Tag Archives: Дмитрий Дашкевич

Что скажет «непуганое поколение»?

Статья Семёна Печенко «Дебют непуганного поколения» на сайте «Салідарнасці» (15.07.2020) в целом очень недурна. Любопытен социологический профиль несогласных с нынешними порядками… С. Печенко: «”Детская революция” – именно так некоторые из пользователей соцсетей охарактеризовали происходящее вечером 14 июля в Минске. По наблюдениям журналистов, большинство протестующих составляли молодые люди, многим из которых на вид не больше 20 лет. В стихийных прогулках участвовали и люди постарше, но их было заметно меньше, чем на июньских пикетах по сбору подписей и в цепочках солидарности». Правда, мой внутренний перфекционист и зануда обратил внимание на то, что «непуганное» пишется с одним «н» 🙂

Тоже годная, креативная идея: «шествие Ев» на акции EVAluation в Лондоне (инициатива «Свободного театра»):

Фото с fb-страницы Николая Халезина 

Израильский сайт «Детали» в лице Дарьи Костенко ещё полмесяца назад не без умиления замечал, что «Картина еврейского художника [Хаима Сутина] стала символом борьбы с диктатурой в Беларуси». Конечно, больше толку от «шествия Ев» было бы в Минске – например, перед министерством культуры. Или перед «Белгазпромбанком», куда правительство после ареста топ-менеджеров банка впихнуло своих «смотрящих» (довольно бездарных, судя по результатам их предыдущей деятельности).

Та же «Салідарнасць» писала: «30 августа 1997 года в Минске состоялась одна из самых ярких в истории белорусской журналистики акций протеста — так называемый “Марш в тюремных робах”».

Арсенал «застабилов» небогат: окрики, тупые угрозы… Намедни «разоблачитель» участников куропатских дежурств Юрий Т-х проехался по молодым людям, которые накануне вышли на улицы Минска и дали какой-никакой отпор ОМОНу (орфография оригинала сохранена):

Вы уголь, который бросают в топку революции, и вы уже сгорели, даже если сами еще не осознали. Пока вы еще можете выйти из дома, встретится с друзьями, написать пост с героическим призывом. Но ваши часы уже идут в обратную сторону, вы сами их перевернули, и изменить ничего нельзя. Вы уже потеряли работу, вас уже выгнали с учебы, на вас уже завели уголовное дело, уже был суд, вы уже отбываете срок и пытаетесь устроится в жизни после отсидки. Ваша жизнь уже сломана, просто вы еще этого не осознали.

По мне, лучше быть куском угля, чем куском… ну, пусть низкосортного каучука – уголь, по крайней мере, даёт свет и тепло. Ай-ай, протестуя на улице, «вы уже потеряли работу»! Так ведь КГБ и прочие «советы безопасности» не всесильны – там, как и в любом госучреждении РБ, работают с прохладцей. Да и чуток осознали, что если жесточайше щемить всех противников нынешней власти, то в Беларуси некому будет работать и платить налоги.

Вообще говоря, «чёрные списки» для противников здешних порядков могли напугать протестующих в 2000-х, а к 2020 г. структура экономики изменилась, общество (в т. ч. работодатели) осмелели… В общем, актуальна старая песенка Бори Берга, спетая от имени спецслужбиста: «Прежде путал народ, кто здесь друг, а кто враг, а теперь сам народ – враг народа!» (приводил уже эту цитатку в марте 2017 г.).

Уголовное дело, срок в тюрьме или на «химии» – таки да, неприятности. Но если подумать, то Синеокая уже чем-то напоминает сказочную страну, описанную в «Приключениях Чиполлино» незабвенного Джанни Родари (1920–1980). Диалог Чиполлино с Чиполлоне:

– Бедный ты мой отец! Тебя засадили в каталажку, как преступника, вместе с ворами и бандитами!..

– Что ты, что ты, сынок, – ласково перебил его отец, – да ведь в тюрьме полным-полно честных людей!

– А за что же они сидят? Что плохого они сделали?

– Ровно ничего, сынок. Вот за это-то их и засадили. Принцу Лимону порядочные люди не по нутру.

– Значит, попасть в тюрьму – это большая честь? – спросил он.

– Выходит, что так. Тюрьмы построены для тех, кто ворует и убивает, но у принца Лимона все наоборот: воры и убийцы у него во дворце, а в тюрьме сидят честные граждане.

Всего лишь сказка? Но многие РБ-шные сидельцы подтверждают… «Чем больше я общался с заключёнными, тем больше мне казалось, что они гораздо честнее и интереснее людей на свободе» (Андрей Климов). «По моим впечатлениям, по меньшей мере треть людей, которые там [в тюрьме] сидят, не заслуживают этого» (Андрей Ким). «Честные» за решёткой люди или не «честные», но зачастую там бывает не скучно: «В колонии познакомился с кучей интереснейших людей: с директором тракторного завода, замначальника брестской таможни, директором “Нафтана”» (Андрей Кабанов).

Отсидевший несколько лет анархист Игорь Олиневич писал в 2012 г.: «Перспективы тюрьмы всегда рядом. Если такой момент настанет – не сокрушайтесь. Теряя одно, приобретаете иные вещи и ценный опыт. В тюрьме жизнь не заканчивается, она течёт по-другому». Примерно о том же говорил Алесь Беляцкий: «Тюрьма останавливает хаос в мыслях и дает возможность сосредоточиться».

Я не к тому, что активистам следует «переть на рожон», а правозащитникам не надо добиваться освобождения тех, кто, борясь за лучшую жизнь, угодил за решётку. Просто констатирую, что привычные страхи, распространяемые местными идеолухами, уже не те, они выдохлись. Вот и насчёт «сломанной жизни» после отсидки: если говорить об оппонентах правящей верхушки, то такие бывшие узники, как Дмитрий Дашкевич, Николай Дедок, Дмитрий Дрозд, те же Беляцкий, Ким и Климов, по-моему, вполне уверенно себя чувствуют. Во всяком случае, у них есть любимые занятия, они не спились и даже не эмигрировали… в отличие от некоторых крупных лукашистов, не сидевших, но утративших в Беларуси почву под ногами (Александр Зимовский, Урал Латыпов, Иван Пашкевич…)

Убогие певицы Г-вы у себя в инстаграме попытались «заехать» с другой стороны.

Уважаемые родители – Вы же понимаете, что если СИТУАЦИЯ НАКАЛИТСЯ – то (чтобы не допустить Майдана у нас!) – правоохранительным органам придётся применять настоящую силу, и возможно, те методы, что сейчас практикуют некоторые страны – слезоточивый газ, оружие, и так по возрастающей …А если у Вашего ребёнка – астма или больное сердце, или он хрупкого телосложения? Вы понимаете, какие трагические последствия могут быть для каждого из Вас?? И Вы будете готовы отдать все на свете, лишь бы вернуть то драгоценное время назад, и спасти своих родных детей – но, Вам могут достаться лишь горькие, бессильные слёзы, и невыносимое ощущение, что ничего уже поделать нельзя!! И с этими чувствами Вам придётся жить дальше!!

Судя по этим записям (и тому, что покровитель Т-ха, Г-вых и прочих М-ов ещё 4 июня намекнул на возможность андижанского варианта подавления «путча»), стеснять себя в августе властные круги не намерены, и кое-кто в этих кругах уже готов переложить ответственность за жертвы на «народец». Только вот история подсказывает, что за каждым «Кровавым воскресеньем» и «Курловским расстрелом» следуют… некоторые неприятности для тех, кто держит народ за быдло. Те, кто оправдывает разгоны мирных протестных акций, манипулируя родительскими чувствами, тоже далеко не всегда хорошо кончают. Проще говоря, «а отдача не замучает?»

Которые во власти поумнее (да, есть и такие), те понимают, что одним кнутом не обойтись, должон быть пряник… Но пряники в последнее время всё чаще выходят чёрствые. Попытались идеолухи «интегрировать» рогачёвского инакомыслящего Дениса Дашкевича, ведущего сайта «Рогачёв Онлайн», дав ему в 2017 г. директорскую должность в сельском Центре культуры, и… 14.07.2020 Денис (к тому же и помощник депутата палаты представителей) написал в фейсбуке:

Сегодняшний спектакль в ЦИрКе мало кого удивил. Глупо и наивно ждать от отмороженных людоедов, что они будут уважать права вегетарианцев. Народу бросили вызов, людей провоцируют на революцию. Грубейшее нарушение прав кандидатов в президенты, плевок в адрес целого Народа.

Его спросили, не боится ли он последствий. Д. Дашкевич ответил:

Не боюсь. Я готов к увольнению. Откровенно говоря, я думал и сам, что осенью буду либо уходить с должности руководителя Центра культуры, либо переведусь на половину ставки. Пока окончательное решение не принял, посмотрим, что произойдёт 9 августа, до какого маразма докатится государство.

То, что происходит сегодня в сфере культуры, — деградация и полный развал. Особенно заметно это стало в последний год. Работать там творческим людям становится просто невозможно. Идут сокращения, которые пытаются скрыть, но я же вижу ситуацию изнутри. У нас серьёзный экономический кризис, серьёзный дефицит бюджета в районах, во всяком случае, в Рогачёвском. Безработица растёт сумасшедшими темпами, а теперь ещё и вернулись гастарбайтеры, которые работали в России. Реальная доля безработных в Рогачёве — процентов 20, это минимум!

В «культуре» заработки мизерные. Я как директор зарабатываю примерно рублей 550. Из них около 100 рублей уходит на дорогу.

Короче, 26 лет у власти для одного человека – это чересчур. Многое рвётся, как тришкин кафтан, и ставка на собственный клан, «смотрящий» за иными кланами, не сильно помогает.

Характерна следующая «мелочь». В феврале 2020 г. писали: «Организации Минлесхоза ведут строительство шести пеллетных заводов в Борисовском, Житковичском, Кличевском, Новогрудском, Мозырском и Пружанском районах… По поручению президента Беларуси Александра Лукашенко все шесть новых предприятий по выпуску пеллет должны быть введены в строй до 1 июня 2020 года». 13.03.2020 замминистра лесного хозяйства Владимир Креч подтвердил, что производство в Мозыре будет введено в срок. Однако по состоянию на 1 июня заработали только 4 из 6 предприятий. 13 июля официально сообщалось, что «Более 80 млн инвестиций вложили в строительство 6 пеллетных заводов. 5 из них запущены, ещё на одном – в Мозыре – завершают монтаж технологического оборудования». Такая вот «жесточайшая дисциплина»… Если кто-то не в курсе, пеллеты – не космические корабли, а всего лишь гранулы из древесных отходов.

Пожалуй, эпидемия COVID-19, ударившая по Беларуси в начале весны, служит некоторым оправданием для задержки с запуском производства. Только вот неясно, почему, когда властям РБ выгодно, опасности «нет» (возобновление школьных занятий в конце апреля; парад 9 мая, празднование 3 июля; теперь, после 65 тысяч заражений и почти 500 смертей, «Славянский базар»…), а когда нужно подгадить несогласным, лукашисты кивают на сложную эпидемиологическую обстановку (например, в июне не принимали передачи для узников тюрьмы на Окрестина, не пригласили наблюдателей из ОБСЕ на «президентские выборы»…) Хотя, по большом счёту, всё ясно. Не одно десятилетие строится – и уже практически построено – государство, где «я начальник, ты дурак». Формула «своим всё, чужим – закон» тоже действует. Аннулирует ли «непуганое поколение» местные понятия?

Я. Б. Гутман (03.05.1945 – 14.07.2020)

…Cветлая память Якову Гутману, который, как умел, давал отпор этим понятиям. Здесь видео 2013 г., где он говорит о кладбище в Мозыре.

Вольф Рубинчик, г. Минск

wrubinchyk[at]gmail.com

16.07.2020

Опубликовано 16.07.2020  18:08

* * *

Вечная памяць нашаму сябру Якаву Гутману – майму сваяку, бо мая бабуля Хана-Геня Гутман была з ягонага роду. Разам з дзедам Мордухам Гаравым бабуля загінула ў Мазырскім гета. А жылі мае продкі ў Мазыры недалёка ад продкаў Якава…

Дзякуй Якаву за яго шматгадовае змаганьне за габрэйскую спадчыну ў Беларусі, у тым ліку – за апошняе месца спачыну нашых продкаў.

Добрыя яго Імя і справы застануцца назаўжды ў гісторыі нашай Бацькаўшчыны і ўдзячнай памяці нашых супляменьнікаў, што жывуць ва ўсім сьвеце…

Марат Гаравы, г. Кобрын   16.07.2020 21:18

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (79)

Ізноў здароў! Месяц мінуў, а курапацкі вузел не развязаны, сустрэча ўласнікаў рэстарацыі і пратэстоўцаў, якая мелася адбыцца 29 чэрвеня, сарвалася. Дайшло надоечы і да арыштаў на 10 сутак…

Абодва бакі дэманстравалі ўпартую зацятасць (ці зацятую ўпартасць), а іх прыхільнікі часам рабілі інфантыльныя крокі. Чаго варты «наезд» тутэйшага каблана Аркадзя Ізраілевіча на дэпутатку Алену Анісім, нібыта адказную за публікацыю недасканалага расследавання ў газеце «Новы час». Потым бізнэсовец прызнаў, што нагаварыў лішняга, але «асадачак застаўся». Газета ў адказ вынайшла новую прычыну прыцягнуць Ізраілевіча за вушы да будоўляў 2010-х гг. – у 2005 г. адзін з яго супрацоўнікаў, шараговы член навукова-метадычнай рады пры міністэрстве культуры РБ (усяго там было 8 чалавек), ухваліў «эскізны праект» прыдарожнага сэрвіса на 51-м кіламетры мінскай кальцавой дарогі. Здавалася б, пры чым тут рэстаран, адкрыты сёлета зусім іншай фірмай?

Больш канструктыўна выглядаюць ідэі Міколы Арцюхова, аднаго з заснавальнікаў Беларускай хрысціянскай дэмакратыі (у 2004–2007 гг. – сустаршыня): «Пачаць перамовы з “Поедем поедим”. Прыняць ад іх 2 домікі пад музей (мо перанесці ў цэнтр?) і фінансаванне мемарыяла-капліцы. Забавязаць адгарадзіцца трох-пяціметровым супрацьшумавым плотам. Дамовіцца, каб у іх была рэкламная стойка Мемарыяла, прапанаваць паўдзельнічаць у мемарыялізацыі астатніх 11 (17) месцаў генацыду мясцовага насельніцтва з боку НКВД СССР» (25.06.2018). Адказ Ганны Шапуцька («Адгароджвацца нельга, згодна з Кодэксам аб культуры. Гэта гісторыка-культурная каштоўнасць, і яна павінна быць бачна з усіх бакоў») не пераканаў мяне; калі ёсць жаданне кампрамісу, то знаходзяцца і магчымасці.

А вось Зміцер Дашкевіч – якому даўно за 35, а ён усё гукае ад імя «Маладога фронту» – то фактычна падбухторвае няспелыя розумы спаліць рэстарацыю, то пераносіць няўклюдныя паводзіны грамадзяніна РБ Ізраілевіча на Ізраіль – «Ізраэль» у аўтарскім напісанні… З сакавіка 2014 г., часу, калі Зміцер выйшаў на Дзень волі з партрэтамі Булак-Балаховіча ды Шухевіча, сумотна мне назіраць за эвалюцыяй гэтага «палітыка» – суцяшае хіба тое, што бываюць і горшыя.

…Хто пра што, а лысы пра расчоску. Канфлікты вакол Курапатаў сталі для мяне чарговым доказам таго, што «яўрэйская абшчына» ў Беларусі – ніякая… Былі ў яе шансы мабілізавацца ў 2001 г., калі разбуралася сінагога на Дзімітрава, 3 – але ў выніку разбурэнню рэальна спрабавалі перашкодзіць тры чалавекі, адзін з якіх на наступны дзень «саскочыў», назіраючы за пікетам ля Мінгарвыканкама з бяспечнай адлегласці.

На фоне вялікага скандалу і шматлікіх пратэстаў, у тым ліку ад 75 (! – са 109 магчымых) дэпутатаў палаты прадстаўнікоў, у калегаў была магчымасць парушыць камфорт «галоўнага яўрэя Беларусі», які давёў справу да разбурэння гістарычнага помніка на Дзімітрава й душыў ініцыятыву абаронцаў… Але ў 2004 г. на з’ездзе ў Гарадзеі яго перавыбралі аднагалосна – з крытыкай жа многія дэлегаты абрынуліся на «Мы яшчэ тут!», дзе выкрывалася неадэкватнасць «лідара». Па завядзёнцы, у сваім коле – ніхто нават не рызыкнуў звязацца з рэдакцыяй «паклёпніцкага выдання», а пагатоў падаць у суд, як гразіліся 🙂

Пасля гэтай гісторыі не здзівілі ўжо ні хабёльства «прафесійных яўрэек» на «Яме» ў 2006 г., ні рэакцыя на брыдкія заявы Рыгорыча ў 2007 годзе (у гэтым бяззубым прэс-рэлізе асабліва «дастаўляе» перавод стрэлак на Скобелева)…

«Авив», № 7-9, 2007. Ага, сцвярджэнні на прэс-канферэнцыі самі прагучалі 🙂

…ні лёгка праглынутае знішчэнне будынка драўлянай сінагогі ў Любані 2009 г., ні кааптацыя П. І. Якубовіча, на якім к таму часу не было дзе ставіць пробы, у склад «Савета абшчыны» ў сярэдзіне 2010-х гг. (ён і цяпер там) 🙁

І вось у чэрвені 2018 г., замест важкіх словаў пра Курапаты, дзе, сярод іншых, ляжаць і яўрэі, – працяглая паўза… Урэшце, вучань тав. Левіна, «галоўны прагрэсіўны рабін», заявіў, што «ёсць неабходнасць зрабіць мемарыял па прыкладзе Трасцянца, каб тыя, хто прыйшоў, ведалі, што тут адбылося». Засталіся адкрытымі пытанні, як «народны мемарыял» (шматлікія крыжы, помнік загіблым іудзеям і мусульманам, пастаўлены ў 2004-м…) інтэграваць у «Трасцянец-2», што рабіць з рэстаранным комплексам, блізкім да ўрочышча… Пазней (20.06.2018) Р. Абрамовіч, наведаўшы рэстарацыю ў спрэчнай зоне, вымавіў: «І ты маеш рацыю, і ты маеш, і я маю, як у анекдоце. Так, побач Курапаты, але побач і кальцавая дарога… Так, патрэбен музей, але як і хто гэта пачне?» Марнаслоўе з дамешкам рытарычных пытанняў – даволі танны спосаб здавацца мудрым…

«Рабініха» праявіла сябе яшчэ больш яскрава. Нават не рызыкну перакладаць гэтыя напаўпісьменныя плёткі «в виде версий» на беларускую.

Наконт звестак ад ДАІ (дапусцім, дама рэальна дзейкала з міліцыянтамі…). Сярод тых, на каго складаліся пратаколы – Наталля Гарачка, Алесь Лагвінец, Вольга Нікалайчык, Павел Севярынец, Юрый Чавусаў, іншыя жыхары Мінска. Пакінем у баку намёк на тое, што лёс урочышча Курапаты павінен хваляваць найперш мінчукоў – а чаму ў такім разе не жыхароў Мінскага раёна, да якога яно тэрытарыяльна адносіцца (?!).

Не да таго хілю, што Грыша Абрамовіч павінен адказваць за выбрыкі Ірыны. Проста яна славіцца як адна з элітных прадстаўніц «абшчыны» – дзясятак гадоў працавала ў «культурнай» суполцы «Эмуна», зараз курыруе працу з падрастаюшчым пакаленнем у аб’яднанні прагрэсіўнага іудаізму… Калі такое вярзе і так ставіцца да людзей «эліта» яўрэйскіх арганізацый РБ, то які ж там будзе сярэдні ўзровень? (Таксама не ўтрымаўся ад рытарычнага пытання, але прыватнай асобе даравальна, дый не пнуся ў аўтарытэты.)

Мінская актывістка Інэса Ганкіна самакрытычна напісала ў фэйсбуку трохі з іншай нагоды: «Магчыма, яўрэі Беларусі заслужылі тую абшчыну, якая ёсць! З усімі яе плюсамі і мінусамі». Не, я не лічу, што заслугоўваю такой «абшчыны», гнілой адсоткаў на 80-90. Раней больш актыўна спрабаваў займацца яе санацыяй, цяпер – менш. Аднак, пакуль жыву ў Беларусі, не збіраюся заплюшчваць вочы на негатыўныя з’явы. Насуперак таму, што сёлета 9 мая ля «Ямы» раіла экс-рэвізорка «абшчыны», якая прачытала-такі мой артыкул 2015 г. пра Левіна і левіншчыну: «У чымсьці справядліва… Але ты не маеш рацыю, выносячы смецце з хаты». Аз ох ун вэй, сцены скора паваляцца пад грузам смецця, схамяніцеся ўжо…

Большасць жыхароў Беларусі ўсё адно бачаць «нас» як абшчыну, і варта было б кіраўнікам яўрэйскіх арганізацый неяк будаваць яе ў няпростых умовах ХХІ ст., няхай і з аскепкаў… З чаго пачаць? Напэўна, усё ж не з пасярэдніцтва ў калякурапацкіх справах. Наўрад ці Леанід Зайдэс раіўся з рабінамі ды тутэйшымі «баронамі», калі будаваў свой рэстаран, таму не іх справа разрульваць шумную спрэчку.

Паўнакроўнае адраджэнне мовы ідыш, як паказала млявая рэакцыя на прапановы 2016 г., у Беларусі ўжо наўрад ці магчымае, і нездарма гісторык разважае пра музей як найбольш дарэчнае для ідыша месца. З вяртаннем і ўтрыманнем сінагог таксама не ўсё адназначна: вернікам і аматарам традыцый працэс патрэбен, але большасці – амаль усё роўна, пагатоў старыя будынкі, як правіла, вымагаюць немалых грошай на рамонт. Але, думаю, ніхто з беларускіх яўрэяў не аспрэчыць, што варта пашыраць прысутнасць «нашых» у тапонімах.

Сёе-тое для таго, каб выбітныя яўрэі (або, радзей, яўрэйскія матывы) фігуравалі ў назовах вуліц, апошнім часам рабілася. Так, не ўдалося ў пачатку 1990-х дабіцца вяртання ў Мінск вуліцы Яўрэйскай (з 1934 г. Калектарная) – затое ў 1996 г. з’явілася Іерусалімская, у 1998 г. – Заіра Азгура, у 2003 г. – Льва Выгоцкага, у 2005 г. – Міхаіла Гебелева… Але ж і цяпер доля вуліц з «яўрэйскімі» назовамі не адпавядае ўнёску, зробленаму яўрэямі ў развіццё Мінска цягам стагоддзяў. Ёсць шанс забіць мядзведзя.

Ці не найлепей з буйных гарадоў адлюстраваны «яўрэйскі ўнёсак» у Віцебску, дзе ёсць, прынамсі, аж некалькі вуліц Змітрака Бядулі 🙂 Па адной – Самуіла Багарада, Імануіла Велікоўскага, Іосіфа Бумагіна, Лазара Лагіна, Аркадзя Маўзона, Марка Фрадкіна, Марка Шагала (плюс праезд Шагала). Асабліва важным лічу згадаць вуліцу, названую ў 2015 г. імем знакамітага баксёра і трэнера Абрама Брына, бо сёлета 12 чэрвеня яму споўнілася б сто гадоў (спартсмен памёр у 2004 г.). Яшчэ ў 2009 г. у гонар Брына на віцебскай вуліцы Леніна ўрачыста павесілі мемарыяльную дошку.

Як бачыцца, у прынцыпе з мясцовымі ўладамі працаваць можна – не ўсе і не паўсюль адфутбольваюць карысныя ініцыятывы. Для пачатку можна было б арганізаваць «унутранае» абмеркаванне на тэму, якія знакамітыя яўрэі заслугоўваюць увекавечання ў беларускай тапаніміцы, няхай бы нават праз газеты «Авив» (наклад 250 экз.) і «Берега» (100 экз.). Потым «абшчына», прадстаўленая міжарганізацыйным камітэтам з удзелам навукоўцаў, магла б сістэматызаваць прапановы і публічна «ўпісацца» за іх.

Дзякуючы Андрэю Дубініну звярнуў увагу на японскае мастацтва кінцугі – адмысловае склейванне посуду: «Замест таго каб маскаваць паломку, кінцугі аднаўляе зламаны аб’ект, эстэтычна запаўняючы месца пашкоджвання спецыяльным швом і захоўваючы гісторыю аб’екта. Кінцугі – гэта мастацтва “залатога шва”: калі не можаш нешта схаваць, то паспрабуй зрабіць з відочнага дэфекта прыгажосць».

Фота з pikabu.ru

Ці зацікавяцца мясцовыя натаблі «яўрэйскім кінцугі» не на словах, а на справе? Папраўдзе, сумняюся.

Тым часам пасаду старшыні беларускай федэрацыі хакея, займаную ў 2017–2018 гг., пасля фіяска на чэмпіянаце свету пакінуў Сямён Шапіра. Шмат гадоў быў ён і міністрам сельскай гаспадаркі, і старшынёй аблвыканкамаў (Гродзенскага і Мінскага), раздаваў «каштоўныя парады» гісторыкам, а на хакеістах зубы абламаў… Цяпер кажа, што хакеем павінны займацца прафесіяналы. Што замінала зразумець тое раней і адмовіцца ад «новага прызначэння» ў маі 2017 г.? Хіба пераацэнка сваіх сілаў, а яшчэ страх перад начальствам, няўменне казаць «не», на якім у свой час пагарэў, сярод іншых, cавецкі яўрэйскі паэт Ізі Харык… Яму партыя КХП-БНФ мерыцца паставіць асобны памятны знак у Курапатах.

Доктар сельскагаспадарчых навук выявіўся адным з многіх не(да)кампетэнтных кіраўнікоў эпохі позняга лукашызму. Суцяшае, што пачуццё адказнасці за сваю працу ў яго канчаткова не знікла, і ў гэтым сэнсе «віцэ-прэм’ер» Васіль Жарко з яго жалюгоднымі адмазкамі (маўляў, не ведаў пра карупцыйныя схемы ў падначаленым міністэрстве аховы здароўя) мог бы пайсці Шапіравым шляхам. Дый не толькі Жарко – бярыце вышэй…

Пра бедныя навуку з адукацыяй. Кажуць, у свеце траціна даследчыкаў запэцканыя ў плагіяце і/або фальсіфікацыях. Колькі ж такіх у Беларусі? Тэма балючая, не раз закранутая ў серыяле, але «Васька слушает…»

Супрацоўнік мінадукацыі РБ, фэйкавы палітолаг Андруша Л., стаміўшыся выдумляць нешта новае дзеля дыскрэдытацыі апанентаў, на тым тыдні перапісаў кпіны з «Луркамор’я», сайта, закрытага ў Беларусі (праўда, не для ўсіх :)):

Вось «злонравия достойные плоды» яно як бывае, калі на дзяржаўную працу бяруць людзей без маральных тармазоў.

Але ёсць і добрая навіна: у Гродзенскай вобласці ёсць Іўеўскі музей нацыянальных культур, а ў ім з пачатку года – выстаўка «Беларускія яўрэі». Усе ў Іўе, панове!

Вольф Рубінчык, г. Мінск

02.07.2018

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 02.07.2018  17:59

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (70f)

Шаломчыкі… Ніяк не развітаюся з 70-й серыяй – падзеі патрабуюць новага дадатку 🙂

Мінулы раз, паказваючы слабыя месцы Змітра Дашкевіча і Міколы Статкевіча, не чакаў, што неўзабаве першы агрэсіўна, з таннай дэмагогіяй, наваліцца на другога, дый на сам прынцып еднасці ў зносінах з уладамі. У чым сутнасць канфлікту? 15.01.2018 на пасяджэнні аргкамітэта (прадстаўнікі 13 «альтэрнатыўных» арганізацый, у тым ліку незарэгістраваных партый) было прынятае рашэнне – ладзіць у гонар юбілею шэсце і канцэрт у цэнтры Мінска. 25.01.2018 шэраг вядомых і менш вядомых у Беларусі людзей – cярод іх намстаршыні Аб’яднанай грамадзянскай партыі Леў Марголін – падалі заяўку ў Мінгарвыканкам. У канцы лютага гарадскія ўлады адмовілі заяўнікам і прапанавалі падрыхтаваць новую заяўку – на канцэрт, які мае працягнуцца 25.03.2018 з 14.00 да 19.00. Чатыры з трынаццаці арганізацый (і прымкнуўшы да іх Павел Белавус з «Арт-Сядзібы») вырашылі, што можна абысціся і без шэсця, ды згадзіліся на прапанову ўладаў. Праўда, ідзецца пра суполкі, якія на слыху, – тую самую АГП, плюс БНФ, рух «За свабоду», Беларускую сацыял-дэмакратычную партыю (Грамаду). Такі крок «агаліў тыл» тых, хто застаўся, і, натуральна, выклікаў абурэнне іхняга лідэра Статкевіча. Аднак – увага! – ён выступіў як за канцэрт, няхай атрыманы праз сепаратныя перамовы, так і за мірнае шэсце.

Статкевіч з яго «Беларускім нацыянальным кангрэсам» (які за два гады так і не развіўся ў нешта самавітае) мне не сват і не брат, але можна зразумець ягоную горыч: «Калі шэсце дазваляе людзям прынесці туды свае лозунгі, то канцэрт за агароджай такога варыянту не дае. У тым годзе быў жорсткі разгон… Калі мы ў гэты дзень будзем толькі святкаваць і танчыць, то можам згубіць той аўтарытэт, які ў нас быў сярод гэтых людзей год таму… мы павінны, дзеля павагі да тых людзей, якія выйшлі летась 25 сакавіка, паказаць, што грамадства не ўдалося запалохаць». Так, ён прэтэндуе на лідэрства ў апазіцыі – і пасля некалькіх гадоў адседкі мае на гэтыя прэтэнзіі маральнае права. Прынамсі яго апанентам варта было ўстрымацца ад асабістых выпадаў і скажэння пазіцыі палітыка-ветэрана. Дашкевіч, на жаль, не ўстрымаўся – яшчэ і ў гэтым тэксціку…

Ладна б адзін Зміцер нагнятаў – насупор заяўленаму тут, са снежня 2017 г. ён нават не сустаршыня «Маладога фронту»… Брыдкае апытанне замуціў праславуты «Белсат» 06.03.2018 у сваім фэйсбучным акаўнце: «Усе (! – В. Р.) ідуць на канцэрт, Статкевіч – ідзе на шэсце. А куды пойдзеце вы?» Той жа канал на ўласным сайце праз глупства або наўмысна сказіў сэнс словаў Сяргея Спарыша, памочніка Статкевіча (cлушна было б: «…немирное шествие – если прийти с “коктейлями Молотова”».

За тры дні так і не памянялі – выходзіць, што Спарыш за «кактэйлі Молатава» на мірнай акцыі…

Майстры інсінуацый дагэтуль працуюць і ў «НН», іначай не абзывалі б сяброў аргкамітэта «паўлінамі», не торгалі б цытаты з акаўнта ў фэйсбуку таго самага Спарыша, рэзюмуючы: «Намеснік (! – В. Р.) Статкевіча за тыдзень нагаварыў такога, што лепш бы маўчаў». Дзейнічалі метадамі Баранчыка і Со.; напрыклад, выкінулі смайлік з жартоўнай рэплікі… Той самы Дашкевіч абазваў Спарыша «апарышам»; потым, праўда, папрасіў прабачэння, але прагучала яно, быццам у старым яўрэйскім анекдоце («Рабинович не вор и не мошенник? Я извиняюсь!»). У масавай «Народнай Волі» па Статкевічу ў лепшых традыцыях камсамольскай прэсы ад імя «новага пакалення» пальнуў Алекс Фядута, 1964 г. нар., у менш масавым «Новым часе» – экс-намеснік Дашкевіча Алекс Кіркевіч… Гэты важна заяўляе: «Час палітыканаў, якія бачылі сябе рэпрэзентантамі народнай думкі, немінуча сыйшоў. Надыходзіць час менеджэраў і блогераў, інжынераў грамадскай думкі». Далучыліся да антыстаткевіцкай кампаніі блогер-паганец Антон М. і акадэмічны дырэктар «прабеларускага» аналітычнага цэнтра ў Вільні – адстаўны манах, які лічыць сябе спецыялістам у палітычных працэсах.

Карацей, рэсурсаў у «сепаратыстаў», якія прыкрываюцца то «дзяўчынай з дзіцёнкам», то «інжынерамі грамадскай думкі» (пра ўзровень апошніх сёе-тое кажа, што выступіць на канцэрце быў запрошаны… Аляксандр Саладуха, кароль тутэйшай рускамоўнай папсы; чаму ўжо не Анатоль Ярмоленка з яго суперхітом «Слухай бацьку»?), нямала, і шэсце 25 сакавіка, хутчэй за ўсё, будзе нешматлікае. Магчыма – хочацца верыць, што не! – яго разгоняць, а Статкевіч каторы раз пападзе за краты. Тады «смелыя выкрывальнікі» застою і правакатарства ў «апазіцыі» зноў кінуцца бараніць палітвязня, напампоўваючы свой сімвалічны капітал. Гэтае кінцо я ўжо бачыў у 2006 г., толькі ў тым годзе ролю Міколы Статкевіча граў Аляксандр Казулін.

Кур’ёзна – і сумна – што цяпер дзяўбуць Статкевіча тыя ж людзі, што дзяўблі прафесара Казуліна. Добра памятаю, як у пачатку 2006 г. у метро спаткаў мяне мастацтвазнавец Сяргей Х. і «па сакрэце» расказаў, што Казулін, ідучы на прэзідэнцкія выбары на злосць Мілінкевічу, зарабляе сабе месца ў палаце прадстаўнікоў 2008 г. «Зарабіў» жа Казулін пяцігадовы тэрмін; ледзь не памёр, калі трымаў галадоўку; адседзеўшы амаль 30 месяцаў, быў памілаваны. «Кінуты» паплечнікамі (яго знялі з пасады старшыні партыі завочна, калі яшчэ сядзеў за кратамі) ад палітыкі адышоў. «Отряд не заметил потери бойца…» 🙁

Як бы ні было, 7 сакавіка пададзена заяўка на шэсце – «Марш годнасці і волі». Удзельнікі маюць пераадолець 2–3 км ад плошчы Якуба Коласа да Опернага тэатра. Ісці не заклікаю, аднак і адгаворваць нікога не стану.

Ізраільцам тэма стагоддзя Беларускай народнай рэспублікі (#БНР100), выглядае, таксама блізкая: 25.03.2018 плануецца збор ахвотных пасвяткаваць юбілей каля помніка Янку Купалу ў Ашдодзе. З 19-й гадзіны. Праўда, грамадзянам Беларусі трэба яшчэ дабрацца да таго помніка; дэпартацыі з «Бен-Гурыёна» не спыняюцца.

Нямала і такіх беларускіх яўрэяў, для каго стагоддзе БНР – пусты гук. Між тым згадкі пра ролю яўрэяў у заснаванні БНР ёсць у папулярнай бядулявай брашуры «Жыды на Беларусі»; роля тая не была нязначнай, хаця (лёса)вызначальнай яе назваць таксама цяжка. Мо ў наступным выпуску катлетна-мушынага серыялу вярнуся да тэмы.

Зараз – пра іншае. 8 сакавіка ў Мінску прайшоў (трэці год запар) жаночы забег «Beauty Run». Традыцыйна адказвае за імпрэзу Беларуская федэрацыя лёгкай атлетыкі пры падтрымцы дзяржаўных і камерцыйных структур. Як муж адной з удзельніц, сёлета магу адзначыць прагрэс: прамова новапрызначанага міністра спорту & турызму была куды карацейшая, чым у яго папярэдніка ў 2017 г. – бягухі не паспелі замаркоціцца… Дый медаль стаў прыгажэйшы 🙂

Пасля забегу

Лыжкай дзёгцю было асвятленне ў некаторых СМІ – найперш маю на ўвазе колькасць удзельніц. Так, арганізатары напярэдадні старту дакляравалі 3000 або нават 3500, але ж ці тое прычына для буйнога дзяржагенцтва, каб постфактум бадзёра паведамляць «звыш трох тысяч прыгажунь прабеглі ў цэнтры горада»? Насамрэч іх – мо праз не самае прыемнае надвор’е – было меней за 2000, што відаць і з выніковай табліцы (644 прабеглі 5 км, 874 – 2 км). «Сацрэалізм» ад БелТЫ падхапілі анальнер анлайнер («Каля 3500 жанчын узялі ўдзел…»), тутбай з сіцідогам («Тры тысячы дзяўчат…») і нават еўрарадыё з салідарнасцю («каля трох тысяч удзельніц»). Калі не ўмеюць – дакладней, не хочуць – праверыць гэткую драбязу, то і ў сур’ёзных пытаннях цяжкавата давяраць «лідарам медыярынку».

Як ні дзіўна, карэктна пра забег 08.03.2018 напісалі жоўтыя «Белновасці». Жоўтыя – і таму, што 5 сакавіка апублікавалі паскудны набор слоў пра Статкевіча, і таму, што гэты «палітычны» артыкул пра шкоду палітыка для Беларусі суседнічае ў іх з матэрыяламі тыпу «Анну Чапман пристыдили за фото в бикини» ды «Анастасия Волочкова испугала фанатов синими дряблыми ногами» (от ужо «белнавіны»!)

Зірнуў, хто кіруе сайтам; аказалася, дырэктар унітарнага прадпрыемства Віталь К., да 2014 г. – высокапастаўлены супрацоўнік МУС РБ. І падумаў пра цікавую тэндэнцыю, здаецца, яшчэ не адзначаную дамарослымі аналітыкамі – на пачатку 2010-х гг. «сілавікі» ламануліся ў палітбізнэс. Былы бабруйскі следчы Андрэй П. зрабіўся «незалежным аналітыкам», кіраўнік Фрунзенскага РАУС Алег Г. – намеснікам старшыні ў адной з псеўдаапазіцыйных партый… Падобна, цяперашні міністр замежных спраў, хітрун Макей (начальнік адміністрацыі Лукашэнкі ў 2008–2012 гг.), не дарма еў свой хлеб і даў адмашку на «ўгнаенне» палітычнага поля выпускнікамі акадэміі міліцыі. Тут толькі версія, але небеспадстаўная. Хапае ж Макею розуму сустракацца з прадстаўнікамі «Амерыканскага яўрэйскага камітэта» ды інфармаваць іх пра «становішча яўрэйскай абшчыны ў Беларусі» (02.03.2018). Відаць, Сямён Шапіра ды Павел Якубовіч ужо не тыя – задзейнічана цяжкая артылерыя 🙂

І пра блэк-джэк ды прасталытак пра авантурніцу Насцю Рыбку (aka Вашукевіч) з Бабруйска. Няблага пра яе напісала дасціпная «Белгазета», асабліва ж блізкая мне выснова: «Беларускім СМІ… без выспятка звонку не цікавы ні “чалавек простай працы”, ні мільярдэры і эскортныя прыгажуні…» Cапраўды, ігнаравалі тутэйшыя Рыбку з яе скандальнай кнігай, пакуль пра яе не расказалі расійцы, пачынаючы з Аляксея Навальнага, а між тым яна – Саламея Русецкая-Гальпір-Пільштынова нашых дзён (гэтай «белагаловай» сёлета споўнілася б 300)! Пажадаю Настассі хутчэй выбрацца з пераплёту, у які яна трапіла ў Тайландзе… Некалі і Рыбкавы запісы перакладуць на беларускую, вось тады зажывем 🙂

90 гадоў 8 сакавіка грукнула б Эфраіму Севелу (Яфіму Драбкіну), які, на жаль, памёр улетку 2010 г. Таксама быў той яшчэ авантурнік… Але ж яго кнігі чыталі мільёны – і будуць чытаць. Некалі пісаў па адной з іх школьнае сачыненне. Асабліва ж мяне пацешыла ў пачатку 1990-х, што галоўны герой сатырычнай аповесці «Спыніце самалёт – я злезу» носіць прозвішча Рубінчык. Сорак год таму ізраільскі паэт Барыс Камянаў нават напісаў яму (літаратурнаму персанажу!) адкрыты ліст з парадамі кшталту «Не ладзьце, укрывай Божа, дэманстрацый і галадовак, не пагражайце самаспаленнем вашых жонак, не смяшыце людзей! Пакіньце быць героямі вязням Сіёна. Не рыпайцеся!» Распісаўшыся і ў браку пачуцця гумару, і ў недаверы-непавазе да «простых яўрэяў»… (я б не згадваў гэты ліст, каб Барыс К. дагэтуль не выплюхваў у інфармацыйную прастору тэксты, поўныя жоўці). А Севела – што Севела? Дашчэнту наш, бабруйскі, хоць і паблукаў па свеце. У «горадзе баброў» яму пазалетась і помнік паставілі.

Пяцьдзесят гадоў у лютым святкаваў Юлій Абрамовіч – не апошні ў Іудзейскім рэлігійным аб’яднанні чалавек, які даказаў, што бізнэсмен здольны перакваліфікавацца ў журналіста (ну, міліцыянтам жа можна! – гл. вышэй). Газета «Берега» пад яго кіраўніцтвам горшай не стала; з іншага боку, падчас самапрэзентацыі новага кіраўніка (№ 1, 2018) можна было і падзякаваць папярэдняй рэдактарцы Любові Гаўрылюк, якая «цягнула» газету звыш 15 гадоў. Дый тое, што «Берега» засталіся «адзінай яўрэйскай газетай у Рэспубліцы Беларусь», не зусім слушна: калі-нікалі выходзіць і «Авив».

Вольф Рубінчык, г. Мінск

wrubinchyk[at]gmail.com

09.03.2018

Апублiкавана 09.03.2018  06:54

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (70е)

Пурымскі шалом! Выбары з жудкімі кулінарнымі інсталяцыямі адгрымелі. Не прамінаю адзначаць, колькі лухты вярзецца пра беларускі палітыкум.

Прачытаў у калегі Уcава панікёрскае: «Выбары ў мясцовыя саветы ясна паказалі, што беларускі аўтарытарны рэжым не збіраецца ні паслабляць палітычны кантроль, ціск на грамадства і маніпуляцыі, ні дзяліцца ўладай, няхай мясцовай, дробнай, нязначнай, нават з тымі, хто так заўзята ёй прыслугоўвае… Ліміт лібералізацыі рэжыму вычарпаны, беларуская сістэма ўступае ў перыяд унутранай мабілізацыі, у якім ужо не будзе месца для мяккага заляцання да апазіцыі і Захаду». Ну, я ўвогуле супраць таго, каб менаваць альтэрнатыўныя сілы ў Беларусі «апазіцыяй»; гэты ярлык прыляпіўся з 1990-х, калі дзеяла «апазіцыя БНФ у Вярхоўным Савеце», і дагэтуль не хоча адшкрабацца. Між тым само слова гістарычна, аж з 1920-х гг., адсылае да канфліктагеннай меншасці, і той, хто яго ўжывае, міжволі або сумысля намякае на тое, што людзі ва ўладзе карыстаюцца падтрымкай большасці. А наконт таго, што «рэжым» не збіраецца дзяліцца… Пагалоскай стаў прыклад Валерыя Білібухі, лесаруба з «Беларускай хрысціянскай дэмакратыі», які другі раз запар прайшоў у сельсавет Бярозаўскага раёна. Непадобна, каб кандыдаткай ад улады была Роза Стрэльчанка з Капліч Калінкавіцкага раёна, якая трапіла ў сельсавет, баронячы мясцовую школу. Маці траіх дзяцей, інвалід ІІІ групы, яна не цураецца зваротаў у няўрадавыя СМІ, таму, відаць, і атрымала па тэлефоне з Гомельскага аблвыканкама «віншаванне з перамогай» разам з пагрозай «у псіхушцы будзеце ляжаць, мы знойдзем падставу».

В. Білібуха і Р. Стрэльчанка, фота з racyja.com i tut.by

Гэткіх Валераў і Роз у прадстаўнічых органах па ўсёй краіне знойдзецца нямала, хай «энэрджайзеры» і не належаць да зарэгістраваных «апазіцыйных» партый, а тым болей да «Беларускага нацыянальнага кангрэсу». Хоча цэнтральная адміністрацыя або не, апошнім часам яна вымушаная аддаваць мясцовыя праблемы на «аўтсорсынг» бізнэсу, грамадскім суполкам або звычайным актывістам; татальны кантроль над грамадствам у Беларусі – ілюзія, у тым ліку і з названай прычыны.

У Мінгарсавет не трапілі вядомыя дзеячы АГП і БНФ, затое прайшоў, мяркуючы па прозвішчы, «наш» чалавек – адзін з самых уплывовых мясцовых прадпрымальнікаў Уладзімір Хейфец. Як бы ён ні ставіўся да «ветэранаў апазіцыйнага руху» (спойлер: ставіцца кепска), разумна гучаць яго развагі: «Сёння 70% бюджэту горада напаўняецца за кошт падаткаў бізнэсу. То бок бізнэс мае права нешта рэкамендаваць, ён вырас з кароткіх порткаў, і з яго меркаваннем неабходна лічыцца… Мінску трэба даць больш свабоды: вулічным музыкам, прыгожым шапікам з марожаным і сувенірамі». Ужо тое, што бізнэсмен (пасля сумных гісторый з Валерыем Кругавым, Андрэем Клімавым, Юрыем Даньковым…) пайшоў ва ўладу, трэба разглядаць як смелы крок – і ў прынцыпе вітаць. Канкрэтныя ж вынікі пасяджэнняў і дэпутацкіх запытаў з удзелам Хейфеца будуць, хутчэй за ўсё, скромныя.

Прыхільна я ставіўся да «Маладога фронту» ў пачатку 2000-х гадоў; не думаў тады, што выпадзе спрачацца з учынкамі-заявамі яго былых камандзёраў. Асабіста нічога не маю супраць Змітра Дашкевіча. Чуў яго жартоўны выступ на прэзентацыі кнігі Паўла Севярынца «Беларусалім» у лістападзе 2017 г., пацешыўся з таго, што экс-палітвязень такі дасціпны. Але ж яго меркаванне пра стан беларускамоўных у РБ – чад… Перадаю з захаваннем арфаграфіі арыгіналу:

Сучасная беларуская дзяржава дваццаць тры гады здзяйсьняе этнацыд беларускага народу. Адно тое, што ў Беларусі па-беларуску вычыцца 0,3% студэнтаў ВНУ – адно гэта прысуд кіраўніцтву краіны.

Прыклады этнацыду беларусаў «беларускай» жа дзяржавай можна прыводзіць бясконца. Чаму ніводны дакумент у дзяржустанове не дублюецца па-беларуску? Чаму ніводны чыноўнік не размаўляе са мной па-беларску, калі я да яго на мове зьвяртаюся? Чаму бацькі вымушаны ваяваць за беларускамоўныя садочкі? Чаму 10-мільённы беларускі народ ня мае ніводнай беларускамоўнай ВНУ? А вы чыталі сьведчаньні пра беларускамоўных дзяцей, сабраныя Вадзімам Пракопчыкам і Аляксандрай Баярынай? Як назваць такую палітыку? Давайце прызнаемся, гэта этнацыд.

Не маю вялікіх сімпатый да сучаснай РБ, але казаць, што яна 23 гады займаецца этнацыдам, г. зн. мэтаскіравана вынішчае беларусаў як народ – жорсткае перабольшванне. Прыклады не пераконваюць: дакументы ў дзяржустановах часам (усё часцей) дублююцца па-беларуску. Хоць і не без цяжкасцей, я дабіўся перакладу шэрагу судовых рашэнняў яшчэ ў 2001–2004 гг., а пазней сітуацыя змянілася да лепшага. У 2007 г. па просьбе прадстаўніка «Водаканалу» пераклаў узор дамовы з кліентам… Адзін з кліентаў настойваў, каб дамова была на «першай дзяржаўнай», яму пайшлі насустрач, успомнілі пра знаёмства з перакладчыкам 🙂

Белмоўныя пісулькі з дзяржустаноў

Мяркую, і поўнае нежаданне чыноўнікаў размаўляць па-беларуску, адзначанае З. Д., – у лепшым выпадку недакладнасць. Са мной дык размаўлялі ў камітэце па справах рэлігій і нацыянальнасцей, у міністэрствах культуры, інфармацыі… Пісьмовыя ж адказы з дзяржаўных арганізацый прыходзілі апошнім часам амаль заўжды па-беларуску.

Свежы прыклад – кур’ёзная перапіска з Нацыянальным агенцтвам па турызму… Помніце, у мінулай серыі я паўшчуваў НАТ за адсутнасць англамоўнай агучкі рэкламнага роліка «Belarus. Above expectations»? 26.02.2018 атрымаў адказ: «Сапраўды, адзін з нашых супрацоўнікаў напісаў, што ролік будзе пераведзены на англійскую мову ў тым ліку. Пераклад быў зроблены. Дасылаем Вам спасылку на англамоўны ролік:

Дзякуй за ўвагу да дзейнасці НАТ!» 27 лютага я адказаў: «Будзеце смяяцца, але па рэкамендаваным адрасе змешчаны той жа беларускамоўны ролік, які я бачыў у студзені 2017 г. і на які адгукнуўся тут: http://belisrael.info/?p=9337 :))) Нават без субтытраў па-англ.» НАТ, да гонару яго, адрэагавала праз е-mail у той жа дзень: «Ніжэй карэктная спасылка на англамоўны ролік. Гэта дакладна.

Праўда, пераклалі са скарачэннем амаль у 2 разы (2:40 замест 5:03), і ўцямнай тэкстоўкі не выйшла. Адылі ж фармальна абяцанка выканана – дзякуй і за тое.

І пра бацькоў беларускамоўных дзетак… Бацькі, як правіла, не хаваюць складанасцей жыцця ў сучаснай Сінявокай, ды многія з іх усё ж глядзяць у будучыню аптымістычна. Хіба разумеюць, што вечныя нараканні на гаротны лёс (або «этнацыд») могуць толькі пагоршыць становішча з мовай, бо тая будзе асацыявацца перадусім з «прыніжанымі і абражанымі», а такая асацыяцыя адштурхне люд паспаліты.

* * *

З. Дашкевіч прапанаваў, каб «мы рэчы называлі сваімі імёнамі». Што ж, назаву… Яго допіс – праява клікушаства, а таксама гіпербалізацыі моўнага фактару, уласцівай, зрэшты, цэлым пакаленням тутэйшых пратэстоўцаў. Згадайма экс-дэпутата Вярхоўнага Савета, намстаршыні КХП-БНФ Юрася Беленькага з яго супертэзісам 2014 г.: «Размаўляючы па-руску, ты пасіўна знішчаеш беларусаў». Цікава, што многія прадстаўнікі вышэйзгаданай апазіцыі БНФ у 1990-х гадах і размаўлялі па-руску, і выступалі з рускамоўнымі спічамі ў Вярхоўным Савеце.

Сам я ў 2000-х прайшоў этап, калі хацелася скрозь і ўсюды чуць беларускую, калі настойваў на гэтым. Зараз упэўнены, што для нацый прага свабоды і салідарнасць важнейшая за мову. У канцы 1920-х большасць жыхароў Беларусі размаўляла па-беларуску, але гэта не ўратавала іх ад сталінскага тэрору; гэтаксама распаўсюджанасць украінскай на пачатку 1930-х не стала перашкодай для галадамору. У Туркменіі і Паўночнай Карэі сітуацыя з тытульнымі мовамі, здаецца, куды лепшая за беларускую, аднак ці многія нашы суайчыннікі жадалі б там атабарыцца? З іншага боку, Ірландыя, дзе, як і ў Беларусі, ва ўніверсітэтах «тытульная» ніколі не дамінавала, жыве і ў вус не дзьме…

А вось вяшчае Мікола Статкевіч (не пра мову, але мо лепей бы пра мову…): «спроба падачы [заявы] на рэгістрацыю [палітычнай партыі] – гэта платны данос. Вы даяце ўладам сьпіс сваіх сяброў зь месцам жыхарства, плаціце за гэта грошы – і потым рэпрэсіўны апарат пачынае “працаваць” з гэтымі людзьмі». У той жа час сп. Мікола сцвярджае, што «ў нас застаўся зараз адзіны дзейсны палітычны рычаг – гэта вуліца», і дакарае «апазіцыйныя партыі» за тое, што ў 2011–2015 гг., пакуль ён быў у зняволенні, яны не правялі ў цэнтры Мінска «ніводнага мітынгу». Дык прыйсці на несанкцыянаваны мітынг – а ў цэнтры сталіцы збірацца альтэрнатыўным сілам дазволу звычайна не даюць – больш апасна, чым падпісацца за стварэнне партыі! Мітынгоўцаў, удзельнікаў шэсцяў, як правіла, здымаюць на камеру. Яны рызыкуюць трапіць «на суткі» або дастаць вялізны штраф, між тым гэтыя карныя меры звычайна не ўжываюцца да падпісантаў розных папер… Ці во довад М. С. пра мітынг на маскоўскай Краснай Плошчы 25.08.1968: «У 1968 годзе пратэставаць супраць акупацыі Чэхаславаччыны выйшлі 5 чалавек. І гэта мела магутны эфэкт». Па-першае, не 5, а 7 (або нават 8), па-другое, расклад у брэжнеўскім СССР быў іншы, дысідэнцкіх выклікаў баяліся больш…

Выглядае, і гэты палітык перабольшвае значэнне – толькі не мовы, а вулічных пратэстаў. Апошнія маюць быць «дахам», а не падмуркам палітычнай чыннасці; пра тое, што мае быць падмуркам, не раз пісалася ўжо.

П. Усаў, З. Дашкевіч, М. Статкевіч – імпэтныя асобы, аўтарытэтныя ў сваіх колах. Іхная энергія магла б выкарыстоўвацца з большым ККД. На жаль, не… Тое ж датычыць і С. Алексіевіч, якая зараз дапамагае збіраць грошы на сваё «пяцікніжжа» ў перакладах на беларускую. Нобелеўская лаўрэатка падпісалася пад словамі: «Выданні на беларускай былі, але не было добрых»; як на мой густ, рэпліка непаважлівая адносна ранейшых выдаўцоў & перакладчыкаў. Між тым «інтэлектуальны клуб» пад крылом лаўрэаткі, адкрыты ў снежні 2016 г. з вялікай помпай, дыхае на ладан (пасяджэнняў не было 3 месяцы). Год таму пасяджэнне з удзелам Руты Ванагайтэ наведаў і я. Не тое каб на многае прэтэндаваў у гэтай сувязі – клуб жа прыватны, і С. А. мае права закрыць яго ў любы момант – аднак свае планы лепей бы тлумачыць… Усё ж слухачамі былі жывыя людзі, а не «народнае цела».

Экзотыкай падкормлівае мясцовых жыхароў пасольства Ізраіля з дапамогай мастацтвазнаўцы Яфы Меір: у Палацы рэспублікі адкрылася выстаўка… размаляваных пляжных тэнісных ракетак «Зроблена ў Ізраілі». Нічога супраць тэнісу не маю, але для святкавання юбілею дзяржавы можна было б прыдумаць нешта іншае… Пад Пурым прыпамінаю, што на вялікай выставе да 50-годдзя Ізраіля ў Тэль-Авіве паказваліся, сярод іншага, карыкатуры ізраільскіх мастакоў. Наведвальнікам выдавалі каталог – свой асобнік я потым некаму падараваў.

Карацей, чаму б, апрача ракетак, не паказаць штось больш актуальнае, блізкае жыхарам Беларусі? Пытанне шмат у чым рытарычнае: пасольства здаўна працуе паводле прынцыпу «абы ціха было».

Крэатывы Рамана Цыперштэйна з Пінска (патэнцыйныя налепкі на пляшкі з акавітай)

Такі вясёлага Пурыму!

Вольф Рубінчык, г. Мінск

wrubinchyk[at]gmail.com

01.03.2018

Апублiкавана 01.03.2018  06:51