Tag Archives: выученная беспомощность

Тутбаю не пропадать желаем

Пишет Анна Вячеславова в fb (25.09.2020)

Друзья, а давайте-ка не будем игнорить ситуацию с тутбаем. Это реально важно.

Нельзя делать вид, что то, что происходит – ОК. И что «нувыжепонимаете». Хватит, наделались, навыжепонимались.

Я наблюдаю интересную картину. Сейчас уже значительно меньше людей говорят «вы всё равно ничего не измените и ни на что не повлияете» – и последние события об этом явственно говорят. И вроде бы общенациональное вытравливание из себя выученной беспомощности идёт полным ходом и вполне успешно.

Но не все так просто и быстро («ни в коэм случаи нильзя расслаблятца» (с)). Эта нечисть – выученная беспомощность – ужасно коварна. Она может мимикрировать под разные неявные формы. Например, белорусы уже значительно реже говорят «а что я могу» (многие), но по-прежнему периодически говорят «ай, не очень-то оно нам и надо». На самом деле суть одна. Отказ от своей возможности влиять. Но здесь он прикрыт самообъяснением, почему по этому поводу не стоит расстраиваться.

Так вот насчёт угрозы закрытия тутбая слышу две вещи в основном – ну что тут сделаешь и ничего страшного, есть же телеграм.

Начну с конца. Отдельные скопления инфы в сети – это хорошо, но это не СМИ и заменить СМИ они не могут.

Во-первых, СМИ несёт ответственность за то, что публикует, а значит, фильтрует информацию на предмет фейков и избегает дезинформации, насколько это возможно.

Во-вторых, роль блогеров в современном мире важна, но не стоит всё же её переоценивать, блогер не журналист, у которого есть специальная подготовка, подразумевающая как минимум спецнавыки по сортировке, компоновке, упорядочиванию материалов, их организации в доступную и удобную для восприятия и отслеживания хронологии форму с возможностью мониторить все смежные вопросы.

В-третьих, несмотря на то, что у нас для независимых СМИ и так созданы условия, близкие к бесправью, так или иначе удостоверения, пресс-карты журналистов и т. д. иногда всё же дают им доступ туда, куда у не-журналистов доступа нет, даже в сегодняшних обстоятельствах.

В-четвёртых, журналисты могут делать запросы к разным официальным лицам и получать от них хоть какие-то комментарии.

В-пятых, журналисты – это наши глаза, они имеют профессиональную технику, которая позволяет запечатлеть то, что без этой спецтехники мы или увидели бы в плохом качестве с потерей данных, или не увидели бы вовсе. Плюс это фиксация улик совершающихся на улицах города преступлений.

Ну и в-шестых, это просто символ, свидетельство, отражение положения вещей относительно возможности высказываться и знать достоверную информацию, некое внегласное соглашение о допустимом уровне свободы слова, и вообще о её возможности.

Таким образом, позволяя запросто закрывать СМИ, мы молча соглашаемся с тем, что:

– против нас будет развёрнута ещё более интенсивная информационная война, с помощью вбросов в те же тг-каналы, которая будет работать на запугивание, деморализацию и разжигание общественных конфликтов (при отсутствии авторитетных источников информации машина пропаганды это поворачивает на раз-два, см о том, как (дез)информация влияла на поступки людей в процессе мировых войн, как-нибудь отдельно про это напишу, там очень много интересного, но если коротко, кто управляет информацией – тот управляет и общественными процессами, с помощью управления инфо-потоками можно как загасить войну, так и её разжечь, впрочем, аналогично с любым другим явлением или процессом. Надо понимать, что эти люди ни перед чем не остановятся ради своей власти. Не удивлюсь, если завтра окажется вдруг, что вы едите детей и за это вас надо изолировать в бункер – и что это можно будет вполне убедительно обосновать в отсутствие независимых СМИ так, что вы сами в это поверите, не говоря про общественность.

– у нас не будет возможности обращаться за комментариями вообще ни к каким официальным лицам, у которых, соответственно, отпадёт необходимость давать эти комментарии, а, значит, и необходимость чувствовать хоть какую-то ответственность за свои слова и действия (да, отпадёт ещё больше и вообще у всех разом, гарантируя любую, самую безумную, вседозволенность на местах в рамках заданной идеологии).

– у нас не будет возможности наблюдать часть зверств на улицах города и делать на их основании правильные выводы о происходящем, в результате мы будем, во-первых, дезориентированы, а, во-вторых, окажется сильно проще со временем объяснить самим себе, что нам всё это привиделось (это довольно просто сделать, у психики работают защитные реакции относительно любого болезненного материала, который попадает в неё, это эволюционно оправдано, такой себе пси-анальгетик, эти механизмы нельзя контролировать сознанием, если какому-то болезненному опыту не находится подкрепление в реальности, наша психика утилизирует его как ошибку системы – «убеждает» нас, что ничего страшного на самом деле не произошло). Ну, например, что ситуации, когда тридцать человек в форме могут крушить чью-то машину дубинками лишь потому, что могут, просто не может быть.

– ряд преступлений и лиц, их совершающих, будет скрыт с глаз долой и что, соответственно, будет подразумевать возможность избежания наказания, а значит, беспредел можно будет наращивать.

– символически будет утверждено полное отсутствие свободы слова и возможности публичного высказывания, будет официально закреплено отсутствие необходимости освещать то, что кто-то не посчитает нужным освещать относительно событий любого уровня важности для населения (сокрытие всяких тайногураций, статистики по ковиду и их производных станут транслироваться как норма), будет официально признано наступление информационной тьмы и по сути провозглашена сдача одного из значимых бастионов влияния на общественные процессы – инфопространства.

Так вот, возвращаясь к реакции людей на атаки на СМИ. Почему СМИ – это не просто телеграм-каналы и их важно отстаивать именно как СМИ, по сути весь текст выше. А что насчёт «ничего не сделаешь»?

А все очевидно. Тут от нас в очередной раз ожидают всё той же выученной беспомощности. Это вообще крайне удобный вариант, чтобы народ именно так постоянно сам бы себя и осаждал от любых действий, убеждая себя, что они бессмысленны. И поддерживают это состояние у народа так тщательно именно потому, что на самом деле всё ровно наоборот. Как только случаются действия – люди начинают влиять на происходящее, о ужас. Да, иногда нужно очень много действий, а также их многократное повторение. И тем не менее.

Изменения начинаются именно с действий. Отстаивание своих интересов и прав начинается именно с действий.

Что можно сделать с тутбаем? Для начала хотя бы не молчать об этом. Не давать своего молчаливого согласия на предлагаемые «перспективы».

Делать вопрос максимально гласным и максимально однозначно показывать к нему своё вполне конкретное отношение. Недовольство и солидарность.

Возмущение, негодование, несогласие – министерству (дез)информации.

Поддержку, благодарность, признательность – журналистам.

И делать это повесткой и инфоповодом – высказываний, постов, прогулок, народного творчества.

А то ведь может показаться, что белорусы и не против совсем, чтобы их СМИ закрывали по щелчку? Может, им те СМИ и не нужны никакие? И свобода слова и информирования – слишком тяжёлая ноша для них (по принципу «меньше знаешь – крепче спишь», «промолчишь – за умного сойдёшь»)?

PS. Пост родился в связи с притеснениями тутбая, но касается всех остальных СМИ, которые подверглись или подвергаются давлению сегодня.

* * *

Краткая хроника преследования

Министерство информации Беларуси 7 августа 2020 г. вынесло письменное предупреждение порталу TUT.BY за материал «Какие нарушения увидели наблюдатели и что сказал ЦИК?»

Ровно месяц спустя министерство вновь предупредило портал TUT.BY за статью «Комитет госконтроля сможет выплатить крупные премии работникам, которые проявят себя в резонансных делах».

9 сентября министерство информации вынесло очередное предупреждение ООО «ТУТ БАЙ МЕДИА» — за статью «К редактору TUT.BY пришли силовики. На ее дочь завели уголовное дело о массовых беспорядках».

Несколько дней спустя последовало и четвёртое предупреждение – за материал под названием «Белорусская таможня попросила подтвердить, что в „Гарри Поттере“ нет призывов к свержению власти» (опровержение см. здесь).

18 сентября министерство направило в экономический суд исковое заявление о прекращении деятельности tut.by как сетевого СМИ – заседание назначено на 8 октября. Не дожидаясь решения суда, министр информации 29 сентября издал приказ о приостановке для TUT.BY возможности использовать с 1 октября 2020 года статус сетевого издания.

Пикет в поддержку задержанных журналистов напротив здания МВД Беларуси, 03.09.2020.

От belisrael.info. С нашей точки зрения, tut.by – один из крупнейших информационных ресурсов Беларуси, активно читаемый и в Израиле – в последнее время стал более острым и оперативным. Вряд ли случайно то, что 1 сентября его журналисты Надежда Калинина и Алексей Судников (наряду с другими) были задержаны при выполнении профессиональных обязанностей – во время шествий в центре Минска. Их посадили под арест по обвинению в координации протестов и выпустили только трое суток спустя. 13 cентября задержали корреспондента tut.by Владимира Гридина – и вместе с другим фотожурналистом, Александром Васюковичем, «оформили» уже на 11 суток ареста.

Конечно, редакция допускала некоторые ошибки, но у какого из СМИ их нет? В целом «тутбай» работает добросовестно, и министерству информации следовало бы всячески поддерживать портал национального масштаба, а не гнобить его, уподобляясь тому самому МВД.

Опубликовано 30.09.2020  22:20

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (125)

Кажуць, жаданне – крыніца пакут, але пры наяўнасці жадання – шалом! Кур’ёзнаватыя падзеі адбыліся з моманту выхаду 124-й серыі «Катлет…»: 20-гадовая студэнтка-феміністка Лізавета падала скаргу на дзеянні А. Лукашэнкі, які дачасна распускае парламент. Матывіроўка скаргі дасціпная: праз «выбары» ў лістападзе 2019 г. Ліза не зможа ажыццявіць сваё права кандыдаваць у парламентарыі (21 год ёй споўніцца толькі ў студзені 2020 г.).

Суд Ленінскага раёна г. Мінска прадказальна адмовіў нашай «Тэруань дэ Мірэкур»: маўляў, прэтэнзіі не па адрасе… Выглядае, што ўказы прэзідэнта «простым смяротным», насупор Канстытуцыі, Грамадзянскаму і Грамадзянска-працэсуальнаму кодэксам, аспрэчыць увогуле нерэальна: суддзі памятаюць, хто іх прызначае і звальняе.

Канстытуцыйны суд у Беларусі фармальна крыху менш залежны ад «галоўнага палітыка» (непасрэдных прэзідэнцкіх прызначэнцаў згодна з арт. 116 Канстытуцыі там толькі палова – праўда, старшыня суда ўваходзіць у іх лік), але да яго яшчэ паспрабуй дагрукайся… Грамадзянам не дадзена права ініцыяваць справу ў КС, а палата прадстаўнікоў, якую жэстачайшэ пазбаўляюць дзесяці месяцаў канстытуцыйных паўнамоцтваў, не шманае.

Меркаванні некаторых дэпутацікаў (даруйце, але дэпутатамі яны стануць толькі тады, калі пачнуць бараніць… калі не выбарцаў, дык хоць сваіх калег і сваё месца працы) ужо цытаваліся. Пасля той публікацыі зноў выступіла Алена Анісім, паразважаўшы: «у прынцыпе зрабіць гэта можна, даць запыт у Канстытуцыйны суд… Калі цалкам парламент, то яно не пройдзе. Можна паспрабаваць склікаць паседжанне палаты прадстаўнікоў, але гэта толькі гіпатэтычна». І спаслалася на ўласны досвед, як у пачатку 2017 г. хадзіла да старшыні ПП з прапановай склікаць адмысловае пасяджэнне, а ён адмовіў.

Мінула два з паловай гады, за гэты час нешта магло змяніцца ў галовах шараговых членаў ПП. Закон аб Нацыянальным сходзе Рэспублікі Беларусь (арт. 76) прадугледжвае шанс на скліканне пазачарговай сесіі па ініцыятыве дзвюх трацін поўнага складу палаты – г. зн. трэба 74 подпісы. Рэальна іх сабраць? З такім настроем, як у А. Анісім, вядома, наўрад ці. Не асуджаю спадарыню, ды нагадаю: прэцэдэнт збору 67% подпісаў такі здарыўся 17 год таму. Было гэта ў рамках грамадскай ініцыятывы «Няміга-1570», створанай у ліпені 2002 г., пра якую каліва пісаў тут.

У канцы лета 2002 г. каардынатар «Нямігі-1570» Якаў Гутман даволі хутка сабраў 10 або 15 подпісаў дэпутатаў ПП, але пасля нашых пасядзелак на Даўмана і Старажоўскай (бралі ўдзел Вольга Вечар, Уладзімір Дзянісаў, Алесь Марачкін, я) і прэс-канферэнцыі на сядзібе БНФ у верасні 2002 г. вырашыў не спыняцца на дасягнутым…

Справаздачы газет «Вечерний Минск», 30.09.2002, і «Народная газета», 20.11.2002

У выніку да лістапада 2002 г. Я. Гутман сустрэўся з 105 дэпутатамі ПП НС (са 109 магчымых) і дастаў 75 подпісаў пад зваротам да А. Лукашэнкі ў абарону гісторыка-культурнай спадчыны. Сёлета я спытаўся ў Гутмана, які зараз курсіруе паміж ЗША і Расіяй, як ён трапляў у Дом ураду. Атрымаў адказ: «Часам праходзіў з гордым відам міма паставога… Часам пропуск заказваў Уладзімір Парфяновіч, нябожчык Фралоў або яшчэ хтосьці. Пасля таго як трапляў у будынак, па кабінетах можна было хадзіць бясконца. Дапамагаў статус прэзідэнта Сусветнага згуртавання беларускіх габрэяў» (14.08.2019).

Як успамінае сп. Гутман, на гутарку з адным дэпутатам ён траціў ад 15 да 45 мінут. (З некаторымі гутарылі і іншыя людзі, намякаючы на тое, што дэпутатам яшчэ трэба будзе перавыбірацца.) Амаль усе суразмоўцы Гутмана гаварылі пра тое, што з варварскім знішчэннем спадчыны пара канчаць. Некаторыя распавядалі пра сітуацыю на «яўрэйскай вуліцы» ў сваіх акругах.

У снежні 2002 г. Лукашэнка «адфутболіў» калектыўны зварот на адрас Тозіка (тагачасны старшыня камітэта дзяржкантролю) і Шэймана (генпракурор), але яўрэйскі актывіст не шкадуе пра затрачаны час: «Па-першае, я зрабіў усё, што мог. Маё сумленне чыстае. Па-другое, кантактаваў з выдатнымі людзьмі. Асабістае знаёмства са 105 дэпутатамі парламента было б моцным фундаментам для далейшай працы, калі б гэта было ў іншай дзяржаве».

Адозва Н. Цыркун да калегаў; пікіроўка А. Тозіка з Ул. Парфяновічам

Дадам, што чын 2002 г. усё ж меў і рэальныя вынікі. Сінагогі на Дзімітрава, 3 і на Нямізе, 3 не аднавілі, але праверка з дзяржкантролю выявіла, што чыноўнікі Мінгарвыканкама мелі намер знесці будынак абласнога ваенкамата – помнік архітэктуры. Ён быў захаваны, і цяпер там філіял гарадскога музея – «мастацкая галерэя Савіцкага». Дзякуючы актывізацыі дэпутатаў удалося не дапусціць будоўлі жытла на месцы могілак часу Першай сусветнай вайны (вул. Чарвякова; цяпер там мемарыял).

Не ведаю, хто б зараз узяўся сабраць 74 подпісы, але і 54 сталі б файнай аплявухай для лукашэнскай адміністрацыі. Ды што 54 – нават 24… Як ёсць жаданне, то з’яўляюцца і магчымасці.

Цвяроза ацэньваючы стан дэпутацкага корпусу (у 2002 г. дзеяла ў ПП «напаўапазіцыйная» група «Рэспубліка», куды ўваходзілі вышэйзгаданыя Парфяновіч, Фралоў…), мяркую, што «выбары» 17.11.2019 усё ж адбудуцца. Дыбаць на ўчастак або не, пакуль што не вырашыў. З аднаго боку, няма ахвоты ўдзельнічаць у мерапрыемстве, якое глуміць Канстытуцыю, але, кіруючыся такой логікай, не варта браць удзел ні ў воднай дзяржаўнай імпрэзе пасля 24.11.1996… Гэта амаль немагчыма, і ёсць доля ісціны ў словах аўтара belisrael Анатоля Сідарэвіча: «Адсутны не мае рацыі». Хаця… я б не надта сумаваў, калі б кандыдаты «альтэрнатыўных сіл» дружна адмовіліся ад удзелу ў «выбарах», як тое прапаноўваў у мінулым месяцы і сам сп. Анатоль 🙂

*

Вычытаў у Івана Шамякіна ў дзённіках, якія харошыя аповесці ён пісаў у пачатку 1990-х. «Зямны рай» («Paradies auf Erden») я сяк-так асіліў, другую потым чытаць не захацелася. Вырашыў спытацца ў Андрэя Федарэнкі, ці сапраўды ён хваліў шамякінскія творы, і вось які быў адказ (13.08.2019):

Тое, што напісаў пра мяне Шамякін – гэта яго літаратурныя фантазіі. Вось вер пасля гэтага дзённікам. Я ўспомніў размову з ім, першы і апошні раз адзін на адзін, у рэдакцыйным кабінеце часопіса «Полымя». Ён друкаваў тады ці то гэты самы «Зямны рай», ці то быў у яго такі раман – «Злая зорка», пра Чарнобыль. Я тады на прозе не працаваў, але чуў, як наракалі людзі ў рэдакцыі на яго слабізну і на пазіцыю аўтара. Шамякін спытаў, як мне яго твор, я пачырванеў і сказаў, што чарнобыльскія рэаліі ён слаба ўяўляе, што ж да яго грамадзянскай пазіцыі, яна мне катэгарычна не падабаецца. Ён нічога не адказаў, але больш мы ніколі ў жыцці не сустрэліся і не перазваніліся.

Мо я пакінуў бы гэты ліст у сваім архіве, аднак… Запісы Шамякіна 1990-х гадоў увайшлі ў збор яго твораў, выдадзены ўжо ў нашым стагоддзі пад грыфам Нацыянальнай акадэміі навук. Выдаўцы і каментатары некрытычна ўспрынялі запіс народнага пісьменніка ад 19.04.1993, гэтаксама як многія іншыя, мякка кажучы, небясспрэчныя заявы Шамякіна (больш падрабязна гл. тут). От такая гістарыяграфія, гэткае літаратуразнаўства… Мо даспею да асобнага артыкула пра фэйкі ў акадэмічным выданні, падрыхтаваным з удзелам кандыдата філалагічных навук Алесі Іванаўны Шамякінай і доктара філалагічных навук Міхася Іосіфавіча Мушынскага (1931–2018, хай ён спіць спакойна).

Фрагменты з т. 22 і 23 збору твораў І. Шамякіна (Мінск: Мастацкая літаратура, 2014)

Але ж ёсць больш уцешныя моманты ў жыцці. Прыйшоў ліст ад небезвядомага актывіста «Народнай грамады» Сяргея Спарыша (у «Катлетах…» была зацемка пра піва «Спарыш» :)) Сяргей не застаўся абыякавым да ідэі «Шахматнага» напою. Чамусьці ён мяркуе, што шахматная дошка звычайна пахне хвояй, а таму прапануе зварыць хваёвае піва… Тым не менш, якой бы ні была матывіроўка, цікава азнаёміцца з разгорнутым пажаданнем ад сацыял-дэмакрата: «Піва на маладых парастках сасны або елкі, можна дадаць трохі ядлоўца. І які-небудзь адпаведны сорт хмелю – каб адчуваўся, нягледзячы на хваёвы пах, але пры гэтым гарманіраваў і дапаўняў. Можа быць, нешта з цытрусавым водарам?» Прыслухайся, о «Аліварыя»! 🙂

С. Спарыш з улюбёным напоем

Пастаянны чытач-глядач серыяла, Пётр Рэзванаў з Мінска, таксама не супраць таго, каб у Беларусі было піва «Шахматнае», але малюе яго іначай: «гэта мусіць быць кактэйль з цёмнага і светлага гатункаў».

У Нацыянальным мастацкім музеі даступныя для агляду карціны юбіляра 2019 г. Якава Кругера, а тутака можна пачытаць падрабязны нарыс пра мастака. Дэманструюць у музеі і работы Льва Дамінскага, Ісака Мільчына, Лейзера Рана.

Андрэй Дубінін наведаў выставу і сфоткаў палатно Л. Рана «Звесткі з Петраграда. 1917 год» (1957). Рэвалюцыя ў чалавечым вымярэнні…

Апрача таго, даўні аўтар belisrael.info распрацаваў лагатып для кніжнай серыі «Гебраістыка Беларусі», задуманай мінскім выдаўцом Раманам Цымберавым. Бусел у ярмолцы і талесе – адсылка да славутага рамана Майсея Кульбака пра зельманскі двор: «Дзядзькі тыя – чатыры стаўпы двара… як калгаснікі, не паснедаўшы, у разлёце белых талесаў, бы старыя буслы, беглі ўдому».

Эскізы А. Дубініна да лагатыпа серыі

Агулам платформа парталу tut.by не цешыць, але сярод інфармацыйнага фастфуду і злёгку прыхаванай прапаганды трапляюцца і годныя матэрыялы. Дзякуючы гэтаму рэсурсу я, напрыклад, даведаўся пра мастачку Яўгенію Магарыл з Віцебска (1902–1987), якая ў 1920-х гадах перабралася ў Петраград…

Вяртаючыся да размовы пра выкладанне літаратуры ў школе: ці ведалі вы, што ў Беларусі міністэрствам адукацыі яшчэ ў 2010 г. зацверджана цэлая вучэбная праграма па яўрэйскай літаратуры «для класаў з вывучэннем мовы нацыянальнай меншасці»? Аўтары – М. Журына, І. Грузман. Добра, што праграма ёсць, і да таго ж не пазбаўленая логікі, але… Штосьці заўсёды будзе лішняе, а чагосьці будзе не хапаць. Асабіста мне не хапае таго ж Кульбака, Эфраіма Севелы… І неяк дратуе сказ «Народный, разговорный язык произведений Сфорима» (гэта пра ўраджэнца беларускага Капыля Мендэле Мойхер-Сфорыма, aka Мендэле-кніганошу, aka проста Мендэле; асобнае слова «Сфорым» знача «кнігі» :)).

Загрузіць вордаўскі файл з праграмай можна тут. Я б не быў супраць атрымаць уражанні пра дакумент ад чытачоў, дасведчаных у літаратуры і педагогіцы. Раптам агульныя намаганні спародзяць нешта лепшае?

Цытатнік

«У Беларусі попыт на здаровых, паслухмяных выканаўцаў з комплексам вывучанай бездапаможнасці, у большай частцы свету на здаровых, разумных стваральнікаў з высокай гатоўнасцю да самарэалізацыі. Добра, што мы супадаем з сусветным запытам прынамсі ў адным пункце: здароўе» (Віктар Бабарыка, 2019)

«Тэорыі змоў не проста прывабныя… Іх распаўсюд падточвае дэмакратыю і ўмацоўвае таталітарныя рэжымы» (Хемі Шалеў, жнівень 2019)

«Ніводзін новы ідэалагічны прадукт, у тым ліку і той, што прыходзіць да нас з геаграфічнага Захаду, няможна ўспрымаць некрытычна: трэба разабрацца ў тым, што іменна, як і чаму прапаноўвае той ці іншы аўтар» (Андрэй Іларыёнаў, 06.08.2019)

«Мізантропія – добры інструмент для мастака, але яна не можа быць асновай яго светапогляду» (Дзмітрый Быкаў, 09.08.2019)

«Калі доўга весяліцца, гледзячы, як навокал нелянівыя людзі будуюць антыўтопію, то апынешся акурат унутры антыўтопіі» (Іван Давыдаў, 14.08.2019)

«Калі ў вас пастаянна крадуць фігуры з дошкі і мяняюць правілы гульні, то даволі дзіўна марнаваць час на “разумныя хады”, – больш лагічна змахнуць дошку са стала» (Аляксандр Хоц, 15.08.2019)

Вольф Рубінчык

Мінск, 16.08.2019

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 16.08.2019  22:10

Водгукi

“Калі пафантазіраваць, то “Шахматнае” піва магло б быць у двух варыянтах — светлае і цёмнае. Наконт усялякіх дабавак у напой гаварыць не буду — як аматар нямецкіх законаў піўной чысціні стаўлюся да ўсялякіх дадаткаў падазрона )))” (Зміцер Дзядзенка, г. Мінск)  19.08.2019  01:17

“Успомніў свае першыя куплёныя шахматы, 3 р. 60 кап., пачуў непаўторны стук адна аб адну драўляных фігурак, успомніў, чым яны пахлі: лакам і… хвояй. Менавіта так  хвоя  называлі ў нас сасну. Так што Спарыш не памыліўся. Поспехаў Вам!” (Андрэй Федарэнка, г. Мінск) 21.08.2019  09:07

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (70)

Заступіў на дзяжурства Новы год, а Стары Ненавукова-Фантастычны серыял жахаў усё з вамі… І па-ранейшаму для весялосці планета нашая мала абсталявана: стрэлка на «гадзінніку Суднага дня» блізкая да поўначы. Але палохаць нікога не маю намераў: хапае аматараў без мяне.

Кіраўніцтва тут і цяпер патрохі страчвае легітымнасць повязі з рэчаіснасцю. Надоечы гэта ўсвядомілі афіцыйныя сацыёлагі: яны, каторыя сцвярджаюць, што большасць моладзі да 29 гадоў задаволеная сваім становішчам у РБ, прызналі, што доля «задаволеных» знізілася. З 2015 г. палова моладзі нязменна адзначала, што сацыяльна-эканамічная сітуацыя пагаршаецца (паводле даследчыкаў, аж да 2014 г. так лічыла менш за траціну – гл. у зборніку 2017 г. с. 173).

Не ўсе звесткі Інфармацыйна-аналітычнага цэнтра пры адміністрацыі прэзідэнта выклікаюць давер. Аднак тое, што большасць незадаволеных маладзёнаў будуць канвертаваць сваё нездавальненне ў «выказванні ў коле родзічаў, сяброў, калег» (43,5%) або ў «каментарыі да навін у інтэрнэце» (15,5%), а 13% увогуле ўтруцца («ніяк не будуць выяўляць» – с. 175 зборніка), падобна да праўды. Старэйшыя пакаленні пакрыёма прышчапілі маладзейшаму калі не вывучаную бездапаможнасць, то двоедумства. Характэрныя ў гэтым плане развагі не апошняга ў краіне брэсцкага шахматнага трэнера Уладзіслава К., 1975 г. нар., пра «шахматны ўсенавуч», на які з вясны 2016 г. выдаткоўваюцца не абы-якія рэсурсы: «Конечно, для процветания вида нам нужно говорить, что проект нужен, очень полезен и т.д. Я и буду придерживаться такого взгляда в официальных кругах. Но здесь (31.12.2017 на ўласным сайце – В. Р.) могу написать так, как считаю: проект обречен».

Сярод усіх узроставых катэгорый не перастае руліць і прававы нігілізьмъ, што здаўна заахвочваецца «зверху». (Нагадаю адносна свежае: 4 гады таму в. а. цара «імем рэвалюцыі» скасаваў гаспадарчыя суды, прадугледжаныя Канстытуцыяй, і «ўліў» іх у агульныя. Рэферэндум па гэтым пытанні меўся прайсці ў 2014 г., але не адбыўся і ў 2017-м.) Ён падмацоўваецца гатэнтоцкай мараллю: сваім – усё, чужым… нават не закон, а кавадла палітычнай мэтазгоднасці. Тэст на павагу да базавых прынцыпаў юрыспрудэнцыі завальваюць не толькі высокія чыноўнікі, а і многія «зоркі» альтэрнатыўнага лагера, і гэта, быццам той пражэктар, высвеціла справа «рэгнумаўцаў». Ды ладна б адно «зоркі»! Вось некалькі спрэчных (а месцамі дзікунскіх) заяў, якія заваявалі падтрымку «прасунутай» публікі – чытачоў партала tut.by, арфаграфію арыгінала захоўваю: «Получат сроки в плечи на закону. А потом будут эти сроки отбывать. Незачем было распространять кремлепропаганду» (на вечар 09.01.2018: +190–74), «Когда там уже решат сколько кому в плечи дать? Как по мне Алимкина как самого неадекватного нужно запереть дольше остальных» (+125–41), «Беларусь – страна белорусов, идеологию других стран нечего пропагандировать. Пару лет стоило бы им дать, не будут больше ухмыляться как на фото» (+187–60), «За те тексты, что они писали, им самое место тюрьма» (+145–49), «Достаточно было бы их лишить гражданства страны и вида на жительство» (+112–36) і г. д. ВІПР такі ВІПР…

Дзіва што ў 2017 г. прыхільнікі дэмакратычных перамен мала чаго дабіліся. Так і не створана «суперпартыя», ледзь чуваць незалежныя прафсаюзы. Старшынька Таварыства беларускай мовы, безальтэрнатыўна выбраная 29.10.2017, у сваёй першай справаздачы (за паўтара месяца) пахвалілася тым, што «мы абнавілі мэблю ў нашай сядзібе дзякуючы дапамозе чэшскай Амбасады». Чаму ўжо не расказана пра мыццё вокнаў і падлогі? 🙂 Старшынька – яшчэ і дэпутатка палаты прадстаўнікоў, i ўваходзіць у кансультацыйную раду пры міністэрстве адукацыі; можна ўявіць сабе каэфіцыент карыснага дзеяння А. Анісім тамака. Шэрыя твары дабіваюць вывучэнне ў школе беларускай літаратуры, а неабыякавым настаўнікам (часцей настаўніцам) застаецца адно пісаць адкрытыя лісты

Саладжавыя, высмактаныя з пальца трызненні пра тое, што «дзве Беларусі робяцца адной», я б адразу пазначаў як спам, аднак яны множацца ў інфапрасторы… З другога боку, чорны песімізм кшталту «2017 год для Беларусі па вялікаму рахунку быў змарнаваны… Дык што ж чакаць нам у 2018-м? А нічога!» ад аўтара-«інтэлектуала», які некарэктна падлічыў колькасць навагодніх віншаванняў, прамоўленых «абсалютнай Нікчэмнасцю» (насамрэч іх было 24, а не 23), адвязныя прагнозы ад Максіма Ж. («адзінства не будзе, нідзе і ніколі»), мне таксама не блізкія. Лёс народа – у руках яго неабыякавых прадстаўнікоў, і пачатак 2017-га, асабліва люты і сакавік, дэманстраваў тое даволі крута…

…Вярнуся да «рэгнумаўцаў»: усіх траіх неабходна выпусціць з апраўдальным прысудам па крымінальнай справе аб распальванні міжнацыянальнай варожасці. Прамова пракурора на каліва не пераканала мяне ў тым, што падсудныя здзейснілі злачынства, «прадугледжанае ч. 3 арт. 130 Крымінальнага кодэкса РБ». У той жа час не патрэбнае (прынамсі мне) умяшанне Крамля ў гэты працэс. Да такога ўмяшання заклікаў маскоўскі «куратар» сеціва публіцыстаў, былы мінскі выкладчык Юрый Баранчык, лепячы з падсудных герояў і фальсіфікуючы пазіцыю сведкі Дзяніса Рабянка, жыхара Калінкавіч, які нібыта жадаў снедаць «рускамоўнымі дзяўчатамі». Каму-каму, а чалавеку з вышэйшай адукацыяй павінна быць вядома пра іронію і гратэск, акурат і ўжытыя сп. Рабянком у чэрвені 2016 г. Зрэшты, сам аўтар пасля сваіх гратэскных выказванняў наставіў смайлікаў – няйначай для баранчыкаў… 🙂 🙂 🙂

Карацей, давайце тут усе разам адпачнем ад «палітычнай мэтазгоднасці»: лукашэнкаўскай, пуцінскай, якой заўгодна. Хай бы трыумфаваў Закон (Канстытуцыя, Міжнародны пакт аб грамадзянскіх і палітычных правах, etc.)…

М. Вольф (нават не цёзка) напісаў кнігу «Агонь і лютасць» пра Дональда Трампа і яго атачэнне – дакладней, склаў яе са сваіх гутарак у Белым доме. Распавёў пра цікавыя падрабязнасці; маўляў, адказ Д. Т. на пытанне, каму ён давярае, з кім гаворыць, перш чым дзейнічаць, быў такі: «Я сам. Я гавару з сабой». У такім разе «адзіны» з Сінявокай выступае ледзь не піянерам сучаснага палітычнага трэнду – чыннасці пад лозунгам «Я сам себе и небо, и луна» (С). Памятаеце апорыю 2001 г.: упаўнаважаны па правах чалавека ў Беларусі патрэбен, але… «Толькі галава дзяржавы, валодаючы паводле Канстытуцыі шырокімі паўнамоцтвамі, зможа забяспечыць гарантыю правоў і свабод грамадзян»?

Ці нядаўняе, у снежні 2017 г.: «Лукашэнка лічыць, што ў Беларусі ёсць упаўнаважаны па праблемах прадпрымальніцтва – ён сам». Гэтыя амбітныя заявы падлягаюць манетызацыі! Дальбог, рэзідэнцыі ўпаўнаважанага па ўсіх пытаннях можна выкарыстоўваць як аўдыторыі для майстар-класаў… Упэўнены, на курсы лекцый па самадастатковасці прыехалі б кандыдаты ў прэзідэнты як з Акіяніі, так і з Астазіі ды Еўразіі. Экспартаваць паслугі ў беларусаў выходзіць лепей, чым гандляваць таварамі – Чырвоны дом, прыслухайся 🙂

* * *

Пад канец года ўрад РБ кінуў традыцыйную «костку» лаяльным выданням. Іх, фінансаваных з бюджэту, звыш 20, большасць – агітпроп. А вось часопісу «Вожык», хоць яго заснавальнікі – міністэрства інфармацыі і падкантрольны ўраду выдавецкі дом «Звязда», датацыі на 2018 г. зрэзалі… Асобныя «незалежныя публіцысты» пляскаюць у ладкі («памер Максім, і х… з ім») – няйначай у рамках «збліжэння дзвюх Беларусяй».

Ніхто не прымушаў калумніста «Народнай волі» падпісвацца на «Вожык». Пытанне ў іншым: перакрывае грамадская карысць ад агульнабеларускага часопіса «сатыры і гумару» выдаткі на яго існаванне, або не? Па-мойму, перакрывае. І дайце-ка прыпомню, як у краіне Тутэйшыі з гумарком.

У пачатку 2000-х наталяў сваю прагу смешнага газетай «Навінкі», потым кароткі час купляў у шапіках расійскі «Новый Крокодил» (нат грошы выйграў на конкурсе), потым пасміхаўся над зайцамі Васіля Пачыцкага ў «БелГазете» і выпісваў газету Анатоля Гармазы «15 суток». Трасянкавыя зайцы прыеліся, а гадоў 7-8 таму ў Гармазы хапала дасціпных жартаў і карыкатур… Аднак зацыкленасць газеткі на побыце, п’янках-гулянках-цешчах-адзюльтэрах, таксама давалася ў знакі. Калі ж у 2014 г. у выходных звестках «15 суток» з’явілася «Республика Крым, Россия», гэта было занадта нават для такога вісуса, як я.

І пра «Вожык»… Ніколі ў ім не друкаваўся, хоць старэйшы прыяцель Ц. і запрашаў. Безумоўна, зорны час выдання мінуў у першай палове 1990-х, яно апантанае савецкімі прывідамі… Але трэба прызнаць, што ў самыя змрочныя часіны штосьці жывое праточвалася на старонкі «Вожыка», дый цяпер… Тут – 20 карыкатур, паказаных «новаму пакаленню» з доляй паблажлівасці; з іх годных, на мой одум, не менш за 25%. Ці многія тутэйшыя СМІ, нават супернезалежныя, працуюць з большай аддачай? А штосьці ў «выбранае» ад «Нашай Ніны» папросту не трапіла. Даспадобы мне, напрыклад, гэтыя малюнкi з №№ 8 і 9 за 2017 г.:

 

У выдання за спінай – 75 з нечым гадоў, і мноства выдатных пісьменнікаў уважалі за гонар публікавацца ў «Вожыку». Зразумела, гэта толькі адзін довад за вылучэнне дзяржаўных грошай, не самы моцны. Выданне выконвае важную «псіхатэрапеўтычную» функцыю: актывісты і «простыя людзі» на перыферыі адчуваюць сябе з ім крыху больш абароненымі ад чынавенскіх свавольстваў. Часам праз «Вожык» удавалася развязаць нейкія праблемкі. Высмейвання баіцца і той, хто агулам нічога не баіцца – банальна, але часам спрацоўвае.

Штомесячны белмоўны часопіс, прысутны ва ўсіх раённых бібліятэках, – гэта і сродак пашырэння першай дзяржаўнай мовы. Да таго ж трэба, каб было дзе размінацца літаратурнаму  маладняку… (гэтую функцыю «Вожык» сяк-так выконвае нават з тысячным накладам). NB: некалі ў бібліятэцы «Вожыка» выйшла першая кніжка Васіля Быкава «Ход канём».

Спадзяюся, новы (адносна, бо свае 100 дзён ён ужо адслужыў) міністр інфармацыі РБ не задушыць «Вожык» у сваіх абдымках, як некалі зрабіў з газетай «Чырвоная змена», стаўшы яе апошнім галоўным рэдактарам. Вожыкі ўсё ж аблепленыя калючкамі…

На месцы рэдакцыі я б зрабіў, як той Быкаў, «ход канём» – папрасіў бы ЮНЭСКА ўнесці «Вожык» у спіс культурнай спадчыны чалавецтва. Унясуць, не ўнясуць («Наша Ніва» прасілася аж у 2006 г.), а памысны розгалас будзе. У нашу эру цяжка без піяру…

Праўда, і міжнародная вядомасць не гарантуе поспеху ў Беларусі. У 2013 г. пачаў выходзіць у Мінску невялікі прыватны часопіс фантастыкі «Космопорт», у 2014-м ён атрымаў прэмію як лепшы ў Еўропе (авансам, трэба прызнаць), у 2015-м – спыніў выхад… Мне выпала ісці на «Белпошту» і забіраць грошы за недаатрыманыя па падпісцы нумары.

Першы № «Космопорта» і адзін з апошніх (наклады – 11500 і 2500 экз.).

Чаму слаба веру ў вясёлкавую будучыню Парка высокіх тэхналогій ды ІТ-сферы ўвогуле – таму што для рыўкоў уперад трэба мець схільнасць да нетрывіяльных ідэй, якія гартуюцца якраз дзякуючы фантастыцы… У нас жа рэзідэнты ПВТ і ўсялякія дзяржкамітэты па навуцы прамаргалі з’яўленне адзінага – і не тое каб кепскага – фантастычнага часопіса, дарма што ўвесь 2014 год ён мільгаў у шапіках «Белсаюздруку». «Будучыня? Гэта не для беларускіх элітаў: яна ім не цікавая ні ў якім выглядзе – ні светлая, ні цёмная. Ім бы – “как-раньшэ”», – кпіў Зміцер Дзядзенка з іншай нагоды ў 2015 г.

Падсумуем: жыццю ў большасці з нас наканавана быць не прыўкрасным, а цярпімым. Бадай як у доме цярпімасці… Ну, а музыка ў памяць пра ахвяр Катастрофы прагучыць не толькі ў Белдзяржфілармоніі 21 студзеня, а і ў канцэртнай зале «Верхні горад» 27.01.2018.

 

Квіткі даступныя. За якасць музінструментаў аўтар адказнасці не нясе.

Вольф Рубінчык, г. Мінск

09.01.2018

wrubinchyk[at]gmail.com

Кароткі змест папярэдніх дзесяці серый:

№ 69 (28.12.2017). Супярэчлівыя тэндэнцыі ў беларускай эканоміцы. Колькасны заняпад працоўнай сілы. Выбар біятланісткі Д. Блашко. Нявер’е ў перспектывы “ІТ-краіны”. Суд па “справе рэгнумаўцаў” і нягеглая “экспертыза” А. Івановай. Кваліфікацыя дзеянняў публіцыстаў. Памылка П. Севярынца. Рэакцыя “адзінага палітыка” на заяву Д. Трампа адносна Іерусаліма. Паскуднае рашэнне не пусціць ізраільскіх шахматыстаў на чэмпіянат свету ФІДЭ ў Саўдаўскай Аравіі. Меркаванне А. Кентлера і “штрэйкбрэхерства” вядомых гульцоў. “Хартыя галаўнога мозга” на прыкладзе з Ц. Хатавелі. Юбілеі 2017 і 2018 гг.: М. Дыскін, Ш. Ліберман, Л. Маневіч і інш. Запланаваны канцэрт “Жоўтыя зоркі” ў Белдзяржфілармоніі.

 68 (25.12.2017). Лакальныя перамогі (выпраўленне надпісаў у публічных месцах). Дэградацыя “Народнай волі” і іншых выданняў, якія паддаліся ўціску В. Пракапені. Ацэнка дэкрэта № 8 пра блокчэйн, майнінг і токены. Развагі пра зборку ў Беларусі легкавых аўтамабіляў. Лю Сяабо пра кітайскую вытворчасць. Смяротная кара ў КНР і іншых краінах. “Рэгнумаўскі” працэс у Мінску і вірус істэрычных празмерных рэакцый. Страта былой міністаркай інфармацыі права на любыя кіраўнічыя пасады. Паводзіны А. Мяньковай, злоўленай на допінгу. Уражанні ад Магілёва. “Яўрэйскі” праект В. Сарокі. Новы рэстаран з кашэрнай кухняй у Мінску. Сустрэча С. Ландвер з паслом РБ. Каментарыі на tut.by да рашэння Д. Трампа перанесці пасольства ЗША ў Іерусалім.

№ 67 (18.12.2017). Неразумны выступ “галоўнага” да 100-годдзя ЧК і запіс старшыні КДБ РБ у гасцявой кнізе музея рэпрэсій. Прамова на з’ездзе навукоўцаў, параўнанне з эпізодам кнігі А. Салжаніцына. Зніжэнне колькасці даследчыкаў у Беларусі. Ідыёты яўрэйскага паходжання і глупствы ў газеце “Авив”. Блакаванне “Белорусского партизана”. Меркаванне Л. Фрыдкіна наконт ператварэння РБ у “ІТ-краіну”. Візіты ізраільскіх айцішнікаў у Беларусь. Рэакцыя на зварот, датычны часопіса “Штэрн”, з міністэрстваў інфармацыі і культуры. Развагі чытачоў. Зацягнутасць “справы рэгнумаўцаў”, пралікі ў экспертызах. Заявы В. Карач і сумнеўная статыстыка, прыведзеная ёю. Яўрэі на Першым усебеларускім з’ездзе 1917 г. Юбілеі Р. Бярозкіна і Э. Савікоўскага ў 2018 г., развагі А. Сідарэвіча пра Бярозкіна. Нарыс Ю. Канэ пра мужа.

№ 66 (12.12.2017). Успаміны пра ханукальныя дні 2007 г. Віншаванне з Ханукай ад пасла Ізраіля. Няздатнасць “яўрэйскай абшчыны” Беларусі выконваць ролю моста паміж РБ і Ізраілем. Эрозія сістэмы міжнароднага права ў 2017 г. 150-годдзе кнігі Ш. дэ Кастэра “Легенда пра Уленшпігеля”. Хваласпевы доктара гістарычных навук І. на адрас Цанавы, палеміка з ім. Партрэт выдавецтва “АіВ”. “Год навукі” ў РБ і традыцыйнае недафінансаванне навуковых сфер. Ідэя пра аналаг “Дысернета” для Беларусі. Патрэба ў “драйверы” для краіны; тлумачэнне, чаму ўратаванне навукі падыходзіць больш, чым памяць пра 1937 г. Показка ад skarnik.by. Навіны з музея “Полін”, лекцыя В. Міхедзькі, гастролі Бенькі ў Ізраілі, выхад кнігі П. Севярынца “Беларусалім”.

№ 65 (22.11.2017). Праект “(Не)расстраляная паэзія”. Спрэчкі вакол М. Кульбака. Абранне А. Лукашанца акадэмікам, успаміны пра яго дзейнасць. Пашырэнне беларускай мовы ў шахматнай супольнасці. Смеху вартыя цытаты з А. Лакоткі. Паказ кінастужкі “Зніклая паэзія” і яе шурпатасці. Выхад ідышнай кнігі Ф. Хаймовіча. Удакладненні да ранейшых тэкстаў. Уступленне Беларускай федэрацыі шахмат у маскоўскую АШФ. Згадка пра юбілей маэстра Д. Яноўскага ў 2018 г.

№ 64 (18.09.2017). Развагі пра серыял ды іншыя крыніцы інфармацыі. Моцныя бакі і расчараванні “Дня яўрэйскай культуры”. Пратэсты ў Мінску 8 верасня. Сістэма ручнога кіравання эканомікай. Эксцэсы ў РФ і адносны поспех “апазіцыі” на выбарах у мясцовыя саветы. Цэнзура ў культурным жыцці РБ. Нежаданне інтэлектуалаў бачыць рэальныя праблемы. Істэрыкі на роўным месцы. Палеміка з Г. Каспаравым. Вызваленне ў Азербайджане А. Лапшына па волі І. Аліева (або яго жонкі?). Назначэнне Д. Трампам новай прэс-сакратаркі, аналогія з Беларуссю.

№ 63 (29.08.2017). Прагулка па Мінску з А. Фурсам, недарэчнасці ў перакладзе на рускую мемуараў Г. Рэлеса. Электрамабілі ў Ізраілі. Праблемы ў ізраільскай сярэдняй адукацыі, адставанне Ізраіля ў галіне ўтылізацыі адкідаў. “Сто дзён” новага пасла Ізраіля ў Мінску. Арыентацыя ізраільцаў на існую ўладу, спрэчныя заявы нобелеўскай лаўрэаткі ў Гомелі. Планы стварэння турыстычнага комплекса ў Радуні. Як апёкся прадпрымальнік А. Кныровіч. Маючыя адбыцца гастролі ізраільскага тэатра юнага гледача ў Мінску. Аблудны падыход А. Шульмана да мінуўшчыны. Анонс вечарыны памяці Ю. Таўбіна і выхаду беларускамоўнага зборніка Х. Н. Бяліка. Навіна ад Л. Баршчэўскага пра тое, як беларускія ліцэісты прыбралі яўрэйскія могілкі ў Варшаве. Ідыш на сайце Ружанскага палацавага комплексу. Суд па справе М. Дзядка. Змены ў праўленні “галоўнага яўрэйскага саюза”, праблемы газеты “Авив”. Думкі пра “Дзень яўрэйскай культуры” ў Мінску.

№ 62 (12.08.2017). Юбілей беларускага кнігадруку, шахматны турнір у гонар гэтай даты. Стагоддзе Я. Брыля, урыўкі з яго твораў. Іудаіка ў Польшчы і Францыі, даробак К. Ле Фоль. Сайт belisrael.info як “творчая лабараторыя”. Кніга М. Акуліч пра ідыш. “Яўрэйскія экскурсіі” А. Фурса. Музей Х. Суціна пад Мінскам, працы перакладчыкаў з іўрыта, падрыхтоўка А. Дубініным новага перакладу “Зельманцаў” з ідыша. Расказ пра ізраільска-беларускага рабіна, якому не дае спакою тэма Курапатаў. Моцныя месцы яго лекцый.

№ 61 (23.07.2017). Пераезд у Ізраіль Э. Топаля, планы будаўніцтва ў Іерусаліме новай Нацыянальнай бібліятэкі. Прыватныя праблемы ў Ізраілі, ухіленне ад вайсковай службы, натацыя, прачытаная “ўхілістам” былым паслом Ізраіля ў РБ. Маралізатарства Ю. Зісера і слабыя месцы “Белавія”. Небяспека гульні з этнічнымі стэрэатыпамі. Кароткія ўспаміны пра М. Зверава з нагоды яго сыходу. Смерць Лю Сяабо, развагі пра Кітай і Азербайджан. Спыненне справы супраць М. Філіповіча, канструктыўнае рашэнне кіеўскага суда наконт вул. Шухевіча. Паведамленне Ю. Гарбінскага пра абарону дысертацыі, прысвечанай беларускім яўрэям.

№ 60 (20.06.2017). Юбілей усталявання дыпадносін Беларусі з Ізраілем, віншаванкі “першых асоб”. Спроба аналізу ад М. Стральца. Рост тавараабароту ў параўнанні з пачаткам 1990-х. Ідэалогія і “ценявая” частка ва ўзаемаадносінах. Імкненне лукашэнкаўцаў скарыстаць ізраільцаў. Паразуменне пасольства РБ у Ізраілі з “беларускім зямляцтвам”. Стан “зямляцтва” і ганаровая грамата для яго старшыні. Хлестакоўшчына ад “сонцападобнага”. Казусы з “непадстрыжанай травой” (2007), з Г. Магнезі і А. Лапшыным. Ізраілезнаўства ў Беларусі і беларусістыка ў Ізраілі.

Змест ранейшых серый гл. у №№ 60, 50, 40, 30, 20, 10.

Апублiкавана 09.01.2018  19:58

***

От редактора. В авторской серии КиМ В. Рубинчик высказывает свое личное мнение по различным вопросам, не всегда и во всем совпадающее с редакторским, что вполне нормально. Читателей же прошу писать на его адрес, указанный под каждой публикацией.