Tag Archives: Павел Мацукевич

В. Рубинчик. Чудаки на букву «М»

Шалом! Обитает в Минске автор, фамилия коeго в обиходе сокращается как М-к, что ему вполне подходит. Человек я вроде бы не лилейного нрава, но фельетонист, апеллирующий к аудитории крупного издания, дабы обозвать оппонентов «гнидами», «крысами» и т. п., сплетничающий об узниках режима, которые заведомо не могут ему ответить, симпатий даже у меня пробудить не может.

Отождествление коронавирусной инфекции и обычного гриппа (начиная с «пандемия пройдет, этот грипп люди переживут» – 02.04.2020; с того времени «грипп» не пережили в Синеокой, по официальным данным, более 3100 человек, по неофициальным – десятки тысяч, и эпидемия продолжается) тоже вызывало, говоря осторожно, некоторую брезгливость. Однако преодолеваю оную, понимая, что для анализа сгодятся и тексты М-ка. Учёная дама с журфака в прошлом году целую работу о них написала – тогда Инга Воюш пришла к выводу о «принадлежности текстов исследуемой колонки… к пропагандистскому дискурсу за счет использования языка вражды, ангажированной номинации акторов и формирования жестких идеологем».

Так вот, в начале 2021 г. у М-ка за казённый счёт вышел сборник «избранного» под названьицем «Революция мокрых штанов». Упоминал я о презентации этого «литературно-художественного» издания на казённой же выставке-ярмарке в Минске. Решил-таки полистать, ибо меня слегка удивили фразы автора «Ведь книга моя составлена из самых важных опубликованных в 2020-м году статей. Не правленых, не дописанных – а какими они были в момент выхода газеты» (20.02.2021).

Я сам выпустил несколько сборников статей и знаю, как иногда хочется постфактум кое-что поправить. Обычно в таких случаях делал сноски, писал уточняющие комментарии… Подумалось – неужто М-к настолько суров, что ничего не менял?

Спойлер: он слукавил даже в этом… Хотел было я написать «в этой мелочи», но на самом-то деле явная лапша на уши читателям, пожалуй, не мелочь. Просто многие притерпелись к официозным фейкам, а мне они давно не дают покоя (см., напр., здесь и здесь).

Начать с того, что в «СБ» ряд статей, вошедших в сборник, был подписан двумя фамилиями, причём фамилия историка-соавтора (?) шла первой.

А в книге говорится лишь о «помощи» Бадулина, т.е. похоже, что cтарика «разжаловали» (помощники, консультанты и т.п. не обладают авторскими правами на произведение).

Но допустим, что это внутреннее дело М. & Б., сидевших на трубе. Идём дальше, сравним две фразы:

Скрин из публикации на сайте «СБ», 31.01.2020

Фрагмент из сборника

Думаю, необязательно быть филологом, чтобы заметить наличие правки, меняющей смысл. Случайность?

Из статьи на сайте, 17.02.2020

Те же, да не те пассажи в книге (c. 32)

Дальше неинтересно. По ощущениям, это «золотое перо» скоро спишут за борт, ибо, помимо всего прочего, оно исписалось (не знаю, как у целевой аудитории, а у меня скулы сводит от бесконечных недошуток о «синих козах» и «карбалевиче Елисее»). Где-то и жаль отставной козы барабанщика КВНщика, даром что он таких, как я, не жалел… Если что, следом за Артом Бухвальдом буду искать для него смягчающие обстоятельства 😉

Мои ощущения подкреплены таким странным явлением, как… песни группы «Галасы ЗМеста». В одной из последних музыканты, пролетевшие мимо «Евровидения», словно фанера над Парижем, укоряют за категоричность и «змагаров», и «ябатек»: не надо, мол, обзывать несогласных (да-да, в т. ч. и гнидами…) По такому случаю и ссылку дам:

Поскольку в «Галасах» – люди красно-зелёные, ловящие сигналы от всяких отделов идеологии, модификация их творчества может свидетельствовать о том, что клыки особо рьяным пропагандистам надлежит припрятать, что «бешеные» уже в чём-то мешают «застабилам». Это и требовалось доказать; видимо, не только революция, но и контрреволюция пожирает своих детей.

Очередной попыткой прорвать «блокаду», устроенную Западом (на самом деле не такая уж это блокада, во многом прав Павел Мацукевич), стало приглашение в Минск сильного человека из арабских эмиратов – Мухаммеда Али Рашида Алаббара. Правда, со времени прошлой встречи с Лукашенко богатый Мухаммед уже перестал быть председателем совета директоров своей девелоперской компании, вопреки тому, что указано на «президентском» сайте…

С декабря 2020 г. Алаббар является лишь исполнительным директором:

Но до здешнего «красного дома» такие мелкие новости о потенциальных инвесторах, наверное, доходят с запозданием.

Любопытно, что арабский бизнесмен при подписании инвестдоговора в Минске (29.06.2021) заявил: «Мы хотим предоставить людям все лучшее и реализуем для них невероятный проект». Реверанс в сторону «невероятных»? Вряд ли, поскольку видение демократии выходцем из страны, где сохраняется абсолютная монархия, явно отличается от позиции, к примеру, Максима Знака или Марии Колесниковой.

Почему я вообще обращаюсь к этой теме? Потому что Мухаммед выступил ещё и в роли толкователя политических терминов: на встрече с Лукашенко-cтаршим, если верить БелТА, «процитировал высказывание Нельсона Манделы, когда того попросили объяснить, что такое демократия: “Он сказал: если мои дети в безопасности, если они получают хорошее образование и оптимистичны в отношении своего будущего, есть хорошее здравоохранение, хорошая инфраструктура вот это и есть настоящая демократия”». И добавил: «С моей точки зрения, у вас [в Беларуси] больше, чем названо».

Вольно сейчас кое-кому цитировать лауреата Нобелевской премии Нельсона Холилалу Манделу (1918–2013) – «дедушка умер, ему всё равно». Нигде в доступных мне источниках знаменитый политзаключённый, около четверти века отсидевший в тюрьмах, не рассуждал о том, что главные критерии настоящей демократии – всего лишь безопасность, здравоохранение и инфраструктура (насчёт образования таки рассуждал, но в ином контексте: «Образование это самое мощное оружие, при помощи которого можно изменить мир»). Зато немало говорил о политических правах и свободе прессы, с которыми в Беларуси… ну, скажем, не всё гладко.

Настоящее равенство перед законом означает право участвовать в разработке законов, по которым живешь, существование конституции, которая гарантирует демократические права всем социальным группам, право обратиться в суд за защитой или помощью в случае нарушения прав, гарантированных конституцией, а также право участвовать в осуществлении правосудия в качестве судьи, мирового судьи, прокурора, адвоката или иного официального представителя (Мандела, 1962).

Критически настроенная, независимая, способная на расследования пресса живая кровь демократии. Пресса должна быть свободна от государственного вмешательства… (он же, 1994).

Актуально и в наших широтах, не правда ли?

Слова, произнесённые (? что было сказано на самом деле, знают лишь сам Алаббар и его переводчик, у меня же по техническим причинам нет с ними связи) арабским миллиардером на встрече с Лукашенко, больше ассоциируются не с Манделой, а… с самим Рыгорычам и его давней претензией: «Нам такая демократия с гвалтом не надо. Нам демократия надо, когда человек работает, получает хоть какую-то зарплату, чтобы и хлебушка купить, молочка, сметаны, творожку, иногда кусочек мяса, чтобы накормить ребенка и так далее». Надо полагать, что те белорусы, которые будут работать на «богатого дядю» из ОАЭ, получат именно «хлебушек и молочко» (ну, и «пятак на водку», как в знаменитых сказках Салтыкова-Щедрина & Леонида Филатова). Впрочем, пожyём-увидим.

Забавной мне показалась ещё одна чудачка на букву «М». Сказала позавчера: «Мы в Европейском совете приняли решение о широком санкционном пакете. Мы ввели персональные и экономические санкции, в частности против авиакомпаний, а также основных отраслей [Беларуси]… И мы, разумеется, не ослабим давление, пока ситуация в Беларуси не изменится». Вообще-то фрау канцлер занимала свой пост с 2005 г., а в этом году, скорее всего, покинет правительственную элиту Германии/Евросоюза. Не поздно ли затевать санкции, которые если и дадут эффект, то после ухода их поборницы? Да и уместно ли в таком случае декларировать: «Мы, разумеется, не ослабим давление»? А вдруг преемник(-ца) выступит за более мягкую линию в отношении Беларуси? Внятной стратегии-то у Запада (вновь сошлюсь на Мацукевича, хотя это давно понятно и без отставного дипломата) до сих пор нету.

Поразительные вещи причём ещё месяц назад озвучил и, в общем, уважаемый мною сайт «Салідарнасць»: «Тихановской удалось стать равной для лидеров европейских стран. В частности, она встретилась с Ангелой Меркель и Эммануэлем Макроном». Мало ли кто с кем встречается? Не принижая роль Павла Северинца в белорусской политике, более 10 лет назад он виделся (и фотографировался) с целым президентом США, чего до сих пор не добились Светлана Тихановская и её команда. Сильно ли встреча с Дж. Бушем-младшим помогла Павлу Константиновичу? Где он сейчас? Риторические вопросы.

Политолог Андрей Казакевич, PhD, весной вроде бы вставший на путь исправления диалога, 30.05.2021 вновь ударился в демагогию: «На сегодня это единственный политический лидер Беларуси, который имеет легитимность. В оппозиции, наконец, есть лидер, за которого проголосовали миллионы избирателей. На основании этого Тихановская может представлять интересы белорусского общества». Полагаю, даже продвинутые студенты у нас в ЕГУ 1990-х смогли бы объяснить разницу между политическим лидером и политическим символом; чего-чего, а лидерских качеств у Светланы до сих пор не видать, да и символический её капитал, увы, постепенно растрачивается.

Одной из ошибок Тихановской & Co., по-моему, стало «коллекционирование» поездок по европейским странам; завтра стартует её «рабочий визит» в… Исландию. Ту же ошибку в 2006 г. совершал Александр Милинкевич, то ли не понимая, то ли делая вид, что не понимает, где решается судьба Беларуси (Hic Rhodus, hic salta). Мои увещевания не помогали 15 лет назад и, разумеется, ни на что существенно не повлияют здесь и сейчас. Однако, может быть, кто-то из политиков нового поколения извлечёт хоть какой-то урок.

«Сменился караул» на еврейской улице Беларуси: вместо опытнейшего Владимира Черницкого, которому за 70, председателем «союза всех евреев» стал на днях малоизвестный предприниматель Олег Рогатников, ещё не достигший 50.

О. Рогатников (фото из фб)

Оно бы и монопенисно, но радует, что победа была одержана в конкурентной борьбе. Не иначе как витебчанин опирался на своего земляка и партнёра, «аптечного магната» Леонида Томчина.

Вольф Рубинчик, г. Минск

30.06.2021

wrubinchyk[at]gmail.com

Опубликовано 30.06.2021  17:53

Канстытуцыі бываюць розныя…

Бадай, і не сеў бы набіраць гэты матэрыяльчык, але ў нядзелю, 11.10.2020, нейкі афіцыёзны тэлеканал паспрабаваў сутыкнуць такіх, як я, з іншымі «альтэрнатыўнікамі» («каму ёсць што сказаць, шлюць прапановы па змене Канстытуцыі дэпутатам, а не гукаюць на вуліцах»). Між тым 3 кастрычніка я давёў быў да ведама «дэпутатаў», што варта ўнесці змены ў сем артыкулаў.

Ніколі ў прынцыпе не атакаваў масавыя пратэстныя рухі – часам толькі пры іх дапамозе можна паставіць на месца зверыядаўцаў… Калісьці напісаў для расійскага навуковага часопіса «Дыяспары» (2002) артыкул пра Ізраіль як краіну пратэстаў. Сам не раз выходзіў у Мінску на мітынгі і шэсці – як санкцыянаваныя органамі мясцовай улады, так і не (у падобных выпадках арыентаваўся на Канстытуцыю і дух міжнародных нормаў). Спачуваю зняволеным і збітым: дужа сумна, што «галоўны» ці то не хоча спыніць паскудствы накшталт гэтага (удзень у цэнтры Мінска), ці то ўжо і не можа. Разам з тым… адной «вулічнай дэмакратыі», мірнай ці не, зазвычай недастаткова для дасягнення грамадска-значных, а пагатоў палітычных мэтаў.

Джону Ленану (1940-1980) 9 кастрычніка споўнілася б 80. Яго песня «Рэвалюцыя» дагэтуль актуальная, IMHO ці не IMHO

Сучасная дзяржава, не толькі беларуская – Левіяфан самы настаяшчы. Каб даць з ім рады, неабходна, як мінімум, распрацаваць стратэгію. Так, буйныя чыноўнікі часцяком не маюць «звышзадач», а імкнуцца «жыць, як набяжыць», вырашаючы праблемы «па меры паступлення», то бок займаюцца пераважна тактыкай. Гэта, аднак, не значыць, што іх апаненты могуць сабе дазволіць тое самае; на баку чыноўнікаў – сіла інэрцыі, дый блазнаватыя яны толькі да той пары, пакуль не пастаўлена пад пагрозу іх улада. Успомнім, як Уладзімір Караткевіч маляваў у рамане «Хрыстос прызямліўся ў Гародні» мітрапаліта Гіляра Балвановіча: «Рыхлы, сонны, з маленькімі мядзведжымі вочкамі. Адны толькі гараджане ведалі, што, калі даводзіцца разбараняць у бойках гарадскія канцы, гэтая млявасць правялебнага можа цалкам нечакана, як у кракадзіла, перайсці ў бліскавічныя хуткасць і спрыт».

Яркі тактычны крок – паход «першай асобы» да вязняў у СІЗА КДБ (10.10.2020) з імітацыяй «круглага стала». Ніхто асабліва не хаваў, што сустрэча была скіравана на раскол «апазіцыі», вылушчванне з яе «канструктыўнай» фракцыі. Няйначай каб засведчыць «добрыя намеры», в. а. цара паціскаў прысутным рукі, а дваіх вязняў, якія «сталі на шлях выпраўлення», неўзабаве адпусціў пад хатні арышт.

Але трэба дадаць, што: а) сустрэча з «апанентамі», насуперак гэтаму меркаванню, была не першай за 20+ гадоў; б) папярэдняе «мерапрыемства» (22.06.2020, Брэст) скончылася тым, што абяцання (дапамагчы) арганізаваць рэферэндум након будаўніцтва акумулятарнага завода пад Брэстам «галоўны прамоўца» не датрымаў. Хутчэй за ўсё, і паход у СІЗА кладзецца ў звыклы набор тактычных прыёмаў – забалбатаць праблему, збіць пратэстную хвалю…

Канцэптуальная беднасць уладаў заўважана даўно і не мною. Разам з тым, сумнеўна, што штаб, аб’яднаны ў ліпені г. г. вакол Святланы Ціханоўскай (мала падобнай да прыхільніцы складаных планаў; вось і цяпер яна кажа з-за мяжы «Вы самі ведаеце, што рабіць» ды выракаецца звання «палітык»), меў нейкую патаемную стратэгію. Тым болей яе не мела «каардынацыйная рада», спехам сабраная ў сярэдзіне жніўня 2020 г. Многія ўчынкі членаў штаба і КР не спрыялі адзінству… я згадваў некаторыя з такіх учынкаў у ранейшых тэкстах, няма ахвоты паўтарацца.

Тактычных перамог у «твараў новага пратэсту» налічваецца нямала; і рэзалюцыі высокапастаўленых палітыкаў (у выпадку з Літвой – цэлага парламента), і сустрэчы з лідарамі Еўрапейскага Саюза… Праўда, Сунь Цзы даводзіў: «Тактыка без стратэгіі – проста мітусня перад паражэннем». Ну, гэта не пра нас (?!)

Стратэгія магла б нарадзіцца «знізу», у выніку самаарганізацыі двароў і прадпрыемстваў, але, відаць, даецца ў знакі нявопытнасць актывістаў… «Крытычная маса» не дасягнута, і акты лакальнай самаарганізацыі пакуль што не пераходзіць у рух нацыянальнага маштабу.

Цікавы праект апошніх тыдняў – вынаходства і папулярызацыя «мясцовых» сцягоў на аснове бел-чырвона-белага (відавочна, з мэтай падкрэсліць «рознасць і адзінства»).

Амаль кожны з раёнаў Мінска мае цяпер «свой» сцяг, і людзі гэтымі штандарамі карыстаюцца. Той, што з арлом ды надпісам «Арлоўка» (паходзіць ад вуліцы Арлоўскай), я сам бачыў на пл. Перамен перад чарговым нядзельным шэсцем…

Вось тут можна паглядзець варыянты сцягоў для гродзенскіх раёнаў. Вядома, «сцягіфікацыя» сама па сабе не здольная замяніць «хітры план», але магла б упісацца ў «стратэгію нармалізацыі» (назоў умоўны). Дасягненне гэтай нармалізацыі наўрад ці магчыма без канстытуцыйнай рэформы і сумленных выбараў. Што мусіць ісці спярша, а што потым, я зараз не рызыкнуў бы сцвярджаць напэўна…

Былы часовы павераны РБ у Швейцарыі Павел Мацукевіч мяркуе іначай: маўляў, рэформа ўжо ўзгоднена Макронам, Меркель, Пуціным «за зачыненымі дзвярыма» і мусіць быць рэалізавана да лета 2021 г., але яна не адпавядае інтарэсам беларускага народу. Кажа: «У нас не настолькі кепская Канстытуцыя, каб з яе пачынаць». З другога боку, няможна выключаць, што без адмовы ад прэзідэнцкага кантролю над цэнтрвыбаркамам і судамі (які з 1996 г. замацаваны ў Канстытуцыі) сумленныя выбары так і застануцца лозунгам, пустым гукам. А ў пільным міжнародным кантролі над працэсам выбараў (які, тэарэтычна, «ураўнаважыў» бы лукашэнскі) мала хто зацікаўлены, у т. л. і праз сітуацыю з COVID-19.

Інтрыгуе «Канстытуцыя Вольнай плошчы Перамен», што на мінулым тыдні з’явілася ў акаўнтах названай плошчы (дзякуй мастаку Андрэю Дубініну, які падзяліўся са мной яе тэкстам…)

Тут, безумоўна, жарт, але такі, у якім толькі доля жарту. Пазнаёміліся з ім многія жыхары «бунтоўных» дамоў… Пакуль што няясна, ці была гэтая «Канстытуцыя» прынятая большасцю галасоў на Смаргоўскім тракце і Чарвякова; у кожным разе, яе не відаць на славутай будцы з муралам, дый побач.

Станам на 16.00 12 кастрычніка. Мурал зафарбоўваўся, сцяг зрываўся, стужкі на плоце спальваліся… але яны, як тая птушка Фенікс 🙂

Хто ведае, можа, дзякуючы «Канстытуцыі плошчы Перамен» з цягам часу квартальчык атрымае сваё «Майдаборскае права»… або, прынамсі, статус, блізкі да «рэспублікі Ужупіс» (Зарачанскай) у cтарой Вільні. А можа, як горад Кракаў пасля 1815 г., «не будзе належаць ні Аўстрыі, якая яго саступіла ў 1809 годзе, ні Расіі, а стане вольнай незалежнай рэспублікай»? 🙂

Крыніца фота

Дарэчы, канстытуцыя Ужупіса існуе на восьмі мовах, у тым ліку беларускай, i там ёсць цікавыя пункты: «Кожны мае права быць адзіным і непаўторным», «кожны мае права памыляцца», etc.

Віталь Рымашэўскі з «Беларускай хрысціянскай дэмакратыі» 12.10.2020 заявіў: «Такога Беларусь яшчэ не бачыла, каб у кожным двары, у кожным мікрараёне грамадзяне краіны бралі адказнасць за арганізацыю дваровых канцэртаў, роспісаў муралаў, па сутнасці – за арганізацыю мясцовага самакіравання». Ну, наконт «кожнага» двара ён загнуў: «Плошча Перамен» у Цэнтральным раёне хутчэй вынятак, чым правіла. Але напрамак думкі слушны…

Адзін вусаты чэл, на манер оруэлаўскага О’Браяна, які «перавыхоўваў» Уінстана ва ўстанове міністэрства любові, дыдактычна тлумачыў вязням у суботу, што Канстытуцыі не пішуцца на вуліцах. Ганна Севярынец адгукнулася вершам «Наша канстытуцыя»:

Можа, і ёсць канстытуцыі, што пішуцца не на вуліцах.

Над іхнымі фармулёўкамі плыве кабінетны пах.

А нашая канстытуцыя ў дварах і на лесвіцах туліцца,

На дахах, на вежах, на комінах, на стэлах і на мастах.

[…]

Можа, у вас — на паперы. У нас — на бінтах і кашулях.

Па беламу-беламу полю чырвонаю паласой,

Па тратуарнай плітцы, па трансфарматарнай будцы,

Па плоце вакол Акрэсціна, па лоджыях у Баравой.

І вам не злічыць Галгофаў, паўстанняў і рэвалюцый,

Як не злічыць ніколі вачніц Курапацкіх ям,

Дзе мы напісалі навечна артыкулы канстытуцыі,

Па якой мы збіраемся выжыць — і жыць насуперак вам.

Каля дваццаці год таму ў Брэсце склалі і выдалі сатырычную «Канстытуцыю Белабрысіі» з такімі прыкладна артыкуламі: «Прэзідэнт у Белабрысіі мае ўсё, народ – усё астатняе», «Кожны пенсіянер у Белабрысіі мае права пераходзіць вуліцу на чырвонае святло і заплываць за буйкі», і г. д. Многае з яе зместу ў 2020 г. выглядае, бадай, як змрочнае прароцтва.

Думаю, што і ў найгоршым выпадку, калі раптам «Усебеларускі народны сход» будзе лупіць «нас» праектам Канстытуцыі, нібыта кітайскай дубінкай, трэба мець альтэрнатыўны варыянт, хаця б для самаабароны. На сёння я не ведаю, дзе сур’ёзна абмяркоўваюцца такія варыянты, ды на якой пляцоўцы вядзецца, напрыклад, пошук кампрамісу паміж прыхільнікамі моцнай прэзідэнцкай улады і парламенцкай рэспублікі.

Апасаюся, калі ў бліжэйшыя пару месяцаў канстытуцыйная камісія пад кіраўніцтвам М. Грыба не сфармулюе нешта ўцямнае, то цераз яе напрацоўкі папросту пераступяць. Як пераступілі «шырокія масы», палітычныя дарадцы і дзяржава цераз праграмы БХД («Народная партыя з хрысціянскім сэрцам», 2015) і Зянона Пазняка & Со. («Вольная Беларусь», 2017), дарма што ў абодвух дакументах было нямала каштоўнага.

Пакуль што прапаную зазірнуць у «Канстытуцыю вольнага горада Кракава» (1815) і чарговы раз пераканацца, што прагрэс – панятак умоўны, што нам ёсць чаго павучыцца ў людзей пачатку ХІХ ст.:

Арт. VІІІ. Сенат вызначае людзей для ўрадавых пасад і вызваляе па сваёй волі чыноўнікаў, якіх прызначае.

Арт. ХV. У краі будзе два суды: першай інстанцыі і апеляцыйны. У першым судзе трое суддзяў, а ў апеляцыйным чатыры, у тым ліку і старшыні судоў, будуць выконваць свае функцыі пажыццёва. Іншыя суддзі, якія ўвойдуць у кожную з названых устаноў адпаведна вымогам той ці іншай мясцовасці, будуць залежаць ад вольных выбараў у абшчынах.

Арт. ХVІІ. Усе цывільныя і крымінальныя справы будуць разглядацца публічна. У вядзенні судовых спраў увогуле (асабліва тых, якія належаць найперш да крымінальнага права) будзе прымяняцца інстытут прысяжных, адаптаваны да мясцовых абставін, культуры і характару жыхароў.

Пераклаў я гэтыя ўрыўкі з французскай паводле мемуараў Міхала Клеофаса Агінскага (князь уcтавіў у сваю кнігу, часткі якой паступова друкаваліся ў 1820-х гадах, мноства «нарматыўна-прававых актаў»). Нядаўна ўсё прагрэсіўнае чалавецтва адзначыла 255 год з дня яго нараджэння; для свайго ўзросту князь Агінскі добра захаваўся і ўладае старонкай у інстаграме 🙂

Кніжачку пра Агінскага (Мінск, 2008, 128 с.) некалі атрымаў ад аўтара, С. І. Верамейчыка

На жаль, артыкул «галоўнага партала краіны» (07.10.2020), прысвечаны знакамітаму культурнаму дзеячу, выйшаў павярхоўны. «Праект незалежнасці» Вялікага Княства Літоўскага сенатар Агінскі Аляксандру І не прапаноўваў і не быў «глыбока расчараваны» ў імператары, калі той адкінуў план аўтаноміі (1811). Сенатар Агінскі верна служыў Расіі ў вайну 1812 г. ды нахвальваў імператара – як перад смерцю Аляксандра (1825), так і пасля яе. Жыў ён у той час у Італіі, ад палітыкі адышоў, таму версія пра дыпламатычны этыкет не спрацоўвае.

Вольф Рубінчык, г. Мінск

wrubinchyk[at]gmail.com

12.10.2020

Апублiкавана 12.10.2020  21:58

Канец канікул на тутэйшы лад

От ужо дапраўды «цоеўскі» месяц… Увага да Віктара Цоя (1962–1990) і яго песень як бы пацвярджае думку Данііла Хармса (1905–1942) пра тое, што нябожчыкі – так сабе народ: «Их зря называют покойники, они скорее беспокойники».

Плакат у Мінску, 30.08.2020

22 мая 2020 г. Сяргей Чэрачань вырашыў быў утылізаваць славутую песню Цоя:

Атрымалася не надта (мажліва, «Чэ» забыўся, у якім годзе не стала В. Цоя; а мо нешта ведае пра яго зямное жыццё ў 1990–2000 гг., тады чаму не падзяліўся? :)). Але палітык-пачатковец не закінуў свае спробы і зрабіў «Хачу перамен» гімнам сваёй кампаніі. Прынамсі так яна ў пачатку жніўня прэзентавалася на яго афіцыйным сайце cherechen.by – цяпер ужо не…

Дыджэяў Галанава & Сакалоўскага, якія ўключалі «Перамен!» ля мінскага кінатэатра «Кіеў» 06.08.2020, здаецца, такі выціснулі з краіны – больш за тыдзень яны знаходзяцца ў Літве. Аднак гэта не замінае жыхарам квартальчыка, што мяжуе з нашай Каштанаўкай (гмахі па вул. Чарвякова, 62, Смаргоўскі тракт, 1 і 3), рупліва аднаўляць мурал, прысвечаны смеламу ўчынку. Першы раз выява з’явілася ў раёне 17 жніўня і была знішчана на ранку 19-га. Другі раз – 22-га, пратрымалася да 27-га. Зноў убачыў яе на ранку 30.08.2020, i сцяг над будкай пакуль што лунае.

Фота 31.08.2020; гэта не першы жарт з разбуральнікаў

Як дасціпна пазначыла «Хартыя», лік цяпер 3:2 на карысць жыхароў квартала. Я паставіў бы на канчатковую перамогу Смаргоўкі ў гэтым «матчы», які інтрыгуе болей, чым усе будучыя заявы «Каардынацыйнай рады».

Тым часам прэм’еру кінафільма «Цой» (рэжысёр – Аляксей Учыцель), якая планавалася на 27 жніўня, а потым на 3 верасня г. г., перанеслі на нявызначаны тэрмін. Добра, што хоць «Канец канікул» Сяргея Лысенкі застаецца з намі…

https://www.youtube.com/watch?reload=9&v=oj5ITBQMYxc

Фільм здымаўся ў Кіеве-1986. Цешыць, што сёлета кіеўскія дэпутаты надалі статус батанічнага помніка дрэву, якое шматкроць трапляла ў кадр і сталася культавым для фанатаў гурта «Кіно».

Кіеўская вярба і мінскі каштан

Меў бы паўнамоцтвы – надаў бы ахоўны статус конскаму каштану, што перад «караткевіцкім» пад’ездам па вул. В. Харужай, 48. Дрэву каля 50 год (каштаны жывуць па 200-300), і Уладзімір Караткевіч калі не адпачываў у яго цені, то як мінімум глядзеў на саджанец з балкона. Няйначай гэтае дрэва натхняла пісьменніка ў час працы над аповесцю «Лісце каштанаў» (1972)!

Вынікі палітычных баталій падводзіць пакуль што рана, але я – незалежна ад расійскай пралукашэнскай прапаганды, якую выкрываў Максім Кац тыдзень таму – схіляюся да думкі, што адміністрацыя РБ у цэлым адбіла пратэстныя хвалі. З другога боку, большасць нездаволеных нарэшце пачала ўсведамляць, што яна – большасць, і пасля «работы над памылкамі» будзе здольная рэальна змяніць хаду гісторыі.

Гэтым разам поспехі не былі развітыя, сярод іншага, праз недасведчанасць лідараў. Так, у пратэстаў былі і павінны быць кіраўнікі; формула «кожны сам сабе лідар» працуе толькі да пары, да часу. Асобныя эпізоды паказалі, што сіла пратэстоўцаў недаацэньвалася (у тым жа Кіеўскім скверы 6 жніўня можна было дасягнуць большага), а некаторыя – што яна пераацэньвалася.

Адным з пабочных вынікаў пераацэнкі сіл была ўтапічнасць мэтаў. Як ужо адзначалася, «агульнага страйку» з 11 жніўня не выйшла.

Улёткі, зафіксаваныя 10.08.2020 (вул. Чарвякова) і 18.08.2020 (вул. Ракаўская)

Няясна, адкуль «обер-аналітык» Пётр Р. 25 жніўня ўзяў звесткі пра спробу супраціву «з боку тысячы дзяржаўных прадпрыемстваў, каб такім чынам паўплываць, каб у Беларусі вярнуць вяршэнства закона». Намаганні супрацоўнікаў пары дзясяткаў буйных прадпрыемстваў (можа, мелася на ўвазе, што супрацоўнікаў былі «тысячы»?) прагнаць «вялікага боса» выглядалі эфектна, але чыноўнікам пакрысе ўдалося здушыць іх – дзе ўгаворамі, дзе кропкавымі рэпрэсіямі… Старшыню страйкавага камітэта на «Гродна Азоце» Юрыя Рававога, не раўнуючы тых дыджэяў, выціснулі за мяжу; яго калегу з Мінскага трактарнага завода Сяргея Дылеўскага ў той жа дзень (24.08.2020) кінулі за краты на 10 сутак… Мінуў тыдзень, але дабіцца яго вызвалення таварышы не здолелі.

Улады паказалі, што членства ў «Каардынацыйнай радзе», і нават у яе прэзідыуме, не бароніць ад пераследу… 🙁 Уразіла і сама Рада, якая ціха ператварылася з органа «па забеспячэнні трансферу ўлады» (мэту абвясціла Святлана Ціханоўская 14 жніўня, і гэта гучала цягам некалькі дзён) у орган для «арганізацыі працэсу пераадолення палітычнага крызісу» – гэткае грувасткае і цьмянае мэтавызначэнне з’явілася на сайце КР у апошняй дэкадзе жніўня.

Зразумела, што члены КР меліся падстрахавацца, асабліва пасля ўзбуджэння «вялацякучай» крымінальнай справы 20 жніўня… Аднак змена цэтліка сведчыць і пра тое, што дарэчны момант для змены ўлады пасля 9 жніўня быў, аб’ектыўна кажучы, упушчаны. Меў рацыю былы часовы павераны Беларусі ў Швейцарыі Павел Мацукевіч:

Трэба было б засяродзіцца на рабоце з працоўнымі калектывамі буйных дзяржпрадпрыемстваў. Мы бачым, што нават на [вулічныя] акцыі з удзелам соцень тысяч чалавек улады не рэагуюць. Але варта было супрацоўнікам МТЗ выказаць пазіцыю, як Качанава паспяшалася заявіць, што голас рабочых пачуты.

Дык чаму не рухаць пратэстны рух у гэтым кірунку? Тым, хто прэтэндуе на лідарства, варта было б наладзіць «поўны» кантакт з рабочымі буйных прадпрыемстваў і ўнікнуць у іх праблемы ды страхі, якія перашкаджаюць страйку. Каб людзі не баяліся звальненняў, каб мелі гарантыі не дэклараваныя, а рэальныя – каб дэклараваная дапамога пачала паступаць.

П. Мацукевіч сышоў з дзяржслужбы ў гэтым жніўні. Фота адсюль

Са школьнай праграмы памятаю, што ледзь не галоўнай прычынай паразы рэвалюцыі 1905 г. у Расіі быў брак дамоўленасці паміж рабочымі і сялянамі. У Беларусі, выглядае, гісторыя паўтараецца ў выглядзе фарсу – «белыя каўнерыкі» і самазанятыя, што складаюць рухаючую сілу нашай «рэвалюцыі», не дамовіліся як след з «сінімі каўнерыкамі»… Мажліва, усё яшчэ наперадзе, але прызнайма, што за апошні тыдзень рэакцыянеры скарысталі з памылак «прагрэсіўных колаў» і адваявалі сабе нямала прасторы.

Сярод яўных абмылаў – выказванне «старэйшыны» Каардынацыйнай рады аб тым, што Пуцін мае весці перамовы з Лукашэнкам, каб той пайшоў на саступкі. Сумнеўную ідэю наконт адклікання дэпутатаў мясцовых саветаў і палаты прадстаўнікоў (які сэнс марнаваць высілкі выбаршчыкаў, пакуль не адпраўлены ў адстаўку цяперашні Цэнтрвыбаркам?) раскрытыкаваў і П. Мацукевіч. Апошняя па ліку, але не па значнасці, памылка – заява 25.08.2020 пра тое, што статус цяперашняга беларускага ўрада спрэчны; маўляў, пасля выбараў не адбылося інаўгурацыі, «аднак ужо 19 жніўня прэзідэнт прызначыў новы ўрад». Гэтая «крытычная» прамова ў выкананні Марыі К. фактычна значыла згоду з перамогай Лукашэнкі, названага «прэзідэнтам»; тое, што Рада не абвергла заяву сваёй спікеркі, навявае сум…

Уладны «наезд» на недзяржаўныя СМІ, у прыватнасці, на «Комсомольскую правду», спярша маскіраваўся пад паломку друкарскага абсталявання, з-за якой газета 18.08.2020 быццам бы не дайшла да чытачоў. Ну, чыста гісторыя з невыданнем «Чукокалы», апісаная ўнучкай Карнея Чукоўскага Аленай (і Уладзімірам Вайновічам у «Іванькіядзе») – «у друкарні абвалілася столь». Хоць бы праз паўстагоддзя штось новае прыдумалі!

Неўзабаве, пасля некалькіх нявыхадаў «КП», а таксама «Народнай волі», «Cвободных новостей» і «БелГазеты», паводзіны «Беларускага дома друку» – «флагмана паліграфічнай прамысловасці Беларусі» – зусім праясніліся. Для даведкі, генеральным дырэктарам прадпрыемства, якое ўзяло на сябе цэнзарскія функцыі ды запусціла «дурачку», у канцы жніўня 2020 г. быў Раман Сцяпанавіч Алейнік. Ці давераць яму кіраўніцтва хаця б капіравальным апаратам пасля «змены дэкарацый»?

«КП» і «Народная воля» знайшлі выдаўца ў Маскве, але прадпрыемства «Белсаюздрук» (гендыр – Ігар Віктаравіч Дудзіч) адмовілася браць тыраж у продаж. У Мінску я сам на мінулым тыдні сутыкнуўся з адсутнасцю патрэбных газет у кіёсках. Друкаваная прэса і так ледзь ліпіць у Беларусі, а тут яшчэ спецаперацыя, выканаўцамі якой сталіся «галоўная друкарня» і «галоўныя распаўсюднікі» (далучылася «Белпошта»). Замоўцаў, вядома, трэба шукаць у «Чырвоным доме» па вул. К. Маркса, 38; многае пра новы «наезд» на СМІ, які ўключае і блакіроўку сайтаў naviny.by ды nn.by, маглі б расказаць таксама чыноўнікі міністэрства інфармацыі на чале з Луцкім.

У выніку пазапланавай праверкі, з якой дзяржкантроль прыйшоў у рэдакцыю «Камсамолкі» 26 жніўня, газета праз колькі дзён была вымушана змяніць рэдактара… Суцяшае хіба тое, што «крамольныя» нумары (з расповедамі пра жудкія наступствы першага «паслявыбарнага» тыдня) у электронным выглядзе можна знайсці тутака. Ды не ўсім зручна чытаць з камп’ютара.

Часам проста дзівуешся, колькі ж дрэні сабралося ў Сінявокай за апошнія 25 год. Крыўдна, што гэтая дрэнь, хоць яна і ў меншасці, адкрыта плюе ў вочы большасці, практыкуючы прынцып «сваім – усё, чужым – закон» (прычым закон тут бачыцца не як шматбаковы рэгулятар грамадскіх адносін, а як прылада для пакарання).

У нечым разумею «галоўнага палітыка» – ён прынамсі чалавек паслядоўны, і ад самага пачатку дэманстраваў, што мэтазгоднасць для яго вышэйшая за крымінальны кодэкс (збіццё трактарыста ў 1989 г. як бы намякала). Але нязменна шакіруюць «галоўныя юрысты» – стойкія абаронцы ладу, пры якім зневажаецца сама сутнасць права. Гаворка перадусім пра старшыню Цэнтрвыбаркама, генеральнага пракурора, старшыню Канстытуцыйнага суда і старшыню Вярхоўнага суда.

Даўно не маю ні ілюзій, ні павагі да «мадам Ярмо» і генпракурора, які заплюшчваў вочы на дзеянні садыстаў з МУС (але 20 жніўня кінуўся з крымінальнай справай на толькі што створаную каардынацыйную раду, якая нібыта выношвала «захоп дзяржаўнай улады і шкоду нацыянальнай бяспецы Рэспублікі Беларусь»). А што ж двое вопытных суддзяў, якія дасягнулі ўзросту, калі час ужо думаць пра вечнае?..

Пётр Міклашэвіч не пасаромеўся заявіць 25.08.2020, што стварэнне каардынацыйнай рады «неканстытуцыйна», бо «Канстытуцыя не прадугледжвае магчымасці стварэння грамадскіх органаў і арганізацый, правамоцных пераглядаць вынікі прэзідэнцкіх выбараў». Паводле гэтай жа логікі «неканстытуцыйна» хварэць на COVID-19, купляць газеты ў кіёсках і назіраць за захадам сонца – усяго гэтага Канстытуцыя «не прадугледжвае». Харош і «Інтэрфакс» з загалоўкам: «КС Белоруссии признал совет оппозиции неконституционным» – у двух радках мінімум тры памылкі (ну, па-першае, тут меркаванне старшыні суда, а не судовае рашэнне…).

Некаторыя пасля 14 жніўня (дзень абвяшчэння «канчатковых вынікаў выбараў») спадзяваліся яшчэ на Вярхоўны суд і на яго старшыню Валянціна Сукалу – ох, наіўнасць… Суддзі Вярхоўнага суда, прызначаныя Лукашэнкам, разгледзелі скаргі экс-кандыдатаў у прэзідэнты на дзеянні Цэнтральнай выбарчай камісіі, склад якой прызначыў той жа Лукашэнка… Рашэнні суддзяў, прынятыя 25.08.2020, зводзяцца да таго, што, раз ЦВК не лічыць выбары неадбытымі, яны адбытыя. Як у тым анекдоце: «Падсудны, прызнаяце сябе вінаватым? – Нэт! – Што ж, на нэт і суда нэт… Aпраўданы». Затое 31 жніўня Сукала пахваліўся: «Судовая сістэма выконвае тыя канстытуцыйныя абавязкі, якія на яе ўскладзены».

Сістэма настолькі дэградавала, што я не здзіўлюся, калі ў новым варыянце Канстытуцыі будзе сказана: «Забараняецца абскарджваць у судзе рашэнні, прынятыя органамі, што падпарадкоўваюцца Прэзідэнту» (мо ўставяць «Горача Любімаму»). Яшчэ прасцей было б суздром ліквідаваць суды, перадаўшы іх функцыі Лукашэнку ды пешкам з яго «вертыкалі». Тады першы прэзідэнт мог бы адчуць сябе не толькі аўтаматчыкам, як у канцы жніўня 2020 г., але і царом Саламонам. Праўда, яшчэ пытанне, ці ведае гэты нябога, ад якога паціху адплывае ўжо і амерыканскі прыхільнік Грыша Іофе26 гадоў ва ўладзе – мнагавата ў любым выпадку»), хто такі Саламон…

Вольф Рубінчык, г. Мінск

31.08.2020

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 31.08.2020  20:42