Tag Archives: Анатолий Лебедько

Два месяцы пасля «выбараў»

Спецаперацыя 9 жніўня г. г. стала кропкай адліку для многіх грамадзян Беларусі – на жаль ці на шчасце, я не вынятак. Цягам двух месяцаў нашрайбаў паўтара дзясяткі тэкстаў, у якіх і роспач, і надзея. А таксама «светлы сум», як у напісаным па гарачых слядах (там, тут і тут).

Другога чэрвеня 2020-га злёгку пахваліў тутэйшую ўладу за тое, што ў Мінску даволі добра цыркуляваў грамадскі транспарт. Як бы не выпала мне ўзяць свае словы назад – старшыня гарсавета Андрэй Б. ужо тлумачыць народу, што «жыць стала лепей», большасць перасоўваецца на аўтамабілях, таму колькасць аўтобусаў і тралейбусаў можна мінімізаваць («разгрузім дарогі», «перанакіруем сродкі на іншыя мэты»). «Анлайнер» задаў пытанне, якое ляжала на паверхні: «Ці адпавядае павелічэнне колькасці пасажыраў у асобна ўзятым аўтобусе або тралейбусе тым [эпідэміялагічным] рэкамендацыям, якія нас заклікаюць выконваць?» Дый вожыку зразумела, што ўскосны прымус жыхароў Мінска да набыцця аўтамабіляў (метро дасягае не ўсіх раёнаў) адно ўскладніць сітуацыю на сталічных дарогах. І ў дварах…

Наймаладзейшая дэпутатка гарсавета Вольга Цесакова, 1995 г. нар., ужо колькі тыдняў просіць выбаршчыкаў, каб яны яе адклікалі, бо не бачыць сэнсу ў сваім чыне. Думаю, сэнс у любым разе ёсць – блакаваць (прынамсі спрабаваць блакаваць) ініцыятывы старшыні, якія, верагодна, ідуць «згары», ад тых, каторыя мянуюць нас «народцам», «чалавечкамі», а часам нават «авечкамі» ды «пацукамі». Ад тых, каторыя з мінулага стагоддзя не дабіраліся на працу ў грамадскім транспарце. Так, шаноўная Вольга, «інфармацыйны парадак дня з гвалтам, здзейсненым над мірнымі грамадзянамі, немагчыма перабіць рамонтам лавачак або адкрыццём новага дзіцячага садка», але, як казаў тав. Марк Аўрэлій, «калі не ведаеш, што рабіць, рабі тое, што можаш, а там хай будзе, што будзе» (merci шахтрэнеру з Брэста за напамін пра афарызм).

В. Цесакова. Фота ўзятае адсюль

Палата прадстаўнікоў (частка «парламента» РБ) абвясціла, што да 25.10.2020 збірае прапановы ад беларусаў, каб удасканаліць Канстытуцыю – такая гульня ў дэмакратыю… Неўзабаве тамтэйшы начальнік паблажліва паляпаў «простых грамадзян» па плячах, маўляў, даслалі каля 350 прапаноў за 3 дні, але сфармуляваць іх пісьменна не ўмеюць… Тым не менш я, нездаволены працэсам і прадчуваючы, якім будзе вынік, вырашыў не адмаўляцца ад «апошняга слова»… Не разважаючы доўга, 3 кастрычніка даслаў на адрас «парламентарыяў» прапановы, што публікаваліся ў «Катлетах & мухах» у сакавіку 2019 г. Тыя касметычныя, па вялікім рахунку, праўкі ў шэсць артыкулаў Канстытуцыі дагэтуль актуальныя – так ці іначай, ад іх горш не будзе.

Ёсць і яшчэ адна норма, якую варта змяніць. Маю на ўвазе арт. 86: «Прэзідэнт прыпыняе членства ў палітычных партыях і іншых грамадскіх аб’яднаннях, якія дамагаюцца палітычных мэт, на ўвесь тэрмін паўнамоцтваў». Трэба выдаліць словы «якія дамагаюцца палітычных мэт», бо няясна, хто і як вызначае гэтыя мэты. Пасада прэзідэнта краіны досыць адказная і працаёмкая, каб спалучаць яе з членствам у якіх бы то ні было грамадскіх суполках. Да таго ж апошнія праз членства ў іх першай асобы «аўтаматам» набываюць палітычны характар; яскравы прыклад – Нацыянальны алімпійскі камітэт… Лукашэнка сам прызнаў 22.09.2015: «Спорт – гэта найвялікшая палітыка». Выходзіць, арт. 86 шмат гадоў (з 1997-га) парушаўся, ды каго тое хвалявала? 🙁

Была б сапраўдная альтэрнатыва, мо і не марнаваў бы час на зносіны з «палаткай». Але грамадская «канстытуцыйная камісія», прызнаная Святланай Ціханоўскай (утварэнне пад кіраўніцтвам Мечыслава Грыба, якое існуе з сакавіка 2019 г.), не выклікала даверу яшчэ летась, бо кялейная, засяроджаная на мінулым… Вядома, я супраць затрымання 08.10.2020 аднаго з кіраўнікоў камісіі Анатоля Лябедзькі, разам з тым наконт яго падрыхтаванасці да працы над Канстытуцыяй мог бы паспрачацца.

Пра настойлівыя спробы «адматаць стужку» да сакавіка 1994 г., як у апавяданні Аркадзя Аверчанкі, пісаў ужо не раз; што ні кажыце, той варыянт Канстытуцыі быў супярэчлівы… Згодзен з Юрыем Чавусавым, што можна (і варта) прыдумаць нешта лепшае, г. зн. выбраць «трэці шлях». Ну, а пакуль ён не працярэблены, віртуальна падшліфаваў тое, што ёсць.

«Не дасылайце яму [Лукашэнку] ніякіх прапаноў, акрамя адной: Лукашэнка павінен сысці», – заявіла 08.10.2020 С. Ціханоўская. Але ж я не прысягаў гэтай даме-палітыку, дый увогуле не звяртаўся да названага ёй «чалавека з ружжом»: шмат гадоў з ім не перапісваюся і не бачу карысці турбаваць яго парадамі… Праблема ў тым, што і да «неверагодных» мае опусы даходзяць, як да пчолаў.

Сумняваўся быў у дарэчнасці разваг пра «нараджэнне», або дафармаванне нацыі ў Беларусі-2020 – выявілася, што не адзін я такі скептык… Мінскі філосаф Іван Новік напісаў 04.10.2020: «Сёння казаць пра “нараджэнне нацыі” азначае ізноў упісаць нашую гісторыю і сучаснасць у аблудную парадыгму “даганяючага нацыяналізму”. Ізноў беларусам кудысьці ў прыхапкі пнуцца, таўкацца, бегчы за зніклым за даляглядам цягніком… “Нараджэнне нацыі” – занадта абстрактна, адцягнута і пафасна». Але тое, што сп. Новік сцвярджае далей, мне цяжэй прыняць: «Беларусы не “абуджаюцца”, не пратэстуюць і, нават, не “дэманструюць” сябе. Яны вучацца давяраць. Давяраць адзін адному і сваёй будучыні».

Можа, беларусы (у т. л., вядома, беларускія яўрэі) і вучацца, аднак эмпірычна і «на сваёй скуры» пакуль што гэтага не адчуваю. Хто давяраў мне пару год таму як палітолагу, перакладчыку ды чалавеку, зацікаўленаму ў захаванні/развіцці ідыш-культуры, тыя і давяраюць – за апошнія месяцы «зваротная сувязь» не ўзмацнілася. Аўтар гэтых радкоў нікуды не хаваўся і (быццам бы) не псаваўся маральна – значыць, фокус у іншым…

Ён, бадай, у тым, што размовы пра давер і салідарнасць застаюцца шмат у чым размовамі; грамадства змянілася істотна, але не радыкальна. Гэта адна з прычын, з якой падвіслі ў паветры годныя ідэі, выказаныя ў 2017–2020 г.: дошка ў памяць менскага ідышнага часопіса «Штэрн», скульптурныя кампазіцыі для ўшанавання дачасна памерлых медыяменеджараў і палітычных аналітыкаў, муралы і/або фотаабоі ў гонар пісьменніка Уладзіміра Караткевіча ды яго сяброў… За падабайкі-перапосты ў сеціве дзякуй, але, пры ўсёй павазе, чакаў-такі трохі большага.

Уважлівыя чытачы прыкмецілі, што ў апошніх маіх блогерскіх тэкстах паменела згадак пра яўрэйства – асноўнае месца аддаецца «агульным» cюжэтам. Дапраўды, у Беларусі адбываліся – і адбываюцца – даволі цікавыя культурніцкія падзеі, але, паколькі арганізатарам зазвычай «не да мяне», не дужа хочацца траціць на тыя падзеі ўвагу. Усё ж згадаю «Беларуска-яўрэйскі фестываль» (Мінск, 5-11 кастрычніка 2020 г.), у межах якога прайшоў (?) спектакль пра Мойшэ Кульбака. Сябра творчай суполкі, які ў другой палове 2010-х выдаў і прэзентаваў кніжку вершаў Кульбака, чытаў пра яго публічную лекцыю ў цэнтры Мінска і перакладаў яго прозу, даведаўся пра ініцыятыву беларуска-брытанскага тэатру «HUNCHtheatre» ледзь не апошнім, прычым выпадкова, з ведамкі афіцыёзнага агенцтва БелТА ¯\_(ツ)_/¯ ОК, пэўна, «скінуць інфу» на мой e-mail або ў fb-акаўнт рэдактара belisrael.info выявілася для сяго-таго (сёй-той) непасільнай задачай… 🙁

Дарэчы, год таму мы паведамлялі пра канферэнцыю, якую з тутэйшага боку планаваў наладзіць у чэрвені 2020 г. якраз «Цэнтр беларуска-яўрэйскай культурнай спадчыны», створаны ў красавіку 2019 г. Што паробіш – «не ў каня корм». Тым не менш я, нягледзячы на пэўную схільнасць да мізантропіі, меруся і далей падтрымліваць тых, каму гэта насамрэч трэба, дарма што магчымасці мае абмежаваныя, а падтрымка найчасцей будзе сімвалічнай. Зрэшты, Андрэй Малюш з гродзенскага аддзялення федэрацыі шахмат і такую ацаніў…

А. Малюш – чэмпіён Беларусі па шахматах 2004 г. Крыніца

Прывяду тыя абзацы з ліста дзеячаў культуры і мастацтва Рэспублікі Беларусь, з якімі на 100% згодзен (cпасылку мне прыслалі на мэйл – пад зваротам ужо звыш 1200 подпісаў). Ад вышэйшых чыноўнікаў патрабуецца:

Неадкладна спыніць запалохванне, ціск і рэпрэсіі ў дачыненні да работнікаў сферы культуры з боку сілавых структур і іншых службовых асоб. Ліквідаваць інстытут «чорных спісаў» як ганебную з’яву, недапушчальную ў еўрапейскім грамадстве ў XXI стагоддзі.

Аднавіць на працоўным месцы ўсіх работнікаў сферы культуры, якія былі звольненыя за сваю грамадзянскую пазіцыю. Спыніць усялякі ціск на супрацоўнікаў культурных устаноў.

Вызваліць і рэабілітаваць усіх палітычных зняволеных, а таксама ўсіх грамадзян, затрыманых падчас мірных акцый, незаконна аднесеных да праяў супрацьпраўнай дзейнасці.

Спыніць супрацьпраўную дзейнасць супрацоўнікаў сілавых органаў і правесці праверкі законнасці іх дзеянняў, пачынаючы з моманту збору подпісаў для вылучэння ў кандыдаты ў прэзідэнты Рэспублікі Беларусь.

Распачаць справу (тут лепей пасаваў бы множны лік: «справы» – В. Р.) па факце збіцця і зверскіх здзекаў з грамадзян, затрыманых падчас мірных дэманстрацый. Прыцягнуць да адказнасці кіраўнікоў сілавых структур, адказных за гвалт, расправы і пагрозы, за ўмяшанне ў прыватнае жыццё грамадзян.

Няхай гэта ўсё зараз падобна да ўтопіі, аднак арыенціры зададзены слушныя.

Пра тое, што ўтрымала ад падпісання адкрытага ліста. На мой погляд, выбараў прэзідэнта 9 жніўня 2020 г. не праводзілася, таму няма сэнсу прызнаваць іх «несапраўднымі» ды настойваць на правядзенні «паўторных» выбараў «у адпаведнасці з усімі міжнароднымі стандартамі» (удакладніць бы, якімі?). Што такое «адкрыты грамадскі дыялог улады з прадстаўнікамі народа», станам на сёння дакладна не ведаю; хто і як будзе яго арганізоўваць «на прадмет правядзення сумленных, празрыстых і справядлівых выбараў у Рэспубліцы Беларусь», таксама не зусім ясна. Адстаўка Цэнтравыбаркама – умова абавязковая, але невыстарчальная.

І вось яшчэ абзац: «У выпадку з’яўлення інфармацыі пра спробы ціску, пагроз звальнення або пра парушэнні правоў работнікаў сферы культуры, якія падпісаліся пад гэтым лістом, усе мы будзем дзейнічаць салідарна, ажно да адмовы ад прадстаўлення нацыянальных інтарэсаў краіны або адмовы ад арганізацыі міжнародных і нацыянальных культурных мерапрыемстваў». Цяжкавата ўявіць сабе салідарнасць 1200 людзей з розных мясцін, мала (або зусім не) знаёмых адно з адным i не згуртаваных у партыю, або хаця б у грамадскае аб’яднанне… Прынамсі я не адчуваю сябе настолькі вольным і магутным, каб абавязацца рэагаваць на кожнае з парушэнняў правоў кожнага з падпісантаў. Sorry.

Яшчэ пара слоў пра скасаваную шахматную алімпіяду «Мінск-2022» і спадарожныя з ёй імпрэзы (не плаціць ФІДЭ, напляваўшы на падпісаны ў студзені 2019 г. кантракт, было вырашана ў чэрвені 2020 г.). Аказваецца, 26.08.2019 старшынёй аргкамітэта быў зроблены аж цэлы намеснік старшыні ўрада РБ Ігар Петрышэнка, які займае гэтую высокую пасаду і цяпер. Чыноўнік такога рангу за 9 месяцаў не здолеў «нарадзіць» 13-15 мільёнаў долараў? Адна вулачка ў Драздах, па-мойму, каштуе даражэй – заклалі б яе, на крайняк, у ламбард якому сербскаму ці арабскаму госцю…

Найменшае, што можа пагражаць тутэйшым віцэ-прэм’еру і міністру спорту, – няпоўная службовая адпаведнасць. З іншага боку, прырода не церпіць пустэчы: «накрылася» алімпіяда – вярнуўся «Шахматны дворык» на вул. Паліны Асіпенка! 🙂

Такія афішкі з’явіліся на пад’ездах Каштанаўкі 25.09.2020

З пачатку 1980-х у доме № 19 дзеяў клуб «Прахадная пешка» і, дзякуючы намаганням Русланы Мачалавай, суседняя пляцоўка была разбітая на квадраты (з сярэдзіны 1980-х дзе-нідзе стаялі двух-трохметровыя фігуры з цэглы і бетона, якія трывалі амаль 30 год, хоць «Прахадная пешка» даўно пакінула раён). Потым тэма шахмат падзабылася, а цяпер нейкія энтузіясты згадалі яе.

Вольф Рубінчык, г. Мінск

09.10.2020

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 09.10.2020 13:39

В. Рубінчык. Першачэрвеньскае

Шалому! Здаецца, лета ў Беларусі будзе гарачае ва ўсіх сэнсах. «Фортка магчымасцей» для альтэрнатыўных палітыкаў паступова пашыраецца, і цяпер у яе могуць пралезці нават кандыдаты пэўнай камплекцыі. Як у мульціку: «приятной наружности и вот такой окружности» (развіваць тэму не буду, каб не абвінавацілі ў фэтшэймінгу).

Збор подпісаў у Салігорску, май 2020 г.

Дальбог, многае ў гэтым сезоне грае супраць «сонцападобнага» – ён лепіць памылку за памылкай. «Наезды» на ахвотных заняць прэзідэнцкі фатэль у стылі дурнаватага рэкламнага персанажа ўзору 1991 г. («Прыйдзе дзень, і я скажу ўсё, што я думаю з гэтай нагоды»). Развагі пра тое, што жанчыны не прыдатныя для кіравання тутэйшай дзяржавай, што ў нас нібы гэтак пабудавана Канстытуцыя, значаць адштурхоўванне ўсіх маладых-амбітных прадстаўніц прыўкраснага полу (мо нават і Качанаву пакрыўдзіў…) Намёкі на нягегласць прэм’ер-міністра, уласнаручна прапхнутага на пасаду ў абыход той самай Канстытуцыі – усяго 21 месяц таму.

Дапусцім, што ў кожны з прэзідэнцкіх тэрмінаў мае ў парадку ратацыі з’яўляцца новы прэм’ер-міністр. Тады з 1996 г. (год, калі Лукашэнка атрымаў права прызначаць другую асобу ў дзяржаве фактычна без згоды заканадаўчага органа) у нас мусіла быць 5 прэм’ер-міністраў, якія служылі б да 2001, 2006, 2010, 2015 гг. і во цяпер – да «выбараў» 2020 г. Насамрэч жа іх налічваецца 7 – Лінг, Ярмошын, Навіцкі, Сідорскі, Мясніковіч, Кабякоў, Румас – а цяпер запланаваны восьмы. За гэты ж перыяд, 1996–2020 гг., набралося 9 кіраўнікоў адміністрацыі прэзідэнта… што сведчыць пра імкненне «цара» ўсцяж перакладваць адказнасць на «баяр» (што і назіралася ў крытычныя моманты – напрыклад, увесну 2017 г., калі разгараліся пратэсты супраць «дэкрэта № 3»). Які сур’ёзны чалавек з уласнай пазіцыяй пажадае будаваць кар’еру ў дзяржапараце пры такім раскладзе?

Мабыць, і вышэйшыя чыны спецслужбаў не ўсім здаволены: з 2005 г. змянілася 4 старшыні КДБ і 4 міністры ўнутраных спраў, але на пасадзе памочніка Аляксандра Лукашэнкі па нацыянальнай бяспецы 15 гадоў застаецца 1 чалавек, і па дзіўным супадзенні яго прозвішча таксама Лукашэнка. Калі Віктар-сын-першага-прэзідэнта ў 4 разы разумнейшы за сваіх паплечнікаў-урадоўцаў, гэта неабходна прапісаць у новай Канстытуцыі! 🙂

Хіба толькі верная Ліда, 1953 г. нар., крочыць у нагу з Лукашэнкам-старэйшым ад 1996 г., але і яна ўсё часцей скардзіцца, што пасада «галоўнай лічылкі» ёй надакучыла. А тыдзень таму прызналася, што пасля адстаўкі будзе… чакаць сыходу з жыцця, міжволі падклаўшы свайму шэфу тлустае свінчо. Цяпер маладыя юрысткі & юрысты зірнуць на Ярмошыну – і сто разоў падумаюць, перш чым наймацца на службу да Рыгорыча. Мала хто хацеў бы к 67 гадам быць высмактаным настолькі, каб весці паўрасліннае існаванне, хай сабе ў «элітным» квартале на вул. Ціхай. Уваход у той драздоўскі квартал – рубель, выхад – два 🙂

Памылка меншага маштабу – адклад «прэзідэнцкага паслання» нацыянальнаму сходу і беларускаму народу, з сярэдзіны красавіка да… грэцкіх календаў (29 мая стала вядома, што яно толькі рыхтуецца). Не, «так можна было», але спасылка на вонкавыя фактары не пераканала – незабыўная «міжнародная абстаноўка» яшчэ доўга будзе напружаная. 25 красавіка А. Л. вяшчаў: «Нам патрэбен дакладны прагноз. Яго сёння даць нельга». Як быццам на пачатку лета ўсё ў свеце «ўстаканіцца»…

Рэзюмэ? «Гэты чыноўнік зламаўся, прынясіце новага». Не думаў cёлета нікога падтрымліваць, але пасля чарговай пасадкі Сяргея Ціханоўскага, гэтым разам у выніку правакацыі (29.05.2020), і выступленняў «лепшых людзей горада» (прывет Яўгену Шварцу) з асуджэннем гродзенскай імпрэзы Сяргея, падпісаўся за вылучэнне жонкі блогера – Святланы Ціханоўскай. Праўда, пан Троцкі (! – Валянцін, каторы паплечнік Міколы Статкевіча) мяркуе, што збор подпісаў у нечым нават шкодны, бо адцягвае людзей ад рэальных пратэстаў.

І тым не меней… Мінск, 31.05.2020, каля 12:00

Трохі пацяплеў я да Валера Цэпкалы, якога «падсцёбваў» тут і тут. Агулам-то яго свежае інтэрв’ю Арцёму Шрайбману не ўразіла; В. Ц. даў зразумець, што ўдзел у палітычнай кумпаніі для яго – чарговы эксперымент (37:48–38:30). Але істотна, што Валер выказаўся супраць адкрыцця ў Беларусі АЭС (можна спытацца, дзе ён быў у сярэдзіне 2000-х гадоў, калі ў нетрах адміністрацыі рыхтавалася прынцыповае рашэнне аб пачатку будоўлі, ды лепей позна, чым ніколі), за абмежаванне прэзідэнцтва двума тэрмінамі… І, як той Віктар Бабарыка, амаль адразу выступіў у абарону Ціханоўскіх – гэткай салідарнасці «кандыдатаў у кандыдаты» бракавала ўлетку 2015 г. Сёння каля мінскай Камароўкі падпісаўся я і за Цэпкалу.

Чарга ахвотных пакінуць свой аўтограф «не за Лукашэнку» расцягнулася бадай на кіламетр… 31.05.2020, каля 12:30.

Мікола Казлоў і Анатоль Лябедзька (абодва – «у цэнтры ўвагі») за перамогу кандыдата ад АГП насамрэч не змагаюцца, а подпісы збіраюць для «зносін з народам»

Пікецік Андрэя Дзмітрыева быў не такі папулярны

На Камароўку прыйшоў і знаны «курапацкі» пратэстоўца Леанід Кулакоў

Над «ціханоўскай» палаткай развяваліся сцягі з еўрасаюзаўскімі зорачкамі і «Пагоняй»; гучала песня на матыў «We will, we will rock you» з пераробленымі словамі («Свер-гнем та-ра-кана!»)

Прадстаўнікі «Нямецкай хвалі» і Арцём, які працуе на тэлеканал «Белсат»

З Бабарыкам больш складана. Кандыдатурку фінансіста прасоўваюць Святлана А-ч з Мінска-Беларускага і Галіна А-т з Тверыі-Ізраільскай (зрэшты, Галіна – за таямнічага «Бабарэку» :)) Гэта дзве дамы, якіх варта паслухаць… і зрабіць наадварот. Тое, што лаўрэатка «наўзаем» падтрымае свайго фундатара, прадбачыць было няцяжка, ды ад гэтага не лягчэй. Трэці факцік – адзін колішні знаёмы, лукашыст і надаеда, «раптам» адкрыта запісаўся ў ініцыятыўную группу Бабарыкі. З аднаго боку, гэта сведчыць пра эрозію сістэмы, за якую шмат гадоў «тапіў» мой раўналетак, з другога – да тру-дэмакрата яго не пацягне…

Дарэчы, за тыдзень прадугадаўшы пазіцыю Святланы Аляксандраўны, я памыліўся ў іншым: у статусе Юрыя Глушакова. Ён-такі першы нам. старшыні ў партыі «Зялёныя» (ад пачатку 2020 г. – пасля колькігадовай паўзы), тут «Беларускі партызан» меў рацыю. А, напрыклад, у тым, што журналіст Віталь Цыганкоў з’яўляецца «вядомым палітолагам» – не.

Яшчэ раз пра бульбу, бо зноў чамусьці са мной пра яе спрачаюцца… Напэўна, ёсць сэнс развіваць вытворчасць некаторых яе гатункаў у Беларусі, але з галавы не выходзіць адзін эпізод. Увесь дзень у верасні 2004 г. на полі каля адной з вёсак Шчучынскага раёна капалі бульбу (я таксама капаў). Пад вечар прыехалі фуры са смуглымі людзьмі, перакупшчыкі хуценька пагрузілі мяхі з бульбай і павезлі «на Маскву», заплаціўшы вяскоўцам мізэрныя грошы.

Тутэйшыя бульбаводы былі – і, мяркую, застаюцца – прайстэйкерамі, а не прайсмэйкерамі. «Пужалкі» пра будучы голад у суседзяў трэба «дзяліць на шаснаццаць»; існуе праўдападобная версія, што пандэмія COVID-19 пайшла нават на карысць расійскай сельскай гаспадарцы, дый ва Ўкраіне не ўсё так кепска, як прадказвалі. Таму да парады галоўнага клюшкара «Трэба пасеяць паболей. Гэта будзе ўратаванне… Калі вы паводле тэхналогіі будзеце гэта абслугоўваць, атрымаеце хоць невялікую, але жывую капейку. Да вас прыедуць на поле і забяруць» (15.05.2020) стаўлюся даволі скептычна. Яна, між іншага, супярэчыла развагам таго ж «маркетолага»: «Галоўнае – прадаць па добрай цане, а не проста выпхнуць тавар за мяжу». Дый пазнавата ў сярэдзіне траўня было даваць парады наконт бульбы, не?

В. а. цара згадаў вытворчасць малака і мяса, але не настойваў, што ў іх «уратаванне». Пэўна, рэч у тым, што вырабы, якія прыносяць краіне ў разы больш валюты, так і не зрабіліся нацыянальнай «фішкай». Некаторым жа карцела пагуляцца з тутэйшай сімволікай і стэрэатыпамі (як пазалетась, калі мяхі бульбы былі дастаўлены Пуціну на Новы год), а да таго ж па прызначэнні даты «выбараў» паказаць уласную «блізіню да народу»… Ну, і зацыкленасць палітычнага пенсіянера на мінулым адыграла ролю. У кастрычніку 2019 г. в. а. даводзіў казахам (не перакладаю, каб захаваць cтылёвыя адметнасці):

Картофель — это же наш спаситель. Что такое картофель? Картофель в войну и прочее где-то вырастил, и ты вместо хлеба, вместо молока… На картошке на одной люди выживали. Когда мне говорят, какой бы памятник вы за войну поставили в Беларуси… Я бы мешок картошки на памятник воздвиг и корову.

На хвілінку, вайна скончылася 75 год таму. У XXI ст. нават на прасторах СНД вага бульбы ў спажывецкім кошыку зніжалася… Я не супраць бульбы, сам яе люблю на сняданак – але супраць таго, каб з гэтага клубняплода рабіўся нейкі фетыш. І хопіць пра «піянераў ідэал».

Іегуда Пэн. Аўтапартрэт 1932 г.

* * *

Першага чэрвеня 2009 г., г. зн. акурат 11 год таму, памёр Аляксандр Сяргеевіч Патупа – фізік, прадпрымальнік, пісьменнік, даследчык сацыяльна-палітычных працэсаў, якому сёлета ў сакавіку магло б споўніцца 75. Між іншага, у 1960-х гадах юны першаразраднік Патупа лічыўся ў БССР перспектыўным шахматыстам.

А. Патупа і адна з яго мастацкіх кніг, якая ёсць і ў маёй бібліятэцы

Зважаючы на млявую зваротную сувязь, не ўсім «зайшла» ідэя пра помнік дачасна памерлым беларускім медыяменеджарам. Усё-такі, прыпомніўшы мае сустрэчы з Аляксандрам Сяргеевічам у 2004 г., якія пакінулі добрае ўражанне, высоўваю яшчэ адну ідэю – помнік беларускім палітычным аналітыкам. Такі помнік мог бы стаяць на прыватнай тэрыторыі ды мець форму «абстрактна-канкрэтнай» скульптуры, прысвечанай наступным рана памерлым людзям:

Алег Багуцкі (1968–2017)

Ірына Бугрова (1954–2011)

Святлана Навумава (1956–2011)

Сяргей Панькоўскі (1956–2009)

Аляксандр Патупа (1945–2009)

Віталь Сіліцкі (1972–2011)

Віктар Чарноў (1957–2013)

Яднае гэтых людзей тое, што яны глынулі вольнага паветра канца 1980-х – пачатку 1990-х гадоў – а потым, цытуючы выраз аўтара belisrael.info пра медыяменеджараў, «не маглі ўжо вярнуцца ў ранейшыя цуглі». Унёсак пералічаных у развіццё палітаналітыкі на нашых землях быў розны, але галоўнае, што ён быў. І стаўся падмогай для новых пакаленняў…

Нехта запярэчыць, што палітычныя даследаванні для Беларусі не актуальныя, і лепей бы ўвекавечыць у метале працаўнікоў больш патрэбных прафесій. Дык не адзін год існуюць ужо ў нашых гарадах скульптуры паштальёнаў…

Мінск (ля кінатэатра «Кастрычнік»), Барысаў (ля вакзала)

Крыху шануюць у нас і дворнікаў – іх вобразы ўвасоблены як мінімум у Гомелі і Мінску. Зрэшты, калі меркаваць паводле мінскай скульптуры, дзе даўно бракуе кавалу мятлы, ні мастацтва, ні нават прыбіранне смецця ў вачах тутэйшага начальства не ёсць прыярытэтам 🙁 Іначай раённае або сталічнае чынавенства знайшло б невялікія грошы для рамонту.

Выгляд скульптуры на вул. Карастаянавай – у 2012 г. і ў 2020 г.

Ну, а завяршыць хочацца, натуральна, на мажорнай ноце. У вясну, сапсутую распаўсюдам COVID-19 (на 31.05.2020 у Беларусі, пішуць, памерла 235 чалавек, і 24 тысячы яшчэ не акрыялі) ды хабёльствам асобных гора-кіраўнікоў, выявіліся і лепшыя якасці чалавечага роду. Гл. дзве наступныя аб’яўкі, сфатаграфаваныя ў Цэнтральным раёне г. Мінска:

На бульвары Шаўчэнкі і вул. Веры Харужай (пад’езд аднаго з дамоў)

Вольф Рубінчык, г. Мінск

01.06.2020

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 01.06.2020 00:04

М. Воронец. Фиговый лист оппозиции

Чем больше белорусы игнорируют выборы, тем громче звучат голоса оппозиции с призывом участвовать в выборах. Разница между оппозицией и властью только в формулировках. Вот и в этом году руководительница ЦИК Лидия Ермошина клянётся-божится, что зовёт на настоящие выборы в настоящий законодательный орган власти. Оппозиция призыв к участию в «псевдовыборам в псевдопарламент» прикрывает фиговым листком, на котором написано «политическая кампания под названием “выборы”, “электоральный процесс”» и т. п.

«Ты, власть, нас не бойся – мы тебя не тронем». Эта шутка белорусских оппозиционеров о самих себе давно не смешная. Уже в пятый раз оппозиция участвует в выборах в Палату представителей и, таким образом, самим фактом своего участия зазывает граждан Беларуси на избирательные участки. Полное согласие и лад с властью. Заметил закономерность. Активность избирателей, их вера в честность выборов, вера в выборы как демократический институт избрания власти стабильно уменьшается, а голоса зазывал от оппозиции, зовущие участвовать в таких выборах, стабильно усиливаются. Расширяется и перечень аргументов в пользу участия в «выборах».

Мантра оппозиции

Главная мантра оппозиции остаётся неизменной: в выборах надо участвовать, ведь люди ходят на выборы, ведь что-то же надо делать. «Настоящих выборов, как демократического механизма избрания органов власти, нет. Власть устраивает очередной спектакль, фарс, политическую кампанию под названием “выборы”. Мы, оппозиция, участвуем в этом спектакле под названием “выборы”, выдвигаем своих кандидатов в депутаты Палаты представителей, чтобы показать, доказать белорусскому обществу, международному сообществу…»

Что своим участием в «псевдовыборах в псевдопарламент» оппозиция хочет показать и доказать?! Здесь в рядах зазывал многоголосие и даже разногласия, но, повторюсь, главная мантра остаётся неизменной: в выборах надо участвовать, ведь люди ходят на выборы, ведь надо же что-то делать…

Табу оппозиции

Оппозиция замалчивает тот факт, что в 1999–2000 годах она солидарно не участвовала в выборах в местные советы и Палату представителей, не выдвигала своих членов кандидатами в депутаты (за исключением председателя Белорусской социал-демократической партии (Народная Громада) Николая Статкевича и части членов этой партии, которые в 2000 году участвовали в выборах в Палату), что международные институты (ПАСЕ, ЕС и др.) не признали выборы в местные советы 4 апреля 1999 года и выборы в Палату представителей 15 октября 2000 года демократическими и, тем более, не признали легитимность, законность, полномочность этих органов власти.

Оппозиция замалчивает свои собственные высказывания, например, того же Анатолия Лебедько: «Что касается региональных выборов. Таких в 1999 году в Беларуси не предвидится. В апреле состоятся псевдовыборы, по результатам которых президентская “вертикаль” отберёт, а президент утвердит так называемых депутатов… все демократические партии заявили о своём неучастии в имитации выборов. Мы призываем ОБСЕ не посылать своих наблюдателей в апреле этого года в Беларусь для участия в контроле над ходом мероприятий, которые называются выборами в местные советы депутатов, чтобы не легитимизировать их результаты» (из выступления А. Лебедько на заседании Постоянного комитета Парламентской Ассамблеи ОБСЕ в январе 1999 года); «ОГП призывает бойкотировать выборы в лукашенковский “парламент”. Почему? Нам нужна власть не для того, чтобы присосаться к кормушке, а чтобы что-то изменить в стране. Палата представителей по статусу своему ничего изменить не может, это образец политической импотенции» (из заявления председателя ОГП А. Лебедько в августе 2000 года).

Оппозиция замалчивает, что в 2000 году она, при поддержке ОБСЕ (Организация по безопасности и сотрудничеству в Европе), сформулировала следующие условия своего участия в выборах в Палату представителей и признания их международным сообществом:

Прекращение преследования людей по политическим мотивам, освобождение политических заключённых, выяснение судьбы пропавших людей, гарантия свободы шествий и митингов.
Никто, кроме парламента, не может принимать законы, обязательные для исполнения всеми, и осуществлять контроль над исполнением государственного бюджета.
Политические партии и общественные движения должны иметь гарантированный бесцензурный доступ к государственным радио и телевидению.
Избирательные комиссии должны быть независимыми от власти, состоять из представителей политических партий и общественных объединений.

Метаморфоза оппозиции

Власти не выполнили ни одного из вышеперечисленных четырёх условий. Но и упомянутый Лебедько, и вся объединённая демократическая оппозиция, кроме партии КХП-БНФ во главе с Зеноном Позняком, вдруг изменили свою позицию на противоположную и, так же как Статкевич, участвовали в местных выборах в 2003 году, а затем и в выборах в Палату представителей в 2004 году.

Оппозиция де-факто отреклась от своих условий участия в выборах, но её лидеры и по сегодняшний день делают вид, что ничего не случилось, и по сегодняшний день четыре условия участия в выборах формально остаются в силе.

Последствия отречения от собой же сформулированных условий участия в выборах, да ещё в такой форме (фигура умолчания), были катастрофическими.

Необъяснимый по умолчанию переход от бойкота к участию в выборах, смена, казалось бы, принципиальных позиций привели к деморализации актива оппозиции, к дискредитации оппозиции в глазах демократически настроенных граждан. Рядовые активисты перестали верить своим лидерам. В 2003 году они не откликнулись на призыв «все на выборы», повсеместно и массово отказались баллотироваться кандидатами в депутаты местных советов. Если в июне 1995 года на выборы в Слонимский горсовет (явка избирателей – 40,5%) партия БНФ выставила 16 кандидатов, в 1999 году, во время бойкота, – ни одного, то в 2003 году только одного. Председатель Слонимской организации БНФ Иван Бедко в январе 2003 года публично жаловался: «У нас сначала было семь кандидатов, давших согласие баллотироваться. Но затем шесть отказались. Кто-то посчитал, что участие в выборах не имеет смысла, кого-то запугали потерей работы». Не поняли и не поддержали такого поведения оппозиции и беспартийные. Благодаря в том числе и их активности в июне 1995 года кандидатами в депутаты Слонимского горсовета были зарегистрированы 86 человек. В 2003 году претендентов было 47, зарегистровали 37 – 1,06 кандидата на один избирательный округ. Люди здравого смысла, уважающие себя и избирателей, не захотели и по сей день не хотят участвовать в неопределённых, подозрительных мероприятиях.

Разочарование и пассивность оппозиционных активистов, дискредитация оппозиции, дезориентация избирателей и, соответственно, укрепление действующей власти – вот результат, как я считаю, позорной метаморфозы оппозиции. От такого удара демократическое сообщество Беларуси не оправилось и по сей день.

В очередной раз на те же грабли

Избиратель, не разбирающийся в тонкостях оппозиционной политики, но жаждущий демократических перемен, готовый внести ради них свою лепту, уже много лет задаётся вопросом: «Который раз участвуем, показываем, доказываем! Дальше что? Сколько ещё лет, десятилетий будем ходить по кругу?».

Ненормальность своего участия в «псевдовыборах в псевдопалату» понимают и нынешние оппозиционные активисты. Представитель слонимской организации партии БНФ Виктор Марчик, который сейчас (перед 17.11.2019 – belisrael) баллотируется кандидатом в депутаты Палаты представителей, недавно сказал: «Властям выгодно, чтобы мы выставляли свои кандидатуры — благодаря нам люди придут на участки». («Газета Слонімская», № 42, 17 октября 2019 г.). Но! Поредевшая, постаревшая, усталая оппозиция, по призыву своих неутомимых лидеров, в этом году снова участвует в «псевдовыборах в псевдопалату», чтобы… в пятый раз показать, доказать, что Палата представителей – «образец политической импотенции»?!

Неудивительно, что вышеупомянутый избиратель не верит такой оппозиции.

Возможно, причина стремления оппозиции в очередной раз наступить на те же грабли, в очередной раз подыграть власти в её играх в демократию, кроется в словах депутата Верховного Совета СССР 12-го созыва, бывшего первого заместителя председателя Гомельского горсовета Виктора Корнеенко, который является сторонником участия в выборах: «Есть детские надежды, что отказ оппозиции от участия уже по факту будет вызывать вопросы у общественности и международных институтов. Скорее, наоборот. Даже те немногочисленные партнёры утратят к Беларуси интерес, ведь помогать можно тем, кто что-то делает» («Новы Час», № 38, 11 октября 2019 г.).

Партнёры – весомый аргумент. Анатолий Лебедько, однопартиец Корнеенко, 18 лет руководил Объединённой гражданской партией, что-то делал. В 2018 году председателем ОГП выбрали Василия Полякова. Вскоре немногочисленные партнёры утратили к партии интерес. Поляков подал в отставку.

Должен повторить свои слова пятнадцатилетней давности, сказанные накануне выборов в Палату представителей 2004 года: «Объяснение вроде “надо же что-то делать” не выдерживает критики. Во-первых, нельзя даже что-то стоящее делать любой ценой, более того – ценой девальвации своих принципов и репутации. Во-вторых, лучше ничего не делать, если невозможно делать то, что нужно. Ведь где гарантия, что от этого «чего-то» не будет ещё большего вреда» («Газета Слонімская», № 11, 11 марта 2004 г.).

Жить в правде

Второе десятилетие белорусская оппозиция «участвует», «показывает», «доказывает» и, как видно по всё большей активности нынешних зазывал, собирается и дальше этим заниматься. Оппозиция не ставит перед собой и обществом задачу свергнуть существующий режим, чтобы затем провести демократические выборы. Не призываю к насилию. Есть способы, методы, формы мирного давления на власть. Этим надо заниматься. Нынешняя белорусская оппозиция, если она хочет и впредь называть себя и белорусской, и оппозицией, прежде всего должна снять фиговый листок, покаяться за то, что когда-то отреклась от собственных условий своего участия в выборах, и заявить о своём неучастии в «псевдовыборах в псевдопарламент».

Что касается рядового демократически настроенного гражданина, возможности которого значительно меньшие, чем у упомянутого Василия Полякова в его бытность председателем Объединённой гражданской партии. Вацлав Гавел в своём эссе «Сила бессильных» призывал стремиться «жить в правде». По Гавелу, попытка человека «жить в правде» сначала может ограничиться тем, что «некоторые вещи он просто не делает: …не ходит на выборы, которые не считает выборами».

Михась ВОРОНЕЦ, депутат Слонимского горсовета в 1995–1999 гг., беспартийный, экс-член БСДП

(перевод с белорусского – по газете «Наша слова», 13.11.2019)

Несколько слов от политолога

Суждения М. Воронца, опубликованные за несколько дней до «выборов» в нижнюю палату «парламента» РБ, чем-то напоминают воззвание А. Сидоревича, увидевшее свет на belisrael.info в июле с. г. Любопытно, что затем его перепечатал сайт «родной» партии Сидоревича, а ещё, как минимум, left.by и udf.by. Но дискуссии по существу не получилось; «оппозиция» не пожелала ни «реабилитировать себя», ни «каяться».

Да, не всё безупречно в предложенной выше статье из газеты «Наша слова». Мне не нравится слово «оппозиция», употребляемое в отношении альтернативных/демократических сил, – устал объяснять, почему нужно «исправление имён». Не исключаю, что кандидатов на выборах 2003 г. в местные советы было значительно меньше, чем в 1995 г., не столько из-за непоследовательности партийных лидеров, сколько из-за изменившихся в стране «правил игры». К 2003 г. в РБ уже была введена система краткосрочных контрактов, и я принимаю довод И. Бедко о том, что «кого-то запугали потерей работы»… Являются ли рекомендации В. Гавела, в марте 2006 г. полагавшего, что все у нас доверяют Александру Милинкевичу («не только уважаемой личности, способной привести Беларусь к демократическим выборам, но и настоящему политику европейской величины»), действенными здесь и сейчас, тоже не так просто ответить.

И всё же кампания по наполнению палаты представителей, проведённая в этом году «с особым цинизмом» (не забудем и о том, что полномочия депутатов предыдущего созыва, вопреки Конституции, сокращены почти на год), наводит на мысль о том, что к Сидоревичу и Воронцу таки стоило прислушаться. Тем временем, к примеру, «Еврорадио» ставило отнюдь не на Воронца (или таких, как Воронец), а на чиновника c созвучной фамилией. «Независимые» журналисты «раскручивали» Воронецкого Валерия как «сознательного государственника-патриота» – мерси вам в шляпу, Свердлов Павел и Лукашук Змитер! Прав, наверное, был Зыблюк Виталий…

Денис Тушинский, шедший от «зелёной» партии по Пушкинскому округу в Минске (и предсказуемо уступивший Василию Панасюку, председателю Мингорсовета), поведал мне на своём пикете 15.11.2019, что и хотел бы сняться за несколько дней до «выборов», но жаль было денег. По новым правилам, сошедший с дистанции кандидат должен компенсировать государству немалую сумму ¯\_(ツ)_/¯ Между тем, если судить по официальной листовке с декларациями о доходах, зарплата г-на Тушинского – старшего преподавателя ведущего вуза страны – была далека даже от пресловутых «пятисот у. е.».

Кандидат под партийным «лягушачьим» флагом (стенд изготовлен тиражом 1 экз.!); с восторженной избирательницей, пожелавшей сделать селфи.

Представителей «карманных» партий в палате представителей окажется в декабре с. г. не 15%, а почти 20% (21 человек, формально от 5 разных политорганизаций). Возможно, даже фейковая многопартийность в долгосрочной перспективе лучше, чем полная стерильность, но мало кто сейчас верит, что вот эта «палатка» сдержит и уравновесит администрацию, которая всё больше распоясывается… 🙁 В 2016–2017 гг. поворот к парламентской системе был ещё возможен; в ближайшее время – очень вряд ли.

Вольф Рубинчик, г. Минск

wrubinchyk[at]gmail.com

18.11.2019

Опубликовано 18.11.2019 19:48

Водгук
Пра гэта ўжо не раз было сказана: няма мэты, дзеля якой удзельнічаць у выбарах, і няма асаблівага сэнсу ў байкоце (так, маральнае задавальненне, але пра цябе ўсе забудуць!).

Канстытуцыя, як і шмат чаго яшчэ, у нас спячы інстытут. І я не думаю, што яна аб’ядноўвае нейкую статыстычна значную колькасць людзей. Вядома, калі-небудзь гэта Прыгажуня прачнецца. Тады і паглядзім.

Зараз наш парламент нікога не хвалюе: калісьці даўно было прынята некалькі “нязручных” законаў (кшталту змен у Жыллёвым кодэксе, што забаранілі рэгістраваць юрыдычныя адрасы ў жыллёвым фондзе, законаў пра партыі ці рэлігійныя арганізацыі і г.д.) Але гэта было даўно, і большасць насельніцтва не закранула. У нас калі не ўсё зло, то яго большасць (калі паглядзець на Нацыянальны рэестр прававых актаў, то і па колькасці старонак) ідзе ад іншых галін улады. Напрыклад, ад такога ўрадавага атожылка, як жыллёва-камунальная гаспадарка.

Пётр Рэзванаў, г. Мінск 19 лiстапада 2019

Дабаўлена 19.11.2019 10:47

***

Мнение “Солнцеподобного“: Это просто праздник какой-то…

Реабилитирует ли себя “оппозиция”?

В конце мая с. г. автор статьи, известный в Беларуси человек (историк, литературовед, активист социал-демократической партии), отправил статью об “оппозиции” своим однопартийцам, а также в некоторые негосударственные СМИ. “А в ответ – тишина”. Мы решили перевести эту статью с белорусского, дабы несколько расширить охват аудитории. Приглашаем читателей к дискуссии по затронутым проблемам. Итак…

Реабилитирует ли себя оппозиция?

Пишет Анатоль Сидоревич

Главный избиратель Беларуси и незаменимая счётчица голосов озвучили примерные даты выборов в Палату представителей. Они считают, что “выборы” должны состояться в этом году, в ноябре.

Реплика А. Сидоревича на учредительном съезде БНФ (Вильнюс, 1989). Фото из журнала “ARCHE”

Напомню один факт. Надлежащим образом оценив то, что состоялось 24 ноября 1996 г., демократическая оппозиция клялась и божилась, что она не признаёт и не будет признавать вновь созданный орган “законодательной власти”. В 2000 году на Конгрессе демократических сил было решено бойкотировать выборы. Саму Палату прозвали “палаткой”.

Напомню другой факт. В 2000 г. в стане демоппозиции нашлись штрейкбрехеры – Белорусская социал-демократическая партия (Народная Грамада). Если быть корректным, то IV съезд БСДП(НГ) принял постановление о неучастии в выборах. Но немцы (руководитель Консультационно-наблюдательной группы ОБСЕ в Минске Ханс-Георг Вик и посол Германии в Беларуси Хорст Винкельман) уговорили тогдашнего председателя партии Николая Статкевича плюнуть на решения Конгресса и Съезда. Они якобы договорились, что оппозиции, в том числе Статкевичу, будет выделено в палатке несколько мест.

Немцы правильно выбрали главного штрейкбрехера, т. к. разгадали статусную озабоченность Статкевича, который, в отличие от Александра Бухвостова, Сергея Калякина, Анатолия Лебедько и иных деятелей оппозиции, никогда не был депутатом.

Какими средствами Статкевич убедил большинство центрального комитета партии нарушить постановление Съезда, можно только догадываться.

Немцы помогли Лукашенко укрепить власть. Правда, потом, когда обнаружилось, что Лукашенко обдурил их, как щенят, они начали что-то вякать о правах человека и демократии. Тогда Вик стал персоной нон грата, а вскоре в Минске прикрыли и саму миссию ОБСЕ. Самым забавным для меня был эпизод с депутессой Бундестага Утой Цапф. Эта социал-демократка почему-то была уверена, что продвинет демократию в Беларуси посредством семинаров и диалога с “палаточниками”. Сколько ей ни говорили, что это пустое занятие, она стояла на своём. И достоялась. На “выборах” 2004 года её выгнали с избирательного участка чуть ли не пинком под зад. И тогда она закричала: “Diktatur”!

В 2004 году Статкевич уже мог утверждать, что его (и его сторонников из БСДП) штрейкбрехерство было правильным. Следом за БСДП в “избирательном процессе” в качестве спарринг-партнёров власти начали участвовать и иные демократические партии.

Что повлияло на смену позиции? Не секрет, что на “продвижении демократии” в Беларуси кормится множество разных западных институций (знатоки говорят, что до Беларуси доходит не более 10 процентов выделенных средств). Не последнюю роль здесь играют и “коллективные немцы”, а точнее то, что в польских кругах называется “Немецким Евросоюзом”. “Вы говорите, что выборы в Беларуси проходят с нарушениями стандартов ОБСЕ, что “палатка” нелегитимная. А докажите это”, – обращались к нашим оппозиционерам западные “гуру демократии”. Доказать же нарушения избирательного права и тезис о нелегитимности ПП оппозиционные партии могли только путём участия в “избирательном процессе”. Вот столько кандидатов в депутаты выдвинули мы, а столько – провластные организации. Вот столько зарегистрировано наших выдвиженцев, а вот столько – провластных. Столько кандидатов в избирательные комиссии выдвинули мы, а столько – провластные организации; столько наших выдвиженцев стали членами комиссий, а столько – выдвиженцев власти… Иначе доказать несправедливость “избирательного процесса” в Беларуси невозможно. Так Запад толкал демократическую оппозицию на участие в подтанцовке.

Своими требованиями Запад изрядно дискредитировал оппозицию в глазах немалой части демократически настроенных граждан Беларуси.

Оппозиция дискредитировала себя и тем, что потакала само- и славолюбию некоторых своих деятелей, которым важно было порисоваться. И тем, что, идя на поводу у “коллективных немцев”, стала исповедовать олимпийский принцип: важно не побеждать, а участвовать. И тем, что не могла договориться о распределении округов, о выдвижении единого кандидата на должность президента.

А в 2010 году оппозиция и вовсе стала на путь обмана граждан. Имею в виду утверждения Григория, Алексея, Виталия и Николая, что за выдвижение каждого из них кандидатами на должность президента подписались более 100 тысяч граждан. Сомнительно, что 100 тыс. подписей собрал и Ярослав. В 2015 году эту “технологию” переняла бывшая моя однопартийка по БСДП Татьяна Короткевич, которая тоже немало сделала для дискредитации демоппозиции.

Самое же дно, на которое оппозиция опустилась, – это принятие в качестве подарка от “исполнительной” власти депутатского мандата в 2016 году.

Что-то подсказывает мне, что в следующий раз за “подарком” к главной счётчице голосов выстроится очередь…

При этом нужно особо отметить: ни БСДП, ни Объединённая гражданская партия, ни Партия БНФ, ни иные политические организации нигде и никогда не заявляли, что считают свою позицию, занятую в 1996-м, ошибочной. Во всяком случае я о таком заявлении не слышал и не читал.

Сейчас, когда руководство почти всех оппозиционных структур поменялось, следовало бы БСДП, ОГП, Партии БНФ, а заодно и партии “Справедливый мир”, по отдельности или совместно, объявить ошибочной позицию своих организаций, занятую после ноябрьских событий 1996-го. Замечательно было бы, если бы каждая партия в отдельности или совместно с другими подписалась под следующим: “Принятие Конституции в редакции 1996 г. создало правовую основу для динамичного развития общества и государства, эффективной работы каждой из ветвей власти (законодательной, исполнительной и судебной). Сегодня можно с полной уверенностью сказать, что Парламент Республики Беларусь сформировался как зрелый законодательный и представительный орган, занявший надлежащее место в конституционном механизме нашего государства” (цитата с официального сайта ПП НС). Можно добавить и третий пункт: а выборы в Беларуси прозрачные и справедливые, их результаты всякий раз на 100 процентов выражают волю народа.

Тяжело принять такое постановление? Нельзя? А нарушать, не отменив их, прежние клятвы, обещания и зароки можно?

“А так можно?” (стоп-кадры из социальной рекламы “Минсктранса”, которую упорно крутят в общественном транспорте столицы)

В этом году у оппозиции появился шанс хоть немного реабилитироваться.

Озвучен оптимальный, с точки зрения “исполнительной” власти, срок так называемых парламентских выборов. Но “выборы”, если они действительно будут назначены на этот год, – незаконные, т. к. противоречат Основному Закону, который под нынешнюю власть и переписывали. Чтобы распустить ПП НС, нужно поискать какие-то причины и поводы, которые никого из наделённых способностью мыслить не убедят, т. к., повторю, ПП НС, состав которой был известен до дня голосования, – целиком послушный инструмент в руках “исполнительной” власти. Кто из членов оппозиционных партий верит в реальное разделение власти в нашей стране и в возможность реального конфликта между ветвями власти?

Послушная ПП НС может и самораспуститься, если те, кто в ней заседает, заявят о сложении своих полномочий. Но это будет нечто неслыханное в новейшей истории.

“Нормальные” выборы должны состояться не позже сентября 2020 года, когда заканчивается срок полномочий послушной ПП НС. И участие демократической оппозиции в выборах, которые будут назначены наперекор Основному Закону, – это участие в беззаконии.

Я не призываю к бойкоту. Бойкот – это активная акция, за бойкот надо агитировать. Впрочем, кого агитировать? Большинство избирателей уже давно не ходит на избирательные участки. И об этом отлично знает контора г-жи Ермошиной, которая уже не первый год рассылает нам эсэмэски с призывом идти на избирательные участки.

Получается интересная ситуация: граждане не идут на избирательные участки, а оппозиция, как и вышеупомянутая контора, выступает в роли зазывалы. Такая ситуация называется симфонией. Симфония власти и оппозиции.

Я не призываю к бойкоту. Я призываю к неучастию в “выборах”. В таком случае ни одна политическая организация, считающая себя сторонницей правового государства, не выдвигает своих кандидатов в депутаты. И не надо поддаваться давлению западных гуру демократии, “коллективных немцев”. И давлению тех у нас, в Беларуси, кто имеет определённые выгоды от участия оппозиции в “избирательных кампаниях”.

А. Сидоревич в наши дни, фото с bsdp.org

Оппозиции хоть раз за 15 лет надо показать, что она способна к решительным действиям.

Стоя на позициях правового государства, защищая его принципы, оппозиция, во всяком случае, может выдвинуть кандидатов в избирательные комиссии, направить наблюдателей на избирательные участки – хотя бы для того, чтобы убедиться, что и на этот раз в комиссии попадёт мизерный процент её выдвиженцев, что наблюдатели по-прежнему будут видеть не бюллетени, а зады членов участковых комиссий, что и на этот раз фреквенция (или, по-нашему, явка избирателей) будет низкая, и – я уверен в этом – даже ниже, чем в 2016 году.

Чтобы доказать недемократичность “избирательного процесса”, не обязательно принимать участие в подтанцовке, быть спарринг-партнёрами провластных кандидатов. Если же кто-то из оппозиционеров надеется получить мандат как подарок от “исполнительной” власти за лояльность, то это уже не оппозиционер, и партия, которая согласна на такой подарок, – не оппозиционная.

Анатоль Сидоревич

P.S. “Исполнительная” власть заинтересована в участии оппозиции в “избирательной кампании”. Вот и недавно главный избиратель признался, что ему хочется, чтобы выборы были признаны легитимными. Признаны Западом, конечно.

“Революционным” поступком оппозиции было бы, если бы она заявила о своём неучастии в “избирательном процессе”, т. е. о невыдвижении своих кандидатов, до того времени, пока её представители не попадут в избирательные комиссии всех уровней и не получат возможность реально наблюдать за процессом подсчёта голосов на избирательных участках, пока не будет ликвидирован институт пятидневного досрочного голосования, пока не перестанут ключи от избирательных участков на ночь отдавать работникам милиции.

Иной раз от тех, кто распинается за участие в “избирательной кампании”, можно услышать, что они-де получают возможность “работать с людьми”, выступать по радио и телевизору. Как будто с людьми не надо работать в другое время. Но я об ином. Любители подтанцевать довольствуются теми …цатью минутами, которые им даёт “исполнительная власть”. А мне помнится, что на саммите ОБСЕ 1999 г. кто-то обещал дать оппозиции 15 процентов эфирного времени независимо от “избирательных кампаний”. Или память мне изменяет?

Как было бы хорошо, если бы своё участие в “избирательных кампаниях” оппозиция обусловила и правом пользоваться СМИ, на содержание которых идут деньги всех налогоплательщиков, но они находятся в руках одной группы граждан.

И ещё меня интересует, доколе оппозиция будет соглашаться на роль умственно отсталых. Я имею в виду институт членов избирательных комиссий с правом совещательного голоса.

Если бы оппозиция обусловила своё участие в “избирательном процессе” реальным членством своих представителей в избирательных комиссиях, возможностью реально следить за подсчётом голосов на избирательных участках, ликвидацией института досрочного голосования, возможностью пользоваться на первый раз пятнадцатью процентами эфирного времени на радио и телевидении, доступом к бумажным государственным СМИ, ликвидацией института членов избирательных комиссий с правом совещательного голоса, – это был бы “революционный” поступок. Но совершить такой поступок может лишь оппозиционная оппозиция. И солидарная.

А. С.

От belisrael.info: мы не всегда разделяем взгляды наших авторов.

Опубликовано 12.07.2019 11:57

Отклики

“Основная проблема здешнего политикума, на мой взгляд, не в участии или неучастии в избирательных кампаниях, а в недостатке (или полном отсутствии) стратегического мышления, из чего вытекает непоследовательность… Подметил её уже в 2001 г., когда многие из тех, кто в 2000 г. призывал к бойкоту “парламентских выборов”, охотно участвовали в президентских, даром что последние устраивались по тем же правилам. Летом 2001 г. я задал большинству претендентов вопрос, смысл которого был следующим: “Когда Вы признали референдум и Конституцию РБ образца 1996 г.?” (упоминал этот эпизод здесь). Вразумительного ответа ни от кого не получил.

Уже лет 10 время от времени рассказываю, что необходимо “исправление имён”, что называться “оппозицией” альтернативным (или демократическим) силам не следует. Например, в 2017 г.: “мне не в кайф само слово “оппозиция”: принимая его, оппоненты режима заранее соглашаются, что их меньшинство”. Увы…” (Вольф Рубинчик, 12.07.2019)

“Разумныя рэчы кажа Сідарэвіч, але яго ніхто не паслухае. І самае смешнае, што партыя Сідарэвіча таксама будзе ўдзельнічаць у гэтай смешнай кампаніі, а ён партыю на знак пратэсту не пакіне” (Зміцер Дзядзенка, 19.07.2019)

«Позиция Сидоревича правильная и понятная. Но участие в парламентской кампании мы включили в стратегический план деятельности, и в решениях Центрального комитета: кто не хочет участвовать – пусть не мешает. Мы прекрасно понимаем, что выборов нет. Если партия не будет участвовать в кампании, то какой смысл в ее существовании как политической организации? У партии есть предвыборная платформа, есть программа действий, разработаны партийные месседжи, сейчас работаем над дизайном листовок и плакатов для кандидатов. Вполне естественно, что часть наших членов выступает против участия в кампании» (Игорь Борисов, председатель БСДП, 23.07.2019)

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (70d)

Люты 2018 г. у Беларусі – месяц выбараў, што само па сабе смешна. Таму спецыяльна весяліць нікога намераў не маю… «Как мы тут живём / Великая тайна / Все кричат: “вира” / А выходит “майна”» (БГ).

…Справа «рэгнумаўцаў» 02.02.2018 завяршылася абвінаваўчым прысудам. Амбівалентным – усім публіцыстам выпісалі адтэрміноўку (тры гады) і выпусцілі на волю, як бы распісаўшыся ў непамыснасці ўтрымання іх пад вартай цягам 14 мес. З другога боку, за новыя «экстрэмісцкія» матэрыялы кожны з няшчаснай тройкі можа зноў надоўга адправіцца ў турму.

Шмат у чым не згодзен з асуджаным Cяргеем Шыптэнкам, аднак ён слушна пракаментаваў вырак: «Наша справа ўскрыла ўсю заганнасць сістэмы і асобных яе элементаў». Насамрэч, мінінфармацыі з яго «кішэннай» экспертнай камісіяй наскардзілася ў праваахоўныя органы, якія даверыліся «спецыялістам»… Беларускія выданні, як урадавыя, так і не, даверыліся «зліву» ад сілавікоў і пачалі «мачыць» арыштаваных задоўга да суда. Пракурор і суддзя не спрабавалі разабрацца ў справе, хоць фармальна і заслухалі «экспертаў» (цётачак няпэўнай кваліфікацыі, далёкіх ад праблематыкі міжнацыянальнай варожасці). Грамадства атрымала чарговы пасыл ад «сістэмы»: «менш думайце; калі думаеце – не запісвайце, калі запісваеце – не публікуйце».

У цэлым удумліва прааналізаваў сітуацыю перад прысудам калумніст tut.by Арцём Шрайбман, хаця мяне засмуцілі наступныя яго развагі: «Калі ўлада спадзявалася знайсці новых хаўруснікаў у дэмакратычным лагеры, то дарэмна. Усе разумеюць, што арсенал крымінальных захадаў, пад якія сёння трапілі трое прарасійскіх публіцыстаў, заўтра можа быць разгорнуты назад у бок празаходніх». Не варта вязаць у адзін вузел дэмакратычныя і «празаходнія» погляды, дый не ўсё «дэмакраты» разумеюць небяспеку прысуду. Многа ў іх «лагеры» было злой радасці, яна не зусім згасла. Праўда, пястун д-д-дэмакратычных сайтаў, «дарадца па нацбяспецы» Андрэй П. змяніў рыторыку; калі ў снежні 2016 г. ён падтрымліваў улады, толькі што нагамі не лупячы затрыманых і тых, хто сумняваўся ў іхняй віне, то цяпер, атрымаўшы новую «ўводную», заявіў 05.02.2018: «яны сядзелі год, хаця відавочна, што ніякай неабходнасці ў гэтым не было… думаю, што ад самага пачатку гэтая справа была не прававой з’явай, а выключна палітычнай». Але шквал інсінуацый у канцы 2016 – пачатку 2017 гг. не мог не пакінуць следу на мазгах жыхароў года 2018-га, і вось у каментах да артыкула пра вырак чытаю: «Позор предателям Беларуси!!! Надеюсь недолго будут на свободе» (+116-47), «Если всех таких писак отпускать – завтра Беларусь станет опять частью России...» (+91-26), «Теперь у этих колумнистов один путь – на Восток. Ибо отсрочку заменить как два пальца. Пусть прут в Ростов и оттуда пишут свои душещипательные тексты» (+35-13). З красавіка 1995 г., калі пабітыя дэпутаты дэманстравалі траўмы калегам па Вярхоўным Савеце, а Мікалай Дземянцей (кіраўнік Беларусі ў 1989-1991 гг., by the way) і яго паплечнікі сыкалі: «Мала далі!», ахвоты вырашаць канфлікты шляхам перамоў у палітызаванай публікі не пабольшала.

Cтарая сістэма, асабліва ідэалагічная, паціху ідзе ўразнос, а нічога новага з яе не вылупліваецца. Тыя «эксперты», якія заўважаюць у звальненнях міністраў, рэдактараў etc. пабудову «новай медыйнай вертыкалі», яўна кагосьці падманваюць (пачынаючы з сябе?) Хутчэй трэба чакаць закаснення старых мадэляў. Былыя кіраўнікі «Сов. Белоруссии» ды БТ рабілі свае адыёзныя справункі не без фанатызму, з прыцэлам на папулярнасць, і часам маглі кагосьці-там-мабілізаваць шляхам «паветрана-кропельнага заражэння» (ужо гучала прапанова ўзяць Якубовіча ў газету «Берега» спецкарам, гл. камент ад Iossi Schkr :)). «Новыя» ж твары больш выдаюць на ардынарных чыноўнікаў-прыставанцаў. Той жа Іван Эйсмант, пастаўлены кіраваць Белтэлерадыё, муж лукашэнкаўскай прэс-сакратаркі, – хіба ён, знітаваны са сваёй суджанай, наважыцца на нестандартныя, пагатоў рызыкоўныя крокі? Ну, а Дзмітрый Жук, які, прыйшоўшы на пасаду галоўнага ў «СБ», адразу абмежаваў магчымасць каментаў на сайце сваёй газеткі? «Новая вертыкаль», наадварот, па ідэі мусіла б стымуляваць зваротную сувязь. Сам я ніколі нічога на sb.by не пісаў – мне за дзяржаву тэндэнцыю крыўдна.

Адно цешыць – у беларускай цэнзурнай сетцы (і ў інтэрнэт-сеціве таксама) не бракуе прарэхаў – іх, бадай, нават больш, чым у расійскім аналагу. Вось зыркі прыклад – дазволілі ў тутэйшых сінематэках «Смерць Сталіна» (2017), і свет не перакуліўся. Водгукі ад гледачоў Мінска збольшага прыязныя.

Паглядзеў «крамольнае», са званіцы мінкульта РФ & РПЦ, кіно і я – не выходзячы з дома… Фільм як фільм; сатыра на Сталіна лепшая ў Салжаніцына («У крузе першым»), а гумар з удзелам Язэпа Вісарыёныча, бадай, не горшы ў Сяргея Салаўёва («Чорная ружа…», 1989). Мне цяжка згадзіцца ca Станіславам Бялкоўскім, маўляў, «першы раз, калі Сталіна ўдалося зрабіць смешным, гэта быў фільм “Смерць Сталіна”». Для камедыі твор Арманда Іянучы занадта сур’ёзны, для экскурсу ў мінулае – занадта павярхоўны і мітуслівы. Безумоўна, такія кіны маюць права на існаванне, але мне ўспомнілася, як да нас у ЕГУ (канец 1990-х) прыязджаў французскі лектар, спец па гісторыі СССР. Перад студэнтамі ён вымаўляў прозвішчы Ejov і Joukov так: «Еёў», «Юкаў». Небараку ніхто ў Францыі не расказаў, як называліся не апошнія па значнасці асобы ХХ ст.; зрабіць гэта выпала ў Мінску мне… Я к чаму: калі разглядаць замежны прадукт як спробу падштурхнуць нас, тубыльцаў постсавецкай прасторы, «смеючыся, развітацца з мінулым», то не, дзякуй. Калі ж «звышзадача» проста ў тым, каб дэсакралізаваць уладу і яе носьбітаў (на манер «Yes, Minister» Ліна & Джэя або ранейшыx фільмаў Іянучы, згаданых тут), то яна збольшага ўдалася. А дэсакралізацыя ўладных дачыненняў зараз насамрэч патрэбная; ужо дзеля яе тутэйшым пракатчыкам варта было, насупор меркаванню калумніста «Белгазеты», закупляць «вульгарны» фільм.

Дэсакралізацыя – не самамэта; я выступаю яшчэ і за «шахматызацыю» палітыкі ў РБ (мімаходзь расшыфрую – хочацца рацыянальнасці, мерытакратыі…) Дзе на ўсё набрацца кадраў-пасіянарыяў ва ўмовах «патрыярхальна-падданіцкай» палітычнай культуры, пытанне ледзь не касмічнага маштабу.

14 лютага з дапамогай рэдактара belisrael.info я запусціў у фортку у мордакнігу абяцанне з’есці ўласны гадзіннік, калі намстаршыні АГП Мікалай Казлоў 18.02.2018 праб’ецца ў Мінгарсавет. Гадзіннік застаўся цэлы. Абяцаў патлумачыць свой «песімістычны» прагноз – тлумачу.

Кейс М. Казлова, яшчэ 10 гадоў таму дзейнага падпалкоўніка міліцыі, у нечым унікальны – і ўадначас тыповы. Здаралася, што былыя прадстаўнікі «сістэмы» пераходзілі ў «апазіцыю»; аднак сярод старшых афіцэраў міліцыі такія трансферы ўсё ж рэдкасць. Ясна, адміністрацыя апрыёры не гарыць жаданнем пускаць у дэпутаты чалавека з досведам следчай дзейнасці, да таго ж такога, які ўспрымаецца ёй як «здраднік» (у 2008 г. сп. Казлоў намагаўся прадухіліць фальсіфікацыі на ўчастку, давераным яму для аховы, і атрымаў прачуханку ад начальства; у 2009-м зволіўся з «органаў»). Агулам, з сярэдзіны 1990-х выбары ў РБ ладзяцца не для таго, каб ставіць пад пагрозу «стабільнасць», г. зн. уладу лукашэнцаў. Гэта больш-менш аб’ектыўныя перашкоды, але існавалі і суб’ектыўныя.

М. Казлоў – адзін з кіраўнікоў партыі, якая разглядае сталічны гарсавет як трамплін для чагосьці больш сур’ёзнага… Але ж выбарцы – пераважная частка – трактуюць гарсавет усё ж як прыладу для вырашэння лакальных праблем. Ва ўлётцы Казлова, закінутай мне ў паштовую скрыню на Кахоўскай (дзён за пяць да 18-га), пра тыя праблемы амаль нічога не сказана – бракуе «зазямлення».

Здымак, на якім кандыдат нагадвае Пятра Машэрава, мелаваная папера – усё гэта няблага, але некаторыя з 4000 атрымальнікаў улёткі – сюрпрыз! – цікавяцца і кантэнтам… Цытаваць крэатыў не стану; паверце, ад яго няма ўражання, што кандыдат прагне перамогі. Асобныя чытачы, патэнцыйны электарат М. К. – я ў тым ліку – зусім не пайшлі на ўчасткі для галасавання.

Сёлета М. Казлоў разам з партыйным «шэфам» зноў абвясціў пра парушэнні ў акрузе; на іхнюю думку, ля гімназіі № 34 круцілася «карусель». Пераканаўчых доказаў таго, што жанчынкі на лябедзькавым відэа галасавалі па колькі разоў і/або на чужым участку, прадстаўлена, аднак, не было. Таптанне ўдзень 14.02.2018 ля гімназіі групы асоб («куратарка» трымала ў руках спіс) можа тлумачыцца «добраахвотна-прымусовым» датэрміновым галасаваннем, якое нярэдка практыкуецца ў дзяржаўных арганізацыях разам з навязлівымі рэкамендацыямі, каго выбіраць. З’ява таксама агідная (мякка кажучы, не робіць гонару «Белтэлекаму», калі ён гэтым займаецца), але ўсё ж не «карусель», не прамая фальсіфікацыя народнага волевыяўлення.

Cумна, але факт: АГП за апошнія …ццаць гадоў паказала сваю няздатнасць даваць адпор выбарчай машынерыі (як было ў 2004 г., пісаў тут). Зрэшты, не толькі АГП… Штораз прымаюцца гучныя заявы пра несумленныя выбары, «а Васька слушает, да ест».

Цяжка разлічваць на прагрэс у такой далікатнай сферы, як выбары, калі гражданы павязаны па руках-нагах на працоўных месцах. Многім актывістам, як мне здаецца, ямчэй паказваць дулю якой-небудзь Ярмошынай (не кажучы пра знакамітыя турнэ па Брусэлях і прочых Страсбургах), чым бараніць правы работнікаў у сябе пад носам.

Яшчэ многа дзе ў Беларусі заключаюцца калектыўныя дагаворы; амаль ва ўсіх выпадках яны не выконваюцца напоўніцу. Партыя, што абапіралася б на ячэйкі незалежных прафсаюзаў (або проста суполкі незадаволеных работнікаў), стала б рэальна масавай. Лідару такой партыі не прыйшлося б гойсаць з дыктафонам па Кіеўскім скверы ды крычаць «Воўкі!» «Злачынцы!»

Карціць азірнуцца на 4-5 гадоў… Тады актыўна форсілася ідэя «Народнага рэферэндуму». Aрганізатары – БНФ, pyx «За свабоду», «Гавары праўду» і інш. – збіралі подпісы за шэсць пытанняў: «кампанія “Народны реферэндум” мае намер сабраць 500 тысяч подпісаў грамадзян, ад якіх улада “адмахнуцца ўжо не зможа”» (дэкларацыя ад 29.01.2014). І не сабралі нават чвэрці ад заяўленай колькасці, і ўлада адмахнулася, і фінішавала кампанія ў снежні 2015 г. не без скандалу… Калі ўжо «альтэрнатыўныя сілы» ў Беларусі паразумнеюць, га?

А крыху вышэй можаце бачыць абяцанку ад Нацыянальнага агенцтва па турызму, арганізацыі мінспорту РБ. Звыш года таму з’явіўся ролік НАТ для патэнцыйных турыстаў. Тады ж, у канцы студзеня 2017 г., нехта з НАТ напісаў, абы напісаць: «відэа на англійскай… з’явіцца ў найбліжэйшы час, зараз працуем над перакладам 🙂» Падобна, года не хапіла, каб пераагучыць пяцімінутны ролік; прынамсі ён і цяпер на сайце Беларусі ў Вялікабрытаніі падаецца ў арыгінальным выглядзе, нават без субтытраў. Затое, напэўна, стымул для брытанцаў і «розных прочых шведаў» вучыць белмову!

Тым часам Вялікі тэатр Беларусі 25.02.2018 абяцае вечар яўрэйскай музыкі «Шалом», пра канцэпцыю чытайце на сайце тэатра. Маю спадзеў, што там-то ўсё будзе чык-чак.

Вольф Рубінчык, г. Мінск

19.02.2018

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 19.02.2018 18:53

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (46)

Вясна вярнулася ў цэнтральнаеўрапейскія прасторы, а паралельна прачнуліся хобіты і оркі грамадзяне і вышэйшае чынавенства. Дробнае чынавенства вагаецца, але ўсё часцей яно – з народам, бо не хоча быць крайнім пасля «сацыяльных экспэрыментаў», дый у любым разе яно часцей трапляе пад «ператрахванне», чым… Ладна, не будзем пакуль пра самых чэсных міністраў, шэфаў адміністрацыі, etc.

Не паспеў Нацыянальны цэнтр прававой інфармацыі распаўсюдзіць «шляхаводнік па Дэкрэце № 3» (ацаніце сумны гумар сітуацыі – у суседзяў выдаюцца шляхаводнікі па гарадах, крамлях і палацах, у нас – па бюракратычных пісульках), як усё нафіг састарэла. 9 cакавіка, пасля масавых пратэстаў – не толькі ў Мінску, а і ў абласных ды некаторых раённых цэнтрах – раптам выявіліся вапіюшчыя «перагіны на месцах» (С). Аказваецца, дзеянне «ідэалагічнага, маральнага дэкрэта» (прыметнікі ад таго, хто яго падпісаў) можна адтэрмінаваць на год, а спагнаныя «за дармаедства» грошы вярнуць тым, хто іх заплаціў. Праўда, не цяпер, калі-небудзь потым… У духу кінчаўскай песні: «Тоталитарный рэп – это абстрактный пряник / Или совершенно конкретный кулак».

Дзясяткі тысяч людзей да 20.02.2017 заплацілі дзяржаве грошы – ці то са страху, ці то з аблудна зразуметай законапаслухмянасці (а хтосьці так расхваляваўся ад ліста з падатковай, што звёў рахункі з жыццём)… Грошы, паводле афіцыёзнага тлумачэння на pravo.by, мусілі быць накіраваныя на «рашэнне задач па комплексным эканамічным і сацыяльным развіцці адпаведнай тэрыторыі, якія стаяць перад мясцовымі выканаўчымі і распарадчымі органамі». Але такое тлумачэнне не задаволіла пратэстоўцаў. Тады «галоўны» прапанаваў іншую версію: «Усе гэтыя грошы да капейкі павінны быць накіраваны на ўтрыманне дзяцей. Толькі дзецям!»

Калі нешта ідзе не так, то заўсёды можна прыкрыцца інтарэсамі дзяцей – лалітыка, у натуры… Ну і ёсць жа даўняя майса, прыведзеная (анты)савецкім сядзельцам Эдуардам Кузняцовым у кнізе «Шаг влево, шаг вправо…» (Іерусалім, 2000)

Заб’еш аднаго чалавека – атрымаеш працяглы тэрмін зняволення. На роўным месцы падпсуеш жыццё тысячам сваіх суграмадзян, забраўшы ў кожнага, магчыма, год-два жыцця – і нічога… Пакуль – нічога. Дэкрэт фармальна не адменены, так што рана баналізаваць падзеі, збліжаючы беларускія пратэсты з замежнымі «па матывах і дынаміцы», як гэта зрабіў адзін фацэт з «Радыё Свабода». Ён жа прыпісаў пратэстоўцам «савецкае» разуменне справядлівасці, што зусім абсурдна праз 25 гадоў пасля скону СССР. Можа, у каго са старэйшых работнікаў яно захавалася, але ж не яны зараз «робяць пагоду».

У чым я, выпускнік ЕГУ, згодзен з фізматаўцам Юрыем Дракахрустам, дык гэта ў тым, што «выкалупванне правакатараў» (завадатараў), як разынак з булкі, не дасць эфекту, пажаданага для ўладаў. Ну, пасадзілі на суткі Губарэвіча, Лябедзьку, Рымашэўскага і «прымкнуўшую да іх» Вольгу Кавалькову – на іх месца прыйдуць іншыя. Як той спяваў, «прежде путал народ, кто здесь друг, а кто враг, а теперь сам народ – “враг народа”!» Дый Сібіры ў нас няма, так што, «адкінуўшыся» з чарговага Акрэсціна, актывісты зноў зоймуцца сваёй справай, умела або няўмела.

На час падрыхтоўкі гэтай серыі ў бальніцах памерлі тры з пяці жанчын, якія атрымалі цяжкія апёкі (звыш 50% паверхні скуры) у час выбуху на Скідзельскім цукровым камбінаце. Недахоп грошай на прадпрыемствах – што звязана і з адметным інвестыцыйным кліматам, створаным за апошнія 15-20 гадоў – штурхае эканоміць на ахове працы.

Яшчэ ў маі 2004 г. аўтары даклада «Нацыянальная стратэгія ўстойлівага сацыяльна-эканамічнага развіцця Рэспублікі Беларусь на перыяд да 2020 года» з сумам канстатавалі: «Тэхнічная база прамысловасці састарэла… Знос актыўнай часткі асноўных прамыслова-вытворчых фондаў па прамысловасці ў цэлым дасягнуў 80,2%, то бок намнога перавысіў крытычна дапушчальны ўзровень» (гл. п. 3.6). Неяк сумнеўна, што былі зроблены слушныя высновы – адно супрацоўніца інстытута мінэканомікі Целеш Ірына Леанідаўна, 1969 г. нар., без аніякіх спасылак перапісала абзацы з даклада ў свой «артыкул». Цяпер яна – кандыдатка эканамічных навук і разважае на канферэнцыях пра «інавацыйную структуру беларускай прамысловасці». Не выключана, што такія «інаватаркі» і падалі ўраду «суперідэю», дазволіць прадпрыемствам не налічваць амартызацыю, г. зн. рабіць выгляд, што сродкі вытворчасці не старэюць…

Мушу прызнаць, сам у час працы на дзяржаўным прадпрыемстве (2009–2011 гг.) ішоў на рызыку, парушаў асобныя нормы, каб зрабіць усё хутчэй і не «адрывацца ад калектыву»… Зрэшты, інструктажы па тэхніцы бяспекі (і ўводны, і наступныя) мала што мянялі. Першы ўклаўся ў 5-10 мінут – пры норме, здаецца, 30-40 – іншыя зводзіліся да роспісу ў журнале. Добра, што вытворчасць была не самая апасная, РУП «Белпошта».

Цяпер я належу да іншай арганізацыі – Саюза беларускіх пісьменнікаў, СБП. Клікалі туды яшчэ пасля выхаду кніжкі «Жывуць вольныя шахматы» (2010), аднак падаць заяву я наважыўся толькі ў канцы 2014 г., калі выйшаў шосты па ліку аўтарскі зборнік – «Нарысы шахматнай мінуўшчыны і будучыні». Атрымаў тры рэкамендацыі, прайшоў прыёмную камісію, і 31.03.2015 на пасяджэнні Рады СБП заява была задаволена.

Чацвёртага сакавіка 2017 г. у мінскім Палацы мастацтваў здарыўся з’езд СБП. На ім я прысутнічаў упершыню… дакладней, упершыню ў якасці паўнапраўнага ўдзельніка, бо ў 2002 г. дзякуючы добрай Алене Кобец-Філімонавай гасцяваў на падобным сходзе ў Доме літаратара, а заадно збіраў подпісы за «Дзень праведнікаў».

Некаторых падпісантаў сустрэў у кулуарах праз 14 з паловай гадоў; напрыклад, Алесь Бяляцкі паспеў за гэты час «посидеть и поседеть». Пасядзець у турме і пасівець.

Постфактум сёй-той параўноўваў з’езд СБП з мерапрыемствам брэжнеўскіх часоў – маўляў, адзінай мэтай было перавыбраць старшыню (Барыса Пятровіча), у якога, да таго ж, не аказалася канкурэнтаў. Усёй перадз’ездаўскай «кухні» не ведаю, але, паводле маіх назіранняў і адчуванняў, з’езд прайшоў даволі дэмакратычна. Альтэрнатыўных кандыдатаў на пасаду старшыні можна было прапанаваць і 4 сакавіка – іншая справа, што ніхто не пажадаў лезці на ражон «даходнае месца». У канцы лютага стала вядома, што міністэрства культуры не ўключыла СБП у пералік творчых саюзаў Беларусі, а на саму імпрэзу ніводзін дзяржаўны орган не прыслаў сваіх прадстаўнікоў… Між іншага, «пастанову № 7», дзе зроблена спасылка на артыкул 58 Кодэкса аб культуры, міністр наогул 30.01.2017 не меў права падпісваць, бо арт. 58 уступіў у сілу толькі праз некалькі дзён – фальстарт-с 🙂

Адбыліся выбары не толькі старшыні, але і Рады – ключавога органа ў Саюзе паміж з’ездамі, яго «ЦК». У сувязі з колькасным ростам СБП (каля 470 чалавек, а ў зале прысутнічала дзве з паловай сотні) склад Рады быў павялічаны да 39 чалавек. Я адкрыта галасаваў супраць такога рашэння (па-мойму, хапіла б і 29), але застаўся ў яўнай меншасці. Затое, калі надышоў час вылучаць непасрэдна кандыдатаў, і на 39 месцаў вылучылі 43 чалавекі, то «мой» кандыдат якраз прайшоў сіта адбору.

Супраць Б. Пятровіча галасавалі 8 удзельнікаў, а былога старшыню рэвізійнай камісіі ўвогуле забалатавалі пры таемным галасаванні, і ён не стаў нават шараговым яе сябрам. Такім чынам, няма ў саюзе жэстачайшай стабільнасці аж да стагнацыі. Такі ёсць з чым параўноўваць: Леаніда Левіна ў 2000-х гадах кіраўніком «яўрэйскай абшчыны Беларусі», як правіла, выбіралі аднагалосна.

Арганізатары з’езда памыліліся, не адразу пусціўшы ў залу экс-намесніка старшыні СБП Эдуарда Акуліна, які, пасварыўшыся з Пятровічам, у 2012 г. падаў заяву аб «прыпыненні паўнамоцтваў»: такога паняцця няма ў статуце, г. зн. дэ-юрэ Акулін заставаўся паўнапраўным членам Саюза. Скандальчык раздзьмухала «жоўтая» газета, і тут кіраўніцтва СБП зноў дапусціла памылку: напісала ў камісію па этыцы Беларускай асацыяцыі журналістаў скаргу на журналістку, якая «тэндэнцыйна асвятліла» і г. д. Аднак памылкі гэтыя не фатальныя: рэпутацыі суполкі яны істотна не шкодзяць.

Вядомы пісьменнік Б., які ў 2011 г. са скандалам пакінуў Саюз, у 2017-м кінуўся разважаць пра яго: «Ерархічны да непрыстойнасьці: аблізваць старых і падазрона ставіцца да любых праяваў іншадумства тут закон і норма», «Палітычна саюз белпісьменьнічкаў — выразна права-кансэрватыўны». Магчыма, у 1990-х гадах у гэткім апісанні мелася доля ісціны, зараз жа проста сумна чытаць, настолькі ўсё «міма». Няма ў СБП выразнай палітычнай лініі, дый ці павінен творчы саюз яе дэклараваць?.. Прапанову экс-кандыдата ў прэзідэнты Уладзіміра Някляева далучыцца да яго малавядомага «руху за дзяржаўнасць і незалежнасць», які ствараецца з 2015 г., удзельнікі з’езда адкінулі. Ніхто ніколі не прымушаў мяне «аблізваць старых», і я не хаваў крытычнага стаўлення да некаторых знакавых асоб СБП (Святлана Алексіевіч, той жа Някляеў…). Наўрад ці Віктару Жыбулю – чалавеку майго пакалення, якога сёлета зноў выбралі ў Раду – нехта ў Саюзе рабіў вымовы за «хуліганскія» вершы. І г. д.

В. Жыбуль вядзе прэзентацыю белмоўнага выдання Л. Кэрала «Скрозь люстэрка, i што ўбачыла там Аліса». Справа – перакладчыца Вера Бурлак, злева – выдавец Зміцер Вішнёў. Мінск, Няміга-3, 12.03.2017.

У Палацы мастацтваў прадаваліся цікавыя кнігі, а сёе-тое раздавалася задарма, напрыклад, згаданы ў пазамінулай серыі фаліянт гісторыка-гумарыста «З дазволу караля і вялікага князя».

Як абяцаў, прывяду пару старадаўніх анекдотаў:

* * *

Блазан старога караля, назіраючы, як таму падчас хваробы ставілі п’яўкі, заўважыў: «Вось гэта сапраўдныя прыдворныя і прыяцелі яго вялікасці».

* * *

Караль Радзівіл растрачваў вялізныя сумы на сваё разгульнае жыццё і ўтрыманне шматлікай зграі дармаедаў, што складала яго пастаянную світу. З гэтай прычыны Шыдлоўскі, кашталян з Жарнова, заўважыў:

– Калі так пойдзе далей, то, Пане Каханку, страціць можна ўвесь маёнтак.

– А ты, пане каханку, не страціш нічога, бо нічога не маеш! – разгневаўся Радзівіл.

Шыдлоўскі працягваў сваё:

– Князю, жывеш па-каралеўску, а кароль, між тым, на ўсім эканоміць.

– Я жыву па-радзівілаўску, а кароль так, як можа… Кароль сапраўды эканоміць на ўсім, нават блазнаў не трымае пры двары, бо мае іх бясплатна ў сенаце.

* * *

Шкада, што вышэйшыя чыноўнікі не завіталі на з’езд – даведаліся б нямала карыснага, можа, абразнастаілі б сваё панылае існаванне… Дальбог, няпраўда тое, што «свет абыдзецца без літаратуры, ужо зусім хутка».

Тым часам ізраільцы не спяць у шапку. Прачытана ў фэйсбуку пасольства Ізраіля ў Мінску:

21 лютага 2017 г. у Міністэрстве замежных спраў Рэспублікі Беларусь з удзелам кіраўнікоў і прадстаўнікоў дыпламатычнага корпуса адбылося ўрачыстае мерапрыемства «Я нясу вам дар», арганізаванае супольна з дзяржаўным літаратурным музеем.

Намесніца кіраўніка місіі Юлія Рачынскі-Співакоў прачытала верш Янкі Купалы “А хто там iдзе”, які адмыслова дзеля гэтай падзеі быў перакладзены на іўрыт дбаннем Шауля Рэзніка пры садзеянні Сяргея Шупы.

Той самы пераклад. Крыніца: https://www.facebook.com/siarhej.shupa/posts/10154484937368763?pnref=story

Чамусьці «роднае» радыё С. Шупы не адзначыла гэты, безумоўна, важны для культуры чын Ш. Рэзніка. Верш «А хто там ідзе?» часоў першай расійскай рэвалюцыі па-свойму класічны, ён пераствараўся на дзясятках моў (ёсць ідышная версія Зэліка Аксельрода). Хочацца, каб перакладаліся і больш сучасныя творы. Гадоў 10, напрыклад, мару, каб з’явіўся іўрыцкі варыянт верша Уладзіміра Караткевіча «Яўрэйцы», прасіў сяброў знайсці ў Ізраілі годнага перакладчыка, але… Ну, можа, зараз нешта зрушыцца з мёртвай кропкі.

Вольф Рубінчык, г. Мінск

12.03.2017

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 12.03.2017 17:50

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (19)

Мінуў месяц пасля серыі № 18 – ізноў здароў! Цяпер мы ў сінявокай перажываем «перадвыбарны» перыяд, які па традыцыі амаль не адчуваецца – нават у Мінску. Усё ж на месца ў «парламенце» прэтэндуюць у сярэднім па 5 кандыдатаў, гэта вам не хухры-мухры. А раптам у прыстойных людзей гэтым разам нешта атрымаецца? 🙂

Сістэма стамілася, і прыдворныя хвілосафы ўжо разважаюць на тэму «хто пасля Лукашэнкі» (іх адказ – «Лукашэнка-2», хто б сумняваўся), аднак інэрцыя мінулых гадоў дае пра сябе знаць. Выпадак з палітолагам Алесем Лагвінцом, якога не зарэгістравалі, лішні доказ… Нязменная лічылка Ліда Я. па-плагіятарску прапанавала яму аддзяляць «мух ад катлет»: маўляў, збор подпісаў – адно, а канцэрт (27.07.2016, з удзелам Лявона Вольскага) – другое, і што ж ета робіцца, «я не панялА»?.. Знайшлася жанчынка – школьная сакратутка сакратарка Віка Г. – якой «заміналі» кіраваць аўтамабілем плакаты з выявай патэнцыйнага кандыдата. Блытаніна ў яе «паказаннях» наводзіць на думкі пра фатальны брак сумлення.

А. Лагвінцу, вядома, трэ’ было даць магчымасць балатавацца – хаця б таму, што яшчэ адносна малады, са свежымі ідэямі. Пры гэтым не ідэалізую свайго былога камрада па ЕГУ: часта ён сябе падманваў, хіба таму, што працуе ў канторы пана Мілінкевіча, які даўно «пра..аў усе палімеры». На пенсіі пану, відаць, сумна… Нядаўна з гаркавай усмешкай згадаў я мілінкевіцкі «жэстачайшы прагноз» у лістападзе 2010 г.: Расія праз паўтара года зменіць Лукашэнку, які ёй надакучыў.

Прыпомніліся і падзеі жніўня 2004 г., калі я рабіў у акрузе, дзе па іроніі лёсу рваліся ў дэпутацікі ўсё той жа Лагвінец (тады яму было крыху за 30), Анатоль Лябедзька і Ірына Аляксанава, якая апекавалася сістэмай сацыяльнай абароны Мінска. На няшчасце, 12 год таму працаваў я акурат у гэтай самай сістэме – сацыёлагам тэрытарыяльнага цэнтра. Вымушаны быў бачыць, як в. а. дырэктара, 23-гадовая (!) Нэла Ц. у працоўны час распісвала графік, каму ісці ў вулічныя пікеты за Аляксанаву, каму – па кватэрах, і давала інструктаж: «Вы ж толькі не кажыце людзям, што збіраеце подпісы па загадзе».

Двойчы мне навязвалі дзяжурства «імем рэвалюцыі» – двойчы адмаўляўся і тлумачыў амаральнасць/процізаконнасць ужывання адмінрэсурсу ў палітычных мэтах. Пасля 3-й «прывабнай» прапановы, за якую маім калегам абяцалі адгулы, вырашыў грукнуць дзвярыма: падаў заяву аб звальненні і скіраваў адкрыты ліст Аляксанавай, а таксама яе «баявой памочніцы» з адміністрацыі Фрунзенскага раёна («куратарства» выбарчых «мерапрыемстваў» з боку Святланы А. не было сакрэтам), каб яны не займаліся… абы-чым. Яны б, можа, і рады былі адмовіцца, але за імі стаяў начальнік лукашэнкаўскай адміністрацыі Урал Латыпаў, які не хацеў пусціць «апазіцыю» ў палату прадстаўнікоў… Што ж, даслаў копію свайго звароту і ў адрас кіраванай Лябедзькам Аб’яднанай грамадзянскай партыі – ні адказу, ні прыказу… Тое мяне не здзівіла – пра норавы ў асяроддзі «штатных апазіцыянерчыкаў» к таму часу добра ведаў.

Сышоў я з цэнтра, не адпрацаваўшы ў ім і месяца. Гісторыя мела пэўны розгалас. «БелаПАН» апублікаваў пару радкоў – Нэла дала інфармагенцтву «чэснае слова», што ўсё было ў рамках закона. Аляксанава сваю кандыдатуру не зняла і пралезла-такі ў «дэпутаты» (спадзяюся, хоць цяпер ёй сорамна – ну, не ёй, дык дачкам). Неўзабаве асноўныя фігуранты яе кампаніі пастрачвалі свае пасады: і Нэла, і яе непасрэдная начальніца ў адміністрацыі, і начальніца начальніцы, і нават сам Урал Рамдракавіч. Я-та пазбавіўся заробку, эквівалентнага 75-80 долараў за месяц, і ў наступныя 12 гадоў не прапаў, хоць і застаўся ў Беларусі; думаю, фальсіфікатары страцілі больш… Мараль ясная: паскудствы не акупляюцца (развешаць бы такое дацзыбао на выбарчых участках…). Слоган «страх – адзінае, чаго варта баяцца» таксама правільны, але ў Беларусі ён чамусьці не спрацоўвае. Мо таму, што за стагоддзі большасць насельніцтва ўсмоктвала страх з матчыным малаком.

У 2012 г. знайшоўся чалавек, які не абмежаваўся адкрытым лістом, а паставіў грамаду «на вушы», расказаўшы пра фіктыўныя сходы па вылучэнні кандыдата (тагачаснага старшыні Мінгарсавета) у сістэме жыллёва-камунальнай гаспадаркі. Так, і Павел Спірын не працуе больш у сістэме, але тэндэнцыя відавочная: змаганне з хлуснёй працягваецца, і не зусім беспаспяхова. Магчыма, у 2016 г. народ ужо проста дасць выспятка фэйкавым кандыдатам (літаральнага выспятка – нагой пад ж…), асабліва тым, хто запляміў сябе ў палаце прадстаўнікоў і ў «вертыкалі». Не тое каб я ўхваляў гэткія метады, але не быў бы катэгарычна супраць: сто з гакам «ківалаў» у апошнія пару гадоў з нейкім асаблівым цынізмам тапталі Канстытуцыю і саму ідэю «прававой дзяржавы». У расійскай Дзярждуры Дзярждуме хоць нейкі «голас апазіцыі» гучаў…

Ёсць прадчуванне, што сёлета і ў «палаце № 6» (сур’ёзна – палата прадстаўнікоў шостага склікання!) з’явіцца кволае прадстаўніцтва «альтэрнатыўных сіл». Ну, зарэгістраваныя ж у якасці кандыдатаў Андрэй Дзмітрыеў і Таццяна Караткевіч з «Гавары праўду», старшыня Таварыства беларускай мовы Алег Трусаў…

Вядома, «ГП» – пусты палітпраект, і быў такім яшчэ за часоў Някляева (2010–2015). А. Дзмітрыеў – «цёмны конік», пра якога палітвязень Ігар Аліневіч пісаў у кнізе «Еду ў Магадан»:

Справа была 31 снежня 2010 г. у камеры № 1, дзе ў той час знаходзіўся Дзмітрыеў, начальнік штаба Някляева. Увечары Дзмітрыева пацягнулі на кабінет, дзе ён выгандляваў сабе вызваленне невядома за што. Пасля яго паднялі ў камеру, каб ён сабраў свае рэчы. Аднак сукамернікам Дзмітрыеў сказаў, што, маўляў, яму абяцалі Новы год у асяроддзі масак. Мужыкі сабралі яму з сабой два пакеты з ежай і, перажываючы, развіталіся. А грамадзянін Дзмітрыеў роўна патупаў дадому… У размове ён, не саромеючыся, распавядаў, як пабудаваў кватэру і зрубіў грошыкі на прэзідэнцкай кампаніі, а сама палітыка дэмакратычных сіл яму фіялетавая. Верагодней за ўсё, Дзмітрыеў данёс пакеты з прадуктамі да бліжэйшай сметніцы, хоць, хто ведае, можа, і да навагодняга стала, бо ўсяедны палітык нічым не грэбуе.

У маі 2016 г. былы каардынатар па Мінску ў штабе Дзмітрыева-Караткевіч Яраслаў Берніковіч заявіў, што за Караткевіч улетку 2015 г. не было сабрана 100 тысяч подпісаў, то бок Дзмітрыеў, а за ім і Цэнтрвыбаркам, проста схлусілі публіцы.

Аднак гэты шлейф скандалаў – і прадказальнасць Караткевіч як пратэжэ А. Д. – якраз і патрэбныя новаму пакаленню лукашыстаў. Старых, кансерватыўных кадраў ужо не хапае, а маладыя апартуністы здольныя і пыл у вочы Захаду пусціць, і зарабіць-падзяліцца… Паказальна, што «ГП» падбірае былых дзяржчыноўнікаў, у тым ліку ідэолага раённага маштабу, які дагэтуль марыць пра «перадавую ідэалогію».

Амаль такое ж «усяжэрнае» і ТБМ пад кіраўніцтвам экс-парторга, 62-гадовага А. Трусава. Усё ж ён не толькі языком малаціць умее: археолаг, спецыяліст па архітэктуры, кандыдат навук… У інтэрв’ю сціпла ацаніў свае шансы зноў трапіць у парламент – чвэрць стагоддзя таму Трусаў быў ужо ў Вярхоўным Савеце – у 25%. Я ж мяркую, што яго шансы – 70:30 (у «раскручанай» летась Караткевіч – 60:40, у Дзмітрыева – 50:50). Ва ўладзе ўсё вастрэй адчуваюць неабходнасць «перавесці стрэлкі» з эканамічных і сацыяльных праблем на сімвалічныя – ужо і «дзень вышыванкі» ладзяць. Прадстаўнік ТБМ, які б’ецца, напрыклад, за пераклад шыльдаў і фанцікаў на беларускую, вельмі падыходзіць на ролю стваральніка шумавых эфектаў. Пагатоў з боку грамадства – незалежна ад «прафесійных абаронцаў беларушчыны» – у сярэдзіне 2010-х назіраецца цікавасць да мовы. Да прыкладу, 15 і нават 10 год таму такую аб’яву на звычайным мінскім слупе цяжка было сабе ўявіць.

Прасп. Пушкіна, жнівень 2016 г.

Каго дакладна не пусцяць у ПП, дык гэта «зялёных». Будоўля АЭС пад Астраўцом, асабліва пасля нядаўняга інцыдэнту («упала бочка»), – адна з самых балючых кропак цяперашняга рэжыму. Па вялікім рахунку, будоўлю трэ было б закансерваваць, магчыма, зрабіць з яе турыстычны аб’ект… Але, хутчэй за ўсё, так не будзе: машыну, якой адмаўляюць тармазы, зазвычай спыняе мур. Цяперашняе пакаленне кіраўнікоў РБ сфармавалася ў 1970-х, калі АЭС сведчыла пра магутнасць «самага прагрэсіўнага» дзяржаўнага ладу. Не выключаю, што і верш Ніла Гілевіча «Роднай партыі» 1958 г. («Нам служыць пакораны атам / Палае святлом над зямлёй») паўплываў на іхні светапогляд.

Наўрад ці зараз дапамогуць пратэсты літоўцаў або іншых замежнікаў: калі б пару мільёнаў грамадзян Беларусі падпісаліся за спыненне, то, можа, і быў бы плён… Без «сваіх людзей» у органах улады, аднак, нерэальна разгарнуць антыядзерную кампанію ў маштабе ўсёй краіны. «Зялёным» застаецца публікаваць адозвы на ўласным сайце, што таксама карысна… як пластыр пры апендыцыце.

І пра надвор’е… пра мясцовых інтэлектуалаў. Як у інстытуце філасофіі хацелі напісаць гісторыю беларускай пошты, успамінаў раней. На мінулым тыдні выявілася, што філосафы-сацыёлагі-культуролагі паважаюць сябе яшчэ менш, чым думаў. Доўгі час яны распрацоўвалі тэму грандыёзнай значнасці твораў тав. Гюлена для Беларусі – о, вядома, толькі праз павагу да яго ідэй, ніякай матэрыяльнай зацікаўленасці!

Зараз Фетхулаху Гюлену пагражае ў Турцыі турма – а можа, зіндан? Рэкамендую спецыялістам шырокага профілю, пачынаючы з Яўгена Бабосава (зрэшты, гэтаму акадэміку ад агітпропа – у БССР 1960-70-х нам.загадчыка аддзела ЦК партыі – добра за 80, пара б і пра душу паклапаціцца), звярнуць увагу на даробак зняволенага кітайца Лю Сяабо – лаўрэат Нобелеўскай прэміі міру, як-ніяк. Улады КНР настолькі яго баяцца, што на рашэнне амерыканскага Сената пераменаваць вуліцу ў яго гонар адказалі пагрозамі, запатрабавалі ад Белага дома накласці вета на рашэнне Сената… Варта Акадэміі навук намякнуць, што яна збіраецца прысвяціць зборнік дысідэнту Лю, як кітайскія інвестыцыі ў «Вялікі камень» (і ў эканоміку РБ) пацякуць ракой… 🙂

Яшчэ адзін тапанімічны казус. У Кіеве Маскоўскі праспект хацелі зрабіць праспектам Бандэры – фактычна, ужо і зрабілі (рашэнне гарсавета ўступіла ў сілу 9 жніўня). Можна зразумець украінскія яўрэйскія суполкі, якія напярэдадні выступалі з пратэстамі. Аргументы Віталя Нахмановіча (маўляў, саветы яшчэ больш людзей пазабівалі, чым АУН з Бандэрам) не падаліся мне пераканаўчымі – чаму ўвесь час трэба выбіраць паміж кепскім і яшчэ горшым?

Пэўна, пераназоў праспекта не перашкодзіць мне вярнуцца ў цудоўны Кіеў (хіба толькі па раскрыцці забойстваў Алеся Бузіны і Паўла Шарамета), але асадачак застанецца… З іншага боку, калі «правадыр» яўрэяў Расіі пачынае па-лакейску разважаць: «з Украіны ўсе яўрэі з’едуць, усе ўцякуць. Успомніце, які шматвяковы антысемітызм там быў заўсёды, і зараз на Украіне ідзе рост антысеміцкіх і фашысцкіх настрояў», даводзіць, што «Крымнаш», а Шэндэровіч з Макарэвічам – дурні, то ад гэтага не менш брыдка, чым ад ініцыятывы кіеўскага мэра Клічко ды яго міньёнаў.

Непрыемна і ад таго, што ў Беларусі пакрыёма прасоўваюць «грамадскую» рэабілітацыю нацысцкіх калабарантаў. Самы зыркі прыклад сёлета – артыкул Сяргея Ч. пра Уладзіслава К., у 1930-х – аднаго з заснавальнікаў беларускай нацыянал-сацыялістычнай партыі, у 1941–43 гг. – рэдактара жудка юдафобскай «Беларускай газэты» ў Мінску. Пісаць пра такога «заўсёды смела і аддана заклікаў свой народ ісці шляхам змагання»… ну, скажам, непрыстойна. Маю спадзеў, што К. і яго аднадумцы не апынуцца ў пантэоне «герояў адраджэння» пасля змены ўлады ў краіне.

Вольф Рубінчык, г. Мінск

15.08.2016

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 16 жнiўня 2016 12:17

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (1)

Прадмова да 1-й серыі

Шаноўны чытач – ці не менш шаноўная чытачка! Вы бачыце перад сабой аўтарскі раздзел, у якім я ў свой вольны час, ні на кога не азіраючыся, буду дзяліцца сваімі развагамі пра падзеі ў Беларусі, а мо і ў свеце. У нейкай ступені хацеў бы арыентавацца на стыль іранічных блогаў Дзмітрыя Растаева (rastaev.livejournal.com) і Віктара Малішэўскага (antijournalist.by). Праўда, не абяцаю, што ў мяне атрымаюцца растаеўскія вершыкі або малішэўскія «сачыце за рукамі». Кожнаму сваё, усім – шалом!

В. Рубінчык, палітолаг & перакладчык

Больш інфармацыі пра аўтара: http://lit-bel.org/by/friends/360/5865.html

Кароткі змест 1-й серыі: ІРА – за шматгалоссе, выбары прэзіка скрадзены

Катлеты, або ІРА для чайнікаў

У Беларусі ёсць такая арганізацыя, Іудзейскае рэлігійнае аб’яднанне, – яе абрэвіятура па-беларуску напамінае ці то пяшчотнае жаночае імя, ці то скарачэнне ад «Ірландскай рэспубліканскай арміі»… Офіс ІРА, аднак, не ў Белфасце, а ў Мінску на Свіслачы. Дзейнічае з пачатку 1990-х гадоў і мае за мэту каардынаваць жыццё іўдзеяў у краіне (ёсць і канкурэнты). Тэарэтычна ІРА яднае больш за 10 абшчын, а значыць, сотні вернікаў. Хто кіраваў у першыя гады, ужо і не помню; з 1996 па 2013-ы руліў Юрый Дорн, з 2013 г. – Рыгор (Гарык) Хайтовіч. З 1999 г. выдаецца газета «Берега», асобныя матэрыялы і нават нумары можна пачытаць тутака: berega.by.

Мае адносіны з ІРА складваліся няпроста. Нейкі час наведваў сінагогу па тым жа адрасе (Ём-Кіпур, Пейсах), ды не адчуў, што гэта «маё». У 2001–2002 гг., калі яшчэ спадзяваўся перарабіць сусвет, сустракаўся на Даўмана, 13б з актывістамі-яўрэямі. Абмяркоўвалі мы, як уратаваць бібліятэку Мінскага аб’яднання яўрэйскай культуры, будынак старой сінагогі на Дзімітрава, 3. Прыпамінаю, што Ю. Дорн цікавіўся нашым меркаваннем адносна вяртання сінагогі, але рабіў заўсёды па-свойму. Улетку 2002 г. на Даўмана збіраліся і члены эфемернай грамадскай ініцыятывы за ўратаванне гістарычнага цэнтра Мінска «Няміга-1570» – не толькі яўрэі.

Даволі хутка адміністрацыя ветліва, але настойліва «папрасіла» нас з сінагогі. Якаў Гутман лічыў тады, што быў званок «зверху»; мне ж здаецца, што Юрый Міхайлавіч вырашыў сам падстрахавацца. У той перыяд ён выглядаў чалавекам асцярожным, аднак пазней уцягваўся ў розныя скандалы, за якія заплаціў годам сядзення ў беларускіх турмах (2012–2013 гг.). Пэўную ролю ў тым, што ён трымаў ад нас дыстанцыю, адыграла, мабыць, і прыняцце ў канцы 2002 г. новай версіі закона аб веравызнанні. Дзяржава ясна дала зразумець, што ўсе канфесіі ў Беларусі роўныя, але некаторыя – раўнейшыя, і ўзяла іудзейскія абшчыны на карацейшы павадок.

Гадоў 10 таму я здаля сачыў за тым, што адбываецца ў ІРА, часам пісаў пра становішча ў «Нашу Ніву» і/або «Мы яшчэ тут!». Напрыклад: http://nn.by/?c=ar&i=101054

Пад восеньскія сьвяты з рабінам менскай сынагогі, ізраільцянінам Сэндэрам Урыцкім не падоўжылі кантракт. Ён працаваў у Юдэйскім рэлігійным аб’яднаньні (ЮРА) сем гадоў і да апошняга часу ўсіх задавальняў. Ягоныя апанэнты ўпікаюць яму, што ён мала наведваў суполкі ў рэгіёнах і спрабаваў узяць пад кантроль фінансавыя плыні з Амэрыкі і Ізраілю. Новага духоўнага лідэра яшчэ шукаюць. Звольнены і кіраўнік адзінага ў Беларусі ешыботу «Бэйс-Агарон» Дзьмітры Шчаглоў, які падтрымліваў рава Ўрыцкага ў ягоных спрэчках з адміністрацыяй ЮРА. Дзейнасьць ешыботу на Даўмана, 13б прыпынена.

У канцы 2000-х я пайшоў працаваць на пошту і страціў ІРУ-ЮРУ з поля зроку. Часам чытаў пра выбрыкі некаторых дзеячаў у СМІ (тагачасны галоўны рабін ІРА дадумаўся да петыцыі Бараку Абаму, якой у «СБ» далі сакраментальную назву «Не нужна нам, евреям, другая власть» – мне падказваюць, што публікацыя адбылася 6.09.2011, і пасля хвалi абурэнняў яе прыбралi з sb.by), аднак увогуле сутыкаўся з яўрэйскімі арганізацыямі раз на год, 9 мая ля «Ямы». Аднойчы давялося паразмаўляць там і з Г. Хайтовічам, які пакінуў уражанне самавітага прадпрымальніка. Прынамсі крытычныя думкі пра публікацыі «Берегов» ён выслухаў уважліва.

І вось – год 2015-ы… Як выявілася, ІРА мае афіцыйна-неафіцыйную старонку ў фэйсбуку. Больш за тое, адміністратар(ы) чытае(-юць) гэты сайт, belisrael.info, і даюць на яго спасылкі. Так, вылучылі яны мае артыкулы «О Левине и левинщине» (каментарый 09.03.2015 ад імя ІРА: «Нам хочацца зразумець, як зрабіць працэс кансалідацыі яўрэйскіх груп больш інтэнсіўным, хто не дае гэтаму ход») і «Адкрыты ліст Шульгану Ю. В.» (каментарый 21.06.2015: «ІРА ў РБ інфармуе і лічыць, што дзеянні любога грамадзяніна, скіраваныя на адмену віз і свабоднае перасячэння мяжы грамадзянамі РБ і Ізраіля, ідуць на карысць і ўмацаванне дружбы як паміж дзяржавамі і іх грамадзянамі, так і ва ўсім свеце… людзі маюць права на сваё меркаванне і вольна яго выказваць, і ніхто не можа ім у гэтым адмовіць на гэтай старонцы»).

Такім чынам, рэлігійнае аб’яднанне выступіла – страшна вымавіць! – за плюралізм меркаванняў. Знайшліся, вядома, і тыя, каму гэта не спадабалася. Адзін малады чалавек імем Максім палічыў, што ІРА дарэмна падтрымлівае «пана Рубінчыка», які ўвесь час піша «спрэчныя рэчы». Калі яму параілі звярнуцца непасрэдна да аўтара і пашукаць ісціну разам, гэты добразычлівы незнаёмец выказаўся так: «Не дай Б-г мне яшчэ з аўтарам асабіста стасавацца!» Што ж, даганяючы не нацалуешся («насильно мил не будешь») – дзякуй, хоць міліцыю на «правакатара» не напусціў. Людзі, якія прайшлі суворую школу «галоўнага яўрэйскага саюза» (beljews.org), на такое здольныя – у сакавіку 2006 г. сам быў сведкам…

ІРА – рэспект, па цяперашніх крытэрыях і спасылка на «нехарошы» сайт – амаль подзвіг (прыпамінаю, як газета «Авив» дала рэпартаж з канцэрта Дзімы Сляповіча, але «забылася» пазначыць, што рэпартаж быў падрыхтаваны для «Белорусской деловой газеты»). Трэба чакаць, што і ў «Берегах» з цягам часу пабольшае шматгалосся.

Мухі, або Кандыдаты – ненастаяшчыя!

Выбары ў Беларусі – традыцыйна панылая камедыя правінцыйнага тэатру, і я разумею тых, хто ніколі на іх не ходзіць. Увесну 2015 г. мне здалося, што камедыя становіцца сапраўды смешнай – пра жаданне быць прэзідэнтам заявіў мой раўналетак Юрый Шульган, які некалі вучыўся на гісторыка, беспрацоўны з пачатку 2000-х гг. Пры ўсёй гратэскнасці вобраза гэтага «дармаеда ў дэкрэце», ён мог адшчыкнуць не адну сотню тысяч галасоў у лепшага нармалізатара беларускіх яўрэяў. Больш за тое, на выбары яго вёў лёгка зразумелы асабісты інтарэс – жаданне знайсці працу. Больш за тое, яго вылучэнне падтрымала палітычная партыя, зарэгістраваная ва ўстаноўленым парадку (belgreens.org). На сайце гэтага прэтэндэнта (shulgan.org) было багата вясёлых матэрыялаў. І нарэшце, ён адгукнуўся на мой паўжартоўны адкрыты ліст, змешчаны на belisrael.info, пра які гаварылася вышэй. Не заўважыў я, каб іншыя беларускія палітыкі цікавіліся праблемамі сайта «KYKY» або правалам бязвізавага рэжыму паміж РБ і Ізраілем.

Сярэдзіна ліпеня 2015 г., пятніца, апошні дзень прыёму дакументаў. Патэнцыйныя кандыдаты паспешліва здаюць у Цэнтрвыбаркам спісы сваіх прыхільнікаў. Прыйшоў на плошчу Незалежнасці і Шульган са сваім начальнікам штаба Паўлам Канавальчыкам – усіх пусцілі, іх – не. Неўзабаве Шульган і Канавальчык апынуліся ў сумнавядомым ізалятары на завулку Акрэсціна, дзе і адседзелі выходныя. Пасля гэтага ім яшчэ, здаецца, штрафы за дробнае хуліганства прысудзілі. Матыў – знаходзіліся ў публічным месцы ў нецвярозым стане.

Якой жа была рэакцыя іншых прэтэндэнтаў на правакацыю супраць калегі? Стрыманай, мякка кажучы: усе дбалі пра сябе і сваё. Таму і мяркую, што апаненты Лукашэнкі – несапраўдныя. За кожным з іх цягнецца шлейф няўдач, і нават калі долар будзе каштаваць 20000 беларускіх рублёў (а да гэтага ідзе), ніхто з «палітыкаў» не здолее з гэтага скарыстацца.

Кіраўнік штаба Анатоля Лябедзькі, «наш чалавек» Леў Марголін, прызнаўся ўжо, што наўрад ці збярэ нават 100 тыс. подпісаў за свайго паплечніка. Кажуць, што Таццяна Караткевіч збярэ іх хутчэй – можа, і так, дый сам я за яе падпісаўся, але мне проста шкада гэтай жанчынкі. У верасні 2012 г. ужо бачыў яе, кандыдатку на «парламенцкіх выбарах», – проста не верылася, што яна мае адукацыю псіхолага і вопыт працы ва ўніверсітэце. На сустрэчы з выбарцамі (20 чалавек у актавай залі школы па вул. Сердзіча), што цягнулася больш за гадзіну, – ніводнага трапнага адказу на пытанні, агульныя словы… Не адрэагавала актывістка і на мой электронны ліст пасля сустрэчы.

Рускамоўнаму агітатару пад бел-чырвона-белым сцягам, што пад канец ліпеня 2015 г. падсунуў мне падпісны аркуш, я задаў пытанне: «Самі-то верыце ў перамогу Караткевіч?» Хлопец адказаў шчыра: «Ну, яе зарэгіструюць, а пераможа ці не – іншае пытанне». І калі б так разважаў асобна ўзяты зборшчык подпісаў… Толькі што прачытаў, што і кіраўнік партыі, якая стаіць за Караткевіч, не дужа настроены на поспех: Алексей Янукевич: «Многие распространяют лживые слухи» Як усё ж дэградавала «апазіцыя» ў Беларусі за апошнія гадоў ..наццаць!

Аднак не хочацца завяршаць на сумнай ноце. Паліталагіня Кацярына Шульман напісала артыкул, у якім напамінае: «умовай існавання ў палітычнай сістэме з’яўляецца палітычны ўдзел» (Игра с шулером, или Лягушка в молоке) Іншымі словамі, нават калі выбары несапраўдныя (несвабодныя і недэмакратычныя), удзельнічаць у іх, паводле Шульман, усё-такі трэба, каб трэніраваць «кадры» і не губляць надзеі на лепшае. Хто ведае, дадам ад сябе, мо і напарстачнікі калі-небудзь стомяцца…

Мінск, 13.08.2015

Зачапіла? Лістуй сюды: rubinczyk[at]yahoo.com

Ад рэдакцыі. Нагадаем на далейшае, што кожны аўтар выказвае свае суб’ектыўныя ацэнкі, з якiмi мы можам быць не заўсёды згодны.

Размешчана 13.08.15 20:59