Tag Archives: БСДП

Пачакайма, затрымаймася… (В. Р.)

Дзень добры! Загаловак вы, зразумела, не маглі не пазнаць 🙂 – гэта каліва пераробленая назва аўтабіяграфічнай аповесці Алены Васілевіч «Пачакай, затрымайся…», дзе пра перадваеннае жыццё беларускіх студэнтак (і студэнтаў). У снежні 2022 г. Алене Сямёнаўне споўнілася б 100 гадоў, але год таму, 08.08.2021, яна пайшла ў лепшы свет. Іранічна глядзяцца радкі з яе твора 1960-x гадоў:

На грудзях у мяне апрача значкоў ГСО і ПВХО яшчэ прыколаты значок МОПРа. Кожны месяц плачу я (і мне наклейваюць маркі) пяць капеек у фонд міжнароднай арганізацыі дапамогі рэвалюцыянерам. Мае ўзносы памагаюць гуртавацца міжнароднаму рэвалюцыйнаму руху. Недалёкі той час — кожны ў гэтым перакананы — калі міжнародны пралетарыят з’яднае свае шэрагі і пераможа сваіх уладароў-капіталістаў. Гэтак, як перамог пралетарыят у нашай краіне…

ГСО – «Гатовы да санітарнай абароны», ПВХО – «Гатовы да паветранай хімічнай абароны», МОПР – «Міжнародная арганізацыя дапамогі рэвалюцыянерам», бальшавіцкі аналаг «Чырвонага крыжа» (забаўна, што дагэтуль у Беларусі захаваліся вуліцы імя МОПРа – у Бабруйску, Брэсце…). Сумаваць савецкай моладзі ў канцы 1930-х – пачатку 1940-х адпаведныя органы яўна не дазвалялі.

А. Васілевіч і яе аповесць у перакладзе на рускую. Фота з адкрытых крыніц

Гэтым хуткаплынным летам і я не спаў у шапку. Сярод іншага, разважаў над наступным:

– ці з’яўляецца культура «гульнёй з нулявой сумай», а ў прыватнасці, варта арганізатарам імпрэзаў кшталту «Прадмова» адштурхоўваць удзельнікаў з Расіі або не варта (спойлер: не);

– адкуль растуць ногі ў прапагандных замалотаў пра «укранацызм» і нехарошую Літву, пра «шкодныя» грамадскія суполкі, якія да 2020 г. плённа працавалі ў Беларусі;

– спрыяюць рэпрэсіі папулярнасці «незалежнай беларускай культуры», альбо не надта;

– чаму рэалізацыя многіх будаўнічых праектаў (у Мінску і не ў Мінску) пакідае жадаць лепшага;

– як «дзяржаўныя людзі» РБ становяцца хадзячымі анекдотамі;

– наколькі ў тутэйшым урадзе пашырана «дзедаўшчына/бабаўшчына»;

– якія мэты крымінальнага пераследу ўдзельнікаў «беспарадкаў», што мелі месца два гады таму (дарэчы, у жніўні 2022 г. колькасць палітзняволеных у РБ перавысіла 1300);

– ці прыдатны прынцып «калектыўнай адказнасці» для кіравання сучаснымі жыхарамі Беларусі;

– што можна адказаць на наступ шэрасці ў літаратуры, навуцы, еtc.;

– куды прыйшла «шахматная супольнасць краіны» пасля адмовы ўрада РБ (лета 2020 г.) ад сусветнай шахалімпіяды.

На мой одум, усе тэмы заслугоўвалі ўвагі (крыху яшчэ і спяваў :)) Зваротная сувязь жа заставалася… хай сабе ранейшай. І шэрасць надалей крочыць па галовах краіне з «хітамі» кшталту «За агранома», выпрошваючы сабе прэміі ды медалькі, ствараючы інфармацыйны шум.

«Служыў Гаўрыла аграномам…»; «Хвароба гэта здароўе»

Заўтра яшчэ і «вясёлы» навучальны год пачнецца – з уніформай і жэстачайшай дысцыплінай, але без «нацменскіх» моў у праграме навучання. Малюнак… не помню, адкуль скапіяваў. Магчыма, з kasparov.ru

Цягам летніх месяцаў стаміўся ад усяго пералічанага. Таму, а таксама з іншых прычын, перадаю слова сваім карэспандэнтам.

Першы па ліку, але не па значнасці – чытач «НН», фізік, які даслаў мне ўрыўкі са свайго праекта перабудовы грамадства (шалом, Міхал Сяргеіч Гарбачоў, памерлы 30.08.2022), дадаўшы: «Трымаюся ананімнасці, бо жыву пад дыктатурай. Ваша ацэнка “бягучага моманту” блізкая да маёй. Як стары бэнээфавец, я не займаю пазіцыю назіральніка, а падтрымліваю ўсіх і ўсё, што працуе супраць дыктатуры ў межах сваіх магчымасцей. Сёння лёс Беларусі вырашаецца пад Лісічанскам і Херсонам. Вельмі шкада Васіля Парфянкова, з якім быў трошкі знаёмы».

Ідэі пана, які схаваўся пад псеўданімам shyn2010, заснаваныя на «Агульнай Тэорыі Сістэм». Урыўкі:

Чалавек – гэта біялагічны камп’ютар. Вядомыя усім камп’ютары сёння вырабляюцца на базе крышталяў крэмнія, а чалавек створаны ў асноўным на малекулах вады… Светапогляд па сваіх функцыях можна параўнаць з аперацыйнай сістэмай камп’ютара.

Свабода выкарыстання чалавекам біясферы мусіць быць абмежаваная, як і свабода размнажэння людзей (за 70 гадоў – 1945–2015 гг. – насельніцтва Зямлі павялічылася ў 3 разы).

Свабода выкарыстання сродкаў і метадаў пры канкурэнцыі людзей і краін таксама не можа быць бязмежнай, інакш узнікае рызыка глабальнага самагубства.

Варыянт стратэгіі, які б забяспечыў будучыню нашчадкам, — утварэнне пасёлкаў са шчыльнасцю да 2000 чалавек на кв. км, што дазваляе эканоміць на інфраструктуры, пры гэтым не вітаецца жыццё ў «тэрмітніках» — высокіх шматкватэрных дамах, жалезабетонных «бараках». Ад 30% да 50% плошчы кожнай краіны варта пакідаць у «дзікім стане», незабудаванай, незасеянай, закансерваванай для нашчадкаў.

Этнасаў на Зямлі некалькі тысяч, але дзяржаў толькі каля 200, таму большасць з іх шматэтнічныя, як Расейская Федэрацыя, дзе жыве больш 100 этнасаў. Прыкладам эфектыўнай дапамогі дыяспары развіццю сваіх нацыянальных дзяржаў ёсць дзейнасць жыдоўскай і кітайскай дыяспар. Кожная нацыя мае свае нацыянальныя інтарэсы, фармулёўка і ажыццяўленне якіх з’яўляецца галоўнай задачай эліты.

Да адкрытых ідэалогій, здольных да развіцця, можна аднесці лібералізм, нацыяналізм, сацыялізм (заходні) і, як ні дзіўна, кансерватызм. Апошні, у маім вызначэнні, базуецца на хрысціянскіх і дэмакратычных каштоўнасцях і ўлічвае негатыўныя вынікі гістарычных эксперыментаў, хаця часта тэрмін «кансерватызм» выкарыстоўваецца ў іншых значэннях. Рэлігіі варта разглядаць як ідэалогіі.

I сваеасаблівае рэзюмэ: «Калі чалавецтва не мае здольнасці развязваць глабальныя праблемы, тады Апакаліпсіс».

Усё гэта даволі цікава, тут я працытую «сябе любімага», узору 2017 г.: «Грамадства дагэтуль жыве збольшага “ад авансу да палучкі” або “ад пенсіі да пенсіі”, і важна, каб яно хоць калі-некалі зазірала за далягляд. Cапраўды, жыхары краіны заслугоўваюць лепшай долі; нават утапічныя праекты, якія падштурхоўваюць да роздумаў, памысныя ў гэтым плане». Але не магу сказаць, што рэцэпты лепшага жыцця ад shyn2010 мяне пераканалі… дый сам аўтар агаворваецца, што камп’ютар, у адрозненне ад чалавека, не валодае ні эмоцыямі, ні мараллю, ні падсвядомасцю. Тым не менш запрашаю чытачоў да дыскусіі.

Шашыст Віталь Аніська не імкнецца перарабіць увесь свет, а рупліва даследуе мінуўшчыну… і карысці ад гэтага, па-мойму, болей. Колькі дзён таму ён выявіў дакументы, датычныя навучання Ізі Харыка (на пачатку 1920-х – паэта яшчэ мала вядомага) у Беларускім дзяржаўным універсітэце.

Крыніца: НАРБ, ф. 205, воп. 1, спр. 943, 946, 95

Каментарый В. Аніські, 30.08.2022: «Заліковая картка студэнта медыцынскага факультэта БДУ Іцкі-Лейбы Давідавіча Харыка і частка спісу студэнтаў на 1921/22 акадэмічны год. Калі правільна разабраў, адрас Харыка – вул. Нова-Раманаўская, 33–2. Прозвішча Харыка яшчэ некалькі разоў сустракаецца ў дакументах медфака. 17 лютага 1922 года загадам ваеннага камісара факультэта яму быў прадастаўлены шасцідзённы водпуск для паездкі ў Зембін па сямейных абставінах. 4 сакавіка 1922 года 55 студэнтам трэба было прыйсці ў канцылярыю ваенкамата факультэта для праверкі адносінаў да воінскай павіннасці. Харык не прыйшоў; яго прозвішча разам з 30 іншымі фігуруе ў паўторным загадзе, выдадзеным пазней у сакавіку, з патрабаваннем наведаць ваенкамат ужо пад пагрозай прызнання дэзерцірам у выпадку няяўкі». Удакладненне краязнаўца Вадзіма Зелянкова: «Нова-Раманаўская потым была пераназваная ў Рэспубліканскую, а цяпер гэта, зважаючы на нумар дома, Кальварыйская». Апошняе спрэчна, бо Кальварыйская была і 100 гадоў таму, асобна ад Нова-Раманаўскай (гл. верхні радок у другім дакуменце). Хутчэй за ўсё, кватараваў Харык недзе ў раёне Юбілейнай плошчы.

Я дык і не ведаў, што малады Ізі (Ісак Давідавіч) Харык меў двайное імя Іцка-Лейб і жыў на Нова-Раманаўскай – мяркую, у Мінску-2022 да архіўнай знаходкі ніхто не ведаў. Зрэшты, у біяграфіі паэта, нягледзячы на ягоную «культавасць», увогуле хапае «белых плямаў»; не адмаўлялася тое ні ў маёй лекцыі-2017, ні на «Штэтлфэсце»-2021.

***

Пакуль што ў Беларусі афіцыйна існуе 15 палітычных партый. Новыя не рэгіструюцца дзесяцігоддзямі, дый многія старыя, як абяцаюць чыноўнікі, вось-вось пойдуць «пад нож». Сярод кандыдатаў на ліквідацыю – «нелаяльныя» сацыял-дэмакраты, aka БСДП пад кіраўніцтвам 40-гадовага магістра палітычных навук Ігара Барысава. Далёкая ад мяне гэтая партыя; разам з тым, улічваючы ўсе акалічнасці, вырашыў перадрукаваць заяву ейнага ЦК «Аб захаванні і пашырэнні ўжытку дзяржаўнай беларускай мовы» ад 25.07.2022. Раптам улады спалохаюцца – і самі пяройдуць на беларускую, і школкі перавядуць? 🙂

Зыходзячы з таго, што беларуская мова з’яўляецца дзяржаўнай мовай, а таксама беларуская мова (вусная і пісьмовая) адносіцца да нематэрыяльнай культурнай каштоўнасці нашай дзяржавы, а таксама ўяўляе сабою каштоўнасць для ўсяго чалавецтва, то яна павінна быць захаваная як частка культуры чалавецтва.

ЦК БСДП пастанаўляе:

1) Развіццё, выкарыстанне, удасканаленне і шырокае распаўсюджванне беларускай мовы з’яўляецца прадметам клопату БСДП.

2) Партыя выступае за прыняццё новага закона аб мовах у Рэспубліцы Беларусь, які забяспечыць юрыдычныя і эканамічныя падставы для пашырэння і развіцця беларускай мовы і створыць умовы ўкаранення яе ва ўсіх дзяржаўных і недзяржаўных сферах і за межамі Беларусі.

3) БСДП прапануе стварыць міжведамасную навуковую ўстанову, якая б займалася захаваннем чысціні беларускай мовы, аховы яе ад засмечвання іншамоўнымі словамі і сінтаксічнымі канструкцыямі, пошукам беларускіх сінонімаў іншамоўным словам.

4) Партыя выступае за штогадовыя парламенцкія слуханні па пытаннях аб стане беларускай мовы і перспектывах яе развіцця.

5) Рэгіянальныя структуры партыі праводзяць работу дзеля адкрыцця ў сваіх рэгіёнах беларускамоўных дзіцячых садкоў, школ і гімназій.

Пакуль партыйцы тужыліся, нараджаючы & публікуючы гэткі магутны дакумент, даўні аўтар belisrael д-р Уладзіслаў Гарбацкі вандраваў па Літве. Яго здымкі:

Старыя могілкі ў Мусніках (Муснінкай), чэрвень 2022 г.

Сінагога і могілкі ў Жыжмарах (Жыжмарай), жнівень 2022 г.

Мястэчкі Муснінкай і Жыжмарай знаходзяцца недалёка ад Вільнюса, як ехаць у бок Балтыйскага мора.

Вольф Рубінчык, г. Мінск

31.08.2022

w2rubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 31.08.2022  23:38

ГЛАЗАМИ КЛОУНА-2

Предыдущая публикация особого энтузиазма у почтенной публики не вызывала. О, понимаю, до нобелевской премии по литературе вашему покорному слуге далековато… Сейчас я всего лишь блогер-наблюдатель, впихивающий в свои заметки невпихуемое: крупицы политологии & политической сатиры. Тем не менее попробую ещё раз, и начну опять с листовок, обнародованных в замечательной минской Каштановке. Если кто-то не в курсе, где таковая находится – у меня в сердце и в Центральном районе, на запад от Комаровки.

Границы Каштановки: 1 – изначальные, 2 – с «аннексированной территорией» 🙂

В 1967–-1973 гг. здесь – на ул. В. Хоружей, 48 – жил писатель Владимир Короткевич, в 1972 г. создавший повесть «Листья каштанов» (была экранизирована) о дружбе и трагедии подростков в освобождённом Киеве. В. Короткевича нет с нами уже 36 лет, но помнить о нём и его произведениях надо. К тому же в районе бульвара Шевченко реально много каштанов…

Дворик у входа в «подъезд Короткевича»; без голубей никак!

Воскресный футбол на стадионе «Орлёнок» (на карте над цифрой «2»)

Лирическое отступление закончено. Зацените-ка две новые агитки, зафиксированные 26 июля на ул. Каховской.

Первая листовка нашлась также у «Честных людей» – это инициатива, рождённая не без влияния Виктора Бабарико. Между прочим, так много «честных» начали к себе зазывать (встречал в фб и пролукашенское сообщество «Будзьма!»), что меня уже тянет общаться с нечестными… Вторая бумаженция не подписана, но по стилю соответствует кампании «объединённого штаба».

Из той же оперы. Минск, просп. Пушкина и ул. Орловская, 26.07.2020. Видимо, страшней А. Солодухи зверя нет… 🙂

Универсальность «правила 3,5%», которым подбадривали себя российские оппозиционеры год назад, сомнительна. Тем не менее в Минске оно вдруг получило «статус закона» – со ссылкой на опыт Филиппин, Алжира, Судана и Армении (да, все эти страны очень похожи на Беларусь… и как это агитаторы Буркина-Фасо не приплели? :))

В том же 2019 г. россиянин Андрей Илларионов изучил, откуда растут ноги у «правила 3,5%», и подверг его авторов жёсткой критике. Пример Венесуэлы, где доля протестовавших превышала даже 4,5%, а Николас Мадуро остался у власти – серьёзный контрдовод. Тем, кто намерен прямо возле участка «организоваться в группу» и «двигаться в сторону центра города», следует прочесть как минимум Илларионова, затем уже что-то решать для себя.

Поражаюсь тому, что фронтвумен «объединённого штаба», приезжая на встречи в разные города страны, выступают без масок (если очень хотелось показать аудитории cвою мимику, почему было не воспользоваться прозрачными пластиковыми щитками?). Собирая большие толпы, дамы, судя по снимкам, не настаивают на том, чтобы слушатели соблюдали санитарную дистанцию и применяли средства индивидуальной защиты.

Глубокое, 24.07.2020

Жлобин, 26.07.2020

Гомель, 26.07.2020

Напрашивается вывод: «ангелы Чарли», как их прозвали дружественные журналисты, чуть больше думают о своей популярности, чем о здоровье граждан, фактически соглашаясь со своим «оппонентом» в том, что коронавирус в Беларуси уже «побеждён». Так себе стартик для политкарьеры. Правда, Светлану Тихановскую, которая, помимо «честных выборов», борется за освобождение мужа, отца своих детей, по-человечески понять можно – ей ли быть щепетильной?

Объективно, ситуация с COVID-19 сейчас не лучше, чем в середине апреля, когда белорусское общество напряглось, городские улицы пустели, а те, кто выходил, старались беречь себя. Например, 16 апреля в стране, по официальным данным, было зарегистрировано около 4 тыс. носителей коронавируса (65 пациентов нуждались в аппарате искусственной вентиляции лёгких), 26 июля – более 6,5 тысяч, о числе нуждавшихся в ИВЛ не сообщалось. Возможно, вирус-таки ослаб за три месяца, но по четыре-шесть жизней за день он в июле по-прежнему уносил. И даже 130 случаев новых заражений за день, не говоря о 150-180 – совсем не мало.

Медицинское сообщество за месяцы пандемии приобрело важный опыт лечения заражённых, но по пути потеряло множество своих товарищей… Разумеется, власти акцентируют первое, а не второе; по обыкновению, делается вид, что «отряд не заметил потери бойца» 🙁

На днях минздрав РБ объявил: «Надеемся, что такой масштабной второй волны у нас не будет». Надеяться не запретишь, но, к примеру, израильская ситуация оптимизма не прибавляет. Резкий подъём заболеваемости COVID-19, начиная с июня (в мае после карантина в Израиле регистрировалось по 10-20 новых случаев в день, сейчас, после периода «расслабленности», – более 1000!), подтверждает, что июль-август 2020 г. – не лучшее время для массовых собраний. Беларуси, где за четыре месяца от коронавируса умерло свыше 530 человек (от ВИЧ-инфекции за целый 2017-й год умерло меньше), тоже касается…

Никогда не состоял я в партии БНФ – разве что посещал офисы, ну и разок, лет …дцать назад, посидел с её активистами в камере на Окрестина. В 2018 г. назвал Белорусский народный фронт «политической сектой», но должен признать, что в не очень грамотном заявлении Сойма БНФ от 12.07.2020 (с «рэчасінасьцю», «адказасьцю» и прочими орфографическими перлами) немало разумного. Процитирую в переводе с белорусского то, что пришлось по душе:

Ответственные политические силы, которые беспокоятся об интересах белорусского народа, не должны быть подручными в деятельности, вредящей белорусскому народу, не должны давать режиму повод для оправдания и снятия с него ответственности за гибель людей.

Выборы (точнее было бы взять это слово в кавычки – В. Р.) происходят в условиях неизменности избирательного законодательства. В стране работает прежняя система фальсификаций и манипуляций, направленных на искажение воли белорусского народа…

Партия БНФ требует освобождения всех политических заключённых, брошенных за решётку во время этой избирательной кампании, а также до её начала. БНФ решительно протестует против пыток, применяемых против заключённых.

Никакие тактические или частные интересы отдельных деятелей, партий или кандидатов не могут служить оправданием соучастия в двойном преступлении недействительных «коронавыборов». Честные выборы не могут произойти в атмосфере репрессий и запугивания. Никакие политические расчёты не могут служить оправданием деятельности, которая влечёт за собой распространение опасной инфекции COVID-19 и последующие смерти людей.

Также две недели назад эта партия призвала всех потенциальных кандидатов «отказаться от участия в коронавыборах» (логично также расширить призыв на уже зарегистрированных «кандидатов») и «присоединиться к работе кампаний по наблюдению для выявления и фиксации преступлений режима» (сей пункт, очевидно, требует корректировки).

Две другие «политические силы» – Объединённая гражданская партия и Белорусская социал-демократическая – оказались не на высоте. Многого я от них и не ждал, но… поддержка беспартийной кандидатки, не работавшей на выборных должностях, наводит на мысль о, мягко говоря, несамостоятельности этих партий.

Нечто подобное наблюдал в 2001 и 2006 гг., когда та же ОГП вписывалась за беспартийных Владимира Гончарика и Александра Милинкевича. В обоих случаях заведомо непроходным кандидатцам (всё-таки имевшим опыт управления) протежировали политики и фонды Западной Европы, исходившие из каких-то своих соображений. Интересы того самого «белорусского народа» не (до)учитывались, и не диво, что оба раза получался «пшик». Так, при ставке на «лидера» миллионной федерации профсоюзов интересанты проигнорировали тот факт, что подавляющее большинство (пожалуй, 99 из 100) рядовых членов профсоюза не видели своего представителя в апатичном Гончарике… Наверно, «спонсоры» проецировали на Беларусь опыт своих стран, где объединённые профсоюзы – реальная сила, способная не только распределять членские взносы, но и устраивать забастовки.

Надёжа-кандидат 2001 г.

Сейчас на авансцене – миловидные женщины, две из которых заместили своих мужей (архетип воительницы detected). На первый взгляд, это выглядит эффектно, но если продумать варианты на ход-два вперёд, то позиция демократических сил уже не покажется такой блестящей. Тем не менее ЦК БСДП на своём очередном заседании 22.07.2020 порекомендовал «членам и сторонникам БСДП голосовать в основной день голосования за Светлану Тихановскую». Утешает, что речь идёт лишь о рекомендации – и что бывший лидер социал-демократов Анатоль Сидоревич, по-прежнему занимающий важный пост, от неё, как будто, не в восторге.

ОГП упала в моих глазах куда сильнее. Ладно бы она просто «раскручивала» жену арестанта…

Пост в «ихнем фейсбуке» 24.07.2020, вызвавший некоторый протест у посетителей. Т. Степанова: «Плакат из арсенала старых политтехнологий. Очень агрессивный, с мужским нервом. Не стоит из Светланы делать противоположность “батька”-“мать”»; Н. Антонович: «Не белорусская картинка»; С. Балыкин: «Не смешно совсем… Выродилась ОГП окончательно» и т. д.

…так ещё и «мочит» свою единственную депутатку в палате представителей предыдущего созыва, которая состояла в партии до конца 2019 г. (свыше 20 лет). «Объединённые граждане» не придумали ничего лучше, чем поместить на партийном Youtube-канале этот странный ролик.

По-моему, видео больше говорит о его создателях, чем об Анне Канопацкой, которая, конечно, себе на уме (что не мать Тереза, видно невооружённым глазом).

Игривое фото из бани, за которое Анну К. клевали ханжи обоих полов

Кстати, если партия постоянно ошибается в подборе руководящих кадров (Андрей Дмитриев – бывший «международный секретарь» ОГП, Ярослав Романчук – бывший зампред, Артём Агафонов – бывший глава Минской областной организации, теперь вот и с Канопацкой не срослось…), то, может, пора в консерватории что-то подправить, или вообще объединить её с заводом консервных изделий имени Зенона? Но это так, реплика в сторону. «Партийное строительство» – дело архинужное и архиважное… в первую очередь для самих партийцев, а к оным я не отношусь. Будете смеяться, но «за державу обидно» (С)

Минутка оптимизма. Экономист Дмитрий Крук из Белорусского экономического исследовательско-образовательного центра не относится к моим любимым авторам, но в День шахмат 20 июля опубликовал неглупую статью, отчасти с «шахматным» расчётом вариантов. Наслаждайтесь:

Власти пытаются прямолинейными силовыми мерами заморозить статус-кво вопреки происходящим качественным изменениям. Это фактически единственный ресурс, в полной мере оставшийся в распоряжении власти. Вдобавок к нему используются годами наработанные «избирательные» технологии из арсенала превентивного авторитаризма. По логике властей этого должно хватить до «выборов».

И если всё так и сработает, то после «выборов» последует ослабление гаек и попытки заполнения новым содержанием зияющих пустот идеологического остова системы. Таковым может стать видимость капитальной перестройки системы (а-ля новая Конституция) сверху…

В обществе утвердится новый статус-кво, и социальная энергия будет искать свой выход в других формах и в привязке к другим поводам. Поэтому если даже в ближайший месяц ситуация в целом будет развиваться по сценарию власти, то это будет иметь отсроченные последствия…

Именно созидательная энергия людей — их идеи, умения, профессиональное мастерство, личные качества — ключ к развитию страны. Сложившийся порядок не дает возможностей для ее использования.

Как он может смениться, через какие механизмы и инструменты?

Сегодня, думаю, в обществе сложилось убеждение, что через процесс, называемый выборами, это сделать невозможно. Поэтому этот вопрос пока завис в воздухе. Но в новой социальной динамике, думаю, ответ(ы) на него могут возникнуть быстро, неожиданно, спонтанно.

И что очень важно: если этот порядок сменится именно вследствие желаний и чаяний людей, а не в результате каких-то геополитических раскладов и гамбитов, то именно люди станут новым ключевым игроком в обустройстве страны.

Короче говоря, «это даже хорошо, что пока нам плохо» – per aspera ad astra, в натуре. Так судьба, чрез 30 лет после декларации о суверенитете Беларуси, готовит нас к (относительно) светлому будущему…

Из ЖЖ Вадима Зеленкова, 2012 г.

Кажись, Наум Коржавин придумал: «А страна моя родная расцветает каждый год – расцветает, расцветает и никак не расцветёт».

Вольф Рубинчик, г. Минск

27.07.2020

wrubinchyk[at]gmail.com

Опубликовано 27.07.2020  13:28

Реабилитирует ли себя “оппозиция”?

В конце мая с. г. автор статьи, известный в Беларуси человек (историк, литературовед, активист социал-демократической партии), отправил статью об “оппозиции” своим однопартийцам, а также в некоторые негосударственные СМИ. “А в ответ – тишина”. Мы решили перевести эту статью с белорусского, дабы несколько расширить охват аудитории. Приглашаем читателей к дискуссии по затронутым проблемам. Итак…

Реабилитирует ли себя оппозиция?

Пишет Анатоль Сидоревич

Главный избиратель Беларуси и незаменимая счётчица голосов озвучили примерные даты выборов в Палату представителей. Они считают, что “выборы” должны состояться в этом году, в ноябре.

Реплика А. Сидоревича на учредительном съезде БНФ (Вильнюс, 1989). Фото из журнала ARCHE

Напомню один факт. Надлежащим образом оценив то, что состоялось 24 ноября 1996 г., демократическая оппозиция клялась и божилась, что она не признаёт и не будет признавать вновь созданный орган “законодательной власти”. В 2000 году на Конгрессе демократических сил было решено бойкотировать выборы. Саму Палату прозвали “палаткой”.

Напомню другой факт. В 2000 г. в стане демоппозиции нашлись штрейкбрехеры – Белорусская социал-демократическая партия (Народная Грамада). Если быть корректным, то IV съезд БСДП(НГ) принял постановление о неучастии в выборах. Но немцы (руководитель Консультационно-наблюдательной группы ОБСЕ в Минске Ханс-Георг Вик и посол Германии в Беларуси Хорст Винкельман) уговорили тогдашнего председателя партии Николая Статкевича плюнуть на решения Конгресса и Съезда. Они якобы договорились, что оппозиции, в том числе Статкевичу, будет выделено в палатке несколько мест.

Немцы правильно выбрали главного штрейкбрехера, т. к. разгадали статусную озабоченность Статкевича, который, в отличие от Александра Бухвостова, Сергея Калякина, Анатолия Лебедько и иных деятелей оппозиции, никогда не был депутатом.

Какими средствами Статкевич убедил большинство центрального комитета партии нарушить постановление Съезда, можно только догадываться.

Немцы помогли Лукашенко укрепить власть. Правда, потом, когда обнаружилось, что Лукашенко обдурил их, как щенят, они начали что-то вякать о правах человека и демократии. Тогда Вик стал персоной нон грата, а вскоре в Минске прикрыли и саму миссию ОБСЕ. Самым забавным для меня был эпизод с депутессой Бундестага Утой Цапф. Эта социал-демократка почему-то была уверена, что продвинет демократию в Беларуси посредством семинаров и диалога с “палаточниками”. Сколько ей ни говорили, что это пустое занятие, она стояла на своём. И достоялась. На “выборах” 2004 года её выгнали с избирательного участка чуть ли не пинком под зад. И тогда она закричала: “Diktatur”!

В 2004 году Статкевич уже мог утверждать, что его (и его сторонников из БСДП) штрейкбрехерство было правильным. Следом за БСДП в “избирательном процессе” в качестве спарринг-партнёров власти начали участвовать и иные демократические партии.

Что повлияло на смену позиции? Не секрет, что на “продвижении демократии” в Беларуси кормится множество разных западных институций (знатоки говорят, что до Беларуси доходит не более 10 процентов выделенных средств). Не последнюю роль здесь играют и “коллективные немцы”, а точнее то, что в польских кругах называется “Немецким Евросоюзом”. “Вы говорите, что выборы в Беларуси проходят с нарушениями стандартов ОБСЕ, что “палатка” нелегитимная. А докажите это”, – обращались к нашим оппозиционерам западные “гуру демократии”. Доказать же нарушения избирательного права и тезис о нелегитимности ПП оппозиционные партии могли только путём участия в “избирательном процессе”. Вот столько кандидатов в депутаты выдвинули мы, а столько – провластные организации. Вот столько зарегистрировано наших выдвиженцев, а вот столько – провластных. Столько кандидатов в избирательные комиссии выдвинули мы, а столько – провластные организации; столько наших выдвиженцев стали членами комиссий, а столько – выдвиженцев власти… Иначе доказать несправедливость “избирательного процесса” в Беларуси невозможно. Так Запад толкал демократическую оппозицию на участие в подтанцовке.

Своими требованиями Запад изрядно дискредитировал оппозицию в глазах немалой части демократически настроенных граждан Беларуси.

Оппозиция дискредитировала себя и тем, что потакала само- и славолюбию некоторых своих деятелей, которым важно было порисоваться. И тем, что, идя на поводу у “коллективных немцев”, стала исповедовать олимпийский принцип: важно не побеждать, а участвовать. И тем, что не могла договориться о распределении округов, о выдвижении единого кандидата на должность президента.

А в 2010 году оппозиция и вовсе стала на путь обмана граждан. Имею в виду утверждения Григория, Алексея, Виталия и Николая, что за выдвижение каждого из них кандидатами на должность президента подписались более 100 тысяч граждан. Сомнительно, что 100 тыс. подписей собрал и Ярослав. В 2015 году эту “технологию” переняла бывшая моя однопартийка по БСДП Татьяна Короткевич, которая тоже немало сделала для дискредитации демоппозиции.

Самое же дно, на которое оппозиция опустилась, – это принятие в качестве подарка от “исполнительной” власти депутатского мандата в 2016 году.

Что-то подсказывает мне, что в следующий раз за “подарком” к главной счётчице голосов выстроится очередь…

При этом нужно особо отметить: ни БСДП, ни Объединённая гражданская партия, ни Партия БНФ, ни иные политические организации нигде и никогда не заявляли, что считают свою позицию, занятую в 1996-м, ошибочной. Во всяком случае я о таком заявлении не слышал и не читал.

Сейчас, когда руководство почти всех оппозиционных структур поменялось, следовало бы БСДП, ОГП, Партии БНФ, а заодно и партии “Справедливый мир”, по отдельности или совместно, объявить ошибочной позицию своих организаций, занятую после ноябрьских событий 1996-го. Замечательно было бы, если бы каждая партия в отдельности или совместно с другими подписалась под следующим: “Принятие Конституции в редакции 1996 г. создало правовую основу для динамичного развития общества и государства, эффективной работы каждой из ветвей власти (законодательной, исполнительной и судебной). Сегодня можно с полной уверенностью сказать, что Парламент Республики Беларусь сформировался как зрелый законодательный и представительный орган, занявший надлежащее место в конституционном механизме нашего государства” (цитата с официального сайта ПП НС). Можно добавить и третий пункт: а выборы в Беларуси прозрачные и справедливые, их результаты всякий раз на 100 процентов выражают волю народа.

Тяжело принять такое постановление? Нельзя? А нарушать, не отменив их, прежние клятвы, обещания и зароки можно?

А так можно?” (стоп-кадры из социальной рекламы “Минсктранса”, которую упорно крутят в общественном транспорте столицы)

В этом году у оппозиции появился шанс хоть немного реабилитироваться.

Озвучен оптимальный, с точки зрения “исполнительной” власти, срок так называемых парламентских выборов. Но “выборы”, если они действительно будут назначены на этот год, – незаконные, т. к. противоречат Основному Закону, который под нынешнюю власть и переписывали. Чтобы распустить ПП НС, нужно поискать какие-то причины и поводы, которые никого из наделённых способностью мыслить не убедят, т. к., повторю, ПП НС, состав которой был известен до дня голосования, – целиком послушный инструмент в руках “исполнительной” власти. Кто из членов оппозиционных партий верит в реальное разделение власти в нашей стране и в возможность реального конфликта между ветвями власти?

Послушная ПП НС может и самораспуститься, если те, кто в ней заседает, заявят о сложении своих полномочий. Но это будет нечто неслыханное в новейшей истории.

“Нормальные” выборы должны состояться не позже сентября 2020 года, когда заканчивается срок полномочий послушной ПП НС. И участие демократической оппозиции в выборах, которые будут назначены наперекор Основному Закону, – это участие в беззаконии.

Я не призываю к бойкоту. Бойкот – это активная акция, за бойкот надо агитировать. Впрочем, кого агитировать? Большинство избирателей уже давно не ходит на избирательные участки. И об этом отлично знает контора г-жи Ермошиной, которая уже не первый год рассылает нам эсэмэски с призывом идти на избирательные участки.

Получается интересная ситуация: граждане не идут на избирательные участки, а оппозиция, как и вышеупомянутая контора, выступает в роли зазывалы. Такая ситуация называется симфонией. Симфония власти и оппозиции.

Я не призываю к бойкоту. Я призываю к неучастию в “выборах”. В таком случае ни одна политическая организация, считающая себя сторонницей правового государства, не выдвигает своих кандидатов в депутаты. И не надо поддаваться давлению западных гуру демократии, “коллективных немцев”. И давлению тех у нас, в Беларуси, кто имеет определённые выгоды от участия оппозиции в “избирательных кампаниях”.

А. Сидоревич в наши дни, фото с bsdp.org

Оппозиции хоть раз за 15 лет надо показать, что она способна к решительным действиям.

Стоя на позициях правового государства, защищая его принципы, оппозиция, во всяком случае, может выдвинуть кандидатов в избирательные комиссии, направить наблюдателей на избирательные участки – хотя бы для того, чтобы убедиться, что и на этот раз в комиссии попадёт мизерный процент её выдвиженцев, что наблюдатели по-прежнему будут видеть не бюллетени, а зады членов участковых комиссий, что и на этот раз фреквенция (или, по-нашему, явка избирателей) будет низкая, и – я уверен в этом – даже ниже, чем в 2016 году.

Чтобы доказать недемократичность “избирательного процесса”, не обязательно принимать участие в подтанцовке, быть спарринг-партнёрами провластных кандидатов. Если же кто-то из оппозиционеров надеется получить мандат как подарок от “исполнительной” власти за лояльность, то это уже не оппозиционер, и партия, которая согласна на такой подарок, – не оппозиционная.

Анатоль Сидоревич

P.S. “Исполнительная” власть заинтересована в участии оппозиции в “избирательной кампании”. Вот и недавно главный избиратель признался, что ему хочется, чтобы выборы были признаны легитимными. Признаны Западом, конечно.

“Революционным” поступком оппозиции было бы, если бы она заявила о своём неучастии в “избирательном процессе”, т. е. о невыдвижении своих кандидатов, до того времени, пока её представители не попадут в избирательные комиссии всех уровней и не получат возможность реально наблюдать за процессом подсчёта голосов на избирательных участках, пока не будет ликвидирован институт пятидневного досрочного голосования, пока не перестанут ключи от избирательных участков на ночь отдавать работникам милиции.

Иной раз от тех, кто распинается за участие в “избирательной кампании”, можно услышать, что они-де получают возможность “работать с людьми”, выступать по радио и телевизору. Как будто с людьми не надо работать в другое время. Но я об ином. Любители подтанцевать довольствуются теми …цатью минутами, которые им даёт “исполнительная власть”. А мне помнится, что на саммите ОБСЕ 1999 г. кто-то обещал дать оппозиции 15 процентов эфирного времени независимо от “избирательных кампаний”. Или память мне изменяет?

Как было бы хорошо, если бы своё участие в “избирательных кампаниях” оппозиция обусловила и правом пользоваться СМИ, на содержание которых идут деньги всех налогоплательщиков, но они находятся в руках одной группы граждан.

И ещё меня интересует, доколе оппозиция будет соглашаться на роль умственно отсталых. Я имею в виду институт членов избирательных комиссий с правом совещательного голоса.

Если бы оппозиция обусловила своё участие в “избирательном процессе” реальным членством своих представителей в избирательных комиссиях, возможностью реально следить за подсчётом голосов на избирательных участках, ликвидацией института досрочного голосования, возможностью пользоваться на первый раз пятнадцатью процентами эфирного времени на радио и телевидении, доступом к бумажным государственным СМИ, ликвидацией института членов избирательных комиссий с правом совещательного голоса, – это был бы “революционный” поступок. Но совершить такой поступок может лишь оппозиционная оппозиция. И солидарная.

А. С.

От belisrael.info: мы не всегда разделяем взгляды наших авторов.

Опубликовано 12.07.2019  11:57

Отклики

“Основная проблема здешнего политикума, на мой взгляд, не в участии или неучастии в избирательных кампаниях, а в недостатке (или полном отсутствии) стратегического мышления, из чего вытекает непоследовательность… Подметил её уже в 2001 г., когда многие из тех, кто в 2000 г. призывал к бойкоту “парламентских выборов”, охотно участвовали в президентских, даром что последние устраивались по тем же правилам. Летом 2001 г. я задал большинству претендентов вопрос, смысл которого был следующим: “Когда Вы признали референдум и Конституцию РБ образца 1996 г.?” (упоминал этот эпизод здесь). Вразумительного ответа ни от кого не получил.

Уже лет 10 время от времени рассказываю, что необходимо “исправление имён”, что называться “оппозицией” альтернативным (или демократическим) силам не следует. Например, в 2017 г.: “мне не в кайф само слово “оппозиция”: принимая его, оппоненты режима заранее соглашаются, что их меньшинство”. Увы…” (Вольф Рубинчик, 12.07.2019)

“Разумныя рэчы кажа Сідарэвіч, але яго ніхто не паслухае. І самае смешнае, што партыя Сідарэвіча таксама будзе ўдзельнічаць у гэтай смешнай кампаніі, а ён партыю на знак пратэсту не пакіне” (Зміцер Дзядзенка, 19.07.2019)

«Позиция Сидоревича правильная и понятная. Но участие в парламентской кампании мы включили в стратегический план деятельности, и в решениях Центрального комитета: кто не хочет участвовать – пусть не мешает. Мы прекрасно понимаем, что выборов нет. Если партия не будет участвовать в кампании, то какой смысл в ее существовании как политической организации? У партии есть предвыборная платформа, есть программа действий, разработаны партийные месседжи, сейчас работаем над дизайном листовок и плакатов для кандидатов. Вполне естественно, что часть наших членов выступает против участия в кампании» (Игорь Борисов, председатель БСДП, 23.07.2019)

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (109)

Шалом у гонар праўдзівай вясны! Сёння першае слова – чытачам.

Піша Алесь Рэзнікаў: «Мяне ўразіў 19 сакавіка выступ клейзмерскай (калі так можна назваць) дзявочай капэлы з Барысава Жыдовачка ў кавярні Гудвін у Менску. Выступ і танцы былі вельмі захапляльнымі і эмацыйнымі, быў таксама паказаны анонс бязгукавага чорна-белага фільма Чароўныя нажнічкі, прычым музыкі падчас фільмы гралі як тапёры. Фільм аздоблены прыкольнымі тытрамі… Было крууута!» Сам я фільму і танцаў не бачыў, але веру. І незнаёмыя мне «жыдовачкі» хаця б спрабуюць нешта зрабіць для рэканструкцыі яўрэйскай мінуўшчыны… Яны больш сімпатычныя, чым журналіст-краязнавец Кастусь Ш., які знайшоў у сеціве сканы даваенных яўрэйскіх газет (газеты выходзілі ў яго родным Глыбоцкім краі) ды «ўключыў іронію»: «Хоць ты ідзіш цяпер вучы». І потым у фэйсбучнай дыскусіі: «А нашто беларусу ідыш ведаць?» ¯\_(ツ)_/¯

Анатоль Сідарэвіч, гісторык & юдафіл, які займае ў беларускай сацыял-дэмакратычнай партыі якраз тую ж пасаду, што І. В. Каламойскі – ва ўкраінскім «УКРОПе», яшчэ ў 2016 г. тлумачыў, навошта беларусам ідыш. Сёлета ж ён – Сідарэвіч, а не Каламойскі – падзяліўся сваім запісам з дзённіка (22 сакавіка 2019 г.):

Учора вярнуўся з Вільні. Чатыры дні працаваў у бібліятэцы імя Ўрублеўскіх. «Гоман» (тыя нумары, якіх няма ў Менску), «Przegląd Wileński», рукапісы…

Іду па Вялікай у бок вакзала і чую ці то барабан, ці то іншы ўдарны інструмент, а потым – пяянне. Галасы маладыя, бадзёрыя, спяваюць хораша. Нарэшце бачу, што на другім баку вуліцы насустрач рухаецца невялікая калона.

Людзі спыняюцца, узіраюцца. Хто і з якой нагоды гэтак пяе? Мне стукнула ў галаву, што гэта ж Пурым… На літоўска-беларуска-польскай трасянцы тлумачу людзям, што гэта židai святкуюць вялікае і вясёлае свята, свята выратавання.

Шкада, не ведаю слоў тае песні. Пра што яна – пра смерць Амана, пра Эсфір? Шкада, што не малады і часу да адпраўлення цягніка ў абрэз, а то і далучыўся б да вясёлага натоўпу, які святкуе Пурым радаснымі спевамі.

У жыцці сустракаў толькі адну жанчыну з імем Эсфір (Эстэр).

Мне было 16. Я прыехаў з Заходняй Беларусі ў Слуцак. У Слуцку на макароннай фабрыцы, дзе працавала мая цётка Валя, я ўбачыў, як робяць цеста для джэмаў і павідла. Яблыкі, шмат яблыкаў ашпарваюць з вялікага шланга, а потым гэтую масу перапрацоўвае машына…

Я ўражаны. Побач са мною стаяць мая цётка і Эсфір Ізраілеўна, з якою цётка мяне пазнаёміла. Эсфір Ізраілеўна жыве ў доме цётчынага свёкра… Я кажу:

– Гэта ж і гніль, і чэрві ў цеста ідуць…

І чую голас Эсфіры Ізраілеўны:

– Мальчик, не то черви, что мы едим, а то, что нас ест.

Колькі год прайшло, а помніцца. На ўсё жыццё ўрэзалася ў памяць. Як і вочы Эсфіры Ізраілеўны. Поўныя смутку вочы дачкі свайго народа. І зноў успомніў. Габрэйская дзяўчынка, якая з яблыкам у руцэ сядзіць у хаце ля акна і глядзіць на вуліцу. Маладзенькая, прыгожая «дщерь Иерусалимская», а вочы ўжо поўныя смутку. Гэта кадр з фільма Валерыя Рыбарава «Чужая бацькаўшчына» паводле аднайменнага рамана Вячаслава Адамчыка. Я кансультаваў той фільм. Аператарам фільма быў Фелікс Кучар. Яго бацька – Алесь (для мяне – Айзік Евелевіч) Кучар.

А. Рэзнікаў (фота В. Р., верасень 2018) і А. Сідарэвіч, фота адсюль

Ізноў пра «раскол» (матэрыял А. Багуслаўскай быў падрыхтаваны для «Дойчэ веле» і з тыдзень таму растыражаваны тутэйшымі як вялікая мудрасць). Паўтаруся, пакуль што няма ў Беларусі глыбокіх расшчылін, прынамсі глыбейшых, чым у суседніх краінах. Калі «расколы» ёсць, то лакалізаваныя, на маргінэсе, і палохаць грамадства жудкай фрагментацыяй не выпадае. Наадварот, часцяком яно занадта аднароднае і прадказальнае: ёсць «галоўны», і ёсць тыя, хто ідуць у ягоным фарватэры, нягледзячы на дэкларацыі аб нязгодзе. «Прэзідэнцкія выбары» 2015 г. прадэманстравалі, як гэта бывае, дый «Вялікія размовы» 2017 і 2019 гг…

Між тым пра раскол гукаюць ужо і тыя, каторым муляе незалежнасць Беларусі. Для такіх аўтараў ён – сінонім (або эўфемізм) хаосу, што вымагае знешняга ўмяшання. Дальбог, як-небудзь разбярэмся без парадаў расійскага Eadaily… хаця, вядома, тое, што ад аўтарытарнага рэжыму ў рамках так званай справы «рэгнумаўцаў» пацярпелі карэспандэнты гэтага агенцтва, ніяк не цешыць.

Прайшоў Дзень Волі, да якога былі прымеркаваныя не толькі два канцэрты, у гродзенскім Каложскім парку ды мінскім Кіеўскім скверы, але і шахматны турнір у Саюзе беларускіх пісьменнікаў. Спробу даць міні-канцэрт на свежым паветры пад вечар 25.03.2019 зрабілі таксама чацвёра музыкаў: Павел Аракелян, Зміцер Вайцюшкевіч, Ігар Варашкевіч і Лявон Вольскі. Яны прыйшлі на рог мінскіх вуліц Рэвалюцыйнай і Камсамольскай, пачалі расчахляць свае інструменты… Тут-то іх і падграбла доблесная міліцыя, на што гродзенскі партал з’едліва заўважыў: «Гэта вам не Гродна». Пасля пары гадзін у пастарунку музыкаў адпусцілі.

Шчыра паважаю ўдзельнікаў згаданай чацвёркі (каго больш, каго менш), аднак ад гісторыі – прысмак фальшу, як быццам некаму выгадна было выставіць іх у ролі «хлопчыкаў для біцця». У выніку «СБ» гэтак іх і абмалявала

Калі планавалася «апалітычная» творчая сустрэча ў цэнтры Мінска, то можна было паспрабаваць заранёў дамовіцца з органамі ўлады (і забарона падмачыла б рэпутацыю чыноўнікаў: чаму, напрыклад, джазістам можна музіцыраваць на плошчы Свабоды, а рокерам – не, дый Аракелян таксама «дае джазу»?). Калі пратэстная акцыя – мо ўсё ж не варта было паведамляць месца і час у сеціве, а паклікаць з сабою адно давераных людзей? Ну, зразумела было, што cход за пару кварталаў ад КДБ і міністэрства ўнутраных спраў будзе ўспрыняты як выклік, асабліва 25-га… Пасля сеціўных абвестак да затрымання музыкаў яўна рыхтаваліся, а на нестандартную сітуацыю спецслужбоўцы адрэагавалі б не адразу, мінут праз 10… За гэты час рокеры шмат чаго паспелі б выканаць.

Калі ўсё ж хацелася сумясціць прыемнае з карысным – максімальна паказаць сваё майстэрства і адзначыць Дзень Волі без санкцыі начальства – то можна было выбраць варыянт з іншай «кропкай» у цэнтры Мінска, сярод дамоў, дзе рэальна жывуць людзі. На Рэвалюцыйнай цяпер пераважна офісы, а ў двор, дапусцім, на Нямізе-8 або Старажоўскай-8 спусціліся б «народныя масы». Дый міліцыя не адразу б даехала туды (калі б увогуле вырашыла звязвацца), і меўся б шанс, што пасля кароткай гутаркі творцаў бы пакінулі ў спакоі, далі адыграць свае сеты. Лёгка даваць парады «заднім чыслом»? Ну, проста я стараюся разлічваць не на адзін ход уперад, а хаця б на 2-3…

Паколькі набліжаецца Першае красавіка, скапіраваў заметку з выдатным загалоўкам (газета «Свободные новости плюс» жжот):

Bravo, галоўны рэд. Васіль Уладзіміравіч Зданюк! Смяшнейшы хіба Аляксандр Рыгоравіч з набегам на Шклоўшчыну і абвяшчэннем «ваеннага становішча» ў сельскай гаспадарцы. А яшчэ – з заявай 22.03.2019 пра тое, што Сінявокая стала эпіцэнтрам нашага рэгіёна. Стары жарт гэта ўсё нагадала – «Ядзерная бомба заўсёды трапляе ў эпіцэнтр». Слушна заўважыў К. Жываловіч: «У нашай краіне ўсё настолькі цыклічна, што час ад часу былую папулярнасць набываюць показкі з барадой даўжэйшай, чым у старога Хатабыча».

Неўзабаве лета, і няхай бы «сонцападобны» даводзіў сваю дзеяздольнасць у іншыя спосабы, чым «чыжыкаў есці». Напрыклад, узяў бы прыклад з Маа, які ў 1966 г. фарсіраваў Янцзы, і ў чэрвені, як зусім пацяплее, пераплыў бы цераз Камсамольскае возера ў самым шырокім месцы, балазе новая рэзідэнцыя па суседстве. Каб Рыгорыч не засумаваў, гатовы плысці побач і распавядаць усялякія майсы пра ўсенародную любоў. Гэй, там, у адміністрацыі – падумайце! Другі раз магу і не прапанаваць 🙂

* * *

Блізу Дня Волі дзеля чарговага эксперыменту даў бясплатныя (але небескаштоўныя) парады рэдакцыям двух сайтаў: дзяржаўнага government.by i прыватнага tut.by. Вынік не на карысць прыватніка… Сайт Савета міністраў РБ цягам аднаго дня паправіў шэраг памылак (напрыклад, намеснік прэм’ер-міністра ў беларускай версіі стаў не «Васілявіч», а «Васільевіч», хоць і пакінулі «Ляшенка» замест правільнага «Ляшэнка»; у англамоўнай частцы пазначана цяпер, хто ў нас міністры прамысловасці, сувязі, etc). Ну, а сайт, які чамусьці лічыцца вотчынай М. Золатавай – насамрэч за яго адказвае гендырэктарка Людміла Чэкіна, якая дэ-юрэ і з’яўляецца адзінай галоўнай рэдактаркай tut.by – цягам некалькіх дзён не знайшоў часу актуалізаваць інфармацыю. Ён па-ранейшаму адпраўляе чытачоў у «блогі tut.by»… ліквідаваныя звыш трох гадоў таму.

Тутбаеўцы – як Бурбоны; тых нічога не навучыла французская рэвалюцыя, гэтых – «справа “БелТА”»… На каліва не здзівіўся, калі заўважыў у матэрыяле 27.03.2019, прысвечаным адноўленаму «інтэлектуальнаму клубу Святланы Алексіевіч», кідкае парушэнне журналісцкай этыкі:

З. Пазняк адмаўляе, што ўвогуле размаўляў з Алексіевіч, адхрышчваецца ад прапаноў «не пускаць у краіну ніводнай таблеткі». У той жа дзень, 27 сакавіка, пісьменніца прызнала, што не размаўляла з палітыкам на гэтую тэму, а пераказала словы нейкіх «заходніх журналістаў»… (зноў напрошваецца стары анекдот, ужо пра Каруза – «Рабіновіч напяяў»). За 4 дні супермегапартал не зрабіў апдэйт і не падрыхтаваў новы матэрыял, дзе даў бы слова другому боку. Падобна, тутбаеўскія спадарыні, апекшыся на адносінах з уладамі, вырашылі канвертаваць свае пакуты… не ў свабоду, а ў Пафігізмъ Самы Настаяшчы. Ну ОК; буду ведаць, каму (не) давяраць.

І яшчэ раз пра «Beauty Run», дакладней, пра «5000 жанчын», якія «прабеглі па цэнтры Мінска» 08.03.2019 (а таксама пра «5 тысяч чалавек» у Кіеўскім скверы 24.03.2019 – на пятачку ля мінскага кінатэатра «Кіеў» і 2500 святкуюшчых не змясцілася б). Вось так выглядала адзіная трыбуна cалігорскага стадыёна «Будаўнік» 30.03.2019 на футбольным матчы «Шахцёр» (Cалігорск) – «Тарпеда» (Мінск), які, паводле пратаколу, наведала 3600 гледачоў. Усяго cтадыён здольны прытуліць 4200 балельшчыкаў.

Фота з pressball.by

Найлепшы камент да гэтага здымка зафігачыў bion86: «Так у іх ёсць падземная трыбуна, там шахцёры матч глядзяць! 🙂 🙂 :)». Няблага адзначыўся і Georg: «Пачалі ўжо трэніравацца ў падліках, скора выбары 🙂»

А зараз хвіля сур’ёзнасці! «Радыё Рацыя» паведаміла, што ўбачыў свет сакавіцкі выпуск «Слонімскага краю». Краязнавец Міхась Шуляк апісаў у ім жыццё даваеннай вёскі Азярніца, насельніцтва якой было часткова яўрэйскім: «матэрыял аздоблены рэдкімі здымкамі азярніцкіх і слонімскіх яўрэяў».

«Вольфаў цытатнік»

«Жыццёвы досвед вучыць нас, / Што дармавое пастаянна / Нам абыходзіцца не танна / І даражэе з разу ў раз» (Фелікс Баторын, 2015)

«Па дзіўным супадзенні часцей за ўсё мяняюцца якраз тыя прававыя акты, якія непасрэдна тычацца жыцця грамадзян. Як мы разумеем, нестабільнасць права ў гэтай сферы – у інтарэсах дзяржавы і не ў інтарэсах грамадзяніна. Чаму? Таму што грамадзянін застаецца вечна вінаватым, ён не можа ўсачыць за хаатычнымі непрадказальнымі зменамі» (Кацярына Шульман, 26.03.2019)

«Я не люблю сацыяльных феноменаў. Я не сутыкаюся з соцыўмам – я бачу людзей» (Барыс Грабеншчыкоў, 28.03.2019)

«Сярод асноўных проблем постсавецкай публікі хачу вылучыць абсалютнае неразуменне або скажонае ўспрыняцце элітарнасці. Максімум, каго тут лічаць элітай — тых, хто паспеў завалодаць большым рэсурсам, не маючы пры гэтым неабходных інтэлектуальных здольнасцей да яго захавання, прымнажэння, як і да далейшага асабовага росту» (Аліна Вітухноўская, 29.03.2019)

Вольф Рубінчык, г. Мінск

31.03.2019

wrubinchyk[at]gmail.com

***

Рэдакцыя belisrael.info не заўсёды падзяляе погляды аўтараў

Апублiкавана 31.03.2019  23:37

Водгукі

* * *

«Хоць ты ідзіш цяпер вучы». Як на мяне – гэта не іронія, а сумная зацемка. Я сам, як тыповы беларус, ведаю пару словаў з ідышу, а вучыць лянуюся, але купіў фаліянт – слоўнік Астравуха і часам зазіраю, каб чарговы раз упэўніцца, што во, і гэтае дзіўнае неславянскае слова таксама ў беларускую прыйшло з ідыша, альбо праз яго.

Віктар Сяргейчык, г. Мінск

* * *

Пра падзел у грамадстве. Нягледзячы на тое, што рэгулярна пачытваю «Нямецкую хвалю», ад згаданых Вамі артыкулаў бачыў толькі загалоўкі, далей глядзець было нецікава. Вось на пачатку 1990-х падзел быў! І мы з сястрой час ад часу рабілі «пэрформансы»: у грамадскім транспарце адзін размаўляў на рускай, другі – на беларускай мове (аднойчы нам за гэта рэдактарка часопіса каляндар падарыла). Так, людзі чакалі бойкі, а зараз што… Ну, хіба што дзякуючы расійскаму тэлебачанню яшчэ магчымы сваркі на тэму «Крым чый?», а па«ўнутранай палітыцы» збольшага пануе згода (не, колькі разоў быў сведкам палітычных спрэчак у электрычках, але «няма таго, што раньш было!»).

Пётр Рэзванаў, г. Мінск

Дадана 01.04.2019  19:08

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (108)

Шалом-бай! Выглядае, не памаглі мае ўшчуванні 11-га і 19-га сакавіка. Чытаю:

«21 сакавіка ў Мінску адбыўся арганізацыйны сход грамадскай канстытуцыйнай камісіі. Яна збіраецца распачаць працу над новай Канстытуцыяй... Новая Канстытуцыя будзе грунтавацца на базе Канстытуцыі 1994 г. без зменаў, унесеных на рэферэндуме 1996-га».

Што характэрна, кіраваць камісіяй маюць тыя ж людзі, якія ў сярэдзіне 1990-х пра… маталі лад, пры якім дзейнічала Канстытуцыя ўзору 15.03.1994.

На каго ўсё разлічана? У пачатку лістапада 1996 г. Алена Л., супрацоўніца факультэта палітычных і адміністратыўных навук ЕГУ, неафіцыйна запрашала нас, студэнтаў, прыйсці ўвечары на плошчу Незалежнасці і падтрымаць Вярхоўны Савет у яго баруканні з прэзідэнтам. Я пад’ехаў, паглядзеў… Паловы гадзіны мне, трэццякурсніку, хапіла, каб сцяміць, што кашы з такімі пратэстоўцамі не зварыш. Калі я не купіўся на іхнюю самапрэзентацыю ў свае 19 год (прычым не галасаваў ні за лукашэнкаўскі «суперпрэзідэнцкі» праект, ні за няжыццяздольную альтэрнатыву ад «аграрыяў і камуністаў»), няўжо-такі куплюся ў 41? 😉

Самацытатка (14.05.2017): «з пераважнай большасцю публічных асоб, якія прэтэндуюць на тое, каб стаць альтэрнатывай клану Лукашэнак, у мяне чыста музычныя рознагалоссі… Звычайна гэтыя асобы проста не трапляюць у такт: маўчаць, калі трэба гаварыць, гавораць, калі трэба дзейнічаць, мітусяцца, калі трэба падумаць».

А па сутнасці… Ну так, груба і крыва была перароблена Канстытуцыя ўвосень 1996 г., але новая версія дзейнічае (з адыёзнай папраўкай 2004 г., якая, аднак, не тычыцца размежавання паўнамоцтваў) звыш 20 гадоў, дык што ўжо цяпер? Ад таго, што будзем войкаць над лёсам кабеты, згвалтаванай у пяшчотным узросце, яна зноў стане нявінніцай?

Каторы раз падкрэслю для маладых і перспектыўных палітыкаў, у тым ліку для Мечыслава Грыба, генеральнага сакратара (кіраўніка спраў) Беларускай сацыял-дэмакратычнай партыі: занялі адказныя пасады – варта займацца рэальнай палітыкай, а не «настальгічным турызмам». Усведамляю, праўда, што падобныя заклікі – як аб сценку гарох. ¯\_(ツ)_/¯

У 2000–2010-х гг. праз шматразовыя расчараванні ў рэальнасці адбылася віртуалізацыя публічнай (у прыватнасці, палітычнай) прасторы, памножаная на традыцыйную «памяркоўнасць». Вынік – грамадства ў нейкім сэнсе яшчэ больш закрытае, чым у часы «камуністычнай Вандэі» (рубеж 1980–1990-х гг.). Па-мойму, не варта шмат казаць пра «раскол» у Сінявокай, дарма што многія кажуць, відаць, спрабуючы зарабіць сабе дадатковыя балы. Дыягназ на «Дойчэ веле» 23.03.2019 няслушна быў пастаўлены: «бакі беларускага грамадства» не дзейнічаюць на «знішчэнне» адно аднаго, а збольшага мадзеюць у сваіх інфармацыйных пухірах ды не чуюць, не жадаюць чуць альтэрнатыўных ідэй. Калі коратка: у дрыгве няма расколу, для якога патрэбны больш-менш акрэсленыя пазіцыі бакоў, а «знікненне агульных сэнсаў і каштоўнасцей, якія яднаюць людзей у грамадства і нацыю» завецца іначай (напрыклад, анаміяй).

Разам з тым не перабольшваў бы маштабаў і закаснеласці згаданай анаміі. Незалежнасць сама па сабе задае рамкі для супольнай эканамічнай дзейнасці, а апошняя аб’ектыўна падмацоўвае агульныя інтарэсы яе ўдзельнікаў, у тым ліку беларусаў і яўрэяў. Так ці інакш адбываецца дыялог (калі хочаце, міжэтнічны) – ні «гета», ні «рыса аселасці» ў сучаснай Беларусі немагчымыя. Зразумела, формы й нормы гэтага дыялога далёка не заўсёды цешаць.

Я ўжо цытаваў дасціпнага Алеся Чобата, які ў снежні 2001 г. заляпіў: «Народ горшы за любую ўладу. Бо ўладу зьмяніць можна, а народу ня зьменіш». Нямала, дарэчы, разумнага напісаў паэт – рэкамендую… Гісторыя пра тое, як мастак Уладзімір Крукоўскі ў 1991 г. хадзіў «за нашымі дэмакратычнымі і патрыятычнымі дэпутатамі», сёлета амаль паўтарылася. Улетку 2017 г. была запрошана мая помач у працы над перакладам Хаіма Нахмана Бяліка на беларускую, і зборнічак выйшаў у тым жа годзе. Але дзівун з групы, згаданай Чобатам, чамусь вырашыў, што я мушу бегаць за ім па кніжку з перакладам. Cпярша былі мэйлы такога зместу: «Дарагі Вольф! Як рэдактар Вы сябе праявілі абсалютна прафэсійна і адказна паверце мне!» Потым – спасылкі на ўласную занятасць, маралізатарства… Што замінала ўкласці кніжку коштам 3 рублі ў канверт за 1 рубель (0,5$) i адправіць на пазначаны мною адрас – дагэтуль не разумею. Трапная ёсць прымаўка: «Як бяда, так да жыда, як па бядзе, дык ідзі к чорту, жыдзе» – не адно пра яўрэяў.

* * *

Надоечы прыйшла на мэйл адозва з рэкламай «Цайтшрыфта» – гэта «штогоднік, прысвечаны яўрэйскай тэматыцы», які выдаецца цэнтрам яўрэйскіх даследаванняў Еўрапейскага гуманітарнага ўніверсітэта. Выходзіў у 2011–2016 гг. і, напэўна, зноў будзе выходзіць, прынамсі «матэрыялы для чарговага выпуску прымаюцца да 1 чэрвеня 2019 г.».

Хай людзі пішуць у «Цайтшрыфт», я не супраць, але сам пакуль што ўстрымаюся. Адна з прычын – з’яўленне ў 2017 г. артыкула рэдактара «Цайтшрыфта» Змітра Ш. «Беларускі арыенталізм і “беларуска-яўрэйская ўтопія” (да пастаноўкі праблемы)». Да прыкладу, аўтар смела піша, што «паводле Ю. Хадыкі, яўрэі займалі ў БССР [1980-х гг.] другое месца паводле колькасці насельніцтва» – і тут жа «абвяргае» аднаго з лідараў БНФ, спасылаючыся на перапіс 1989 г. Між тым нябожчык Хадыка ў 1997 г. і не казаў пра месца яўрэяў у агульнай колькасці насельніцтва, а ацэньваў долю прадстаўнікоў розных этнасаў (карэктна або не – іншае пытанне) у дырэктарскім корпусе позняй БССР…

Пасля колькіх гадоў рэдактарства падобныя «ляпы» дзіўнавата прапускаць у сваіх тэкстах, але залішняя самаўпэўненасць, на жаль, увогуле характэрна для дзейнасці Ш., які аналізуе (пара)палітычны дыскурс, ігнаруючы метадалогію, выхопліваючы асобныя постаці ды выказванні з кантэксту… Карацей, «нацягваючы саву на глобус».

Кандыдат гістарычных навук вяшчае (цытую без перакладу): «В окончательном виде белорусско-еврейская утопия была сформулирована в самом конце 1980-х – начале 1990-х гг. На рубеже ХХ-ХХІ вв. в таком жанре” написаны часть работ Я.З. Басина, Э.Г. Иоффе, Л.М. Лыча, В.М. Рубинчика, А.Ф. Смоленчука и др.»

«В.М. Рубинчик» – гледзячы па ўсім, ваш пакорлівы слуга, бо іншыя Рубінчыкі на рубяжы стагоддзяў праблематызацыяй беларуска-яўрэйскіх адносін у газетах-часопісах не займаліся. Праўда, паводле пашпарту я Владимир Павлович 🙂 Сам Ш. раней не раз спасылаўся на мае тэксты, дык можна было запомніць…

Утопія як з’ява, у прынцыпе, не адштурхоўвае. Адну са сваіх першых навуковых работ, апублікаваную, здаецца, у зборніку РІВШ БДУ, назваў «Утопія і сучаснасць, або Сучаснасць утопіі». Даводзіў, што ўтапісты – крэатыўныя рабяты, якія нярэдка дапамагаюць чалавекам рухацца ўперад… Але ўвогуле-то я – скептык і рэаліст; ніколі не «навяваў чалавецтву сон залаты».

У адным шэрагу з Басіным ды Іофе мне стаяць няёмка нават «па тэхнічных прычынах» (абодва, мякка кажучы, не ва ўсіх выпадках рабілі розніцу паміж «калгасным» і «сваім», а адзін яшчэ і пустабрэх, не раз прызнаны такім праз суд). І галоўнае – што Ш. мае на ўвазе пад бел.-яўр. утопіяй? Пан адказвае: «пэўны кірунак у беларускай гістарычнай, гісторыка-публіцыстычнай і мастацкай літаратуры, які ідэалізуе беларуска-яўрэйскія сувязі (кантакты) на працягу некалькіх соцень гадоў іх існавання». Далей фармулюе тэзісы, што пашыраюцца прадстаўнікамі «кірунку»:

– яўрэі жывуць поруч з беларусамі вельмі працяглы час, прыкладна з ХІ-ХІІ стст., і абодва народы заўсёды мірна суіснавалі.

– яўрэі сфармаваліся пад уплывам беларускага этнасу; яўрэйства ў Беларусі шмат у чым злілася з беларускім народам паводле традыцыяў і звычаяў;

– яўрэі і беларусы былі аднолькава гнаныя як рускімі памешчыкамі, так і польскімі панамі; улічваючы гэта, яўрэі павінны падтрымліваць беларусаў у іх палітычнай барацьбе;

– і яўрэі, і беларусы заўсёды залежалі ад больш магутных суседніх нацый (палякаў і рускіх) і лёгка паддаваліся асіміляцыі;

І г. д., аж да «адраджэнне мовы іўрыт, ініцыятарам якога стаў ураджэнец Беларусі Э. Бен-Іегуда, можа служыць узорам для адраджэння беларускай мовы».

Усё настолькі пальцам у неба! Наадварот, яшчэ студэнтам у канцы 1990-х я спрачаўся з выкладчыкам гісторыі, які праводзіў паралелі паміж адраджэннем іўрыта і беларускай – даводзіў, што сітуацыі істотна розныя. Смяяўся са спробаў Э. Іофе абмаляваць Беларусь як «радзіму яўрэйскіх сланоў» (выраз Віталя Зайкі ў «Аrche», № 3, 2000), дзе яўрэі атабарыліся быццам бы ажно ў часы Полацкага княства. Не пераацэньваў уплыву беларускага этнасу на фармаванне тутэйшых яўрэяў, асабліва ў «дасекулярны» перыяд (да ХХ ст.). І, вядома, нідзе не сцвярджаў, што два народы заўсёды мірна суіснавалі; ні ў «Аrche», ні ў «Нашай Ніве», ні ў «Анахну кан», ні ў навуковых публікацыях. У 2015 г. прапаноўваў паверыць Уладзіміру Караткевічу, які занатаваў у сваім дзённіку 1960-х гадоў пра яўрэяў ВКЛ: «жылі тут не добра і не кепска, і з прывілеямі, і з паборамі, і з гвалтам…» («Дзеяслоў», № 78, 2015).

Іншая справа, што ў пачатку 2000-х і пазней я выступаў за такія (мабыць, не ўсім патрэбныя) рэчы, як кансалідаваная яўрэйская абшчына ў Беларусі + дыялог яўрэйскіх інтэлектуалаў з беларускай «культурнай элітай», які вёўся б, між іншага, і па-беларуску. Калі гэта было ўтопіяй – ну, даруйце… Па-мойму, у другой палове 2010-x і кіраўнікі «абшчыны» перасталі бясконца сварыцца міжсобку, і дыялог худа-бедна вядзецца, і наагул, «прафесійныя яўрэі» сталі больш цікавіцца беларускай мовай. Той самы афіцыёзны «Авив» раз-пораз публікуе ў сябе белмоўныя матэрыялы, нават «тарашкевіцай» 😉

Чарговае сведчанне паступовага развароту яўрэйскіх суполак да беларушчыны – выхад кнігі Фелікса Баторына «Яблычны пах цішыні» (Мінск: Кнігазбор, 2018. 308 с., 200 экз.). Частку грошай на гэты зборнік вершаў ахвяравалі «яўрэйскія лідары», і атрымалася няблага. Наконт слова «жыд» у беларускай Ф. Баторын, як выявілася, мае адмысловы вершык 2010 г.: «Перш чым сцвярджаць: «Антысеміт!» – / Cпадар хай зразумее, – / Не ў тым бяда, што кажуць «жыд», / Бяда, што б’юць габрэя!» А во радкі, напісаныя ў 2011 г. і актуальныя дагэтуль, з верша “Разважанні на габрэйскіх могілках, апаганеных фашысцкай свастыкай»: «У людскасці душы надзея на збавенне. / А людскасць існуе, не ведаючы рас…»

Вокладка новай кнігі Ф. Баторына; помнік у Курапатах з надпісам на ідышы, апаганены невядомымі (сакавік 2019)

Нягледзячы ні на што, з паліндромным Днём Волі ўсіх (101!) Напэўна, яшчэ не позна тым, каторыя ў Ізраілі, заруліць да ашдодскага камяня ў гонар Янкі Купалы, і павіншаваць адно аднаго. У праграме арганізатараў «традыцыйнае ўскладанне кветак да помніка, беларуская музыка, агульная радасць і весялосць пад ізраільскім бел-блакітным і беларускім бел-чырвона-белым сцягам». Чаму б і не?

«Вольфаў цытатнік»

«Разважаючы пра раздачу прызоў гісторыяй, трэба кіравацца не фактамі, а тэндэнцыямі, мысліць свет у дынаміцы, а пад актуальнасцю разумець не тое, што тут і цяпер, але тое, што па крайняй меры на паўкрока ўперадзе. І перастаць назойліва ганарыцца, хваліцца мінулым» (Аляксандр Няклеса, 15.03.2019)

«У свеце філасофаў прынята далікатна абыходзіцца нават з найгоршымі ідыятызмамі… Мы занадта далёка зайшлі ў сваёй далікатнасці адносна забабонных мудрацоў. Пара скончыць з гэтым, аддзяліць навуковую гіпотэзу ад дэмагагічнага вымыслу, навуку – ад фантазіі, добрасумленныя філасофскія высілкі – ад пустой балбатні» (Юзеф Марыя Бахеньскі, «Сто забабонаў», 1987)

«Калі ў вашай галаве хаос і каша, гэта ўсяго толькі паказнік таго, што вы адпавядаеце эпосе. Я ўсё яшчэ ўпэўнены, што агульначалавечыя законы існуюць, але бываюць эпохі, калі, насамрэч, нагадваць пра іх і змагацца за іх – занятак не для ўсіх, шчыра скажам» (Дзмітрый Быкаў, 15.03.2019)

Вольф Рубінчык, г. Мінск

25.03.2019

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 25.03.2019  16:06

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (107)

Добры дзень, ён жа шалом. І – з месца ў кар’ер.

На ідэі наконт удасканалення Канстытуцыі ўхвальна адгукнуліся некалькі вядомых у Беларусі людзей (напрыклад, Кастусь Жукоўскі, Вольга Маёрава, Анатоль Сідарэвіч). Таццяна Севярынец – не апошняя ў «Беларускай хрысціянскай дэмакратыі» персона – 12.03.2019 напісала: «Я зацікавілася прапановай. Ау, кіраўнікі партый!»

Ніхто з адрасатаў Т. Севярынец на сувязь не выйшаў. І праўда, чаго мяне слухаць у справе паляпшэння тутэйшай сістэмы? Усяго-та 8 год вучыўся паліталогіі, 8 кніг выдаў (а іншыя ж выдаюць і па 28). ОК, гатовы лічыць «Катлеты & мухі»-106 эксперыментам, дзе адмоўны вынік – таксама вынік. З другога боку, за навуковыя доследы мне не плоцяць, таму я магу дазволіць сабе ўсялякія фокусы – напрыклад, пакпіць з паддоследных… Пастараюся быць лагодным, бы той дзед з анекдота, які, убачыўшы надпіс «Курыць сувора забараняецца!», закурыў мякка, па-добраму 😉

Сваё стаўленне да «Народнай грамады» Міколы Статкевіча і ацэнку перспектыў НГ выказваў у снежні 2018 г. Магчымасцей «зламаць сцэнар рэжыма» у кандыдата тэхнічных навук вобмаль, а шансаў наступіць на ранейшыя граблі – трохі болей. На міг засумняваўшыся (раптам усё ж я недаацэньваў патэнцыял экс-палітвязня?), 03.03.2019 адправіў «генсеку» ягонай партыі запыт – колькі нефармальных ячэек НГ з’явілася на буйных прадпрыемствах за апошні год, ці ва ўсіх раённых цэнтрах яна прадстаўлена…

З адказу Сяргея Спарыша, 18.03.2019: «Ячэйкі на дзяржпрадпрыемствах – добры жарт. Іх няма нават у прафсаюзаў, а вы патрабуеце, каб іх мела незарэгістраваная партыяСпісаў мы не вядзем. Магу толькі сказаць, што людзей у нас не менш, чым у іншых. Напрыклад, на з’ездах НГ і БСДП(Г), якія прайшлі амаль адначасова, была прыкладна аднолькавая колькасць удзельнікаў. Усе партыі перажываюць крызіс, таму што займацца палітыкай небяспечна, а фарбаваннем платоў – бессэнсоўна. Але ў нас ёсць Статкевіч, а ў іх няма».

Ды я не патрабую… Але без пярвічных суполак, створаных людзьмі, якія штодня бачаць працу адно аднаго, партыя рызыкуе прыпадобніцца да пятлюраўскага ўраду, калі «ў вагоне дырэкторыя, пад вагонам тэрыторыя». Пачынальнікі сацыял-дэмакратыі ў Расіі 1890-х, якія б ні былі, не грэбавалі чарнавой працай; той жа Ульянаў-будучы-Ленін пісаў лістоўкі для рабочых і каардынаваў страйкі, не ківаючы на прафсаюзы.

Мікола-палітык насцярожвае і тым, што ўсцяж крыўдуе на СМІ. Так, бываюць падставы, але вось як гэта прагучала тры месяцы таму на сайце НГ:

19 снежня 2010 году – гэта быў дзень годнасці, калі пад 100 тысяч беларусаў паказалі, што прагнуць свабоды, – кажа Мікалай Статкевіч. – Што датычыцца колькасці ўдзельнікаў пасля шэсця [ў цэнтры Мінска], то восем гадоў таму ў СМІ мінімальная ацэнка называлася ў раёне 85 тысяч чалавек. Але з кожным годам гэтая лічба ўсё больш і больш зніжалася ў так званай незалежнай прэсе. Навошта? Чаму?

Што 19.12.2010 паведамляла «Хартыя»: «21:39. Плошча Незалежнасці цалкам запоўнена людзьмі. Паводле розных ацэнак, тут ад 30 да 40 тысяч чалавек». «Радыё Свабода», 20.12.2010: «Каля 15-20 тысячаў чалавек (па іншых дадзеных да 40 тысяч) узялі ўдзел у акцыі пратэсту на Кастрычніцкай плошчы і плошчы Незалежнасьці ў Менску». Тутбай, 20.12.2010: «Увечары 19 снежня, пасля завяршэння галасавання на выбарах прэзідэнта Беларусі, у Мінску прайшла акцыя пратэсту прыхільнікаў апазіцыі, у якой узялі ўдзел каля 15 тысяч чалавек». Не помню СМІ, дзе «мінімальная ацэнка называлася ў раёне 85 тысяч». Калі ведаеце, дзе ў снежні 2010 г. публікаваўся такі лік, падзяліцеся 🙂

Іншы эпізод — пра (ня)ўменне расстаўляць прыярытэты. У студзені-лютым г. г. многія вадзіцелі мінскіх тралейбусаў публічна заяўлялі пра незадаволенасць умовамі працы; да сеціўнай петыцыі далучыліся і сотні пасажыраў. Свой тэрмін, кажа начальнік з Мінгарвыканкама, па стане на восень 2018 г. адпрацавалі 59% аўтобусаў і 43,5% тралейбусаў, што як бы намякае на абгрунтаванасць прэтэнзій… Нядаўняя, сакавіцкая навіна: «Кіраўніцтва “Мінсктранса” настойліва заклікае кіроўцаў тралейбусаў адклікаць свае подпісы пад калектыўнай петыцыяй са скаргай на ўмовы працы».

Здавалася б, каму, як не сацыял-дэмакратам, падтрымаць самаарганізацыю работнікаў? Але для М. Статкевіча 16.03.2019 важнейшым было распавесці, як яму дадзяваюць несамастойныя «лідары», і выпісаць агульныя рэцэпты: «Нам трэба быць больш актыўнымі, не глядзець на забароны, а крытыкаваць уладу, адкрыта змагацца супраць яе за правы людзей».

«Харашы» і канкурэнты НГ – Беларуская сацыял-дэмакратычная партыя Ігара Барысава. Абаронай вадзіцеляў, калі меркаваць паводле «сайта прыхільнікаў БСДП», тожа не зацікавіліся, затое ў партыі працуе цэлая «канстытуцыйная камісія»! Апошняе можна было б і вітаць, каб не ўзровень… Чытайма «Зварот БСДП да грамадзян краіны з нагоды 25-й гадавіны Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь»: партыйныя мудрацы лічаць, што праўкі былі ўнесены ў Канстытуцыю тройчы, у 1995, 1996 і 2004 гг. (насамрэч двойчы; у 1995 г. – не).

«БСДП зыходзіць з таго, што Канстытуцыя 1994 года была і застаецца легітымным Асноўным Законам краіны, а папраўкі, якія былі ўнесеныя ў яе на рэферэндумах 1995, 1996 і 2004 гадоў, не маюць юрыдычных [sic] моцы ў сувязі з незаконнасцю згаданых рэферэндумаў…» Тут партыя трапляе ў пастку, якую я прыкмеціў яшчэ ўлетку 2001 г. Тады разаслаў усім патэнцыйным кандыдатам у прэзідэнты (за выняткам А. Лукашэнкі) электронны запыт наступнага зместу: «Ці прызнаяце Вы вынікі рэферэндуму 1996 г.? Калі не, то чаму ідзяце на гэтыя выбары?» Большасць адгукнулася, ніхто не сумеўся. Помню, М. Чыгір даў хітрамудры адказ тыпу: «Прызнаю на наступны дзень пасля Зянона». Нябожчык С. Домаш адрэагаваў так: «Не прызнаю, але ж дзеля перамен у краіне мушу ўдзельнічаць у гэтых выбарах – можаце прапанаваць нешта лепшае?» Кур’ёзна, але ў гэткім духу адказаў і С. Гайдукевіч.

Магчыма, дружная адмова палітыкаў ад удзелу ў «выбарчых кампаніях» і прывяла б на пачатку ХХІ ст. да ўнясення ў Канстытуцыю часткі тых карэктываў, якіх цяпер прагнуць БСДП і д-р М. Пастухоў… Але ж гульня паводле правілаў улады (у прыватнасці, масавы ўдзел «апазіцыянераў» у прэзідэнцкіх выбарах 2001 г., мясцовых 2003 г., парламенцкіх 2004 г.) легітымізавала версію, прынятую на рэферэндуме ў лістападзе 1996 г., ператварыўшы развагі пра незаконнасць таго рэферэндуму ў чыста інтэлектуальнае практыкаванне.

Перафразую тое, што пісаў 11.03.2019, нават падкрэслю: зараз трэба думаць пра тое, як захаваць лепшае з тэксту, прызнанага Лукашэнкам, дый пра тое, як перамагчы аўтакратаў на іхняй пляцоўцы. Марыць жа пра вяртанне на 25 год назад, як мінімум, бескарысна. Кажучы словамі Алеся Чобата, гэта «спроба вярнуць час, якога даўно няма, які страчаны бяздарна і па-пустому. Нібы ў дзіцячай гульні ў шахматы: “Дай мне перахадзіць, бо я ня так падумаў!”»

…Але зноў пра сацыял-дэмакратаў. Калі хто не ведаў, ёсць жа ў Беларусі і трэцяя «іхняя» партыя! У ёй (паводле партыйнага сайта) амаль 3000 членаў.

Летась БСДГ стварала інфармацыйныя нагоды дзякуючы свайму кіраўніку Станіславу Шушкевічу, 1934 г. нар., які то сыходзіў з пасады, то не сыходзіў. У лістападзе 2018 г. С. Ш. такі ператварыўся ў «ганаровага старшыню», а яго месца заняў бізнэсовец Сяргей Чэрачэнь, 1985 г. нар., які будзе казаць, што «многія выдаткі, якія нясе партыя – гэта траты з майго асабістага бюджэту». Мінула звыш 100 дзён з яго абрання; рэальнай актывізацыі БСДГ не заўважана. Праўда, у студзені партыйцы пастанавілі ўдзельнічаць у кампаніі па запаўненні палаты прадстаўнікоў, бо, як сцвярджае лідар, «калі мы не ўдзельнічаем у гэтых выбарах – нас проста няма». Відавочна, і гэтай групоўцы не да мінскіх вадзіцеляў… Навіна на сайце ад 16.02.2019: «Літва ўзнагародзіла Станіслава Шушкевіча медалём». Потым больш за месяц нічога не было.

Выявілася, што ў Цэнтральную раду БСДГ уваходзяць мой даўні знаёмец, аматар шахаў Міхась Булавацкі, і вядомы паэт Сяргей Законнікаў. Яго свежы артыкул з газеты «Свободные новости плюс» сёе-тое гаворыць пра стан суполкі.

С. Законнікаў крытыкуе інтэрв’ю Н. Эйсмант на АНТ (07.03.2019):

Прэс-сакратар заявіла: «Диктатура – наш бренд!»… У нармальнай краіне пасля такой правакацыі на вуліцу выйшлі б сотні тысяч грамадзян, а на службовую асобу, якая агучвае замах на Канстытуцыю, была б заведзена крымінальная справа.

Як быццам развагі (тут з 18:00 – «мне здаецца, мы так часта вымаўляем гэтае слова, што дыктатура – гэта ўжо наш брэнд!») страшнейшыя за саму дыктатуру… Не бачу прычын для крымінальнага пераследу за меркаванне, і чым болей будзе падобных прапаноў – заводзіць справы за выказванні, хай неразумныя і брыдкія – тым далей мы апынемся ад «нармальнай краіны», што б гэта ні значыла…

С. З.: «Магчымасць пратэставаць супраць здзеку над галоўным артыкулам Канстытуцыі, над незалежнасцю краіны, нашай нацыянальнай і чалавечай годнасцю ёсць. Скажам, не пашкадаваць грошай на канверт і выказаць сваю пазіцыю. Хай дыктатура захлынаецца ў папяровым віры так, як людзі ў несвабодзе і нястачы!»

Пераход, вядома, рэзкаваты: ад крымінальнай справы да пратэсту ў канверце. Няўжо за столькі гадоў не ўсе высветлілі, што эмацыйныя звароты ў «Чырвоны дом» не даюць плёну аўтарам (іх проста футболяць), затое адміністрацыя потым хваліцца зваротнай сувяззю як знакам даверу да «вышэйшай улады»? Апрача таго, з’яўляюцца падставы наймаць дадатковых клеркаў для апрацоўкі карэспандэнцыі – здагадайцеся з аднаго разу, за чый кошт.

Характэрна, што член Цэнтральнай рады не дабіўся ад сваёй партыі, каб тая асудзіла заявы Н. Эйсмант, не прапанаваў чытачам газеты, якім дадзявае дыктатура, мацаваць салідарнасць на мікраўзроўні… А мо спадзеў на «папяровы вір» – усё, на што здольная БСДГ тут і цяпер? 🙁

О так, ёсць у Сінявокай істотны запыт на сацыял-дэмакратычныя ідэі – ды цяперашнія партыі наўрад ці яго задаволяць. Каб жа ўсё жывое з трох названых арганізацый сабралося ў адну суперсуполку? Не выключаю і таго, што на грунце нізавых ініцыятыў паўстане новая палітгрупоўка – з частковым дубляваннем прафсаюзных функцый (як некалі Беларуская партыя працы).

Ні разу не блізкая мне пазіцыя «аналітыка» Валера К., якому не верыцца, што Рыгорыч сыйдзе ў 2025 г.: «Баюся, ня з нашым шчасьцем». Казаць так = недаацэньваць суайчыннікаў ды ігнараваць логіку падзей. Капіталізм у РБ напірае; многім бізнэсоўцам абрыдлі «кропкавыя пасадкі», і яны фінансуюць (пара)палітычныя «мерапрыемствы» ў большай ступені, чым у 2000-х. У 2020-х іх палітызацыя праявіцца яшчэ больш выразна.

Апрача паўналецця «нашчадка Туцці», у наступную пяцігодку сістэму чакае яшчэ адно выпрабаванне – адыход ад спраў вернай Ярмошынай. Гэтая дама апошнім часам брала на сябе мнагавата (выказванні тут і тут) – так бывае напярэдадні адстаўкі. У любым разе, як бы яна ні казырылася, гады-гады бяруць сваё, і ў 70 Лідзія Міхайлаўна не здолее выконваць сваю… ну, не зусім чыстую работу з такім жа імпэтам, як у 50.

* * *

Віктар Клімчук такі паставіў спектакль пра Шагала (Марка, а не экс-пасла Ізраіля) ў віцебскім лялечным тэатры. Назва – «Мастак. Вяртанне ў Віцебск», падзагаловак: «Рэмінісцэнцыі pro domo sua». Мудрагеліста…

Скрын з megavenue.by

Крыху болей пра задуму рэжысёра + эпізоды з пастаноўкі – на сайце «Радыё Рацыя».

«Вольфаў цытатнік»

«Рок-музыка ў Беларусі, дый у прынцыпе музыка ў гэтай краіне – гэта разменная манета. Ты часта не можаш проста пісаць і спяваць. Усім з усіх бакоў здаецца, што ты нешта павінен менавіта ім. Прытым што звычайна сітуацыя якраз адваротная» (Аляксандр Памідораў, 09.03.2019).

«Беларусы ні за якія тульскія пернікі не адмовяцца ад сваіх родных дранікаў» (Аляксандр Лукашок, 14.03.2019).

«Пра любы досвед улязання ў чужую скуру забываеш праз пяць мінут, калі жывеш у свеце, які перажывае крызіс чалавечнасці, у свеце, дзе кожны другі не хоча зразумець кожнага першага» (Марына Ярдаева, 16.03.2019).

Вольф Рубінчык, г. Мінск

19.03.2019

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 19.03.2019  20:06