Tag Archives: Вячеслав Стёпин

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (97)

Гэта апошняя серыя 2018 года. Энергіі на пісаніну засталося няшмат, і тым не меней – шалом!

На belisrael.info тут спаслалася «Народная грамада» (НГ), што падштурхнула больш пільна прыгледзецца да гэтай незарэгістраванай партыі. Не тое каб раней я не пісаў пра яе лідэраў М. Статкевіча і С. Спарыша, аднак арганізацыя да іх не зводзіцца. Паводле пэўных звестак, у 2002 г. партыя – тады яшчэ прызнаная міністэрствам юстыцыі РБ – налічвала звыш 4000 чалавек (цяпер, відавочна, менш). У НГ, паважанай Сацыялістычным інтэрнацыяналам, ёсць шматскладаны статут, а нядаўна паказаўся праект новай праграмы.

І ўсё-такі спачатку пра глаўнюка лідэра. 62-гадовы Cтаткевіч – амаль раўналетак Лукашэнкі (на пару год маладзейшы). Перабудова шпурнула абодвух у палітыку, аднак Мікалай Віктаравіч, з яго багатай біяграфіяй, так і не трапіў нават у дэпутаты якога-небудзь райсавета, не тое што ў прэзідэнцкі фатэль. А хацелася…

Кпіць з былога палітвязня не збіраюся, ды варта прызнаць, што, выпушчаны ў жніўні 2015 г. пасля шматгадовай адседкі (Лукашэнка «расшчодрыўся» – памілаваў некалькі апанентаў перад выбарамі), Статкевіч не здолеў ані «паяднаць апазіцыю», ані падмяць яе пад сябе, ані хаця б зрабіцца для альтэрнатыўных сіл Беларусі «мадэратарам», маральным аўтарытэтам. У 2015–2016 гг. шансы меліся, але, падобна, не былі скарыстаны напоўніцу.

Зараз М. С. узначальвае партыю, як і …ццаць гадоў таму. Пра папулярнасць НГ сёе-тое кажа той факт, што афіцыйны яе сайт наведваецца ў 2 з нечым разы радзей, чым напаўаматарскі belisrael (тут я не ўсхваляю рэсурс, з якім супрацоўнічаю… проста канстатую). Не абыходзіцца ў некаторых тэкстах на hramada.org & statkevich.org без алармізму, дарма што хапае на гэтых пляцоўках пазнавальных, а нават і дасціпных матэрыялаў. Мне сімпатычна тое, што нядаўна НГ адкрыла раздзел «Агара» (не 1/100 шэкеля, а плошча для старажытных грэкаў – і сучасных беларусаў, тых, каму ёсць што сказаць «на добрай рускай ці беларускай мове»). Але напружвае вонкавая неахайнасць, характэрная, праўда, амаль для ўсіх тутэйшых палітычных сіл.

Я не Grammar-Nazi, а мізантроп-пачатковец з дыпломам… Ну так, ухіляўся ўсё жыццё ад набыцця прадукцыі фірмаў «Abibas» i «Sqny» – не бачу прычын, каб мяняць свае звычкі. Калі Вялікі Антылюмпен на сваім сайце піша: «Хай вее вецер, які разьвівае сьцяг!», то ў мяне няма ахвоты пытацца, да якой ступені мусіць расці той штандар у сваім развіцці. (Ваапшчэ-та слушна пісаць тарашкевіцай «разьвявае», а наркамаўкай «развявае», калі хто не скеміў. :)) Адпужвае сваёй крываватай мовай і зварот сямі суполак – прымушае ўспомніць прыказку пра сем нянек…

Вось і НГ «хараша»: мала таго, што ў белмоўнай версіі Кароткага Статута змяшаныя тарашкевіца з наркамаўкай, мне кінуліся ў вочы звыш 30 памылак (паводле абедзвюх версій правапісу). Некаторыя абмылы істотна ўплываюць на сэнс: так, заміж «галасавання» спрэс ужываецца «лёсаванне», г. зн. жараб’ёўка 🙂

Наконт праекта праграмы НГ… Паўтару тое, што 23.04.2017 пісаў пра пазнякоўскую «Вольную Беларусь»: «задума сама па сабе мне падабаецца. Грамадства дагэтуль жыве збольшага ад авансу да палучкі або ад пенсіі да пенсіі, і важна, каб яно хоць калі-некалі зазірала за далягляд. Cапраўды, жыхары краіны заслугоўваюць лепшай долі; нават утапічныя праекты, якія падштурхоўваюць да роздумаў, памысныя ў гэтым плане». За паўтара года «Вольная Беларусь» не ўкаранілася на нашай грэшнай зямлі, ейны асноўны аўтар па-ранейшаму жыве ў эміграцыі, таму наспелі новыя спробы.

Аўтары праекта для НГ імкнуліся ахапіць усе сферы жыцця Сінявокай, спалучыўшы лозунгі, аксіёмы і тэарэмы, «каб беларускі народ ведаў, якой мы бачым будучыню нашай краіны». Адылі сумняюся, што ў эпоху кліпавага мыслення сярэднеадукаваны прадстаўнік народу агорае тэкст на 92 тыс. знакаў (з дадаткамі – 120 тыс.), поўны даволі абстрактных паняццяў. Гатовыя ж прачытаць «во гэта во ўсё» – тыя, хто апрыёры ўжо «з’агітаваныя», г. зн. знаёмыя з ідэямі партыі людзі… Для такой аўдыторыі многае будзе збыткоўным.

Ва ўводзінах насцярожылі 2 рэчы: дэклараванае жаданне зрабіць жыццё «кожнага чалавека, які жыве на нашай зямлі, лепшым і больш шчаслівым». Любыя маштабныя перамены – а праграма яўна разлічана на пострэвалюцыйны час – паляпшаюць жыццё адным, пагаршаюць іншым. Палітыкі не здольныя дагадзіць усім і кожнаму, дык лепей, можа, і не спрабаваць.

Другое. Заява пра тое, што НГ, былая БСДП (НГ) – партыя «сапраўдных беларускіх сацыял-дэмакратаў», але, «каб перашкодзіць нашай барацьбе, кіруючы рэжым паспрыяў стварэнню некалькіх партый з падобнымі назвамі. Каб пазбавіцца ад наўмысна створанай блытаніны, мы скарацілі сваю назву».

Хто сочыць за тутэйшай палітычнай сцэнай, той у курсе, што насамрэч існуюць суполкі пад назовамі «Беларуская сацыял-дэмакратычная партыя (Грамада)» і проста БСДГ (без «П» – «партыі» у абрэвіятуры). Але… навошта было намякаць, што яны створаны пры дапамозе «рэжыму» і спрыяюць блытаніне? Дальбог, так НГ сячэ сук, на якім сядзіць. Па-першае, ліміт паранаідальнасці ў беларускім палітыкуме вычарпаны, перадусім Зянонам & Co., на шмат гадоў уперад. Па-другое, у 2016 г. пан Статкевіч запрасіў у Раду Беларускага нацыянальнага кангрэса тагачаснага кіраўніка БСДГ Станіслава Шушкевіча (увосень 2018 г. падпісант Белавежскіх пагадненняў сышоў у адстаўку з пасады старшыні партыі) – выходзіць, давяраў яму, і ў ліпені 2018 г. таксама. Па-трэцяе… партыі-канкурэнткі носяць падобныя назвы здаўна: адна з 2005 г., другая – ажно з 1998 г. Чаму ж БСДП (НГ) заварушылася толькі сёлета? 🙂

Заглыбляючыся ў прыватнасці, праграма не адказвае на рад кардынальных пытанняў. Напрыклад, згодна з якой канстытуцыяй будзе жыць рэспубліка пасля змены ўлады? Аўтары не раз спасылаюцца на аўтарытэт Канстытуцыі (трэба меркаваць, дзейнай у 1994–1996 гг., бо падзеі восені 1996 г. трактуюцца як «дзяржаўны пераварот»), аднак ідэі, закладзеныя ў тэкст праграмы – пераход да парламенцка-прэзідэнцкай рэспублікі, змена адміністратыўна-тэрытарыяльнага падзелу Беларусі, выбары членаў Канстытуцыйнага суда нейкім «Рэспубліканскім З’ездам Суддзяў»… – вымагаюць зусім іншага «асноўнага закона». Вось жа, пра тое, хто і калі яго будзе прымаць, ані слова: грамадзяне праз рэферэндум? Адмысловы Канстытуцыйны сход? Цяперашні квазіпарламент? А як доўга працягнецца пераходны перыяд?

Занадта агульна – каб не сказаць наіўна – гучыць абяцанне «знізіць падатковую нагрузку, спрасціць падатковую сістэму». Наколькі ведаю, прадпрымальнікі стогнуць не так праз падаткі, як праз узносы за работнікаў у Фонд сацыяльнай абароны насельніцтва. Тут напрошваецца канкрэтыка – што рабіць з памерам і крыніцамі гэтых узносаў… І ці захоўваць пляскатасць шкалы падаходнага падатку (13%, амаль заўсёды незалежна ад даходаў)? Ад сацдэмаў лагічна было б чакаць прапаноў аб вяртанні прагрэсіўнай шкалы, прынятай у аўтарытэтных для НГ краінах Скандынавіі.

Сёе-тое ў тэксце – surprise! – аказалася мне да душы. Між іншым, лірычная самапрэзентацыя: «Сацыял-дэмакратыя – гэта ідэалогія моцных і чалавечных. Таму што толькі моцныя і чалавечныя здольныя клапаціцца не толькі пра сябе і сваіх родзічаў, але і пра іншых людзей». Прапісаны прынцып разумнай дастатковасці – «мінімум дзяржаўнага ўмяшання ў жыццё грамадства». Ну і дэвіз у НГ прыгожы: «Свабода, салідарнасць, справядлівасць».

Назіраючы звонку, цяжка рабіць катэгарычныя вывады, але выглядае, што ў партыі такі ёсць творчы патэнцыял. Зрэшты, калі НГ і наканавана аднойчы перамагчы (на выбарах або іначай), то, напэўна, пад кіраўніцтвам новых людзей, у якіх не будзе грузу няўдач за плячыма. Гэты прагноз тычыцца і іншых мясцовых палітсуполак.

…Пасля вераснёўскай заўвагі ў «К&M», дзе гаварылася пра «даўгабуд» блізу сталічнага гатэля «Арбіта», праца над той гаргарай актывізавалася. Супадзенне? «Не думаю» (С) Мо і партыйнае будаўніцтва ў Беларусі актывізуецца ў бліжэйшы год, на фоне «перадвыбарнай вакханаліі» 🙂

Тым часам у Брэсце на будынку сінагогі XIX cт. (цяпер – кінатэатр «Беларусь) з’явілася мемарыяльная дошка з кароткім расповедам пра будынак… Адкрыццё адбылося 18.12.2018.

Фота: Tour Guide in Brest

Брэсцкія ўлады ўцерлі нос мінскім, якія за 20 год так і не павесілі аналагічнай шыльды на «Рускім тэатры» – ні ў памяць пра Саламона Міхоэлса, ні з інфой пра першаснае прызначэнне будынка.

Год забраў многіх людзей, якія ў свой час на мяне паўплывалі. Да пералічаных раней дадаюцца яшчэ тры прозвішчы: Гладзілін, Грушэўскі, Сцёпін.

Анатоль Гладзілін (21.03.1935 – 24.10.2018) – расійскі пісьменнік, доўгі час жыў у Францыі. Нядаўна перачытваў тры яго кнігі: «Евангелле ад Рабесп’ера» (пра французскую рэвалюцыю – спроба выявіць матывы яе ўдзельнікаў і ахвяр), «Французская ССР» (антыўтопія, выдадзеная ў сярэдзіне 1980-х, а некаторыя ейныя рысы праяўляюцца ў цяперашняй Францыі), «Мяне забіў скаціна Пел» (жорсткі аповед пра жыццё эмігрантаў і «кухню» «Радыё Свабоды»).

З майстрам і міжнародным арбітрам па шашачнай кампазіцыі Міколам Грушэўскім (16.05.1940 – 03.12.2018) мы перазвоньваліся і перапісваліся ў 2006–2015 гг. Мінчанін вёў шашачна-шахматныя аддзелы ў газетах «Труд в Беларуси», «Спорт-курьер» (пакуль гэтыя дзве не закрыліся), «Настаўніцкая газета», а чыста шашачны – у «Народнай волi». Ва ўсіх выданнях ствараў чытацкія «клубы», у якія спрабаваў зацягнуць і мяне. Цікавы быў чалавек – шчыры і напорысты; бывала, аж занадта… Адчуваўся гарт былога следчага пракуратуры. Як бы ні было, я ўдзячны яму за публікацыі пра мае кнігі і прыдумкі, у тым ліку пра новыя шахматныя фігуры («поні», «каза» etc.).

Вячаслаў Сцёпін (19.08.1934 – 14.12.2018). Філосаф і арганізатар навукі; думаю, найперш арганізатар, бо ў ягоных працах – прынамсі ў тых, што я чытаў – больш сістэматызацыі, чым палёту думкі. У Рэспубліканскім інстытуце вышэйшай школы, дзе мне выпала шчасце праходзіць курсы на рубяжы стагоддзяў, яго цанілі. Агулам, многія тутэйшыя дзеячы шкадавалі, што ў 1987 г. Сцёпін перабраўся з Мінска ў Маскву. Гучалі меркаванні, што тут яму, загадчыку кафедры філасофіі БДУ (1981–1987), не давалі разгарнуцца, што ён быў «занадта самастойны», бадай як Алесь Адамовіч на літфронце. Можа, і так…

Каб скончыць серыю на весялейшай ноце, узгадаю «прыкол месяца»: расійская тэлекампанія выдала за аднаго з самых сучасных робатаў, made in Russia, чалавека ў робатападобным касцюме. Калі фэйк ускрыўся, гледачы абрагаталіся, а нехта ўсур’ёз абурыўся праз тое, што дзяржканал трымае сваю аўдыторыю за дурняў. Тлумачэнні ад самой тэлекампаніі: гледачы, маўляў, «не зразумелі задумку», карэспандэнт ужыў «не самы ўдалы мастацкі прыём», а крытыкам толькі дай паглуміцца. Успомнілася, як Павел Якубовіч «адмазваў» Лукашэнку ў 2007 г., пасля спічу апошняга пра бабруйскі «свінушнік»… Таксама разважаў пра не самы ўдалы жарт аратара і тое, што крытыкі не любяць Беларусь тэндэнцыйна настроеныя 🙂

Дарэчы, П. Я., калі верыць «галоўнаму яўрэйскаму сайту», дагэтуль засядае ў «Савеце абшчыны». Каштоўны кадр, незаменны 🙂 На іншым флангу ў яго знайшоўся «годны апанент» – старшынёй «Маладога фронту» 15.12.2018 выбралі Дзяніса У., які яшчэ ў чэрвені 2018 г. змагаўся з «жыдакамунізмам». Праўда, 12.07.2018 гэты 29-гадовы пратэжэ Змітра Дашкевіча разам з іншымі публічнымі асобамі ўхваліў «Рэзалюцыю круглага стала ў справе абароны Курапатаў», дзе было заяўлена: «Мы асуджаем бальшавізм, нацызм і антысемітызм, патрабуем публічнага, на дзяржаўным узроўні, асуджэння гэтых злачынных ідэалогіяў». Шчыра? Не? Пажывём-пабачым.

«Вольфаў цытатнік»

«Той, хто рана ўстае – жаўрук. Той, хто позна кладзецца — сава. Той, хто рана ўстае і позна кладзецца – Angry Bird» (skarnik.by).

«Трэба абараняць тых, каго пераследуе і рэпрэсуе ўлада. І ў той жа час, не ставіцца з пагардай да тых, хто займаецца толькі “сваім агародам”, і робіць гэта добра. Не пагарджаць! Яны выбралі іншы шлях… Нонканфармізму можна патрабаваць ад сябе, але не ад іншых» (Адам Міхнік, 17.12.2018).

«Гуляючы з дзяржаўнай машынай, выйгравайце час. Там паглядзім: ішак памрэ, эмір памрэ…» (Кацярына Шульман, 18.12.2018)

Вольф Рубінчык, г. Мінск

19.12.2018

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 19.12.2018  21:01

Отзывы:

Siarhei Sparysh  22:02 Попрошу перечитать бел.текст устава. Непорядок, если там есть ошибки. На днях должны окончательно утвердить.

Что касается текста программы, он ещё может измениться. Принимаем замечания и правки.

Siarhei Sparysh 22:05 Что касается посещаемости сайта – он недавно был создан. Месяца два, наверное, работает. Надеюсь, со временем раскрутится. Ресурсов маловато – всё-таки подпольщики)

Siarhei Sparysh 23:52 Что касается нашего отношения к зарегистрированным соц-демам. Я думаю, достаточно проакцентировать то, что мы не зарегистрированы. Почему – пусть остаётся недомолвкой))

Почему только сейчас начали про это говорить? Ну, у нас вообще было много недоработок по линии пиара. Это объясняется разными причинами, в том числе более-менее уважительными. Не буду вдаваться в подробности, это прошлое. Понемногу исправляемся.

Siarhei Sparysh 20.12.2018 00:23 Можно ещё добавить, что БСДГ С. Шушкевича с нами в одной коалиции. Как будет после смены руководства в их партии – увидим. Но пока мы союзники, несмотря на некоторые разногласия.