Tag Archives: судебная система Беларуси

«И вновь продолжается бой…»

Всем шалом, в хату и не в хату! Каждый новый день, увы, подтверждает сказанное в «Конце каникул…»: «Сколько же дряни собралось в Синеокой за последние 25 лет. Эта дрянь, хоть и в меньшинстве, открыто плюёт в глаза большинству, практикуя принцип своим – всё, чужим – закон”, причём закон видится не как многосторонний регулятор общественных отношений, а как инструмент для наказания». Впрочем, у Сергея Лукьяненко промелькнула неглупая мысль: «При взгляде сверху справедливость и плети выглядят почти одинаково».

Где вы, заслуженные юристы при высоких должностях – ошалели при виде беспредела и язык в ж… засунули? (Последним выражением я, в отличие от бизнесмена Игоря Коломойского и футболиста Евгения Костюкевича, обычно не пользуюсь, но здесь оно куда как уместно.) Да, некоторые не молчат, но вещают такое, что уж лучше бы жевали… Председатель Конституционного суда, как оказалось, 25.08.2020 «замазал» и своих подопечных, выразив «позицию по защите конституционного строя»:

Конституционный Суд констатирует, что 9 августа 2020 года белорусский народ в порядке, установленном Конституцией и основанным на конституционных принципах избирательном законодательстве, выразил свое свободное волеизъявление и избрал А.Г.Лукашенко Президентом Республики Беларусь. Демократичность и легитимность выборов Президента подтверждается соблюдением принципов и норм Конституции в избирательном процессе… Создание Координационного совета, определившего своей целью пересмотр итогов выборов Президента Республики Беларусь, в порядке, не предусмотренном ни Конституцией, ни избирательным законодательством, является неконституционным.

В будущий музей сервилизма и глупости 

Для обоснования своего вмешательства приплели ст. 116 Конституции, согласно которой «Контроль за конституционностью нормативных актов в государстве осуществляется Конституционным Судом Республики Беларусь». Какие «нормативные акты» издал общественный Координационный совет, пару раз собиравшийся на пресс-конференции, а если издал, то где их анализ?! Посмешища в мантиях…

Сейчас речь пойдёт даже не о «выборах» и не о массовых избиениях людей 9-12 августа, а о вопиющем случае с недопуском на территорию Республики Беларусь её гражданина, 74-летнего Тадеуша Кондрусевича, который возвращался из Польши позавчера, 31.08.2020. Не иначе как мелкая месть католическому митрополиту за то, что не поздравил «президента» с «победой» и призвал сесть за стол переговоров с протестующими. Ну и, как водится, попытки что-то разъяснить на «официальном портале» лишь усугубляют ситуацию:

Президент также прокомментировал недавнюю ситуацию на границе с Митрополитом Минско-Могилевским архиепископом Тадеушем Кондрусевичем… Он рассказал, что глава католической церкви неожиданно выехал для консультаций в Варшаву и, получив определенные задачи, возвращался Беларусь и попал в этот список невъездных, который общий у Беларуси и России. «Не только он один, просто он – более известная фигура», уточнил Президент, рассказав, что появилась информация о возможности наличия у Тадеуша Кондрусевича не одного гражданства. «Мы изучаем, я это не утверждаю. Хотим изучить вопрос. Если там все чисто и по закону, поступим по закону. Нам не важно, кто он – главный католик, главный православный или главный мусульманин. Должен жить по закону. А если ты еще и в политику влез и потащил за собой верующих, католиков, которые прекрасные люди, тогда двойная ответственность», – отметил Глава государства.

Короче, хотим – поступаем по закону, хотим – становимся выше… Тут не «свои косяки», которые «мы видим», тут полный обосрамс. Избыточно, пожалуй, в этой связи цитировать Конституцию, но всё же: «Граждане Республики Беларусь имеют право свободно передвигаться и выбирать место жительства в пределах Республики Беларусь, покидать ее и беспрепятственно возвращаться обратно» (ст. 30). «Все равны перед законом и имеют право без всякой дискриминации на равную защиту прав и законных интересов» (ст. 22).

Ещё о смехе сквозь слёзы. Утром 1 сентября главная газета администрации распространила высказывание о «мусульманской церкви» (как это Красный костёл не был назван «католической мечетью»? :))

Правда, в тот же день поправили. Стало: «Никакого наката государства на Католическую, Православную (церковь. – Прим. ред), мусульмане, иудеи – кто бы здесь ни был – мы никогда не допустим». Но если человек не контролирует свой язык, то ему или рано, или уже поздно претендовать на контроль над целой страной?

В общем, отчасти понимаю могилёвского гроссмейстера Сергея Каспарова и его супругу Татьяну, тоже известную шахматистку, опубликовавших на своей страничке (28.08.2020) отчаянный пост:

Всем привет! Последние несколько лет имеем хорошую работу – обучение он-лайн (рус. и англ.) со сравнительно неплохими результатами. Но, наверное, вы смотрите новости и знаете, что сейчас происходит в Беларуси. Поэтому мы ищем возможность уехать в какую-нибудь… другую страну. Если кто-то может подсказать что-то полезное (шахм. школы, клубы и т.п.) – будем благодарны.

Правда, сам я никуда уезжать не собираюсь – пусть уезжают чиновники (прежде всего идеологи), псевдоэксперты, телепроститутки и прочее «добро», разжигающее в обществе «информационные войны». Которые заканчиваются реальными хапунами на улицах и увольнениями несогласных.

Подчеркну: чиновник чиновнику рознь. У меня хватает вопросов к бывшему министру культуры Павлу Латушко, отставному послу Игорю Лещене и др., но сейчас они вроде бы ведут себя достойно, и я не буду их донимать напоминаниями о событиях 10-летней давности. Любопытен и «казус Котова» (не шахматного гроссмейстера, а недавнего генерального секретаря Национального олимпийского комитета Беларуси, затем – сотрудника управления делами президента Анатолия Котова). Первого сентября А. К. иронически прошёлся в фейсбуке по своим «бывшим коллегам с госслужбы»:

Я не знаю, как вы спите по ночам… Пыток и убийств не было? К сожалению, сегодня даже УВКПЧ ООН подтвердило иное. Гражданам Беларуси может быть отказано во въезде в свою страну. Я свой выбор сделал. В никуда. С кредитами и прочими стандартными вещами. Теперь я овца и наркоман.

Запись в тот же день перепечатала «Трибуна» – популярный спортивный сайт, который в Беларуси уже недели полторы открывается с трудом (спасибо министру информации т-щу Луцкому).

Что тут скажешь? Окончивший МГИМО Котов, 1980 г. р., стал генсеком в 2015 г. и оставался им года четыре. Входил в команду Максима Рыженкова, организовывал «Европейские игры» в Минске с огромным значительным перерасходом изначально запланированных средств. Понимаю, что пару сотен миллионов долларов туда, пару сотен сюда – не такая уж проблема для страны с золотовалютными резервами в 8,5 миллиардов (и вдвое большим внешним государственным долгом…), но всё-таки хотелось бы подробностей из первых уст.

Предложил я журналистам «раскрутить» Котова на откровенное интервью. Получил ответ: «Чуть позже. Иначе закроют его через час после вью. И так хватают всех подряд». Ну, не то чтобы «всех» – меня с 2001 г. не трогали, при том что немало понаписывал, к примеру, о коррумпированном издательстве при минобразования. Видимо, размах не тот… И вот что полагаю: чем раньше экс-функционер выложит правду, тем интереснее она будет обществу и тем больше шансов, что его бывшие коллеги (и не только) проявят солидарность, не дадут «закрыть» правдоруба. Держать же тайны при себе – так себе стратегия… В любом случае те, кто «слишком много знал», оказываются под прицелом, о чём косвенно свидетельствуют угрозы «первого лица» в адрес П. Латушко:

Некоторые из таких чиновников вошли в так называемый координационный совет и ответят за свою деятельность там по закону, добавил Глава государства. «По фактам захвата власти возбуждено уголовное дело. Вот он и ответит по закону, и спрятаться нигде не сможет, подчеркнул Александр Лукашенко. Есть и другие, которых мы вовремя рассмотрели и отправили кого на покой, кому просто предложили заниматься бизнесом. Они тоже неоткровенно, но где-то “постятся”».

«Предложили заниматься бизнесом» – похоже, намёк на премьер-министра РБ (с 2018 г. и до 3 июня 2020 г.) Сергея Румаса. Вот уж кто многое мог бы рассказать – но пока молчит… 🙁 Как и вице-президент ФИДЕ Анастасия Сорокина, так и не объяснившая (по крайней мере, на официальном сайте Белорусской федерации шахмат), почему в «эпоху Румаса» из каждого утюга призывали гордиться будущей шахматной олимпиадой в Минске-2022, а летом 2020 г. идею её проведения тихо «похоронили». Не далее как 9 месяцев назад заявлялось: «к шахматной олимпиаде инфраструктура уже готова полностью».

После «письма трёхсот» (ныне – четырёхсот), где выдвигалось 6 требований к властям, сделан следующий шаг: создаётся Свободное объединение спортсменов Беларуси во главе с победителями Олимпиад и чемпионатов мира. Главный тренер гандбольного клуба «Витязь» Константин Яковлев тоже призвал вступать в «СОС»: «Я отец троих прекрасных детей. Не хочу, чтобы мои дети жили в стране унижений и пыток, угроз и запугивания, принудиловки». Может быть, в итоге спортсмены и (около)спортивные деятели ещё больше осмелеют 🙂

Тем временем «застабилы», беря пример со своего шефа, отдают предпочтение тактике мелких пакостей. Из мною замеченного:

Министр спорта и туризма 28.08.2020 поручил подчинённым отменить подписку на негосударственную газету «Прессбол», которая публиковала открытые письма недовольных спортсменов, и выписывать вместо неё минспортовскую «Спортивную панораму». Как там у О’Генри: «песок – неважная замена овсу»? Да и в конце 2000-х министерство и НОК уже «наезжали» на «Прессбол», не выдавали ему аккредитации и т. д. – а в результате газета сохранилась и не теряет формы. Был бы Сергей Ковальчук, 1968 г. р., попамятливее, не ввязался бы в новый раунд безнадёжного противостояния…

Чудаки из коммунхоза «взяли под козырёк» и утром 01.09.2020 замазали краской мурал с «диджеями перемен». Благодаря этому изображению и многочисленным бело-красно-белым флагам минский дворик между многоэтажными частными домами, находящийся в Центральном районе, прославился уже на всю Беларусь… Неудивительно, что ещё до полудня мурал был отмыт от краски, и счёт стал 4:3 в пользу местных товариществ собственников.

Шутки ради посоветовал бы под стилизованными изображениями Кирилла Галанова и Владислава Соколовского нарисовать миниатюрного Дмитрия Петрушу, выдёргивающего шнур из колонки, и ещё меньшего Юрия Цабу, строчащего жалобу в милицию. Очень вероятно, что глава района с идеологом комплексуют из-за того, что их забыли увековечить на стене, а потому раз за разом посылают во дворик «своих людей» 🙂

Жильцы не только сохранили мурал, но и вывесили над ним табличку («Площадь Перемен»), а соседний забор укрыли лентами, в совокупности напоминающими флаг. Фото 02.09.2020

Сейчас не столько о пакости, сколько о том, что лукашизм исчерпал свои креативные ресурсы. «Мінскую праўду» за 1 сентября подловили на подражании «The Guardian» за 21 августа:

Обезьянничали наши плюшевые идеологические друзья и во многом другом, даже в названии своей недавно появившейся fb-группы «Будзьма!» (уже много лет работает нелукашенская культурная инициатива «Будзьма беларусамі!», и адрес её сайта – budzma.by).

По мне, так пущай обезьянничают. Больше беспокоит фрагментация протестного движения и его топтание на месте, о чём писал не раз. Вот и российская коллега Екатерина Шульман окинула взором Беларусь (01.09.2020, «Эхо Москвы»):

Забастовочное движение не стало, так скажем, общенациональной стачкой… Репрессивные тактики первой недели протестов не повторяются, но и не происходит никакой либерализации с точки зрения выпускания политзаключённых, либо какого-то хотя бы намёка на расследование этих эпизодов насилия, которые были сразу после 9 августа.

Кто-то упрекнёт меня (а значит, и Е. Шульман) в излишнем пессимизме. Но ведь Павлу Северинцу из БХД на днях продлили срок содержания под стражей на два месяца, Николаю Статкевичу из «Народнай Грамады» тоже продлили, и дело против его однопартийца Сергея Спариша, брутально задержанного 25.06.2020, не закрыто… Вряд ли сейчас до создания новых политических партий – вытащить бы лидеров старых.

Вольф Рубинчик, г. Минск

02.09.2020

wrubinchyk[at]gmail.com

Опубликовано 02.09.2020  18:18

* * *
Cпасибо за поддержку! (Юрий Довнар, руководитель pressball.by
03.09.2020  13:23

Канец канікул на тутэйшы лад

От ужо дапраўды «цоеўскі» месяц… Увага да Віктара Цоя (1962–1990) і яго песень як бы пацвярджае думку Данііла Хармса (1905–1942) пра тое, што нябожчыкі – так сабе народ: «Их зря называют покойники, они скорее беспокойники».

Плакат у Мінску, 30.08.2020

22 мая 2020 г. Сяргей Чэрачань вырашыў быў утылізаваць славутую песню Цоя:

Атрымалася не надта (мажліва, «Чэ» забыўся, у якім годзе не стала В. Цоя; а мо нешта ведае пра яго зямное жыццё ў 1990–2000 гг., тады чаму не падзяліўся? :)). Але палітык-пачатковец не закінуў свае спробы і зрабіў «Хачу перамен» гімнам сваёй кампаніі. Прынамсі так яна ў пачатку жніўня прэзентавалася на яго афіцыйным сайце cherechen.by – цяпер ужо не…

Дыджэяў Галанава & Сакалоўскага, якія ўключалі «Перамен!» ля мінскага кінатэатра «Кіеў» 06.08.2020, здаецца, такі выціснулі з краіны – больш за тыдзень яны знаходзяцца ў Літве. Аднак гэта не замінае жыхарам квартальчыка, што мяжуе з нашай Каштанаўкай (гмахі па вул. Чарвякова, 62, Смаргоўскі тракт, 1 і 3), рупліва аднаўляць мурал, прысвечаны смеламу ўчынку. Першы раз выява з’явілася ў раёне 17 жніўня і была знішчана на ранку 19-га. Другі раз – 22-га, пратрымалася да 27-га. Зноў убачыў яе на ранку 30.08.2020, i сцяг над будкай пакуль што лунае.

Фота 31.08.2020; гэта не першы жарт з разбуральнікаў

Як дасціпна пазначыла «Хартыя», лік цяпер 3:2 на карысць жыхароў квартала. Я паставіў бы на канчатковую перамогу Смаргоўкі ў гэтым «матчы», які інтрыгуе болей, чым усе будучыя заявы «Каардынацыйнай рады».

Тым часам прэм’еру кінафільма «Цой» (рэжысёр – Аляксей Учыцель), якая планавалася на 27 жніўня, а потым на 3 верасня г. г., перанеслі на нявызначаны тэрмін. Добра, што хоць «Канец канікул» Сяргея Лысенкі застаецца з намі…

https://www.youtube.com/watch?reload=9&v=oj5ITBQMYxc

Фільм здымаўся ў Кіеве-1986. Цешыць, што сёлета кіеўскія дэпутаты надалі статус батанічнага помніка дрэву, якое шматкроць трапляла ў кадр і сталася культавым для фанатаў гурта «Кіно».

Кіеўская вярба і мінскі каштан

Меў бы паўнамоцтвы – надаў бы ахоўны статус конскаму каштану, што перад «караткевіцкім» пад’ездам па вул. В. Харужай, 48. Дрэву каля 50 год (каштаны жывуць па 200-300), і Уладзімір Караткевіч калі не адпачываў у яго цені, то як мінімум глядзеў на саджанец з балкона. Няйначай гэтае дрэва натхняла пісьменніка ў час працы над аповесцю «Лісце каштанаў» (1972)!

Вынікі палітычных баталій падводзіць пакуль што рана, але я – незалежна ад расійскай пралукашэнскай прапаганды, якую выкрываў Максім Кац тыдзень таму – схіляюся да думкі, што адміністрацыя РБ у цэлым адбіла пратэстныя хвалі. З другога боку, большасць нездаволеных нарэшце пачала ўсведамляць, што яна – большасць, і пасля «работы над памылкамі» будзе здольная рэальна змяніць хаду гісторыі.

Гэтым разам поспехі не былі развітыя, сярод іншага, праз недасведчанасць лідараў. Так, у пратэстаў былі і павінны быць кіраўнікі; формула «кожны сам сабе лідар» працуе толькі да пары, да часу. Асобныя эпізоды паказалі, што сіла пратэстоўцаў недаацэньвалася (у тым жа Кіеўскім скверы 6 жніўня можна было дасягнуць большага), а некаторыя – што яна пераацэньвалася.

Адным з пабочных вынікаў пераацэнкі сіл была ўтапічнасць мэтаў. Як ужо адзначалася, «агульнага страйку» з 11 жніўня не выйшла.

Улёткі, зафіксаваныя 10.08.2020 (вул. Чарвякова) і 18.08.2020 (вул. Ракаўская)

Няясна, адкуль «обер-аналітык» Пётр Р. 25 жніўня ўзяў звесткі пра спробу супраціву «з боку тысячы дзяржаўных прадпрыемстваў, каб такім чынам паўплываць, каб у Беларусі вярнуць вяршэнства закона». Намаганні супрацоўнікаў пары дзясяткаў буйных прадпрыемстваў (можа, мелася на ўвазе, што супрацоўнікаў былі «тысячы»?) прагнаць «вялікага боса» выглядалі эфектна, але чыноўнікам пакрысе ўдалося здушыць іх – дзе ўгаворамі, дзе кропкавымі рэпрэсіямі… Старшыню страйкавага камітэта на «Гродна Азоце» Юрыя Рававога, не раўнуючы тых дыджэяў, выціснулі за мяжу; яго калегу з Мінскага трактарнага завода Сяргея Дылеўскага ў той жа дзень (24.08.2020) кінулі за краты на 10 сутак… Мінуў тыдзень, але дабіцца яго вызвалення таварышы не здолелі.

Улады паказалі, што членства ў «Каардынацыйнай радзе», і нават у яе прэзідыуме, не бароніць ад пераследу… 🙁 Уразіла і сама Рада, якая ціха ператварылася з органа «па забеспячэнні трансферу ўлады» (мэту абвясціла Святлана Ціханоўская 14 жніўня, і гэта гучала цягам некалькі дзён) у орган для «арганізацыі працэсу пераадолення палітычнага крызісу» – гэткае грувасткае і цьмянае мэтавызначэнне з’явілася на сайце КР у апошняй дэкадзе жніўня.

Зразумела, што члены КР меліся падстрахавацца, асабліва пасля ўзбуджэння «вялацякучай» крымінальнай справы 20 жніўня… Аднак змена цэтліка сведчыць і пра тое, што дарэчны момант для змены ўлады пасля 9 жніўня быў, аб’ектыўна кажучы, упушчаны. Меў рацыю былы часовы павераны Беларусі ў Швейцарыі Павел Мацукевіч:

Трэба было б засяродзіцца на рабоце з працоўнымі калектывамі буйных дзяржпрадпрыемстваў. Мы бачым, што нават на [вулічныя] акцыі з удзелам соцень тысяч чалавек улады не рэагуюць. Але варта было супрацоўнікам МТЗ выказаць пазіцыю, як Качанава паспяшалася заявіць, што голас рабочых пачуты.

Дык чаму не рухаць пратэстны рух у гэтым кірунку? Тым, хто прэтэндуе на лідарства, варта было б наладзіць «поўны» кантакт з рабочымі буйных прадпрыемстваў і ўнікнуць у іх праблемы ды страхі, якія перашкаджаюць страйку. Каб людзі не баяліся звальненняў, каб мелі гарантыі не дэклараваныя, а рэальныя – каб дэклараваная дапамога пачала паступаць.

П. Мацукевіч сышоў з дзяржслужбы ў гэтым жніўні. Фота адсюль

Са школьнай праграмы памятаю, што ледзь не галоўнай прычынай паразы рэвалюцыі 1905 г. у Расіі быў брак дамоўленасці паміж рабочымі і сялянамі. У Беларусі, выглядае, гісторыя паўтараецца ў выглядзе фарсу – «белыя каўнерыкі» і самазанятыя, што складаюць рухаючую сілу нашай «рэвалюцыі», не дамовіліся як след з «сінімі каўнерыкамі»… Мажліва, усё яшчэ наперадзе, але прызнайма, што за апошні тыдзень рэакцыянеры скарысталі з памылак «прагрэсіўных колаў» і адваявалі сабе нямала прасторы.

Сярод яўных абмылаў – выказванне «старэйшыны» Каардынацыйнай рады аб тым, што Пуцін мае весці перамовы з Лукашэнкам, каб той пайшоў на саступкі. Сумнеўную ідэю наконт адклікання дэпутатаў мясцовых саветаў і палаты прадстаўнікоў (які сэнс марнаваць высілкі выбаршчыкаў, пакуль не адпраўлены ў адстаўку цяперашні Цэнтрвыбаркам?) раскрытыкаваў і П. Мацукевіч. Апошняя па ліку, але не па значнасці, памылка – заява 25.08.2020 пра тое, што статус цяперашняга беларускага ўрада спрэчны; маўляў, пасля выбараў не адбылося інаўгурацыі, «аднак ужо 19 жніўня прэзідэнт прызначыў новы ўрад». Гэтая «крытычная» прамова ў выкананні Марыі К. фактычна значыла згоду з перамогай Лукашэнкі, названага «прэзідэнтам»; тое, што Рада не абвергла заяву сваёй спікеркі, навявае сум…

Уладны «наезд» на недзяржаўныя СМІ, у прыватнасці, на «Комсомольскую правду», спярша маскіраваўся пад паломку друкарскага абсталявання, з-за якой газета 18.08.2020 быццам бы не дайшла да чытачоў. Ну, чыста гісторыя з невыданнем «Чукокалы», апісаная ўнучкай Карнея Чукоўскага Аленай (і Уладзімірам Вайновічам у «Іванькіядзе») – «у друкарні абвалілася столь». Хоць бы праз паўстагоддзя штось новае прыдумалі!

Неўзабаве, пасля некалькіх нявыхадаў «КП», а таксама «Народнай волі», «Cвободных новостей» і «БелГазеты», паводзіны «Беларускага дома друку» – «флагмана паліграфічнай прамысловасці Беларусі» – зусім праясніліся. Для даведкі, генеральным дырэктарам прадпрыемства, якое ўзяло на сябе цэнзарскія функцыі ды запусціла «дурачку», у канцы жніўня 2020 г. быў Раман Сцяпанавіч Алейнік. Ці давераць яму кіраўніцтва хаця б капіравальным апаратам пасля «змены дэкарацый»?

«КП» і «Народная воля» знайшлі выдаўца ў Маскве, але прадпрыемства «Белсаюздрук» (гендыр – Ігар Віктаравіч Дудзіч) адмовілася браць тыраж у продаж. У Мінску я сам на мінулым тыдні сутыкнуўся з адсутнасцю патрэбных газет у кіёсках. Друкаваная прэса і так ледзь ліпіць у Беларусі, а тут яшчэ спецаперацыя, выканаўцамі якой сталіся «галоўная друкарня» і «галоўныя распаўсюднікі» (далучылася «Белпошта»). Замоўцаў, вядома, трэба шукаць у «Чырвоным доме» па вул. К. Маркса, 38; многае пра новы «наезд» на СМІ, які ўключае і блакіроўку сайтаў naviny.by ды nn.by, маглі б расказаць таксама чыноўнікі міністэрства інфармацыі на чале з Луцкім.

У выніку пазапланавай праверкі, з якой дзяржкантроль прыйшоў у рэдакцыю «Камсамолкі» 26 жніўня, газета праз колькі дзён была вымушана змяніць рэдактара… Суцяшае хіба тое, што «крамольныя» нумары (з расповедамі пра жудкія наступствы першага «паслявыбарнага» тыдня) у электронным выглядзе можна знайсці тутака. Ды не ўсім зручна чытаць з камп’ютара.

Часам проста дзівуешся, колькі ж дрэні сабралося ў Сінявокай за апошнія 25 год. Крыўдна, што гэтая дрэнь, хоць яна і ў меншасці, адкрыта плюе ў вочы большасці, практыкуючы прынцып «сваім – усё, чужым – закон» (прычым закон тут бачыцца не як шматбаковы рэгулятар грамадскіх адносін, а як прылада для пакарання).

У нечым разумею «галоўнага палітыка» – ён прынамсі чалавек паслядоўны, і ад самага пачатку дэманстраваў, што мэтазгоднасць для яго вышэйшая за крымінальны кодэкс (збіццё трактарыста ў 1989 г. як бы намякала). Але нязменна шакіруюць «галоўныя юрысты» – стойкія абаронцы ладу, пры якім зневажаецца сама сутнасць права. Гаворка перадусім пра старшыню Цэнтрвыбаркама, генеральнага пракурора, старшыню Канстытуцыйнага суда і старшыню Вярхоўнага суда.

Даўно не маю ні ілюзій, ні павагі да «мадам Ярмо» і генпракурора, які заплюшчваў вочы на дзеянні садыстаў з МУС (але 20 жніўня кінуўся з крымінальнай справай на толькі што створаную каардынацыйную раду, якая нібыта выношвала «захоп дзяржаўнай улады і шкоду нацыянальнай бяспецы Рэспублікі Беларусь»). А што ж двое вопытных суддзяў, якія дасягнулі ўзросту, калі час ужо думаць пра вечнае?..

Пётр Міклашэвіч не пасаромеўся заявіць 25.08.2020, што стварэнне каардынацыйнай рады «неканстытуцыйна», бо «Канстытуцыя не прадугледжвае магчымасці стварэння грамадскіх органаў і арганізацый, правамоцных пераглядаць вынікі прэзідэнцкіх выбараў». Паводле гэтай жа логікі «неканстытуцыйна» хварэць на COVID-19, купляць газеты ў кіёсках і назіраць за захадам сонца – усяго гэтага Канстытуцыя «не прадугледжвае». Харош і «Інтэрфакс» з загалоўкам: «КС Белоруссии признал совет оппозиции неконституционным» – у двух радках мінімум тры памылкі (ну, па-першае, тут меркаванне старшыні суда, а не судовае рашэнне…).

Некаторыя пасля 14 жніўня (дзень абвяшчэння «канчатковых вынікаў выбараў») спадзяваліся яшчэ на Вярхоўны суд і на яго старшыню Валянціна Сукалу – ох, наіўнасць… Суддзі Вярхоўнага суда, прызначаныя Лукашэнкам, разгледзелі скаргі экс-кандыдатаў у прэзідэнты на дзеянні Цэнтральнай выбарчай камісіі, склад якой прызначыў той жа Лукашэнка… Рашэнні суддзяў, прынятыя 25.08.2020, зводзяцца да таго, што, раз ЦВК не лічыць выбары неадбытымі, яны адбытыя. Як у тым анекдоце: «Падсудны, прызнаяце сябе вінаватым? – Нэт! – Што ж, на нэт і суда нэт… Aпраўданы». Затое 31 жніўня Сукала пахваліўся: «Судовая сістэма выконвае тыя канстытуцыйныя абавязкі, якія на яе ўскладзены».

Сістэма настолькі дэградавала, што я не здзіўлюся, калі ў новым варыянце Канстытуцыі будзе сказана: «Забараняецца абскарджваць у судзе рашэнні, прынятыя органамі, што падпарадкоўваюцца Прэзідэнту» (мо ўставяць «Горача Любімаму»). Яшчэ прасцей было б суздром ліквідаваць суды, перадаўшы іх функцыі Лукашэнку ды пешкам з яго «вертыкалі». Тады першы прэзідэнт мог бы адчуць сябе не толькі аўтаматчыкам, як у канцы жніўня 2020 г., але і царом Саламонам. Праўда, яшчэ пытанне, ці ведае гэты нябога, ад якога паціху адплывае ўжо і амерыканскі прыхільнік Грыша Іофе26 гадоў ва ўладзе – мнагавата ў любым выпадку»), хто такі Саламон…

Вольф Рубінчык, г. Мінск

31.08.2020

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 31.08.2020  20:42

МЕСЯЦ БЕЗ ЯКОВА ГУТМАНА (4)

Cперва – рассуждение Якова Гутмана (1945–2020) о проблемах, которые в 2000-х годах остро ощущались. Я. Г. долго избегал их письменного анализа, ссылаясь на то, что он практик, а не теоретик. Однако я настаивал, и получился текстик, опубликованный в № 11 газеты «Анахну кан» (декабрь 2002 г.):

Есть ли у нас община?

Давайте разберёмся в терминах. Как сказал кто-то из древних, «определите значение слова и вы избежите многих проблем». Община – «добраахвотнае аб’яднанне для сумеснай дзейнасці». (Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы. Мн., 1999). В Беларуси есть несколько десятков руководителей еврейских организаций. Участие в еврейской жизни остальных двадцати с чем-то тысяч евреев сводится, главным образом, к получению гуманитарной помощи. Зачастую «вожди» никого, кроме себя, не представляют. Многие «лидеры» занимают свои должности по 10 и более лет, по нескольку сроков, и это говорит только об одном: в этих организациях демократией и не пахнет.

Говорят, «поставить диагноз – половина лечения». Но в ситуации, которая сложилась в Беларуси, лечение проводить очень трудно. Уехала наиболее активная, национально-ориентированная часть еврейского населения. Подавляющая часть оставшихся – люди пожилого возраста. Система раздачи гуманитарной помощи выстроена таким образом, что они находятся в полной зависимости от тех, кто распределяет эту помощь.

Сейчас еврейской общины у нас нет. Много недовольных существующим положением дел, но нету лидера, который мог бы предложить то, что интересно большинству. Необходима самоорганизация людей в рамках существующих законов – для защиты своих интересов. Белорусским евреям пора вынуть фиги из карманов.

Показателен опыт Финляндии, ведь по числу евреев мы стремительно приближаемся к финской ситуации. Когда я был там в начале 1990-х, евреев в стране жило около тысячи: 800 в Хельсинки и 200 в Турку. В столице еврейская жизнь сосредоточена в комплексе зданий. Есть синагога, по размеру – почти как Русский театр, рядом – дом, где в случае надобности могут жить пожилые люди, тут же – школа… В Турку – тоже синагога, воскресная школа. Финские евреи чувствуют свою общность и обязанности перед народом. Первая обязанность – финансовая. Община существует на пожертвования своих членов, кто может давать деньги – дает. Вторая обязанность – воспитывать своих детей евреями.

В 1993 г., выступая на съезде организации белорусов мира «Бацькаўшчына», я сказал, что через 8-10 лет, если все пойдет нормально, Беларусь сможет достичь уровня Финляндии. Теперь я бы этого не сказал… Если политический климат в Беларуси останется прежним, культ «еврейских вождей» будет укрепляться. Они прочно срослись с этой властью. Еврейская жизнь – в какой-то степени зеркало того, что происходит в обществе. Но не всё потеряно.

В последнее время евреи, как и белорусы, начинают подниматься с колен – «процесс пошёл». Возможно, лет через пять в Беларуси всё же будет Еврейская Община.

Яков Гутман

* * *

Примерно в 2003 г. человек из «белорусско-еврейского землячества» Нью-Йорка спросил у меня, зачем я «вожусь» с Гутманом (который и в США втягивался в разные конфликты). Я ответил: «Он, по крайней мере, знает, чего хочет, и не позволяет плевать себе в лицо». Да уж, Яков не стеснялся подавать в суд, если кто-то покушался на его честь и достоинство, и нередко выигрывал. Пару раз на таких судебных заседаниях ради любопытства присутствовал и я – ответчики, несмотря на помощь дорогостоящего адвоката Константина Белова, имели бледный вид.

«Берега», 2001 г.; «Авив», 2002 г.

Кое-кто из «жертв Гутмана» до сих пор обвиняет его в давлении на судей и проч. Я полагаю, что Якову помогала уверенность в себе, отчасти заменявшая глубокое знание законов (но бывало, что его консультировал приятель – юрист-правозащитник Николай Мекеко). К тому же президенту ВАБЕ, похоже, нравилось… не столько ходить по судам, сколько ставить на место неумных людей. Было в нём что-то от Остапа Бендера, неутомимо изучавшего «души своих пациентов». Кстати, Яков любил дилогию Ильфа-Петрова и при случае вставлял в разговор «хохмы» из неё.

«Берега», январь 2002 г.

Имей Гутман «неправовые» рычаги давления на суд, удовлетворялись бы все его иски, в том числе против вице-премьера Заметалина (в 2000 г.), минкульта и Мингорисполкома (в 2002 г.). Второй процесс Яков затеял после сноса синагоги на Димитрова, 3 – и лавров не снискал… Но мне запомнилось, как в коридоре он мирно беседовал со своим старым знакомым Василием Черником, представлявшим министерство: умел отделять личное от общественного.

Возле «Ямы» – фото из «Берегов», № 5, 2002. Е. Когаловская: «Яков Гутман, президент Всемирной Ассоциации белорусских евреев, собирает подписи для очередного проекта. Устроил очередной митинг»

Ниже вы найдёте заметку об одном из самых громких гутманских протестов, прогремевшем в январе 2004 г. Предыстория казуса: 20 лет назад Я. Гутман притащил на место самосожжения евреев по ул. Кирова («Мозырская Масада») огромный валун, о чём одобрительно писали «Берега». Тогда была готова и памятная доска, но установил Яков её только в ноябре 2003 г. (в 2001–2002 гг. был занят защитой минской синагоги на Димитрова, 3 и судами; затем договаривался с министерством культуры РБ, т. к. Мозырский горисполком на диалог шёл неохотно).

Несколько недель спустя местные власти демонтировали «неправильную» доску, а валун куда-то вывезли.

В то время я жил во Фрунзенском районе Минска, минутах в пятнадцати ходьбы от квартиры Гутмана, и мы пересекались. Яков выглядел сконфуженным, но не отчаявшимся. Попросил меня нарисовать плакат, с которым и вышел к администрации (суд вынес ему предупреждение, а плакат постановил уничтожить).

За день или два до пикета Яков попросил меня отправить на мэйлы некоторых СМИ открытое письмо, где объяснял мотивы своих действий (сам он электронной почтой начал пользоваться позже). Письмо вышло в чём-то пафосное, а в чём-то и трогательное – Гутман писал о том, что готов ко всему, что ему не стыдно перед внуком… Якову было уже под 60, и он действительно рисковал в ту зиму: не жизнью, так здоровьем. Я разослал его текст не в десять адресов, а, кажется, в двадцать или тридцать. Кое-кто отреагировал…

После пикета и голодовки в «Советской Белоруссии» (предсказуемо) появилось интервью с Леонидом Левиным, где «главный еврей» всячески дистанцировался от Гутмана примерно в таких выражениях: «Мы с ним не сотрудничаем, это наша историческая позиция». Заместитель Левина по союзу белорусских еврейских организаций Яков Басин «подстелил соломки» на «Немецкой волне» (22.01.2004):

Сам факт ареста любого пикетчика – это мне представляется недемократическим явлением в обществе. Но отношение к самому Якову Гутману и к тому, что он делает, у нас неоднозначное, поскольку он не является одним из участников нашего еврейского движения. Он – такой «воин-одиночка», представляет американскую организацию и не представляет у нас истинных интересов, которые волнуют и беспокоят сегодня белорусское еврейство. И поводы, по которым он выходит на улицу, являются достаточно сомнительными.

В принципе, это всё, что нужно знать об официальных «лидерах белорусского еврейства» того времени. Гутман отзывался об этих людях резко (например, «еврейские коровы на лукашенковском болоте») и порой жалел, что в конце 1980-х – начале 1990-х торил для них дорогу.

О «сомнительных поводах»: в 2005 г. мэрия Ашдода решила присвоить одному из cкверов в районе «Йуд» имя Героев Мозыря. А в 2010 г. даже мозырские чиновники дозрели до того, что вернули «валун Гутмана» и установили свою доску с надписью «Место самосожжения мирных жителей города Мозыря осенью 1941 года». Несколько позже надпись была скорректирована, зазвучала на белорусском языке и на идише.

  

Стало так; Я. Гутман у того самого валуна. Фото начала-середины 2010-х отсюда и отсюда

Вот и обещанная заметка Ар. Шанского (в переводе с белорусского):

Еврейская дубина – самая крепкая

Против антисемитизма: две тактики

Президент зарегистрированной в США Всемирной ассоциации белорусских евреев (ВАБЕ) Яков Гутман 14 и 21 января провёл акции протеста возле Администрации президента. Гутман выступал против политики государственного антисемитизма, которую, по его мнению, проводит белорусская власть. Обе акции окончились задержанием еврейского активиста. В промежутке между ними он провёл голодовку. Возможно, последняя стала причиной того, что со второго пикета Яков попал сразу в больницу в предынфарктном состоянии.

Гутман считает проявлениями именно государственного антисемитизма уничтожение синагоги на ул. Димитрова в Минске и разрушение фундамента Холодной синагоги [на Немиге], строительство на еврейском кладбище в Мозыре и уничтожение там памятного знака жертвам Холокоста, разрушение кладбища в Рогачёве и реконструкцию стадиона в Гродно, который стоит на месте бывшего кладбища.

Более всего Гутмана возмущает то, что его усилия не находят поддержки даже у правозащитников. «Ни Золя, ни Купала не были ни евреями, ни правозащитниками. Но они возвысили свой голос против несправедливости. Неужели противники нынешнего режима не понимают, что еврейская дубина в руках оппозиции – самая крепкая в этом споре?»

Cамое последнее наказание, наложенное на президента ВАБЕ – штраф в пользу предприятия «Мозырский коммунальник». По инициативе Гутмана в Мозыре был установлен памятник евреям, погибшим там во время Второй мировой. «Мозырский коммунальник» снёс памятник и требует от Гутмана заплатить 212238 руб., чтобы компенсировать затраты на демонтаж и благоустройство территории. Гутман платить не собирается.

Оценки Гутмана преувеличенными считают даже представители еврейской общественности. Юрист Артур Лившиц из Комитета поддержки евреев на территории бывшего СССР, отмечает: «Ситуация действительно очень сложная. Но говорить о политике государственного антисемитизма, имевшей место в Советском Союзе, необоснованно. Есть конкретные действия конкретных чиновников, но указаний «сверху» не приходит».

Действия Гутмана вызывают у А. Лившица сдержанную реакцию: много шума, но мало толку. По его словам, сегодня еврейские организации борются с нарушениями закона иными средствами: письмами к соответствующим органам местной власти, обращениями в прокуратуру и т. д. И всё равно: «Очень часто еврейским религиозным общинам не возвращают принадлежавшую им недвижимость: нет закона о реституции». Реальной пользы от писем не намного больше, чем от пикетов Гутмана.

Аркадий ШанскийНаша Ніва», 06.02.2004)

Мысль о том, что «еврейские проблемы» должны стать дубиной в чьих-то руках, не вызывала у меня восторга. Лет 15 назад я предлагал Якову знать меру с политизацией и больше внимания уделять просветительским делам, a он стоял на своём.

Впрочем, к 2010-м годам Гутман пришёл к тому, что надо поддерживать «культурку». Пожертвовал некую сумму на издание книги Феликса Хаймовича, своего бывшего товарища по Минскому обществу еврейской культуры; в 2013 и 2016 гг. помог выпустить сборники поэзии Гирша Релеса (Релес тоже входил в правление МОЕКа с момента основания организации в 1988 г.) и Мойше Кульбака. Оба юбилейных сборника увидели свет в Минске на языке идиш, который Яков понимал и ценил, даром что не читал на нём.

Осенью 2008 г. мы сидели рядом в еврейском общинном доме на премьере фильма «В поисках идиша», к которому имел отношение «Хащ» – ещё один старинный приятель Гутмана. Кажется, та лента понравилась Якову больше, чем мне. «Энерджайзером» назвал его тогда писатель Павел Костюкевич.

Раз уж речь зашла о Ю. Хащеватском, уместно привести и его воззвание о Я. Гутмане 1997 г. (см. чуть выше). Летом 2002 г. Яков Гутман, Марат Горевой и я имели аудиенцию у Хащеватского; режиссёр сыпал советами, как развивать общественную инициативу «Немига-1570», а Яков держал себя непривычно скромно.

Подготовил Вольф Рубинчик, г. Минск

28.08.2020

wrubinchyk[at]gmail.com

От ред. belisrael

Не забывайте о важности поддержки активных авторов сайта, живущих в Беларуси

Опубликовано 28.08.2020  21:13

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (96)

Cёмы месяц доўжыцца актыўная фаза канфлікту паміж пратэстоўцамі з розных мясцін Беларусі і адміністрацыяй рэстарана «Поедем поедим», што стаіць недалёка ад Курапацкага лесу. Баюся, што і ў Новы год мы адчайна ўварвемся пяройдзем з гэтай мітрэнгай.

12.12.2018 Паўла Севярынца і Cяргея Анянкова затрымалі, калі яны спрабавалі перашкодзіць уезду аўтамабіля на тэрыторыю рэстарацыі, адправілі на ноч за краты. Назаўтра адбыўся адміністратыўны працэс – першаму прысудзілі штраф, блізкі ў эквіваленце да 600$, другому прыйдзецца выплаціць каля 440$.

Неўзабаве мае адбыцца яшчэ адно судовае пасяджэнне – па грамадзянскаму іску гаспадара ядальні да журналіста «Новага часу» і рэдакцыі газеты. Паводле версіі Леаніда Зайдэса, журналісцкае расследаванне псуе ягоныя гонар, годнасць і дзелавую рэпутацыю. Л. З. патрабуе 8000 рублёў – г. зн. амаль 3800$ – кампенсацыі за маральную шкоду. Столькі ён, вядома, не атрымае, але часткова іск, хутчэй за ўсё, задаволяць. Зайдэс – не імпульсіўны Ізраілевіч, якому ўласныя фантазіі ды піяр былі даражэйшыя за факты (прынамсі да колькідзённай адседкі ў пачатку лістапада – мо’ цяпер паразумнеў).

Цешыць мяне тое, што не залежу ні ад ураду, ні ад «грамадскіх актывістаў», што нясуць вахту каля брамы рэстарана, ні нават ад таварыства аховы помнікаў, якое пікетоўцы дзяўбуць за «апартунізм» (таварыства мерылася ўзяць у Зайдэса 20000 р. на ўладкаванне Курапат). Яшчэ больш цешуся з таго, што не працую на «Народную волю», газету, калумністы якой не ўмеюць нават уважліва чытаць тэксты, не кажучы пра пошук імі ісціны.

«НВ» у Беларусі не адна такая, ды ад гэтага не лягчэй. Пра Сямёна Б. з яго панегірыкамі для Руты Ванагайтэ і недарэчнай шпількай у бок Ландсбергіса пісалася тут. Яшчэ адзін знаны філолаг, Алекс Ф., 13.11.2018 выступіў у ролі «міратворцы» – маўляў, паводзіны Ізраілевіча яму не падабаюцца, але ж неэтычна атакаваць жонку Аркадзя Маргарыту і яўрэяў увогуле. Усё б нічога, але пан Ф. угледзеў у інтэрв’ю Ізраілевіча «салідарнасць з тымі, хто ў Курапатах расстрэльваў бязвінных людзей». Чаму раптам? Хіба таму, што ў нашумелай гутарцы (верасень 2018 г.) бізнэсмен, між іншага, выказаўся пра Курапаты так: «можа быць, там былі тыя, каго і трэба было расстраляць?»

Невукаваты каблан-забудоўшчык – помнім-помнім, шмат год Аркадзь жыў побач з урочышчам і нічога пра яго не ведаў – мімаволі закрануў сур’ёзную праблему, сацыяльны профіль ахвяр сталінскага тэрору. «Не будзем ідэалізаваць тых, хто трапіў у лагеры і ссылкі, быў расстраляны і закатаваны. Былі сярод іх і даносчыкі на калегаў…», – трапна адзначаў у прадмове да зборніка «Расстраляная літаратура» (2008) гісторык Анатоль Сідарэвіч. Нельга выключаць, што пэўная доля курапацкіх ахвяр перад арыштам проста служыла ў карных органах. Магчыма, прысуды гэтым былым карнікам былі аформлены цапу-лапу, але ж па сутнасці яны атрымалі тое, што заслужылі (як і ўяўны «англійскі шпіён» Берыя ў 1953 г.).

Падкрэслю: доля мярзотнікаў сярод ахвяр тэрору невялікая, і падзел костак на «нашы/не нашы» перспектыў не мае. Праз тое, што на палігоне «Камунарка» пад Масквой «размянялі», напрыклад, экс-наркомаў унутраных спраў БССР Ляплеўскага і Бермана, ён не перастае быць месцам журбы ды памяці. Тым не менш затыкаць Ізраілевічу рот і прыпісваць салідарнасць з расстрэльшчыкамі 1937–1941 гг. было… ну, няхай неразумна.

У нумары за 11.12.2018 на 1-й паласе назіраў у Святланы К. чыстую істэрыку з нагоды таго, што некалькі больш-менш вядомых беларусаў (напрыклад, дырыжор Бабарыкін) удзельнічалі ў тэлездымках расійскага музычнага канала на тэрыторыі «Поедем поедим». На думку С. К., здымкі – «здзек з соцень тысяч беларусаў, якія назіраюць за гэтай сітуацыяй праз СМІ і ўсім сэрцам на баку тых, хто дабіваецца закрыцця скандальнага піцейнага дома…» Няйначай дама падсумавала аўдыторыі ўсіх недзяржаўных СМІ і аўтаматычна прыпісала ўсім іх чытачам-гледачам прагу зачыніць рэстаран…

Усё гэта «лірыка», а ў юрыдычным плане казыроў пратэстоўцам бракуе. Многія з іх апелююць да прадстаўлення, якое пракуратура выпісала 27.11.2012 аблвыканкаму – там гаварылася пра знаходжанне часткі пабудоў у ахоўнай зоне. Аднак прадстаўленні і пратэсты пракуратуры – не тыя паперы, што ўладаюць законнай сілай; параўнальна з рашэннямі судоў гэта, хутчэй, міжведамасныя рэкамендацыі. Дарэчы, і суддзі не заўжды ўлічваюць меркаванні пракурораў.

У 2014 г. пытанне ахоўнай зоны было вырашана… шляхам яе скарачэння да 50 метраў ад ускрайку лесу, г. зн. рэстаран з яе вывелі. Калі за столькі гадоў пратэстоўцы не змаглі выкрыць карупцыйную падкладку ў прынятых пастановах Мінскага аблвыканкама ды міністэрства культуры, то, напэўна, ужо і не выкрыюць. Цяпер дзяржава ў асобе пракуратуры настойвае на тым, што рэстаран можа працаваць, аднак з усходняга боку выключаюцца «ўсе віды гучных мерапрыемстваў». Пасля атрымання гэткага адказу (ліпень 2018 г.) не на закрыцці-пераносе «шынка» варта было б настойваць, а на ўзвядзенні плоту з узмоцненай гукаізаляцыяй…

Курапацкі лес і рэстаран «Поедем поедим» (за плотам). Фота адсюль.

Актывісты зноў і зноў паўтараюць, што Курапаты – нацыянальны некропаль, значыць, заслугоўваюць больш далікатнага абыходжання, чым звычайныя могілкі. Зноў жа, «лірыка»… А чаму б на фоне падвышэння цікавасці дзяржавы да мемарыялізацыі не дабівацца для месца масавых расстрэлаў пад Мінскам статусу асобай, аўтаномнай адзінкі? Каб руліў там, пры ўсёй павазе да органаў «мясцовага самакіравання», не так Бараўлянскі сельсавет, як міністэрства культуры або ўпаўнаважаны па справах рэлігій і нацыянальнасцей. У апараце апошняга або пры мінкультуры варта было б стварыць кампактны пададдзел са стабільным фінансаваннем, а пры аддзеле – грамадскую раду з даволі шырокімі паўнамоцтвамі, куды ўваходзілі б (паводле прынцыпу ратацыі) усе абаронцы i рупліўцы ўрочышча. Яна дэ-факта і пераняла б адказнасць за «закон і парадак» у Курапатах.

Адной з задач рады, санкцыянаванай дзяржавай, мусіла б стаць удакладненне граніц пахаванняў у Курапацкім лесе. Па-мойму, месцы расстрэлаў варта абгарадзіць (прынамсі абкласці камянямі), каб ніхто па іх лішні раз не таптаўся. Як накрэсліць граніцы без маштабных раскопак? Мяркую, урад мог бы на час пошукаў выдзеліць магутную апаратуру, недаступную актывістам-аўтсайдэрам. Чытаю паведамленне 2016 г.: «Навукоўцы будуць шукаць магілы воінаў на Куліковым полі пры дапамозе цеплавізараў». Калі сучасныя прыборы здольныя зафіксаваць парэшткі ваяроў XIV стагоддзя (спадзяюся, у гэтым выпадку інфармагенцтва суседняй краіны не хлусіць), то вызначыць, дзе ляжаць ахвяры ХХ ст., і пагатоў.

Ёсць яшчэ метад біялакацыі… Так, яго рэпутацыя неадназначная, але я на свае вочы бачыў, як яўрэйскі дзеяч Г. у 2002 г. пры дапамозе пруткоў шукаў – і знаходзіў – пахаванні ахвяр Катастрофы ў Мазыры. У месцах расстрэлаў пруткі пачыналі шалёна круціцца. Калі запрасіць у Курапаты 5-10 дасведчаных «лазаходцаў», калі іхнія звесткі наконт пахаванняў супадуць, то мажліва будзе абысціся і без цеплавізараў.

* * *

У кастрычніку г. г. прасіў наведвальнікаў belisrael.info паўспамінаць пра пачатак 1990-х – час станаўлення дзяржаўнасці РБ, якая пачалася, вядома, не з ліпеня 1994 г. Тут можна знайсці згадкі Ю. Тэпера, П. Рэзванава і нейкага Рубінчыка. Сёння – яшчэ адзін успамін ад пастаяннага чытача «К&М», дасланы з некаторым спазненнем:

Алесь Рэзнікаў (інжынер з Мінска, 1967 г. нар.):

Чым мне найбольш запомніліся 1992–93 гады ў Беларусі? Для мяне гэта найцудоўнейшы перыяд свабоды і надзеяў. Канцэрты ў Доме літаратара. Газеты «Свабода» і «Наша Ніва» на тарашкевіцы. Нават дзяржаўныя газеты «ЛіМ» і «Культура» зачытваліся да дзірак. Вандроўкі па Беларусі і ў Польшчу за ваўчары без візы. Для кагосьці, канешне, быў шок і «ліхія 90-я», але не для мяне. Выступы бардаў Віктара Шалкевіча, Андрэя Мельнікава, Змітра Бартосіка, пісьменніка Уладзіміра Арлова… Рэнесанс быў ва ўсіх канфесіях, праваслаўныя разам з баптыстамі і каталікамі раздавалі Евангеллі. Адраджэнне было і ў габрэйскай культуры – вярталася імя Марка Шагала ў Віцебск і Беларусь, людзі даведваліся пра Ізі Харыка і Зэліка Аксельрода, Гірша Рэлеса… Людзі перасталі саромецца называць сябе габрэямі (некаторыя нават па-старажытнаму сталі звацца «жыдамі», у добрым сэнсе)… Нават крышнаіты хадзілі і спявалі па Камароўцы і праспекце Скарыны. Прыязджалі «месіянскія габрэі», ім давалі Палац спорту…

І ў Ізраілі 1992–1993 гады былі часам вялікіх спадзяванняў, кульмінацыяй якіх стала падпісанне «дэкларацый Осла» (верасень 1993 г.). З другога боку, гэта перыяд, калі дзясяткі тысяч імігрантаў востра адчувалі брак працоўных месцаў і жытла – што, у прынцыпе, можна сказаць і пра 1990–1991 гг. Пасля парламенцкіх выбараў 1992 г. «рускамоўная абшчына» палітызавалася; якраз на 1993 г. (4 мая) прыпала беспрэцэдэнтна вялікая дэманстрацыя «аліі» ў Іерусаліме, калі з падачы Шчаранскага & Co. пад Кнэсет прыйшлі да 15 тысяч чалавек. Натан тады дэманстратыўна кінуў у сметніцу перадвыбарныя абяцанкі партыі «Авада», якая прыйшла да ўлады ўлетку 1992 г. У сваім артыкуле для расійскага часопіса «Дыяспары» (2002) я акурат заўважыў, што 1993-і быў годам пераходу ад спантанных пратэстаў да «сістэмных».

Як успамінаў Эфраім Меламед у газеце «Наша страна» (19.08.1999): «Пасля паражэння ўсіх рускіх спісаў на выбарах у кнэсет 1992 года («ДА», «ТАЛІ», «Яд бэ-яд») стала відавочнай неабходнасць кансалідацыі сіл абшчыны… 25 лістапада 1993 г. пад вялікім сакрэтам адбылася першая нарада амаль усіх вядомых у краіне рускамоўных старажылаў Ізраіля… Каб сабраць за адным сталом гэтых людзей, мне давялося амаль паўгода весці перамовы з кожным з іх… Тады і на ўсіх наступных сустрэчах аж да перамогі на выбарах 1996 г. (партыі Ісраэль ба-алія – В. Р.) адзінай тэмай заставаліся інтарэсы нашай абшчыны». Па-мойму, неблагі ўрок для беларускай «апазіцыі».

Э. Меламед з Кір’ят-Яма – «каталізатар» палітычнага самавызначэння рускамоўных у Ізраілі 1990-х гадоў. Фота адсюль.

«Вольфаў цытатнік»

«Бо мы падобны да дрэва / што расце праз шчыліну ў бетоне / Яго ствол захавае форму шчыліны / Не нам / разбіваць бетонныя сцены / наша справа расці», «галоўнае, каб час ішоў» (Іван Ахмецьеў, 1980-я гг.)

«Нешта ў цяперашнім дзяржаўным ладзе выпадае пакуль што прыняць проста таму, што яно ўжо існуе. Вядома, паступова мы будзем пераўладкоўваць дзяржаўны арганізм» (Аляксандр Салжаніцын, 1990)

«Унікальнасць 1960-х гадоў – у тым, што яны сталі часам вельмі пераканаўчай, вельмі натуральнай і вельмі моцна перажытай ілюзіі канца ілюзій… Людзі хацелі “праўды” – прычым па змоўчанні мелася на ўвазе, што праўда не зможа не ўкладвацца ў нашыя чаканні, не зможа не адпавядаць вымогам, напрыклад, гармоніі, асэнсаванасці, справядлівасці свету» (Вольга Бала, 27.03.2010)

«Шаламаў, напэўна, быў злейшы, больш сацыялагічны і літаратурны, чым Салжаніцын. А многія іншыя – больш дакладныя і гістарычныя. Але толькі Салжаніцыну нейкім дзівам удалося ператварыць сваю творчасць у акцыю перадача «Архіпелага ГУЛАГ» на Захад і ў тэатр трыумфальнае выданне “Архіпелага” па ўсім свеце». (Сяргей Мітрафанаў, 12.10.2016)

«Дзеці гэта святое. Пад сцягам дзяцей любыя заканадаўчыя ідыятызмы вельмі добра прымаюцца». (Кацярына Шульман, 04.12.2018). Апошні сказ добра перадае сутнасць паняцця «лалітыка» – В. Р.

«Час – ён бязлітасны, ён як ваўчыца / Вось мы сядзім тут, а ён імчыцца» (БГ, з альбома «Час N», 2018)

Вольф Рубінчык, г. Мінск

14.12.2018

wrubinchyk[at]gmail.com

От редактора belisrael

Материал нашего постоянного автора должен вызвать спор.

Я, живущий в Израиле уже 28 лет, не мог не обратить внимание на 2 последних абзаца.

На ословский договор можно смотреть по разному в зависимости от политических взглядов, но большинство израильтян скажут, что он принес огромные проблемы.

Пример партии “Исраэль ба-алия”, конечно, интересен, но к следующим выборам  в 1999 она разочаровала многих, на чем и сыграл Либерман, основавший НДИ, которая пусть и держится долго, уже давно у многих вызывает раздражение своим цинизмом, демагогией, пустыми обещаниями. К этому еще можно добавить ставшие близкими отношения Либермана с Путиным и Лукашенко, даже если в последние годы это не так незаметно. Еще недавно бывшая израильским министром Софа Ландвер, не раз во время поездок в Беларусь, отмечалась восхвалением режима, израильские ее выкрутасы и, мягко говоря, прегрешения это особая песня, заслуживающие отдельного большого разбора. Леонид Литинецкий стал проводником “русского мира” в Израиль. И нельзя не отметить, что партия оказалась настолько коррумпированной, что ряд ее высокопоставленных деятелей и их приближенных уже сидят, др., таких как Фаина Киршенбаум, вполне вероятно ожидает большой срок.

Опубликовано 14.12.2018  22:44

Водгук

Сітуацыя з «Курапатамі» сапраўды неяк выбіваецца з агульнага трэнду. Я ўжо не кажу пра мемарыялізацыю Трасцянца, але і спыненне прац па пашырэнню вуліцы Карла Лібкнехта, калі ў скверы на Купрыянава «раптоўна» адкрыліся парэшткі (нават мой бацька, якога толькі нарадзілі ў Мінску, і бабуля з дзядулям зусім не мінчане, і потым ён да 8-га класа жыў у Германіі, з савецкай групай войск, ведаў, што там – былыя лютэранскія могілкі), і нешта кшталту могілак загінулых у Першай сусветнай паміж Старавіленскім трактам і вуліцай Чарвякова, – усё паказвае, што да парэшткаў нашы ўлады спрабуюць ставіцца з пашанай. Хутчэй за ўсё, справа ў палітызацыі менавіта гэтага месца, з-за якой абодва «бакі барыкады» «ўпёрліся рогам». Што мусіць адбыцца, каб яны разышліся мірам, я не ведаю, але адносна мірнае святкаванне 100-годдзя БНР дазваляе спадзявацца на лепшае.

Пётр Рэзванаў, г. Мінск  

17.12.2018  13:15

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (70j)

Шалом ці не шалом? Шалом!

Яшчэ раз – каторы ўжо? – пра Беларускую народную рэспубліку. Тут некаторыя альтэрнатыўна адораныя гісторыкі даводзілі, што пра яе стварэнне трэба ведаць, але не трэба ганарыцца, а мінскі яўрэйскі актывіст Ю-н ім падтакваў. Дык вось, я з тых, хто ганарыцца, хоць і не скача да столі. Малавопытныя палітыкі, у тым ліку і яўрэі, прадчуваючы контррэакцыю на свае ініцыятывы, амаль не маючы грошай, у 1918 г. не збаяліся супердзяржаў і голасна заявілі пра палітычныя прэтэнзіі беларускага народу. Далей касякамі пайшлі памылкі (тая ж тэлеграма кайзеру), але прынамсі зачын заслугоўвае павагі.

Флаер мінскай крамы – наіўная камерцыялізацыя БНР (прад’яўніку зніжка 15% :))

На пачатку красавіка «грымнула» (а папраўдзе, не – апублікавалі і забыліся) даследаванне амерыканскага Цэнтра П’ю аб антысемітызме ва ўсходняй і паўднёвай Еўропе. Згодна з гэтай картай, 13% беларусаў у 2015-2016 гг. не хацелі бачыць яўрэяў грамадзянамі сваёй краіны.

Не вывучыўшы метадалогію даследавання, цяжка ўзяць і цалкам згадзіцца з гэтымі звесткамі. Але ж мой досвед – і досвед майго кола – збольшага пацвярджае вынікі. Вядома, калі cлухаць заявы афіцыйных асоб, чытаць тутэйшыя газеты або проста хадзіць па вуліцах, то можна нічога не заўважыць… Насамрэч апошнім часам бадай у кожным калектыве мінімум кожны дзясяты (або дзясятая) будзе балбатаць пра шкоднасць яўрэяў, іхняе засілле ў органах улады. Большасць калегаў не пажадаюць з ім (ёй) спрачацца – ці то праз частковую згоду, ці то праз нежаданне «пэцкацца».

Здавалася б, 10% або нават 13% – не так многа; вунь колькі юдафобаў даследчыкі налічылі ў Польшчы і Літве… Ды жывучы тут і цяпер, не надта зважаеш на становішча ў суседніх краінах – баліць найперш сваё. Мільён антысемітаў на краіну, а сярод іх, напэўна, кожны дзясяты не супраць перайсці ад слоў да справы?! Пачынаеш лепей разумець яўрэяў-кансерватараў, якім хоць які, абы «парадак у краіне»: умоўна, 100 тыс. патэнцыйных агрэсараў на 10 тыс. яўрэяў заўсёды будуць адчувацца як пагроза.

Нехта скажа, што вірус латэнтнай юдафобіі блукае ў краіне праз асаблівасці цяперашняга рэжыму – прававы нігілізм, нягегласць ідэалогаў… Часткова, можа, i так, але даўно назіраю таксама схільнасць да перакладвання адказнасці на яўрэяў (то мясцовых, то расійскіх, а то на «сусветнае яўрэйства») у асяродках апанентаў рэжыму.

На казусе з «Белсатам» 2015 года не карціць ужо спыняцца. На жаль, ён вырас не на пустым месцы, як і сайт аднаго прафесара медыцыны, некалі – прыкметнага дзеяча БНФ, а цяпер шчырага змагара з «сацыяльнымі паразітамі». Вось праглядаю акаўнт «ВКонтакте» нейкага А. Літвінскага… Віншаванні са стагоддзем БНР, антыпуцінскія і антылукашэнскія пасты – і побач з імі паганства, узоры самай брыдкай юдафобіі. За месяц такіх набраўся хіба дзясятак.

Подпісы да калажу: «Дэмакратыя = яўрэйская дыктатура. Берлін-45. Перамога дэмакратыі». Гэта яшчэ не самы паскудны пост; бачыў таксама карыкатуры пра рытуальнае забойства на Песах і заклік распраўляцца з жыдамі за пажар у Кемерава.

Ізноў жа, хтосьці скажа: «Ну, правакатар або маргінал гэты А. Л…» Магчыма, але я не паленаваўся і праверыў, хто лайкае яго брыдоту – дзясяткі рэальных людзей з Беларусі, як мужчыны, так і жанчыны (ад 19 і да 50+). Сацыяльна адаптаваныя – сярод іх выпускнікі БДУ, універсітэта культуры, педунівера, тэхналагічнага ўніверсітэта, інстытута правазнаўства… Геаграфія: Барысаў, Брэст, Гомель, Гродна, Ліда, Магілёў, Мазыр, Мінск, Рагачоў, Стоўбцы… Некаторыя беларускамоўныя, а сёй-той лічыць сябе лібералам і мае (або меў) дачыненне да руху «Разам» ці АГП. Такая вось «вяршыня айсбергу» 🙁

Што з гэтым рабіць, пакуль не надта ведаю. Скардзіцца ў дзяржаўныя органы? Дык яны ўмеюць толькі ствараць пакараным «арэол пакутнікаў». Перавыхоўваць шляхам асветы? Па-першае, перавыхаванне дарослых рэдка працуе, а па-другое, асветай займаюся з пачатку 2000-х, шмат гадоў спрабаваў наладзіць дачыненні паміж яўрэямі і беларусамі; прызнацца, плён ад маёй дзейнасці даволі сціплы. Лакальныя поспехі – так, здараліся.

Мяркую, «халодная вайна» паміж Расіяй і «Захадам» не ідзе на карысць ані грамадству ў цэлым, ані беларускім яўрэям у прыватнасці. Пашыраецца тутака дыскурс варожасці/нянавісці, зашмат становіцца асоб, якія навязваюць свой «марсіянскі гуманізм» (чытайце пра яго ў Анатоля Кузняцова). Яшчэ пяць год таму я глядзеў на многае больш аптымістычна, хоць і тады адзначаў высокі ўзровень ксенафобіі ў РБ.

Эканоміка ў першым квартале 2018 г. быццам бы выйшла з піке, а між тым сістэма кіравання надалей дэградуе… Не так ужо памыляюцца тыя, хто прагназуе росквіт нацыяналізму пасля Лукашэнкі, прычым не ў грамадзянскай, а ў этнічнай версіі – з падзелам на «карэнных» і «некарэнных», «нашых» і «нянашых». Праўда, з новабудоўлямі тыпу Астравецкай АЭС усё можа скончыцца іначай і яшчэ больш сумна, колькі б не трындзеў адзін вядомы персанаж пра «дыктатуру тэхналогій».

 

«Хутка…» i беларускі Тытанік. Пазычана з акаўнта «Беларускія рагатулькі & коміксы»

Тутэйшая тэхналагічная дысцыпліна, пра якую не раз пісалася ў «Катлетах…», яскрава паказала сябе і на прадпрыемстве ў Белаазёрску. У свой час яно расхвальвалася як супольны ізраільска-беларускі праект, а скончылася ўсё тым, што крэдытор (дзяржаўны, па сутнасці, «Белаграпромбанк») страціў не адзін мільён долараў.

«Усіх вас у чувства прывяду!..»

Ды што мільёны! Тут і грамадскіх мільярдаў не шкадуюць. Калі верыць кіраўнікам саюзаў прадпрымальнікаў (у гэтым выпадку не бачу падстаў ім не верыць), «эканамічна правальнай аказалася мадэрнізацыя цэментнай галіны, што каштавала краіне 1,2 млрд дол.» Як грамадзяніна & пастаяннага жыхара Беларусі неяк мала суцяшае тое, што крывагаловыя чыноўнікі і гора-спецыялісты не скідваюць усё на яўрэяў… Пакуль?

* * *

Мінулым разам я разважаў пра магчымае аднаўленне манархіі ў Беларусі. Цалкам верагодна, што стомленаму жыццём неаманарху зусім не патрэбная адказнасць за ўсялякія там Белаазёрскі і Крычавы. Што ж, ахвярую ідэю: абвясціць сябе самадзержцам толькі на тэрыторыі, якая не будзе перавышаць па плошчы Ліхтэнштэйн (у Еўропе з яе карлікавымі дзяржавамі гэта прымуць на ўра). Напрыклад, праз рэферэндум можна было б вылучыць таварышу і яго прыдворным частку Мінска – паўночна-заходнюю, з Драздамі, «Белэкспа» і рэзідэнцыяй ля Камсамольскага возера. Назваць прапаную «Бацікан»; «крэпкія хазяйсцвеннікі» тыпу Мішы Мясніковіча замуцяць там і афшорную зону, і майнінгавыя фермы, і турысцкія цэнтры, і блэкджэк са шлюхамі… «Цывілізаваны свет» крыху афігее, а потым панясе ў дзяржаву-анклаў свае нячэсныя капіталы. Ну, а астатняя частка Мінска будзе цешыцца самакіраваннем – Рым жа даўно не залежыць ад Ватыкана. Больш за тое, і астатняя частка Беларусі адпачне ад…

Тым часам кіраўніцтва Беларускай федэрацыі шахмат не парылася над «пабочнымі» пытаннямі, а ініцыявала падачу заяўкі на правядзенне ў Мінску Сусветнай шахматнай алімпіяды 2022 года, балазе ў нашым горадзе прайшоў і прэзідэнцкі савет ФІДЭ (7-8 красавіка). Па-добраму зайздрошчу тым, хто плануе сваё жыццё на 4 гады ўперад. Праўда, на тое, што к 2022 году ў Беларусі не будзе радыкальных змен (гл. вышэй), я б шмат не паставіў. Мясцовы «куратар» федэрацыі Максім Рыжанкоў можа страціць ключавую пасаду ў адміністрацыі Лукашэнкі ды зноў з’ехаць за мяжу, забугорны куратар імем Кірсан сваё месца ўжо фактычна страціў… І наўрад ці тыя, хто ідзе яму на замену (Макропулас, Азмайпарашвілі…), істотна лепшыя. Адылі візіт шахфункцыянераў пацешыў ужо тым, што паказаліся загалоўкі кшталту: «На пасяджэнні ў Мінску запатрабавалі неадкладнай адстаўкі прэзідэнта». Сёння – Ілюмжынава, а заўтра – хто ведае? 🙂

Федэрацыя адным разам запрасіла і Барыса Гельфанда, ізраільскага супергроса, які хуценька падтрымаў ейную заяўку на Алімпіяду… Зараз Барыс Абрамавіч трэніруецца з беларускімі гросмайстрамі, 14 красавіка мусіць адбыцца «музейны» сеанс адначасовай гульні, які ўжо анансаваўся, а 15 красавіка «вельмі светлы і шалёна цікавы чалавек» правядзе «творчую сустрэчу» з усімі ахвотнымі (уваход – 10 рублёў). «Ізраіль становіцца бліжэй» 🙂

А вось і яшчэ добрая навіна: Рыгор Васілевіч, былы старшыня канстытуцыйнага суда (да 2008 г.) і генеральны пракурор (2008–2011), а цяпер сціплы загадчык кафедры ў БДУ, на «круглым стале» ў палаце прадстаўнікоў выказаўся за тое, каб сесіі «парламента» часам вяліся па-беларуску, каб суддзі і пракуроры былі абавязаны ведаць беларускую мову. Не прайшло і 15 гадоў, як спахапіўся «заслужаны юрыст»: ну, лепей позна…

З газеты «Новы час», люты 2004

Нагадаю: колькі год таму д-р Васілевіч гучна выступіў за ўвядзенне ў Беларусі пасады ўпаўнаважанага па правах чалавека (омбудсмена), напісаў канцэпцыю з 27 старонак, прадстаўніцтва ААН гэта ўсё ўхваліла… І цішыня. У прынцыпе, загадзя было ясна, што «першая асоба» не захоча дзяліцца паўнамоцтвамі з нейкім там омбудсменам нават пасля вернападданай прапановы адстаўнога чыноўніка. Карацей, калі б Гогаль пісаў свае «Мёртвыя душы» ў сучаснай РБ, я здагадваюся, хто стаў бы прататыпам Манілава 🙂 Горш тое, што замежныя ды міжнародныя арганізацыі – не толькі ААН – упарта заахвочваюць манілаўшчыну па-беларуску.

Маё адчуванне такое: валтузня з «беларусізацыяй заканадаўства», рэгістрацыяй-ліцэнзаваннем «нацыянальнага ўніверсітэта» скарыстоўваецца збольшага для таго, каб інфармацыйны шум у краіне забіваў больш важныя праблемы. Той жа наезд на «дармаедаў», з якіх чыноўнікі зноў спрабуюць стрэсці ламаныя грошы (гл. пастанову ўрада № 239 ад 31.03.2018). Ірына Халіп небеспадстаўна лічыць, што збор інфармацыі пра грамадзян у працэсе рэалізацыі «дэкрэта № 1» – чарговы наступ на таямніцу прыватнага жыцця.

Калі ўжо займацца «малымі справамі», то без лішняга шуму… Ідэя (пера)назваць адну з вуліц аграгарадка Быцень Івацэвіцкага раёна ў гонар ураджэнкі мястэчка Быцень Цыўі Любеткінай, гераіні паўстання ў Варшаўскім гета, мне сімпатычная. Пад такім зваротам я б падпісаўся незалежна ад рознагалоссяў з ягоным ініцыятарам – гісторыкам Алесем Белым – аднак мой асобна ўзяты подпіс зараз не мае вагі, яго і не просяць.

Ц. Любеткін (1914–1976) у розныя гады. Па вайне яна жыла ў Ізраілі, засноўвала кібуц «Лахамей а-Гетаот».

Напэўна, Белы мае рацыю, турбуючы яўрэйскія суполкі, каб яны зацікавіліся справай; людзі ва ўладзе больш лічацца з петыцыямі ад «грамадскасці». Ды ўвогуле… «Калі ў вас ёсць якая-небудзь мэта і які-небудзь інтарэс, стварыце арганізацыю. Арганізацыя перажыве вас, палітычную фармацыю, змену сезонаў…», – раіць расійская паліталагіня Кацярына Шульман. Парада небясспрэчная, бо замнога фармальнасцей вымагае ўтрыманне грамадскіх арганізацый у Беларусі і Расіі (падазраю, што і ў Ізраілі), але тое, што змагацца лепей не самотна, а гуртом, тое зразумела.

Вольф Рубінчык, г. Мінск

wrubinchyk[at]gmail.com

10.04.2018

***

Рэд.: Мяркую, спадабалася? Жадаеце і далей атрымлiваць праўдзiвую iнфармацыю? Тады падтрымайце незалежны сайт.

Апублiкавана 10.04.2018  21:09

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (70b)

Белы дзень! Ахвоты працягваць ненавукова-фантастычны серыял бракуе як ніколі (абленаваўся?), але ж за некалькі дзён падсабралася кур’ёзаў ды смяхотаў, таму вырашыў урэзаць дадаткова-пабочны выпуск… А дарэчы, у «калегаў» з evrei.by з’явіўся анонс, які лічу патрэбным перакласці на белмову і прапанаваць нашай публіцы:

* * *

Мерапрыемства да Міжнароднага дня памяці ахвяр Халакоста

Перад Міжнародным днём памяці ахвяр Халакоста ў вёсцы Парэчча пройдзе мерапрыемства, прысвечанае вязням гета і Праведнікаў свету.

У гады Другой сусветнай вайны 40 яўрэйскіх дзяцей уцяклі з Мінскага гета. Уратавалі дзяцей жыхары вёскі Парэчча. На знак падзякі за гэты подзвіг былыя малалетнія вязні гета Мая Крапіна і Фрыда Рэйзман у 2000 годзе ўсталявалі помнік Праведнікам Свету – усім тым, хто ўратаваў яўрэйскіх дзяцей у перыяд Халакоста.

Мая Левіна (Крапіна) і яе ратавальніца Настасся Хурс; Фрыда Рэйзман

24 студзеня мы разам ушануем памяць ахвяр Халакоста і Праведнікаў Свету – жыхароў вёскі Парэчча, якія здзейснілі сапраўдны подзвіг.

ПРАГРАМА СУСТРЭЧЫ:

12-30, помнік Праведнікаў Свету, в. Парэчча:

– Мітынг з удзелам дыпламатычных прадстаўнікоў, супрацоўнікаў дзяржаўных і грамадскіх арганізацый і СМІ.

– Памінальная малітва (кадыш).

14-00, Раённы краязнаўчы музей, г. Мар’іна Горка:

– «Урок памяці» – сустрэча былых вязняў гета і Праведнікаў Свету з навучэнцамі школ.

– Адкрыццё экспазіцыі, прысвечанай Міжнароднаму днём памяці ахвяр Халакоста.

– Урачыстае запальванне свечак у памяць пра шэсць мільёнаў бязвінных ахвяр.

Мерапрыемства падрыхтаванае Мінскім дабрачынным грамадскім аб’яднаннем «Гілф», Іудзейскай рэлігійнай абшчынай г. Мінска «Бэйс Ісроэль», МДГА «Дыялог», «The Together Plan» (Беларусь-Вялікабрытанія).

Падрабязнасці ў каардынатара праекта МДГА «Гілф» Курдадзэ Тамары Сямёнаўны. Маб. тэл. +375293646019.

* * *

Нягледзячы на казённае слоўца «мерапрыемства», можа атрымацца штосьці кранальнае… Выпадак з «вёскай Праведнікаў» не адзінкавы ў гісторыі Другой сусветнай, ды не ў кожную такую вёску праз 75 гадоў завітваюць уратаваныя.

Пра абяцаныя цікавосткі. Як выявілася, «першы беларускі партал» не здольны карэктна прадказаць надвор’е нават на колькі гадзін уперад. Прагноз ад 16.01.2018, 11:29 (і як было насамрэч):

Памыліцца на 4-6 градусаў па Цэльсію трэба ўмець… І не першы раз падобнае. Калі плануеце наведаць якое мерапрыемства на адкрытым паветры, раю аддаць перавагу хоць бы сайту openweathermap.org – там 16 студзеня амаль не памыліліся 🙂

Крыху перабольшыць будучы мароз усё ж лепей, чым прыменшыць.

Амаль гэткі ж паводле важнасці кур’ёз – ліст ад нейкай Рэгіны Л., няюнай настаўніцы з Паставаў, якая «на 100% супраць» заснавання ў РБ універсітэта з адной беларускай мовай навучання. Допіс, адрасаваны «паважанаму Паўлу Ізотавічу» і змешчаны на сайце «ягонай» газеты, настолькі бязглузды і паранаідальны, што не варты абмеркавання па сутнасці. Тым не менш яго кінуліся абмяркоўваць «вялікія палітыкі», у тым ліку экс-старшыня БНФ. Адна мілая спадарыня даслала адказ у рэдакцыю аж на дэпутацкім бланку. Як на мой одум – чарговая праява ВІПР

Кур’ёзна, што імя Якубовіча ўжо другі раз асацыюецца з лістом «не для публікацыі», які ў рэшце рэшт фігуруе на старонках газеты. Першы быў у 2011 г., калі ў «СБ» «усплыў» зварот тагачаснага галоўнага рабіна Іудзейскага рэлігійнага аб’яднання РБ, грамадзяніна ЗША Аўраама Бенянсона («Не нужна нам, евреям, другая власть»). Выявілася, рэбэ пісаў не Якубовічу, а свайму прэзідэнту Абаму – нехта перадаў цыдулу ў рэдакцыю без ведама Бенянсона… Тым не менш р. Аўром не стаў публічна пратэставаць, калі ўбачыў сваё прозвішча, памножанае на 400 тысяч.

Дагэтуль не цямлю, што выйграў «галоўны яўрэйскі саюз» ад пралазу П. І. Якубовіча ў праўленне (або як яно ў іх завецца – каардынацыйная рада?) Сімвалічны капітал? Ды ён спрэс таксічны. Грошы? Дык непадобна, каб іх дадалося; газета «Авив» летась ажно двойчы выйшла накладам па 200 ас., і з афіцыйным сайтам саюза праблемка…

Звышкаштоўнае інтэрв’ю з прэзідэнтам Шымонам Перэсам, быццам бы ўзятае Ізотавічам у 2007 г., не дайшло да чытачоў і праз дзесяцігоддзе. Год таму я быў заўзятым аптымістам 🙂

Вяртаючыся да тэмы «нацыянальнага ўніверсітэта»: у колах, блізкіх да Таварыства беларускай мовы, ідэя мусоліцца бадай 20 гадоў. На сайце таварыства доўга вісела (дый сёння вісіць :)) інфа пра тое, што «створана і працуе ініцыятыўная група па арганізацыі Беларускага нацыянальнага універсітэта, у склад якой уваходзяць 68 найаўтарытэтнейшых дзеячоў беларускай навукі і культуры». Група з 68 асоб – калі, вядома, яна хоць раз рэальна збіралася – была б знаходкай для брытанца Сірыла Паркінсана, які паўжартоўна разважаў: «Трэба высветліць аптымальную колькасць членаў камітэта. Шуканая велічыня ляжыць недзе паміж 3 (калі немагчыма сабраць кворум) і 21 (калі арганізм пачынае гінуць)».

Летась кіраўнік суполкі Алег Трусаў усё ж дамогся рэгістрацыі т. зв. універсітэта «Альбарутэнія», але неспадзяванка ў тым, што назва была ўжо занятая фірмай, якая вырабляе… надмагільныя помнікі. Чакаюцца новыя сюрпрызы і выдаткі; іх арганізатары спадзяюцца пакрыць за кошт спонсараў, цана пытання – 7-8 мільёнаў долараў на год. Будучыя студэнты таксама мусяць плаціць.

Тым часам з афіцыйнага сайта ТБМ нямала цікавага можна даведацца. Напрыклад, пра тое, што сп. Трусаў, які, паводле пэўных крыніц, пакінуў капітанскі мосцік 29.10.2017 на карысць Алены Анісім, – старшыня «па сённяшні дзень», што распрацавана «Стратэгія развіцця беларускай мовы ў ХХ [sic] стагоддзі» 🙂

Ніхто, здаецца, i не сумняваўся, што спн. Алена працуе ў «парламенце» дужа-дужа плённа 🙂 🙂

Не, я не супраць універсітэта з беларускай мовай навучання. Адно сумняюся, што зараз яго ствараюць «апантаныя і прабіўныя» ((C) З. Бандарэнка) людзі, для якіх вынік больш істотны, чым працэс. Ужо ж «сабралі» мільён подпісаў пад маніфестам 2014 г. у абарону незалежнасці…

Яшчэ міні-прыкол. Пастаянны аўтар газеты ТБМ «Наша слова», мовазнавец Павел Сцяцко ўнёс у спіс «Прозвішчы Беларусі» пад п. 1035 такую інфу (№ 1 «НС» за 2018 г.): «Рубінчык (Вольф) – вытвор з суфіксам -чык ад антрапоніма Рубін і значэннем “нашчадак названай асобы”: Рубін-чык. ФП: рубін (апелятыў з двума значэннямі 1) “каштоўны камень чырвонага колеру”; 2) “рабін” (духоўны кіраўнік вернікаў у яўрэйскай рэлігійнай грамадзе) – Рубін (мянушка, потым прозвішча) – Рубінчык».

Усе іншыя даступныя мне даведнікі па антрапаніміцы сцвярджаюць чамусьці, што прозвішча наша паходзіць ад біблійнага імя Рэувен (Рувен, Рубін) 🙂

Тым часам не спяць у шапку ідэйныя (?!) апаненты БНФ і ТБМ… Працуе сайт «Тэлескоп», дзе на мінулым тыдні з’явілася карцінка:

Тыповы прыклад «чорнага піяру»: змяшаць апанентаў Лукашэнкі з тымі, хто пад акупацыяй менаваў Гітлера «асвабадзіцелем». На 120% упэўнены, што пахмурныя людзі са здымка не маюць дачынення і да Беларускай Народнай Рэспублікі, якой у сакавіку споўніцца 100 гадоў. І – так, без яе не было б савецкай Беларусі ў 1919 г., а хутчэй за ўсё, і сучаснай беларускай дзяржавы.

Напэўна, за такую падачу матэрыялаў, як на «Тэлескопе», не судзяць, але руку рэдактару я б не паціснуў і ў разведку з ім не пайшоў. Як ні дзіўна (насамрэч не дзіўна), Леў К. – і доктар філасофскіх навук, і начальнік навукова-даследчага аддзела ў дзяржаўным універсітэце культуры і мастацтваў. Ён перакананы, што без агульнарускай свядомасці беларусам будзе кірдык. Усё б нічога, але «даследчык» паклёпнічае на ахвяр бальшавісцкай улады, во як 19.01.2018: «Язэп Лесик охотно включал в белорусский литературный язык всевозможные полонизмы, а также навязывал нашему народу несвойственное для белорусского языка произношение, употреблявшееся только в среде ополяченной шляхты в Белоруссии». NB: сталіноідны міф пра Я. Лёсіка (1883–1940) як паланізатара беларускай мовы абверглі звыш 25 гадоў таму – у прыватнасці, мовазнавец Сяргей Запрудскі ў часопісе «Нёман», № 6, 1991 (а потым ён жа ў зборніку «З гісторыяй на “Вы”» – вып. 2, 1994).

Дзівакі з «першай беларускай газеты» ваююць то з прыватным барбершопам «Чэкіст» (акурат як у старой показцы – «чаму перарабляць сістэму трэба, пачынаючы з цырульні?»; Шэндэровіч згадаў тут), то з «чарнасоценскім» расійскім інфармагенцтвам (насамрэч «Рэгнум» далёкі ад «веры і цара»; гэта хутчэй лявацкі сайт, не ультраправы). Без меры цешацца з вышыванак, etc. Тым часам «філосафы» тыпу К. спакойна рыхтуюць сабе змену за кошт грамадства… «А можа, так і трэба?»

Яшчэ адзін уладальнік доктарскай ступені, гісторык Алесь Б., вычварыў нешта больш канструктыўнае: павесіў шчыт з даведкай пра Валожынскую ешыву (і рэкламай сваёй аграсядзібы, як жа без яе!) там, дзе яму дазволілі.

Пазнавальна… Дарма што сказ «Учитывая многочисленность важных религиозных и светских деятелей, происходящих из Воложинского района (из Вишнева, Ракова, Ивенца) и близость Налибокской пущи, давшей спасение от нацистов тысячам евреев-партизан 2-й мировой войны, Воложин и район, еврейская община которых в 1941-43 гг. потеряла около 6.000 человек и прекратила свое существование являются важным местом национальной памяти евреев Беларуси и всего мира» дачытае да канца не кожны. Агулам, турыстычна-палітычныя праекты Алеся – не для слабых на нервы. За тое яго і любяць 🙂

А гэта – новаствораны мінскі «Мур лямантаў» для індывідуальных прадпрымальнікаў. «Кажуць, у шчыліны паміж блокамі можа ўмясціцца ваша дэкларацыя», – дасціпнічае гарадскі інтэрнэт-партал. Адзіная нестыковачка: на іўрыце напісана «Hakotel hamaaravi», г. зн. «Заходні мур», а Уручча – на ўсходзе Мінска…

Міністр замежных спраў РБ з яго заявайПерамовы па Украіне можна перанесці хоць у Антарктыду») – той яшчэ «гукапераймальнік». Пэўна, чытаў мой даўні артыкул пра сёгі… («Японія ды Кітай ад Беларусі далёка, але ж сапраўдны homo ludens хоць у Антарктыду паедзе, каб знайсьці годнага партнэра»). Так трымаць, Валодзя 🙂

Яшчэ запрашаю пасміхнуцца над тым, як расшыфравалі запіс размовы з Уладзімірам Вайновічам вузкія спецыялісты з расійскай радыёстанцыі «Эхо Москвы». Аказваецца, апавяданне Вайновіча пачатку 1960-х гадоў «Хочу быть честным» – не аб прарабе, а «про рабби» 🙂 🙂

* * *

Працэс «рэгнумаўцаў» у Мінгарсудзе, які цягнецца другі месяц, – ужо не кур’ёз, а дзікая сумесь спраў Дрэйфуса (французскі афіцэр, як і беларускія публіцысты, быў не самай прыемнай асобай у сваёй краіне) і Сіняўскага & Даніэля. Паводзіны ж «экспертак» прымушаюць згадаць Свіфта з яго лапуцянскай акадэміяй, дзе сляпым даручалася змешваць фарбы для жывапісцаў: «Праўда, на маё няшчасце, яны не вельмі ўдала давалі рады, дый сам прафесар пастаянна рабіў памылкі. Навуковец гэты карыстаецца вялікай падтрымкай і павагай з боку сваіх сабратоў».

Cправа налева: Д. Алімкін, Ю. Паўлавец, С. Шыптэнка. Снежань 2017 г.

Зычу падсудным скарэй выйсці на свабодку. Яны вольныя «тапіць» за еўразійскую інтэграцыю і весці прарасійскую прапаганду; мы не ў стане вайны з Расіяй, дзеянне артыкула 33 Канстытуцыі ніхто не прыпыняў. Зміцер Левіт, чытач belisrael.info з Нью-Ёрка, дзён 10 таму даводзіў, што апраўдальны вырак дасць сігнал тутэйшым бюракратам, якія адмовяцца ад «мяккай беларусізацыі»… Магчыма-то наадварот: наяўнасць зацятых ідэалагічных канкурэнтаў раскатурхае чыноўнічкаў, і «мяккая», лалітычная беларусізацыя (тыпу білбордаў на вуліцах: «Ма-ма = мо-ва. Любіш маму?») стане больш «зубастай». А ў прынцыпе, я ніколі не падпарадкоўваў сваё жаданне размаўляць і пісаць па-беларуску волі нейкіх «слуг народу», прызначаных або самазваных. Дый мала хто падпарадкоўвае.

Вольф Рубінчык, г. Мінск

21.01.2018

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 21.01.2018  20:20

***

Ад Вiктара Жыбуля: “Добры дзень, шаноўны Вольф! З цікаўнасцю прачытаў “Катлеты і мухі”. Вёска Парэчча, у якой усталяваны помнік Праведнікам свету, – гэта, можна сказаць, мае родныя мясціны. Недалёка адтуль – вёска Міжылішча, дзе стаіць хата маіх продкаў і куды я звычайна езджу на летні адпачынак. А ў Парэччы ў мяне пахаваныя дзед, бабуля, прадзед, прабабуля і нават прапрадзед і прапрабабуля“.  23.01.2018  19:11

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (70)

Заступіў на дзяжурства Новы год, а Стары Ненавукова-Фантастычны серыял жахаў усё з вамі… І па-ранейшаму для весялосці планета нашая мала абсталявана: стрэлка на «гадзінніку Суднага дня» блізкая да поўначы. Але палохаць нікога не маю намераў: хапае аматараў без мяне.

Кіраўніцтва тут і цяпер патрохі страчвае легітымнасць повязі з рэчаіснасцю. Надоечы гэта ўсвядомілі афіцыйныя сацыёлагі: яны, каторыя сцвярджаюць, што большасць моладзі да 29 гадоў задаволеная сваім становішчам у РБ, прызналі, што доля «задаволеных» знізілася. З 2015 г. палова моладзі нязменна адзначала, што сацыяльна-эканамічная сітуацыя пагаршаецца (паводле даследчыкаў, аж да 2014 г. так лічыла менш за траціну – гл. у зборніку 2017 г. с. 173).

Не ўсе звесткі Інфармацыйна-аналітычнага цэнтра пры адміністрацыі прэзідэнта выклікаюць давер. Аднак тое, што большасць незадаволеных маладзёнаў будуць канвертаваць сваё нездавальненне ў «выказванні ў коле родзічаў, сяброў, калег» (43,5%) або ў «каментарыі да навін у інтэрнэце» (15,5%), а 13% увогуле ўтруцца («ніяк не будуць выяўляць» – с. 175 зборніка), падобна да праўды. Старэйшыя пакаленні пакрыёма прышчапілі маладзейшаму калі не вывучаную бездапаможнасць, то двоедумства. Характэрныя ў гэтым плане развагі не апошняга ў краіне брэсцкага шахматнага трэнера Уладзіслава К., 1975 г. нар., пра «шахматны ўсенавуч», на які з вясны 2016 г. выдаткоўваюцца не абы-якія рэсурсы: «Конечно, для процветания вида нам нужно говорить, что проект нужен, очень полезен и т.д. Я и буду придерживаться такого взгляда в официальных кругах. Но здесь (31.12.2017 на ўласным сайце – В. Р.) могу написать так, как считаю: проект обречен».

Сярод усіх узроставых катэгорый не перастае руліць і прававы нігілізьмъ, што здаўна заахвочваецца «зверху». (Нагадаю адносна свежае: 4 гады таму в. а. цара «імем рэвалюцыі» скасаваў гаспадарчыя суды, прадугледжаныя Канстытуцыяй, і «ўліў» іх у агульныя. Рэферэндум па гэтым пытанні меўся прайсці ў 2014 г., але не адбыўся і ў 2017-м.) Ён падмацоўваецца гатэнтоцкай мараллю: сваім – усё, чужым… нават не закон, а кавадла палітычнай мэтазгоднасці. Тэст на павагу да базавых прынцыпаў юрыспрудэнцыі завальваюць не толькі высокія чыноўнікі, а і многія «зоркі» альтэрнатыўнага лагера, і гэта, быццам той пражэктар, высвеціла справа «рэгнумаўцаў». Ды ладна б адно «зоркі»! Вось некалькі спрэчных (а месцамі дзікунскіх) заяў, якія заваявалі падтрымку «прасунутай» публікі – чытачоў партала tut.by, арфаграфію арыгінала захоўваю: «Получат сроки в плечи на закону. А потом будут эти сроки отбывать. Незачем было распространять кремлепропаганду» (на вечар 09.01.2018: +190–74), «Когда там уже решат сколько кому в плечи дать? Как по мне Алимкина как самого неадекватного нужно запереть дольше остальных» (+125–41), «Беларусь – страна белорусов, идеологию других стран нечего пропагандировать. Пару лет стоило бы им дать, не будут больше ухмыляться как на фото» (+187–60), «За те тексты, что они писали, им самое место тюрьма» (+145–49), «Достаточно было бы их лишить гражданства страны и вида на жительство» (+112–36) і г. д. ВІПР такі ВІПР…

Дзіва што ў 2017 г. прыхільнікі дэмакратычных перамен мала чаго дабіліся. Так і не створана «суперпартыя», ледзь чуваць незалежныя прафсаюзы. Старшынька Таварыства беларускай мовы, безальтэрнатыўна выбраная 29.10.2017, у сваёй першай справаздачы (за паўтара месяца) пахвалілася тым, што «мы абнавілі мэблю ў нашай сядзібе дзякуючы дапамозе чэшскай Амбасады». Чаму ўжо не расказана пра мыццё вокнаў і падлогі? 🙂 Старшынька – яшчэ і дэпутатка палаты прадстаўнікоў, i ўваходзіць у кансультацыйную раду пры міністэрстве адукацыі; можна ўявіць сабе каэфіцыент карыснага дзеяння А. Анісім тамака. Шэрыя твары дабіваюць вывучэнне ў школе беларускай літаратуры, а неабыякавым настаўнікам (часцей настаўніцам) застаецца адно пісаць адкрытыя лісты

Саладжавыя, высмактаныя з пальца трызненні пра тое, што «дзве Беларусі робяцца адной», я б адразу пазначаў як спам, аднак яны множацца ў інфапрасторы… З другога боку, чорны песімізм кшталту «2017 год для Беларусі па вялікаму рахунку быў змарнаваны… Дык што ж чакаць нам у 2018-м? А нічога!» ад аўтара-«інтэлектуала», які некарэктна падлічыў колькасць навагодніх віншаванняў, прамоўленых «абсалютнай Нікчэмнасцю» (насамрэч іх было 24, а не 23), адвязныя прагнозы ад Максіма Ж. («адзінства не будзе, нідзе і ніколі»), мне таксама не блізкія. Лёс народа – у руках яго неабыякавых прадстаўнікоў, і пачатак 2017-га, асабліва люты і сакавік, дэманстраваў тое даволі крута…

…Вярнуся да «рэгнумаўцаў»: усіх траіх неабходна выпусціць з апраўдальным прысудам па крымінальнай справе аб распальванні міжнацыянальнай варожасці. Прамова пракурора на каліва не пераканала мяне ў тым, што падсудныя здзейснілі злачынства, «прадугледжанае ч. 3 арт. 130 Крымінальнага кодэкса РБ». У той жа час не патрэбнае (прынамсі мне) умяшанне Крамля ў гэты працэс. Да такога ўмяшання заклікаў маскоўскі «куратар» сеціва публіцыстаў, былы мінскі выкладчык Юрый Баранчык, лепячы з падсудных герояў і фальсіфікуючы пазіцыю сведкі Дзяніса Рабянка, жыхара Калінкавіч, які нібыта жадаў снедаць «рускамоўнымі дзяўчатамі». Каму-каму, а чалавеку з вышэйшай адукацыяй павінна быць вядома пра іронію і гратэск, акурат і ўжытыя сп. Рабянком у чэрвені 2016 г. Зрэшты, сам аўтар пасля сваіх гратэскных выказванняў наставіў смайлікаў – няйначай для баранчыкаў… 🙂 🙂 🙂

Карацей, давайце тут усе разам адпачнем ад «палітычнай мэтазгоднасці»: лукашэнкаўскай, пуцінскай, якой заўгодна. Хай бы трыумфаваў Закон (Канстытуцыя, Міжнародны пакт аб грамадзянскіх і палітычных правах, etc.)…

М. Вольф (нават не цёзка) напісаў кнігу «Агонь і лютасць» пра Дональда Трампа і яго атачэнне – дакладней, склаў яе са сваіх гутарак у Белым доме. Распавёў пра цікавыя падрабязнасці; маўляў, адказ Д. Т. на пытанне, каму ён давярае, з кім гаворыць, перш чым дзейнічаць, быў такі: «Я сам. Я гавару з сабой». У такім разе «адзіны» з Сінявокай выступае ледзь не піянерам сучаснага палітычнага трэнду – чыннасці пад лозунгам «Я сам себе и небо, и луна» (С). Памятаеце апорыю 2001 г.: упаўнаважаны па правах чалавека ў Беларусі патрэбен, але… «Толькі галава дзяржавы, валодаючы паводле Канстытуцыі шырокімі паўнамоцтвамі, зможа забяспечыць гарантыю правоў і свабод грамадзян»?

Ці нядаўняе, у снежні 2017 г.: «Лукашэнка лічыць, што ў Беларусі ёсць упаўнаважаны па праблемах прадпрымальніцтва – ён сам». Гэтыя амбітныя заявы падлягаюць манетызацыі! Дальбог, рэзідэнцыі ўпаўнаважанага па ўсіх пытаннях можна выкарыстоўваць як аўдыторыі для майстар-класаў… Упэўнены, на курсы лекцый па самадастатковасці прыехалі б кандыдаты ў прэзідэнты як з Акіяніі, так і з Астазіі ды Еўразіі. Экспартаваць паслугі ў беларусаў выходзіць лепей, чым гандляваць таварамі – Чырвоны дом, прыслухайся 🙂

* * *

Пад канец года ўрад РБ кінуў традыцыйную «костку» лаяльным выданням. Іх, фінансаваных з бюджэту, звыш 20, большасць – агітпроп. А вось часопісу «Вожык», хоць яго заснавальнікі – міністэрства інфармацыі і падкантрольны ўраду выдавецкі дом «Звязда», датацыі на 2018 г. зрэзалі… Асобныя «незалежныя публіцысты» пляскаюць у ладкі («памер Максім, і х… з ім») – няйначай у рамках «збліжэння дзвюх Беларусяй».

Ніхто не прымушаў калумніста «Народнай волі» падпісвацца на «Вожык». Пытанне ў іншым: перакрывае грамадская карысць ад агульнабеларускага часопіса «сатыры і гумару» выдаткі на яго існаванне, або не? Па-мойму, перакрывае. І дайце-ка прыпомню, як у краіне Тутэйшыі з гумарком.

У пачатку 2000-х наталяў сваю прагу смешнага газетай «Навінкі», потым кароткі час купляў у шапіках расійскі «Новый Крокодил» (нат грошы выйграў на конкурсе), потым пасміхаўся над зайцамі Васіля Пачыцкага ў «БелГазете» і выпісваў газету Анатоля Гармазы «15 суток». Трасянкавыя зайцы прыеліся, а гадоў 7-8 таму ў Гармазы хапала дасціпных жартаў і карыкатур… Аднак зацыкленасць газеткі на побыце, п’янках-гулянках-цешчах-адзюльтэрах, таксама давалася ў знакі. Калі ж у 2014 г. у выходных звестках «15 суток» з’явілася «Республика Крым, Россия», гэта было занадта нават для такога вісуса, як я.

І пра «Вожык»… Ніколі ў ім не друкаваўся, хоць старэйшы прыяцель Ц. і запрашаў. Безумоўна, зорны час выдання мінуў у першай палове 1990-х, яно апантанае савецкімі прывідамі… Але трэба прызнаць, што ў самыя змрочныя часіны штосьці жывое праточвалася на старонкі «Вожыка», дый цяпер… Тут – 20 карыкатур, паказаных «новаму пакаленню» з доляй паблажлівасці; з іх годных, на мой одум, не менш за 25%. Ці многія тутэйшыя СМІ, нават супернезалежныя, працуюць з большай аддачай? А штосьці ў «выбранае» ад «Нашай Ніны» папросту не трапіла. Даспадобы мне, напрыклад, гэтыя малюнкi з №№ 8 і 9 за 2017 г.:

 

У выдання за спінай – 75 з нечым гадоў, і мноства выдатных пісьменнікаў уважалі за гонар публікавацца ў «Вожыку». Зразумела, гэта толькі адзін довад за вылучэнне дзяржаўных грошай, не самы моцны. Выданне выконвае важную «псіхатэрапеўтычную» функцыю: актывісты і «простыя людзі» на перыферыі адчуваюць сябе з ім крыху больш абароненымі ад чынавенскіх свавольстваў. Часам праз «Вожык» удавалася развязаць нейкія праблемкі. Высмейвання баіцца і той, хто агулам нічога не баіцца – банальна, але часам спрацоўвае.

Штомесячны белмоўны часопіс, прысутны ва ўсіх раённых бібліятэках, – гэта і сродак пашырэння першай дзяржаўнай мовы. Да таго ж трэба, каб было дзе размінацца літаратурнаму  маладняку… (гэтую функцыю «Вожык» сяк-так выконвае нават з тысячным накладам). NB: некалі ў бібліятэцы «Вожыка» выйшла першая кніжка Васіля Быкава «Ход канём».

Спадзяюся, новы (адносна, бо свае 100 дзён ён ужо адслужыў) міністр інфармацыі РБ не задушыць «Вожык» у сваіх абдымках, як некалі зрабіў з газетай «Чырвоная змена», стаўшы яе апошнім галоўным рэдактарам. Вожыкі ўсё ж аблепленыя калючкамі…

На месцы рэдакцыі я б зрабіў, як той Быкаў, «ход канём» – папрасіў бы ЮНЭСКА ўнесці «Вожык» у спіс культурнай спадчыны чалавецтва. Унясуць, не ўнясуць («Наша Ніва» прасілася аж у 2006 г.), а памысны розгалас будзе. У нашу эру цяжка без піяру…

Праўда, і міжнародная вядомасць не гарантуе поспеху ў Беларусі. У 2013 г. пачаў выходзіць у Мінску невялікі прыватны часопіс фантастыкі «Космопорт», у 2014-м ён атрымаў прэмію як лепшы ў Еўропе (авансам, трэба прызнаць), у 2015-м – спыніў выхад… Мне выпала ісці на «Белпошту» і забіраць грошы за недаатрыманыя па падпісцы нумары.

Першы № «Космопорта» і адзін з апошніх (наклады – 11500 і 2500 экз.).

Чаму слаба веру ў вясёлкавую будучыню Парка высокіх тэхналогій ды ІТ-сферы ўвогуле – таму што для рыўкоў уперад трэба мець схільнасць да нетрывіяльных ідэй, якія гартуюцца якраз дзякуючы фантастыцы… У нас жа рэзідэнты ПВТ і ўсялякія дзяржкамітэты па навуцы прамаргалі з’яўленне адзінага – і не тое каб кепскага – фантастычнага часопіса, дарма што ўвесь 2014 год ён мільгаў у шапіках «Белсаюздруку». «Будучыня? Гэта не для беларускіх элітаў: яна ім не цікавая ні ў якім выглядзе – ні светлая, ні цёмная. Ім бы – “как-раньшэ”», – кпіў Зміцер Дзядзенка з іншай нагоды ў 2015 г.

Падсумуем: жыццю ў большасці з нас наканавана быць не прыўкрасным, а цярпімым. Бадай як у доме цярпімасці… Ну, а музыка ў памяць пра ахвяр Катастрофы прагучыць не толькі ў Белдзяржфілармоніі 21 студзеня, а і ў канцэртнай зале «Верхні горад» 27.01.2018.

 

Квіткі даступныя. За якасць музінструментаў аўтар адказнасці не нясе.

Вольф Рубінчык, г. Мінск

09.01.2018

wrubinchyk[at]gmail.com

Кароткі змест папярэдніх дзесяці серый:

№ 69 (28.12.2017). Супярэчлівыя тэндэнцыі ў беларускай эканоміцы. Колькасны заняпад працоўнай сілы. Выбар біятланісткі Д. Блашко. Нявер’е ў перспектывы “ІТ-краіны”. Суд па “справе рэгнумаўцаў” і нягеглая “экспертыза” А. Івановай. Кваліфікацыя дзеянняў публіцыстаў. Памылка П. Севярынца. Рэакцыя “адзінага палітыка” на заяву Д. Трампа адносна Іерусаліма. Паскуднае рашэнне не пусціць ізраільскіх шахматыстаў на чэмпіянат свету ФІДЭ ў Саўдаўскай Аравіі. Меркаванне А. Кентлера і “штрэйкбрэхерства” вядомых гульцоў. “Хартыя галаўнога мозга” на прыкладзе з Ц. Хатавелі. Юбілеі 2017 і 2018 гг.: М. Дыскін, Ш. Ліберман, Л. Маневіч і інш. Запланаваны канцэрт “Жоўтыя зоркі” ў Белдзяржфілармоніі.

 68 (25.12.2017). Лакальныя перамогі (выпраўленне надпісаў у публічных месцах). Дэградацыя “Народнай волі” і іншых выданняў, якія паддаліся ўціску В. Пракапені. Ацэнка дэкрэта № 8 пра блокчэйн, майнінг і токены. Развагі пра зборку ў Беларусі легкавых аўтамабіляў. Лю Сяабо пра кітайскую вытворчасць. Смяротная кара ў КНР і іншых краінах. “Рэгнумаўскі” працэс у Мінску і вірус істэрычных празмерных рэакцый. Страта былой міністаркай інфармацыі права на любыя кіраўнічыя пасады. Паводзіны А. Мяньковай, злоўленай на допінгу. Уражанні ад Магілёва. “Яўрэйскі” праект В. Сарокі. Новы рэстаран з кашэрнай кухняй у Мінску. Сустрэча С. Ландвер з паслом РБ. Каментарыі на tut.by да рашэння Д. Трампа перанесці пасольства ЗША ў Іерусалім.

№ 67 (18.12.2017). Неразумны выступ “галоўнага” да 100-годдзя ЧК і запіс старшыні КДБ РБ у гасцявой кнізе музея рэпрэсій. Прамова на з’ездзе навукоўцаў, параўнанне з эпізодам кнігі А. Салжаніцына. Зніжэнне колькасці даследчыкаў у Беларусі. Ідыёты яўрэйскага паходжання і глупствы ў газеце “Авив”. Блакаванне “Белорусского партизана”. Меркаванне Л. Фрыдкіна наконт ператварэння РБ у “ІТ-краіну”. Візіты ізраільскіх айцішнікаў у Беларусь. Рэакцыя на зварот, датычны часопіса “Штэрн”, з міністэрстваў інфармацыі і культуры. Развагі чытачоў. Зацягнутасць “справы рэгнумаўцаў”, пралікі ў экспертызах. Заявы В. Карач і сумнеўная статыстыка, прыведзеная ёю. Яўрэі на Першым усебеларускім з’ездзе 1917 г. Юбілеі Р. Бярозкіна і Э. Савікоўскага ў 2018 г., развагі А. Сідарэвіча пра Бярозкіна. Нарыс Ю. Канэ пра мужа.

№ 66 (12.12.2017). Успаміны пра ханукальныя дні 2007 г. Віншаванне з Ханукай ад пасла Ізраіля. Няздатнасць “яўрэйскай абшчыны” Беларусі выконваць ролю моста паміж РБ і Ізраілем. Эрозія сістэмы міжнароднага права ў 2017 г. 150-годдзе кнігі Ш. дэ Кастэра “Легенда пра Уленшпігеля”. Хваласпевы доктара гістарычных навук І. на адрас Цанавы, палеміка з ім. Партрэт выдавецтва “АіВ”. “Год навукі” ў РБ і традыцыйнае недафінансаванне навуковых сфер. Ідэя пра аналаг “Дысернета” для Беларусі. Патрэба ў “драйверы” для краіны; тлумачэнне, чаму ўратаванне навукі падыходзіць больш, чым памяць пра 1937 г. Показка ад skarnik.by. Навіны з музея “Полін”, лекцыя В. Міхедзькі, гастролі Бенькі ў Ізраілі, выхад кнігі П. Севярынца “Беларусалім”.

№ 65 (22.11.2017). Праект “(Не)расстраляная паэзія”. Спрэчкі вакол М. Кульбака. Абранне А. Лукашанца акадэмікам, успаміны пра яго дзейнасць. Пашырэнне беларускай мовы ў шахматнай супольнасці. Смеху вартыя цытаты з А. Лакоткі. Паказ кінастужкі “Зніклая паэзія” і яе шурпатасці. Выхад ідышнай кнігі Ф. Хаймовіча. Удакладненні да ранейшых тэкстаў. Уступленне Беларускай федэрацыі шахмат у маскоўскую АШФ. Згадка пра юбілей маэстра Д. Яноўскага ў 2018 г.

№ 64 (18.09.2017). Развагі пра серыял ды іншыя крыніцы інфармацыі. Моцныя бакі і расчараванні “Дня яўрэйскай культуры”. Пратэсты ў Мінску 8 верасня. Сістэма ручнога кіравання эканомікай. Эксцэсы ў РФ і адносны поспех “апазіцыі” на выбарах у мясцовыя саветы. Цэнзура ў культурным жыцці РБ. Нежаданне інтэлектуалаў бачыць рэальныя праблемы. Істэрыкі на роўным месцы. Палеміка з Г. Каспаравым. Вызваленне ў Азербайджане А. Лапшына па волі І. Аліева (або яго жонкі?). Назначэнне Д. Трампам новай прэс-сакратаркі, аналогія з Беларуссю.

№ 63 (29.08.2017). Прагулка па Мінску з А. Фурсам, недарэчнасці ў перакладзе на рускую мемуараў Г. Рэлеса. Электрамабілі ў Ізраілі. Праблемы ў ізраільскай сярэдняй адукацыі, адставанне Ізраіля ў галіне ўтылізацыі адкідаў. “Сто дзён” новага пасла Ізраіля ў Мінску. Арыентацыя ізраільцаў на існую ўладу, спрэчныя заявы нобелеўскай лаўрэаткі ў Гомелі. Планы стварэння турыстычнага комплекса ў Радуні. Як апёкся прадпрымальнік А. Кныровіч. Маючыя адбыцца гастролі ізраільскага тэатра юнага гледача ў Мінску. Аблудны падыход А. Шульмана да мінуўшчыны. Анонс вечарыны памяці Ю. Таўбіна і выхаду беларускамоўнага зборніка Х. Н. Бяліка. Навіна ад Л. Баршчэўскага пра тое, як беларускія ліцэісты прыбралі яўрэйскія могілкі ў Варшаве. Ідыш на сайце Ружанскага палацавага комплексу. Суд па справе М. Дзядка. Змены ў праўленні “галоўнага яўрэйскага саюза”, праблемы газеты “Авив”. Думкі пра “Дзень яўрэйскай культуры” ў Мінску.

№ 62 (12.08.2017). Юбілей беларускага кнігадруку, шахматны турнір у гонар гэтай даты. Стагоддзе Я. Брыля, урыўкі з яго твораў. Іудаіка ў Польшчы і Францыі, даробак К. Ле Фоль. Сайт belisrael.info як “творчая лабараторыя”. Кніга М. Акуліч пра ідыш. “Яўрэйскія экскурсіі” А. Фурса. Музей Х. Суціна пад Мінскам, працы перакладчыкаў з іўрыта, падрыхтоўка А. Дубініным новага перакладу “Зельманцаў” з ідыша. Расказ пра ізраільска-беларускага рабіна, якому не дае спакою тэма Курапатаў. Моцныя месцы яго лекцый.

№ 61 (23.07.2017). Пераезд у Ізраіль Э. Топаля, планы будаўніцтва ў Іерусаліме новай Нацыянальнай бібліятэкі. Прыватныя праблемы ў Ізраілі, ухіленне ад вайсковай службы, натацыя, прачытаная “ўхілістам” былым паслом Ізраіля ў РБ. Маралізатарства Ю. Зісера і слабыя месцы “Белавія”. Небяспека гульні з этнічнымі стэрэатыпамі. Кароткія ўспаміны пра М. Зверава з нагоды яго сыходу. Смерць Лю Сяабо, развагі пра Кітай і Азербайджан. Спыненне справы супраць М. Філіповіча, канструктыўнае рашэнне кіеўскага суда наконт вул. Шухевіча. Паведамленне Ю. Гарбінскага пра абарону дысертацыі, прысвечанай беларускім яўрэям.

№ 60 (20.06.2017). Юбілей усталявання дыпадносін Беларусі з Ізраілем, віншаванкі “першых асоб”. Спроба аналізу ад М. Стральца. Рост тавараабароту ў параўнанні з пачаткам 1990-х. Ідэалогія і “ценявая” частка ва ўзаемаадносінах. Імкненне лукашэнкаўцаў скарыстаць ізраільцаў. Паразуменне пасольства РБ у Ізраілі з “беларускім зямляцтвам”. Стан “зямляцтва” і ганаровая грамата для яго старшыні. Хлестакоўшчына ад “сонцападобнага”. Казусы з “непадстрыжанай травой” (2007), з Г. Магнезі і А. Лапшыным. Ізраілезнаўства ў Беларусі і беларусістыка ў Ізраілі.

Змест ранейшых серый гл. у №№ 60, 50, 40, 30, 20, 10.

Апублiкавана 09.01.2018  19:58

***

От редактора. В авторской серии КиМ В. Рубинчик высказывает свое личное мнение по различным вопросам, не всегда и во всем совпадающее с редакторским, что вполне нормально. Читателей же прошу писать на его адрес, указанный под каждой публикацией.

Как Марина отсидела 12 суток

«Мы вели Instagram в тетради и мяукали». Минчанка рассказывает, как отсидела 12 суток

Жизнь – это кайф
Марина отсидела 12 суток за то, что присутствовала на несанкционированном «Марше не-тунеядцев» 17 февраля. Приехали за ней 14 марта: машина с ОМОНом ждала недалеко от дома. В 9:30 утра девушку задержали, в 16:00 привезли в суд.
_______________________________________________________________________________________________________
МАРИНА
22 года, активистка анархистского движения

– После приговора суда меня отправили в центр изоляции правонарушителей (ЦИП). А после досмотра отправили в камеру. Камеры рассчитаны на 2-4 человека. В них есть кровати, тумбочки, туалет за перегородкой, стол и две скамейки. Там же висят две камеры и кнопка экстренного вызова. Душ предусмотрен раз в неделю, но лично меня не выводили девять дней. Об этом я говорила адвокату, писала жалобу. Нам объясняли, что не водят в душ, потому что он сломан или затоплен, каждый раз по-разному. То же самое было с прогулками: они предусмотрены каждый день по часу, но меня не выводили 5 суток, а тех, кто сидел в изоляторе временного содержания (ИВС), – десять суток.

Все эти вещи очень сильно давят на психику, особенно сложно их вынести тем, кто попал туда неподготовленным. Я же как активистка понимала, что меня рано или поздно могут забрать, и предполагала, к чему это может привести. Только не ожидала, что все случится 14 марта.

В первый вечер я оказалась вместе со своей знакомой, которую задержали в этот же день. Помимо нас в камере находились еще две женщины. Одна попрошайничала на улице – за это дали 15 суток. Но в самой камере ей не разрешили спать на кровати – просто дали матрац и сказали спать на полу. Вторая сидела за распитие в общественном месте. Такие люди там постоянные клиенты. С ними я толком не успела пообщаться, на следующее утро мне сказали «с вещами на выход».

Меня перевели в другую камеру, там уже сидели три женщины, которые ждали депортации в Российскую Федерацию. Но самое грустное в том, что они находятся в ЦИПе бессрочно. В Россию направлен запрос, но никто не знает, когда придет ответ. Некоторые ждут ответа неделю, кто-то несколько месяцев, а некоторые – годы. Три девушки, с которыми оказалась я, провели там несколько месяцев. Они мне рассказали, что с ними до этого находилась девушка, которая провела в ЦИПе, ожидая депортации, полтора года.

Когда меня перевели в третий раз, я оказалась с Ксюшей Малюковой и Мариной Дубиной, девочками из «Зеленой сети». С ними я была знакома заочно, вместе нам было весело. Меня хотели перевести еще раз, потому  что сказали собрать вещи, но, видимо, не смогли. После 15 марта начали поступать новые люди, и мест уже не хватало. В камерах, рассчитанных на четверых, сидело по 5-6 человек.

«С Ксюшей и Мариной мы вели Instagram в тетради. “Фотографировали” события, которые с нами происходили. А еще “красивую” еду и напитки».

С девочками мы развлекались как могли. Когда нас не выводили на прогулку, мы устраивали мини-бунты: стучали в двери и кричали: «На прогулку!» Из соседних камер знакомые активисты тоже нас поддерживали, и мы кричали все вместе. У нас грозились забрать матрацы или пересадить, как они говорили, «к бомжихам». Так, не стесняясь, они откровенно унижали других людей. Но в итоге нас так и не наказали.

Времени там достаточно, поэтому мы успели написать статью «Как отдыхать на ЦИПе», которую хотели отправить в 34mag. В статье мы расписали, чем заниматься в свободное время, что можно поесть и как развлекаться. Иногда, чтобы не было совсем скучно, мы мяукали в кормушку (отверстие, через которое дают еду). Так мы веселили и поддерживали своих соседей – становилось не так грустно. А еще пели песни и читали стихи. Из соседних камер иногда тоже были слышны песни. После исполнения мы всегда хлопали своим соседям.

Чтобы жизнь там не казалась совсем отрешенной, мы вели Instagram в тетрадке, а каждое утро начинали со слов: «Жизнь – это кайф».

23 марта мы поняли, что все готовятся к новым задержаниям: нам в камеру принесли счет за питание – он составил 10 рублей в день. Хотя наш срок еще не закончился, нам сказали подписать счет – нас собирались переводить в Жодино. По идее мы должны оплатить счет, но подписывать его мы не стали. Потому что считаем, что наше нахождение в ЦИП незаконно.

Среди задержанных были ребята с особенностями питания: веганы и вегетарианцы, поэтому есть они могли не все, что давали. Жили мы практически на передачках. Еду, которой нас кормили, можно было есть только наполовину. В супе иногда попадалась нечищеная картошка, и он был совершенно не соленый. А, например, в рассольнике плавала рыба и брокколи. Было странно и то, что из жидкости нам приносили только чай рано утром. После этого в течение дня – ни воды, ни чая. Пили мы только то, что нам передавали в передачах.

А потом передачи от знакомых, друзей и коллег прекратились – разрешили передавать только родственникам. Начальник ЦИПа объяснил это тем, что мы «не нуждаемся, а они устали передавать по три раза на день передачи от кого не лень». Нам передавали много еды, поэтому мы действительно не нуждались. Даже думали с кем-то поделиться, но это делать запрещено.

С Ксюшей и Мариной мы сидели в Минске, а потом вместе в Жодино. Там камеры были по 4-8 человек, и я познакомилась еще с тремя сокамерниками, которые еще на суде объявили голодовку в честь несправедливого правосудия. Камеры в Жодино уже были подготовлены к нашему приезду: новое постельное белье и посуда, только было жутко холодно. Первую ночь спали в куртках.

Среди тех, с кем я сидела, никогда конфликтов не возникало. Даже наоборот: мы все подружились, старались поддерживать друг друга, помогали. Все делились своими историями, какой-то новой информацией. Нас это только сплачивало.

Я даже заметила, что, если в жизни между людьми конфликт, он мгновенно исчезает в стенах камеры. Возникает большое чувство солидарности, и забываются обиды на личной почве. Для каждого была важна поддержка, в том числе извне. Приятно было получать письма и открытки из разных регионов Беларуси. Жаль только, на протяжении всех суток, что мы находились в Минске, нам не передавали эти письма. Говорили, что нам никто не пишет. А часть писем отдали только 23 марта, перед отъездом в Жодино.

Оригинал

Опубликовано 29.03.2017  17:25

В. Рубинчик. Котлеты & мухи (48)

(Оригинал на белорусском. Русский перевод ниже)

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (48)

Ізноў чалом-шалом! Асобам, каторыя на волі, і тым, хто яшчэ не… Праўда, рыса паміж «воляй» і «няволяй» у нашым гаспадарстве істотна сцертая: шчасны той, хто гэтага не разумее.

Даўно прыкмечана: жыццё нярэдка імітуе літаратуру. Магчыма, тыя, хто чытаў правільныя мастацкія кнігі, уладаюць перавагай, бо здагадваюцца, чым усё скончыцца – а можа, і не… Дзе шмат ведаў, там шмат смутку.

Трывожным свістком для мяне 20 год таму сталася тое, што першы прэзідэнт фактычна паўтарыў словы обер-бандыта з п’есы Бертальта Брэхта «Кар’ера Артура Уі, якой магло не быць». Калі хто не помніць, А. У. там вымаўляе на адрас пажылога ўплывовага канкурэнта (меўся на ўвазе Гіндэнбург): «Мне сорок лет, вам – восемьдесят. Значит, Я с божьей помощью переживу вас». Дарэчы, пастаноўку п’есы – пад крыху іншай назвай, тыпу «Узлёт Артура Уі» – я паглядзеў у тэатры беларускай драматургіі, тады яшчэ сапраўднай «Вольнай сцэны» пад кіраўніцтвам рэжысёра Валера Мазынскага. Праз некалькі тыдняў пасля майго паходу ў тэатр на вул. Крапоткіна Лукашэнка сказаў пра Ельцына: «Я – малады прэзідэнт. Мне – сорак, а яму – восемдзесят». Рыгоравічу тады было 43, Мікалаевічу – 66. Кур’ёзна, што супер-пупер філолаг Ф. нават праз некалькі гадоў не «прасёк фішку», абмежаваўшыся ў сваім фаліянце пра Лукашэнку бяззубай, па сутнасці, заўвагай: «так няўрымслівы нашчадачак прагаворваецца пра тое, што чакае не дачакаецца скону горача любімага татулі».

Свядомы або несвядомы парафраз Брэхта сам па сабе дазваляў зразумець, куды мы коцімся. Прыкладна з таго часу праваахоўная сістэма РБ паскоранымі тэмпамі пачала ператварацца ў леваахоўную, і ейныя ахвяры не раз прыпаміналі творы Франца Кафкі, у прыватнасці, знакаміты «Працэс» (1914-1915). Вось у тэму нешта зусім новенькае… Пра стаўленне ў сучаснай Беларусі да спецыялістаў, пра тое, як выпадае прыніжацца і прасіць дазволу, каб зрабіць што-небудзь карыснае, ёсць іншы твор Ф. К. – «Замак» (1922). Нездарма ж калісьці жартуны спявалі: «Мы рождены, чтоб Кафку сделать былью».

Надоечы перакладаў на беларускую Канстытуцыю вольнага горада Кракава (1815) – дальбог, праз 200 гадоў тутэйшым заканадаўцам/правазнаўцам ёсць чаго павучыцца. Узяць хаця б артыкул ХVІІ: «Усе цывільныя і крымінальныя справы будуць разглядацца публічна. У вядзенні судовых спраў увогуле (асабліва тых, якія належаць найперш да крымінальнага права) будзе прымяняцца інстытут прысяжных, адаптаваны да мясцовых абставін, культуры і характару жыхароў». І «наш адказ Чэмберлену» – адносна свежая (05.12.2016) навіна з беларускіх парламенцкіх палёў: «Як паведаміла кіраўніца парламенцкай камісіі [па заканадаўстве] Наталля Гуйвік, у Беларусі не плануецца ўводзіць суд прысяжных». Дзіва што: не пасаромеўся ж старшыня Вярхоўнага суда РБ у лютым 2017 г. сказаць, што канцэпцыя судова-прававой рэформы, прынятая ў красавіку 1992 г., дзе прапаноўвалася ўвесці інстытуты міравых судоў і прысяжных засядацеляў, была «нежыццёвая», «супраць яе выказваліся юрысты-практыкі».

Канцэпцыю забілі і пахавалі ў 1997 г. – акурат тады, калі Валянцін Сукала быў прызначаны на сваю «хлебную» пасаду (многа цікавага пра гэтага «юрыста-практыка» можна даведацца тут, дарма што не гарантую праўдзівасці ўсіх звестак). Пазней быў чысты папулізм: абяцанка кандыдата ў прэзідэнты гр-на Лукашэнкі А. Р. у 2010 г. «будзе забяспечаны паўнавартасны спаборны судовы працэс, сфармаваны суд прысяжных…» – і прызнанне ў жніўні 2015 г.: «Нават калі я і казаў [пра суд прысяжных], то не казаў, што мы заўтра вырашым гэтую праблему». Гаспадар свайго слова – сам даў, сам забраў. Гэта ж ясна, што, раз узяўся, павінен быў вырашыць да чарговых сваіх «перавыбараў» (кастрычнік 2015 г.)…

Кафка, Лаа Шэ – колькі заўгодна, а параўнанне сучаснай Беларусі з экранізацыяй Оруэла мне неяк не даспадобы, «не каціць» яно. Чамусьці ў масавай свядомасці павялося: раз бамбізы з дубінкамі і аўтазакамі – значыць, Джордж Оруэл. Між тым вялікі брытанец маляваў раздушанае, цалкам падкантрольнае грамадства, дзе бунтаваць асмельваюцца адзінкі. У нас жа не так, і так не будзе – рот усім нязгодным заткнуць ніколі не ўдавалася, на вуліцы выходзяць тысячы. Я б сказаў, адбываецца вялацякучая (адрозна ад незабыўнай казкі Яўгена Шварца) барацьба калектыўнага Ланцэлота з калектыўным жа Драконам. Так, у сакавіку 2017 года «лепшыя людзі горада» прыбеглі прасіць Ланцэлота, каб ён «сышоў прэч». «Асабісты сакратар пана дракона» па меры неабходнасці выпускае камюніке, якія потым выдаляюцца… Усё, як паложана ў казцы. Нават жывёлы адыгрываюць сваю ролю ў гэтай фантасмагорыі. У Шварца кот – першая істота, якую Ланцэлот бачыць у горадзе, і яна моцна памагае рыцару. Можа быць, гэтым тлумачыцца знікненне коціка з кватэры Дашкевічаў падчас ператрусу напярэдадні 25 сакавіка? 🙂 Усё прагрэсіўнае чалавецтва хвалявалася за Леапольда, які вярнуўся да гаспадароў 26-га…

Чаму барацьба млявая? Мо таму, што абодва бакі харчуюцца бульбай, а там крухмал, які зніжае агрэсіўнасць. Праўда, гэта не зашкодзіла «праваахоўнікам» пад сцягам барацьбы з тэрарызмам цягам гэтага месяца прэвентыўна затрымаць дзясяткі актывістаў (палітолагу Алесю Лагвінцу, выхадцу з ЕГУ і руху «За свабоду», 23.03.2017 зламалі нос і збілі так, што нават рахманая Алена Анісім абурылася), а 25-26 сакавіка «ўпакаваць» сотні пратэстоўцаў.

Перад чарговым раўндам барацьбы – і нават пасля аднаўлення маштабных рэпрэсій – нейкія людзі з АБСЕ вялі актыўны дыялог з беларускімі чыноўнікамі, адзначалі «збліжэнне пазіцый». Асабліва зачапілі фразачкі італьянца, дэпутаціка Еўрапарламента Андрэа Р.: «Мы, вядома ж, адзначылі нашу пільную ўвагу адносна гэтых затрыманняў, тым больш напярэдадні заўтрашняй дэманстрацыі. Нам сказалі, што затрыманні зьяўляюцца чыста адміністрацыйнымі і цалкам адпавядаюць дзейнаму заканадаўству». Асоба кшталту былога пасла Ізраіля – «нам сказалі», мы рэтранслюем, а хто не схаваўся, сам вінаваты. 27 сакавіка для прыліку прапанаваў уладам «заставацца засяроджанымі на дыялогу… і неадкладна вызваліць усіх, хто быў затрыманы ў сувязі з дэманстрацыямі з нагоды Дня Волі 25 сакавіка». Няма даверу да гэтага слізкага спецдакладчыка, у свой час пакаранага ў Італіі за нейкае махлярства. «Еўропа» ведала, каго нам «сватаць», пачынаючы з канца 2000-х гадоў…

Мала хто цяпер у «дэмакратычным лагеры» cпадзяецца на рэальную помач з боку Захаду – усё ж на дварэ 2017 год, а не 1997-ы. Жыццё паказвае, што рэзалюцыі і справы ў пераважнай большасці заходніх палітыкаў дужа разыходзяцца (версію, чаму так адбываецца ў дачыненні да Беларусі, чытайце тут). A наш пільны аўтар Анатоль Сідарэвіч заўважыў, што «на вуліцах беларускай сталіцы з’явіліся аўтаматчыкі. Яны ўзброеныя нямецкімі аўтаматамі МР5. Нямецкімі аўтаматамі жыхарам нашай сталіцы не пагражалі вось ужо 72 гады – ад таго часу, як Менск пакінулі апошнія нацысцкія акупанты… Падзякуем Нямеччыне за чарговы клопат пра Ordnung у Беларусі?»

Патруль са «шмайсерамі», Мінск, 24.03.2017

Да Ізраіля некаторыя ставяцца лепей – прынамсі ставіліся да нядаўняга часу… Як пісала Маргарыта Акуліч у фэйсбуку (13.03.2017): «Ізраіль беларусы лічаць дэмакратычнай краінай. Калі ўжо ў Ізраілі няма [нармальных палітыкаў], то на каго спадзявацца?» Гэтак яна адрэагавала на чарговы візіт у Беларусь Софы Ландвер – міністаркі абсорбцыі, сустаршыні ізраільска-беларускага камітэта па эканамічным і гандлёвым супрацоўніцтве. Софа ў сябе расказала, напрыклад: «У час змястоўнай сустрэчы з міністрам Макеем я вынесла на парадак дня шэраг пытанняў. Перш за ўсё, пытанне пра выплату пенсій беларускім бокам сваім былым грамадзянам, якія жывуць у Ізраілі. Кіраўнік МЗС Макей адзначыў, што Беларусь гатовая аднавіць кансультацыі з ізраільскім бокам неадкладна, бо ў краіне назіраюцца прыкметы эканамічнай стабільнасці… Што ж, з’явілася надзея!».

Пра Софу ўсё даўно вядома – не тое што з яе мінулага візіту ў чэрвені 2016 г., а нават з ранейшых гадоў. Калі дыпламаваныя лагапеды і масавікі-зацейнікі займаюцца эканамічным супрацоўніцтвам, то потым і выходзіць, што «за студзень-лістапад 2016 года беларуска-ізраільскі тавараабарот склаў 83 мільёны долараў, знізіўшыся ў параўнанні з такім жа перыядам 2015 года на 30,8%».

Крытыкі гора-міністаркі апублікавалі з’едлівы артыкул на «Беларускай праўдзе», а ў фэйсбуку дабіліся таго, што С. Л. прыбрала свой «вясёлкавы» пост пра «надзею» і «прыкметы эканамічнай стабільнасці» – невялікая, але перамога. Насамрэч ВУП Беларусі за студзень-люты 2017 г., паводле афіцыйных звестак, скараціўся на 1% у параўнанні з аналагічным перыядам 2016 г. Сярэдні заробак у лютым знізіўся і склаў 716,5 рублёў, што менш за 400 USD (трэба дадаць, што безліч работнікаў нават у Мінску толькі марыць пра такі заробак). К 13 сакавіка «сілавікі» пачалі ўжо хапаць актывістаў – карацей, горшы час для паездкі ў Беларусь і размоў пра пенсіі цяжка было прыдумаць.

Іерусалім, Кнэсет. Галоўны рабін пасылае С. Ландвер у «сінявокую» (насамрэч не).

Затое! Беларусы збіраюць тысячы долараў на дапамогу арыштаваным. Няма сумневаў, што пратэсты прадоўжацца. Чаго б мне хацелася на наступны Дзень Волі, калі раптам ён будзе праходзіць прыкладна ў гэткіх жа ўмовах, як у 2017-м – каб шаноўныя арганізатары мелі запасны план. Неабавязкова гуртом крочыць на галоўны праспект, дзе збольшага адміністрацыйныя будынкі; гэта зручна для журналістаў, але таксама і для ўладаў. 25.03.2017 апошнія падрыхтаваліся загадзя, нагналі «касманаўтаў»-амапаўцаў, рассеклі натоўп. Чаму б не «парваць шаблон», не сабрацца адносна невялікімі (150–200) групамі ў мікрараёнах тыпу Серабранкі, Уручча, Грушаўкі, Малінаўкі? Пакуль «сілы непрыяцеля» будуць засяроджаны ў цэнтры горада, ёсць сэнс арганізаваць шэсці пад нацыянальнымі колерамі ў «спальных раёнах», не просячы ні ў кога дазволу. Так свята закране больш абывацеляў, а нехта, бадай, і далучыцца да калон.

Безумоўна, падрыхтоўка такіх міні-шэсцяў вымагае пэўнай канспірацыі, і тут вопыт яўрэяў мог бы прыгадзіцца. Гірш Смоляр у кнізе «Менскае гета» пісаў пра 1941 г.: «Маёй галоўнай задачай было выбудаваць агульную структуру арганізацыі, асноўным ядром якой была б ячэйка, кожная – з дзесяці чалавек; на чале “дзясятак” мусілі стаяць надзейныя людзі, здольныя самастойна прымаць рашэнні ў крытычных сітуацыях».

Тое, што я бачыў на «Маршы недармаедаў» 15.03.2017, пакінула змяшаныя ўражанні. Людзей ішло даволі шмат – 2 тысячы, а мо і болей – аднак згуртаванасці яўна бракавала. Кожны крочыў, як хацеў, нёс, што хацеў, і крычаў, што жадаў. Свабода свабодай, але… Я выставіў наперад плакацік з надпісам супраць пастановы міністэрства культуры ад 30.01.2017 (неўключэнне Саюза беларускіх пісьменнікаў у спіс творчых суполак), амаль ніякай рэакцыі ад суседзяў не паступіла. Правяраць, вядома, не стану, але дапускаю, што, напрыклад, лозунг па матывах выказванняў «украінскай Жанны д’Арк» Надзі С. «Не жыдам ва ўрадзе!» таксама пакінуў бы натоўп абыякавым. Карацей, атамізаванасць пратэстоўцаў можа згуляць з імі кепскі жарт.

Прагнозы? Калі далей усё пойдзе па Шварцу, то Дракона мае змяніць Бургамістр… Добра гэта ці так сабе, вырашайце самі.

PS. Дзень Волі, у які 99 гадоў таму была прынятая Трэцяя Устаўная грамата БНР, сёлета адзначалі і ў Ізраілі – сціпла, але не без пафасу, з бел-чырвона-белым сцягам на ашдодскім помніку Янку Купалу, з чытаннем вершаў па-беларуску і на іўрыце.

Вольф Рубінчык, г. Мінск 

27.03.2017

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 27.03.2017  21:36

Некаторыя водгукi з фэйсбуку:

Людмила Мирзаянова 28.03  8:57
Власть делала все, “чтоб Кафку сделать былью”». Но пришли иные времена!!!!
Алена Ждановiч 28.03.  8:59
У краіне назіраюцца прыкметы эканамічнай стабільнасьці, ну як жа ж, вунь колькі базавых нагрэблі за апошнія дні…Штрафы, падаткі на дармаедаў вось і ўся стабільнасць беларускай эканомікі)

***

Опять привет-шалом! Тем, которые на свободе, и тем, кто еще (уже) не… Правда, черта между «волей» и «неволей» в царстве-государстве существенно стерта: блажен, кто этого не понимает.

Давно подмечено: жизнь нередко имитирует литературу. Возможно, те, кто читал правильные художественные книги, владеют преимуществом, поскольку догадываются, чем всё закончится – а может, и нет… Где много знаний, там много печали.

Тревожным свистком для меня 20 лет назад стало то, что первый президент фактически повторил слова обер-бандита из пьесы Бертольта Брехта «Карьера Артуро Уи, которой могло не быть». Если кто не помнит, А. У. там произносит в адрес пожилого влиятельного конкурента (имелся в виду Гинденбург): «Мне сорок лет, вам восемьдесят. Значит, Я с Божьей помощью переживу вас». Кстати, постановку пьесы – под немного другим названием, типа «Взлет Артура Уи» – я посмотрел в театре белорусской драматургии, тогда еще на настоящей «Вольнай сцэне» под руководством режиссера Валерия Мазынского. Через несколько недель после моего похода в театр на ул. Кропоткина Лукашенко сказал о Ельцине: «Я молодой президент. Мне сорок, а ему восемьдесят». Григорьевичу тогда было 43, Николаевичу – 66. Курьезно, что супер-пупер филолог Ф. даже через несколько лет не «просек фишку», ограничившись в своем фолианте о Лукашенко беззубым, по сути, замечанием: «так рьяный наследничек проговаривается о том, что  ждет не дождется конца горячо любимого папаши».

Сознательный или бессознательный парафраз Брехта сам по себе давал понять, куда мы катимся. Примерно с того времени правоохранительная система РБ ускоренными темпами начала превращаться в левоохранительную, и ее жертвы не раз припоминали произведения Франца Кафки, в частности, знаменитый «Процесс» (1914-1915). Вот в тему что-то совсем новенькое… Об отношении в современной Беларуси к специалистам, о том, как приходится унижаться и просить разрешения, чтобы сделать что-нибудь полезное, есть другое произведение Ф. К. – «Замок» (1922). Не зря же когда-то шутники голосили: «Мы рождены, чтоб Кафку сделать былью».

На днях переводил на белорусский Конституцию вольного города Кракова (1815) – ей-богу, через 200 лет здешним законодателям/правоведам есть чему поучиться. Взять хотя бы статью XVII: «Все гражданские и уголовные дела будут рассматриваться публично. В ведении судебных дел вообще (особенно тех, которые принадлежат прежде всего к уголовному праву) будет применяться институт присяжных, адаптированный к местным обстоятельствам, культуре и характеру жителей». И «наш ответ Чемберлену» – относительно свежая (05.12.2016) новость с белорусских парламентских полей: «Как сообщила глава парламентской комиссии [по законодательству] Наталья Гуйвик, в Беларуси не планируется вводить суд присяжных». Еще бы: не постеснялся же председатель Верховного суда РБ в феврале 2017 г. сказать, что концепция судебно-правовой реформы, принятая в апреле 1992 года, где предлагалось ввести институты мировых судов и присяжных заседателей, была «безжизненной», против нее-де высказывались «юристы-практики».

Концепцию убили и похоронили в 1997 г. – как раз тогда, когда Валентин Сукало был назначен на свою «хлебную» должность (много интересного об этом «юристе-практике» можно узнать здесь, хотя не гарантирую истинности всех сведений). Позже был чистый популизм: «абяцанка» кандидата в президенты гр-на Лукашенко А.Г. в 2010 г. «будет обеспечен полноценный состязательный судебный процесс, сформирован суд присяжных...» – и признание в августе 2015 г .: «если даже я и говорил [о суде присяжных], то не говорил, что мы завтра решим эту проблему». Хозяин своего слова – сам дал, сам забрал. Ясно же, что, раз взялся, должен был решить до очередных своих «перевыборов» (октябрь 2015 г.)…

Кафка, Лао Шэ – сколько угодно, а сравнение современной Беларуси с экранизацией Оруэлла мне как-то не по душе, «не катит» оно. Почему-то в массовом сознании повелось: раз громилы с дубинками и автозаками – значит, Джордж Оруэлл. Между тем великий британец рисовал раздавленное, полностью подконтрольное общество, где бунтовать осмеливаются единицы. У нас же не так, и так не будет – рот всем несогласным заткнуть никогда не удавалось, на улицы выходят тысячи. Я бы сказал, происходит вялотекущая (в отличие от незабываемой сказки Евгения Шварца) борьба коллективного Ланцелота с коллективным Драконом. Так, в марте 2017 года «лучшие люди города» прибежали просить Ланцелота, чтобы он «убирался прочь». «Личный секретарь господина дракона» по мере необходимости выпускает коммюнике, которые потом удаляются… Все, как положено в сказке. Даже животные играют свою роль в этой фантасмагории. У Шварца кот – первое живое существо, которое Ланцелот видит в городе, и оно сильно помогает рыцарю. Может быть, этим объясняется исчезновение кота из квартиры Дашкевичей во время обыска накануне 25 марта? 🙂 Все прогрессивное человечество волновалась за Леопольда, который вернулся к хозяевам 26-го…

Почему борьба вялая? Может, потому, что обе стороны питаются картофелем, а там крахмал, который снижает агрессивность. Правда, это не помешало «правоохранителям» под флагом борьбы с терроризмом в течение этого месяца превентивно задержать десятки активистов (политологу Алесю Логвинцу, выходцу из ЕГУ и движения «За свободу», 23.03.2017 сломали нос и избили так, что даже кроткая депутесса Елена Анисим возмутилась), а 25-26 марта «упаковать» сотни протестующих.

Перед очередным раундом борьбы – и даже после возобновления масштабных репрессий – какие-то люди из ОБСЕ вели активный диалог с белорусскими чиновниками, отмечали «сближение позиций». Особенно зацепили фразочки итальянца, депутатика Европарламента Андреа Р.: «Мы, конечно же, обратили пристальное внимание на эти задержания, тем более накануне завтрашней демонстрации. Нам сказали, что задержания являются чисто административными и полностью соответствуют действующему законодательству». Тип вроде бывшего посла Израиля – «нам сказали», мы ретранслируем, а кто не спрятался, сам виноват. 27 марта, дабы соблюсти приличия, Р. предложил властям «оставаться сосредоточенными на диалоге… и немедленно освободить всех, кто был задержан в связи с демонстрациями по случаю Дня Воли 25 марта». Нет доверия к этому скользкому спецдокладчику, в свое время наказанному в Италии за какое-то мошенничество. «Европа» знала, кого нам «сватать», начиная с конца 2000-х годов…

Мало кто сейчас в «демократическом лагере» надеется на реальную помощь от Запада – все же на дворе 2017 год, а не 1997-й. Жизнь показывает, что резолюции и дела у подавляющего большинства западных политиков очень расходятся (версию, почему так происходит в отношении Беларуси, читайте здесь). A наш бдительный автор Анатоль Сидоревич заметил, что «на улицах белорусской столицы появились автоматчики. Они вооружены немецкими автоматами МР5. Немецкими автоматами жителям нашей столицы не грозили вот уже 72 года с того времени, как Минск покинули последние нацистские оккупанты… Поблагодарим Германию за очередную заботу об Ordnung в Беларуси?»

Патруль со «шмайсерами», Минск, 24.03.2017

К Израилю некоторые относятся лучше – по крайней мере относились до недавнего времени … Как писала Маргарита Акулич в фейсбуке (13.03.2017): «Израиль белорусы считают демократической страной. Если уж в Израиле нет [нормальных политиков], то на кого надеяться?». Так она отреагировала на очередной визит в Беларусь Софы Ландвер – министра абсорбции, сопредседателя израильско-белорусского комитета по экономическому и торговому сотрудничеству. Софа у себя рассказала, например: «В ходе содержательной встречи с министром Макеем я поставила на повестку дня ряд вопросов. И, прежде всего, вопрос о выплате пенсий белорусской стороной своим бывшим гражданам, которые проживают в Израиле. Глава МИД Макей отметил, что Белоруссия готова возобновить консультации с израильской стороной немедленно, поскольку в стране намечаются признаки экономической стабильности… Что ж, появилась надежда!».

О Софе все давно известно – не то что с ее прошлого визита в июне 2016 года, а даже с прежних лет. Когда дипломированные логопеды и массовики-затейники занимаются экономическим сотрудничеством, то потом и выходит, что «за январь-ноябрь 2016 года белорусско-израильский товарооборот составил 83 млн долларов, снизившись по сравнению с таким же периодом 2015 года на 30,8%».

Критики горе-министра опубликовали едкую статью в «Беларускай праўдзе», а в фейсбуке добились того, что С. Л. убрала свой «радужный» пост о «надежде» и «признаках экономической стабильности» – небольшая, но победа. На самом деле ВВП Беларуси за январь-февраль 2017 г., по официальным данным, сократился на 1% по сравнению с аналогичным периодом 2016 г. Средний заработок в феврале снизился и составил 716,5 руб., что меньше 400 USD (нужно добавить, что множество работников даже в Минске только мечтают о таком заработке). К 13 марта «силовики» начали хватать активистов – короче, худшее время для поездки в Беларусь и разговоров о пенсиях трудно было придумать.

Иерусалим, Кнессет. Главный раввин посылает С. Ландвер… в «синеокую» (на самом деле нет).

Зато! Белорусы собирают тысячи долларов на помощь арестованным. Нет сомнений, что протесты продолжатся. Чего бы мне хотелось на следующий День Воли, если вдруг он будет проходить примерно в таких же условиях, как в 2017-м – чтобы почтенные организаторы имели запасной план. Необязательно всей массой шагать на главный проспект, где преимущественно административные здания; это удобно для журналистов, но также и для властей. 25.03.2017 последние подготовились заранее, нагнали «космонавтов»-омоновцев, рассекли толпу. Почему бы не «порвать шаблон», не собраться относительно небольшими (150-200) группами в микрорайонах типа Серебрянки, Уручье, Грушевки, Малиновки? Пока «силы неприятеля» будут сосредоточены в центре города, есть смысл организовать шествия под национальными цветами в «спальных районах», не прося ни у кого разрешения. Так праздник затронет большее число обывателей, а кто-то, пожалуй, и присоединится к колоннам.

Безусловно, подготовка таких мини-шествий требует определенной конспирации, и здесь опыт евреев мог бы пригодиться. Гирш Смоляр в книге «Минское гетто» писал о 1941 г.: «Моей главной задачей было выстроить общую структуру организации, основным ядром которой была бы ячейка, каждая из десяти человек; во главе “десяток” должны были стоять надежные люди, способные самостоятельно принимать решения в критических ситуациях».

То, что я видел на «Марше недармоедов» 15.03.2017, оставило смешанные впечатления. Людей шло довольно много – 2 тысячи, а может, и больше – однако сплоченности явно не хватало. Каждый шел, как хотел, нес, что хотел, и кричал, что хотел. Свобода свободой, но… Я выставил вперед плакатик с надписью против постановления министерства культуры от 30.01.2017 (невключение Союза белорусских писателей в список творческих организаций), почти никакой реакции от соседей не поступило. Проверять, конечно, не стану, но допускаю, что, например, лозунг по мотивам высказываний «украинской Жанны д’Арк» Нади С. «Не жыдам ва ўрадзе!» также оставил бы толпу равнодушной. Короче, атомизированность протестующих может сыграть с ними злую шутку.

Прогнозы? Если дальше всё пойдет по Шварцу, то Дракона может сменить Бургомистр… Хорошо это или так себе, решайте сами.

P.S. День Воли, в который 99 лет назад была принята Третья Уставная грамота БНР, в этом году отмечали и в Израиле – скромно, но не без пафоса, с бело-красно-белым флагом на ашдодском памятнике Янке Купале, с чтением стихов на белорусском и на иврите.

Вольф Рубинчик, г. Минск,

27.03.2017

wrubinchyk[at]gmail.com

Русский перевод добавлен 28.03.2017  12:02

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (42)

Усім шалому з алэйхемам! Зласлівасць ды ідыятызм крочаць па Расіі, даючы метастазы ў заканадаўчых органах. Не паспеў сціхнуць скандал з Пятром Т., як вылез яшчэ адзін «прыгажун», дэпутат Віталь М. (у 1990-х памочнік разважлівай даследчыцы-палітыкіні Галіны Старавойтавай, якая заўжды агітавала за мірнае вырашэнне міжэтнічных канфліктаў; на жаль, сваё атачэнне пераканаць не здолела). М. выказаўся ў тым сэнсе, што актывісты (для ілюстрацыі выбраў акурат яўрэяў Барыса Вішнеўскага і Максіма Рэзніка), якія выступаюць супраць перадачы Ісакіеўскага сабора праваслаўнай царкве, – нашчадкі тых, хто варыў у катлах і аддаваў на ежу звярам першых хрысціян, etc. Потым, як і Т., прынёс прабачэнне, ухілістае і непераканаўчае.

У 2004 г., паназіраўшы за тым, як разгортваўся суд па справе «Обозревателя» (раённы суддзя пастанавіў, што гэтая мінская газета не абразіла дэпутата Валерыя Фралова, беспадстаўна запісаўшы яго ў антысеміты; здаецца, Фралоў, цяпер ужо нябожчык, не аспрэчыў рашэнне ў вышэйшых інстанцыях), я пакпіў у артыкуле для амерыканскага выдання: маўляў, быць антысемітам у Беларусі не ганебна. І меў падставы: на пачатку 2000-х нямала такога дабра, як Віталь М., сядзела сярод «лепшых людзей краіны». Найчасцей выступаў Сяргей К. з палаты прадстаўнікоў, чаго вартыя яго словы 2002 г.: «у нас славянская страна, а не еврейская и жидомасонская. Америка полностью сионо-фашистское государство, теперь это надо сделать с Беларусью?.. Поэтому плевал я на все эти синагоги…».

Аднак трэба прызнаць, што шчырых юдафобаў хітруны з адміністрацыі прэзідэнта паступова павыціскалі з першых пазіцый, пазамянялі на «пластылін», людзей, гатовых сябраваць хоць з Ізраілем, хоць з Іранам, хоць з Суданам, абы грошы капалі. У Расіі ж, выглядае, тэндэнцыя процілеглая… Напэўна, у ліпені 2016 г. пераацаніў я памяркоўнасць расійцаў, калі пісаў пра «нястрашную Маскву». У 2017 г. нешта мнагавата сярод іх прыхільнікаў Сталіна, Івана Жахлівага, увогуле такіх, што кладуцца ў характарыстыку Леаніда Філатава з казкі пра Фядота-стральца: «Может, он и безопасный, но пущай за ним следят!». Калі верыць Аляксею Навальнаму – а ў гэтым выпадку яму няма прычын не верыць – то і хлуслівая лалітыка на ўсходзе квітнее.

Расійцам расійскае, а мне тут дагэтуль брыдка ад паводзін калісьці рэспектабельнай «Нашай Нівы» на фоне міжнароднага кніжнага кірмашу. Газетчыкі ўбачылі кнігі са «страшнымі» назвамі («Шырока прадстаўленыя кнігі ўжо нябожчыка Алеся Бузіны – «Вурдалак Тарас Шаўчэнка», «Саюз плуга і трызуба: як прыдумалі Украіну». Назвы гавораць самі за сябе»), прычапілі ім цэтлік «антыўкраінская літаратура», паскардзіліся… Гледзячы па ўсім, на наступны дзень, 09.02.2017, арганізатары кірмашу націснулі на прадаўцоў, каб тыя знялі «кніжкі сумнеўнага зместу», бо, маўляў, «у Беларусі ёсць спіс экстрэмісцкай літаратуры, забароненай» (якім бокам ён, напрыклад, да твораў Бузіны?) Аўтары «НН» яшчэ і пахваліліся, што пасля іх публікацыі кнігі прыбралі са стэндаў.

   

«Экстрэмісцкія» кнігі А. Бузіны (19692015). Забойцы аўтара дагэтуль не знойдзены.

У заметцы для ўкраінскага сайта я «па гарачых слядах» адзначыў, што ў Беларусі прыярытэт усё ж павінна мець Канстытуцыя, дзе ў арт. 33 сказана ясна: «Кожнаму гарантуецца свабода поглядаў, перакананняў і іх свабоднае выказванне. Ніхто не можа быць прымушаны да выказвання сваіх перакананняў або адмовы ад іх. Манапалізацыя сродкаў масавай інфармацыі дзяржавай, грамадскімі аб’яднаннямі або асобнымі грамадзянамі, а таксама цэнзура не дапускаюцца». Абзываць тое, што не падабаецца, «антылітаратурай», цешыцца з пазасудовай забароны – прамы шлях у 1937-ы, або, прынамсі, у 1958-ы, калі Пастарнака не чыталі, але асуджалі. Трэба сказаць, што ў апошнія дні выставы здаровыя глузды, здаецца, перамаглі, творы Бузіны вольна прадаваліся… Праўда, 12.02.2017 я не знайшоў яго кніг на «Белэкспа»; не падказала, дзе іх знайсці, і Іна Ч., намесніца гендырэктара фірмы-арганізатаркі, якая ўзяла 3 р. 50 к. за зборнік показак ад Крыжаноўскага.

Зразумела, «НН», дзе адны адчуваюць сябе на інфармацыйнай вайне, а другія імі маніпулююць, не змяніла сваёй пазіцыі, і ўжо праз дзень зноў стала ў позу «грамадскага абвінаваўцы»: «Антыбеларускім аўтарам “Рэгнума” выстаўлена мякчэйшае абвінавачанне». Нагадаю, Алімкін, Паўлавец, Шыптэнка сядзяць за свае публікацыі трэці месяц; суда, які прызнаў бы іх вінаватымі ў распальванні і г. д., не было. Некаторыя альтэрнатыўна адораныя «патрыёты» самасцвярджаліся за кошт вязняў у снежні 2016 г.; відаць, і ў лютым 2017 г. няма спакою ***банутым. Сітуацыя ўскладняецца тым, што амаль ніхто не ведае, якія менавіта публікацыі ставяцца ў віну кожнаму з падазраваных, але, напрыклад, артыкул эканаміста Сяргея Шыптэнкі ад 02.11.2016 змяшчаў тэзісы, у якіх нямала слушнага (перакладу з рускай):

Цягам 25 год незалежнасці ў Беларусі папросту праядалі савецкую спадчыну, пачынаючы з прамысловасці і сельскай гаспадаркі, канчаючы медыцынай і адукацыяй. Сёння настаў момант, калі ўжо немагчыма схаваць фатальнае адрахленне беларускай прамысловасці… Вядомыя ва ўсіх краінах былога СССР маркі тэлевізараў, грузавых аўтамабіляў, матацыклаў, веласіпедаў і іншых вырабаў, якія, здавалася б, лёгка можна было ператварыць у абноўленыя брэнды запатрабаваных сучасных тавараў, бясслаўна зыходзяць у мінулае.

Я не адвакат грамадзяніна Шыптэнкі, дый далёка не з усімі яго выказваннямі згодны (не думаю, што варта паглыбляць саюз з Расіяй дзеля «ўз’яднання штучна падзеленага народа» – хутчэй патрэбен хаўрус Беларусі з Літвой і Украінай), але адчуў у аналітыка боль за беларускую прамысловасць, за краіну ўвогуле… Дакажыце, што гэтага ў яго тэксце няма, «незалежнікі», ахвочыя да бюджэтных датацый.

Катэгарычна сцвярджаць, што А., П. і Ш. ні ў чым не вінаватыя, я на сёння не маю права, аднак вельмі верагодна, што іх справа высмактана з пальца. А што, калі «рэгнумаўцаў» апраўдаюць па ўсіх пунктах, і нехта з іх у сваю чаргу падасць у суд на зласціўцаў, якія віртуальна «білі нагамі» ляжачых вязняў? Так, «антыбеларускі аўтар» – дэ-юрэ, можа, і не абраза, але замах на дзелавую рэпутацыю, кажу як былы выкладчык курсу «Асновы права».

Перастаў пісаць у «Нашу Ніву» ў 2007 г., але яшчэ гадоў сем таму ў вольны час падказваў, як пазбегнуць непрыемнасцей. Пару разоў рэдакцыя прыслухоўвалася і мяняла зусім ужо скандальныя загалоўкі, за якія яе элементарна маглі прыцягнуць да адказнасці (у адным выпадку – БРСМ, у другім – не-помню-хто). Больш раіць гэтым людзям нічога не стану; хочацца камусьці быць «вершнікамі без галавы» – на здароўе.

Праблема яшчэ ў тым, што адна з канстант беларускага жыцця – мазахізм, які ў побыце выражаецца формуламі «чым горш, тым лепш», «мышы плакалі, калоліся, але працягвалі жэрці кактус». Хто слухаў гурт «Аліса», успомніць і трапнае: «Моё поколение чувствует боль, но снова ставит себя под плеть». Ад спаткання Сярэдзіча з Лукашэнкам, згаданага ў мінулай серыі, акурат мазахізмам і патыхае; не кажу нават пра асобныя ўчынкі нобелеўскай лаўрэаткі. З апошніх забаўных казусаў – абяцанка зноў запрасіць у свой інтэлектуальны клуб «філосафа» М., які ў снежні і студзені дэманстратыўна сыходзіў.

Пашыранасць з’явы і яе аднаўляльнасць, напэўна, звязана з наяўнасцю ў сем’ях мноства «хатніх тыранаў», асабліва п’яніц, і сузалежных ад іх партнёраў. Мяркую, аналагічная песня ў Расіі (дзе, кажуць, зроблены рашучыя захады па легалізацыі сямейнага гвалту), і нездарма ж Алесь Бузіна пісаў, што «Расія – гэта краіна садамазахізму». Калі заглыбіцца ў этымалогію, то граф Захер-Мазох – ён родам з Усходняй Еўропы, са Львова… Ды мне бліжэй тое, што адбываецца ў краіне Тутэйшыі.

Лішне казаць, што ахвяра мазахізму, якая імкнецца вылезці з яго цянётаў, часцяком кідаецца ў садызм. Ці не тут крыніца паводзін хлопца з сякерай і бензапілой, якога вось-вось асудзяць у Мінску? Паводле маіх суб’ектыўных уражанняў, нармальныя чалавечыя адносіны, пабудаваныя на эмпатыі, даверы, узаемапавазе, сустракаюцца ўсё радзей. Гэта, дарэчы, адна з прычын, чаму ў мяне знікла ахвота займацца грамадскай дзейнасцю: інтарэсанты ў Беларусі або займаліся самапрыніжэннем («разжуй нам усё і вядзі, а мы мала што разумеем»), або імкнуліся падпарадкаваць і прынізіць («прыйдзі-папрацуй, а навошта – не твая справа»).

Не бяруся казаць, што ўсе ўдзельніцы скандальнага чэмпіянату свету сярод жанчын у Іране (пачаўся 10.02.2017) паехалі туды праз мазахісцкія схільнасці – заўсёды хапала і цалкам цынічных дам, якім абы грошы – аднак доля віктымнасці ў тых, хто згадзіўся гуляць у шахматы ў хіджабах, безумоўна, прысутнічае. Наколькі ведаю, толькі амерыканка Назі Паікідзэ і ўкраінка Марыя Музычук (экс-чэмпіёнка свету) рашуча адмовіліся выступаць у хустах мусульманскага стылю, а дзясяткі шахматыстак з усіх кантынентаў плюс суддзя з Беларусі паддаліся на прынаду. Калі б гэта было таварыскае спаборніцтва – справа іншая, асабістая, а тут жа афіцыйны чэмпіянат пад эгідай сусветнай федэрацыі, якая быццам бы «адпрэчвае дыскрымінацыю па нацыянальных, палітычных, расавых, сацыяльных або рэлігійных прычынах»… 17 тыс. подпісаў пад пратэстам не змусілі ФІДЭ адмовіцца ад ганебнай імпрэзы.

М. Музычук (злева) і чэмпіёнка ЗША Н. Паікідзэ-Барнс.

У шахматы даўно вырашыў гуляць толькі як аматар, і сёлета яшчэ раз пераканаўся ў слушнасці свайго шляху: сёння прымушаюць жанчын закрываць валасы ў турнірнай зале (не ў мячэці!), заўтра прапануюць мужчынам замацаваць у носе кальцо, бо ў якой-небудзь афрыканскай краіне так прынята… Нават таталітарны Савецкі Саюз у 1930-х гадах, ладзячы міжнародныя турніры за свае грошы, не патрабаваў ад замежнікаў, каб яны надзявалі ў час гульні будзёнаўкі або махалі сцяжкамі з сярпом і молатам.

* * *

Апошнія два месяцы ў адміністрацыі Лукашэнкі спрэс перастаноўкі: замянілі медыка Косінца на інжынерку-вадаправодчыцу Качанаву, першым яе намеснікам паставілі Рыжанкова-малодшага, каторы ў канцы 1990-х служыў у пасольстве Беларусі ў Ізраілі, аднак мала чым запомніўся, зволілі намесніка Бузоўскага («мудры эксперт» Раман Я. за пару дзён да звальнення Б. прадказваў рост палітычнай вагі «маладога ідэолага рэжыму»…) Усё гэта cамо па сабе мяне турбуе; ліхаманкавыя, cупярэчлівыя крокі ўрадоўцаў – 11.02.2017 спярша абвясцілі пра высылку з Беларусі ўкраінскага літаратара Сяргея Жадана, праз некалькі гадзін скасавалі сваё рашэнне – пацвярджаюць, што давяраць «новым тварам» няма падстаў. Адбываецца соўганне напарсткамі перад вачыма наіўных, якія і на 23-м годзе кіравання вераць у «добрых чыноўнікаў»… Хіба для таго кіраўнікам адміністрацыі і «дэкрэт № 3», каб паказаць сваю «дабрыню» – узяць спраўкі ды вызваліць бедакоў ад збору на «дармаедства»?! (Амаль паводле Някрасава: «И – недоимку дарю!..»)

Злева направа: Р. Барадулін, Г. Рэлес, А. Карлюкевіч.

Тым не менш пабуду на хвілю наіўным і я. У снежні 2016 г. хваля вынесла наверх краязнаўцу, літаратара Алеся Карлюкевіча, экс-рэдактара «Чырвонай змены» і «Звязды» – ён стаў намеснікам міністра інфармацыі. У 2003 г. Рыгор Барадулін, светлая яму памяць, нахвальваў мне Карлюкевіча. Зважаючы на яго ранейшыя публікацыі, А. К. мае пэўны сантымент да яўрэйскага пісьменства (браў інтэрв’ю ў Гірша Рэлеса) і моваў. Не пацярпела б дзяржава сінявокая, калі б пры падтрымцы міністэрства ў ёй выйшаў, напрыклад, зборнік ідышных вершаў аўтарства кагосьці з ураджэнцаў Беларусі, таго ж Фелікса Баторына, які ў інтэрв’ю А. К. чамусь ператварыўся ў іўрытамоўнага паэта. Паведамляюць, што «ідыш вяртаецца ва Украіну», а мінкультуры колькі год таму падтрымала выхад вялікага ідыш-украінскага слоўніка. Чым Беларусь горшая? 🙂

Вольф Рубінчык, г. Мінск

17.02.2017

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 17.02.2017  22:39