Tag Archives: «Белорусский национальный конгресс»

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (104)

Шаломчыкі-вітанкі! Па шматлікіх просьбах нешматлікіх чытачоў – колькі слоў пра настойлівае прасоўванне «сапраўднага падпалкоўніка» ў прэзідэнты… А потым пра першасакавіцкае шоў у мінскім павільёне «Белэкспа».

На развагі з мінулай серыі адгукнуўся Сяргей Спарыш – генеральны сакратар партыі, якую ўзначальвае Мікалай Статкевіч. Сп. Сяргей настойвае, што артыкул у «БелГазете», дзе трохі пакпілі з А. Анісім і са сп. Міколы, – «пасквіль», бо «аўтар чамусьці “забыў” пра буйныя акцыі, арганізатарам або адным з арганізатараў якіх быў М. Статкевіч».

Не думаю, што палітызаваная публіка забылася, напрыклад, на «Марш свабоды» 1999 г., калі на вуліцы Мінска выйшлі дзясяткі тысяч… (у выніку на М. Статкевіча была заведзена крымінальная справа). У 2004 г. палітыка, разам з Паўлам Севярынцам, судзілі і за арганізацыю масавых пратэстаў супраць вынікаў рэферэндуму, калі ў цэнтр сталіцы вырушылі тысячы людзей.

Ды ўсё ж многа вады сцякло з тае пары; снежаньскія падзеі 2010 г. таксама належаць гісторыі. У апошні час «адзіны кандыдат, хто можа» збавіў абароты. Напрыклад, колькасць удзельнікаў акцыі «За мірную Беларусь» у верасні 2017 г. (супраць вучэнняў расійскіх войскаў на тэрыторыі Сінявокай) не перавысіла 200, а летась на шэсце з нагоды Дня волі – афіша, калі помніце, была рэпрадукавана тут – М. Статкевіч не сабраў і сотні. Так, напярэдадні 25.03.2018 яго партыйных нукераў ды паплечнікаў па «Беларускім нацыянальным кангрэсе» затрымалі, але тэарэтычна гэта магло, наадварот, узмацніць пратэст… Не ўзмацніла.

Усё гэта наводзіць на думку, што рэальны ўплыў М. С. і яго партыі на грамадства, нягледзячы на працяглыя адседкі мужнага лідара, досыць абмежаваны. Ніхто не забараняе прасіць: “Не кажыце “Анісім, Статкевіч, Лябедзька, Пцібурдзюкаў і інш.” Ёсць Статкевіч і ёсць усе астатнія, якіх няма». Аднак я пакуль што не бачу карціны з палітычным Гуліверам на фоне квазіапазіцыйных ліліпутаў, чаго не хаваў і ў снежні 2018 г. Ну, можа, яшчэ ўбачу.

А што з віртуальным уплывам? «Паглядзіце статыстыку наведванняў сайта М. Статкевіча», – параіў С. Спарыш 27.02.2019. Што ж, на наступны дзень паглядзеў, і статыстыку рэсурса «Народнай грамады» таксама:

Гэтыя паказнікі ўражвалі б гадоў 15 таму, але не цяпер, калі мільёны беларусаў карыстаюцца нэтам. Кур’ёзна, што на самім statkevich.org віселі «крыху» іншыя лічбы наведвання 😉

Я, бадай, аддам перавагу незалежным падлікам. Пагатоў каментаў на рэсурсе М. Статкевіча вобмаль: у лепшым выпадку па 1-2 на матэрыял. А загалоўкі баявітыя: «Ламаем сцэнар рэжыма», etc.

І другі раз (пасля лютага 2017 г.) – пра «Вялікую Размову». Нават не хочацца ўстаўляць карыкатуркі… Прадублюю абзац з даўняй 40-й серыі:

Якой бы «адкрытай і чэснай» ні была размова з публікай, няможна зацягваць яе на 7 гадзін 20 мінут. Гэта парушэнне як агульнапрынятых санітарных норм, так і Працоўнага кодэкса Рэспублікі Беларусь, а менавіта арт. 134: «Работнікам выдзяляецца на працягу працоўнага дня перапынак для адпачынку і харчавання даўжынёй не менш за 20 мінут і не больш за дзве гадзіны, які выкарыстоўваецца работнікам паводле яго меркавання». Фактычна журналістам і прэс-службе навязалі цэлы працоўны дзень без перапынку: à la guerre comme à la guerre, аднак іх «мабілізавалі» ў мірны час, у мірнай, здавалася б, краіне.

Дарэчы, калі пазаўчора блізу 9:25 ехаў па вул. Арлоўскай паўз «Белэкспа», то заўважыў, як туды заязджала «хуткая», і не абы-якая, а рэанімабіль. Яшчэ падзівіўся: што фатальнага можа здарыцца з удзельнікамі за 4,5 гадзіны (менавіта столькі адводзіла на перадачу з імпрэзы афіцыйнае тэлебачанне: 10:30 – 15.00)? Аднак арганізатары яўна лепей ведалі свайго боса: імпрэза цягнулася, як пазалетась, амаль 7 з паловай гадзін. За гэты час, вядома, кагосьці мог схапіць які-небудзь гіпертанічны крыз… Сядзелі ж вакол стала дыяметрам 12 метраў (прадмет гонару тэлежурналістаў) не толькі маладыя лука-рыцары, а і ветэраны.

Няблага, што сёлета даўмеліся зрабіць «санітарны» перапынак на 10 мінут, хоць гэта ўсё адно не адпавядае працоўнаму заканадаўству (гл. вышэй). Ну, калі-небудзь і на 20 раздобрацца; секчы котцы хвост па частках – «фішка» тутэйшага чынавенства… Праўда, баюся, к таму часу ніхто ўжо не патэпае на гэткія сустрэчы, беручы пад увагу іх саматужна-рэкламна-піярны змест.

За відэатрансляцыяй сачыў мінут 45, потым абрыдла. Наўрад ці нават самы сервільны сацыёлаг у Беларусі пацвердзіць, што акурат 98% жыхароў краіны настолькі шануюць суверэнітэт, што прагаласуюць супраць далучэння РБ да Расіі. Мяркую, такіх аказалася б усяго ад 65 да 75 працэнтаў – у залежнасці ад фармулёўкі пытання. Нямала ўсё ж у нас і «запуцінцаў», якія прагнуць паўтарыць крымскі сцэнарый, і проста абыякавых.

Яшчэ адна аблудная прапорцыя – «50 на 50», скарыстаная ў звароце да «насельніцтва»: «За 50 працэнтаў вашага дабрабыту адказваю я, за 50 – вы самі». На практыцы гэта выяўляецца ў наступным: за васьмігадзінны працоўны дзень, яшчэ захаваны ў заканадаўстве, у дзяржаўных і кантраляваных дзяржавай арганізацыях пераважнай большасці работнікаў плацяць палову ад таго, што трэба для дастойнага ўзроўню жыцця, гарантаванага Канстытуцыяй РБ (арт. 21). Далей – круціцеся як знаеце: працуйце на 2 стаўкі, афармляйце статус рамесніка/індывідуальнага прадпрымальніка… У кароткатэрміновым перыядзе (in the short run) нейкі плён ад такога «варушэння» ёсць: растуць ВУП, сярэдняя зарплата. У перспектыве яно разбуральнае і для чалавечага капіталу, і для «народнай гаспадаркі», бо якасць зробленага, зразумела, зніжаецца. Што не менш істотна, лезе ўгару напружанне ў калектывах, дзе даходзіць да «грызні» за дадатковыя гадзіны (напрыклад, сярод універсітэцкіх выкладчыкаў). Дзіва што кадры вымываюцца з краіны… Але прынцып адміністрацыі «нам бы дзень прастаяць» дзейнічае надалей; дэ-факта ён ухвалены «наверсе».

Гэтым разам в. а. цара не самасцвярджаўся за кошт яўрэяў і Ізраіля, пахваліў і літасціва паслухаў бізнэсоўца Машэнскага – o, дзякуй у шапку!.. Затое паспрабаваў дакалупацца да беларускага журналіста Змітра Лукашука, які працуе на радыёстанцыю з галоўным офісам у Варшаве – маўляў, той мае адказваць за летуценні польскіх шавіністаў аб уз’яднанні «крэсаў усходніх».

Cхільны згадзіцца з тымі, хто кажа, што «піяр-акцыя» гр-на Лукашэнкі праляцела міма касы. Дапраўды, за чвэрць стагоддзя ўсё ўжо гаворана-перагаворана, і адчувалася, што прамоўца захрас у 1990-х. Падобна, ён хацеў вярнуцца ў тую эпоху, калі бойка граміў карупцыянераў, «нячэсных журналістаў», «апазіцыю»… У 2019 г. нават хлопчыкаў для біцця спарынг-партнёраў падабраў са сваёй палітычнай маладосці. Першага сакавіка імі выявіліся Валянцін Голубеў, Іосіф Сярэдзіч, Алег Трусаў… і прымкнуўшы да іх Яраслаў, выкрывальнік беспарадкаў.

Маё пытанне да прамоўцы, адпраўленае 27.02.2019 («Чаму б Вам добраахвотна не сысці ў адстаўку з пасады прэзідэнта Нацыянальнага алімпійскага камітэта?»), агучана не было, хоць я ведаю, што ў агенцтве БелТА, якое збірала «галасы народныя», яго атрымалі. Пытанне менш наіўнае, чым выглядае; калі «першая асоба» дэманструе кепскі прыклад сумяшчэння дзвюх адказных пасад, кожная з якіх вымагае пастаяннай працы, то іншым чыноўнікам таксама карціць… У выніку «сумяшчальнікі», як правіла, нідзе не працуюць з поўнай самааддачай, да таго ж губляецца сам сэнс грамадскай дзейнасці (калі яна – «даважак» да пасады, то пры чым тут грамадскасць?)

Я спаслаўся на абяцанку Рыгорыча штоквартальна кіраваць пасяджэннямі выканкама НАК, дадзеную 30.05.2017 і згаданую тут, а потым і тут. Не прамінуў падкалупнуць: «Колькі разоў правялі “пашыраны выканкам пад кіраўніцтвам Прэзідэнта” за мінулыя паўтара года, г. зн. шэсць кварталаў? Адзін раз? Два?» Пакуль што ведаю пра адзін выпадак – 07.09.2017. Абяшчаліся і штогадовыя «выніковыя сходы Нацыянальнага алімпійскага камітэта» з удзелам Прэзідэнта ды вырашэннем «самых праблемных пытанняў» – гэй, хто-небудзь, пераканайце мяне, што такія сходы прайшлі ў 2017 і ў 2018 гг. 🙂

Працяглая ІБД непазбежна вымотвае як самога імітатара, так і яго каманду. Таму я аптымістычна веру, што першы прэзідэнт не быў бы супраць элегантна «закругліцца». Пры цяперашнім стане палітыкуму цалкам імаверна, што ён выйграе «выбары» 2020 г., аднак болей не захоча рызыкоўных кампаній (ужо і цяпер сістэма працуе больш па інэрцыі, на «пердячем пару») і сыдзе ва ўзросце каля 70 – магчыма, на манер Ельцына, знайшоўшы пераемніка. Не выключаю, што пошук вядзецца, і дапускаю, што ім будзе… Ну, хто б вы думалі? Прысылайце свае варыянты, а я потым напішу, хто, як мне здаецца, мае найвялікшыя шансы.

У заклад ісці не планую: па-першае, выбар канкрэтнай асобы ўвогуле цяжка прадказаць, па-другое, леташняя прапанова закладу была стрымана ўспрынята чытачамі «Катлет & мух». Прасцей кажучы, не азваліся.

К сярэдзіне 2020-х гг. выйдзе з няпоўналецця Мікалай Лукашэнка. Ён больш зразумее ў жыцці і наўрад ці будзе ў захапленні, што тата шмат гадоў ім прыкрываўся… Значыць, у Лукашэнкі-старэйшага прыбавіцца клопатаў: Коля – не «народзец», ад яго высокім плотам і калючым дротам сябе не аддзеліш.

З боку не адно клеркаў, а і буйных урадоўцаў усё часцей назіраю імкненне трымаць дыстанцыю ад найбольш адыёзных праяў рэжыму. Так, першы намеснік прэм’ер-міністра днямі раскрытыкаваў сістэму, у якой для выкупу сталоўцы ў Нясвіжскім раёне спатрэбілася яго, турчынская санкцыя. Наступным крокам можа стаць прызнанне, што дырэктывы Лукашэнкі пра дэбюракратызацыю (2006) і пра стымуляванне прадпрымальніцкай актыўнасці (2010) за столькі гадоў, незважаючы на «жэстачайшую вертыкаль», не дайшлі нават да чынавенства прылеглай вобласці. Тады які быў сэнс?! Лагічна дапусціць, што і з падпісантам было «не ўсё так» яшчэ ў 2000-х гадах.

Ну і, нарэшце, у 2024 г. чакаецца змена ўлады ў Крамлі, што таксама адкрывае «акно магчымасцей».

PS. Мае развагі не варта ўспрымаць як параду альтэрнатыўным сілам «склеіць ласты» і пасіўна чакаць перамен да 2024–2025 гг. Калі нехта адчувае, што здатны перамагчы «Лукашэску» налета – на здароўе.

* * *

Пад канец лютага нейкія вандалы сапсавалі ў Віцебску мурал з выявай Марка Шагала, раней паказаны тут сярод дасягненняў краіны. Спецыяліст казаў 26.02.2019: «Не ведаю, ці можна паправіць». Аднак ужо 28-га твор быў адноўлены дзякуючы Глебу Каштанаву (разам з Янам Кузьміным – сааўтар многіх віцебскіх муралаў, у т. л. шагалаўскага) і Юрыю Дубоўскаму. Тым часам іншы мастак, Андрэй Дубінін з Мінска, чытач і аўтар belisrael.info, скончыў іншую важную работу – намаляваў новы герб для Вялікага магістра Мальтыйскага ордэна (!) Не ўсё страчана ў Беларусі 😉

 

Я. Кузьмін (справа) і Г. Каштанаў; рэстаўраваны партрэт па стане на 27.02.2019. Фота з tut.by

«Вольфаў цытатнік»

«Доказы не могуць быць ані старымі, ані маладымі; яны або важкія, або недастатковыя, вось і ўсё» (Эрыка Малатэста, пачатак ХХ ст.)

«Большасць страйкаў капіталу эфектыўныя. Урады адступаюць і робяць усё, што капіталісты патрабуюць у абмен на аднаўленне інвестыцый» (Рычард Лахман, 20.02.2019)

«Машына ўлады, людзі, якія ўнутры яе знаходзяцца, жывуць увогуле ў сваім свеце шмат у чым. У іх там свае СМІ, свая сістэма прыярытэтаў, свой парадак навін, які абсалютна адрозніваецца ад таго, што вам здаецца агульнавядомым, агульнапрызнаным… Ваша прызнанае прызнана толькі вамі. Каб гэта прызналі тыя, хто прымае рашэнні, трэба зусім асаблівым чынам да іх неяк дагруквацца» (Кацярына Шульман, 26.02.2019)

Вольф Рубінчык, г. Мінск

wrubinchyk[at]gmail.com

03.03.2019

Апублiкавана 03.03.2019  21:34

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (97)

Гэта апошняя серыя 2018 года. Энергіі на пісаніну засталося няшмат, і тым не меней – шалом!

На belisrael.info тут спаслалася «Народная грамада» (НГ), што падштурхнула больш пільна прыгледзецца да гэтай незарэгістраванай партыі. Не тое каб раней я не пісаў пра яе лідэраў М. Статкевіча і С. Спарыша, аднак арганізацыя да іх не зводзіцца. Паводле пэўных звестак, у 2002 г. партыя – тады яшчэ прызнаная міністэрствам юстыцыі РБ – налічвала звыш 4000 чалавек (цяпер, відавочна, менш). У НГ, паважанай Сацыялістычным інтэрнацыяналам, ёсць шматскладаны статут, а нядаўна паказаўся праект новай праграмы.

І ўсё-такі спачатку пра глаўнюка лідэра. 62-гадовы Cтаткевіч – амаль раўналетак Лукашэнкі (на пару год маладзейшы). Перабудова шпурнула абодвух у палітыку, аднак Мікалай Віктаравіч, з яго багатай біяграфіяй, так і не трапіў нават у дэпутаты якога-небудзь райсавета, не тое што ў прэзідэнцкі фатэль. А хацелася…

Кпіць з былога палітвязня не збіраюся, ды варта прызнаць, што, выпушчаны ў жніўні 2015 г. пасля шматгадовай адседкі (Лукашэнка «расшчодрыўся» – памілаваў некалькі апанентаў перад выбарамі), Статкевіч не здолеў ані «паяднаць апазіцыю», ані падмяць яе пад сябе, ані хаця б зрабіцца для альтэрнатыўных сіл Беларусі «мадэратарам», маральным аўтарытэтам. У 2015–2016 гг. шансы меліся, але, падобна, не былі скарыстаны напоўніцу.

Зараз М. С. узначальвае партыю, як і …ццаць гадоў таму. Пра папулярнасць НГ сёе-тое кажа той факт, што афіцыйны яе сайт наведваецца ў 2 з нечым разы радзей, чым напаўаматарскі belisrael (тут я не ўсхваляю рэсурс, з якім супрацоўнічаю… проста канстатую). Не абыходзіцца ў некаторых тэкстах на hramada.org & statkevich.org без алармізму, дарма што хапае на гэтых пляцоўках пазнавальных, а нават і дасціпных матэрыялаў. Мне сімпатычна тое, што нядаўна НГ адкрыла раздзел «Агара» (не 1/100 шэкеля, а плошча для старажытных грэкаў – і сучасных беларусаў, тых, каму ёсць што сказаць «на добрай рускай ці беларускай мове»). Але напружвае вонкавая неахайнасць, характэрная, праўда, амаль для ўсіх тутэйшых палітычных сіл.

Я не Grammar-Nazi, а мізантроп-пачатковец з дыпломам… Ну так, ухіляўся ўсё жыццё ад набыцця прадукцыі фірмаў «Abibas» i «Sqny» – не бачу прычын, каб мяняць свае звычкі. Калі Вялікі Антылюмпен на сваім сайце піша: «Хай вее вецер, які разьвівае сьцяг!», то ў мяне няма ахвоты пытацца, да якой ступені мусіць расці той штандар у сваім развіцці. (Ваапшчэ-та слушна пісаць тарашкевіцай «разьвявае», а наркамаўкай «развявае», калі хто не скеміў. :)) Адпужвае сваёй крываватай мовай і зварот сямі суполак – прымушае ўспомніць прыказку пра сем нянек…

Вось і НГ «хараша»: мала таго, што ў белмоўнай версіі Кароткага Статута змяшаныя тарашкевіца з наркамаўкай, мне кінуліся ў вочы звыш 30 памылак (паводле абедзвюх версій правапісу). Некаторыя абмылы істотна ўплываюць на сэнс: так, заміж «галасавання» спрэс ужываецца «лёсаванне», г. зн. жараб’ёўка 🙂

Наконт праекта праграмы НГ… Паўтару тое, што 23.04.2017 пісаў пра пазнякоўскую «Вольную Беларусь»: «задума сама па сабе мне падабаецца. Грамадства дагэтуль жыве збольшага “ад авансу да палучкі” або “ад пенсіі да пенсіі”, і важна, каб яно хоць калі-некалі зазірала за далягляд. Cапраўды, жыхары краіны заслугоўваюць лепшай долі; нават утапічныя праекты, якія падштурхоўваюць да роздумаў, памысныя ў гэтым плане». За паўтара года «Вольная Беларусь» не ўкаранілася на нашай грэшнай зямлі, ейны асноўны аўтар па-ранейшаму жыве ў эміграцыі, таму наспелі новыя спробы.

Аўтары праекта для НГ імкнуліся ахапіць усе сферы жыцця Сінявокай, спалучыўшы лозунгі, аксіёмы і тэарэмы, «каб беларускі народ ведаў, якой мы бачым будучыню нашай краіны». Адылі сумняюся, што ў эпоху кліпавага мыслення сярэднеадукаваны прадстаўнік народу агорае тэкст на 92 тыс. знакаў (з дадаткамі – 120 тыс.), поўны даволі абстрактных паняццяў. Гатовыя ж прачытаць «во гэта во ўсё» – тыя, хто апрыёры ўжо «з’агітаваныя», г. зн. знаёмыя з ідэямі партыі людзі… Для такой аўдыторыі многае будзе збыткоўным.

Ва ўводзінах насцярожылі 2 рэчы: дэклараванае жаданне зрабіць жыццё «кожнага чалавека, які жыве на нашай зямлі, лепшым і больш шчаслівым». Любыя маштабныя перамены – а праграма яўна разлічана на пострэвалюцыйны час – паляпшаюць жыццё адным, пагаршаюць іншым. Палітыкі не здольныя дагадзіць усім і кожнаму, дык лепей, можа, і не спрабаваць.

Другое. Заява пра тое, што НГ, былая БСДП (НГ) – партыя «сапраўдных беларускіх сацыял-дэмакратаў», але, «каб перашкодзіць нашай барацьбе, кіруючы рэжым паспрыяў стварэнню некалькіх партый з падобнымі назвамі. Каб пазбавіцца ад наўмысна створанай блытаніны, мы скарацілі сваю назву».

Хто сочыць за тутэйшай палітычнай сцэнай, той у курсе, што насамрэч існуюць суполкі пад назовамі «Беларуская сацыял-дэмакратычная партыя (Грамада)» і проста БСДГ (без «П» – «партыі» у абрэвіятуры). Але… навошта было намякаць, што яны створаны пры дапамозе «рэжыму» і спрыяюць блытаніне? Дальбог, так НГ сячэ сук, на якім сядзіць. Па-першае, ліміт паранаідальнасці ў беларускім палітыкуме вычарпаны, перадусім Зянонам & Co., на шмат гадоў уперад. Па-другое, у 2016 г. пан Статкевіч запрасіў у Раду Беларускага нацыянальнага кангрэса тагачаснага кіраўніка БСДГ Станіслава Шушкевіча (увосень 2018 г. падпісант Белавежскіх пагадненняў сышоў у адстаўку з пасады старшыні партыі) – выходзіць, давяраў яму, і ў ліпені 2018 г. таксама. Па-трэцяе… партыі-канкурэнткі носяць падобныя назвы здаўна: адна з 2005 г., другая – ажно з 1998 г. Чаму ж БСДП (НГ) заварушылася толькі сёлета? 🙂

Заглыбляючыся ў прыватнасці, праграма не адказвае на рад кардынальных пытанняў. Напрыклад, згодна з якой канстытуцыяй будзе жыць рэспубліка пасля змены ўлады? Аўтары не раз спасылаюцца на аўтарытэт Канстытуцыі (трэба меркаваць, дзейнай у 1994–1996 гг., бо падзеі восені 1996 г. трактуюцца як «дзяржаўны пераварот»), аднак ідэі, закладзеныя ў тэкст праграмы – пераход да парламенцка-прэзідэнцкай рэспублікі, змена адміністратыўна-тэрытарыяльнага падзелу Беларусі, выбары членаў Канстытуцыйнага суда нейкім «Рэспубліканскім З’ездам Суддзяў»… – вымагаюць зусім іншага «асноўнага закона». Вось жа, пра тое, хто і калі яго будзе прымаць, ані слова: грамадзяне праз рэферэндум? Адмысловы Канстытуцыйны сход? Цяперашні квазіпарламент? А як доўга працягнецца пераходны перыяд?

Занадта агульна – каб не сказаць наіўна – гучыць абяцанне «знізіць падатковую нагрузку, спрасціць падатковую сістэму». Наколькі ведаю, прадпрымальнікі стогнуць не так праз падаткі, як праз узносы за работнікаў у Фонд сацыяльнай абароны насельніцтва. Тут напрошваецца канкрэтыка – што рабіць з памерам і крыніцамі гэтых узносаў… І ці захоўваць пляскатасць шкалы падаходнага падатку (13%, амаль заўсёды незалежна ад даходаў)? Ад сацдэмаў лагічна было б чакаць прапаноў аб вяртанні прагрэсіўнай шкалы, прынятай у аўтарытэтных для НГ краінах Скандынавіі.

Сёе-тое ў тэксце – surprise! – аказалася мне да душы. Між іншым, лірычная самапрэзентацыя: «Сацыял-дэмакратыя – гэта ідэалогія моцных і чалавечных. Таму што толькі моцныя і чалавечныя здольныя клапаціцца не толькі пра сябе і сваіх родзічаў, але і пра іншых людзей». Прапісаны прынцып разумнай дастатковасці – «мінімум дзяржаўнага ўмяшання ў жыццё грамадства». Ну і дэвіз у НГ прыгожы: «Свабода, салідарнасць, справядлівасць».

Назіраючы звонку, цяжка рабіць катэгарычныя вывады, але выглядае, што ў партыі такі ёсць творчы патэнцыял. Зрэшты, калі НГ і наканавана аднойчы перамагчы (на выбарах або іначай), то, напэўна, пад кіраўніцтвам новых людзей, у якіх не будзе грузу няўдач за плячыма. Гэты прагноз тычыцца і іншых мясцовых палітсуполак.

…Пасля вераснёўскай заўвагі ў «К&M», дзе гаварылася пра «даўгабуд» блізу сталічнага гатэля «Арбіта», праца над той гаргарай актывізавалася. Супадзенне? «Не думаю» (С) Мо і партыйнае будаўніцтва ў Беларусі актывізуецца ў бліжэйшы год, на фоне «перадвыбарнай вакханаліі» 🙂

Тым часам у Брэсце на будынку сінагогі XIX cт. (цяпер – кінатэатр «Беларусь) з’явілася мемарыяльная дошка з кароткім расповедам пра будынак… Адкрыццё адбылося 18.12.2018.

Фота: Tour Guide in Brest

Брэсцкія ўлады ўцерлі нос мінскім, якія за 20 год так і не павесілі аналагічнай шыльды на «Рускім тэатры» – ні ў памяць пра Саламона Міхоэлса, ні з інфой пра першаснае прызначэнне будынка.

Год забраў многіх людзей, якія ў свой час на мяне паўплывалі. Да пералічаных раней дадаюцца яшчэ тры прозвішчы: Гладзілін, Грушэўскі, Сцёпін.

Анатоль Гладзілін (21.03.1935 – 24.10.2018) – расійскі пісьменнік, доўгі час жыў у Францыі. Нядаўна перачытваў тры яго кнігі: «Евангелле ад Рабесп’ера» (пра французскую рэвалюцыю – спроба выявіць матывы яе ўдзельнікаў і ахвяр), «Французская ССР» (антыўтопія, выдадзеная ў сярэдзіне 1980-х, а некаторыя ейныя рысы праяўляюцца ў цяперашняй Францыі), «Мяне забіў скаціна Пел» (жорсткі аповед пра жыццё эмігрантаў і «кухню» «Радыё Свабоды»).

З майстрам і міжнародным арбітрам па шашачнай кампазіцыі Міколам Грушэўскім (16.05.1940 – 03.12.2018) мы перазвоньваліся і перапісваліся ў 2006–2015 гг. Мінчанін вёў шашачна-шахматныя аддзелы ў газетах «Труд в Беларуси», «Спорт-курьер» (пакуль гэтыя дзве не закрыліся), «Настаўніцкая газета», а чыста шашачны – у «Народнай волi». Ва ўсіх выданнях ствараў чытацкія «клубы», у якія спрабаваў зацягнуць і мяне. Цікавы быў чалавек – шчыры і напорысты; бывала, аж занадта… Адчуваўся гарт былога следчага пракуратуры. Як бы ні было, я ўдзячны яму за публікацыі пра мае кнігі і прыдумкі, у тым ліку пра новыя шахматныя фігуры («поні», «каза» etc.).

Вячаслаў Сцёпін (19.08.1934 – 14.12.2018). Філосаф і арганізатар навукі; думаю, найперш арганізатар, бо ў ягоных працах – прынамсі ў тых, што я чытаў – больш сістэматызацыі, чым палёту думкі. У Рэспубліканскім інстытуце вышэйшай школы, дзе мне выпала шчасце праходзіць курсы на рубяжы стагоддзяў, яго цанілі. Агулам, многія тутэйшыя дзеячы шкадавалі, што ў 1987 г. Сцёпін перабраўся з Мінска ў Маскву. Гучалі меркаванні, што тут яму, загадчыку кафедры філасофіі БДУ (1981–1987), не давалі разгарнуцца, што ён быў «занадта самастойны», бадай як Алесь Адамовіч на літфронце. Можа, і так…

Каб скончыць серыю на весялейшай ноце, узгадаю «прыкол месяца»: расійская тэлекампанія выдала за аднаго з самых сучасных робатаў, made in Russia, чалавека ў робатападобным касцюме. Калі фэйк ускрыўся, гледачы абрагаталіся, а нехта ўсур’ёз абурыўся праз тое, што дзяржканал трымае сваю аўдыторыю за дурняў. Тлумачэнні ад самой тэлекампаніі: гледачы, маўляў, «не зразумелі задумку», карэспандэнт ужыў «не самы ўдалы мастацкі прыём», а крытыкам толькі дай паглуміцца. Успомнілася, як Павел Якубовіч «адмазваў» Лукашэнку ў 2007 г., пасля спічу апошняга пра бабруйскі «свінушнік»… Таксама разважаў пра не самы ўдалы жарт аратара і тое, што крытыкі не любяць Беларусь тэндэнцыйна настроеныя 🙂

Дарэчы, П. Я., калі верыць «галоўнаму яўрэйскаму сайту», дагэтуль засядае ў «Савеце абшчыны». Каштоўны кадр, незаменны 🙂 На іншым флангу ў яго знайшоўся «годны апанент» – старшынёй «Маладога фронту» 15.12.2018 выбралі Дзяніса У., які яшчэ ў чэрвені 2018 г. змагаўся з «жыдакамунізмам». Праўда, 12.07.2018 гэты 29-гадовы пратэжэ Змітра Дашкевіча разам з іншымі публічнымі асобамі ўхваліў «Рэзалюцыю круглага стала ў справе абароны Курапатаў», дзе было заяўлена: «Мы асуджаем бальшавізм, нацызм і антысемітызм, патрабуем публічнага, на дзяржаўным узроўні, асуджэння гэтых злачынных ідэалогіяў». Шчыра? Не? Пажывём-пабачым.

«Вольфаў цытатнік»

«Той, хто рана ўстае – жаўрук. Той, хто позна кладзецца — сава. Той, хто рана ўстае і позна кладзецца – Angry Bird» (skarnik.by).

«Трэба абараняць тых, каго пераследуе і рэпрэсуе ўлада. І ў той жа час, не ставіцца з пагардай да тых, хто займаецца толькі “сваім агародам”, і робіць гэта добра. Не пагарджаць! Яны выбралі іншы шлях… Нонканфармізму можна патрабаваць ад сябе, але не ад іншых» (Адам Міхнік, 17.12.2018).

«Гуляючы з дзяржаўнай машынай, выйгравайце час. Там паглядзім: ішак памрэ, эмір памрэ…» (Кацярына Шульман, 18.12.2018)

Вольф Рубінчык, г. Мінск

19.12.2018

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 19.12.2018  21:01

Отзывы:

Siarhei Sparysh  22:02 Попрошу перечитать бел.текст устава. Непорядок, если там есть ошибки. На днях должны окончательно утвердить.

Что касается текста программы, он ещё может измениться. Принимаем замечания и правки.

Siarhei Sparysh 22:05 Что касается посещаемости сайта – он недавно был создан. Месяца два, наверное, работает. Надеюсь, со временем раскрутится. Ресурсов маловато – всё-таки подпольщики)

Siarhei Sparysh 23:52 Что касается нашего отношения к зарегистрированным соц-демам. Я думаю, достаточно проакцентировать то, что мы не зарегистрированы. Почему – пусть остаётся недомолвкой))

Почему только сейчас начали про это говорить? Ну, у нас вообще было много недоработок по линии пиара. Это объясняется разными причинами, в том числе более-менее уважительными. Не буду вдаваться в подробности, это прошлое. Понемногу исправляемся.

Siarhei Sparysh 20.12.2018 00:23 Можно ещё добавить, что БСДГ С. Шушкевича с нами в одной коалиции. Как будет после смены руководства в их партии – увидим. Но пока мы союзники, несмотря на некоторые разногласия.

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (70f)

Шаломчыкі… Ніяк не развітаюся з 70-й серыяй – падзеі патрабуюць новага дадатку 🙂

Мінулы раз, паказваючы слабыя месцы Змітра Дашкевіча і Міколы Статкевіча, не чакаў, што неўзабаве першы агрэсіўна, з таннай дэмагогіяй, наваліцца на другога, дый на сам прынцып еднасці ў зносінах з уладамі. У чым сутнасць канфлікту? 15.01.2018 на пасяджэнні аргкамітэта (прадстаўнікі 13 «альтэрнатыўных» арганізацый, у тым ліку незарэгістраваных партый) было прынятае рашэнне – ладзіць у гонар юбілею шэсце і канцэрт у цэнтры Мінска. 25.01.2018 шэраг вядомых і менш вядомых у Беларусі людзей – cярод іх намстаршыні Аб’яднанай грамадзянскай партыі Леў Марголін – падалі заяўку ў Мінгарвыканкам. У канцы лютага гарадскія ўлады адмовілі заяўнікам і прапанавалі падрыхтаваць новую заяўку – на канцэрт, які мае працягнуцца 25.03.2018 з 14.00 да 19.00. Чатыры з трынаццаці арганізацый (і прымкнуўшы да іх Павел Белавус з «Арт-Сядзібы») вырашылі, што можна абысціся і без шэсця, ды згадзіліся на прапанову ўладаў. Праўда, ідзецца пра суполкі, якія на слыху, – тую самую АГП, плюс БНФ, рух «За свабоду», Беларускую сацыял-дэмакратычную партыю (Грамаду). Такі крок «агаліў тыл» тых, хто застаўся, і, натуральна, выклікаў абурэнне іхняга лідэра Статкевіча. Аднак – увага! – ён выступіў як за канцэрт, няхай атрыманы праз сепаратныя перамовы, так і за мірнае шэсце.

Статкевіч з яго «Беларускім нацыянальным кангрэсам» (які за два гады так і не развіўся ў нешта самавітае) мне не сват і не брат, але можна зразумець ягоную горыч: «Калі шэсце дазваляе людзям прынесці туды свае лозунгі, то канцэрт за агароджай такога варыянту не дае. У тым годзе быў жорсткі разгон… Калі мы ў гэты дзень будзем толькі святкаваць і танчыць, то можам згубіць той аўтарытэт, які ў нас быў сярод гэтых людзей год таму… мы павінны, дзеля павагі да тых людзей, якія выйшлі летась 25 сакавіка, паказаць, што грамадства не ўдалося запалохаць». Так, ён прэтэндуе на лідэрства ў апазіцыі – і пасля некалькіх гадоў адседкі мае на гэтыя прэтэнзіі маральнае права. Прынамсі яго апанентам варта было ўстрымацца ад асабістых выпадаў і скажэння пазіцыі палітыка-ветэрана. Дашкевіч, на жаль, не ўстрымаўся – яшчэ і ў гэтым тэксціку…

Ладна б адзін Зміцер нагнятаў – насупор заяўленаму тут, са снежня 2017 г. ён нават не сустаршыня «Маладога фронту»… Брыдкае апытанне замуціў праславуты «Белсат» 06.03.2018 у сваім фэйсбучным акаўнце: «Усе (! – В. Р.) ідуць на канцэрт, Статкевіч – ідзе на шэсце. А куды пойдзеце вы?» Той жа канал на ўласным сайце праз глупства або наўмысна сказіў сэнс словаў Сяргея Спарыша, памочніка Статкевіча (cлушна было б: «…немирное шествие – если прийти с “коктейлями Молотова”».

За тры дні так і не памянялі – выходзіць, што Спарыш за «кактэйлі Молатава» на мірнай акцыі…

Майстры інсінуацый дагэтуль працуюць і ў «НН», іначай не абзывалі б сяброў аргкамітэта «паўлінамі», не торгалі б цытаты з акаўнта ў фэйсбуку таго самага Спарыша, рэзюмуючы: «Намеснік (! – В. Р.) Статкевіча за тыдзень нагаварыў такога, што лепш бы маўчаў». Дзейнічалі метадамі Баранчыка і Со.; напрыклад, выкінулі смайлік з жартоўнай рэплікі… Той самы Дашкевіч абазваў Спарыша «апарышам»; потым, праўда, папрасіў прабачэння, але прагучала яно, быццам у старым яўрэйскім анекдоце («Рабинович не вор и не мошенник? Я извиняюсь!»). У масавай «Народнай Волі» па Статкевічу ў лепшых традыцыях камсамольскай прэсы ад імя «новага пакалення» пальнуў Алекс Фядута, 1964 г. нар., у менш масавым «Новым часе» – экс-намеснік Дашкевіча Алекс Кіркевіч… Гэты важна заяўляе: «Час палітыканаў, якія бачылі сябе рэпрэзентантамі народнай думкі, немінуча сыйшоў. Надыходзіць час менеджэраў і блогераў, інжынераў грамадскай думкі». Далучыліся да антыстаткевіцкай кампаніі блогер-паганец Антон М. і акадэмічны дырэктар «прабеларускага» аналітычнага цэнтра ў Вільні – адстаўны манах, які лічыць сябе спецыялістам у палітычных працэсах.

Карацей, рэсурсаў у «сепаратыстаў», якія прыкрываюцца то «дзяўчынай з дзіцёнкам», то «інжынерамі грамадскай думкі» (пра ўзровень апошніх сёе-тое кажа, што выступіць на канцэрце быў запрошаны… Аляксандр Саладуха, кароль тутэйшай рускамоўнай папсы; чаму ўжо не Анатоль Ярмоленка з яго суперхітом «Слухай бацьку»?), нямала, і шэсце 25 сакавіка, хутчэй за ўсё, будзе нешматлікае. Магчыма – хочацца верыць, што не! – яго разгоняць, а Статкевіч каторы раз пападзе за краты. Тады «смелыя выкрывальнікі» застою і правакатарства ў «апазіцыі» зноў кінуцца бараніць палітвязня, напампоўваючы свой сімвалічны капітал. Гэтае кінцо я ўжо бачыў у 2006 г., толькі ў тым годзе ролю Міколы Статкевіча граў Аляксандр Казулін.

Кур’ёзна – і сумна – што цяпер дзяўбуць Статкевіча тыя ж людзі, што дзяўблі прафесара Казуліна. Добра памятаю, як у пачатку 2006 г. у метро спаткаў мяне мастацтвазнавец Сяргей Х. і «па сакрэце» расказаў, што Казулін, ідучы на прэзідэнцкія выбары на злосць Мілінкевічу, зарабляе сабе месца ў палаце прадстаўнікоў 2008 г. «Зарабіў» жа Казулін пяцігадовы тэрмін; ледзь не памёр, калі трымаў галадоўку; адседзеўшы амаль 30 месяцаў, быў памілаваны. «Кінуты» паплечнікамі (яго знялі з пасады старшыні партыі завочна, калі яшчэ сядзеў за кратамі) ад палітыкі адышоў. «Отряд не заметил потери бойца…» 🙁

Як бы ні было, 7 сакавіка пададзена заяўка на шэсце – «Марш годнасці і волі». Удзельнікі маюць пераадолець 2–3 км ад плошчы Якуба Коласа да Опернага тэатра. Ісці не заклікаю, аднак і адгаворваць нікога не стану.

Ізраільцам тэма стагоддзя Беларускай народнай рэспублікі (#БНР100), выглядае, таксама блізкая: 25.03.2018 плануецца збор ахвотных пасвяткаваць юбілей каля помніка Янку Купалу ў Ашдодзе. З 19-й гадзіны. Праўда, грамадзянам Беларусі трэба яшчэ дабрацца да таго помніка; дэпартацыі з «Бен-Гурыёна» не спыняюцца.

Нямала і такіх беларускіх яўрэяў, для каго стагоддзе БНР – пусты гук. Між тым згадкі пра ролю яўрэяў у заснаванні БНР ёсць у папулярнай бядулявай брашуры «Жыды на Беларусі»; роля тая не была нязначнай, хаця (лёса)вызначальнай яе назваць таксама цяжка. Мо ў наступным выпуску катлетна-мушынага серыялу вярнуся да тэмы.

Зараз – пра іншае. 8 сакавіка ў Мінску прайшоў (трэці год запар) жаночы забег «Beauty Run». Традыцыйна адказвае за імпрэзу Беларуская федэрацыя лёгкай атлетыкі пры падтрымцы дзяржаўных і камерцыйных структур. Як муж адной з удзельніц, сёлета магу адзначыць прагрэс: прамова новапрызначанага міністра спорту & турызму была куды карацейшая, чым у яго папярэдніка ў 2017 г. – бягухі не паспелі замаркоціцца… Дый медаль стаў прыгажэйшы 🙂

Пасля забегу

Лыжкай дзёгцю было асвятленне ў некаторых СМІ – найперш маю на ўвазе колькасць удзельніц. Так, арганізатары напярэдадні старту дакляравалі 3000 або нават 3500, але ж ці тое прычына для буйнога дзяржагенцтва, каб постфактум бадзёра паведамляць «звыш трох тысяч прыгажунь прабеглі ў цэнтры горада»? Насамрэч іх – мо праз не самае прыемнае надвор’е – было меней за 2000, што відаць і з выніковай табліцы (644 прабеглі 5 км, 874 – 2 км). «Сацрэалізм» ад БелТЫ падхапілі анальнер анлайнер («Каля 3500 жанчын узялі ўдзел…»), тутбай з сіцідогам («Тры тысячы дзяўчат…») і нават еўрарадыё з салідарнасцю («каля трох тысяч удзельніц»). Калі не ўмеюць – дакладней, не хочуць – праверыць гэткую драбязу, то і ў сур’ёзных пытаннях цяжкавата давяраць «лідарам медыярынку».

Як ні дзіўна, карэктна пра забег 08.03.2018 напісалі жоўтыя «Белновасці». Жоўтыя – і таму, што 5 сакавіка апублікавалі паскудны набор слоў пра Статкевіча, і таму, што гэты «палітычны» артыкул пра шкоду палітыка для Беларусі суседнічае ў іх з матэрыяламі тыпу «Анну Чапман пристыдили за фото в бикини» ды «Анастасия Волочкова испугала фанатов синими дряблыми ногами» (от ужо «белнавіны»!)

Зірнуў, хто кіруе сайтам; аказалася, дырэктар унітарнага прадпрыемства Віталь К., да 2014 г. – высокапастаўлены супрацоўнік МУС РБ. І падумаў пра цікавую тэндэнцыю, здаецца, яшчэ не адзначаную дамарослымі аналітыкамі – на пачатку 2010-х гг. «сілавікі» ламануліся ў палітбізнэс. Былы бабруйскі следчы Андрэй П. зрабіўся «незалежным аналітыкам», кіраўнік Фрунзенскага РАУС Алег Г. – намеснікам старшыні ў адной з псеўдаапазіцыйных партый… Падобна, цяперашні міністр замежных спраў, хітрун Макей (начальнік адміністрацыі Лукашэнкі ў 2008–2012 гг.), не дарма еў свой хлеб і даў адмашку на «ўгнаенне» палітычнага поля выпускнікамі акадэміі міліцыі. Тут толькі версія, але небеспадстаўная. Хапае ж Макею розуму сустракацца з прадстаўнікамі «Амерыканскага яўрэйскага камітэта» ды інфармаваць іх пра «становішча яўрэйскай абшчыны ў Беларусі» (02.03.2018). Відаць, Сямён Шапіра ды Павел Якубовіч ужо не тыя – задзейнічана цяжкая артылерыя 🙂

І пра блэк-джэк ды прасталытак пра авантурніцу Насцю Рыбку (aka Вашукевіч) з Бабруйска. Няблага пра яе напісала дасціпная «Белгазета», асабліва ж блізкая мне выснова: «Беларускім СМІ… без выспятка звонку не цікавы ні “чалавек простай працы”, ні мільярдэры і эскортныя прыгажуні…» Cапраўды, ігнаравалі тутэйшыя Рыбку з яе скандальнай кнігай, пакуль пра яе не расказалі расійцы, пачынаючы з Аляксея Навальнага, а між тым яна – Саламея Русецкая-Гальпір-Пільштынова нашых дзён (гэтай «белагаловай» сёлета споўнілася б 300)! Пажадаю Настассі хутчэй выбрацца з пераплёту, у які яна трапіла ў Тайландзе… Некалі і Рыбкавы запісы перакладуць на беларускую, вось тады зажывем 🙂

90 гадоў 8 сакавіка грукнула б Эфраіму Севелу (Яфіму Драбкіну), які, на жаль, памёр улетку 2010 г. Таксама быў той яшчэ авантурнік… Але ж яго кнігі чыталі мільёны – і будуць чытаць. Некалі пісаў па адной з іх школьнае сачыненне. Асабліва ж мяне пацешыла ў пачатку 1990-х, што галоўны герой сатырычнай аповесці «Спыніце самалёт – я злезу» носіць прозвішча Рубінчык. Сорак год таму ізраільскі паэт Барыс Камянаў нават напісаў яму (літаратурнаму персанажу!) адкрыты ліст з парадамі кшталту «Не ладзьце, укрывай Божа, дэманстрацый і галадовак, не пагражайце самаспаленнем вашых жонак, не смяшыце людзей! Пакіньце быць героямі вязням Сіёна. Не рыпайцеся!» Распісаўшыся і ў браку пачуцця гумару, і ў недаверы-непавазе да «простых яўрэяў»… (я б не згадваў гэты ліст, каб Барыс К. дагэтуль не выплюхваў у інфармацыйную прастору тэксты, поўныя жоўці). А Севела – што Севела? Дашчэнту наш, бабруйскі, хоць і паблукаў па свеце. У «горадзе баброў» яму пазалетась і помнік паставілі.

Пяцьдзесят гадоў у лютым святкаваў Юлій Абрамовіч – не апошні ў Іудзейскім рэлігійным аб’яднанні чалавек, які даказаў, што бізнэсмен здольны перакваліфікавацца ў журналіста (ну, міліцыянтам жа можна! – гл. вышэй). Газета «Берега» пад яго кіраўніцтвам горшай не стала; з іншага боку, падчас самапрэзентацыі новага кіраўніка (№ 1, 2018) можна было і падзякаваць папярэдняй рэдактарцы Любові Гаўрылюк, якая «цягнула» газету звыш 15 гадоў. Дый тое, што «Берега» засталіся «адзінай яўрэйскай газетай у Рэспубліцы Беларусь», не зусім слушна: калі-нікалі выходзіць і «Авив».

Вольф Рубінчык, г. Мінск

wrubinchyk[at]gmail.com

09.03.2018

Апублiкавана 09.03.2018  06:54

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (54)

Чарговы шалом.бай. Ізраільцы пасмуткавалі ў Дзень Катастрофы і Гераізму (23 красавіка) і Дзень Памяці (1 траўня), павесяліліся ў Дзень Незалежнасці (2 траўня)… Не каб браць прыклад з беларусаў! У нас жа апошнім часам кожная дата – нагода для дэманстрацый і затрыманняў. Вунь 1 мая схапілі, а 2-га аформілі на 15 сутак Паўла Севярынца і Максіма Вінярскага. З абодвума сядзеў на завулку Акрэсціна ў далёкім кастрычніку 2001 года – пасля разагнанага АМАПам шэсця ў гонар першых мінскіх падпольшчыкаў 1941 г. Мы крочылі па вул. Валадарскага са здымкамі падпольшчыкаў і плакацікам «Не фашызму ў Беларусі!» За гэты час, выглядае, у карнай сістэме наўрад ці што cутнасна змянілася, а калі і адбыліся змены, то да горшага. У той жа аўторак, 2 мая на два тыдні пасадзілі гомельскага актывіста Васіля Палякова, з якім некалі праходзіў перападрыхтоўку ў Рэспубліканскім інстытуце вышэйшай школы БДУ. Дзіўна шчыльны гэты свет…

На фота з адкрытых крыніц: П. Севярынец, М. Вінярскі, В. Палякоў

Падпалкоўнік запасу Мікола Статкевіч – рэкардсмен па колькасці адседак (і, вядома, па працягласці зняволення) сярод экс-кандыдатаў у прэзідэнты Беларусі. Калі ў 2017 г. яго «закрылі» перад масавай акцыяй першы раз, у сакавіку, тое выглядала як выпадковасць або праява каварства спецслужб, калі другі раз – 28 красавіка на 5 сутак, сёння выпусцілі – гэта падобна ўжо да маркотнай заканамернасці. Ну, умелі ж некалі «нелегалы» хавацца, блытаць сляды – той жа Ленін 100 гадоў таму ў Разліве, які потым «касіў» пад рабочага Канстанціна Іванова, меў пропуск на Сестрарэцкі збройны (!) завод. Палітактывісту можна – і трэба – атачыць сябе сябрамі-аднадумцамі, якія папярэджвалі б пра небяспеку загадзя. Нават непалітыкі часам не грэбавалі… Сяргей Даўлатаў так упадабаў эпізод з «падманам» міліцыянтаў, што ўключыў яго ў два свае творы, «Запаведнік» і «Нашы» (дзея адбываецца ў СССР канца 1970-х):

Пачалося сапраўднае цкаванне. Я абвінавачваўся па трох артыкулах крымінальнага кодэкса… Усе тры абвінавачванні былі ліпавыя.

Міліцыя з’яўлялася ледзь не кожны дзень. Але я і тут прыняў абарончыя меры.

Жылі мы на пятым паверсе без ліфта. У акне насупраць пастаянна тарчаў Гена Сахно. Гэта быў спіты журналіст і, як многія апівохі, чалавек бліскучай высакароднасці…

Калі да нашага пад’езда ішла міліцыя, Гена здымаў слухаўку.

– Бл*дзі ідуць, – лаканічна паведамляў ён.

І я адразу замыкаў дзверы на клямку.

Міліцыя сыходзіла ні з чым. Гена Сахно атрымліваў сумленна зароблены рубель.

Нехта скажа – дык пасадзяць і сяброў… Аднак чамусьці мне здаецца, што на ўсіх пратэстоўцаў «малпоўнікаў» і лжэсведкаў можа і не хапіць. Ясная рэч, калі статкевіцкі «Беларускі нацыянальны кангрэс», заснаваны год таму, – моцная, згуртаваная суполка, а не чарговая паўвіртуальная бурбалка.

Апошнім часам людзі панадзіліся пратэставаць з чыстымі аркушамі паперы, як у тым анекдоце часоў СССР; y Баранавічах і Брэсце за гэта ўжо і затрымлівалі. Калі 8 год таму я раздаваў сімвалічны «пусты» нумар бюлетэня «Мы яшчэ тут!» з адным загалоўкам ды надпісам «I так усё ясна!», то абышлося. Хоць у сакавіку 2006 г. нязменная гендырэктарка «галоўнага яўрэйскага саюза» нацкоўвала на мяне міліцыю за распаўсюд «газетёнки», помнім-помнім 🙂 Людзі на «Яме» заступіліся, дый «сілавікам» хапіла глуздоў не лезці ў разборкі па бабскіх нагаворах.

Звыш 15 гадоў спрабую ўплываць на «грамадскую думку» – адчуванні супярэчлівыя, калі-нікалі і ў пустэчу крычэў. З іншага боку, да болю кранальна выглядае, напрыклад, Лявон Баршчэўскі, які на «Радыё Свабода» ў каментах спрачаецца наконт праграмы «Вольная Беларусь» з нейкімі ананімамі: «Адказваю за кожнае слова, што я пісаў у Праграму. Гатовы абмяркоўваць гэта хоць перад мільённай аўдыторыяй! Беларускі гуманітарны ліцэй паказаў альтэрнатыву саўковай адукацыі… Я зьвяду вас з Паўлам Церашковічам, з Аляксандрам Казуліным, зь іншымі, раскажу пра свой 37-гадовы досьвед выкладаньня ў школах, ліцэях і ВНУ – далібог, усе пытаньні закрыем!» Ладна я, трыкстэр ад паліталогіі, а Леанід Пятровіч – кандыдат філалагічных навук, паліглот (няблага валодае ідышам), экс-дэпутат парламента… Двойчы, хоць і не падоўгу, кіраваў партыяй БНФ – у канцы 1990-х і на 10 гадоў пазней. Цяпер – быццам той айцец Макензі з бітлоўскай песні «Eleanor Rigby»…

Яшчэ адна прамова, звязаная з адукацыяй у Беларусі, падалася мне куды менш кранальнай. Прафесарка Юлія Чарняўская з дзяржаўнага ўніверсітэта культуры 30.04.2017 вырашыла паскардзіцца на студэнтаў, дый на сучаснасць. Шчыра папярэдзіла, што меркаванні апанентаў ёй не надта цікавыя: «Догадываюсь: на форуме развернется то, что некоторые по наивности считают «дискуссией» — и что на деле оборачивается злобными наскоками на автора статьи и друг на друга». Між тым апаненты, у прыватнасці, незнаёмая мне Donna_Kichot, выдалі серыю годных адказаў, хоць і не ўладаюць сацыяльным капіталам Ю. Ч. Падзівімся на фрагменты разам (пераклад з рускай):

Ю. Ч.: Не так даўно я высветліла, што ніводзін чалавек на курсе гуманітарнай ВНУ не чытаў [пушкінскага] «Меднага конніка». Калі я абурылася, мяне спыталі: «А хто аўтар?». Калі я напісала пра гэта ў Facebook, мне пярэчылі – звычайна двума спосабамі. Першы: «А вы ў такія–та гульні гуляць умееце?». Другі: «Гэта не наша, не еўрапейскае, гэта іх, рускае. Навошта гэта беларусам». У гульні я гуляць не ўмею, што праўда, то праўда. Але тое, што паэзія і камп’ютэрная гульня ставяцца на адзін узровень, здалося дзікім… Што да «не нашага», то, па–першае, «Медны коннік» – гэта даўно ўжо сусветны набытак, а па–другое, самі пытанні паэмы: чалавек і ўлада, абывацель перад тварам катастрофы – што ж больш сучасна, што агульначалавечна? Можна падумаць, тыя, хто кажа «не наша», чытаюць Купалу, Жылку, Дубоўку, Стральцова, Сыса і мн. Інш. Як і Рыльке, і Одэна, і Эліата; як і Бадлера, Верлена, Рамбо; як і Галчынскага, Тувіма, Стафа, як Забужка і Жадана. Не кажучы пра гісторыю, філасофію і сур’ёзную псіхалогію.

D. К.: Не бачу ніякай праблемы ў сучаснай моладзі. У яе проста іншыя інтарэсы. І так, сучаснае жыццё дыктуе паскарэнне працэсаў, адпаведна, няма калі чалавеку быць ёмішчам велізарных сфер ведаў, якія, па сутнасці, неўжывальныя ў справе (ведаць усё пра ўсё – гэта, лічы, не ведаць нічога, павярхоўныя веды такімі і застануцца). Час вымагае вузкіх спецыялістаў… Рабяты, якія распрацоўваюць праграмы, аўтару артыкула пададуцца неадукаванымі, але мозг у такіх рабят варыць як мае быць, проста там кнігі і мэты адукацыі іншыя. Я сутыкаюся з тэхнічнай моладдзю, гэтыя будуюць мадэлі робатаў, пішуць самі праграмы, вочы гараць. Ім вашыя жарсці па паэзіі да лямпачкі, але і вам, паважаны аўтар, ніколі не агораць падручнік сапрамату.

Ю. Ч.: Я спрабавала вучыць вас, дарагія студэнты. Спрабую без малага 30 гадоў. Раней я спадзявалася на тое, што свае веды захоча паглыбіць палова. Потым – што чвэрць. Зараз – што 10−15 чалавек са ста. Буду спрабаваць, нават калі застанецца адзін. Пакуль нітачка «настаўнік – вучань» не парвецца канчаткова. Зразумела, можна дакараць педагогаў. Не захапіў, не зацікавіў, у працы не прыдалося… Але хто ведае, што прыдасца ў жыцці – на самых нечаканых яго паваротах, напрыклад, пры змене прафесіі. Аднак вы ж мне не паверыце? Не ведаць – сорамна. І нашы маладыя (якіх – адкрыю таямніцу – я ўсе адно люблю) гэта калі–небудзь уцямяць. Не ўсе. Нехта.

D. К.: Студэнты – не дурныя, яны выдатна адчуваюць, чаго чакаць ад выкладчыка, і ўжо за першыя 15 мінут першай лекцыі вызначаюць, ці варта прыслухоўвацца да чалавека ля дошкі, або атрымаць інфармацыю з іншых крыніц… І калі прафесар наракае, што не можа знайсці агульную мову з сучаснымі студэнтамі, і так з года ў год, то, можа, яму варта перагледзець свае падыходы да падачы матэрыялу? У рэшце рэшт, у вас ёсць гэтыя першыя 15-20 мінут першай лекцыі, калі ўся аўдыторыя слухае вас…

Праблема ў вышэйшай беларускай адукацыі ёсць. Асноўная – нізкія прахадныя балы і тое, што ва ўніверсітэт бяруць усіх, і жука, і жабу; у рэгіянальных ВНУ у гэтым плане проста дно. Да ВНУ і выкладчыкаў даводзяцца планы; галоўнае – лічбы і выкананне паказчыкаў. Якасць на апошнім месцы, якой матывацыі чакаеце ад студэнтаў? Чаму паважаны аўтар не пытаецца ў кіраўніцтва свайго ўніверсітэта, з якой прычыны да залічэння дапускаюцца яўныя былыя двоечнікі? Чаму заданні на курсавыя работы дазваляюцца адны і тыя ж з года ў год, што заахвочвае плагіят і спісванне? Чаму выкладчыкі ў ВНУ прымаюць да заліку курсавыя, якія відавочна былі выкананы пабочнай асобай, а не самім студэнтам? Чаму замест таго, каб адлічыць непрыхаванага гультая, вы ставіце 4 балы і прапускаеце такога студэнта на наступны курс? Дзе ваш голас, прафесура, па гэтым пытанні? Не чуваць.

З 2005 г. не працую ў ВНУ. Адмаўляць зніжэнне планкі ў белуніверах за апошнія 10-12 гадоў бессэнсоўна, сам заўважаў шматлікія сімптомы заняпаду. Але мне не даспадобы, калі пад маркай «любові-любові» і самаахвярнасці контрагентам прышчапляецца пачуццё – і нават комплекс – віны. Калі студэнтаў і іншы люд паспаліты рыхтуюць да таго, што ім так ці іначай трэба адказваць за «касякі» менеджменту. Шкада, што найбуйнейшы недзяржаўны інтэрнэт-партал tut.by усё часцей займаецца маралізатарствам а-ля «Советская Б.»… і сячэ сук, на якім сядзіць. У выпадку імавернага «наезду» з боку дзяржавы абараняць рэсурс будзе цяжэй…

Наконт чытання кніг і яго процістаўлення камп’ютэрным гульням – дальбог, шмат у якіх сітуацыях гэтая альтэрнатыва падманлівая. Добра сказаў паважаны Юліяй Ч. (і мною) расійскі літаратуразнавец Дзмітрый Быкаў: «Калі ў вас упадак духу, трэба знайсці прычыну ў сабе і з гэтай прычынай справіцца. Зусім не абавязкова для гэтага чытаць якую-небудзь кнігу… у 1970-х гг. СССР быў самай чытаючай краінай: усе чыталі і нічога не рабілі для таго, каб сітуацыю змяніць. А яе трэба мяняць». Далей Быкаў усё ж вылучае некалькі варыянтаў для чытва ў час крызісу, але рэзюмуе задзірліва: «больш актыўна жывіце і менш чытайце».

Мяркую, многія творы пісьменніка Анатоля Алексіна (1924–2017, у 1993–2011 гг. жыў у Ізраілі), памерлага 1 мая, захаваюць прызнанне чытачоў, пагатоў ён пісаў не толькі для савецкіх дзяцей, а і для постсавецкіх дарослых… Будзе нагода, перачытаю «земляка» (бацька А. А. – ураджэнец Мінска). Сёння ж цікава было памацаць акаўнт «Горад ценяў», адкрыты 4 месяцы таму: гэта «нататкі з чытаньня хронікі паралельнага сусьвету – кнігі памяці “Менск. Горад-Маці” (Minsk, ir va-em)». Я і не ведаў, што «Напачатку габрэйскі Менск жыў у ценю важных юдэйскіх рэлігійных цэнтраў навакольля – Ракава і Сьмілавічаў. Але ў сярэдзіне XVII стагодзьдзя ён іх дагнаў і перагнаў і набыў велічны арамэйскі тытул “Мінск Карсэ Дэшуфрэе”, Велікапышнае Места Менск». А таксама пра тое, што Мойшэ Кульбак «згалівудзіў» рэальную гісторыю разбойніка Бойтры.

Вольф Рубінчык, г. Мінск

03.05.2017

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 04.05.2017  00:44