Tag Archives: «зубризм»

В. Рубінчык. Каляндар – не махляр!

Шалом. Тутэйшыя мудрацы баюць, што ў Беларусь прыйшла адно каляндарная вясна. Мяне ж першае сакавіка – сонечны, цёплы дзень – па-добраму ўзварухнула. І 2-е не расчаравала, дарма што дыхаць у нашай палітычнай атмасферы насамрэч нялёгка.

Любіў вясну Мойшэ Кульбак, чый 125-ы дзень народзінаў мы адзначым праз тры тыдні – ды нямала пісаў пра яе ў вершах і ў раманах. Як там у «Зельманцах» («Зэлмэнавічах»):

Вясна. Яна надышла з тлустымі начамі. Яна надышла як з павевам траў, так і з парай дзесяткаў чорных птушак на высокіх таполях каля электрастанцыі, так і з маладымі батанікамі, якія на дрэвах з гарадскога саду рэзалі адсохлае галлё…

Вясна. Яна надышла з новым пакаленнем маленькіх, вясёлых дзяўчынак, выспелых за гэтую зіму ў дамах. Яна прыйшла з хаткамі шпакоў на высокіх жэрдках, з яснымі водамі ў рэках, з коўдрамі на кіях і з першым белым цветам на яблынях.

…Цёплая ноч. Чорная вясна, калі зямля яшчэ чорная, дрэвы – чорныя, напярэдадні ўзыходу першых зялёных колераў.

Перакладаў з ідыша Андрэй Дубінін. А я пад юбілей падзялюся мікразнаходкай: Майсей наш Саламоновіч аказаўся стыльрэдактарам «Лінгвістычных зборнікаў», якія выходзілі ў Менску на ідышы пад эгідай Акадэміі навук БССР (1933–1936 гг.). У выпусках 1 (1933) і 2 (1934) яго прозвішча пазначана, у вып. 3 – ужо не; мабыць, таму, што к 1936 г. М. Кульбак пакінуў АН з яе мізэрным (паводле Шпрынцы Рохкінд) заробкам і кінуў якар у часопісе «Штэрн».

Змест вып. 2 і звесткі пра людзей, якія рыхтавалі выданне да друку (адказныя рэдактары – Агурскі і Ашэровіч, стыльрэдактар – Кульбак, адказны карэктар – Душман)

Напрошваецца гіпотэза, што кульбакаўская «Зэльманіяда», напісаная ад імя «маладога навуковага работніка Цалела», асабліва ж раздзел «Філалогія», нарадзілася не без уплыву аўтараў «Lingvistishe zamlung». Мажліва, яна была пародыяй на іх (каля)навуковыя развагі, гумарыстычным (пера)асэнсаваннем «класавай барацьбы» і «савецкіх наватвораў» у ідышы. Зірнем на фрагменты «Зэльманіяды» ў перакладзе А. Дубініна:

Зэлмэнавічы замяняюць вінавальны склон другога роду на давальны склон. На Хайэлэву котку кажуць: выгані котцы з дому. Аб Тоньцы: я ёй ласку маю, як боль у вачох.

Асабліва навучальным ёсць факт, што зэлмэнавічы твораць наогул уласныя словы, на ўзор: нахабёл, фінціфлюш, трывалны, браджыдлэ і г.д.

Гэтая моўная дзейнасць шпарыць са двара з тупой упартасцю. Мова ёсць заразлівай справай і пашыраецца таксама па-за двору. Граніца зэлмэнавіцкай мовы цягнецца на сённяшні дзень ад Менску, Лагойску, Самахвалавіч, Смілавіч і Пагосту да Сяльца, што каля Молэва, і далей ва ўсходне-паўднёвым напрамку.

Але няможна выключаць і таго, што Кульбак быў знаёмы з п’есай Янкі Купалы «Тутэйшыя», дзе Янка Здольнік смешна адказвае «Усходняму Вучонаму» на пытанне пра тэрыторыю Беларусі: «О, наша тэрыторыя, пане вучоны, вельмі вялікая — і вокам не дастаць! Уся Менская Брахалка, на якой вы, як бачу, гэтай тэрыторыі шукаеце, ды яшчэ далей». Артыкул Міколы Хведаровіча «Шчыры сябра, самабытны пісьменнік» (1966 г.) ускосна пацвярджае гэткае гіпатэтычнае знаёмства.

Ёсць сэнс чытаць-перачытваць класікаў, але часам варта звярнуць увагу і на менш прыкметных пісьменнікаў. Адным з такіх быў ураджэнец Жлобіна Сямён Бытавой (сапраўднае прозвішча Каган; 1909–1985). Яго ў газеце «Літаратура і мастацтва» нядаўна па-добраму згадаў Алесь Сімакоў, краязнавец з Гомеля. Сямён пераехаў у Ленінград у 1925 г., потым нямала вандраваў… «Героі Бытавога-Кагана – орачы, удэге, ніўхі… Натуральна, што галоўны матыў – “савецкае будаўніцтва”, якое суправаджаецца прыездам да іх настаўнікаў і ўрачоў, стварэннем новых паселішчаў, барацьбой з шаманствам і “спіртаносамі”», – піша А. Сімакоў. І рэзюмуе сваю нататку пра Бытавога: «А пачалося ўсё яшчэ на Гомельшчыне, у Жлобіне і Рагачове, а таксама ў Бабруйску, дзе прайшло яго дзяцінства і пачатак сталення і пра якія ён чулліва ўспамінаў у “аповесці аб адным падарожжы” – “Ад снегу да снегу”».

Адна з кніг нашага земляка

Мінулае мінулым, але ж ад ХХІ cтагоддзя ніяк не ўцячэш. Нарабіла грукату гісторыйка з пераводам Віктара Ляксандрыча – старэйшага сына самі-ведаеце-каго – на пасаду прэзідэнта Нацыянальнага алімпійскага камітэта РБ. 26 лютага ён заняў месца бацькі, каторы грэў яго (месца) амаль 24 гады, з вясны 1997 г.

Чутак вакол матываў такога рашэння шмат, што не дзіўна ў закрытай сістэме, дзе «бульдогі» здаўна тузаюцца пад кілімамі. Дзве асноўныя версіі такія: 1) бацька адпрацоўвае пераход улады да сына ва ўсёй краіне; 2) рэжым пайшоў на дэманстратыўную саступку пад ціскам Міжнароднага алімпійскага камітэта (кіраўніцтву апошняга надакучыла, што палітыка мяшаецца ў справы НАК; таму новага прэзідэнта НАК пазбавілі пасады памочніка прэзідэнта РБ па нацыянальнай бяспецы).

Я схіляюся да другога варыянту. Больш за тое, цешуся, што Віктар адхілены ад вагароў рэальнай дзяржаўнай улады – прынамсі фармальна. Цяпер у іх з бацькам на дваіх усяго дзве кіраўнічыя пасады, а доўгі час было чатыры. Наступным крокам магло б стаць скарачэнне колькасці пасад яшчэ ўдвая, і…

Здаецца, развагі двухгадовай даўніны такі спрацавалі. Калі хто забыўся:

Маё пытанне да прамоўцы, адпраўленае 27.02.2019 («Чаму б Вам добраахвотна не сысці ў адстаўку з пасады прэзідэнта Нацыянальнага алімпійскага камітэта?»), агучана не было… Пытанне менш наіўнае, чым выглядае; калі «першая асоба» дэманструе кепскі прыклад сумяшчэння дзвюх адказных пасад, кожная з якіх вымагае пастаяннай працы, то іншым чыноўнікам таксама карціць… У выніку «сумяшчальнікі», як правіла, нідзе не працуюць з поўнай самааддачай, да таго ж губляецца сам сэнс грамадскай дзейнасці (калі яна – «даважак» да пасады, то пры чым тут грамадскасць?)

Кропля камень точыць 🙂

Зараз ва ўчорашняга памочніка па нацбяспецы паболее вольнага часу, адпаведна, можа ўзмацніцца ідэалагічны кантроль над федэрацыямі і вядучымі спартоўцамі. З другога боку, апошнія паўгода кантроль і так быў жэстачайшы… Што, калі сын першага прэзідэнта РБ, наадварот, вырашыць згуляць у «ліберала», проціставіўшы сябе нягнуткаму мінспорту? Дапусцім, спярша яго лібералізм будзе «пылам у вочы» для Міжнароднага алімпійскага камітэта, але няможна выключаць, што потым Віця прызвычаіцца да сваёй ролі 😉

Пакуль што зайшоў я на сайт Рэспубліканскага цэнтра алімпійскай падрыхтоўкі па шахматах і шашках (РЦАП) – сумнае відовішча… Праўда, тут мяне згадваюць ажно двойчы, але ўражанні псуе галоўная старонка, дзе пра шахматы менш, чым пра ўсё во гэта:

Там, дзе ад імя «калектыву цэнтра» гаворыцца пра Міжнародны дзень шахмат, які адзначаецца 20 ліпеня «ва ўсім свеце», пафасна заяўлена, што «Ніводзін іншы від спорту такой прывілеі не мае!» Падкажу: ёсць Міжнародны дзень спартовай барацьбы (World Wrestling Day, 23 мая), а з 2016 г. адзначаецца і Сусветны дзень бегу (Global Running Day, у першую сераду чэрвеня). Увесну 2018 г. ААН ашчаслівіла нас «Міжнародным днём ровара» (World Bicycle Day, 3 чэрвеня). Таму прымітыўны «піяр» шахмат б’е міма цэлі…

Цэнтр, які да рэканструкцыі, завершанай у 2020 г., я наведваў даволі часта, зняў яшчэ «прома-ролік» – шэры ў прамым і пераносным сэнсах, з няўцямным расповедам пра поспехі выхаванцаў (аўтары прымудрыліся не паказаць буйным планам ніводнага трэнера, затое ўціснулі малачытэльную інфу пра трэнажорную залу і пад.).

У чым сэнс «навіны» ад 26.11.2020, дзе рэпрадукуецца небезвядомы зварот «дзеячаў беларускага спорту», я таксама не зразумеў. Да гонару супрацоўнікаў РЦАП, на сёння, выглядае (можаце спраўдзіць самі), ніхто з іх не падпісаў «добраахвотна-прымусовы» зварот. Нават начальнік аддзела Яўген Мачалаў, які раней, будучы дзяржтрэнерам, нярэдка падпісваў розную лухту. Нагадаю, што кваліфікаваныя шахматысты ў канцы 2020 г. апынуліся збольшага на баку прыхільнікаў перамен у Беларусі; шашысты, напэўна, таксама.

Пасля таго як у 2019 г. змянілася кіраўніцтва Беларускай федэрацыі шашак, на шашачных імпрэзах стала часцей ужывацца беларуская мова. З нядаўняга:

Сайту міністэрскага РЦАП, аднак, да дзвюхмоўнасці далекавата. Непадзельна пануе бюракратычная руская.

Канец зімы стаўся часам наездаў на журналістаў і актывістаў, якія каардынавалі журналісцкую дзейнасць: «кропкавыя ўдары» не спыняюцца, месцамі пераходзячы ў дывановыя бамбардзіроўкі. Навіна, якая мяне крыху сагрэла: пасля 15-дзённай адседкі з турмы ў Жодзіна выпусцілі музыкаў (нават на пару гадзін раней, чым «па закону»). Увечары 28.02.2021 выйшлі ўдзельнікі гурта «Разбітае сэрца пацана» – Павел Гарадніцкі, Дзяніс Тарасенка, Андрэй Осіпчык, Аляксандр Кавалёў. Скончыўся тэрмін арышту таксама ў спявачкі Валерыі Суравіцкай, aka Lear (у верасні 2020 г. выступала ў наскім «Шахматным дворыку») і ў музменеджара Ўладзіслава Лепяшынскага. Дарэчы, быў такі рэвалюцыянер – Панцеляймон Лепяшынскі (1868–1944), з-пад беларускіх Клімавіч, гуляў у шахматы з Леніным. Няйначай «сілавікі» з ідэолагамі палічылі, што Ўлада можна арыштаваць за адно прозвішча… ¯\_(ツ)_/¯

Пакуль «пацаны» сядзелі, іх канцэрт, запісаны заранёў, быў паказаны ў межах анлайн-фэсту «Артысты Перамогі». Сам яшчэ толкам не слухаў, але – рэкамендую. Абедзве імпрэзы «РСП», на якіх прысутнічаў у кастрычніку 2020 г. (у згаданым дворыку і на «Плошчы Перамен»), былі для нашага раёна адметнай з’явай.

Тым часам у Беларусі прарэзаўся свой «Кунгураў» – блогер з Гомеля Віктар Нікіценка. Напрыклад, іранізаваў ён 21.02.2021: «Праз паўгода пасля пратэстаў “нацыянальны лідар” Беларусі Святлана Ціханоўская зразумела, што ў Лукашэнкі ёсць зброя. “Я павінна прызнаць, што мы прайгралі вуліцу”, – заявіла яна напярэдадні…» І далей гамельчанін піша: «Памахаць сцяжком – мала. Трэба ісці ва ўладу! Браць у рукі ўладу! Захопліваць уладу! Купляць уладу! Гінуць за ўладу! Трэба быць уладай ва ўсіх сферах дзейнасці дзяржавы!» Не дужа і запярэчыш 33-гадоваму блогеру, для якога Ціханоўская – «сімвал павярхоўнага фальшу», але што далей?

Згаджуся з Пятром Кузняцовым у тым, што «ў нас у глабальным сэнсе палітычная паўза». Ды сённяшні абвінаваўчы прысуд для супрацоўніцы тутбая Кацярыны Барысевіч і ўрача Арцёма Сарокіна даказвае, што дэградацыя працягваецца. Пракурорка Людміла Іваненка распавяла (0:12-0:17) пра вырак суда Маскоўскага раёна г. Мінска «2 марта 2020 года» – добра, што не «акцябра 45-чысла», як у «Пінскай шляхце». Мала што змянілася за паўтара стагоддзя ў тутэйшых судах… Кручкоў у Дуніна-Марцінкевіча падаецца нават больш сімпатычным за цяперашніх «праваахоўнікаў».

Аб’ектыўна, cілы пратэстоўцаў і адміністрацыі няроўныя, шансаў на тое, што ў бліжэйшы час (увесну 2021 г.) яны хаця б зраўнуюцца, няшмат. І як тут адкажаш? Можна займацца ўмацаваннем зубрызму, таемныя прыхільнікі якога дабраліся да Нацыянальнай бібліятэкі 😉

Або шукаць золата, якое нават у сталіцы часам валяецца літаральна пад нагамі: гісторык Павел Каралёў не дасць схлусіць.

Вольф Рубінчык, г. Мінск

02.03.2021

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 02.03.2021 21:49

В. Рубінчык. Новы думкавы сумёт

Каго-каго, а мяне мінулы год не зусім адпусціў. Усё ж 11 дзён пасля бою гадзінніка – салідны тэрмін, каб падцягнуць «хвасты», прааналізаваць недааналізаванае… і кінуць пагляд у будучыя месяцы (на пяцігодкі цяпер планаваць-прагназаваць даволі рызыкоўна).

Па-першае, стараўся ўносіць разнастайнасць у зносіны з патэнцыйнай аўдыторыяй: напрыклад, апрача тэкставых публікаваў і гукавыя файлы. За апошнія 3 месяцы выклаў іх на Youtube куды болей, чым за папярэднія 15.

Прыклад «слайд-шоў» (зрабіце, як я, зрабіце лепей…)

Па-другое, 2020-ы многім чарговы раз паказаў, наколькі можна давяраць «калектыўнаму Рыгорычу» – дакладней, наколькі яму няможна давяраць – нават у сферах, дзе гэты квазікадаўр мусіў бы арыентавацца лепей, чым у «айфонах-плафонах» ды лабірынтах юрыспрудэнцыі. Гаваркі прыклад – на сайце promise.by:

У лістападзе 2017 г. намеснік прэм’ер-міністра Уладзімір Сямашка ў эфіры перадачы «Контуры» (АНТ) заявіў, што вытворчасць кардону на базе філіяла «Добрушская папяровая фабрыка “Герой працы”» будзе запушчана ў 2018 годзе. Ён жа ў сакавіку 2018 г. у эфіры тэлеканала «Беларусь 1» пацвердзіў, што завод кардону ў філіяле Добрушскай папяровай фабрыкі запрацуе да канца 2018 года.

Нагадаю (ну, раптам хто прапусціў) – 2018 год быў у Беларусі даволі спакойны. Ні пандэміі, ні падрыхтоўкі да прэзідэнцкіх «выбараў»… адзінае, прэм’ер-міністр змяніўся. Але хіба гэта перашкода для доўгайграючых праектаў? Не выключаю, што ў нас – так (пры Сяргею Румасу ўрад узяў на сябе абавязак правесці Сусветную шахматную алімпіяду, пры Раману Галоўчанку – адмовіўся, «растаптаўшы» ўрачыста падпісаны кантракт з ФІДЭ). Па стане на кастрычнік 2019 г. у абсталяванне завода было ўкладзена 265 мільёнаў USD, але справа рухалася марудна– спатрэбіўся візіт у Добруш тагачаснага старшыні Камітэта дзяржкантролю Леаніда Анфімава.

У пачатку лютага 2020 г. з «кардоннай праблемай» паспрабаваў даць рады «шэф» Анфімава і Румаса: «К канцу года фабрыка выйдзе на работу ў нармальным рэжыме. Мы цалкам запусцім вытворчасць, адладзім, створым сістэму кіравання і пачнем працаваць…» У старых карпусах Добрушскай папяровай фабрыкі планавалі арганізаваць вытворчасць упакоўкі з новага кардону. «Мы ўмеем гэта рабіць, у нас ёсць у друкарнях кампетэнцыі, – заўважыў кіраўнік дзяржавы. – Да канца года мы гэта пачнем рабіць ужо тут, на старых плошчах».

Тут аптымізм яшчэ больш хадульны, чым у гісторыі з пялетным заводзікам у Мазыры (чыноўнікі абяцалі яго к чэрвеню, адкрыты быў у верасні 2020 г.)… Першы намеснік прэм’ер-міністра Мікалай Снапкоў у ліпені таксама казырыўся («да канца года»), але ў кастрычніку 2020 г. «проста» намеснік прэм’ер-міністра Юрый Назараў распавёў, што першы мелаваны кардон на новым заводзе па вытворчасці мелаваных і немелаваных відаў кардону ў Добрушы плануецца атрымаць у I квартале 2021 года. На ніжэйшым узроўні – шчэ больш рэалізму: у навагоднім віншаванні (30.12.2020) Аляксандр Каляда, гендырэктар ААТ, якое кіруе Добрушскай папяровай фабрыкай, паведаміў, што запуск завода па вытворчасці кардону мае адбыцца ў 2021 годзе, не ўдакладняючы квартал… Дзіва што народ рагоча з выказванняў самі-скеміце-каго пра тое, што дзякуючы «таннай» беларускай электрычнасці можна «кляпаць» крыптавалюту: «Біткойны-та мы накляпаем. Але куды складваць? Упаковачнага кардону няма…». – «Будзем пакуль што складваць на грунт» (06.01.2021).

https://www.youtube.com/watch?v=FwDb0ThDxgA

Лірычная гераіня мінскай спявачкі Марыны Шугавай тры гады таму выпрошвала ў партнёра «адзін біткойн» – яна штосьці ведала 🙂

Ну і, вядома ж, усё лепшае – дзецям… Вестка ад 13.09.2018: «Нацыянальны дзіцячы навукова-тэхналагічны парк плануецца адкрыць к 2020 году ў Мінску. Пра гэта, адказваючы на пытанне карэспандэнта БЕЛТА, паведаміла галоўная спецыялістка ўпраўлення сацыяльнай, выхаваўчай і ідэалагічнай работы галоўнага ўпраўлення выхаваўчай работы і моладзевай палітыкі Міністэрства адукацыі Таццяна Драпакова». У красавіку 2019 г. А. Лукашэнка падпісаў указ № 145 «Пра стварэнне ўстановы адукацыі “Нацыянальны дзіцячы тэхнапарк”» (ужо не да 2020 г., а да 01.01.2021).

Надоечы мінадукацыі зрабіла хітры крок: загадам ад 21.12.2020 пераменавала Рэспубліканскі цэнтр інавацыйнай і тэхнічнай творчасці, які вёў радавод ад Цэнтральнай дзіцячай тэхнічнай станцыі 1929 г., у «Нацыянальны дзіцячы тэхнапарк» – не падкапацца! 🙂 Што ж паробіш, калі месяц таму высветлілася: з навамодным праектам, які спісваўся з адукацыйнага цэнтра «Сірыус» (Сочы, РФ), чарговы аблом… І вось ужо 06.01.2021 А. Лукашэнка выдае ўказ аб тым, што да 2022 г. працягваюцца тэрміны фінансавання будаўніцтва вучэбна-лабараторнага корпуса дзіцячага тэхнапарка… Таксама з 2020-га на 2022 год перанесены тэрміны будаўніцтва школы ды інтэрната пры тэхнапарку. Якая лёгкая справа, гэтае дзяржаўнае кіраванне – трэба проста час ад часу падпраўляць лічбы! 😉

Уявім сабе заапарк. Дырэктар вырашыў купіць буйвала і растрындзеў на ўвесь свет, што за год пабудуе адмысловы «прасунуты» вальер. Праз паўтара года вальер у дырэктара не гатовы і блізка, тады намеснік дырэктара цягне шыльду «буйвал» і прыбівае яе да клеткі са слонікам. Міма праходзіць Казьма Пруткоў і скрушна ўздыхае: «Калі на клетцы слана прачытаеш надпіс “буйвал”, не вер вачам сваім». За ім крочыць мізантроп-пачатковец (магчыма, я, а магчыма, ты) і развівае думку ў адзіна слушным сэнсе: «Калі на клетцы слана прачытаеш надпіс “буйвал”, пасадзі ў клетку таго, хто зрабіў гэты надпіс, і яго начальніка таксама».

Разлічваць на ўзлёт эканомікі пры апісаных вышэй раскладах не выпадае, і Беларусь выціскаецца на задворкі ў сістэме міжнароднага падзелу працы. Тым болей што выдаткі на даследаванні і развіццё – груба кажучы, «на навуку» – па-ранейшаму не дасягаюць нават 1% ВУП… Біў у званы гадоў з чатырох таму (напрыклад, тут), дый не я адзін, але хто слухаў?

Выглядае, Ізраіль – параўнальна з Беларуссю – цэніць новае разоў у восем вышэй… А можа, нашым галоўным ноў-гаў (know-how) будуць абеды з жывым сабачкам на стале? Раскруцім гэта як самы бяспечны і pet-friendly спосаб харчавання, прадамо патэнт элітным рэстаранам свету? 😉

Дзівяцца ўжо і вадзіцелі-дальнабойшчыкі, як актыўна з Беларусі вывозяцца сыравіна і палуфабрыкаты, а потым у злёгку апрацаваным выглядзе вяртаюцца ў выглядзе тавараў з высокай дададзенай вартасцю. Ці ператварыўся наш край канчаткова ў калонію, можна спрачацца, але пашыранасць каланіяльнага мыслення тут і цяпер відавочная. Толькі адныя шукаюць метраполію ў Маскве, іншыя – у Вашынгтоне, а нехта – у Варшаве і Берліне.

«Найцішэйшая ніва» з «самым пакорлівым» насельніцтвам прыцягвала і прыцягвае да сябе розных авантурнікаў, як пралукашэнскіх, так і «анты» (у час місіі арыентацыя можа мяняцца). Некаторыя з іх нават лічаць сябе журналістамі, беларусістамі, палітолагамі… але хопіць пра гэта. Калі «зубрызм» нешта значыць, яго неад’емнай часткай павінны быць антыкаланіяльны дух, беларусацэнтрычнасць – плюс, напэўна, адмова ад паходаў у інфармацыйнае залюстроўе. Адной з праяў «інфавайны» стаўся адкрыты ліст ад імя жыхароў сталічнага раёна да кіраўніка міжнароднай федэрацыі хакею Фазеля з патрабаваннем не праводзіць улетку 2021 г. чэмпіянат свету па хакеі ў Мінску. Чытаў – і паціскаў плячыма:

Кожны вечар, пачынаючы з дня выбараў прэзідэнта Рэспублікі Беларусь, у Цэнтральным раёне, як і ў іншых раёнах горада Мінска, адбываюцца затрыманні мірных жыхароў супрацоўнікамі спецпадраздзяленняў са зброяй у масках… У кожным двары Цэнтральнага раёна дзяжурыць АМАП са зброяй.

Апошнюю заяву дзясяткам тысяч жыхароў раёна лёгка абвергнуць, выйшаўшы ўва двор або на балкон. У кварталах вакол бульвара Шаўчэнкі, дзе бываю штодня, бачыў АМАПаўцаў двойчы: 06.08.2020 (у час масавага збору каля кінатэатра «Кіеў») і 15.11.2020 на «плошчы Перамен». Ведаю, што разганялі яны людзей на «Арлоўцы» і ў Лебядзіным, разам з тым у большасці двароў Цэнтральнага раёна АМАП не толькі не дзяжурыць, а ўвогуле не з’яўляўся. Тым не менш гратэскны – на мяжы правакацыі! – зварот «сумленных людзей» надрукавалі «Трыбуна», «Беларускі партызан», «Белсат»… Чым горай, тым лепей?

Пішучы гэтыя радкі, яшчэ не ведаю пра вынікі сустрэчы Лукашэнкі з Рэнэ Фазэлем (11.01.2021). Дапускаю, што пры пэўных умовах чэмпіянат свету па хакеі ўлетку 2021 г. мог бы прынесці больш карысці краіне і люду паспалітаму, чым кіруючай групоўцы.

Сапраўды, перад чэмпіянатам у Мінску-2014 спецслужбы наладзілі паляванне на «непрыяцеляў рэжыму» і многіх адправілі «на суткі» (што не зашкодзіла, напрыклад, Барысу Тасману знайсці ў падрыхтоўцы да міжнароднай імпрэзы мноства плюсаў). Але зараз, калі Украіна адышла ў цень, а да Беларусі прыкута ўвага буйных гульцоў, тутэйшы «правадыр», верагодна, устрымаўся б ад эскалацыі канфлікту… Мо і выпусціў бы некаторых палітвязняў дзеля «спартовага свята».

* * *

Абмяняліся мы з Пятром Рэзванавым колькімі рэплікамі наконт падзеяў лета-восені 2020 г., «рэвалюцыя» ў Беларусі была ці не. Пётр спярша, 09.01.2021, прапанаваў (магчыма, з нагоды 116-годдзя піцерскай «Крывавай нядзелі») «кінуць баяцца слова “рэвалюцыя”». Але потым згадзіўся, што ў нас адбылося штось іншае… Другі даўні аўтар belisrael, Анатоль Сідарэвіч, прызнаў (08.01.2021), што палітычнай рэвалюцыі яшчэ няма, але сцвярджае, што «ідэалагічная», «рэвалюцыя свядомасці» такі надышла.

Разважаючы пра змены ў калектыўнай свядомасці пры ненадзейных або недаступных у Беларусі сацыялагічных доследах, мы ступаем на тэрыторыю метафізікі… Тое, што зрухі летась адбыліся, бясспрэчна, аднак наколькі яны: а) масавыя, б) незваротныя? А. Сідарэвіч лічыць, што і масавыя, і незваротныя, аргументуючы так: «Новыя інфармацыйныя тэхналогіі не дазволяць вярнуць грамадства ў ранейшы стан. Спажывальнікаў тэлевізійнай прадукцыі застаецца ўсе менш і менш. Людзей прымушалі і працягваюць яшчэ прымушаць выпісваць “Советскую Белоруссию”. Але колькі з іх яе чытае — вялікае пытанне».

Я б не перабольшваў ролю інфармацыйных тэхналогій у разняволенні грамадства; ёсць важкія падставы меркаваць, што запрыгоньваюць яны яшчэ мацней… Большасць тых, хто выпісваў «СБ», не чыталі яе і 10 год таму, але ж і на бок «светлых сіл» не пераходзілі (заплаціць за непатрэбшчыну – істотны ўдар па годнасці; гэта здаўна ўсвядомілі ідэолагі, таму і прасоўвалі «абсурдную» падпіску на «кантраляваныя выданні»).

Зрухі ў свядомасці не маюць значэння, калі не падмацоўваюцца ўчынкамі, няхай дробнымі. Дык і закарцела мне праверыць, як змяніўся наклад двух прапагандных газет – «СБ. Беларусь сегодня» (мэтавая група – «усе-ўсе-ўсе») і «Знамени юности» (мэтавая група – моладзь, перадусім актывісты БРСМ) – у пачатку 2021 г., параўнальна з першымі нумарамі 2020 і 2019 гг.

Газета / Год	2019	2020	2021
«СБ»	400094	355491	319650
«ЗЮ»	44907	50994	47892

Калі «СБ» стабільна губляе наклад, то пра «ЗЮ» гэтага не скажаш. Паводле маіх адчуванняў, маркерам кардынальных (дапраўды «рэвалюцыйных») зрухаў было б зніжэнне тыражоў абодвух выданняў у 2021 г. на 50%, г. зн. напалову. Ну, а падзенне на 10%, у прынцыпе, можна вытлумачыць наступам інтэрнэт-эпохі…

Адпачніце ад нудных лічбаў – зацаніце снежную Вільню, убачаную д-рам Гарбацкім.

Вольф Рубінчык, г. Мінск

wrubinchyk[at]gmail.com

11.01.2021

От ред. belisrael

Хоккейный чемпионат в Минске, наверняка, будет пробойкотирован большинством стран, как бы не хотел его провести лукашенковский друг, “уходящая натура” Фазель, как его назвал один российский спортивный журналист. Если б не пришедшая пандемия, то в Швейцарии состоялся бы чепионат мира 2020, после чего чиновник от спорта заканчивал свою карьеру. А так он остался на еще один год, и очень хочет поиметь дивиденды от щедрого диктатора. Ну а показанное накануне часовое “интервью” российской пропагандистке Наиле Аскер-Заде, когда она еще и облачившись в форму вышла на лед, появившись в кадре, где был замечен также предфедерации Дмитрий Басков, особо ставший известным после убийства карателями в гражданском во дворе своего дома художника Романа Бондаренко, но умудрилась не задать ни одного принципиально вопроса, дало понять, что Лу страшно хочет этот чемпионат, хоть и сказал, сидя в любимой аммуниции за бортиком: “а мы не паримся, будет так будет, нет так нет”. Но сейчас не та ситуация, как в 2014, чтоб прокатило.

Опубликовано 12.01.2021 00:21

***

Водгук

Як заўсёды, з цікавасцю прачытаў чарговы матэрыял Вольфа Рубінчыка.

Як ні дзіўна, пачну з абароны «персанальнага» Рыгорыча ад «калектыўнага». Спярша — амаль інсайдэрская інфармацыя пра вытворчасць кардону. Выдавалі мы метадычку пра плесневыя грыбы, і аўтар(-ка) казала, што на згаданай [Добрушскай] фабрыцы планаваўся нейкі не той тэхналагічны працэс, на выхадзе якога атрымліваўся б шкодны для здароўя кардон. Пры гэтым яна нават паведаміла, што асабіста Рыгорыч пры свядомасці, яго сапраўды можна пераканаць.

Нягледзячы на «праколы» (кшталту даўно згаданага тым жа Рубінчыкам, з-за чаго пры дзеючай Канстытуцыі ў нас легітымнага Прэзідэнта быць не можа па азначэнні!), працытую выснову, якую зрабіў у 2016 г.: «У чым неацэнная карысць ад Рыгорыча, — пры ім у прававыя акты сталі больш-менш аператыўна (хоць і не заўсёды) уносіцца змяненні і дапаўненні».

Зноў паўтару старую прэтэнзію пра тое, што параўноўваць дзве краіны — замала. Калі даць веры гэтай табліцы (яна, праўда, толькі пра долю ВУП у адукацыі, і, на жаль, у дадзеных вельмі розныя даты), Сінявокая пакуль што ў пачатку другой трэці…

Наконт пераказу нашай дыскусіі 2021 г., што расцягнулася на два пасты, зраблю тры заўвагі: па-першае, «у нас» не «адбылося», а адбываецца «штось іншае» за рэвалюцыю; па-другое, гэтае «штось іншае» ў маім (цяперашнім) разуменні мае пэўную аналогію: «банкетныя кампаніі (што французскія 1848, што расійскія 1904)»; ну, і па-трэцяе, гэтая аналогія добра адпавядае «дробнабуржуазнай рэвалюцыі» ((с) Рыгорыч).

Для агітацыі і прапаганды / штодзённага ўжытку «рэвалюцыя» больш карысная/зразумелая, чым «падзеі, якія некаторымі сваімі аспектамі нагадваюць “банкетныя кампаніі”»…

Пётр Рэзванаў, г. Мінск

Увесь адказ Пятра гл. па спасылцы

Дадана 12.01.2021 16:31

В. Рубинчик. Не итоги

В последние дни много вспоминали о декабрьской «Площади» 2010 года… Я-то до неё не добрался. Работал в ту пору, 10 лет назад, на почте, и доминантным желанием (особенно зимой) было отлежаться-отоспаться. Правда, осенью того года пересёкся в офисе БНФ – тогда ещё возле академии МВД – с партийным выдвиженцем Григорием Костусёвым и даже подарил ему свою книжку, а в декабре немного послушал Владимира Некляева у рынка «Ракаўскі кірмаш». Те встречи не вдохновили меня на подвиги, но я традиционно подписался за выдвижение нескольких «альтернативных» кандидатов. Помню, среди сборщиков подписей за Андрея Санникова был и Дмитрий Дрозд, известный ныне историк.

Что имеем десятилетие спустя? Декорации слегка поменялись, и куклы тоже, но местная публика в своей наивности особо не изменилась, кто бы ни опровергал… Театром рулит по-прежнему Карабас, где-то у Тортиллы прячется золотой ключик, Лиса Алиса играет роль морального авторитета, а разнообразные буратины всё пытают счастья на «полях чудес»… Кстати, одноименной передаче в октябре исполнилось 30 лет – с каким энтузиазмом относились минчане (и я тоже) к первым, «листьевским» выпускам! Четверть века уже не смотрел, даром что кроссвордист. А после того, как фронтмен «Поля чудес» намедни высказался об окружающем мире в духе «чернобыльского краника» («Каждый раз, если что-то там вякнули в какой-то стране, то до свидания, ребята, мы с вами больше не торгуем. Вот у нас вентиль, и мы сейчас закроем газ. И будете к нам относиться уважительно по любому поводу»), не очень-то и тянет.

Тянет же – дотянуть этот год, который не без оснований считается худшим (скажу аккуратнее: – одним из худших) в новейшей истории человечества. Конечно, у сказочного оптимиста из «Нашай Нівы», зачарованного «бело-красно-белым морем» на улицах Минска, может быть иное мнение, но… Почти 80 миллионов заразившихся SARS-CoV-2, свыше 1,7 миллиона умерших, в том числе не менее 1340 человек в Беларуси. Чего-то притихли те бодрячкИ и бодрЯчки, которые в начале года уверяли, что новая болезнь не cтрашнее «обычного гриппа»…

Плакат, висящий с ноября с. г. у продуктового магазина на бульваре Шевченко в Минске

Если весной власть предержащие упирали на частую санобработку рук, то осенью – на маски. Но журналист (?), публично отрицавший их полезность, всё равно получил наградку – «за стойкость в профессии». С одной стороны, организаторы премии опошлили образ могучего зверя своей говнопремией «Золотой зубр», с другой – есть в этаком словоупотреблении и позитивное зерно. Видимо, сила зубров и зубризма такова, что влечёт к себе даже шантрапу 🙂

Полный мартиролог-2020 вышел бы слишком длинным. Некоторые имена умерших, не обязательно от COVID-19, я упоминал в предыдущих текстах, а вот ещё: актёр Борис Плотников, режиссёр Ким Ки Дук, художница Светлана Каткова, сценарист любимых мультфильмов Александр Курляндский, писатель-фантаст Роман Арбитман, шахматный тренер из Гродно Григорий Шифманович… Версию от «Салідарнасці» найдёте здесь – в общем, наш мир существенно обеднел за этот «лучший год».

Отвлекаясь от мрачноватых мыслей, решил взглянуть на некоторые показатели Беларуси и Израиля, дабы сравнить, в каких направлениях развивались наши страны в 2010-х годах, при А. Лукашенко и Б. Нетаньягу. Нечто подобное уже делалось на belisrael четыре года назад, «однако за время пути собака могла подрасти» (С). Опираться будем, не мудрствуя лукаво, почти на те же критерии сравнения…

	Количество жителей, миллионов		ВВП на жителя (по паритету покупат. способности)		Продолжительность жизни, лет (в скобках – «здоровая жизнь»)		Место в мире по «индексу счастья»
Годы	2015	2019	2015	2019	2015	2018	2015	2017-2019
Беларусь	9,51	9,47	16621	19150	72,3 (65,2)	74,6 (66,1)	59-е	75-е
Израиль	8,35	9,05	31671	40162	82,5 (72,7)	82,8 (73,3)	11-е	14-е

* * *

Лишний раз подтверждается: Лукашенко не загнал экономику в полную ж…, но и особых достижений даже в «мирное время» (до пандемии) не было заметно. При недостатке прав и свобод «модернизация», «цифровизация» и прочие громкие слова не принесли белорусам счастья – правда, и Израиль во второй половине понемногу сдавал позиции в соответствующем рейтинге.

Cобственно, и пять лет назад писал: «В некотором смысле мы переживаем ранний капитализм – эпоху “первоначального накопления капитала”, со всеми её плюсами и минусами, большими контрастами в доходах и расходах». Следующая табличка – наверное, всё, что нужно знать о «социальном государстве» в Беларуси…

	Расходы на здравоохранение на душу населения, USD				Прирост
Годы	2015	2016	2017	2018	2015-2018
Беларусь	363	299	334	356	-1,93%
Израиль	2670	2813	3213	3324	+23,37%

Впрочем, если верить тому же «Всемирному банку», то белорусским медикам удалось существенно снизить заболеваемость одной опасной болезнью… и даже улучшить показатель БССР 1990 г. (35 случаев на 100 тыс.).

	Число случаев туберкулёза на 100 тыс. жителей
Годы	2015	2016	2017	2018	2019
Беларусь	50	42	37	31	29
Израиль	4	3,5	3,3	4	2,9

Вывод напрашивается такой: несмотря на явное недофинансирование отрасли, медики до поры до времени терпели, работая при этом достаточно эффективно. Но бесконечно так продолжаться не могло. Всплески недовольства в самых разных учреждениях страны лишь частично объясняются усталостью от эпидемии COVID-19 и «поствыборным синдромом». И вот в ноябре 2020 г. Владимир Мартов, заведующий отделением анестезиологии и реанимации Витебской городской клинической больницы скорой медицинской помощи, многое объяснил:

Хорошо, когда система здравоохранения проявляет гибкость и адаптируется к новым вызовам. Наша же система здравоохранения архаична, она не работает, как часы. 15 лет назад в нашей больнице прошла выдающаяся реконструкция, мы получили шикарное по тем временам оборудование. Но к 2020 году, когда пришел коронавирус, оно где-то износилось, где-то устарело.

Очевидно, что медицина для государства — не главное. По большому счету врачи никому не нужны, кроме больных и их родственников. Но они не повлияют на то, чтобы в больнице появилась современная техника.

Показательно то, что в истории с фатальным избиением, госпитализацией и смертью Романа Бондаренко (11-12 ноября с. г.) власти пытаются «сделать крайними» врача и журналистку – подробнее см. здесь. Катерина Борисевич и Артём Сорокин сидят за решёткой до сих пор, и спустя 40 дней после гибели Романа уголовное дело против настоящих преступников не возбуждено.

А. Сорокин, К. Борисевич (отсюда)

Да уж, какой будет линия следствия, в первые дни после злодейства подсказывали как реплики первых лиц государства («он пьяный был»), так и высер небезызвестного М-ка в «главной президентской газете» 16 ноября: «Жалко Бондаренко… несчастный случай, которого, не полезь он куда не следует, просто не было бы». Какое совпадение, и об убийстве Михоэлса в Минске-1948 публике сообщалось, что произошёл «несчастный случай – автомобильная катастрофа» – а вскоре, в октябре 1948 г., убийц тайно наградили. В декабре 2020 г. награда нашла и «лучшего аналитика», упорно (пусть и неуклюже) отмазывающего негодяев из своего карасса. Не удивлюсь, если морального урода, попавшего на видео, тоже как-нибудь поощрят 🙁

Изображение Р. Бондаренко на будке у детского сада. Минск, Каштановка, 22.12.2020

И вновь вернусь к «терминологическому» спору о том, как именовать cобытия этого года в Синеокой. Полагал, после октября младший коллега и в то же время «старший аналитик Центра европейской трансформации» Егоров не будет возвращаться к своей версии, но нет, он настаивает на ней: «сегодня мы наблюдаем общественно-историческую ситуацию, которую можно назвать демократической революцией» (18.12.2020). «А можно и не называть», – возражу я… Если коротко, то и верхи пока «могут», и низы не то чтобы сильно «не хотят», что продемонстрировал провал общенациональной забастовки, анонсированной на 26 октября 2020 года…

Увы, с ноября «невероятные» перешли в глухую оборону. Им уже – или пока ещё – нечего противопоставить возбуждению дел против своих сторонников, да и «геттоизации» отдельных районов Минска. Сейчас приходится радоваться тому, что «мисс Беларусь» Ольга Хижинкова была отпущена 20 декабря, «всего» спустя шесть недель после ареста, а экономист Дмитрий Крук – спустя полмесяца (14 декабря)… Ведь при нынешнем гнилом раскладе, когда «не до законов», их могли закрыть по уголовному делу, как закрыли тех же Борисевич и Сорокина (последнему не помогло даже раскаяние на телекамеру).

О. Хижинкова, Д. Крук

Интенсивность контактов с «заграницей» снизилась (но это в чём-то и к лучшему – активисты, оставшиеся на свободе, лишний раз задумаются о том, как проявить себя на Родине), массовые собрания объективно затруднены из-за холодной погоды и разгула коронавирусной инфекции. Виртуальные площадки для общения более-менее плотно контролируются «органами». Цугцванг?

Горькая ирония от жителей минского Юго-Запада (ноябрь 2020 г.) – по-моему, признак слабости

Можно, как это делает писатель Андрей Жвалевский, бодро рапортовать: «Дворовые марши развиваются в правильном направлении. Они становятся более безопасными и более эффективными. Сегодня почти во всех районах Минска выходили колонны от нескольких десятков, до нескольких сотен человек… Причины такого оживления — грамотная организация акций. Теперь они не анонсируются в открытых чатах, проводятся внезапно для “правоохранителей” (мое Сухарево гуляло в полдевятого утра, а потом еще вечером), хорошо обеспечиваются наблюдением и поддержкой, отлично работает дезинформация, карателей часто пускают по ложному следу» (kasparov.ru, 21.12.2020; казалось бы, что мешало усвоить азы конспирации пораньше месяцев на пять, ведь о её необходимости говорилось ещё в марте 2017 г.?) Тем не менее к захвату власти такие «акции»-прогулки имеют весьма отдалённое отношение… как бы ни пугал ими своих бедных читателей вышеупомянутый М-к.

Бывший сотрудник посольства Беларуси в Индии Андрей Мисюра, уволившийся из МИДа РБ в августе, написал в фейсбуке (21.12.2020) так: «Пора называть вещи своими именами. В Беларуси бунта нет. Нет и революции». С этим не поспоришь, хотя дальнейшее утверждение А. М. («Никто не собирается менять власть») слишком уж категорично.

Происходившее летом-осенью и отчасти продолжающееся ныне я осторожно отнёс бы к разряду волнений. Возможно, аналогии уместно искать не с Москвой 1905 г., а с событиями в «панской Польше» (Коссовская манифестация в феврале 1927 г. и т. д.), наделавшими шуму, но не поколебавшими устои авторитарного государства. Белорусская крестьянско-рабочая громада, официально запрещённая в марте 1927 г., насчитывала в своих рядах около 120 тыс. человек (чуть поболе, чем нынешний Координационный совет), массовые аресты возмущали народ, однако революционная ситуация вызревала-вызревала, да не вызрела. Пришлось белорусским активистам ждать 1939-го, а там уже заварилась совсем иная каша.

Вольф Рубинчик, г. Минск

22.12.2020

wrubinchyk[at]gmail.com

Опубликовано 22.12.2020 21:15

В. Рубінчык. Рэкапітуляцыя-2

От редактора belisrael

Сейчас, в начале 2024, а следовало значительно раньше, я должен сказать, что сделал огромную ошибку, когда позволил тому, кто называет себя политологом, завалить сайт огромным количеством материалом о том, как он борется за улучшение синеокой, поливая всех, как во власти, так и сбежавших, да и не имеющих отношение к политике, в отличие от него, остающегося в Минске.

“Обезопасив” себя тем, что не имеет страниц в соцсетях, не выходивший протестовать, он свалился на израильский сайт, но никак не Беларусь-Израиль, как позволяли его называть еще некоторые из слишком разумных, решив, что можно превратить его в свою собственность, и за свои опусы, поскольку в Беларуси все дорожает и дорожает, начал выцыганивать финансы, которые достигли 5 тыс. баксов, не считая украденного огромнейшего количества времени, в том числе оторванного ото сна, поскольку присылаемые материалы надо было поставить вовремя, а иной раз они поступали под ночь, к тому же в придачу рекомендуя для публикации выкопанные на разных сайтах заумные материалы, которые и вовсе мало кого могли заинтересовать, но нагружая меня прочтением их.

А сколько времени было потрачено на запощивание его статеек в фейсбуке, ответы на иногда случавшиеся комменты, а затем еще и пересылку ему того как реагируют. Чего только в голову ему не приходило. Забросить материалы в какие-то фейсбучные группы, отправить тем, кого он задевал и посмотреть как отреагируют, запостить на моей странице “радi прыколу” пришедшую в голову “умную” мысль. Хорошо помню, как просил отправить линк материала бывшему министру здоровья, а затем губернатору Гродненской области Каранику и ждать реакцию на критику и т.д. Мне, живущему в Израиле с 1990 года, редактору и основателю сайта, больше не о чем было думать, как о более чем странном белорусском еврее и выполнять его хотелки.

Для него главное было, чтоб не была пропущена ни одна запятая, ошибка или описка, и потому, иной раз, даже спустя пару лет, просил поправить, в том числе стилистику предложения. Вот такой перфекционист!

После того как я ему в середине 2022, и особенно в начале 2023, написал, что бесконечные публикации о Беларуси, и особенно, как он их подает, вредят сайту, тем более, что еще давно не раз предлагал ему репатриироваться, в крайнем случае пожить хотя бы год, к тому же была возможность бесплатно у меня, и при этом заработать значительно больше, чем он имеет в Минске, да и получить корзину абсорции, а это тысяч семь долларов, если не больше, и вернуться, слышал в ответ (все письма он мне писал на белорусском) сначала: “Трэба было гэта рабiть даўно, а цяпер не…я люблю Беларусь, тут i памру”. После августовских выборов 2020, когда начался массовый отъезд из Беларуси: “Яшчэ не час, мо пазней”. Уж казалось бы 24 февраля 2022 должны были стать решающими, но нет.

А в начале 2023:

“Калі ў сайта зараз і ёсць перспектывы, то яны – у супрацы з блогерамі, якія пішуць пра сучасную Беларусь. Таксама можна было б пакласці з прыборам на “спіс экстрэмісцкіх матэрыялаў” і паціху публікаваць фрагменты, напр., з гэтых кніг. Думаю, многія чытачы былі б за гэта ўдзячныя – а заблакаваць belisrael улады РБ не наважваюцца (відаць, баяцца канфлікту з Ізраілем ;)) (22 января 2023)

“OK, далей тады – без мяне. Добрага дня і шчасліва заставацца! и вскоре продолжил: “Карацей, Вы стаміліся. Я таксама стаміўся. Сайт мяне доўгі час цікавіў, але свет на ім клінам не сыходзіцца. Сем з нечым гадоў пісаў, як умеў, і многім падабалася. А што не ўсім – ну, я не купюра з партрэтам Франкліна. Бывайце здаровы. (23 января 2023)

Все это брехня, поскольку сам писал, что посылает ссылки своим знакомым и из 10, в ответ получал 1 реакцию. Да и зачем ему Израиль, где надо было бы и поработать, когда можно сходить в библиотеку, на улице выискать непорядки и сфоткать, после чего сварганить статейки и за них еще вытаскивать немалые бабки.

А весной 2021 он открыл свой ютюб-канальчик и сообщил на нем в конце 2023, что достиг пусть не большого, но все-таки успеха – было 5 подписчиков, стало 22!

То, что он на нем пишет в своих постиках практически ежедневно, за исключанием шабата, говорит о том, что этот непризнанный гений, к тому же “смельчак”, продолжая покусывать белорусскую уладу, при этом не забывая ее хвалить за некоторые успехи, достойин помещения в закрытое отделение психушки в Новинках. А возможно, кому-то во власти выгоден такой еврей.

Да еще тот, кто после трагедии 7 октября высказался: “несколько раз был в Израиле и не понравилось. Да и вообще знал, что не такая сильная израильская армия, как всегда говорили о ней, к тому же кругом бардак. А военную операцию в Газе нельзя начинать, если не поставить цель заняться образованием палестинцев, хотя это будет сделать очень тяжело”.

Это и есть минский “политолог”, который вслед за израильскими и международными леваками жалеет “мирных” палестинцев, в основной своей массе помогающим хамасовским террористам и желающим уничтожения Израиля.

К тому же, он никому не расскажет, что приехав ко мне на 3 недели на свое 40-летие в июне 2017, решил съэкономить на страховке, и уже на 2-й день все могло кончиться трагедией с его женой, которая была с ним. Помню, как тогда она плача говорила ему, что надо улетать назад. Хорошо, что все обошлось и ч-з 2 дня ожила, а если б пришлось обратиться в больницу, то никаких денег не хватило бы. Что смародерил многие тысячи долларов, а кроме этого писал, что уже совсем перестает работать комп и тогда я ему передал новый, который взял знакомый, летевший в Москву, а оттуда доставил в Минск.

Поскольку он никак не реагирует на мои письма по мэйлу, где настоятельно прошу вернуть все смародеренное, и оставляемые комменты на его канальчике, о котором давно забыл и натолкнулся в середине декабря прошлого года, где еще и рекомендует читать его статьи на сайте, то это превью помещу ко многим его опусам, или фельетончикам, как он их называет. Для меня он стал существом и когда его посадят, что будет более чем справедливо, не заслужит никакой жалости ни с чьей-либо стороны, поскольку подличал в отношении многих.

23 февраля 2024

_____________________________________________________________________________________________________

Першая «рэкапітуляцыя» здарылася чатыры тыдні таму (каму цікава, зірніце, што я меў на ўвазе пад гэтым словам). Тады я віртуальна адхвастаў па шчаках «калектыўнага Рыгорыча», а ўпаасобку – твар цяперашняй сістэмы, Наталлю Качанаву.

Працэдура не дапамагла пацыентцы, чаго, у прынцыпе, можна было чакаць – і Полацк не адразу будаваўся… Качанава 04.12.2020 сустрэлася са студэнтамі журфака; сярод іншага, паказала ім відэа са злавесным «тэстаментам Далеса» – тым самым, дзе «мы кінем усё золата на абдурванне рускіх людзей», etc. Ну, калі амерыканскі нябожчык і прыпісаны яму СССР-аўскімі дэмагогамі план – апошні довад тутэйшага чынавенства, то можна канстатаваць: чарговае днішча прабіта. Далей – толькі «Пратаколы сіёнскіх мудрацоў»?!

У першае дзесяцігоддзе незалежнасці тэорыямі сусветнай змовы захапляліся народны пісьменнік Іван Шамякін, радыёістэрычка Ніна Чайка, адыёзны дэпутат Сяргей Касцян… Самым уплывовым канспіролагам быў, здаецца, Эдуард Скобелеў; ён пэўны час, бадай, з сярэдзіны 1990-х да сярэдзіны 2000-х гг., круціўся ў адміністрацыі прэзідэнта, а потым «выйшаў з даверу», страціў пасаду рэдактара казённага «Информационного бюллетеня» і нават у 2008 г. быў выключаны з чаргінцоўскага Саюза пісьменнікаў. Вось гэты палітінфарматар з грандыёзным досведам, набытым яшчэ ў ЦК КПБ, у 2004 г. вяшчаў студэнтам пра магутнасць масонаў, якім процістаіць самотная Сінявокая: «Сыдзе Лукашэнка — будзе страшна».

У 2010-х гадах тэорыі змовы быццам бы выйшлі з моды, але «ніколі не было – і вось ізноў». Часам думаю, што дарма тутэйшыя апазіцыянерчыкі «дзяўбуць і дзяўбуць» гэтую ўладу – яна сама сябе закопвае. Зрэшты… мо’ сярод высокіх службоўцаў і хапае параноідаў, аднак лыжкі міма рота яны ўсё-ткі не праносяць. I я па-ранейшаму лічу, што іх квазістратэгіям неабходна проціставіць Вялікую і Мудрую Народную Стратэгію («зубрызм» :)) Нямала спрэчнага нагаварыла Ганна Севярынец у чарговым інтэрв’ю, але ў тым, што «беларусы ўмеюць упірацца і стаяць як вол, як зубр, уперціся рогам», яна мае рацыю. Мабыць, Ганна – таемная зубрыстка 😉

Будка ў раёне вул. Гая. Мінск, 16.12.2020

Не паспеў адысці ў лепшы свет Вячеслав Кебіч, прэм’ер-міністр Беларусі ў 1990–94 гг., як адзін прыўладны чудзіла на вядомую літару (1977 г. нар. – мой раўналетак…) патаптаўся па яго памяці, выставіўшы Кебіча & Co. нейкімі паўдуркамі: «Як патлумачыць цяперашняй моладзі, што ўсяго 30 год таму не было ні-чо-га, што завецца самастойнай дзяржавай?.. Мы стартавалі з абсалютнага нуля, калі кіраўнікі дзяржавы стаяць на прывакзальнай плошчы з трыма капейкамі ў кішэні і не разумеюць, з чаго пачынаць» (11.12.2020). Ну, з такімі настаўнікамі гісторыі, як д-р Марзалюк, не дзіўна…

Добра, скажу некалькі слоў «для моладзі». У Беларусі 30 год таму былі больш-менш стабільныя крыніцы даходаў, ВУП, характэрны для сярэднееўрапейскай краіны, свая афіцыйная мова (Закон «Аб мовах», які замацаваў прыярытэт беларускай, Вярхоўны Савет БССР прыняў у студзені 1990 г.), Акадэмія навук і многія іншыя «задаткі» для самастойнага развіцця. Не апошнім паводле значнасці быў ганаровы статус краіны-заснавальніцы ААН. У 1991 г. Мінск зрабіўся каардынацыйным цэнтрам новастворанага СНД – каб быў тут поўны рэзрух, наш горад не выбралі б для «штаб-кватэры»!

Мядзведзі ў канцы 1990 г. па вуліцах сталіцы Беларусі (і нават «сталіцы Палесся», Пінска) не блукалі… Будучы юным першаразраднікам, нярэдка выступаў тады ў шахтурнірах, дык помню і цёплыя светлыя залы для гульні, і прымальны асартымент у сталоўках: на 2 р. 50 кап. сутачных можна было добра пад’есці, нягледзячы на ўсе гарбачоўскія дэфіцыты. «Беларусь шахматная» ўвогуле пачувалася, бадай, лепей, чым цяпер: мінчанін Барыс Гельфанд пастаянна перамагаў у буйных турнірах і меў то трэці (пасля Карпава з Каспаравым), то пяты рэйтынг Elo ў свеце. За апошнія 20 год ніводзін прадстаўнік РБ і блізка не падабраўся да такога выніку.

З рэпартажа пра дзіцячы міжнародны турнір у Пінску, адбыты ўвосень 1991 г. («64-ШО», №№ 23-24, 1991). Маскоўскі кар. паблытаў прозвішча будучага майстра Славы Чакурава, напісаўшы «Чепуров»

Калі б у пачатку 1990-х Беларусь рызыкнула і заявіла пра свае правы на Сусветную шахматную алімпіяду, то мела б не меншыя шансы на поспех сваёй заяўкі, чым у 2018 г. – у шахматным свеце свежыя былі ўспаміны пра паспяхова праведзеныя ў Мінску чэмпіянаты СССР 1979 і 1987 гадоў. Розніца ў тым, што «старыя кадры» дзяржаўных кіраўнікоў (ну, гэтыя, з «прывакзальнай плошчы» :)) пры ўсіх сваіх заганах і памылках разумелі: даўшы абяцанне, трэба яго датрымаць. Мяркую, Багданкевіч і Кебіч з Шушкевічам не дазволілі б сабе адклікаць заяўку, як тое зрабіў урад Лукашэнкі-Галоўчанкі ўлетку 2020 года… «Парваліся б», але знайшлі б эквівалент 13 мільёнаў USD.

Яшчэ адзін дзівун – топ-менеджар Беларускай федэрацыі шахмат – у кастрычніку г. г., пасля скасавання імпрэзы ў Мінску-2022, суцяшаў сябе (і чытачоў «Трыбуны»): «Ва ўсім свеце ўсё адмяняецца, а спаборніцтвы пераносяцца на іншыя гады». Неўзабаве прыйшла навіна пра тое, што алімпіяду 2022 г. бярэцца правесці Расія…

З «лакальных» успамінаў: на пачатку 1990-х гадоў кожнае лета працаваў фантан ля кінатэатра «Кіеў» (станам на 2020 г. ён ужо колькі гадоў не дзейнічае), і яшчэ не былі скрадзены памятныя шыльды з галоўнай алеі Кіеўскага сквера. Зімою гарадскія ўлады прывозілі пад кінатэатр вялікую яліну, і жыхарам раёна было куды выходзіць на пагулянку. У снежні 2020 г. мясцовыя «дачакаліся» ад улады хіба што ўзброеных патрулёў па вуліцах Кахоўскай і Чарвякова.

З 15.11.2020 каля «плошчы Перамен» адноўлена пастаяннае дзяжурства «сілавікоў» (мела месца і ў сярэдзіне верасня) – звярніце ўвагу на шаломы за смеццевымі бакамі

Але вернемся да шахмат і шахматнай супольнасці. На тое, што перамены блізкія, як бы намякае адсутнасць подпісаў вядучых шахістаў Беларусі пад калектыўным лістом cупраць «некаторых незаконных псеўдаспартыўных структур». Нікога з гросмайстраў-мужчын за тры тыдні так і не ўдалося завабіць у «кумпанію» з тысячамі падпісантаў (на сёння cайт выдае 4257, але, ведаючы, як арганізоўвалася гэтая колькасць, лічбу можна зменшыць мінімум на чвэртку). З «сярэдняга звяна» бачу толькі мм Вячаслава Зарубіцкага – так сабе процівага міжнародным гросмайстрам Сяргею Азараву, Андрэю Жыгалку, Уладзіславу Кавалёву, якія падтрымалі «Свабоднае аб’яднанне спартоўцаў». Няма ў афіцыёзным спісе і Насты Зязюлькінай, Вольгі Бадэлька, Ланіты Стацко, Рахілі Эйдэльсон – ёсць гросмайстарка Генрыета Лагвілава (здаўна больш чыноўніца, чым шахматыстка) і, нечакана, майстарка ФІДЭ Кацярына Бейненсон, якая ў кастрычніку 2020 г. стала віцэ-чэмпіёнкай Беларусі. Сярэдні рэйтынг чэмпіянату быў 1940, што пра многае кажа…

Такім чынам, у цэлым шахматная супольнасць не падтрымала «праўладны» праект. Я не сцвярджаю, што кваліфікаваныя шахматысты разумнейшыя за астатніх, але пралічваць на колькі гадоў хадоў уперад яны ўмеюць. Напрошваецца вывад, несуцяшальны для цяперашняй «эліткі».

Сапсаваліся адносіны той «эліткі» не адно з ФІДЭ, а і з цэлым Міжнародным алімпійскім камітэтам… Сёмага снежня амаль усім членам выканкама Нацыянальнага алімпійскага камітэта РБ, уключна з прэзідэнтам, забаранілі ўдзельнічаць у мерапрыемствах МАК. Што самае крыўднае для тутэйшых чыноўнікаў ад спорту, грошы для беларускіх атлетаў МАК абяцае пераводзіць у абыход НАК РБ (праўда, не зусім ясны механізм гэтых выплат).

Эх, і папярэджваў жа я ў чэрвені 2017 г.:

Вясна пачалася з масавых пратэстаў у розных гарадах Беларусі, а завяршылася даволі ганебным «мерапрыемствам»: сходам Нацыянальнага алімпійскага камітэта 30 мая… Слушна заўважылі журналісты, што статут НАК прадугледжваў (пера)выбары кіраўніка арганізацыі кожныя 4 гады. Апошнія перавыбары адбыліся 9 красавіка 2010 г. – значыць, «прэзідэнт» к маю 2017 г. ужо не адзін год быў «ненастаяшчы»… Калі ўсчаўся шум, то нехта (пытаннечка да былога генсакратара НАК Анатоля Котава, хто менавіта – В. Р.) на сайце НАК хітрамудра пазначыў, што А. Лукашэнка перавыбіраўся не толькі ў 2010 г., а і ў 2012 г. Маю вялікія сумневы… Так, 26.10.2012 праводзіўся сход НАК з удзелам А. Л., ды ён быў прысвечаны іншым праблемам, у прыватнасці, не зусім удаламу выступленню беларусаў на Алімпіядзе ў Лондане. Нідзе ў справаздачах пра сход не фігуруе тэма выбараў прэзідэнта, дый навошта праз 2 гады пацвярджаць сваю легітымнасць, якую ніхто тады не аспрэчваў?.. Чалавек, які груба ігнаруе рэгламент, наўрад ці зможа «навесці парадак» у арганізацыі, колькі б гучных слоў ні вымаўляў.

А ў сакавіку 2019 г., пасля «Вялікай размовы з прэзідэнтам», напісаў прасцей:

Маё пытанне да прамоўцы, адпраўленае 27.02.2019 («Чаму б Вам добраахвотна не сысці ў адстаўку з пасады прэзідэнта Нацыянальнага алімпійскага камітэта?»), агучана не было, хоць я ведаю, што ў агенцтве БелТА, якое збірала «галасы народныя», яго атрымалі. Пытанне менш наіўнае, чым выглядае; калі «першая асоба» дэманструе кепскі прыклад сумяшчэння дзвюх адказных пасад, кожная з якіх вымагае пастаяннай працы, то іншым чыноўнікам таксама карціць… У выніку «сумяшчальнікі», як правіла, нідзе не працуюць з поўнай самааддачай, да таго ж губляецца сам сэнс грамадскай дзейнасці (калі яна – «даважак» да пасады, то пры чым тут грамадскасць?)

От паслухалі б мяне сваечасова Рыгорыч і яго атачэнне – не было б ім цяпер ганьбы на ўвесь свет, і не давялося б кідацца марнымі словамі: «Трэба нам звярнуцца ў суд. Няхай [Томас] Бах і банда раскажуць, у чым мая віна, што я сваю краіну абараняю?!» (08.12.2020). Ну, нават калі дапусціць «добрыя намеры» чалавека, які бароніць перадусім і збольшага сваю ўладу, карысна перачытаць развагі пра сумяшчальнікаў…

Драбнейшыя-то чыноўнікі, падобна, часам прыглядаюцца і прыслухоўваюцца да публікацый на belisrael. Прыводзіў прыклады са шчучынскім паказальнікам, будоўлямі на сталічнай вул. Прытыцкага, прывакзальнымі балконамі… Не выключаю, што і сёлета расповед пра cкульптуру, дзе бракавала кавалу мятлы, натхніў кагосьці на «подзвіг» – рэстаўрацыю аб’екта, што знаходзіцца ў Цэнтральным раёне Мінска.

Было 01.06.2020 і стала 15.12.2020

А тым часам кандыдат мастацтвазнаўства Яўген Малікаў, зволены з гомельскага ўніверсітэта транспарту за, як цяпер прынята казаць, «актыўную грамадзянскую пазіцыю», звяртаецца да тых, каму неабыякавая гісторыя Гомеля. Вырашыў абвясціць краўдфандынг і плануе па выніках падрыхтаваць «кнігу па гісторыі развіцця фотасправы ў Гомелі ў ХІХ – першай палове ХХ ст.» Без сумневаў, у такой кнізе будзе нямала яўрэйскіх імёнаў і прозвішчаў 🙂

Сёлета выйшла іншая каштоўная кніга, дакладней, нават альбом: «І рай і боль на Песеннай Зямлі… Беларусь вачыма мастакоў 1920 – 1930-х гадоў». Пад дзяржаўным «дахам» («Беларуская энцыклапедыя»), наклад 700 экз., укладальніца – Н. В. Мартынава.

У альбоме нямала і рэпрадукцый работ мастакоў-яўрэяў: Меіра Аксельрода, Льва Зевіна, Якава Кругера… Напрыклад:

Аксельрод М. М. Мястэчка (1926). Папера, аловак, вугаль, гуаш. 33,2X49,7

Зевін Л. Я. Мястэчка (1929). Папера, акварэль. 35,6Х52,8

Глядзіш і думаеш: многія рысы мястэчак не дужа-то і змяніліся… Таму, відаць, старая частка Барысава даволі арганічна ўпісалася ў «рэканструктарскі» фільм «Чароўныя нажнічкі» (2017), зняты паводле сцэнару Наты Голавай.

Між іншага, заўтра, 17.12.2020, фільм упершыню плануюць паказаць праз інтэрнэт – у рамках праекта «Штэтлфэст». Трансляцыя пачнецца прыблізна а 8-й вечара па мінскім часе. Даведацца болей можна па адрасе: https://www.facebook.com/shtetl.fest Або тут: https://www.instagram.com/shtetl.fest Сам я бачыў «Чароўныя нажнічкі» акурат год таму: няўрымслівая Н. Голава са сваёй капелай прыязджала ў бібліятэку імя Я. Купалы.

Вольф Рубінчык, г. Мінск

16.12.2020

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 16.12.2020 20:20

* * *

PS. Інфа ад чытача: «К. Бейненсон, 1998 г. нар., – супрацоўніца апарату мінспорту (пакінулі пасля ВНУ і практыкі). Яна не магла не падпісаць зварот». Ой, не ведаю… У свае 22 – і нават 32 – я не баяўся начальства.

17.12.2020 13:23

В. Рубинчик. Чем дальше в лес…

Кончается год. «Старуха с косой» забрала многих достойных… а может, и не только достойных, но тех, кто мог бы ещё исправиться.

Обратите внимание на изображеньице в самом низу круга. Это часть фрески болгарского художника Захарии Зографа, прожившего не 70, а всего 42 года (1810–1853)

В последнее время рубрика «Кругозор» тутбая, висящего на волоске после «наездов» мининформации, выглядит своеобразно. Даже чуток готишно:

И ведь тут далеко не все, кого не стало в конце 2020 г. Жалею, например, что не успел познакомиться с гомельчанином, кандидатом технических наук Юрием Ивановичем Воронежцевым (23.12.1955 – 20.10.2020), которого в 1989 г. земляки выбирали народным депутатом СССР. Возможно, он рассказал бы много интересного о политтехнологиях на постсоветском пространстве.

Недавно скончались двое деятелей, так или иначе повлиявших на жизнь евреев Беларуси: Семён Львович Лиокумович (1932–2020) и Вячеслав Францевич Кебич (1936–2020). Немудрёные статьи и книги первого, в основном о спортсменах-евреях, я иногда читал… Одно время их автор активничал в Минском объединении еврейской культуры им. Изи Харика, входил даже в правление МОЕКа.

Ю. Воронежцев, С. Лиокумович, В. Кебич

В. Кебич в начале 1990-х совершил кое-что полезное в Воложине, в частности, для обустройства еврейского кладбища, за что его уважал ушедший в июле с. г. Яков Гутман. Правда, бывший политзэк Нехемия Маккаби (1914–2007) воспринимал высокого чиновника иначе… Но надо отдать должное: именно при Кебиче Беларусь установила дипломатические отношения с Израилем (1992). Более подробно об этом человеке пусть расскажут те, кто знал его лично и/или сталкивался с его распоряжениями… Ясно одно: при Кебиче, каким бы «советским» он ни был, в 1991–1994 гг. закладывались основы государственности Республики Беларусь.

О перезахоронении в Минске Змитрока Бядули, иначе говоря, Самуила Ефимовича Плавника (23.04.1886 – 03.11.1941) в начале ноября с. г. не высказался, наверное, только ленивый – ну, или ленивая, если уж блюсти «гендерную корректность» во всём. Церемония на Восточном кладбище г. Минска спровоцировала разные мнения… Историк Александр Белый написал ещё накануне, 02.11.2020 (пер. с бел.):

1 ноября в Свято-Ильинской церкви в Бобруйске прошло отпевание Змитрока Бядули, но почему!!!??? Он же, кажется, не был православным! Учился в хедере и даже в иешиве, откуда его исключили за «эпикурейство». А затем он подался в революцию. И что, потом тайно крестился в православие? Ну, неправда же. Так что это за фальшивый ритуал такой… Выглядит чрезвычайно некрасиво, с элементами посмертного военного кантонизма.

Над могилой водрузили (временно?) православный крест, и тогда уж заговорили культурологи:

Инесса Ганкина: Да, это полное безразличие к духу творчества, к ценностям покойного! Я тоже в шоке.

Юлия Чернявская: Еврея-атеиста – под крестом.

Но ехиднее всех высказался, пожалуй, израильский журналист Шимон Бриман:

Вот жил себе Шмуэль-Нохим, сын Хаима Плавника, в местечке нынешней Минской области, учился в хейдере и в двух йешивах, переводил Шолом-Алейхема с идиша на белорусский, написал поэму «Жыды» (1915) – о погроме местечка русскими казаками, печатал на белорусском языке стихи и сказки для детей, и умер в ноябре 1941-го в эвакуации. И он даже в страшном сне не мог представить, что его кости вытащит из земли Казахстана католический фонд Марии Магдалены Радзивилл, передаст останки в православную церковь в Бобруйске, где гроб этого еврея будут отпевать с иконами и священниками, и в финале над могилой «великого поэта Беларуси Змитрока Бядули» водрузят православный крест. И что всё это осквернение традиций иудаизма будет пышно названо «особой беларуской толерантностью и дружбой народов». И что ни один раввин Беларуси не скажет слов протеста – ибо не приучены раввины в РБ говорить такие смелые слова. И крупнейшее информагентство БЕЛТА опубликует огромный материал о перезахоронении Шмуэля Хаимовича Плавника – не упомянув НИ СЛОВА о его настоящем имени и о его еврействе. А священник, отпевавший некрещёного, ваапще должен положить ~~партбилет~~ крест на стол! Стыд, кошмар, печаль и надругательство над душой и памятью еврея, который не менял веры и не изменял своему народу. Но таковы реалии Беларуси сегодня.

Критика вышла и за пределы «мордокниги»: см. мнение Бримана здесь и здесь.

«Самый прогрессивный иудей Синеокой» попытался смягчить удар: «Никого из лидеров еврейской общины не опросили и ни с кем ничего не обсуждалось… Католический фонд передаёт останки православному приходу. Сын в здравом уме принимает решение о перезахоронении по православному обычаю. Если сын хочет похоронить отца по православному обычаю, то никакие раввины и лидеры в этом не остановят. Об этом мы уже лет 15 говорим. Деревянный крест – временно… На сегодняшний день будет конкурс на памятник и стоит учесть тот факт, что Плавник был евреем… За протесты у нас наказывают».

Видимо, не в ту сторону прогрессирует иудаизм Беларуси, если лет 15 «главный раввин» Гриша А. что-то говорит, а его не слушают… Анекдотическое «вы все правы, друзья» действительно не катит. Что помогает? Полагаю, то, за что «наказывают». Помогает не всегда и не сразу, но история Хануки & Маккавеев как бы намекает 🙂

Насчёт гипотетического «тайного крещения» Бядули процитирую, опять же в переводе с белорусского, фрагменты из статьи д-ра Миколы Иванова (сб. «Беларусіка», вып. 4, Минск, 1995):

Змитрок Бядуля, который находился в первых рядах белорусского национального возрождения, никогда, однако, не забывал о своём семитском происхождении, не отмежёвывался от еврейства. Есть свидетельства, что некоторые «нашанивцы» стремились крестить Бядулю. Это, по их мнению, должно было облегчить писателю его творческий путь в белорусской литературе, сделать его «совершенно своим»… Бядуля, однако, отбросил подобное предложение. Он твёрдо стоял на позициях своеобразного представителя еврейства в белорусском движении.

В общем, странная история, а дальше – всё страньше… Я о выступлении знаменитого «Вольного хора» в «Яме». Выступление состоялось на позапрошлой неделе, а приурочили его к 9 декабря. Это признанная ООН дата с длинным названием: «Международный день памяти жертв преступления геноцида, чествования их достоинства и предупреждения этого преступления». Хористы не только пропели «Магутны Божа» (слова Н. Арсеньевой, музыка Н. Равенского), но и растянули плакат с надписью: «Уголовный Кодекс Республики Беларусь. Статья 127. Геноцид».

Вроде бы и цели вполне благородные – напомнить о недопущении геноцида в любых формах – но что-то меня смутило. Мнения белорусских евреев об уместности исполнения именно этой песни разделились, и реакция вроде «Оставьте “Яму” в покое» не была нетипичной. Не исключено, что дело даже не в личности автора (Наталья Арсеньева в годы войны активно сотрудничала с прогитлеровской и юдофобской «Беларускай газэтай»… но, может, уклонялась от особо одиозных заданий, глубоко не копал), а в том, что «Магутны Божа» воспринимается как религиозный (читай, христианский) гимн, своего рода «Отче Наш» по-белорусски.

Напомню, «Яма» в Минске – место смерти около пяти тысяч узников гетто. Можно с превеликой долей уверенности утверждать, что среди них не было христиан, да и большинство потомков, ежегодно собирающихся здесь, при всём уважении к христианству, эту религию не исповедуют… Конечно, приходят на угол Заславской-Мельникайте и люди, далёкие от иудаизма/еврейства, однако в первую очередь это место еврейской истории… На нём/для него можно было выбрать иную песню. Впрочем, я вообще против пафосных церемоний на местах массовых захоронений, и справедливо указал Пётр Резванов, что на «Яме» даже израильский гимн вряд ли уместен (хоть он иной раз и исполняется).

Немало жителей Беларуси ратуют за «абсолютную толерантность», т. е. за полное стирание межконфессиональных/межэтнических границ (ну, как там мечтал Джон Леннон или его лирический герой в «Imagine» полвека назад: «And no religion, too»). Возможно, мы ещё сподобимся узреть нечто подобное после прихода Машиаха, но пока границы существуют, не (всегда) следует нарушать их. Во всяком случае, миноритарные этнические группы – к которым в Беларуси относятся и евреи, будь нас 13 тысяч или три раза по 13 – без ethnic boundaries не сохранятся: не верите мне, почитайте Фредрика Барта… Тем, кто ценит живую, а не мумифицированную еврейскую культуру, следовало бы знать об этом. А лучше – чувствовать…

Кстати, если кому-то охота порассуждать на обозначенные темы, «у вас есть шанс убить медведя» (С). Организаторы «еврейской конференции», которую планировалось провести в Минске в июне 2020 г., напомнили о себе. Извиняются за долгое молчание и пишут:

Конференция пройдет 28-30 июня 2021 года в гибридном формате. Участники и слушатели смогут посетить конференцию лично или онлайн. Мы организуем площадку для участников в Минске (в случае возможности приезда), и онлайн-платформу… Учитывая разные часовые пояса, мы будем работать только с 13:00 до 20:00 по минскому времени.

Последние политические события в Беларуси повлияли на переосмысление белорусским обществом своей национальной идентичности и истории, в публичной сфере постоянными стали отсылки к событиям, связанным с историей евреев в Беларуси. В связи с этим к списку ранее предложенных панелей мы добавляем политические науки и приглашаем присылать заявки, касающиеся современности: положение и идентичность евреев в Беларуси, еврейское наследие, а также исследования еврейской идентичности как части современной белорусской идентичности. Мы принимаем новые предложения только по данной теме. Если вы хотите, чтобы вас рассматривали в этом разделе, сообщите нам об этом и отправьте нам предложение.

Лучшие доклады будут опубликованы в специальных выпусках тематических журналов.

Подтвердите, пожалуйста, свое намерение участвовать до 18 декабря 2020 года.

Все вопросы адресуйте оргкомитету: jewsbelarus2020@gmail.com Я же готов обсуждать предложения о презентации в Минске моего сборника «Іудзейнасць» (2020)… а также теорию и практику зубризма 🙂

Фото: wildlife.by

Тем временем в Беларуси не спадает вторая волна COVID-19. По официальным данным, и в декабре каждый день заражались почти 2000 человек… Видимо, (нестрогий) масочный режим, введённый в стране месяц назад, не дал желаемых результатов. Дурацкие шуточки «первого лица» о «намордниках» и «вирусе, которого не видно» давно прекратились, и вот уже министр здравоохранения говорит, что «волна» спадёт, вероятно, лишь к лету 2021 г. Нужно ли при таком раскладе «Всебелорусское народное собрание», намеченное на январь или февраль? Очень сомневаюсь! Да и, как пишет Олег Новиков, «пример Кыргызстана свидетельствует, что результатом конституционной реформы может быть не либерализация, а, скорее, закручивание гаек».

Вольф Рубинчик, г. Минск

14.12.2020

wrubinchyk[at]gmail.com

Опубликовано 14.12.2020 18:04

В. Рубінчык. НУ, ЗА ЗУБРЫЗМ?

Вось і прайшоў дзень, калі Уладзіміру Караткевічу магло б споўніцца 90 гадоў (26.11.2020). Адзначалі даволі шырока: барды Алесь Камоцкі і Анатоль Івашчанка запісалі новыя трэкі на словы юбіляра, Арлоў у адмысловым відэазвароце распавёў пра кантакты з цёзкам і старэйшым калегам, пра яго значнасць.

У Слоніме Сяргей Чыгрын выдаў паштоўку, прысвечаную Караткевічу. «Радыё Рацыя» не прамінула скарыстацца юбілеямі (згадала і стагоддзе Слуцкага збройнага чыну), каб парэкламаваць сябе на мяжы Польшчы і Беларусі. Білборды з надпісамі «Верым, можам, пераможам» і «Жыве Беларусь» з’явіліся акурат 26 лістапада.

Грамадская кампанія «Годна» прапанавала сваёй аўдыторыі падзяліцца найлепшымі цытатамі з класіка. Але ж найбольш з пералічанага спадабаўся мне паўжартоўны тэст «Хто вы з герояў Караткевіча?» на культуртрэгерскім рэсурсе wir.by.

Парадавалі, вядома, і гутарка пра Караткевіча з яго пляменніцай Аленай Сінькевіч, і мурал на сцяне дома ў Оршы, намаляваны Дзмітрыем Талкачовым…

А гэта ўжо Баранавічы, новы раён (Бароўкі). Крыніца

Праўда, гледзячы на аршанскі мурал i баранавіцкае графіці з заклікам «Рабі нечаканае, рабі, як не бывае…», я не мог пазбыцца суму ад таго, што ў Мінску на вул. В. Харужай пакуль што не зроблена нічога падобнага. А круціліся ж ідэі ў інфапрасторы, не адзін месяц круціліся.

І – няма на сёння ў Мінску ані вуліцы Алеся Загорскага, ані завулка Гервасія Вылівахі. Зварот пра ўвекавечанне ў тапаніміцы караткевіцкіх герояў падпісалі некалькі беларускіх літаратараў акурат пяць гадоў таму, прапанова была занесена ў адмысловы спіс. Чаму было да юбілею Караткевіча не ўспомніць пра яе?.. Аднак у 2020 г. выявіліся моцныя «канкурэнты» з мастацкага свету: гарадскія ўлады вырашылі назваць вуліцы імёнамі архітэктара Леаніда Левіна (1936–2014), кампазітара Ігара Лучанка (1938–2018), мастака Міхася Савіцкага (1922–2010). Яднае гэтых людзей, апрача іх бясспрэчных здольнасцей, доўгатэрміновая лаяльнасць да начальства… і, у прыватнасці, да рэжыму, які склаўся пасля 1994 г.

У пачатку лістапада 2020 г. пад эгідай упраўлення культуры Мінгарвыканкама было арганізавана «грамадскае абмеркаванне» – хутчэй за ўсё, для праформы. Тым не менш я адгукнуўся, пажадаўшы тым, хто прымае рашэнні, звярнуць увагу на мой спіс-«дваццатку» (насамрэч там больш імёнаў), а таксама нагадаўшы пра ідэю з Загорскім і Вылівахай, падтрыманую Саюзам беларускіх пісьменнікаў. Адказ прыйшоў наступны:

Падобна да адпіскі… Ну, дзякуй, што хоць па-беларуску.

Трэба прызнаць, што афіцыёз не праігнараваў 90-годдзе класіка. Агенцтва БелТА падрыхтавала «дасье» з цікавым пасажам: «Як і сотням тысяч яго равеснікаў, Уладзіміру Караткевічу давялося зведаць жахі вайны: масіраваныя бамбёжкі Оршы, няўдалую спробу эвакуацыі, нялёгкае партызанскае жыццё…»

Перадрук на сайце «галоўнай газеты»

Праўда, у чэрвені 1941 г. дзесяцігадовы Караткевіч быў у Маскве і бамбёжак Оршы не бачыў, а потым, калі жыў на Разаншчыне, на Урале і ў Арэнбургу, за лінію фронту да партызанаў наўрад ці мог хадзіць, але гэта ўжо дэталі… Паводле версіі «галоўнага гісторыка», і Ленінград быў пад нацысцкай акупацыяй, дык чаму б не дапусціць, што Разань таксама? 🙂

Вось яшчэ цікавостка ад sb.by – тэст на веданне твораў юбіляра. «Л – логіка» ^_^

І ўсё ж матэрыялы да юбілею Караткевіча – далёка не найгоршае ў прапагандысцкіх кампаніях улады. Стараюся не глядзець СТВ (хопіць таго, што тут змарнаваў на гэты канал цэлы абзац), але з перадачай, датычнай смерці Рамана Бандарэнкі, хлопца з нашага раёна, не мог не пазнаёміцца. Дый надта ўжо імпэтна альтэрнатыўныя СМІ «раскручвалі» той сюжэт, паказаны 25.11.2020, а ў «Советской Б.» з’явілася тэкставая версія «маштабнага расследавання».

Якія высновы я для сябе зрабіў:

– «перавод стрэлак» з рэальных ліхадзействаў (збіццё Рамана да смерці) на ўяўныя (учынак урача, які падзяліўся інфармацыяй пра стан збітага з журналісткай) не выглядае пераканаўчым ні ў якім вымярэнні;

– разумеючы гэта, гора-аўтары насычаюць свой «дыскурс» збыткоўнымі падрабязнасцямі кшталту таго, што Раман жыў на вул. Чарвякова за кіламетр ад «плошчы Перамен» (таму, маўляў, гэта не «яго» двор), што некалі ён служыў у в/ч 3214, што пасля аб’явы на tut.by пра яго смерць 12.11.2020 цягам чвэрці гадзіны сабралося мноства людзей з «аднолькавымі» свечкамі і лампадкамі (+ ідыёцкае пытанне: «на плошчы перамен чакалі не акрыяння Рамана, а яго смерці?») Як ужо адзначаў, вакол пл. Перамен – некалькі дваццаціпавярховых дамоў, а супермаркет знаходзіцца максімум за 100 метраў ад месца падзей. Нават дзесяці мінут было дастаткова, каб наведаць яго і вярнуцца з набытымі свечкамі;

– афіцыйныя асобы круцяцца, як уюны на патэльні, апраўдваючы заяву свайго боса пра тое, што Раман увечары 11.11.2020 выйшаў у двор п’яны. Адзін з намеснікаў генпракурора РБ, Генадзь Дыско, прабубніў па СТВ (пер. з «рускай»):

Апублікаваныя ў інтэрнэце копіі дакументаў пра вынікі (? – В. Р.) адсутнасці этылавага спірту ў крыві Рамана Бандарэнкі, аформленыя ва ўмовах тэрміновага аказання медычнай дапамогі, не ўлічваюць увесь спектр неабходных даследаванняў пры вызначэнні стану пацыента. У прыватнасці, кожны мог звярнуць увагу, што ў адным з апублікаваных дакументаў адсутнічаюць вынікі даследавання іншых біялагічных асяроддзяў, у тым ліку мачы. Па выніках судова-хімічнай экспертызы ў біялагічных асяроддзях Рамана Бандарэнкі, узятых работнікамі тады ж у бальніцы хуткай дапамогі, знойдзены алкаголь.

Нарколагі кажуць, што аналіз крыві – асноўны; калі ён паказаў адсутнасць алкагольнай інтаксікацыі на момант аналізу, то мачу дапушчальна і не даследаваць. Там-такі можа быць «знойдзены алкаголь» (сляды), але наяўнасць слядоў не ўплывае на паводзіны чалавека. Г. Дыско, відаць, пасаромеўся агучваць лічбу, блізкую да нуля (0,1 праміле?! яшчэ меней?) Міністэрства аховы здароўя РБ не сёння пастанавіла, што лёгкая форма інтаксікацыі пачынаецца ад 0,3 праміле…

– падслухоўваюць у РБ і тых, хто не падазраецца ў злачынствах; запісы падслуханых размоў лёгка «зліваюцца» прапагандыстам, якія робяць патрэбныя ім нарэзкі;

– у Сінявокай сфармаваліся ўжо цэлыя дынастыі нягоднікаў (хто глядзеў па БТ «Дзяцей хлусні» ў 1995 г., той пагодзіцца са мною);

– што з усім гэтым рабіць, да канца пакуль няясна. Нягоднікі адно выскаляюцца-распаляюцца ў адказ на рацыянальныя довады і апеляцыі да маралі, дый суды ім збольшага патураюць.

– гісторычны досвед як бы намякае, што ў такіх выпадках «паспалітаму люду» без атрадаў самаабароны не абысціся… Але тут я не заклікаю да іх стварэння, бо: а) не ўпэўнены, што заклік быў бы правільна ўспрыняты; б) сам не магу «паказаць, як трэба».

Затое дазволю сабе падказаць, які сімвал аб’яднаў бы «лепшых людзей» з ліку прыхільнікаў С. Алексіевіч, А. Лукашэнкі і З. Пазняка, вакол чаго патэнцыйна магла б сфармавацца «чацвёртая сіла». Зубр! Магутная жывёла, здаецца, рэальна блізкая ўсім…

Металічная інсталяцыя на стыку Брэсцкай і Мінскай абласцей (з’явілася ў 2003 г.). Фота адсюль

Гаваркі зубр быў адной з галоўных дзеючых асоб на «Еўрапейскіх гульнях» у Мінску (чэрвень 2019 г.). Многія гледачы ўпадабалі яго болей, чым самі гульні 🙂 Вольналюбныя жывёлы нярэдка ўцякаюць з Белавежскай пушчы. Уладзіміру Караткевічу сама Беларусь па абрысах нагадвала зубра.

З сярэдзіны 2000-х гадоў кіруючая групоўка ўзяла сабе на ўзбраенне крывую, касую, але ж «ідэалогію» (умоўна – «лукашызм»). Хоцькі-няхоцькі варта проціставіць ёй нейкі «-ізм/-ызм». На жаль, лібералізм, сацыялізм, анархізм і пад. у той ці іншай ступені скампраметавалі сябе, дарма што ў названых комплексах ідэй/практык ёсць свае плюсы. Тое ж можна сказаць пра этнанацыяналізм.

Некаторыя чытачы, убачыўшы апошняе паняцце побач з прозвішчам Зянона Станіслававіча, засумняваліся, ці слушны мой «дыягназ», датаваны яшчэ 2017-м годам. Добра, паглядзім, як этнанацыяналізм трактуецца ў англамоўнай вікіпедыі:

Форма нацыяналізму, пры якой нацыя… вызначаецца ў тэрмінах этнічнасці з націскам на этнацэнтрычны падыход да розных палітычных праблем… Этнанацыяналісты лічаць, што «нацыі вызначаюцца агульнай спадчынай, якая звычайна ўключае агульную мову, веру і агульнае этнічнае паходжанне».

Калі пачытаць артыкул З. Пазняка «Этнас і нацыя» (2013), то высветліцца, што яго тэзісы на 90%, а мо і на 95%, адпавядаюць трактоўцы, прапанаванай у вікіпедыі. Праграма яго партыі таксама шмат у чым «этнацэнтрычная»; партыя КХП-БНФ, напрыклад, выступае:

– за адхіленне спробаў асіміляцыі беларускага этнасу праз палітыку змяншэння адноснай колькасці карэннага этнасу Беларусі…

– за дзяржаўную і грамадскую падтрымку захавання нацыянальнай тоеснасці беларусаў за межамі нашай краіны, асабліва тых, хто жыве на этнічных беларускіх землях.

Яўрэі ў Беларусі разглядаюцца ў гэтай праграме як «нацыянальная меншасць».

Усё гэта гаворыцца не ў крыўду шматгадоваму лідару КХП-БНФ – этнанацыяналізм даволі распаўсюджаная з’ява ў свеце (у Ізраілі таксама…) і не абавязкова вядзе да «распальвання міжнацыянальнай варожасці і этнічнай дыскрымінацыі». Тым не менш да грамадскага прагрэсу ён таксама не абавязкова вядзе.

Я паставіў бы на тэрмін «зубрызм», які адсылаў бы да лепшых якасцей тутэйшых людзей і мог бы абуджаць гэтыя якасці. Што не адмяняе значэння «Пагоні» ды бел-чырвона-белага сцяга… Але да «зубрыстаў» маглі б далучыцца, умоўна кажучы, і аматары зуброўкі, далёкія ад старажытнай сімволікі 🙂

Падумайце, шаноўныя інтэлектуалы – можа, варта прыслухацца?.. Адзін я ў любым разе не дам рады з «альтэрнатыўным ідэалагічным забяспячэннем». А меў жа рацыю Сяргей Лазніца, украінскі рэжысёр беларускага паходжання:

Ніякай «беларускай мірнай рэвалюцыі», на мой погляд, пакуль што няма. Тое, што я назіраю, рэвалюцыяй не з’яўляецца. Гэта пратэст, які «мірным» назваць ужо складана. Ужо пралілася кроў, і праз збіццё і катаванні прайшлі тысячы грамадзян.

Трэба прызнаць, што ніякіх выбараў у Беларусі не было. Сітуацыя, калі напярэдадні выбараў арыштоўваюць і кідаюць у турму апазіцыйных кандыдатаў толькі таму, што яны кандыдаты ў прэзідэнты краіны, не можа называцца «перадвыбарнай кампаніяй».

Перш чым разбурыць гэтую сістэму ўлады і такі тып грамадскага ўладкавання і грамадскіх адносін, неабходна разумець, а што, уласна, хацелася б пабудаваць і як гэта магчыма ажыццявіць.

Змена аднаго тырана на іншага, без змены самой сістэмы ўлады, ні да чога добрага не прывядзе.

Дальбог, трэба разлічваць калі не на пяць, то хаця б на два-тры хады ўперад. Іначай яшчэ доўга прыйдзецца гуляць у такія шахматы, як на здымку.

Вольф Рубінчык, г. Мінск

27.11.2020

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 27.11.2020 18:28