адразу.

Цікава было глядзець тэлевізар – і расійскія, і беларускія каналы.

У Мінску па тэлефоне можна было званіць бясплатна, не было жэтонаў і картак.

У педінстытуце была добрая шахматная каманда. Якраз паступілі ўвосень 1993 г. Сяргей Карчыцкі, Сяргей Багдановіч, Наталля Папова, Алена Цатуран (яны ўцяклі з мамай з Баку), Валодя Нікіцінскі, Лена Шынкарэнка. Я б сказаў пра тую каманду, дый усю моладзь таго часу, словамі Маргарыты Алігер: «Поколенье взросших на свободе / в молодом отечестве своём». Была вясёлая абстаноўка, адсутнасць страху.

Нехта вырашыў, што мы не секцыя, а клуб (больш самастойнае ўтварэнне). Мы склалі статут на рускай мове, але рэктар не стаў чытаць, сказаў, што дзяржаўная мова ў нас беларуская. Прыйшлося думаць, як перакласці… Пераклалі «для птушачкі» – мо недзе ў архіве і захаваўся тэкст.

Ладзілася шмат турніраў у Палацы шахмат на К. Маркса, 10. Я ўзяў 6-е месца ў «народным турніры»; далі прыз 400 рублёў, а праязны білет каштаваў 380.

Казалі, што паўсюль быў рэкет, прадпрымальнікі баяліся нешта рабіць. Мо таму і выбралі Лукашэнку ў 1994 г. – народ спадзяваўся, што «бязмежжа» не будзе.

У 1993-м я пачаў весці заняткі па шахматах у яўрэйскіх класах школы № 132 (вёў 2 гады). З рэкетам не сутыкаўся.

Пётр Рэзванаў (1974 г. нар.):

У 1992 г. на факультэт прыкладной матэматыкі і інфарматыкі БДУ я ўжо год як паступіў, палітыкай яшчэ не цікавіўся. У галоўным корпусе БДУ быў адзін афіцыйны кніжны шапік і адзін неафіцыйны, у будынку хімфака – хутчэй, паўафіцыйны, з наменклатурай, блізкай да рэрыхаўскай бібліятэкі. Падобныя на хімфакаўскі шапікі (ці сталы) былі ў бібліятэцы імя Л. Талстога і ў інтэрнаце Інстытута культуры. Было каля БДУ яшчэ некалькі шапікаў: ва двары, уздоўж праходу, што міма ЗАГСа ідзе ад Ленінградскай да лесвіцы на праспект; адзін з іх кніжны). У квартале дзейнічаў кабельны канал «Семіраміс» з фільмамі з бліжэйшага відэапракату.

Жыццёвыя складанасці неяк мяне не чапалі: ці то дзякаваць таму бацькам, ці то таму, што познесавецкая прапаганда мяне пераканала: быць Дыягенам і жыць у бочцы – гэта крута!..

Рабіў для маці праграму, якая друкавала плацёжкі; яшчэ «банкаўскія цагліны» з «зайцоў» і нават «вавёрак» памятаю.

Зараз паўспамінаю сам (1977 г. нар.):

У пачатку 1992 г. маці на заводзе Арджанікідзэ скарацілі, яна доўгі час не працавала, але галодныя мы не сядзелі, бо айчым няблага зарабляў на мясакамбінаце і меў досыць «талонаў», без якіх мала што прадавалася ў крамах. Я ціхамірна вучыўся ў 9-м класе. У жніўні з маці на тыдзень ездзілі адпачываць у Літву (спыніліся ў Паланзе на кватэры, выбіраліся і ў Клайпеду). Межы заставаліся адкрытыя, літоўцы прымалі cавецкія рублі і даволі ахвотна размаўлялі па-руску. Тыя рублі хадзілі і ў Беларусі як паралельная валюта; «зайчыкі» з’явіліся ў канцы мая, і мы, школьнікі, з гонарам паказвалі адно аднаму новыя купюры.

У 1992–1993 гг. кнігарні, звычайныя і букіністычныя, поўніліся таннымі кнігамі – цэны на іх у параўнанні з 1990–1991 гг. не скокнулі, асабліва на перыферыі. Многа цікавага купіў у Барысаве, куды мы з маці на пару дзён ездзілі да родзічаў, у Шклове, куды мяне ўвосень 1992 г. узялі як трэнера каманды юных шахматыстаў, слабых на зрок… Апрача кніг, з паездак прывозіў плыткі; зрэшты, хапала іх тады і ў мінскіх музычных крамах. Нядорага ў той час каштавалі білеты ў тэатры; я перагледзеў амаль увесь рэпертуар «музкамедыі».

У Палацы дзяцей і моладзі, куды хадзіў «на шахматы» з 1988 г., паціху перапрадаваў тое, што знаходзіў у букіністычных, альбо мяняў на старыя манеты. Зарабляў на гэтым капейкі – вабіў сам працэс. Трэнеры глядзелі скрозь пальцы, а то і самі ўдзельнічалі. Праўда, балгарскі госць аднойчы (улетку 1992 г.) расхваляваўся, не атрымаўшы кнігу па «сваёй» цане, шпурнуў яе ў кут, а мяне абазваў, здаецца, барыгам… Тутэйшы «аўтарытэт» С. нечакана яго падтрымаў – з таго часу я згарнуў «бізнэс». Засталася толькі прыгожая купюра як напамін пра тыя гешэфты.

Цікавасць да палітыкі, моцная на рубяжы 19911992 гг., паступова згасала. Усё менш людзей выходзіла на вуліцы, і постаці зборшчыкаў подпісаў на вуліцах, гэтаксама як палкія прамовы дэпутатаў, ужо неяк не выклікалі даверу.

Трывала вера ў Захад, які нам дапаможа… Сярод таварышаў па школе і шахклубу многа было размоў пра паездкі за мяжу па лініі «дзяцей Чарнобыля», расповедаў пра замежныя дзівосы. Штогод у нашай школе № 79 раздавалі гуманітарную дапамогу – хіба ад немцаў. Аднойчы я нешта ўзяў, другі раз – не (гонар пераважыў).

У верасні 1993 г. пачаў вучыць іўрыт, неўзабаве стаў валанцёрам МОЕКа. І ў «Сахнуце», і ў МОЕКу шчэ адчуваўся энтузіязм ранейшых гадоў.

50-годдзе з дзён ліквідацыі мінскага гета (у кастрычніку 1993 г.) амаль не запомнілася. Прачытаў пра Дні памяці постфактум у газеце «Авив», якая тады прадавалася і ў кіёсках – з лета 1993 г. купляў яе ля Камароўкі. Агулам, набываў шмат газет – беларускіх і расійскіх. Давяраў ім, вядома, куды больш, чым цяпер 🙂 Версію пра перамогу дэмакратыі над чырвона-карычневымі ў кастрычніку збольшага прыняў, як і многія мае аднакласнікі. Праўда, наш ваенрук Генадзь досыць мудра спрачаўся з той версіяй – ды я і сам адчуваў, што ў Маскве нешта пайшло не так… Без радасці пазіраў у тэлевізар на кадры абстрэлу «Белага дома»; эйфарыі, як 21-22 жніўня 1991 г., не было і блізка.

Запрашаю чытачоў прадоўжыць «вечар успамінаў» 🙂 А я адсправаздачуся пра выправу ў Гродна, арганізаваную прадзюсерам Сяргеем Будкіным 7 кастрычніка г. г.

Першая прэзентацыя праекта «(Не)расстраляныя» па-за межамі Мінска прайшла не без шурпатасцей, але ў цэлым годна. Агучыў лекцыю пра Майсея Кульбака – па завядзёнцы, сёе-тое выкінуў, каліва дадаў.

Кіраўнік праекта С. Будкін і аўтар гэтых радкоў (здымкі адсюль)

Акцёрка і танцорка Яўгенія Рамановіч, адказная за «Дом46», павадзіла па пешаходнай вуліцы Савецкай. Узрадавала мяне, што дух выдатнага ідышнага паэта Лейба Найдуса (1890–1918) прысутны ў Гародні…

 

Вуліца Найдуса ў самым цэнтры горада (фота Я. Рамановіч); меню адной з рэстарацый.

 

Гаспадыня «Дома46»; танк ля царквы

* * *

Абяцаў падрыхтаваць да публікацыі на belisrael.info «Палестыну» Рыгора Кобеца, калі будзе 5 заявак. Іх паступіла ўсяго 3, ды што паробіш – не друкаваць жа палову паэмы?.. Let it be, неўзабаве перанабяру яе цалкам.

«Вольфаў цытатнік»

«На любы пункт гледжання кожны мае права. Толькі з гэтага, на жаль, плаўна выцякае права на хлусню» (Марына Ляско)

«Агулам, паўсюль, дзе ёсць выбар з двух, трэба выбіраць трэцяе» (Дзмітрый Быкаў, 28.09.2018)

«Абслугоўваеш людзей творчых. Гэта зона практычнай канфлікталогіі, зона павышанай небяспекі… Там усе гатовыя ў любы момант узарвацца, і ўсе, наогул, перакананыя, што яны – цэнтр сусвету. І гэта правільна. Напэўна, некаторы эгацэнтрызм – гэта ўмова таленту, умова творчай прафесіі. Таму добры прадзюсер мусіць быць яшчэ ў нейкім сэнсе псіхатэрапеўтам» (Аляксей Малабродскі, 02.10.2018).

Вольф Рубінчык, г. Мінск

11.10.2018

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 11.10.2018  19:38