Tag Archives: Эдуард Скобелев

В. Рубінчык. Рэкапітуляцыя-2

От редактора belisrael

Сейчас, в начале 2024, а следовало значительно раньше, я должен сказать, что сделал огромную ошибку, когда позволил тому, кто называет себя политологом, завалить сайт огромным количеством материалом о том, как он борется за улучшение синеокой, поливая всех, как во власти, так и сбежавших, да и не имеющих отношение к политике, в отличие от него, остающегося в Минске.

“Обезопасив” себя тем, что не имеет страниц в соцсетях, не выходивший протестовать, он свалился на израильский сайт, но никак не Беларусь-Израиль, как позволяли его называть еще некоторые из слишком разумных, решив, что можно превратить его в свою собственность, и за свои опусы, поскольку в Беларуси все дорожает и дорожает, начал выцыганивать финансы, которые достигли 5 тыс. баксов, не считая украденного огромнейшего количества времени, в том числе оторванного ото сна, поскольку присылаемые материалы надо было поставить вовремя, а иной раз они поступали под ночь, к тому же в придачу рекомендуя для публикации выкопанные на разных сайтах заумные материалы, которые и вовсе мало кого могли заинтересовать, но нагружая меня прочтением их.

А сколько времени было потрачено на запощивание его статеек в фейсбуке, ответы на иногда случавшиеся комменты, а затем еще и пересылку ему того как реагируют. Чего только в голову ему не приходило. Забросить материалы в какие-то фейсбучные группы, отправить тем, кого он задевал и посмотреть как отреагируют, запостить на моей странице “радi прыколу” пришедшую в голову “умную” мысль. Хорошо помню, как просил отправить линк материала бывшему министру здоровья, а затем губернатору Гродненской области Каранику и ждать реакцию на критику и т.д. Мне, живущему в Израиле с 1990 года, редактору и основателю сайта, больше не о чем было думать, как о более чем странном белорусском еврее и выполнять его хотелки.

Для него главное было, чтоб не была пропущена ни одна запятая, ошибка или описка, и потому, иной раз, даже спустя пару лет, просил поправить, в том числе стилистику предложения. Вот такой перфекционист!

После того как я ему в середине 2022, и особенно в начале 2023, написал, что бесконечные публикации о Беларуси, и особенно, как он их подает, вредят сайту, тем более, что еще давно не раз предлагал ему репатриироваться, в крайнем случае пожить хотя бы год, к тому же была возможность бесплатно у меня, и при этом заработать значительно больше, чем он имеет в Минске, да и получить корзину абсорции, а это тысяч семь долларов, если не больше, и вернуться, слышал в ответ (все письма он мне писал на белорусском) сначала: “Трэба было гэта рабiть даўно, а цяпер не…я люблю Беларусь, тут i памру”. После августовских выборов 2020, когда начался массовый отъезд из Беларуси: “Яшчэ не час, мо пазней”. Уж казалось бы 24 февраля 2022 должны были стать решающими, но нет.

А в начале 2023:

“Калі ў сайта зараз і ёсць перспектывы, то яны – у супрацы з блогерамі, якія пішуць пра сучасную Беларусь. Таксама можна было б пакласці з прыборам на “спіс экстрэмісцкіх матэрыялаў” і паціху публікаваць фрагменты, напр., з гэтых кніг. Думаю, многія чытачы былі б за гэта ўдзячныя – а заблакаваць belisrael улады РБ не наважваюцца (відаць, баяцца канфлікту з Ізраілем ;)) (22 января 2023)

“OK, далей тады – без мяне. Добрага дня і шчасліва заставацца! и вскоре продолжил: “Карацей, Вы стаміліся. Я таксама стаміўся. Сайт мяне доўгі час цікавіў, але свет на ім клінам не сыходзіцца. Сем з нечым гадоў пісаў, як умеў, і многім падабалася. А што не ўсім – ну, я не купюра з партрэтам Франкліна. Бывайце здаровы. (23 января 2023)

Все это брехня, поскольку сам писал, что посылает ссылки своим знакомым и из 10, в ответ получал 1 реакцию. Да и зачем ему Израиль, где надо было бы и поработать, когда можно сходить в библиотеку, на улице выискать непорядки и сфоткать, после чего сварганить статейки и за них еще вытаскивать немалые бабки.

А весной 2021 он открыл свой ютюб-канальчик и сообщил на нем в конце 2023, что достиг пусть не большого, но все-таки успеха – было 5 подписчиков, стало 22!

То, что он на нем пишет в своих постиках практически ежедневно, за исключанием шабата, говорит о том, что этот непризнанный гений, к тому же “смельчак”, продолжая покусывать белорусскую уладу, при этом не забывая ее хвалить за некоторые успехи, достойин помещения в закрытое отделение психушки в Новинках. А возможно, кому-то во власти выгоден такой еврей.

Да еще тот, кто после трагедии 7 октября высказался: “несколько раз был в Израиле и не понравилось. Да и вообще знал, что не такая сильная израильская армия, как всегда говорили о ней, к тому же кругом бардак. А военную операцию в Газе нельзя начинать, если не поставить цель заняться образованием палестинцев, хотя это будет сделать очень тяжело”.

Это и есть минский “политолог”, который вслед за израильскими и международными леваками жалеет “мирных” палестинцев, в основной своей массе помогающим хамасовским террористам и желающим уничтожения Израиля.

К тому же, он никому не расскажет, что приехав ко мне на 3 недели на свое 40-летие в июне 2017, решил съэкономить на страховке, и уже на 2-й день все могло кончиться трагедией с его женой, которая была с ним. Помню, как тогда она плача говорила ему, что надо улетать назад. Хорошо, что все обошлось и ч-з 2 дня ожила, а если б пришлось обратиться в больницу, то никаких денег не хватило бы. Что смародерил многие тысячи долларов, а кроме этого писал, что уже совсем перестает работать комп и тогда я ему передал новый, который взял знакомый, летевший в Москву, а оттуда доставил в Минск.

Поскольку он никак не реагирует на мои письма по мэйлу, где настоятельно прошу вернуть все смародеренное, и оставляемые комменты на его канальчике, о котором давно забыл и натолкнулся в середине декабря прошлого года, где еще и рекомендует читать его статьи на сайте, то это превью помещу ко многим его опусам, или фельетончикам, как он их называет. Для меня он стал существом и когда его посадят, что будет более чем справедливо, не заслужит никакой жалости ни с чьей-либо стороны, поскольку подличал в отношении многих.

23 февраля 2024

_____________________________________________________________________________________________________

Першая «рэкапітуляцыя» здарылася чатыры тыдні таму (каму цікава, зірніце, што я меў на ўвазе пад гэтым словам). Тады я віртуальна адхвастаў па шчаках «калектыўнага Рыгорыча», а ўпаасобку – твар цяперашняй сістэмы, Наталлю Качанаву.

Працэдура не дапамагла пацыентцы, чаго, у прынцыпе, можна было чакаць – і Полацк не адразу будаваўся… Качанава 04.12.2020 сустрэлася са студэнтамі журфака; сярод іншага, паказала ім відэа са злавесным «тэстаментам Далеса» – тым самым, дзе «мы кінем усё золата на абдурванне рускіх людзей», etc. Ну, калі амерыканскі нябожчык і прыпісаны яму СССР-аўскімі дэмагогамі план – апошні довад тутэйшага чынавенства, то можна канстатаваць: чарговае днішча прабіта. Далей – толькі «Пратаколы сіёнскіх мудрацоў»?!

У першае дзесяцігоддзе незалежнасці тэорыямі сусветнай змовы захапляліся народны пісьменнік Іван Шамякін, радыёістэрычка Ніна Чайка, адыёзны дэпутат Сяргей Касцян… Самым уплывовым канспіролагам быў, здаецца, Эдуард Скобелеў; ён пэўны час, бадай, з сярэдзіны 1990-х да сярэдзіны 2000-х гг., круціўся ў адміністрацыі прэзідэнта, а потым «выйшаў з даверу», страціў пасаду рэдактара казённага «Информационного бюллетеня» і нават у 2008 г. быў выключаны з чаргінцоўскага Саюза пісьменнікаў. Вось гэты палітінфарматар з грандыёзным досведам, набытым яшчэ ў ЦК КПБ, у 2004 г. вяшчаў студэнтам пра магутнасць масонаў, якім процістаіць самотная Сінявокая: «Сыдзе Лукашэнка — будзе страшна».

У 2010-х гадах тэорыі змовы быццам бы выйшлі з моды, але «ніколі не было – і вось ізноў». Часам думаю, што дарма тутэйшыя апазіцыянерчыкі «дзяўбуць і дзяўбуць» гэтую ўладу – яна сама сябе закопвае. Зрэшты… мо’ сярод высокіх службоўцаў і хапае параноідаў, аднак лыжкі міма рота яны ўсё-ткі не праносяць. I я па-ранейшаму лічу, што іх квазістратэгіям неабходна проціставіць Вялікую і Мудрую Народную Стратэгію («зубрызм» :)) Нямала спрэчнага нагаварыла Ганна Севярынец у чарговым інтэрв’ю, але ў тым, што «беларусы ўмеюць упірацца і стаяць як вол, як зубр, уперціся рогам», яна мае рацыю. Мабыць, Ганна – таемная зубрыстка 😉

Будка ў раёне вул. Гая. Мінск, 16.12.2020

Не паспеў адысці ў лепшы свет Вячеслав Кебіч, прэм’ер-міністр Беларусі ў 1990–94 гг., як адзін прыўладны чудзіла на вядомую літару (1977 г. нар. – мой раўналетак…) патаптаўся па яго памяці, выставіўшы Кебіча & Co. нейкімі паўдуркамі: «Як патлумачыць цяперашняй моладзі, што ўсяго 30 год таму не было ні-чо-га, што завецца самастойнай дзяржавай?.. Мы стартавалі з абсалютнага нуля, калі кіраўнікі дзяржавы стаяць на прывакзальнай плошчы з трыма капейкамі ў кішэні і не разумеюць, з чаго пачынаць» (11.12.2020). Ну, з такімі настаўнікамі гісторыі, як д-р Марзалюк, не дзіўна…

Добра, скажу некалькі слоў «для моладзі». У Беларусі 30 год таму былі больш-менш стабільныя крыніцы даходаў, ВУП, характэрны для сярэднееўрапейскай краіны, свая афіцыйная мова (Закон «Аб мовах», які замацаваў прыярытэт беларускай, Вярхоўны Савет БССР прыняў у студзені 1990 г.), Акадэмія навук і многія іншыя «задаткі» для самастойнага развіцця. Не апошнім паводле значнасці быў ганаровы статус краіны-заснавальніцы ААН. У 1991 г. Мінск зрабіўся каардынацыйным цэнтрам новастворанага СНД – каб быў тут поўны рэзрух, наш горад не выбралі б для «штаб-кватэры»!

Мядзведзі ў канцы 1990 г. па вуліцах сталіцы Беларусі (і нават «сталіцы Палесся», Пінска) не блукалі… Будучы юным першаразраднікам, нярэдка выступаў тады ў шахтурнірах, дык помню і цёплыя светлыя залы для гульні, і прымальны асартымент у сталоўках: на 2 р. 50 кап. сутачных можна было добра пад’есці, нягледзячы на ўсе гарбачоўскія дэфіцыты. «Беларусь шахматная» ўвогуле пачувалася, бадай, лепей, чым цяпер: мінчанін Барыс Гельфанд пастаянна перамагаў у буйных турнірах і меў то трэці (пасля Карпава з Каспаравым), то пяты рэйтынг Elo ў свеце. За апошнія 20 год ніводзін прадстаўнік РБ і блізка не падабраўся да такога выніку.

З рэпартажа пра дзіцячы міжнародны турнір у Пінску, адбыты ўвосень 1991 г. («64-ШО», №№ 23-24, 1991). Маскоўскі кар. паблытаў прозвішча будучага майстра Славы Чакурава, напісаўшы «Чепуров»

Калі б у пачатку 1990-х Беларусь рызыкнула і заявіла пра свае правы на Сусветную шахматную алімпіяду, то мела б не меншыя шансы на поспех сваёй заяўкі, чым у 2018 г. – у шахматным свеце свежыя былі ўспаміны пра паспяхова праведзеныя ў Мінску чэмпіянаты СССР 1979 і 1987 гадоў. Розніца ў тым, што «старыя кадры» дзяржаўных кіраўнікоў (ну, гэтыя, з «прывакзальнай плошчы» :)) пры ўсіх сваіх заганах і памылках разумелі: даўшы абяцанне, трэба яго датрымаць. Мяркую, Багданкевіч і Кебіч з Шушкевічам не дазволілі б сабе адклікаць заяўку, як тое зрабіў урад Лукашэнкі-Галоўчанкі ўлетку 2020 года… «Парваліся б», але знайшлі б эквівалент 13 мільёнаў USD.

Яшчэ адзін дзівун – топ-менеджар Беларускай федэрацыі шахмат – у кастрычніку г. г., пасля скасавання імпрэзы ў Мінску-2022, суцяшаў сябе (і чытачоў «Трыбуны»): «Ва ўсім свеце ўсё адмяняецца, а спаборніцтвы пераносяцца на іншыя гады». Неўзабаве прыйшла навіна пра тое, што алімпіяду 2022 г. бярэцца правесці Расія…

З «лакальных» успамінаў: на пачатку 1990-х гадоў кожнае лета працаваў фантан ля кінатэатра «Кіеў» (станам на 2020 г. ён ужо колькі гадоў не дзейнічае), і яшчэ не былі скрадзены памятныя шыльды з галоўнай алеі Кіеўскага сквера. Зімою гарадскія ўлады прывозілі пад кінатэатр вялікую яліну, і жыхарам раёна было куды выходзіць на пагулянку. У снежні 2020 г. мясцовыя «дачакаліся» ад улады хіба што ўзброеных патрулёў па вуліцах Кахоўскай і Чарвякова.

З 15.11.2020 каля «плошчы Перамен» адноўлена пастаяннае дзяжурства «сілавікоў» (мела месца і ў сярэдзіне верасня) – звярніце ўвагу на шаломы за смеццевымі бакамі

Але вернемся да шахмат і шахматнай супольнасці. На тое, што перамены блізкія, як бы намякае адсутнасць подпісаў вядучых шахістаў Беларусі пад калектыўным лістом cупраць «некаторых незаконных псеўдаспартыўных структур». Нікога з гросмайстраў-мужчын за тры тыдні так і не ўдалося завабіць у «кумпанію» з тысячамі падпісантаў (на сёння cайт выдае 4257, але, ведаючы, як арганізоўвалася гэтая колькасць, лічбу можна зменшыць мінімум на чвэртку). З «сярэдняга звяна» бачу толькі мм Вячаслава Зарубіцкага – так сабе процівага міжнародным гросмайстрам Сяргею Азараву, Андрэю Жыгалку, Уладзіславу Кавалёву, якія падтрымалі «Свабоднае аб’яднанне спартоўцаў». Няма ў афіцыёзным спісе і Насты Зязюлькінай, Вольгі Бадэлька, Ланіты Стацко, Рахілі Эйдэльсон – ёсць гросмайстарка Генрыета Лагвілава (здаўна больш чыноўніца, чым шахматыстка) і, нечакана, майстарка ФІДЭ Кацярына Бейненсон, якая ў кастрычніку 2020 г. стала віцэ-чэмпіёнкай Беларусі. Сярэдні рэйтынг чэмпіянату быў 1940, што пра многае кажа…

Такім чынам, у цэлым шахматная супольнасць не падтрымала «праўладны» праект. Я не сцвярджаю, што кваліфікаваныя шахматысты разумнейшыя за астатніх, але пралічваць на колькі гадоў хадоў уперад яны ўмеюць. Напрошваецца вывад, несуцяшальны для цяперашняй «эліткі».

Сапсаваліся адносіны той «эліткі» не адно з ФІДЭ, а і з цэлым Міжнародным алімпійскім камітэтам… Сёмага снежня амаль усім членам выканкама Нацыянальнага алімпійскага камітэта РБ, уключна з прэзідэнтам, забаранілі ўдзельнічаць у мерапрыемствах МАК. Што самае крыўднае для тутэйшых чыноўнікаў ад спорту, грошы для беларускіх атлетаў МАК абяцае пераводзіць у абыход НАК РБ (праўда, не зусім ясны механізм гэтых выплат).

Эх, і папярэджваў жа я ў чэрвені 2017 г.:

Вясна пачалася з масавых пратэстаў у розных гарадах Беларусі, а завяршылася даволі ганебным «мерапрыемствам»: сходам Нацыянальнага алімпійскага камітэта 30 мая… Слушна заўважылі журналісты, што статут НАК прадугледжваў (пера)выбары кіраўніка арганізацыі кожныя 4 гады. Апошнія перавыбары адбыліся 9 красавіка 2010 г. – значыць, «прэзідэнт» к маю 2017 г. ужо не адзін год быў «ненастаяшчы»… Калі ўсчаўся шум, то нехта (пытаннечка да былога генсакратара НАК Анатоля Котава, хто менавіта – В. Р.) на сайце НАК хітрамудра пазначыў, што А. Лукашэнка перавыбіраўся не толькі ў 2010 г., а і ў 2012 г. Маю вялікія сумневы… Так, 26.10.2012 праводзіўся сход НАК з удзелам А. Л., ды ён быў прысвечаны іншым праблемам, у прыватнасці, не зусім удаламу выступленню беларусаў на Алімпіядзе ў Лондане. Нідзе ў справаздачах пра сход не фігуруе тэма выбараў прэзідэнта, дый навошта праз 2 гады пацвярджаць сваю легітымнасць, якую ніхто тады не аспрэчваў?.. Чалавек, які груба ігнаруе рэгламент, наўрад ці зможа «навесці парадак» у арганізацыі, колькі б гучных слоў ні вымаўляў.

А ў сакавіку 2019 г., пасля «Вялікай размовы з прэзідэнтам», напісаў прасцей:

Маё пытанне да прамоўцы, адпраўленае 27.02.2019 («Чаму б Вам добраахвотна не сысці ў адстаўку з пасады прэзідэнта Нацыянальнага алімпійскага камітэта?»), агучана не было, хоць я ведаю, што ў агенцтве БелТА, якое збірала «галасы народныя», яго атрымалі. Пытанне менш наіўнае, чым выглядае; калі «першая асоба» дэманструе кепскі прыклад сумяшчэння дзвюх адказных пасад, кожная з якіх вымагае пастаяннай працы, то іншым чыноўнікам таксама карціць… У выніку «сумяшчальнікі», як правіла, нідзе не працуюць з поўнай самааддачай, да таго ж губляецца сам сэнс грамадскай дзейнасці (калі яна – «даважак» да пасады, то пры чым тут грамадскасць?)

От паслухалі б мяне сваечасова Рыгорыч і яго атачэнне – не было б ім цяпер ганьбы на ўвесь свет, і не давялося б кідацца марнымі словамі: «Трэба нам звярнуцца ў суд. Няхай [Томас] Бах і банда раскажуць, у чым мая віна, што я сваю краіну абараняю?!» (08.12.2020). Ну, нават калі дапусціць «добрыя намеры» чалавека, які бароніць перадусім і збольшага сваю ўладу, карысна перачытаць развагі пра сумяшчальнікаў…

Драбнейшыя-то чыноўнікі, падобна, часам прыглядаюцца і прыслухоўваюцца да публікацый на belisrael. Прыводзіў прыклады са шчучынскім паказальнікам, будоўлямі на сталічнай вул. Прытыцкага, прывакзальнымі балконамі… Не выключаю, што і сёлета расповед пра cкульптуру, дзе бракавала кавалу мятлы, натхніў кагосьці на «подзвіг» – рэстаўрацыю аб’екта, што знаходзіцца ў Цэнтральным раёне Мінска.

Было 01.06.2020 і стала 15.12.2020

А тым часам кандыдат мастацтвазнаўства Яўген Малікаў, зволены з гомельскага ўніверсітэта транспарту за, як цяпер прынята казаць, «актыўную грамадзянскую пазіцыю», звяртаецца да тых, каму неабыякавая гісторыя Гомеля. Вырашыў абвясціць краўдфандынг і плануе па выніках падрыхтаваць «кнігу па гісторыі развіцця фотасправы ў Гомелі ў ХІХ – першай палове ХХ ст.» Без сумневаў, у такой кнізе будзе нямала яўрэйскіх імёнаў і прозвішчаў 🙂

Сёлета выйшла іншая каштоўная кніга, дакладней, нават альбом: «І рай і боль на Песеннай Зямлі… Беларусь вачыма мастакоў 1920 – 1930-х гадоў». Пад дзяржаўным «дахам» («Беларуская энцыклапедыя»), наклад 700 экз., укладальніца – Н. В. Мартынава.

У альбоме нямала і рэпрадукцый работ мастакоў-яўрэяў: Меіра Аксельрода, Льва Зевіна, Якава Кругера… Напрыклад:

Аксельрод М. М. Мястэчка (1926). Папера, аловак, вугаль, гуаш. 33,2X49,7

Зевін Л. Я. Мястэчка (1929). Папера, акварэль. 35,6Х52,8

Глядзіш і думаеш: многія рысы мястэчак не дужа-то і змяніліся… Таму, відаць, старая частка Барысава даволі арганічна ўпісалася ў «рэканструктарскі» фільм «Чароўныя нажнічкі» (2017), зняты паводле сцэнару Наты Голавай.

Між іншага, заўтра, 17.12.2020, фільм упершыню плануюць паказаць праз інтэрнэт – у рамках праекта «Штэтлфэст». Трансляцыя пачнецца прыблізна а 8-й вечара па мінскім часе. Даведацца болей можна па адрасе: https://www.facebook.com/shtetl.fest Або тут: https://www.instagram.com/shtetl.fest Сам я бачыў «Чароўныя нажнічкі» акурат год таму: няўрымслівая Н. Голава са сваёй капелай прыязджала ў бібліятэку імя Я. Купалы.

Вольф Рубінчык, г. Мінск

16.12.2020

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 16.12.2020 20:20

* * *

PS. Інфа ад чытача: «К. Бейненсон, 1998 г. нар., – супрацоўніца апарату мінспорту (пакінулі пасля ВНУ і практыкі). Яна не магла не падпісаць зварот». Ой, не ведаю… У свае 22 – і нават 32 – я не баяўся начальства.

17.12.2020 13:23

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (122)

Дабрыдзень! Сёлета актывізавалася барацьба са смяротным пакараннем у Сінявокай. Не першы год барацьбу гэтую падтрымліваюць папулярныя рэсурсы тыпу тутбая і сіцідога, праваабарончы цэнтр «Вясна» ды мн. інш. Ужо і дэпутатка Алена Анісім 18.07.2019 выступіла з прапановай прыпыніць ужыванне смяротнай кары. Яе права… Аднак і матывы не тое каб шчырыя (заранёў ясна, што законапраект не паспеюць прыняць і пры найлепшым раскладзе – нават у выпадку, калі роспуск гэтай «палаткі» адбудзецца згодна з Канстытуцыяй, увосень 2020 г., а не праз 4 месяцы), і па сутнасці ё што запярэчыць.

Як ужо гаварылася ў сакавіку, довад «усе вакол адмянілі/прыпынілі, а мы што, лысыя?» выклікае сумневы. Грамадства мае суверэннае права без фанатызму абараняць сябе ад асабліва небяспечных сваіх членаў, а серыйныя, бязлітасныя забойцы, безумоўна, адносяцца да гэтай катэгорыі. Не сказаць, што наш «сінедрыён» надта ўжо крывавы: 2-4 смяротных пакаранні за год – адносна няшмат (за «звычайныя» забойствы, якіх у РБ звыш 300 на год, не расстрэльваюць). І няможна выключаць, што наяўнасць «вышэйшай меры» ў заканадаўстве ўсё ж стрымлівае патэнцыйных злачынцаў… На 100 тыс. жыхароў у РБ – 3,58 наўмысных забойстваў, а ў суседзяў з постсавецкай прасторы, якія ў канцы 1990-х адмовіліся ад смяротнай кары, прыкладна так: Літва – 5,25, Украіна – 6,34, Расія – 10,82 (звесткі сярэдзіны 2010-х гадоў).

Я б лепей ставіўся да ініцыятыў «скасавальнікаў», калі б яны былі падтрыманы большасцю насельніцтва РБ – і не простай, а кваліфікаванай (2/3), і не ў канкрэтны момант, а на працягу колькіх гадоў. Пакуль што «эра міласэрнасці» не надышла; паводле апытанак, блізу 60% грамадзян – за захаванне смяротнага пакарання, і сярод дэпутатаў доля «кансерватараў» наўрад ці будзе меншай. Няўжо трэба ціснуць на Лукашэнку, каб ён праігнараваў грамадскую думку, збаёдаўшы артыкул крымінальнага кодэкса сваім указам або дэкрэтам? Грамадская думка ды іерархія заканадаўчых актаў і без таго зачаста ігнараваліся ў апошнія гады…

Мяркую, прыхільнікам адмены не варта гаварыць са скептыкамі так, як у гэтым роліку (спойлер: апелюючы да эмоцый & як з неразумнымі дзецьмі). У сярэдзіне 2000-х юныя студэнты і студэнткі з Акадэміі музыкі, калі я прапаноўваў ім адпаведную тэму, пісалі больш удумлівыя эсэ… Зрэшты, мы разам з усім цывілізаваным светам крочым да «ідыякратыі», апісанай Яўгенам Замяціным сто год таму ў казцы пра Фіту (амерыканскі фільм «Idiocracy» 2006 г. таксама дужа рэкамендую). Калі верыць таму ж тутбаю, 83% апытаных «завальваюць» элементарны тэст ад амерыканскага прафесара Шэйна Фрэдэрыка.

Тут яшчэ бяда, што ў Беларусі ўзровень узаемнага даверу не «проста нізкі, а вельмі нізкі» – курыце развагі Дар’і Урбан адносна вынікаў маштабнага сацыялагічнага даследавання… Выглядае, мяняць штосьці сур’ёзнае трэба найперш на сваіх працоўных месцах і ў пад’ездах, а толькі потым – на плошчах і ў парламенце.

Дачытаў шамякінскі «Роздум на апошнім перагоне» з падзагалоўкам «Дзённікі 1980–1995 гадоў», хоць гэты фаліянт на 500 з нечым старонак даўся няпроста (між іншага, дэ-факта дзённікі народнага пісьменніка адносяцца да 1975–1994 гг., і выйшлі яны з безліччу памылак друку – прывет рэдактару М. М. Мятліцкаму і пяці (!) карэктарам выдавецтва «Мастацкая літаратура»).

Фота адсюль

Іван Шамякін нарадзіўся 30 студзеня 1921 г. пад Гомелем, памёр 14 кастрычніка 2004 г. у Мінску. Як ужо згадвалася, нямала было цікавага, дзе-нідзе і велічнага ў яго запісах «для сябе» (насамрэч не толькі для сябе, бо выданне прыжыццёвае, 1998 г.). Але чым бліжэй да нашага часу, тым болей з аўтара перла самсон-самасуеўшчына… Дакладней, некампетэнтнасць і фанабэрыя, памножаныя на старэчую (ці бальшавіцкую?) падазронасць.

У мінулай серыі я цытаваў, гм… спрэчны запіс пра Рыгора Бярозкіна, во яшчэ адзін: «У мяне, увогуле, была павышаная цікавасць да пакутнікаў, што вярталіся з няволі. Да Бярозкіна, напрыклад… Бярозкін многа расказваў, залішне многа – увесь лагерны “фальклор”, як я цяпер пераканаўся з многіх публікацый. А з яго расказаў выходзіла, што ўсё гэта адбывалася з ім». Сам-то Шамякін, якога не арыштоўвалі, ведаў лепей… Зрэшты, і былы зэк выявіўся, мякка кажучы, наіўным дзівуном. Знайшоў з кім дзяліцца сваімі злыбедамі – з выпускніком вышэйшай партыйнай школы, перакананым, што сталінскі тэрор быў пераважна «яўрэйскай справай». А мо ў канцы 1950-х будучы член ЦК КПБ і дэпутат яшчэ не быў перакананы?..

З дзённікаў І. П. Шамякіна:

1991: «Нельга выкінуць ледзьве не стагоддзе з жыцця народа. Самае крыўднае – хто здзекуецца [над савецкай гісторыяй]? Няхай яны – што ў іх святога на чужой зямлі, заўтра яны будуць у Амерыцы ці ў Ізраіле. Але ва унісон ім гарлапаняць нашы ўнукі, дзеці беларускіх пісьменнікаў нават». «Знішчалі храмы сіяністы, троцкія, зіноў’евы, кагановічы».

1992: «У змагары за новую Беларусь [на з’ездзе СП БССР 1990 г.] лезлі яўрэі – як заўсёды ультрарэвалюцыянеры». «Хто гэта рабіў [змагаўся з праваслаўнай царквой пасля 1917 г.]: свярдловы, троцкія, луначарскія і ўсе, хто служыў другой веры, ненавідзеў праваслаўе».

1993: «ЦРУ пралічвала на дзесяцігодддзі наперад, у іх – яўрэйскія галовы».

1994: «Ганебнейшым чынам паводзілі сябе ў гісторыі з “Доктарам Жывага” Катаеў, Слуцкі, Салаухін, Мартынаў… І беспартыйны Федзін. Трусы! Сам [Барыс] Пастарнак таксама быў трусаваты… Але ў Б. П. трусасць была тыпова яўрэйская». Кур’ёзна, што гэта напісаў чалавек, які ў 1958 г. разам з дзесяццю беларускімі літаратарамі выступіў з асуджэннем «здрадніцкіх паводзін Пастарнака», адобрыўшы рашэнне аб пазбаўленні нобелеўскага лаўрэата «звання савецкага пісьменніка» (гл. публікацыю з «ЛіМ»а 01.11.1958 тут). А ў 1991 г. Шамякін прызнаваўся: «Я не ведаў Пастарнака асабіста… “Доктора Живаго” я, канешне, не чытаў… ішоў за ўсімі, я верыў ім, старым і мудрым». У 1958 г. беларускаму госцю, удзельніку пасяджэння сакратарыята, на якім зганьбілі Пастарнака, споўнілася 37. Гэта ўзрост, калі многія людзі жывуць сваім розумам…

Пасля ўсяго не дзіва, што І. Ш. радасна падхапіў сфальсіфікаваную цытату з «Лейбы Давідавіча Троцкага»: «Мы павінны ператварыць Расію ў пустыню, населеную белымі неграмі…». І ахвотна прывёў рэальныя словы з запісаў калегі, Андрэя Макаёнка (1976): «Вяртаючыся да імён памагатых у час рэпрэсій… Памагатыя ці каты? Гірш Ягода – нарком унутраных спраў, Берман – начальнік будаўніцтва Беламорканала. Коган – начальнік будаўніцтва канала Масква – Волга; Фінкельштэйн, Біксон, Серпухоўскі і інш. – начальнікі буйнейшых канцлагераў». З Біксонам драматург крыху «лажануўся» – гэта быў латыш, Яніс Біксанс. Аляксандр Салжаніцын таксама адзначаў вялікую долю яўрэяў сярод распарадчыкаў ГУЛАГа, але ж, прынамсі, не выпускаў з поля зроку такіх катаў, як Дзмітрый Успенскі (1902-1989)…

Не бракуе ў дзённіках чалавека, якога ў 1994 г. выбралі акадэмікам, і абразлівых цэтлікаў кшталту «дура», «зацяты хахол». Ці выпадкова, што і ў нашым стагоддзі хамства нярэдка ўспрымаецца як «норма жыцця» ў дзяржаўных установах? Свежыя, летнія прыклады – нецэнзуршчына ад прэс-сакратаркі міністэрства сельскай гаспадаркі (ну, хоць даўмелася папрасіць прабачэння…) і яшчэ бруднейшая размова супрацоўнікаў шчучынскага ліцэя са студэнтам. Iзноў Шчучын адзначыўся не лепшым чынам 🙁

Хоць і мізантропствую, стараюся бачыць у людзей светлыя плямы. Таму прывяду фрагменты, дзе Шамякін добра адгукаецца пра асобна ўзятых яўрэяў – хіба каб «ураўнаважыць» свае замалоты, усё ж колішні камсорг і парторг:

Пра вайну (запіс 11.10.1990):

Пра канец 1940-х гадоў (запіс 01.11.1990):

Год таму выйшла па-ангельску «нятленка» канадскай даследчыцы пра вобразы яўрэяў у беларускай літаратуры – у цэлым някепская, з багаццем паказанага матэрыялу. І ўсё ж я ацаніў яе толькі на 6 балаў з 10, дый цяпер не пастаўлю вышэйшай адзнакі. Рэч у тым, што ў кнізе відочна прыменшаны маштабы юдафобіі ў даробку тутэйшых пісьменнікаў. Прафесарка зрабіла выснову, што ў беларускай літаратуры, адрозна ад літаратур суседніх народаў, не прысутнічала непавагі да яўрэйства. Але ж Эдуард Скобелеў (1935–2017), на жаль, не быў маргіналам; яго ідэйкі ў той ці іншай ступені падзялялі такія вядомыя людзі, як А. Макаёнак, І. Шамякін, В. Якавенка… Ну, слушна было сказана ў 1995 г.: «Пісьменнікі – кампанія цяжкая. Невыпадкова зярняты нацыяналізму, антысемітызму, фашызму менавіта ў гэтым асяроддзі выспяваюць» (Міхась Жванецкі, 1995, інтэрв’ю са зборніка П. Капшэевай).

Я б вылучыў іншую гіпотэзу: у беларускай і ўкраінскай літаратурах, адрозна ад рускай, юдафобія прымала менш агрэсіўныя формы. Але ў нас яна, па сутнасці, нікуды не дзелася і ў ХХІ ст.; во ёсць, да прыкладу, маладжавая Ганна Д., а ёсць старэйшы Славамір А., экс-актывіст арганізацыі «Правы рэванш»… Дзяўбці лішні раз не стану, бо і так яму даставалася апошнім часам, не заўжды справядліва. Да таго ж 25 год таму, 27.07.1994, далучаўся я да арганізаванага ім шэсця з паходнямі па галоўным сталічным праспекце. Вядома, не з сімпатыі да славаміраўскіх поглядаў, а з цікаўнасці, даравальнай 17-гадоваму выпускніку школы. Паходню не браў; карцела паглядзець, чым усё скончыцца… Паглядзеў – у выніку мая фізіяномія трапіла ў сумнавядомы фільм «Нянавісць. Дзеці хлусні» (1995). ¯\_(ツ)_/¯

Да гонару лукашыстаў, не цкавалі мяне за ўдзел у тым несанкцыянаваным – а мо і справакаваным імі ў першы месяц кіравання Рыгорыча – «масавым мерапрыемстве». Зрэшты, і заканадаўства тады было менш суворым, чым цяпер, і ўдзельнікаў налічвалася няшмат, каля 150 (ну, максімум 200). Хоць потым у прафесійных «змагароў з антысемітызмам» даводзілася чытаць пра тысячу баевікоў… 🙂

Згадка пра той марш да плошчы Якуба Коласа трапіла нават у артыкул «Белоруссия» на сайце ізраільскай «Электроннай яўрэйскай энцыклапедыі». Аёй, так і не знайшлося ў рэдакцыі часу абнавіць артыкул (пра абяцанкі-цацанкі 2015 г. гл. тут). Чытачоў у cярэдзіне 2019 г. палохаюць даўно зніклым «Славянскім саборам», газетай «Мы и время» і г. д.

Памёр Уладзімір Замяталін (14.05.1948 – 07.07.2019), прэс-сакратар урада за Кебічам, пазней – нам. прэм’ер-міністра і галавы адміністрацыі прэзідэнта. І не супраць бы вымавіць добрае слова пра нябожчыка, а якое?.. Успамінаецца, як на рубяжы стагоддзяў ён праявіў сябе ў сферы «міжнацыянальных адносін»: не даў перарэгістраваць у Беларусі «Сусветнае згуртаванне беларускіх габрэяў», а потым – з падачы заслужанага архітэктара Левіна – разаслаў пісьмо, маўляў, прэзідэнт СЗБГ «пазбаўлены грамадзянства ў шэрагу краін і прадстаўляе неплацежаздольную арганізацыю». Якаў Гутман па сваёй завядзёнцы падаў за гэта ў суд… Калі жадаеце ведаць, што было потым, знайдзіце артыкул Сяргея Навоева «Еврейское фиаско Заметалина» («Народная воля», 2000), а мне лянота. Фіяска-то фіяска, але з працы дыфаматара не выгналі. Ён жа і вышэйзгаданых «Дзяцей хлусні» замаўляў 🙁

Тры гады споўнілася з дня забойства Паўла Шарамета ў Кіеве (20.07.2016). Толькі тры дні таму «Украинская правда» апублікавала петыцыю на тэму «міністра ўнутраных спраў у адстаўку». Варта было гэта зрабіць у ліпені 2016 года… а яшчэ лепей у чэрвені, следам за маёй публікацыяй. Тады, можа, і Павел застаўся б жывы.

Міністр Авакаў і забітыя ў час яго доблеснай службы Алесь Бузіна (1969–2015) ды Павел Шарамет (1971–2016)

Цытатнік

«Хто бунтуе – той нягоднік!» (Данііл Хармс, да 1941)

«Напэўна, кожнаму свой шлях да свабоды трэба прайсці ў адзіночку» (Васіль Быкаў, да 2003).

«Мы ўсе знаходзімся ў сітуацыі, калі вымушаны падстройвацца пад паводзіны грамадскасці ў медыя. І гэта робіцца вельмі небяспечным… Чалавецтва ўвесь час рэгрэсуе ў бок глупства» (Бернар Стыглер, 02.07.2019)

Вольф Рубінчык, г. Мінск

24.07.2019

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 24.07.2019 10:05