Tag Archives: Алесь Камоцкий

В. Рубінчык. НУ, ЗА ЗУБРЫЗМ?

Вось і прайшоў дзень, калі Уладзіміру Караткевічу магло б споўніцца 90 гадоў (26.11.2020). Адзначалі даволі шырока: барды Алесь Камоцкі і Анатоль Івашчанка запісалі новыя трэкі на словы юбіляра, Арлоў у адмысловым відэазвароце распавёў пра кантакты з цёзкам і старэйшым калегам, пра яго значнасць.

У Слоніме Сяргей Чыгрын выдаў паштоўку, прысвечаную Караткевічу. «Радыё Рацыя» не прамінула скарыстацца юбілеямі (згадала і стагоддзе Слуцкага збройнага чыну), каб парэкламаваць сябе на мяжы Польшчы і Беларусі. Білборды з надпісамі «Верым, можам, пераможам» і «Жыве Беларусь» з’явіліся акурат 26 лістапада.

Грамадская кампанія «Годна» прапанавала сваёй аўдыторыі падзяліцца найлепшымі цытатамі з класіка. Але ж найбольш з пералічанага спадабаўся мне паўжартоўны тэст «Хто вы з герояў Караткевіча?» на культуртрэгерскім рэсурсе wir.by.

Парадавалі, вядома, і гутарка пра Караткевіча з яго пляменніцай Аленай Сінькевіч, і мурал на сцяне дома ў Оршы, намаляваны Дзмітрыем Талкачовым

А гэта ўжо Баранавічы, новы раён (Бароўкі). Крыніца

Праўда, гледзячы на аршанскі мурал i баранавіцкае графіці з заклікам «Рабі нечаканае, рабі, як не бывае…», я не мог пазбыцца суму ад таго, што ў Мінску на вул. В. Харужай пакуль што не зроблена нічога падобнага. А круціліся ж ідэі ў інфапрасторы, не адзін месяц круціліся.

І – няма на сёння ў Мінску ані вуліцы Алеся Загорскага, ані завулка Гервасія Вылівахі. Зварот пра ўвекавечанне ў тапаніміцы караткевіцкіх герояў падпісалі некалькі беларускіх літаратараў акурат пяць гадоў таму, прапанова была занесена ў адмысловы спіс. Чаму было да юбілею Караткевіча не ўспомніць пра яе?.. Аднак у 2020 г. выявіліся моцныя «канкурэнты» з мастацкага свету: гарадскія ўлады вырашылі назваць вуліцы імёнамі архітэктара Леаніда Левіна (1936–2014), кампазітара Ігара Лучанка (1938–2018), мастака Міхася Савіцкага (1922–2010). Яднае гэтых людзей, апрача іх бясспрэчных здольнасцей, доўгатэрміновая лаяльнасць да начальства… і, у прыватнасці, да рэжыму, які склаўся пасля 1994 г.

У пачатку лістапада 2020 г. пад эгідай упраўлення культуры Мінгарвыканкама было арганізавана «грамадскае абмеркаванне» – хутчэй за ўсё, для праформы. Тым не менш я адгукнуўся, пажадаўшы тым, хто прымае рашэнні, звярнуць увагу на мой спіс-«дваццатку» (насамрэч там больш імёнаў), а таксама нагадаўшы пра ідэю з Загорскім і Вылівахай, падтрыманую Саюзам беларускіх пісьменнікаў. Адказ прыйшоў наступны:

Падобна да адпіскі… Ну, дзякуй, што хоць па-беларуску.

Трэба прызнаць, што афіцыёз не праігнараваў 90-годдзе класіка. Агенцтва БелТА падрыхтавала «дасье» з цікавым пасажам: «Як і сотням тысяч яго равеснікаў, Уладзіміру Караткевічу давялося зведаць жахі вайны: масіраваныя бамбёжкі Оршы, няўдалую спробу эвакуацыі, нялёгкае партызанскае жыццё…»

Перадрук на сайце «галоўнай газеты»

Праўда, у чэрвені 1941 г. дзесяцігадовы Караткевіч быў у Маскве і бамбёжак Оршы не бачыў, а потым, калі жыў на Разаншчыне, на Урале і ў Арэнбургу, за лінію фронту да партызанаў наўрад ці мог хадзіць, але гэта ўжо дэталі… Паводле версіі «галоўнага гісторыка», і Ленінград быў пад нацысцкай акупацыяй, дык чаму б не дапусціць, што Разань таксама? 🙂

Вось яшчэ цікавостка ад sb.by – тэст на веданне твораў юбіляра. «Л – логіка» ^_^

І ўсё ж матэрыялы да юбілею Караткевіча – далёка не найгоршае ў прапагандысцкіх кампаніях улады. Стараюся не глядзець СТВ (хопіць таго, што тут змарнаваў на гэты канал цэлы абзац), але з перадачай, датычнай смерці Рамана Бандарэнкі, хлопца з нашага раёна, не мог не пазнаёміцца. Дый надта ўжо імпэтна альтэрнатыўныя СМІ «раскручвалі» той сюжэт, паказаны 25.11.2020, а ў «Советской Б.» з’явілася тэкставая версія «маштабнага расследавання».

Якія высновы я для сябе зрабіў:

– «перавод стрэлак» з рэальных ліхадзействаў (збіццё Рамана да смерці) на ўяўныя (учынак урача, які падзяліўся інфармацыяй пра стан збітага з журналісткай) не выглядае пераканаўчым ні ў якім вымярэнні;

– разумеючы гэта, гора-аўтары насычаюць свой «дыскурс» збыткоўнымі падрабязнасцямі кшталту таго, што Раман жыў на вул. Чарвякова за кіламетр ад «плошчы Перамен» (таму, маўляў, гэта не «яго» двор), што некалі ён служыў у в/ч 3214, што пасля аб’явы на tut.by пра яго смерць 12.11.2020 цягам чвэрці гадзіны сабралося мноства людзей з «аднолькавымі» свечкамі і лампадкамі (+ ідыёцкае пытанне: «на плошчы перамен чакалі не акрыяння Рамана, а яго смерці?») Як ужо адзначаў, вакол пл. Перамен – некалькі дваццаціпавярховых дамоў, а супермаркет знаходзіцца максімум за 100 метраў ад месца падзей. Нават дзесяці мінут было дастаткова, каб наведаць яго і вярнуцца з набытымі свечкамі;

– афіцыйныя асобы круцяцца, як уюны на патэльні, апраўдваючы заяву свайго боса пра тое, што Раман увечары 11.11.2020 выйшаў у двор п’яны. Адзін з намеснікаў генпракурора РБ, Генадзь Дыско, прабубніў па СТВ (пер. з «рускай»):

Апублікаваныя ў інтэрнэце копіі дакументаў пра вынікі (? – В. Р.) адсутнасці этылавага спірту ў крыві Рамана Бандарэнкі, аформленыя ва ўмовах тэрміновага аказання медычнай дапамогі, не ўлічваюць увесь спектр неабходных даследаванняў пры вызначэнні стану пацыента. У прыватнасці, кожны мог звярнуць увагу, што ў адным з апублікаваных дакументаў адсутнічаюць вынікі даследавання іншых біялагічных асяроддзяў, у тым ліку мачы. Па выніках судова-хімічнай экспертызы ў біялагічных асяроддзях Рамана Бандарэнкі, узятых работнікамі тады ж у бальніцы хуткай дапамогі, знойдзены алкаголь.

Нарколагі кажуць, што аналіз крыві – асноўны; калі ён паказаў адсутнасць алкагольнай інтаксікацыі на момант аналізу, то мачу дапушчальна і не даследаваць. Там-такі можа быць «знойдзены алкаголь» (сляды), але наяўнасць слядоў не ўплывае на паводзіны чалавека. Г. Дыско, відаць, пасаромеўся агучваць лічбу, блізкую да нуля (0,1 праміле?! яшчэ меней?) Міністэрства аховы здароўя РБ не сёння пастанавіла, што лёгкая форма інтаксікацыі пачынаецца ад 0,3 праміле…

– падслухоўваюць у РБ і тых, хто не падазраецца ў злачынствах; запісы падслуханых размоў лёгка «зліваюцца» прапагандыстам, якія робяць патрэбныя ім нарэзкі;

– у Сінявокай сфармаваліся ўжо цэлыя дынастыі нягоднікаў (хто глядзеў па БТ «Дзяцей хлусні» ў 1995 г., той пагодзіцца са мною);

– што з усім гэтым рабіць, да канца пакуль няясна. Нягоднікі адно выскаляюцца-распаляюцца ў адказ на рацыянальныя довады і апеляцыі да маралі, дый суды ім збольшага патураюць.

– гісторычны досвед як бы намякае, што ў такіх выпадках «паспалітаму люду» без атрадаў самаабароны не абысціся… Але тут я не заклікаю да іх стварэння, бо: а) не ўпэўнены, што заклік быў бы правільна ўспрыняты; б) сам не магу «паказаць, як трэба».

Затое дазволю сабе падказаць, які сімвал аб’яднаў бы «лепшых людзей» з ліку прыхільнікаў С. Алексіевіч, А. Лукашэнкі і З. Пазняка, вакол чаго патэнцыйна магла б сфармавацца «чацвёртая сіла». Зубр! Магутная жывёла, здаецца, рэальна блізкая ўсім…

Металічная інсталяцыя на стыку Брэсцкай і Мінскай абласцей (з’явілася ў 2003 г.). Фота адсюль

Гаваркі зубр быў адной з галоўных дзеючых асоб на «Еўрапейскіх гульнях» у Мінску (чэрвень 2019 г.). Многія гледачы ўпадабалі яго болей, чым самі гульні 🙂 Вольналюбныя жывёлы нярэдка ўцякаюць з Белавежскай пушчы. Уладзіміру Караткевічу сама Беларусь па абрысах нагадвала зубра.

З сярэдзіны 2000-х гадоў кіруючая групоўка ўзяла сабе на ўзбраенне крывую, касую, але ж «ідэалогію» (умоўна – «лукашызм»). Хоцькі-няхоцькі варта проціставіць ёй нейкі «-ізм/-ызм». На жаль, лібералізм, сацыялізм, анархізм і пад. у той ці іншай ступені скампраметавалі сябе, дарма што ў названых комплексах ідэй/практык ёсць свае плюсы. Тое ж можна сказаць пра этнанацыяналізм.

Некаторыя чытачы, убачыўшы апошняе паняцце побач з прозвішчам Зянона Станіслававіча, засумняваліся, ці слушны мой «дыягназ», датаваны яшчэ 2017-м годам. Добра, паглядзім, як этнанацыяналізм трактуецца ў англамоўнай вікіпедыі:

Форма нацыяналізму, пры якой нацыя… вызначаецца ў тэрмінах этнічнасці з націскам на этнацэнтрычны падыход да розных палітычных праблем… Этнанацыяналісты лічаць, што «нацыі вызначаюцца агульнай спадчынай, якая звычайна ўключае агульную мову, веру і агульнае этнічнае паходжанне».

Калі пачытаць артыкул З. Пазняка «Этнас і нацыя» (2013), то высветліцца, што яго тэзісы на 90%, а мо і на 95%, адпавядаюць трактоўцы, прапанаванай у вікіпедыі. Праграма яго партыі таксама шмат у чым «этнацэнтрычная»; партыя КХП-БНФ, напрыклад, выступае:

– за адхіленне спробаў асіміляцыі беларускага этнасу праз палітыку змяншэння адноснай колькасці карэннага этнасу Беларусі…

– за дзяржаўную і грамадскую падтрымку захавання нацыянальнай тоеснасці беларусаў за межамі нашай краіны, асабліва тых, хто жыве на этнічных беларускіх землях.

Яўрэі ў Беларусі разглядаюцца ў гэтай праграме як «нацыянальная меншасць».

Усё гэта гаворыцца не ў крыўду шматгадоваму лідару КХП-БНФ – этнанацыяналізм даволі распаўсюджаная з’ява ў свеце (у Ізраілі таксама…) і не абавязкова вядзе да «распальвання міжнацыянальнай варожасці і этнічнай дыскрымінацыі». Тым не менш да грамадскага прагрэсу ён таксама не абавязкова вядзе.

Я паставіў бы на тэрмін «зубрызм», які адсылаў бы да лепшых якасцей тутэйшых людзей і мог бы абуджаць гэтыя якасці. Што не адмяняе значэння «Пагоні» ды бел-чырвона-белага сцяга… Але да «зубрыстаў» маглі б далучыцца, умоўна кажучы, і аматары зуброўкі, далёкія ад старажытнай сімволікі 🙂

Падумайце, шаноўныя інтэлектуалы – можа, варта прыслухацца?.. Адзін я ў любым разе не дам рады з «альтэрнатыўным ідэалагічным забяспячэннем». А меў жа рацыю Сяргей Лазніца, украінскі рэжысёр беларускага паходжання:

Ніякай «беларускай мірнай рэвалюцыі», на мой погляд, пакуль што няма. Тое, што я назіраю, рэвалюцыяй не з’яўляецца. Гэта пратэст, які «мірным» назваць ужо складана. Ужо пралілася кроў, і праз збіццё і катаванні прайшлі тысячы грамадзян.

Трэба прызнаць, што ніякіх выбараў у Беларусі не было. Сітуацыя, калі напярэдадні выбараў арыштоўваюць і кідаюць у турму апазіцыйных кандыдатаў толькі таму, што яны кандыдаты ў прэзідэнты краіны, не можа называцца «перадвыбарнай кампаніяй».

Перш чым разбурыць гэтую сістэму ўлады і такі тып грамадскага ўладкавання і грамадскіх адносін, неабходна разумець, а што, уласна, хацелася б пабудаваць і як гэта магчыма ажыццявіць.

Змена аднаго тырана на іншага, без змены самой сістэмы ўлады, ні да чога добрага не прывядзе.

Дальбог, трэба разлічваць калі не на пяць, то хаця б на два-тры хады ўперад. Іначай яшчэ доўга прыйдзецца гуляць у такія шахматы, як на здымку.

Вольф Рубінчык, г. Мінск

27.11.2020

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 27.11.2020  18:28

Мойше Кульбак по-белорусски и парадоксы еврейской культурной жизни

20 декабря 2019 года в презентационном зале минского книжного магазина «Светоч» произошло событие,  равно значимое для белорусской и  еврейской культурной жизни.

Сергей Шупа

Один из немногих, можно сказать, считанных профессиональных переводчиков с языка идиш Сергей Шупа представил собравшимся первый перевод на белорусский язык романа-мистерии Мойше Кульбака «Мэсія з роду Эфраіма” (1924 г.). Говорить о самой книге в частности  и о творчестве Кульбака в целом можно бесконечно, но это, возможно, станет темой моей отдельной литературоведческой публикации, а сейчас я приглашаю читателей мысленно присоединиться к гостям презентации.

Следует отметить, что в относительно небольшом зале яблоку упасть было негде и очередь из мечтающих получить автограф переводчика  была достаточно внушительной. Особенно приятно было увидеть на мероприятии известных белорусско- и русскоязычных авторов Беларуси, а также других представителей культурной общественности страны.

Ася Фруман                                                               Дмитрий Строцев

Кроме прекрасного идиша в исполнении редактора книги, преподавателя и музыканта из Украины Аси Фруман, в зале прозвучали поэма Кульбака «Вильна» в новом переводе на русский язык (переводчик – Игорь Булатовский, чтец – поэт, ответственный редактор альманаха «Минская школа», культурный деятель Дмитрий Строцев),

а также видеоклипы музыкальных композиций на стихи Кульбака – блестящий проект Vesna Vaško (на youtube  под псевдонимом  Vesna Cáceres),

Издатели Весна Вашко и Андрей Янушкевич

которая как владелец пражского издательства Vesna и жена переводчика сыграла важнейшую роль в том, что уже второй перевод ранней модернистской прозы Кульбака выходит в свет на белорусском языке. Издательством-партнером на этот раз выступило замечательное белорусской издательство «Янушкевіч». (Благодаря главному редактору  и владельцу Андрею Янушкевичу книга Кульбака окажется во всех городах и населенных пунктах Республики Беларусь, на полках  лучших книжных магазинов страны).

Татьяна Скарынкина                  

Альгерд Бахаревич

 Сергей Харевский

Об особом значении идиша и его носителей для культурной истории и современности Беларуси проникновенно говорили замечательная белорусская поэтесса и журналист Татьяна Скарынкина, известный белорусский писатель Альгерд Бахаревич, не менее известный искусствовед и краевед Сергей Харевский. Особенно мне понравилась меткое замечание переводчика книги: «… у Менску не было яўрэйскай меньшасці…”. Pечь идет об общеизвестном статистическом факте – во многих городах и местечках Беларуси до революции евреи составляли абсолютное большинство населения. У меня создалось впечатление, что на время презентации течение времени повернуло вспять,  и я слышу звучание многоязыкого и многокультурного старого Минска, где работают еврейские газеты, где существует еврейское отделение Союза белорусских писателей, а целые городские улицы разговаривают на идише, который хорошо понимают белорусские и польские соседи. Итак, проект, включающий качественный и современный перевод и издание книги Кульбака, успешно реализован.  Уверена, что она – книга — найдет своих благодарных белорусских читателей.

Но уж такова наша белорусская жизнь, что в любой бочке меда найдется противная ложка дегтя. К сожалению, в последнее время очень сократились связи между белорусской и еврейской культурной общественностью. Конечно, большие проекты типа Ханукального концерта в филармонии или Дня еврейской культуры на площади у ратуши не обходятся без высококвалифицированных музыкантов, певцов и танцоров всех национальностей. Но речь не об этом, а о постоянном  культурном диалоге.  Я помню, как в Минском еврейском общинном доме звучали голоса Рыгора Барадулина (один из самых значимых белорусских поэтов, переводчик и личный друг многих белорусских еврейских писателей), Алеся Камоцкага (известный белорусский бард, в  репертуаре которого есть музыкальные композиции, созданные на переводы с идиша на белорусский)  и других ярких деятелей белорусской культуры. Причем  такие встречи проходили не в рамках пафосных больших мероприятий, а просто на еженедельных встречах  Клуба творческой интеллигенции. Поверьте мне, что еврейская тема является достаточно значимой в современной белорусской литературе. Например,  относительно недавно вышел уникальный еврейский номер журнала «Прайдзiсвет», где новое поколение белорусских переводчиков представило свои переводы литературы еврейской тематики с идиша и иврита, английского, итальянского, и т.д. (Интересующиеся могут найти и прочесть весь номер в сети Интернет). Я полагаю, что еврейская общественность должна ценить и знать наше общее культурное наследие, быть включена  в первую очередь в белорусский, а не российский современный культурный процесс. Тогда не придется слышать от некоторых евреев фраз типа: «Мы тут в России, в Белоруссии…». Мы не в России, мы – граждане независимого государства Республики Беларусь. В этой стране на еврейских кладбищах и в расстрельных ямах лежат наши предки… Именно поэтому так больно резануло меня полное отсутствие «официальных евреев» любого уровня на уникальном культурном мероприятии – первом переводе романа Мойше Кульбака на белорусский язык. Остается только надеяться, что угасший культурный диалог возобновится на новом уровне и на постоянной основе.

Инесса Ганкина,

культуролог, член Союза белорусских писателей

 

Опубликовано 03.01.2020  19:07

 

Вернісаж Меерa Аксельродa ў Мінску

ПАВЕДАМЛЕННЕ ДЛЯ ПРЭСЫ

(перевод на русский язык ниже; см. также заметку здесь)

6 жніўня 2018 года а 17.00 Дзяржаўны літаратурны музей Янкі Купалы запрашае на вернісаж “Меер Аксельрод. Кніжная графіка”.

Меер Аксельрод (1902–1970) – жывапісец, графік, тэатральны мастак – нарадзіўся ў Маладзечна. Яркі дэбют адбыўся ў 1921 годзе – 36 работ Меер Аксельрод прадставіў на выстаўцы беларускіх мастакоў у Мінску і быў запрошаны вучыцца на факультэце графікі Вышэйшых мастацка-тэхнічных майстэрань (ВХУТЕМАС) у Маскве. Быў сябрам таварыства “Чатыры мастацтвы”, на выстаўках у Маскве і Ленінградзе прадставіў работы з серыі “Мястэчка”, створаныя падчас штогадовых паездак на Беларусь. У 1920–1930-х Меер Аксельрод выкладае малюнак, афармляе спектаклі ў дзяржаўных яўрэйскіх тэатрах Масквы, Кіева, Мінска. Яго работы адлюстроўваюць трагізм двух сусветных войнаў, абліччы пісьменнікаў, мастакоў, акцёраў, краявіды і шматграннасць штодзённага жыцця.

Сёння звыш тысячы работ Меера Аксельрода знаходзяцца ў калекцыях васьмідзесяці музеяў свету. У Год малой радзімы творчая спадчына мастака вяртаецца да беларускіх аматараў выяўленчага мастацтва.

Упершыню на выстаўцы ў Мінску будуць прадстаўлены творы Меера Аксельрода ў галіне кніжнай графікі, якія зберагаюцца нашчадкамі мастака. 85 ілюстрацый да кніг Янкі Купалы, Змітрака Бядулі, Якуба Коласа, Ізі Харыка, Зэліка Аксельрода, Нояха Лур’е, Рыўкі Рубінай, Праспэра Мэрымэ створаны ў рознай тэхніцы ў 1920–1960-х гадах.

Падарункам аматарам гісторыі стануць замалёўкі даўняга Мінска 1920-х гадоў – часу росквіту беларускай і яўрэйскай культур, калі на вуліцах горада ў плыні гаворак чуўся выразны струмень ідышу; часу, калі братоў Зэліка, Меера і Залмана Аксельродаў звязвала з Янкам Купалам творчае сяброўства і захапленне паэзіяй, мастацтвам, праца ў Беларускім дзяржаўным выдавецтве.

Падчас вернісажу адбудзецца творчая сустрэча з арганізатарам выстаўкі – мастаком Міхаілам Яхілевічам, першым настаўнікам якога стаў яго дзед, Меер Аксельрод. Адновіць атмасферу сяброўскіх сустрэч гучанне папулярных тады песень на ідыш і ў беларускім перакладзе, якія заспяваюць і дапамогуць развучыць Алесь Камоцкі і Аляксей Жбанаў.

Выстаўка арганізавана пры падтрымцы Пасольства Дзяржавы Ізраіль у Рэспубліцы Беларусь, Іудзейскага рэлігійнага аб’яднання ў Рэспубліцы Беларусь і дабрачыннай фундацыі Genesis Philanthropy Group.

Выстаўка “Меер Аксельрод. Кніжная графіка” працуе з 7 па 25 жніўня 2018 года.

 

Работы М. М. Аксельрода з «беларускімі матывамі»

___________________________________________________________________________________________________

СООБЩЕНИЕ ДЛЯ ПРЕССЫ

(перевёл с белорусского В. Р.)

6 августа 2018 года в 17.00 Государственный литературный музей Янки Купалы приглашает на вернисаж «Меер Аксельрод. Книжная графика».

Меер Аксельрод (1902–1970) – живописец, график, театральный художник – родился в Молодечно. Яркий дебют состоялся в 1921 году – 36 работ Меер Аксельрод показал на выставке белорусских художников в Минске и был приглашён учиться на факультете графики Высших художественно-технических мастерских (ВХУТЕМАС) в Москве. Входил в объединение «Четыре искусства», на выставках в Москве и Ленинграде представлял работы из серии «Местечко», созданные во время ежегодных поездок в Беларусь. В 1920–1930-х Меер Аксельрод преподаёт рисунок, оформляет спектакли в еврейских театрах (ГосЕТах) Москвы, Киева, Минска. Его работы отражают трагизм двух мировых войн, облики писателей, художников, актёров, пейзажи; передают многогранность повседневной жизни.

Сегодня более тысячи работ Меера Аксельрода находятся в коллекциях восьмидесяти музеев мира. В Год малой родины творческое наследие художника возвращается к белорусским любителям изобразительного искусства.

Впервые на выставке в Минске будут представлены произведения Меера Аксельрода в области книжной графики, которые сберегаются потомками художника. 85 иллюстраций к книгам Янки Купалы, Змитрока Бядули, Якуба Коласа, Изи Харика, Зелика Аксельрода, Ноаха Лурье, Ривки Рубиной, Проспера Мериме созданы в разной технике в 1920–1960-х годах.

Подарком для любителей истории станут зарисовки старого Минска 1920-х годов – времени, когда на улицах города в потоке речей слышалась отчётливая струя идиша; времени, когда братьев Зелика, Меера и Залмана Аксельродов связывала с Янкой Купалой творческая дружба и увлечение поэзией, работа в Белорусском государственном издательстве.

Во время вернисажа состоится творческая встреча с организатором выставки – художником Михаилом Яхилевичем, первым учителем которого стал его дед, Меер Аксельрод. Восстановит атмосферу дружеских встреч звучание популярных в ту пору песен на идише и в белорусском переводе, которые запоют и помогут разучить Алесь Камоцкий и Алексей Жбанов.

Выставка организована при поддержке Посольства Государства Израиль в Республике Беларусь, Иудейского религиозного объединения в Республике Беларусь и благотворительного фонда Genesis Philanthropy Group.

Выставка «Меер Аксельрод. Книжная графика» работает с 7 по 25 августа 2018 года.

* * *

Статья о М. Аксельроде на сайте Музея Марка Шагала

О художнике, его дочери и внуке – в журнале «Лехаим»

О выставке М. Аксельрода в галерее «Ковчег» (2008)

Опубликовано 31.07.2018  23:08

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (49)

Пасля бурапенных тыдняў сакавіка «калектыўны мозг нацыі» выгрузіў у сеціва гігабайты, калі не тэрабайты, (дэз)інфармацыі. Адныя праходжваюцца па свядомасці ахвяр, як псіхолаг Павел З., які яўна прымітывізуе партрэт пратэстоўцаў, іншыя сумленна спрабуюць разабрацца, што адбылося і куды мы ідзем… Я сам канчаткова не разабраўся, таму разглядайце гэтую серыю як накід. Зрэшты, у мяне амаль усе серыі такія 🙂

Наўрад ці «сілавікі» праявілі пры папярэдніх затрыманнях і ў час разгону больш жорсткасці, чым гэта было ў 2006 і 2010 гадах, аднак на фоне адноснай «адлігі» апошніх гадоў усё ўжо выглядае анахранізмам. Нават міністр замежных спраў РБ як бы намякнуў, што не ўсе ўчынкі «доблеснай міліцыі» ён ухваляе.

Разумеючы пачуцці назіральнікаў (асабліва тых, хто сам прыняў дозу дубіналу), я не магу згадзіцца з тымі, хто крычыць «усё прапала». Вось гэтыя заявы Уладзіміра М.: «Рэжым перайшоў у новы стан… З 25 сакавіка краіна знаходзіцца пад кантролем АЗГ – аб’яднанай злачыннай групоўкі… У краіне БОЛЬШ НЯМА дзяржавы. Яе адмянілі 25 сакавіка 2017 года… Усе дзеянні, якія зыходзяць з апрыёрных дапушчэнняў таго, што мы маем у краіне дзяржаву, дыктатуру, што мы вядзем палітычную барацьбу – нонсэнс» даволі тыповыя для ныцікаў і «недапечаных палітолагаў», якія імі маніпулююць. Натуральная выснова пасля такіх разваг – трэба накрыцца прасцірадлам і паўзці ў бок могілак… Або з’ехаць з краіны, або нічога не рабіць, чакаючы, пакуль усё само абрынецца?

Не блізкія мне і віншаванні тыпу «З новым 1937-м годам вас, беларусы». Праўда, гэтак пісаў не даследчык, а папулярны блогер, да таго ж у дзень разгону асноўнай часткі дэманстрантаў, 25.03.2017: яму – можна. Я ж амаль на 100% упэўнены, што краіну чакае не 1937-ы і нават не 1938-ы, а, хутчэй за ўсё, 1990-ы. Карацей, наперадзе – светла. І наша аўтарка Людміла Мірзаянава (маці былога палітзняволенага), якая не была ў краіне паўгода, сцвярджае пра цяперашніх беларусаў:

Гэта іншыя людзі! Змянілася стаўленне да рэчаіснасці, да ўлады. Вера ў тое, што поспех магчымы, вельмі ўмацавалася. Трывожнасць знізілася… І гэты стан упэўненасці пашыраецца, ён «заразны». Нават момант застрашвання напярэдадні 25 сакавіка з пасадкамі прывёў толькі да аднаго ― яшчэ больш смеху, іроніі, сарказму… Гэта таксама пра многае сведчыць: перад распадам Савецкага Саюза было столькі анекдотаў, як ніколі.

Філолаг і гісторык Валер Б., які цікавіцца філасофіяй і палітыкай, выказаўся так: «Рэжым робіць неацэнную паслугу грамадзянскай супольнасьці, кансалідуючы яе, умацоўваючы гарызантальныя міжчалавечыя сувязі, нарошчваючы чалавечы капітал, адсейваючы выпадковых людзей, спрыяючы масавай салідарнасьці са зьняволенымі і іх сем’ямі». Гэта было напісана 23 сакавіка, калі «хапуны» ішлі поўным ходам. Валер пастуляваў таксама: «Ніякія рэпрэсіі не дадуць вынікаў, калі будзе падаць ВУП». Ну, я-та мяркую, што валавы ўнутраны прадукт – не той паказчык, які (дэ)мабілізуе людзей («вал», і нават золатавалютныя рэзервы, на хлеб не намажаш; куды важнейшы рэальны ўзровень даходаў і размеркаванне апошніх), але ў цэлым думка слушная, час даўно працуе супраць «сістэмы», як бы яна ні агрызалася.

Вось і небезвядомы літаратар Андрэй Горват заяўляе «таварышу» з Чырвонага дома, што ў Прудку Калінкавіцкага раёна яго ўжо не баяцца (што «нават за 300 кіламетраў ад МКАДа ніхто не верыць тэлевізару», гэта аўтар загнуў, канешне; нехта-такі верыць). Ну, а як шаноўным чытачам такі штрышок: сатырычная налепка на афіцыйным стэндзе з наказам правільна плаціць падаткі… Фота зроблена ў адзін з апошніх дзён сакавіка ў Мінску, ля станцыі метро «Пушкінская». Паперку было лёгка адарваць – прылеплена, здаецца, толькі скотчам – аднак правісела мінімум 6 гадзін, з 7.45 да 13.45.

Надоечы апублікаваныя дадзеныя афіцыйнага даследавання (ад нацыянальнага статыстычнага камітэта), хоць і выбарачнага. Пра зніжэнне даходаў у 2016 г. паведамілі прадстаўнікі 37,8% хатніх гаспадарак, пра рост – толькі 8,6%. Амаль 40% кажуць, што не маюць «на чорны дзень» і 90 рублёў, г. зн. 50$! Раззлавала многіх чытачоў навіна пра тое, што выхавальніцам дзіцячых садкоў у Пінску прафсаюз раздаў падарункавыя сертыфікаты на 3 рублі, то бок на 1,5 еўра. Напэўна, тыя, хто раздаваў, моцна ганарыліся сваёй шчодрасцю. Зараз тры рублі – дзве пляшкі малаякаснага піва або шэсць паездак на аўтобусе…

Невялікае адступленне з жыцця беларускіх сувязістаў 2010 г. Так склалася, што ў канцы траўня ініцыяваў петыцыю да кіраўніцтва «Мінскай пошты» аб павелічэнні заробку на 30% – яе падпісалі ўсе паштальёны аддзялення, за выняткам пенсіянеркі, якая ляжала ў бальніцы з хворымі нагамі (потым адміністрацыя пашкадавала грошай адправіць яе ў санаторый). На вул. Жудро, 59 прыехала «аўтарытэтная» камісія на чале з намесніцай дырэктаркі, якая даказвала, што ў «сярэднім па бальніцы» тэмпература заробак у нас нармальны. Хтосьці выплюхваў эмоцыі, я трымаўся патрабаванняў, заяўленых у петыцыі… Дадаў, што работнікам аддзялення патрэбная дастаўка пітной вады; калегі нясмела, але падтрымалі. Прадстаўніцы «паштамта» слухалі з вылупленымі вачыма (няўжо вада гэткая важная для тых, хто за дзень мусіў адольваць з сумкай па 10 км?) У выніку грузная дама з паштовага прафсаюза, якая таксама ўваходзіла ў дэлегацыю, нешта сабе запісала, паабяцаўшы вырашыць пытанне… Ці трэба дадаваць, што яно «вырашаецца» дагэтуль, дарма што ліпень 2010 г. пабіў рэкорды па спёцы? У той месяц, дарэчы, з інтэрвалам у тыдзень памерлі двое маіх знаёмых шашыстаў з Мінска: Юрый Вульфавіч Файнберг (16.02.1937 – 17.07.2010) і Георгій Іосіфавіч Пятровіч (15.02.1940 – 24.07.2010). Маладзейшым таксама было нясоладка.

Пачытаў пра каралеўскую кобру, якая сёлета праз засуху прыцягнулася да індусаў, і яны «па-каралеўску» напаілі яе з бутэлькі, паглядзеў адпаведнае відэа. Што тут скажаш: часам у Індыі лепей ставяцца да змей, чым у Беларусі – да людзей…

Падобна, экзатычныя крокі ўладаў РБ кшталту публічнага адмаўлення доўгу за газ скора давядуць да таго, што сучаснаму «пралетарыяту» не будзе чаго губляць, апрача ланцугоў. І некаторыя асабліва прасунутыя энтузіясты (Кастусь, 29.03.2017) зазіраюць у будучыню, задаючы urbi et orbi важныя пытанні: «Некалькі пакаленьняў беларусаў назіраюць за гвалтоўнымі дзеяньнямі ВЧК, МГБ, НКУС, КДБ. Нас прымусілі прывыкнуць да іх гвалту, іх хлусьні, як да непазьбежнага зла. Вось пішуць пра люстрацыю – якая люстрацыя, панове? Па закону іх усіх да аднаго трэба падвяргаць люстрацыі, але куды іх потым падзець? Яны ж нічога ня ўмеюць рабіць рукамі, акрамя як махаць гумовым дручком! Яны ж запоўняць падваротні нашых гарадоў, яны ж будуць красьці і рабаваць нас… 140 тысяч патэнцыяльных злачынцаў! Шчыра кажучы, я ня ведаю, што рабіць з усім гэтым».

З тым, што люстрацыя, хутчэй за ўсё, неабходная, я згодзен (калі толькі ў Беларусь не прыляцяць жоўтыя іншапланетныя прыяцелі Кірсана Мікалаевіча Ілюмжынава і не забяруць тутэйшы АМАП да сябе), як і з тым, што яна будзе балючая: не ўсе «140 тысяч», але значная частка «сілавікоў» насамрэч сябе запляміла, і з сотнямі, калі не тысячамі, прыйдзецца развітацца… Дзмітрый Шчыгельскі дасціпнічаў у фэйсбуку 29.03.2017: «Тут інтэлігенты пішуць многа разумных і гуманістычных слоў пра АМАП, пра байцоў спецпадраздзяленняў, спрабуюць іх зразумець, прабачыць і знайсці дарогу да іх сэрцаў. Панове, гэта наіўны і дзіцячы лепет. Байцам спецпадраздзяленняў прамывалі мазгі і фармавалі іх светапогляд амаль дваццаць год прафесіяналы,… кожны дзень, распрацоўваючы і дасканалячы праграмы, адсочваючы вынік, уводзілі крытэрыі якасці і эфектыўнасці».

Ісціна недзе побач, і ўсё ж я не маю намеру агулам «расчалавечваць» непрыяцельскі лагер (Альгерд Б., 29.03.2017: «А яшчэ праз гадзіну мне пашчасьціла ўцячы ад гэтых бязтварых робатаў, якія высыпалі на праспэкт»; Настасся З., 30.03.2017: «Так, гэтыя людзі спакойна спяць па начах і зусім не пакутуюць праз згрызоты сумлення з прычыны яго адсутнасці»). Больш за тое, дагэтуль веру ў мажлівасць знайсці «дарогу да сэрцаў» прынамсі некаторых суайчыннікаў-«касманаўтаў». Што з імі будзе далей? Тут на помач можа прыйсці класіка… «Былы сляпы» Панікоўскі гаворыць у Ільфа і Пятрова: «Гарадавы сачыў нават, каб мяне не крыўдзілі… Прозвішча яму было Нябаба, Сямён Васільевіч. Я яго нядаўна сустрэў. Ён цяпер музычны крытык».

Можа быць, творчым саюзам – якіх з 25.03.2017 афіцыйна 16, міністэрства культуры фактычна прызнала, што 30.01.2017 села ў калюжыну – загадзя паклапаціцца пра будучых беспрацоўных? Наладзіць для іх курсы перакваліфікацыі, пагатоў існуе версія, што байцы АМАПа «вывучаюць замежныя мовы, некаторыя вольна гавораць на некалькіх. Ёсць заўзятыя тэатралы, гісторыкі, знатакі выяўленчага мастацтва, напрыклад, акадэмічнага жывапісу ХІХ стагоддзя». Атрымаўся ж з футбаліста і начальніка раённага аддзела ўнутраных спраў «Сустаршыня Міжнароднага літаратурнага фонду» і старшыня грамадскага аб’яднання «Саюз пісьменнікаў Беларусі»… Пішучы гэтыя радкі на зыходзе 1 красавіка, трохі жартую, а трохі не. Калі нават гэта жарцік, то ён, пагадзіцеся, больш аптымістычны, чым змрачнаваты «свабодаўскі» са спасылкай на агенцтва «БелКА», маўляў, «у сілавых структурах Беларусі за месяц будзе створана больш за 350 тысяч новых працоўных месцаў» (на якія «працаўладкуюць» усіх дармаедаў).

А тым часам… 29 cакавіка ў мінскім офісе партала TUT.by – які па дзіўным супадзенні знаходзіцца зусім побач з турмой на завулку Акрэсціна – адбылася прэзентацыя новай, сёлетняй кнігі паэткі Людмілы Паўлікавай-Хейдаравай (Людміла да таго ж і шахматыстка). Яе «касмічныя» вершы няпроста ўспрымаюцца на слых, а пераказваць паэзію ўвогуле няма сэнсу. Занатаваў тое, што лягло на душу: «Ад гвалту ісцін безаблічных…», «Не гутаркі, а Слова прагнуць людзі».

Людміла слухае Алеся Камоцкага; без аўтографа ніяк…

Парадаваўся, што ў Мінску так многа бардаў і бардынь (бардэс?), што культурка нікуды не дзелася нават пасля асноўнай часткі імпрэзы, калі госці ўпускалі ў сябе чырвоны і белы напоі. Наліваючы, я слухаў паэта Васіля Зуёнка, які ў 1980 г. даў Людміле, выпускніцы факультэта прыкладной матэматыкі БДУ, «пуцёўку ў літаратуру», надрукаваўшы падборку яе вершаў у часопісе «Маладосць». І сум мой светлы быў.

Тут яшчэ 72 дэпутаты Еўрапарламента падпісалі пісьмо з заклікам змяніць палітыку ў дачыненні да вышэйшых службоўцаў РБ. Наіўна гучыць сказ «ЕС не можа пакінуць без увагі спадзевы тысяч беларускіх грамадзян, якія вераць у дэмакратычную і еўрапейскую Беларусь» – практыка паказвае, што яшчэ як можа, дый неабавязкова злучаць паняткі «дэмакратыя» і «Еўропа», надта часта яны разыходзіліся – і ўсё ж гэтая дзясятая частка дэпутацкага корпуса часткова ўратавала ў маіх вачах рэпутацыю суседзяў па кантыненце. Можа, і ў ізраільскіх дэпутатаў (або нават міністраў!) калі-небудзь прарэжацца голас…

* * *

Перад «юбілейным», 50-м выпускам, ласкава прашу чытачоў больш актыўна слаць водгукі на серыял – што падабаецца, што не, і г. д. Будзе багата водгукаў – скарэктую свае паводзіны 🙂

Вольф Рубінчык, г. Мінск

02.04.2017

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 02.04.2017  08:19