Tag Archives: Прудок

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (80)

Ізноў-такі шалом! Час бяжыць, нештачкі мяняецца да лепшага, нешта – да горшага, нешта зусім не мяняецца. Вось і серыял у 2015–2018 гг. прэтэндаваў быў на тое, каб быць выспачкай стабільнасці. Удала ці не, вырашаць чытачам-гледачам.

Бянтэжыць апошнім часам раз… гільдзяйства па-ізраільску, калі левая рука не ведае, што робіць правая. У сакавіку свет абляцела навіна пра тое, што загадчыца гаспадаркі ізраільскага пасольства ў Паўднёва-Афрыканскай рэспубліцы пазбавілася ад металічнай скульптуры, якая каштавала мінімум 100 тыс. долараў, без згоды кіраўніцтва… Шмат у чым расчароўвае і якасць працы пасольства ў Мінску: Алон Шогам, які працуе тут паўтара года, наўрад ці горшы за свайго папярэдніка Шагала (цяжкавата быць горшым…), аднак і ён дапусціў нямала, мякка кажучы, спрэчнага.

Сёлета, дый летась, нямала беларусаў, ахвотных трапіць у Ізраіль, каб наведаць сваякоў ці проста пабачыць блізкаўсходнія цікавосткі, атрымалі «халодны душ». Некаторыя нават сядзелі ў «малпоўніку» аэрапорта Бен-Гурыёна не адны суткі, перш чым іх адправілі назад. Гэта ценявы бок бязвізавага рэжыму: зараз рашэнне, пускаць або не пускаць турыстаў у краіну, спехам прымаецца афіцэрамі пагранічнай службы.

У маі беларускія дыпламаты мелі, здаецца, сур’ёзную размову з ізраільскімі, нейкі пратэст быў заяўлены на ўзроўні віцэ-прэм’ера РБ… І вось надоечы пасол Ізраіля ў Мінску вымушаны быў даць тлумачэнне: «У Ізраіль едзе нямала людзей, зацікаўленых там працаваць. Таму ізраільская памежная служба часам забараняе ўезд. Нават, прызнаюся, памылкова, людзям, якія не хацелі туды ехаць працаваць. Але што рабіць… Падалося службоўцам, што так і было» (tut.by, 09.07.2018). Натуральна, такія меланхалічна-адстароненыя развагі не задаволілі ні дэпартаваных, ні большасць патэнцыйных турыстаў. Наведвальнікі пачалі кідаць кпіны кшталту: «Трэба і нам пры ўездзе кожнага другога яўрэя на Акрэсціна завозіць, правяраць на тэрарызм» (рэйтынг камента: +106-10), «Што значыць падалося? Калі падаецца – маліцца трэба. На такіх пасадах павінны працаваць прафесіяналы» (+74-1). Рэзюмаваў «Цар» з Беларусі: «Заўсёды лічыў Ізраіль разумнай дзяржавай, з развітай прававой сістэмай, а тут такое. Ну дык трэба туды і не ездзіць…» (+72-1).

Міжведамасныя канфлікты (у гэтым выпадку – паміж міністэрствамі замежных спраў і турызму, з аднаго боку, і ўнутраных спраў, з другога) – звычайная справа ў Ізраілі. І падобна, што нават прэм’ер-міністр не мае паўнамоцтваў, а мо жадання, каб іх развязаць. Свежая інфа пра кіраванасць краіны: 9 ліпеня Нетаньягу заяўляе, што разам з Ліберманам вырашыў неадкладна закрыць КПП «Керэм Шалом» (паміж Ізраілем і сектарам Газа); назаўтра пункт працуе, як нічога ніякага.

Няўзгодненасць дзеянняў, што вынікае з не(да)кампетэнтнасці службовых асоб, можа мець і трагічныя вынікі. Адна з трагедый адбылася не ў сутычках з палесцінцамі, а ў «мірнай» пустыні Арава. Нагадаю: інструктар курсаў перадармейскай падрыхтоўкі не меў ліцэнзіі, і кіраўніцтва пра гэта ведала. Старшакласнікаў, пераважна дзяўчат, не папярэдзілі пра рэальную небяспеку паходу па рэчышчы Нахаль-Цафіт і пра зменлівае надвор’е, 26.04.2018 яны трапілі ў пастку… Паводка ўнесла 10 маладых жыццяў.

17-гадовы Цур Альфі мог бы выбрацца са смяротнага рэчышча, аднак ратаваў іншых і спазніўся… Ён загінуў як герой; зрэшты, краіну, якая «на роўным месцы» мае патрэбу ў героях, шчаснай не назавеш.

Звонку выглядае, што Біньямін Нетаньягу, 1949 г. нар., пры ўсіх яго станоўчых якасцях, усё ж «заседзеўся» на сваёй пасадзе, якую займае з сакавіка 2009 г. Тое, што ён не толькі прэм’ер-міністр, а і міністр замежных спраў (з 2015 г.), наўрад ці ідзе на карысць тым самым справам. Гэтая георгіеўская стужка 9 мая, «вась-вась» з Пуціным… Ужо даўнавата, відаць, дзейнічае прынцып Пітэра.

Іншы палітычны доўгажыхар нядаўна адзначыў 24 гады ва ўладзе. Дакладней, «Рыгорыч» у ёй акурат чвэрць стагоддзя: калі дэпутата Лукашэнку з падачы старшыні Вярхоўнага Савета ў чэрвені 1993 г. выбралі старшынёй часовай камісіі, ён атрымаў рэальныя рычагі ўплыву на чыноўнікаў, да яго пацягнуліся актывісты з КДБ, МУС… Задачай той камісіі было змаганне з карупцыяй, пад гэтым жа сцягам яе старшыня выйграў выбары 1994 г. Наколькі паспяхова змаганне вялося ўвесь гэты час, можна скеміць нават з апошніх навін. Бяруцца пад варту кіраўнікі сярэдняга звяна і «крыху вышэйшага за сярэдняе» (дырэктар Палаца спорту, старшыня райвыканкама, намеснік міністра, а то і экс-міністр), не кажучы пра бізнэсоўцаў, і канца-краю гэтаму не відаць. Напрошваецца выснова – у Беларусі, нягледзячы на ўсе пагрозлівыя варушэнні вусамі, за 20 з гакам гадоў так і не створана сістэма эфектыўнага падбору кадраў ды іхняга стымулявання.

Рыба псуецца з галавы. Калі Канстытуцыя перапісваецца пад аднаго чалавека, калі дзеці адной службовай асобы заранёў маюць прывілеi ды лезуць шпунтамі пад усе бочкі, то цяжка чакаць самаадданасці ад падначаленых. Які сэнс потым жаліцца, што нават у адміністрацыі прэзідэнта нейкі начальнік аддзела «злоўжываў службовым становішчам»… У 2005 г. я атрымаў паперку аб заканчэнні першых «антыкарупцыйных» курсаў у Рэспубліканскім інстытуце вышэйшай школы, так што ведаю, пра што разважаю 🙂

Калі сур’ёзна, то не пераацэньваю вартасці тых сумбурных курсаў. І без іх наступствы адмоўнага адбору ў дзяржаўнай сістэме – а таксама ў «трэцім сектары» – кідаліся б у вочы.

…Некаторыя будуць дзівіцца, адкуль «растуць ногі» ў падвышэння(ў) пенсійнага ўзросту і ў «антыдармаедскіх» дэкрэтаў. Ну, трэба ж кімсьці заткнуць дзіркі, якія вылазяць у бюджэтах, не? 🙁 Дапускаю, нехта даўмеўся ўжо і да хітрай схемы: падштурхнуць сотні тысяч беспрацоўных – пад пагрозай занясення ў спіс «дармаедаў» – да рэгістрацыі ў якасці індывідуальных прадпрымальнікаў. Потым можна паказаць графік з ростам долі малога бізнэсу ў Беларусі экспертам з МВФ і Сусветнага банка, дастаць новыя крэдыты… Няўжо забугорныя эксперты пойдуць правяраць, працуюць насамрэч тыя ІП або не? 😉

Нямала ў свеце й пазітываў. Кітайскія ўлады выпусцілі з-пад хатняга арышту ўдаву нобелеўскага лаўрэата Лю Сяабо, якую зваць Лю Ся, і дазволілі ёй выехаць за мяжу (у час арышту бедная Люся зарабіла сабе масу хваробаў). Яе вершы – «сумесь шоўка і жалеза» (С).

У Віцебску па вуліцы Шагала, 5а, адкрылі выставу «Осіп Цадкін. Вяртанне», якая прадоўжыцца да 18 ліпеня, у Барысаве, як нагадвае Аляксандр Розенблюм з Ізраіля, пяць год ужо дзейнічае экспазіцыя «Барысаў яўрэйскі» (арганізатар – мецэнат Уладзімір Слесараў). У Бабруйску пенсіянеры вывучаюць – або ўспамінаюць – ідыш, а рабін Шауль гатуе макарону і ратуе сцены старой сінагогі.

Памяркоўны гумар: «Пагонi» з макароны і бульбы, створаныя нейрасецівам. Фота адсюль.

Ёсць неблагія шансы на тое, што ў кастрычніку 2018 г. на будынку музея ў Мсціславе за кошт фундатараў будзе ўсталявана мемарыяльная дошка ў гонар земляка, мастака Ізраіля Басава (1918–1994). Калі за справу ўзяўся сам дырэктар Магілёўскага абласнога мастацкага музея Аляксандр Хахракоў, яна, дальбог, проста не можа не скончыцца поспехам!

Праславіліся і Калінкавічы – у горад на Гомельшчыне завітала група акцёраў з Купалаўскага тэатра, паказалі спектакль па кнізе «Радзіва “Прудок”» Андруся Горвата. Між іншага, у гэтай кнізе ёсць і «яўрэйскія» згадкі: «У 1920 годзе Прудок быў уцягнуты ў савецка-польскую вайну, і мой прадзед схаваў у пограбе сям’ю габрэяў… Каб даведацца, што габрэяў, якіх хаваў у пограбе мой прадзед, звалі Зэльдай і Ізыкам, мне давялося сёння выпіць сто грам самагонкі з інфарматарам», etc.

У Мінску Андрэй Хадановіч апублікаваў новы пераклад з Мойшэ Кульбака – гэты верш даступны ў «Нашай Ніве» (дадам, за саветамі яго перакладаў Генадзь Кляўко). Выдавец Раман Цымбераў задумаў «габрэйскую серыю», дзе першым пунктам – Кульбакавы «Зельманцы» ў новым, завершаным ужо перакладзе Андрэя Дубініна.

А вось мінская прэзентацыя кнігі французска-брытанскай даследчыцы Клер Ле Фоль у канцы чэрвеня 2018 г., лекцыя гэтай доктаркі навук пад эгідай пасольства Францыі, яе інтэрв’ю выклікаюць змяшаныя пачуцці. З аднаго боку, кажуць, кніга 2017 г. напісаная паводле дысертацыі, якую я чытаў у 2006 г. і збольшага ўпадабаў. З другога… бясспрэчна таленавітая аўтарка, нягледзячы на мае з ёй дыскусіі (напрыклад, тут), так і не пазбавілася ад фанабэрліва-паблажлівага стаўлення да калегаў, і гэта псуе ўвесь «кампот». У інтэрв’ю: «Беларусь проста ігнаруе праблему [датычнасці беларусаў да Катастрофы яўрэяў], нібыта яе няма. Гэта яшчэ савецкі падыход. Былі і праведнікі, якія ратавалі габрэяў падчас вайны, і былі калябаранты — і ў Беларусі, і ў Літве, і ў Польшчы. У Беларусі, напэўна, у меншай ступені, але ніхто гэтага не вывучаў». Так ужо і «ніхто»? Таксама не спецыяліст у гісторыі Другой сусветнай вайны, з ходу (à brûle-pourpoint) згадаю, аднак, тутэйшых гісторыкаў Аляксея Літвіна, Ігара Сервачынскага, Алеся Белага… Шчэ ў пачатку 1990-х гадоў падрабязна распавядаў пра юдафобію ў калабаранцкіх выданнях Сяргей Жумар.

Даволі павярхоўна трактуе даследчыца з Саўтгемптана і больш знаёмыя ёй праблемы: «Я вывучала спадчыну Зьмітрака Бядулі, гэта клясык, і гэта ён стварыў ідэю дружбы паміж габрэямі і беларусамі, міт аб талерантнасьці беларусаў». Можа быць, тут цяжкасці перакладу або наўмыснае спрашчэнне ад «Радыё Свабоды»… Насамрэч ідэя «дружбы народаў» закладвалася ў беларускіх нацыянальных колах перад першай расійскай рэвалюцыяй – сярод іншага, з мэтай больш эфектыўна процістаяць імперскаму ўціску. З першых выпускаў газета «Наша Ніва» (заснаваная ў 1906 г.) усцяж прапагандавала, калі ўжываць сучасную тэрміналогію, талерантнасць беларусаў да яўрэяў, пра што пісалі Іна Соркіна… і мая жонка Святлана Рубінчык. Змітрок Бядуля, пры ўсёй да яго павазе, пазнаёміўся з газетай толькі ў 1909 г., пачаў жа рэальна ўплываць на грамадскую думку прыкладна ў 1912 г. – так што не стварыў ён ідэю, а падтрымаў і зрабіўся ейным «жывым увасабленнем».

На жаль, для К. Ле Фоль, як і для многіх іншых замежных госцяў, сімвалы/жэсты часцяком апынаюцца важнейшымі за рэальнасць («грамадства спектаклю» руліць 🙁 ). Іначай мне цяжка сабе патлумачыць, чаму яна лічыць «самым высокім момантам у беларуска-габрэйскіх стасунках» пачатку ХХ ст. дэкларацыі Самуіла Жытлоўскага 1921 г. На той час міністр нацыянальных меншасцей Беларускай народнай рэспублікі прадстаўляў хіба купку сваіх знаёмцаў, дый сама БНР перайшла ў разрад эмігранцкіх летуценняў. Рэальна пік названых стасункаў выпаў на перыяд з лета 1917 г. да вясны 1918 г., калі яўрэі і беларусы стварылі адзін спіс перад выбарамі ў Менскую думу, калі ва Усебеларускім сходзе ўдзельнічалі і яўрэйскія дэлегаты, калі ў протаўрад БНР (Народны сакратарыят) увайшлі даволі ўплывовыя прадстаўнікі «абшчыны», Белкінд і Гутман, калі ўстаўныя граматы БНР рэдагаваліся і па-беларуску, і на ідышы…

Няма сувязі паміж малапаспяховымі міжнароднымі захадамі Жытлоўскага (1921–1923 гг.) і тым, што «ідыш быў прызнаны дзяржаўнай мовай у БССР». Калі каму і дзячыць за афіцыйнае прызнанне ідыша ў 1920–30-х гадах, дык падпісантам Дэкларацыі аб абвяшчэнні незалежнасці ССРБ (31 ліпеня 1920 г.), дзе гаварылася пра роўнасць чатырох моў, – у прыватнасці, бундаўцу Арону Вайнштэйну, старшыні Менскай гарадской думы ў 1917–1918 гг.

«Вольфаў цытатнік»

«Гламурызацыя вайны часта правакуе яе пачатак, таму што людзі не вельмі разумеюць, што такое на самай справе вайна» (Ірына Прохарава, 11.04.2018)

«Бясконцая множнасць крыніц абясцэньвае інфармацыю як такую, а таксама абнуляе маральнае ўздзеянне любой падзеі». (Дзмітрый Быкаў, 10.07.2018)

 

Вольф Рубінчык, г. Мінск

11.07.2018

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 11.07.2018  15:49

Водгук д-ра Ю. Гарбінскага (12.07.2018):
Чарговы выдатны тэкст. З глыбокай – і таму «жывой»  аналітыкай. 

 

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (49)

Пасля бурапенных тыдняў сакавіка «калектыўны мозг нацыі» выгрузіў у сеціва гігабайты, калі не тэрабайты, (дэз)інфармацыі. Адныя праходжваюцца па свядомасці ахвяр, як псіхолаг Павел З., які яўна прымітывізуе партрэт пратэстоўцаў, іншыя сумленна спрабуюць разабрацца, што адбылося і куды мы ідзем… Я сам канчаткова не разабраўся, таму разглядайце гэтую серыю як накід. Зрэшты, у мяне амаль усе серыі такія 🙂

Наўрад ці «сілавікі» праявілі пры папярэдніх затрыманнях і ў час разгону больш жорсткасці, чым гэта было ў 2006 і 2010 гадах, аднак на фоне адноснай «адлігі» апошніх гадоў усё ўжо выглядае анахранізмам. Нават міністр замежных спраў РБ як бы намякнуў, што не ўсе ўчынкі «доблеснай міліцыі» ён ухваляе.

Разумеючы пачуцці назіральнікаў (асабліва тых, хто сам прыняў дозу дубіналу), я не магу згадзіцца з тымі, хто крычыць «усё прапала». Вось гэтыя заявы Уладзіміра М.: «Рэжым перайшоў у новы стан… З 25 сакавіка краіна знаходзіцца пад кантролем АЗГ – аб’яднанай злачыннай групоўкі… У краіне БОЛЬШ НЯМА дзяржавы. Яе адмянілі 25 сакавіка 2017 года… Усе дзеянні, якія зыходзяць з апрыёрных дапушчэнняў таго, што мы маем у краіне дзяржаву, дыктатуру, што мы вядзем палітычную барацьбу – нонсэнс» даволі тыповыя для ныцікаў і «недапечаных палітолагаў», якія імі маніпулююць. Натуральная выснова пасля такіх разваг – трэба накрыцца прасцірадлам і паўзці ў бок могілак… Або з’ехаць з краіны, або нічога не рабіць, чакаючы, пакуль усё само абрынецца?

Не блізкія мне і віншаванні тыпу «З новым 1937-м годам вас, беларусы». Праўда, гэтак пісаў не даследчык, а папулярны блогер, да таго ж у дзень разгону асноўнай часткі дэманстрантаў, 25.03.2017: яму – можна. Я ж амаль на 100% упэўнены, што краіну чакае не 1937-ы і нават не 1938-ы, а, хутчэй за ўсё, 1990-ы. Карацей, наперадзе – светла. І наша аўтарка Людміла Мірзаянава (маці былога палітзняволенага), якая не была ў краіне паўгода, сцвярджае пра цяперашніх беларусаў:

Гэта іншыя людзі! Змянілася стаўленне да рэчаіснасці, да ўлады. Вера ў тое, што поспех магчымы, вельмі ўмацавалася. Трывожнасць знізілася… І гэты стан упэўненасці пашыраецца, ён «заразны». Нават момант застрашвання напярэдадні 25 сакавіка з пасадкамі прывёў толькі да аднаго ― яшчэ больш смеху, іроніі, сарказму… Гэта таксама пра многае сведчыць: перад распадам Савецкага Саюза было столькі анекдотаў, як ніколі.

Філолаг і гісторык Валер Б., які цікавіцца філасофіяй і палітыкай, выказаўся так: «Рэжым робіць неацэнную паслугу грамадзянскай супольнасьці, кансалідуючы яе, умацоўваючы гарызантальныя міжчалавечыя сувязі, нарошчваючы чалавечы капітал, адсейваючы выпадковых людзей, спрыяючы масавай салідарнасьці са зьняволенымі і іх сем’ямі». Гэта было напісана 23 сакавіка, калі «хапуны» ішлі поўным ходам. Валер пастуляваў таксама: «Ніякія рэпрэсіі не дадуць вынікаў, калі будзе падаць ВУП». Ну, я-та мяркую, што валавы ўнутраны прадукт – не той паказчык, які (дэ)мабілізуе людзей («вал», і нават золатавалютныя рэзервы, на хлеб не намажаш; куды важнейшы рэальны ўзровень даходаў і размеркаванне апошніх), але ў цэлым думка слушная, час даўно працуе супраць «сістэмы», як бы яна ні агрызалася.

Вось і небезвядомы літаратар Андрэй Горват заяўляе «таварышу» з Чырвонага дома, што ў Прудку Калінкавіцкага раёна яго ўжо не баяцца (што «нават за 300 кіламетраў ад МКАДа ніхто не верыць тэлевізару», гэта аўтар загнуў, канешне; нехта-такі верыць). Ну, а як шаноўным чытачам такі штрышок: сатырычная налепка на афіцыйным стэндзе з наказам правільна плаціць падаткі… Фота зроблена ў адзін з апошніх дзён сакавіка ў Мінску, ля станцыі метро «Пушкінская». Паперку было лёгка адарваць – прылеплена, здаецца, толькі скотчам – аднак правісела мінімум 6 гадзін, з 7.45 да 13.45.

Надоечы апублікаваныя дадзеныя афіцыйнага даследавання (ад нацыянальнага статыстычнага камітэта), хоць і выбарачнага. Пра зніжэнне даходаў у 2016 г. паведамілі прадстаўнікі 37,8% хатніх гаспадарак, пра рост – толькі 8,6%. Амаль 40% кажуць, што не маюць «на чорны дзень» і 90 рублёў, г. зн. 50$! Раззлавала многіх чытачоў навіна пра тое, што выхавальніцам дзіцячых садкоў у Пінску прафсаюз раздаў падарункавыя сертыфікаты на 3 рублі, то бок на 1,5 еўра. Напэўна, тыя, хто раздаваў, моцна ганарыліся сваёй шчодрасцю. Зараз тры рублі – дзве пляшкі малаякаснага піва або шэсць паездак на аўтобусе…

Невялікае адступленне з жыцця беларускіх сувязістаў 2010 г. Так склалася, што ў канцы траўня ініцыяваў петыцыю да кіраўніцтва «Мінскай пошты» аб павелічэнні заробку на 30% – яе падпісалі ўсе паштальёны аддзялення, за выняткам пенсіянеркі, якая ляжала ў бальніцы з хворымі нагамі (потым адміністрацыя пашкадавала грошай адправіць яе ў санаторый). На вул. Жудро, 59 прыехала «аўтарытэтная» камісія на чале з намесніцай дырэктаркі, якая даказвала, што ў «сярэднім па бальніцы» тэмпература заробак у нас нармальны. Хтосьці выплюхваў эмоцыі, я трымаўся патрабаванняў, заяўленых у петыцыі… Дадаў, што работнікам аддзялення патрэбная дастаўка пітной вады; калегі нясмела, але падтрымалі. Прадстаўніцы «паштамта» слухалі з вылупленымі вачыма (няўжо вада гэткая важная для тых, хто за дзень мусіў адольваць з сумкай па 10 км?) У выніку грузная дама з паштовага прафсаюза, якая таксама ўваходзіла ў дэлегацыю, нешта сабе запісала, паабяцаўшы вырашыць пытанне… Ці трэба дадаваць, што яно «вырашаецца» дагэтуль, дарма што ліпень 2010 г. пабіў рэкорды па спёцы? У той месяц, дарэчы, з інтэрвалам у тыдзень памерлі двое маіх знаёмых шашыстаў з Мінска: Юрый Вульфавіч Файнберг (16.02.1937 – 17.07.2010) і Георгій Іосіфавіч Пятровіч (15.02.1940 – 24.07.2010). Маладзейшым таксама было нясоладка.

Пачытаў пра каралеўскую кобру, якая сёлета праз засуху прыцягнулася да індусаў, і яны «па-каралеўску» напаілі яе з бутэлькі, паглядзеў адпаведнае відэа. Што тут скажаш: часам у Індыі лепей ставяцца да змей, чым у Беларусі – да людзей…

Падобна, экзатычныя крокі ўладаў РБ кшталту публічнага адмаўлення доўгу за газ скора давядуць да таго, што сучаснаму «пралетарыяту» не будзе чаго губляць, апрача ланцугоў. І некаторыя асабліва прасунутыя энтузіясты (Кастусь, 29.03.2017) зазіраюць у будучыню, задаючы urbi et orbi важныя пытанні: «Некалькі пакаленьняў беларусаў назіраюць за гвалтоўнымі дзеяньнямі ВЧК, МГБ, НКУС, КДБ. Нас прымусілі прывыкнуць да іх гвалту, іх хлусьні, як да непазьбежнага зла. Вось пішуць пра люстрацыю – якая люстрацыя, панове? Па закону іх усіх да аднаго трэба падвяргаць люстрацыі, але куды іх потым падзець? Яны ж нічога ня ўмеюць рабіць рукамі, акрамя як махаць гумовым дручком! Яны ж запоўняць падваротні нашых гарадоў, яны ж будуць красьці і рабаваць нас… 140 тысяч патэнцыяльных злачынцаў! Шчыра кажучы, я ня ведаю, што рабіць з усім гэтым».

З тым, што люстрацыя, хутчэй за ўсё, неабходная, я згодзен (калі толькі ў Беларусь не прыляцяць жоўтыя іншапланетныя прыяцелі Кірсана Мікалаевіча Ілюмжынава і не забяруць тутэйшы АМАП да сябе), як і з тым, што яна будзе балючая: не ўсе «140 тысяч», але значная частка «сілавікоў» насамрэч сябе запляміла, і з сотнямі, калі не тысячамі, прыйдзецца развітацца… Дзмітрый Шчыгельскі дасціпнічаў у фэйсбуку 29.03.2017: «Тут інтэлігенты пішуць многа разумных і гуманістычных слоў пра АМАП, пра байцоў спецпадраздзяленняў, спрабуюць іх зразумець, прабачыць і знайсці дарогу да іх сэрцаў. Панове, гэта наіўны і дзіцячы лепет. Байцам спецпадраздзяленняў прамывалі мазгі і фармавалі іх светапогляд амаль дваццаць год прафесіяналы,… кожны дзень, распрацоўваючы і дасканалячы праграмы, адсочваючы вынік, уводзілі крытэрыі якасці і эфектыўнасці».

Ісціна недзе побач, і ўсё ж я не маю намеру агулам «расчалавечваць» непрыяцельскі лагер (Альгерд Б., 29.03.2017: «А яшчэ праз гадзіну мне пашчасьціла ўцячы ад гэтых бязтварых робатаў, якія высыпалі на праспэкт»; Настасся З., 30.03.2017: «Так, гэтыя людзі спакойна спяць па начах і зусім не пакутуюць праз згрызоты сумлення з прычыны яго адсутнасці»). Больш за тое, дагэтуль веру ў мажлівасць знайсці «дарогу да сэрцаў» прынамсі некаторых суайчыннікаў-«касманаўтаў». Што з імі будзе далей? Тут на помач можа прыйсці класіка… «Былы сляпы» Панікоўскі гаворыць у Ільфа і Пятрова: «Гарадавы сачыў нават, каб мяне не крыўдзілі… Прозвішча яму было Нябаба, Сямён Васільевіч. Я яго нядаўна сустрэў. Ён цяпер музычны крытык».

Можа быць, творчым саюзам – якіх з 25.03.2017 афіцыйна 16, міністэрства культуры фактычна прызнала, што 30.01.2017 села ў калюжыну – загадзя паклапаціцца пра будучых беспрацоўных? Наладзіць для іх курсы перакваліфікацыі, пагатоў існуе версія, што байцы АМАПа «вывучаюць замежныя мовы, некаторыя вольна гавораць на некалькіх. Ёсць заўзятыя тэатралы, гісторыкі, знатакі выяўленчага мастацтва, напрыклад, акадэмічнага жывапісу ХІХ стагоддзя». Атрымаўся ж з футбаліста і начальніка раённага аддзела ўнутраных спраў «Сустаршыня Міжнароднага літаратурнага фонду» і старшыня грамадскага аб’яднання «Саюз пісьменнікаў Беларусі»… Пішучы гэтыя радкі на зыходзе 1 красавіка, трохі жартую, а трохі не. Калі нават гэта жарцік, то ён, пагадзіцеся, больш аптымістычны, чым змрачнаваты «свабодаўскі» са спасылкай на агенцтва «БелКА», маўляў, «у сілавых структурах Беларусі за месяц будзе створана больш за 350 тысяч новых працоўных месцаў» (на якія «працаўладкуюць» усіх дармаедаў).

А тым часам… 29 cакавіка ў мінскім офісе партала TUT.by – які па дзіўным супадзенні знаходзіцца зусім побач з турмой на завулку Акрэсціна – адбылася прэзентацыя новай, сёлетняй кнігі паэткі Людмілы Паўлікавай-Хейдаравай (Людміла да таго ж і шахматыстка). Яе «касмічныя» вершы няпроста ўспрымаюцца на слых, а пераказваць паэзію ўвогуле няма сэнсу. Занатаваў тое, што лягло на душу: «Ад гвалту ісцін безаблічных…», «Не гутаркі, а Слова прагнуць людзі».

Людміла слухае Алеся Камоцкага; без аўтографа ніяк…

Парадаваўся, што ў Мінску так многа бардаў і бардынь (бардэс?), што культурка нікуды не дзелася нават пасля асноўнай часткі імпрэзы, калі госці ўпускалі ў сябе чырвоны і белы напоі. Наліваючы, я слухаў паэта Васіля Зуёнка, які ў 1980 г. даў Людміле, выпускніцы факультэта прыкладной матэматыкі БДУ, «пуцёўку ў літаратуру», надрукаваўшы падборку яе вершаў у часопісе «Маладосць». І сум мой светлы быў.

Тут яшчэ 72 дэпутаты Еўрапарламента падпісалі пісьмо з заклікам змяніць палітыку ў дачыненні да вышэйшых службоўцаў РБ. Наіўна гучыць сказ «ЕС не можа пакінуць без увагі спадзевы тысяч беларускіх грамадзян, якія вераць у дэмакратычную і еўрапейскую Беларусь» – практыка паказвае, што яшчэ як можа, дый неабавязкова злучаць паняткі «дэмакратыя» і «Еўропа», надта часта яны разыходзіліся – і ўсё ж гэтая дзясятая частка дэпутацкага корпуса часткова ўратавала ў маіх вачах рэпутацыю суседзяў па кантыненце. Можа, і ў ізраільскіх дэпутатаў (або нават міністраў!) калі-небудзь прарэжацца голас…

* * *

Перад «юбілейным», 50-м выпускам, ласкава прашу чытачоў больш актыўна слаць водгукі на серыял – што падабаецца, што не, і г. д. Будзе багата водгукаў – скарэктую свае паводзіны 🙂

Вольф Рубінчык, г. Мінск

02.04.2017

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 02.04.2017  08:19

Андрусь Горват & “Радзіва Прудок”

А праўда, што Андрэй наш у Мінску папулярны?” Рэпартаж з Прудка

Прудок вядомы з 1722 года, калі жонка мазырскага падстарасты, пані Пшыбожына аддала частку вёскі езуітам, пра што сведчыць архіўны запіс. Сёння ад езуітаў тут не засталося ніводнага следу, а мясцовыя шчыра здзівяцца, калі вы пра іх запытаецеся. Затое не здзівяцца, калі спытаеце пра Андруся Горвата. З дзясятка жыхароў Прудка, якіх я сустрэў, пра яго не ведаў толькі стары дзед, які рубіў дровы ля будынка пошты. Дакладней ведаў, але не таго.

***

― Добры дзень!

― Здраствуйця.

― Скажыце, а дзе тут Горват жыве? Андрусь.

― А, гэта вам нада назад прайці, там возля магазіна павярніце направа і будзе яго другі дом. Да свіданія.

― А вы яго добра ведаеце?

― Ведаю. Да свіданія.

― Ведаеце, што ён кнігу напісаў пра Прудок?

― Ведаю. Да свіданія.

― Чыталі?

― Не чытала. Да свіданія.

― Дзякуй вам.

― Усяго добрага.

***

― Добры дзень, а вы Горвата ведаеце?

― Добры. Пятра?

― Андруся.

― Пятра ведаю. Ён у калхозе работая. На трактары.

― Мне Андрусь патрэбны. Пісьменнік.

― Хто?

― Пісацель.

― Не, ён на трактары. Пётр.

― Мне Андрусь патрэбны. Андрусь Горват.

― Ідзіця ў магазін спрасіця. Яны там знаюць. Іх там дзве цяпер далжно быць. Яны скажуць.

***

― Добры дзень.

― Здраствуйця.

― Скажыце калі ласка, пошта сёння будзе працаваць?

― Сёння не будзе. Толька заўтра.

― Ясна.

― А вам срочна нада? Я сейчас пазваню ёй, ана прыдзёт.

― Не, не. Не трэба. Я хацеў пра Андруся Горвата там спытаць.

― Так у мяне спрасіця, я вам усё раскажу.

***

― А што эта вы у нас тут фатаграфіруеця?

― Прудок фатаграфую. Я журналіст.

― Так і нас тагда сфатаграфіруйця!

― Канешне, з задавальненнем.

― Ой, не нада, я некрасіва выгляжу.

***

― А вы ведаеце, што Андрусь Горват пра ваш Прудок кнігу напісаў?

― Канешна знаю.

― Чыталі ўжо?

― Не чытала. Нада пачытаць.

― Вельмі добрая кніга.

― Знаеце, всё врэмені нету. Так забегаешся за дзень. Харошая кніга, гаварыця?

― Так.

― Нада пачытаць.

***

― А вы мне пад запіс раскажаце пра Андруся?

― Канешна. Андрэй у нас інцерэсны…

― Хвілінку, я зараз уключу дыктафон.

― Падаждзіця! Я с мыслямі саберусь.

***

― Я у кнізе Андруся шмат пра вашу краму чытаў.

― Ой!

― Там напісана, што вы вельмі любіце беларускую мову.

― Так! Вот к яму прыязжае сябар. З Польшы. Так ужо гаворыць красіва. Як жа яго завуць…

― Ягор.

― Ягор! Так красіва гаворыць. Мяне вельмі заінтрыгавала яго этая мова. Не так, як мы гаворыць. Як ён заходзіць у магазін, то я яму адразу ― так, Ягор, ну ка давай, размаўляй па-беларуску. Я ў кнізе гэтай таксама пра гэта чытала. Мы хоць і самі беларусы, але мы так не размаўляем.

― Кожны па-свойму размаўляе ў сваёй мясцовасці.

― Ну, але ж вы вот тожа так па-беларуску размаўляеце як Ягор. Адкуль вы?

― З Мінска цяпер ужо.

― А ну то ясна. З Мінска то канешна.

***

― А як вам кніга? Чыталі?

― Так. Андрэй мне падарыў. Чытала.

― Што вам там найбольш спадабалася?

― Ну я так усю не чытала. Што я сама ведаю, тое чытала. Пра магазін, пра пошту пра нашу. Што вам яшчэ сказаць?

― У кнізе Прудок сапраўдны? Як ёсць?

― Ну як сказаць… Я тут не так даўно жыву. Я сама з Аўцюкоў. Ведаеце пра Аўцюкі? Усе ведаюць. Вось Насця мая скажа вам, яна тут даўно ў Прудку. Скажы, Насця, пра кніжку.

― Мне не было калі, у мяне вялізнае хазяйства.

***

― Я ў кніжцы прачытаў, што з Аўцюкоў добрыя жонкі. Ці праўда?

― З Аўцюкоў? З аўцюкоўскіх дзяўчат добрыя жонкі.

― Так, так, З аўцюкоўскіх дзяўчат.

― Эта нада у мужыкоў папытацца, мы адкуль ведаем. Але ў мяне муж з Аўцюкоў, то я па моладасці вельмі сцеснялася. Усім гаварыла, што ён з Боруска. А потым стала ганарыцца, што я аўцючка. Аўцюкі вельмі таленавітыя людзі.

 

Тая самая, знакамітая на ўвесь беларускі Фэйсбук, хата.

***

― Ой, мой муж ідзе.

― Мне уцякаць?

― Не. Толькі дзіктафон выключыце. А то зараз матаў наверне.

***

― Раскажыце крыху пра самога Андруся. Ён праўда не п’е?

― Праўда. Не п’е.

― І пра казу праўда?

― І пра казу. Дзержыць казу, агарод абрабатывае. Лічна я яму параіла, дзе купіць. У Фабіянаўцы.

― І куры ёсць?

― Куры дзержыць. І кабачкоў насадзіў. Вельмі многа. І мне прывозіў. У багажнік налажыў у веласіпед. Я і не знала, хто гэта мне палажыў. А гэта, аказываецца, ён.

***

― Як думаеце, добра, што Андрусь тут жыве?

― Я думаю, што, можа, і добра. Еслі чалавек, панімаеце, у горадзе сам сябе не можа найці. У вёсцы… Я думаю, што добра, што ён прыехаў.

***

― Андрусь у кнізе шмат пра дзяўчат піша…

― Ой, ну не ведаю я, як тут з жонкамі. Але дзевачка прыязджае да яго.

― Так?

― Так. Прыходзілі з ёй да нас у магазін. На канікулах. Такая вясковая дзевачка вельмі. Платочак завязаны. Харошая дзевачка.

***

― А праўда, што Андрэй наш у Мінску вельмі папулярны?

― Праўда. У Мінску, у Фэйсбуку, у інтэрнэце. Сапраўдная зорка.

― Ой-ё-ёй.

***

А пазнаёміцца асабіста з таямнічым літаратарам на гэты раз не атрымалася. Хата, якую завочна ведаюць тысячы беларусаў, сустрэла цёмнымі вокнамі і маўчаннем. Не дапамог ні грукат у дзверы, ні тупат на ганку. Магчыма, гэта і добра. У космасе чалавеку лепш быць аднаму.

***

Андруся Горвата уже называют новым феноменом белорусской литературы. Несколько лет назад он окончил журфак, потом работал дворником в Купаловском театре. После вообще уехал в деревню и поселился в хате своего деда. И стал писать небольшие очерки о своей деревенской жизни, публикуя их в Facebook и в «Нашай Ніве». Очерки почему-то стали дико популярными: один из рассказиков Андруся стал самым популярным материалом nn.by в 2016 году.

Известный телеведущий Владимир Новицкий пришел в кассы за билетами, но, увидев очередь к Горвату, решил купить книгу и взять автограф у автора.

Через краудфандинг Андрусь собрал деньги на свою первую книгу «Радзіва Прудок», издал ее – первый тираж разлетелся за несколько дней. Вчера Горват делал презентацию допечатанного тиража в здании касс Купаловского театра. По его словам, вчера разошлось 700 книг.

Кажется, давненько так хорошо не шли дела у белорусских писателей и поэтов.

Оригинал

Опубликовано 03.02.2017  15:42

Абрам Рабинович и его жена Ольга. Фото 1997 г.

Расстрел оставшихся евреев города


Многие евреи решили не уезжать из города. Это явилось следствием того, что более старшее поколение рассказывало, что во время первой мировой войны немцы не трогали евреев. С начала Великой отечественной войны немцы не смогли зайти в город, встретив серьезное сопротивление и потому решили обойти его. Но во второй половине августа 1941г. они все-таки заняли Калинковичи. Оставшихся евреев начали сгонять к железнодорожному переезду и  21 сентября произошел массовый расстрел. Одновременно было уничтожено и захоронено в одной яме 600 человек. Затем был еще один расстрел евреев, жителей близлежащих деревень и местечек, которые захоронены в другой яме. Свидетели из местного населения рассказывали о тех  жутких днях, о зверствах фашистов и их пособников, местных полицаев. Наша задача найти и оставить в памяти имена всех замученных и невинно убиенных только за то, что они были евреями.  Долгие послевоенные годы умалчивалось о тех жутких днях. И лишь с конца 80-х годов все начало меняться. В 1989 г. в Калинковичи и Мозырь для проведения пасхального седера приехал посланник Джойнта, житель израильского поселения из района Гуш Эцион, Йоханан Бен Яаков. Есть снимок, сделанный им, который можно увидеть здесь: Конец 80-х, начало 90-х – новая волна эмиграции
 , когда Шустин Арон, Сухаренко Лева, Вейнгер Гриша (192… – 199..гг.) и житель Мозыря Эдик Гофман пришли к месту расстрела и возложили венок перед оградой кладбища. В 1996 г. вместо камня был установлен памятник в память о погибших евреях. На открытии прозвучали стихи нашего земляка, поэта Зямы Телесина “На Дудичском шляху”. Полностью стихотворение приведено ниже в этом материале. К сожалению, даже в новое, казалось бы, перестроечное время, на памятнике не было написано, что убитые являлись именно еврейским  населением, а стыдливо нанесена ничего не значащая надпись: ” мирные граждане “. Очень важно восстановить справедливость во всем и потому я здесь говорю об этом.  Памятные знаки в начале 2000 – х были установлены также в горпоселке Озаричи, деревнях Прудок, Огородники и Ситня Калинковичского района, где были расстреляны евреи. Среди жителей города и района были белорусы, которые, рискуя жизнью, спасали еврев. Много времени посвятил изучению еврейской темы журналист Калинковичской районной газеты ” За камунiзм ” Володя Смоляр (1935 – 2005 гг.) Сейчас важно отыскать все его материалы, которые можно будет опубликовать на этом сайте.

Место его уже не узнает его… ШУЛЬМАН А.Л. Рабинович не из анекдота

Абрам Рабинович и его жена Ольга. Фото 1997 г.

Владимир Смоляр (сидит справа) и его жена, Яков Еренбург  (стоит слева). Фото 1997 г.

В Калинковичи была одна из первых моих поездок в роли редактора журнала “Мишпоха”. Встречался со многими людьми. Яша Еренбург, тогдашний руководитель городской еврейской общины, сейчас живет в Израиле. Володя Смолярудивительный человек – жил сразу в двух странах: и в Израиле, и в Беларуси. Он заслуживает, чтобы о нем рассказали подробнее. Володя – белорус, женился на еврейке. Работал в районной газете. Среди тех, кто связал свою судьбу с евреями, есть немало людей, которые стараются меньше говорить на эту тему, даже вспоминать о национальном вопросе. Они хорошо относятся к родственникам жены (или мужа), но окружение не всегда понимает их. И это накладывает отпечаток на поведение.

Володя демонстрировал уважительное отношение не только к родственникам жены, но и к евреям вообще. В районке опубликовал много очерков о евреях – участниках Великой Отечественной войны, известных земляках. А в начале девяностых годов стал одним из инициаторов установления памятников на местах массовых расстрелов евреев. В конце девяностых с женой уехал в Израиль. Сделано это было, скорее, по настоянию врачей, чем по собственному желанию. В Калинковичах осталась дочь со своей семьей. Володя “гастролирует” между двумя странами, в Израиле с любовью рассказывает о Беларуси, а дома – он часто вспоминает новых товарищей и страну, которую решил понять на склоне лет.

Когда я готовил эту книгу к печати, узнал печальную новость – Володи не стало…

Часто я вспоминаю человека, который одним из первых познакомил меня со старым местечковым бытом, местечковыми традициями. Его фамилия была Рабинович. Сегодня многие считают, что такие фамилии только у евреев из анекдота.

Нет на белом свете Абрама Рабиновича, даже не знаю, кто прочитал заупокойную молитву. Абрам Шлемович говорил мне, что он единственный в Калинковичах, кто знает молитвы. Впрочем, каждый из нас считает, что он единственный или последний хранитель памяти и знаний.

Мы сидели на тенистой веранде старого дома, и Абрам Шлемович Рабинович рассказывал. У него был приятный голос. Так, как он, могли рассказывать только старые евреи, которые очень любят подробности, и старые бухгалтеры, которые будут уточнять расстояние до сантиметра, а время – до секунды. Вы представляете, в одном лице мне встретился и старый еврей, и старый бухгалтер Рабинович.

– Я родился в местечке Скородное. Это на самой границе Беларуси и Украины. Дедушка, отец моей мамы, известный раввин. Его звали Авраам бен Рафаил. Дедушка видел, что из моего отца Шлойме-Шаи получится толк. Он выучил его и сделал шойхетом. Шойхет – это не просто еврейский мясник, как многие считают. Это ученый человек. Он знает Тору, Талмуд и производит убой скотины, птицы по всем правилам. Отец не брал плату деньгами за то, что резал скот. Так было не принято. В качестве вознаграждения получали голову крупного рогатого скота, без языка, – уточняет Рабинович. – А за птицу брали перья.

Скородное было обычным еврейским местечком. Хотя тогда оно мне казалось самым красивым и самым большим в мире. Синагога у нас была одной из лучших в округе. На 500–600 человек. В Скородном жило где-то 200 еврейских семей. Представляете себе тогдашние семьи, по 10–12 человек. Синагогу построили в 1914 году на деньги, собранные в местечке. Старшим по строительству выбрали моего отца, он возвел синагогу за шесть месяцев. Все думали, что синагогу строят на века, в нее будут ходить дети, внуки. Обсуждали, спорили, даже ругались: “Что это за крыльцо (окно)? Простоит лет тридцать-сорок, не больше. Надо делать другое”. Если б знали люди, что в Скородном через сорок лет, в 1944 году, не останется ни одного еврея…

Насколько я помню времена своего детства, в нашем местечке люди жили дружно: и евреи, и белорусы, и русские. В церкви был священник Уласевич. Он дружил с моим отцом. Помню, однажды вечером они о чем-то долго говорили, а утром, когда в местечко в очередной раз ворвалась банда Булак-Булаховича, священник вышел к ним с хлебом-солью. И попросил не трогать евреев. Главарь банды пообещал: “Пока я буду здесь, ни один мой человек не войдет ни в один еврейский дом”. Так оно и было. Но когда главарь уехал, бандиты стали врываться в еврейские дома.

В Скородное часто приезжали странствующие проповедники – магиды. Они выступали в нашей синагоге. Рассказывали о библейских древностях, связывали их с настоящим временем, рассказывали, что в наших священных книгах прописана вся история человечества. Что-то они где-то читали, что-то говорили от себя. Их слушали, а потом долго в местечке обсуждали каждое слово магида. Проповедники обычно останавливались у нас дома. Кормились бесплатно. И странствовали из местечка в местечко.

На шабес мама готовила кугл. Это еда такая, – объясняет мне Рабинович. – Вы пробовали когда-нибудь кугл? – Он заглядывает мне в глаза. Уверен, что я никогда не пробовал настоящий кугл, такой, как готовила его мама в Скородном. И начинает, загибая пальцы, перечислять. – Мит а локш
(С лапшой – идиш).
Сначала надо сделать тесто. Магазинного же тогда не было. Все делали сами. На столе мама раскатывала листы теста, а потом нарезала тонкую лапшу, – Рабинович рассказывал так вкусно, что мне захотел
ось попробовать эту давнюю лапшу из местечка Скородное.

– Дома было много книг. Читали Черняховского, Бялика, Фихмана. Где брали книги? – Рабинович с удивлением повторил мой вопрос. – В Калинковичах были ярмарки. На ярмарках продавали книги. Отец, когда ездил на ярмарку, обязательно привозил домой книги. И к нам в Скородное приезжали разносчики литературы. Останавливались около синагоги. И раскладывали на возке книги, которые привезли. В местечке было немало читающих людей.

Отец хорошо знал иврит и научил языку старшую сестру. Когда мне исполнилось тринадцать лет, была бар-мицва, еврейское совершеннолетие. В синагоге меня вызвали к Торе, а потом у нас дома был праздничный обед – веселилось все местечко.

Вскоре после этого, в 1928 году, синагогу в Скородном закрыли. Власти объявили, что в здании синагоги будет сельский клуб. В синагоге было несколько десятков свитков Торы. Многие состоятельные люди заказывали за свои деньги у сойферов (переписчиков Торы) новые свитки и преподносили их в дар синагоге. Люди успели унести свитки Торы в дом, где потом собирался миньян. Молодежь уже не ходила молиться – вот так выкорчевывали наши корни. А старики не ходили в клуб, где показывали фильмы, выступали разные артисты.

В 1929 году в Скородном организовали колхоз. Во главе стал еврей Васелевицкий. Некоторые местечковые евреи получили должности, потому что были грамотными людьми. Но еврейская молодежь стала разъезжаться из Скородного куда глаза глядят. Почему? – Рабинович удивляется, что я спрашиваю о таких простых вещах. – Советская власть, – эти слова он говорит тихо, оглядываясь по сторонам. Хотя давно уже прошла “перестройка”, и все кому не лень ругали эту власть, – подрубила основы их жизни. Кустари-одиночки ликвидировались, ремесленники лишились работы. А кем, я у вас спрашиваю, были евреи до революции? Сапожниками, портными, бондарями, столярами, кузнецами, рыбаками… Артели, фабрики, заводы были в больших городах, и молодежь потянулась туда. А вслед за ними потянулись и их родители. Вот так был разрушен налаженный веками быт местечка.

На веранду пришла женщина. Рабинович прервал свой рассказ и сказал:

– Познакомьтесь, это моя жена, Оля. Мы с ней, слава Богу, столько лет вместе прожили.

– Пойдемте в дом, – пригласила Оля. – У нас наливка вкусная, варенье, чай поставим.

В доме Абрам Шлемович продолжил обстоятельный рассказ:

– В 37-м году органы НКВД забрали моего отца. Никакого вреда советской власти он никогда не делал. Тихо, спокойно жил, молился. Но, видно, власти не могли ему простить, что думал он не так, как они, и знал слишком много. А умные люди, даже те, кто предпочитает молчать, всегда представляют опасность для диктаторов.

Родители уже собирались уезжать из Скородного. Перебирались к нам в Калинковичи. Рядом с домом стояла грузовая машина. Грузили вещи. Подъехала легковушка из Мозыря. В дом вошли люди из НКВД, забрали отца, и больше мы его не видели. В Скородном в 37-м году арестовали многих: и евреев, и неевреев. Тех, кто каждый день молился Богу, и тех, кто не знал Бога, тех, у кого была “лишняя” копейка, и тех, кто перебивался с хлеба на воду. НКВД план выполняло. А для плана все подойдут. Лишь бы отрапортовать, что сделано.

Я в это время уже жил в Калинковичах. Отец помог мне устроиться учеником бухгалтера. В Калинковичах в те годы жило много евреев, у отца были хорошие знакомые. Были улицы, которые полностью населяли евреи: Калинина, Куйбышева, Красноармейская, Первомайская, бывшая Злодеевка. Вы только не подумайте, что революционные названия этих улиц придумывали сами евреи, – уточняет Рабинович. – Если бы названия улицам давали сами евреи, эти улицы назывались бы куда красивее. Этим занимались власти. И хотя среди них было тоже немало евреев: и председатель райисполкома, и первый секретарь райкома, они каждый раз пытались продемонстрировать, что к евреям никакого отношения не имеют. Они большевики. И когда к ним евреи, даже родственники, обращались за помощью, так они их могли при людях выставить за дверь.

Когда началась война, многие из Калинковичей успели эвакуироваться. Немцы заняли город только 22 августа. Железнодорожный узел находился прямо в городе. Но все же немало евреев осталось здесь. Во-первых, старики, и многодетные семьи без мужчин – они были призваны в армию. Им подняться было не под силу. А вот из маленьких местечек и деревень мало кто ушел на восток. Почти всех евреев расстреляли фашисты и в Озаричах, и в Ситне, и в Копаткевичах, и в Юровичах. Страшная судьба у евреев Скородного. После войны мне рассказали, что в местечке было гетто. Всех евреев расстреляли, сожгли, закопали заживо в один день. Больше 300 человек. В конце ноября 1942 года. Среди них было много наших родственников… После войны евреи в Скородном больше не жили.

Мы успели уйти на восток в начале августа 1941 года, а ровно через четыре года, в августе 45-го, я вернулся домой. Работал бухгалтером. Построил дом, посадил сад. Вот только детей нам с Олей Бог не дал. За что наказал, не знаю.

Я каждый день начинаю с молитвы. А Оля православная. Она ходит в церковь. Вот так и живем вместе, но каждый молится по-своему…

 



Зиновий Телесин
 

НА  ДУДИЧСКОМ  ШЛЯХУ

 

Дудичским шляхом по ту сторону линии

По ягоды вы не ходите.

Дудичским шляхом по ту сторону линии

Стада вы не гоните.

 

Потому что, тяжелые вытянув ноги,

Дядя Пиня заснул у железной дороги.

 

Да не будет нарушен покой дяди Пини!

Здесь ветер и тот не свистит на бегу,

И не ухает филин на горькой осине,

И не каркает ворон на темном суку.

 

Прилетая сюда, замолкает кукушка,

В этом месте ей некому годы считать.

В изголовье у дяди земля – не подушка,

И под боком у дяди земля – не кровать.

 

Где родной его дом?

Где родное местечко?

Где соседи – сапожники и столяры?

Лишь прибитая к столбику кем-то дощечка

С той печальной поры,

С той минувшей войны

Сообщает:

«Пой нихбор…» – «Здесь погребены…»

Это, памяти ради,

Все, что осталось от дяди.

 

Гнали их немцы, взведя автоматы.

– Пиня, куда ты?

 

Прикладами головы размозжив,

Сбросили в ров.

– Пиня, ты жив?

 

Били, стреляли, но не убили.

В четыре ряда на него навалили

Людей.

Все местечко на нем лежало

– Пиня, тебе еще мало?!

 

И хоть Пиня был жив,

Но ему изменили вдруг силы,

Словно всех мертвецов он держал на руках,

И упал посреди непокорной могилы…

Слева рельсы гудят, справа – Дудичский шлях.

 

 

Перевел с идиш Яков Козловский

 

Из книги «Близко к сердцу», Москва, 1965

Список еврейских жителей, расстрелянных, замученных, повешенных немцами 21-23.09.1941 г. по Калинковичскому с/с, Калинковичского района, Полесской обл, БССР:


Альтшуль Янкель Михелевич, 1863 г.р.                        (добавлено 11.11.10)
Бененсон Ицка Абрамович, 1860, иждевенец
Бененсон София Айзиковна, 1886, колхозница
Будницкая Хася Берковна, 1884, колхозница
Винокур Гинда Юделевна, 1884, колхозница
Винокур Бейля Мойсеевна, 1922, колхозница
Герцман Гирш Гиршович, 1866, колхозник
Герцман Доба Нохимович, 1885, колхозница
Герцман Гершул Гиршович, 1906, колхозник
Герцман Шолом Гиршович, 1923, колхозник
Герцман Залман Гиршович, 1929, ученик
Гинзбург Хаим Симанович, 1866, иждевенец
Гинзбург Малка Михайловна(Михелевна), 1866, иждевенец
Горевой Копка, 1932                                                       (добавлено)
Горевая Люба, 1935                                                       (добавлено)
Журавель Мойша Шлоймевич, 1861                            (добавлено)
Журавель Лиза Лазаревна, 1862                                 (добавлено)
Зеленко Сара Цалеровна, 1910, колхозница
Зеленко Миля Зямовна, 1929, ученица
Зеленко Фаня Зямовна, 1930, ученица
Игольников Есель Рувимович, 1888, колхозник
Игольников Сара Самуиловна, 1888, колхозница
Игольников Зяма Еселевич, 1927, колхозник
Игольникова Хая Еселевна, 1829, ученица
Карасик Гирш Абрамович, 1869, расстр. 23.9.41      (добавлено)
Карасик Цодик Мордухович, 1862 –  23.9.41                 (добавлено)
Карасик Хана Хаимовна, 1918 –  23.9.41                     (добавлено)
Комисарчик Ицка Борухович, 1873, колхозник
Комисарчик Дора Нохимовна, 1881, колхозница
Комисарчик Сима Нохимовна, 1893, колхозница
Кофман Борух Хацкелевич, 1859 –  21.9.41                 (добавлено)
Лившиц Двося Гиршевна, 1896 –   21.9.41                    (добавлено)
Миневич-Айзенштат Мария Бенционовна,  21.9.41   (добавлено)
Миневич Хана Сендеровна, 1871,   21.9.41                (добавлено)
Медведник Менохим Янкелевич, 1854 –  21.9.41         (добавлено)
Пейсахович Тевель Янкелевич, 1874 –  21.9.41
Слободкин Моисей Шоломович, 1881 –  21.9.41
Хайкман Брайна Залмановна, 1885, колхозница
Хайкман Сара Янкелевна, 1921, колхозница
Хайкман Залман Янкелевич, 1926, колхозник
Хайкман Нохим Янкелевич, 1929, ученик
Хайкман Пейсах Янкелевич, 1933, ученик                   (добавлено)
Фрейлахман Гита Мордуховна, 1887 –  21.9.41            (добавлено)
Фрейлахман Марат Миронович, 1884 –  21.9.41           (добавлено)
Шапиро Вячеслав, 1886 –  21.9.41                                  (добавлено)
Шапиро Давид, 1886 –  21.9.41                                       (добавлено)
Шейкман Залман, 1866,  21.9.41                                    (добавлено)
Шейкман Песя, 1867 –  21.9.41                                       (добавлено)
Шульман Хана Аронвна, 1910, работала в колхозе
Шульман Хая Михайловна – дочь, 1928, ученица
Шульман Роза Михайловна – дочь, 1930, ученица
Шульман Сема Михайлович – сын, 1932, иждевенец
Шульман Арон Михайлович – сын, 1934, иждевенец
Шульман Ольга Михайловна – дочь, 1936, иждевенец
Урецкая Гинда Ёселевна, 1881 –   21.9.41

Расстрелянные в другие даты:

Атлас Эля Хаимович, расстр. 25.6.41                         (добавлено)
Бухман Нохим Шевелевич, 1860 – 6.1.42 (добавлено)
Горелик Меер Симонович, 1892 – 8.7.41                      (добавлено)
Зеленко Броня Зямовна, 1930 – 18.1.42 (добавлено)
Иткин Ошер Абрамович, 1886 – 14.9.41                       (добавлено)
Капелян Мотель Борухович, 1920 – 9.9.41                   (добавлено)
Карасик Хана Айзиковна, 1909 – 30.12.41 (добавлено)
Кацман Абрам Янкелевич, 1867 – 10.6.42 (добавлено)
Колик Геня Самуиловна, 1912 – 22.11.41                     (добавлено)

Хазановская Фрейда Моисеевна, 1881 – 5.12.41 (добавлено)
Хазановсий Нохим Лазаревич, 1876 – 5.10.41           (добавлено)

Шульман Хая Ёселевна, 1928 – 18.1.42                       (добавлено)

Шейкман Захар Сролевич, 1968 – 10.10.41                 (добавлено)
Шендерович Борис Евсеевич, 1886 – 14.9.41            (добавлено)
Ягуткина Софья Гиршевна, 1889 –  2.11.41                (добавлено)

Дробница Василий Григорьевич, 1916, работал в сельском хозяйстве, расстрелян в июне 1942
Логацкий Дмитрий Леонтьевич, расстр. в сентябре 1943
Рыбаченко Петр Артемович, 1925, колхозник, расстр. в июне 1942
Хилько Никифор Васильевич, 1897, расстр. в 1942 в Мозырской тюрьме

Примечание: евреи, расстрелянные после 21-23 сентября, вероятно, смогли на время спрятаться, – возможно, им помогли некоторые белорусские соседи.
 
Последнее обновление списка 11.11.10
 
Марина Гомон прислала дополнения в список погибших в Калинковичх 22 (23) сентября 1941: Карасик Цодик – 1880 (есть в списке Карасик Цодик Мордухович – 1962 г. Скорее всего это один и тот же человек – просто путаница с датой рождения – А. Ш.), Карасик Матус – 1924, Карасик Хаим – 1926, Карасик (Каплан) Слова – 1890, Карасик Гдалия – 1917, Факторович Хаим – 1924 г.
 
18 июня 2013 г.

Всего в Калинковичах было расстреляно примерно 700 еврейских жителей. Просьба присылать данные своих родственников, а также свидетельские материалы о тех страшных днях.