Tag Archives: «Народная воля»

В. Рубинчик. Августовские непонятки

Шалом, а может, и не шалом… Всё сложно. Тем не менее — дорогу санитарам леса!

Вернул себя из отпуска давний читатель-не-почитатель, минчанин Пётр Резванов. Поделился переживаниями (03.08.2021, пер. с бел.):

Катаясь по Синеокой, за основу беру «Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі». Чем дальше, тем больше это становится неудобным. Во-первых, улицы переименовываются. Так, в Орше, на улице между двумя монастырями, можно прочитать, что она «Г. Скарыны», «Ф. Скарыны», «Ільінская» — и даже «Ф. Скарыны-Ільінская» (с двумя названиями на одной шильде). В Копыле улица, на которой когда-то находился дом Тишки Гартного («Збор помнікаў» говорит, что мемориальная доска была «установлена на доме, где жил писатель», а современная мемориальная доска находится перед домом и сообщает, что «на этом месте находился дом, где жил…»), из улицы Карла Маркса естественным образом превратилась в улицу Жилуновича. Не сумел найти в Слуцке улицу Карла Либкнехта (лишь второй переулок его имени). И т. д. С другой стороны, в Речице или в Дзержинске не на каждом доме увидишь шильду: наверно, боятся шпионов!..

«Збор помнікаў» пишет, что в Клецке сохранилось здание синагоги, а карта местной автостанции — что это здание иешивы. Кое-где попадались здания, с которых шильды-щиты с сообщением, что это исторический памятник, охраняемый государством, были сняты (помимо «Збору помнікаў», об этом можно узнать по пятну на стене; что интересно, — учитывая темы нашей пропаганды, — государство не охраняет здания, связанные с подпольем)... Дорожные знаки «Славутасць» («Достопримечательность») тоже почему-то не всегда совпадают со «Зборам помнікаў»…

Да уж, иногда не до знаков! На первый взгляд, проблема «как будто не видна» (C) по сравнению с хронически фальсифицируемыми выборами, генеральным правовым дефолтом, etc. На второй — а кто запретит мне полагать, что из мелочей вырастают более крупные проблемные ситуации?

Самый центр Минска (парк Горького), 23.08.2021

Не иначе как вторая буква «с» попала под санкции. Или это «борьба с нацизмом» – по новым правилам ЦУ из администрации слова вроде «белорусский» уже не пишутся с двумя «с», дабы лишний раз не напоминать о нацистских штурмовиках? А какие будут ваши версии?

Вот вы улыбнулись, посмеялись или даже возмутились тем, как в моих текстах всё (ну, кое-что) докручивается до абсурда. Между тем жизнь в Тутэйшии местами абсурднее любых фельетонов.

Крик души витебского краеведа Виктора Борисенкова (fb, 15.08.2021; на снимке справа):

Они судили меня за эту фотографию, сделанную в освобожденном Витебске в 1944 году. Да-да, судили. Буквально. Статья 19.10 КоАП. Пропаганда нацистской символики. Тот факт, что это подлинная архивная фотография, находящаяся в свободном доступе на десятках сайтов, снятая фотографом-коммунистом, и пропагандирует вообще-то подвиг советских солдат, захвативших как трофей знамя врага, судом принято к сведению. Но приговор огласили, словно я матерый неонацист – 7 суток административного ареста...

На меня смотрят сейчас со своих горних высот оба моих деда, которые сражались с оккупационной властью полицаев и лежат сейчас в братских могилах Витебщины. Смотрят измученные войной родители, воспитавшие меня таким. И их поддержку я чувствую. Но, Господи, зачем всё это? Ради чего я искал эти снимки и показывал другим? Для кого я тратил своё время, свою драгоценную жизнь и загубил зрение? Господи, я не был исполнен тщеславия и всегда отдавал результаты своего труда людям безвозмездно и бескорыстно. И что за это я обрел? Ради чего я делал презентации и читал лекции в школах и библиотеках, готовился, отпрашивался с работы, где мне ставили свой счет, ехал куда-то? Кому это было нужно, Господи?..

Продолжение грустной восточнобелорусской истории:

Областной суд 20 августа рассмотрел жалобу краеведа и фотохудожника Виктора Борисенкова на решение суда Октябрьского района Витебска.

13 августа судья этого суда Владимир Цариков посчитал Борисенкова виновным по ст. 19.10 КоАП («Пропаганда или публичное демонстрирование, изготовление, распространение нацистской символики или атрибутики») и назначил ему 7 суток ареста.

Краевед опубликовал на своей странице в «ВКонтакте» фотографии освобожденного в 1944 году Витебска. На одном кадре — советские солдаты, которые держат трофей, флаг со свастикой. Это увидели силовики и составили протокол

Борисенков подал жалобу на решение районного суда. Однако судья областного суда Ирина Смолякова оставила его в силе… Из суда Виктор Борисенков пошел домой, его не задержали. Но, как пояснили юристы, теперь в любой момент к нему могут прийти из милиции или позвонить оттуда и попросить, чтобы он сам явился отбывать «сутки».

Для особо «бздительных» моих читателей (а таких, как показала позапрошлогодняя история с «Жыдовачкай», не один и не два). Выше — то самое фото, за публикацию которого власти ополчились на В. Борисенкова, но упомянутая статья Кодекса не нарушена, т.к. в ней сказано:

Не являются административными правонарушениями публичное демонстрирование, изготовление, распространение нацистской символики или атрибутики, а равно хранение или приобретение такой символики или атрибутики в целях распространения физическим лицом, индивидуальным предпринимателем или юридическим лицом при осуществлении в соответствии с законодательством деятельности в области театрального, музыкального, циркового и изобразительного искусства, библиотечного дела, кинематографической деятельности, музейного дела, организации и проведения культурно-зрелищных, зрелищных и иных культурных мероприятий, издательского дела, образовательной деятельности, научной деятельности, коллекционирования культурных ценностей, средств массовой информации при отсутствии признаков пропаганды нацистской символики или атрибутики.

Чисто в образовательных целях я попросил редакцию belisrael продемонстрировать, из-за чего сыр-бор возник… Кстати, витебский краевед прав, «страшный» снимок С. Баранова легко отыскивается в сети, и отнюдь не на «неонацистских» ресурсах: например, здесь и здесь.

Чтобы закрыть тему «Большого разговора…» 09.08.2021 и моих стилистических разногласий с его распорядителями. В прошлый раз приводился фрагмент об ИВС на «ул. Окрестина» (вместо «пер. Окрестина») и т.п.

1) «Кто на ком стоял?» (очевидно, имелось в виду, что Конституционный суд может формироваться «Всебелорусским народным собранием»); 2) «Подъезжая к сией станцыи и глядя на природу в окно, у меня слетела шляпа»тоже классика!

Вот ишшо две любопытные фотографии. Одна – с проспекта Машерова, что в городе-герое Минске; на этом образчике социальной рекламы при желании можно найти и значок ООН, и эмблему здешнего минздрава. Другая – с сайта издания администрации РБ:

Эти люди не остались дома, а 21.08.2021 пришли на концерт в агрогородке Тихиничи Рогачёвского района, по утверждению sb.by, «подаренный Президентом страны». Очевидно, большинство без масок, и о дистанции в 1,5 метра (ну, пусть в 1 метр) тоже как-то не задумалось… Ведь эпидемия заявила о себе в наших краях всего лишь полтора года назад.

Что, коронавирус уже не буйствует в Беларуси? Если бы! Число инфицированных по дням (официальная статистика): 13 августа – 1425, 14 авг. – 1151, 15 авг. – 1305, 16 авг. – 894, 17 авг. – 597, 18 авг. – 1061, 19 авг. – 1355, 20 авг. – 1738. Умирало же в ту неделю от последствий COVID-19 от 9 до 12 человек в день. Короче говоря, уместность мероприятия, собравшего «около 5 тысяч зрителей» (ну, пусть 1-2 тыс.), вызывает вопросы.

Систему власти, сложившуюся в России 1990-х годов, писатель Юрий Поляков не без оснований окрестил «порнократией», и даже сборник свой так озаглавил. Он же, кстати, лет 20 назад предложил триаду-набросок национальной идеи для своей страны – «Духовность, Державность, Достаток» – которую в августе 2021 г. сплагиатил местный телепропагандон-орденоносец.

То, что я наблюдаю здесь и сейчас, напрашивается на термин «инанекратия», она же «пустократия» (или, если уж без варваризмов, то «пустовластие»). Судите сами…

Идеологическая мешанина «наверху» сродни вакууму, а разговоры «первого лица» об «ответственности за всё» оборачиваются перекидыванием ответственности… и, в конечном счёте, безответственностью. Для «тотального тоталитаризма» не хватает то ли ресурсов, то ли упорства, то ли вышеупомянутой связной идеологии, без которой претензии отдельных палачей на «пацификацию» общества смотрятся жутковато, но и смешно. Властная риторика тяготеет к противоречивости и косноязычию.

…Сегодня ограничусь, пожалуй, одним описательным абзацем; если кого-то заинтересует разработка концепции инанекратии (а также её атрибутов – лолитики и вируса истерических чрезмерных реакций), обращайтесь 🙂 Я, конечно, не такой знаток местных реалий, как отставной панк, а ныне всеведущий писатель Б., давший за последний год около 60 интервью, но свой диплом политолога-менеджера, заработанный в ЕГУ за пятилетку, лягушкам не дарил 😉

И без дополнительных исследований заметно, что у властей нет единой линии касательно политрепрессированных/взятых в плен: «отпускать нельзя удерживать». В итоге одни получают «конские» сроки (Виктор Бабарико 6 июля – 14 лет, Степан Латыпов 16 августа – 8,5 лет), другие почти сразу выходят… О логичности всего потока рассуждать не берусь, да и не представляется возможным, но хорошо, к примеру, что 20 августа «на свободку» вышел дипломат Игорь Лещеня (отсидел 9 суток), ещё раньше – социолог Татьяна Водолажская (сидела 10 суток).

За ликвидацию негосударственных объединений, имеющих отношение к культуре и свободе самовыражения, взялись как будто всерьёз: 24 августа (завтра!) Верховный суд РБ займётся «делом Союза белорусских писателей», 25-го – делом Ассоциации белорусов мира «Бацькаўшчына», 27-го – делом Общества белорусского языка, оно же ТБМ, и Белорусской ассоциации журналистов. СБП – мой «причал» с марта 2015 г., а вместе с ТБМ могут исчезнуть газеты «Новы час» и «Наша слова», в которые, бывало, пописывал «на общественных началах». Так что выглядит всё печально, однако я помню заседание Высшего хозяйственного суда на ул. Володарского, 8 (июль 2011 г.), инициированное министерством информации РБ. Министерство намеревалось закрыть газеты «Наша Ніва» и «Народная воля», перед началом заседания нашанивцы имели бледный вид, но в течение минут 15-ти выяснилось, что иск отозван… Уж не знаю, кто тогда в лесу сдох. Возможен ли римейк 10 лет спустя? Скоро узреем.

Вольф Рубинчик, г. Минск

23.08.2021

w2rubinchyk[at]gmail.com

Всё-таки решил перечеркнуть свастику на снимке 1944 г., да простит меня покойный автор за искажение оригинала… Многовато ныне привластных истероидов, которые любой показ готовы считать пропагандой. «Волк собаки не боится, а брюзги не любит».

Опубликовано 23.08.2021  23:49

Вольф Рубінчык. Апошняя порцыя «перадвыбарных назіранняў»

Шалом. Вось ужо і «датэрміновае галасаванне на выбарах прэзідэнта» распачынаецца. Перафразуючы дасціпны выраз ад нябожчыка Якава СусленскагаМы хіба галасуем? Мы нямуем» – гэта пра хрушчоўска-брэжнеўскі СССР было), карціць назваць яго «датэрміновым немаваннем».

У ранейшых тэкстах дазваляў сабе накрэсліваць сякія-такія прагнозы. Удакладніў бы іх цяперака, ды сітуацыя ў краіне настолькі напружаная, што не ведаеш, які гук (або каменьчык) можа зрушыць лавіну. Таму лепей скажу, што думаю, у агульных выразах.

Сёлета на вуліцы беларускіх гарадоў выплюхнулася багата злосці й гневу людзей, якіх цягам гадоў, а мо і дзесяцігоддзяў, не чулі вышэйшыя (дый роўныя) ў іерархіі. Хто б ні быў ва ўладзе пасля 9 жніўня, яму/ёй прыйдзецца чуць тыя галасы «з вуліцы». І працаваць для таго, каб яны былі пачутыя ў парламенце, саветах, на вытворчасці, у навучальных установах, офісах, крамах… дый проста ў сем’ях. Аўтарытарны лад у дзяржаве шмат у чым жывіцца аўтарытарна пабудаванымі сем’ямі.

Пасля 9-га паступова выйдуць «на свабодку» старыя палітвязні (магчыма, з’явяцца новыя). Даволі доўга яшчэ прыйдзецца змываць з асфальта і пліткі «мемы» гэтага лета – «3%», «Ямы 97%». Сумняюся, між іншага, што новая песня Лявона Вольскага «Іржавая дзяржава» перакрые іх папулярнасць (на мой густ, яна не дацягвае да «шэдэўра», але я не літаратура- і не музыказнаўца, магу памыляцца). Куды больш крануў дуэт Вольскага і опернай спявачкі Маргарыты Ляўчук пры выкананні залатанага-пералатанага «Паветранага шара».

Не выключаю, што пра каханне Святланы да Сяргея, дзеля якога хатняя гаспадыня з дыпломам  Мазырскага педагагічнага ўніверсітэта пайшла ў палітыку, сапраўды, як прадракаў Андрэй Курэйчык на мітынгу 30.07.2020, «напішуць кнігі і песні, здымуць фільмы». Абы гэта ўсё ішло ад сэрца, не рабілася часткай агітпропу. Дальбог, не трэба тут аналагаў расійскага фільма «Брат», на які з такой прыязнасцю спаслаўся пан Курэйчык…

Гісторыя з «вагнераўцамі», затрыманымі 29 ліпеня на базе адпачынку пад Мінскам, бо паводзілі яны сябе падазрона – не ўжывалі алкаголю і не хадзілі на дыскатэкі (!), разварушыла тутэйшую багну. Вылез на паверхню і Аляксандр Фядута, прадстаўлены на «Еўрарадыё» як «паліттэхнолаг». Ён паразважаў пра адносіны з Расіяй, пра выбарчы працэс, пра будучыя паводзіны атачэння Лукашэнкі… Між тым сёлета не прадказаў нават дынаміку цэн на цукар:

Фрагмент нататкі Ф. з «Народнай волі», 31.01.2020. Мінула паўгода – ніякага «адчувальнага павышэння» (справа – фота 03.08.2020, зробленае ў звычайнай, не самай таннай краме на бул. Шаўчэнкі). Няйначай пана ў студзені ангажаваў урад, каб разгрузіць склады 🙂

Агулам, чаго вартыя заявы А. Ф., я пісаў у сакавіку («Вирус или “Беларусалим”?»). Прабачэння за хлусню ў мой адрас ад былога лукашэнскага чыноўніка за чатыры месяцы не паступіла, і я выкрэсліваю яго з ліку патэнцыйна прыстойных людзей. Прашу тых, каторыя мяне паважаюць, зрабіць тое самае.

Ёсць яшчэ адна годная «выхаванка гнязда Фядутава», Валерыя К., якая 2 жніўня паспрабавала давесці, што «на ўсіх апазіцыйных мерапрыемствах людзей у сродках абароны (у масках і пальчатках) нашмат болей, а вядучыя заўсёды нагадваюць пра неабходнасць сацыяльнага дыстанцыявання». У перакладзе на нармальную мову «апазіцыйныя мерапрыемствы» – гэта пікеты і мітынгі за канкурэнтаў Лукашэнкі, найперш «за Ціханоўскую» (іншыя тры зарэгістраваныя кандыдаты менш актыўныя ў зносінах з публікай). Дык вось, калі ў маі і чэрвені арганізатары «мерапрыемстваў» насамрэч дбалі пра здароўе ўдзельнікаў – я сам бачыў гэта каля Камароўкі – то ў ліпені, пасля заявы самі-ведаеце-каго «Мы перамаглі каранавірус», відаць, вырашылі, што ёсць і больш важныя справы… Некаторыя здымкі з Глыбокага, Жлобіна, Гомеля я прыводзіў 27.07.2020. У той жа дзень гродзенскі актывіст БНФ Вадзім Саранчукоў слушна зазначыў на «Радыё Свабода»: «З аднаго боку, 10 тысяч на мітынгу ў Мінску. З другога боку, 95% людзей, якія стаяць плячо ў плячо, прыйшлі без масак, без дыстанцыі, яны не думаюць пра тое, што будзе з імі праз два тыдні».

Мінск, парк Дружбы народаў, 30.07.2020. Фоткі адсюль. З маскамі і дыстанцыяваннем па-ранейшаму «не фантан»…

Ці не ў пазіцыі «новых палітыкаў» прычына таго, што «аб’яднаны штаб» Святланы Ціханоўскай не здолеў на сёння ўцягнуць у сваю арбіту не толькі экс-дэпутатку Ганну Канапацкую, але і менш самавітых кандыдатаў – Андрэя Дзмітрыева і Сяргея Чэрачня? Пасля правалу перамоў аб зняцці кандыдатур Дзмітрыева і Чэрачня на карысць Ціханоўскай размовы пра тое, што «грамадства яднаецца», і без таго мала абгрунтаваныя, гучаць як летуценні.

Таксама пазіцыя! Яшчэ адна налепка з Каштанаўкі

Скажаце, збіраюцца дзясяткі тысяч? Ну, па-першае, усё ж не сотні тысяч, па-другое, пакуль што не прыкмячаю крышталізацыі, якая прывяла б да рэальнага перафарматавання палітычнага поля.

«Нас не дагоняць»?

Заслуга Ціханоўскіх & Со. – у тым, што яны дазваляюць многім людзям больш-менш вольна выгаварыцца (гл. пачатак гэтага тэксту). У вольнай Беларусі варта было б Сяргея паставіць на чале БТ, а Святлану – яго намесніцай, дзеля чаго зрабіць спецыяльную агаворку ў законе аб дзяржаўнай службе, які забараняе такую сямейнасць 🙂 Але ці дастаткова папулярнасці ў ютубе і СМІ, каб быць палітыкамі, а не толькі лічыцца? Які там рэфрэн у «Чорнай ружы – эмблеме смутку…»: «СКОРА ДАЗНАЕЦЕСЯ!».

Цікава паглядаць, як расійскія лібералы-«каспараўцы» нахвальваюць нашу «часова беспрацоўную». Павел Матвееў (26.07.2020): «Ці існуе ў гэты момант у Беларусі той, хто можа зрабіць так, каб дыктатар Лукашэнка быў нарэшце адхілены ад улады? Такі чалавек у Беларусі існуе. Яго (дакладней, яе) завуць Святлана Ціханоўская». Ігар Якавенка (31.07.2020): «Ціханоўская стала адзіным кандыдатам ад апазіцыі… Узровень стомы ад Лукашэнкі настолькі высокі, а масавасць падтрымкі Ціханоўскай настолькі вялікая, што пасля абвяшчэння чарговай “элегантнай” перамогі правадыра пратэсты прыйдзецца разганяць сілай».

Ці во цешыцца Аляксандр Скобаў (01.08.2020):

Святлана – наша вясна… У Беларусі рух новага тыпу ўжо зрабіўся па-сапраўднаму агульнанацыянальным. І вылучыў лідара, ніяк не звязанага са старымі элітамі. З прафесійнымі палітыкамі і палітыканамі. Вылучыў лідара, які без цяжкасцей аб’яднаў вакол сябе ўсю старую апазіцыю. Куды дзелася вечная няздольнасць правадыроў дробных груп дасягаць згоды? Куды дзеліся іх дробязныя амбіцыі і звады? Іх змыла. Таму што хваля, якая ўзняла новага лідара, насамрэч народная.

Аптымісты… Да згуртавання альтэрнатыўных сіл у Сінявокай – як да Масквы пехатою. Напэўна, чыясьці крэатыўная ідэя з паўторнымі прэзідэнцкімі выбарамі праз паўгода вабіць не ўсіх. Таму што ў прамежку прыйдзецца або цярпець лукашэнкаўскі «Нацыянальны сход», або распускаць яго і дабівацца большасці ў парламенце… Зусім не факт, што «натаблі» прадэманструюць лаяльнасць «рэвалюцыйнаму» ўраду, дый тры лёсаносныя палітычныя кампаніі за паўгода – бадай, мнагавата ў нашых варунках.

Не цямлю, нашто было кіраўніку Беларускага кангрэса дэмакратычных прафсаюзаў гуляцца ў супер-пупер інтэгратара і заклікаць Ганну, Андрэя, Сяргея зняцца на карысць Святланы (але здаўна існуе прымаўка: «калі не зразумела, пра што гаворка, то гаворка пра грошы»). Упэўнены, што той жа Чэрачань, бізнэсовец сярэдняй рукі, мае свой сегмент электарату; калі гэты палітык-пачатковец не «дагоніць», то хоць «сагрэецца». Я-то галасаваць за яго не буду; па-першае, таму, што няма выбараў, па-другое… хапіла б і першага, але ўсё-такі вось чаму. У партыі, якой «Чэ» кіруе з 2018 г., ёсць праграма, а ў ёй – пункт: «Неабходна надаць беларускай мове статус адзінай дзяржаўнай мовы». Разам з тым сайт кандыдата ў прэзідэнты аформлены толькі па-руску, і ў «праграме» Чэрачня «моўнае пытанне» асвятляецца так (пер. з рус.):

Вучым англійскую, падтрымліваем беларускую, карыстаемся рускай. Добрае валоданне англійскай мовай – аснова развіцця навукі, бізнэсу і інавацый. Беларуская мова – неад’емны элемент нашай нацыянальнай ідэнтычнасці, які трэба вывучаць і захоўваць на дзяржаўным узроўні, але без якога б там ні было прымусу.

Дзіўлюся, дарэчы, што Пётр Рэзванаў успрыняў кандыдацкі мінімум набор лозунгаў як «праграму, вартую гэтай назвы». Але гэтая мая заўвага не ў крыўду Чэрачню – cам жа пісаў колькі дзён таму, што «ва ўмовах РБ, незвычайных для РБ (нідзе ў апошні час лідар не кіраваў нязменна 26 год…), стварэнне несупярэчлівай “пакрокавай” праграмы – асабліва складаная задача. Занадта ўжо вялікі разрыў паміж афіцыйнымі дэкларацыямі, статыстыкай, “нарматыўна-прававымі актамі” – і жорсткай рэчаіснасцю». Праблема ў іншым. Здалося мне, што кандыдат не схільны рэалізоўваць свае партыйныя наказы. І цяпер беларуская мова «падтрымліваецца» на дзяржаўным узроўні, але больш як рэлікт, а не як жывы арганізм. Праз адмысловую форму на сайце спытаўся ў кандыдата, у чым адрозненне яго «моўнай праграмы» ад лукашэнкаўскай, і ці збіраецца ён неяк падтрымліваць ідыш…

«Абавязковы адказ» абяцалі даслаць на адрас электроннай пошты. Другі тыдзень чакаю

Улётка, зафіксаваная на «афіцыйным» стэндзе каля мінскага кінатэатра «Кіеў» 03.08.2020. Дзве мовы – ОК, але ж «даручыўся»… Больш дарэчным было б слова «даверыўся».

Цікавае прызначэнне: да нас як пасол Ізраіля ў Беларусі пад канец года мае прыехаць былы прэс-аташэ пасольства Ізраіля ў Маскве Алекс Гольдман-Шайман (Alex Goldman-Scheiman). Можна доўга спекуляваць, чаму прыбіраюць Шогама, пасла-кулінара, які не адпрацаваў у Мінску і чатырох гадоў, але я распавяду самую ісцінную праўду: патрэбен чалавек, падобны да Віктара Шэймана хаця б сваім прозвішчам! І такой бяды, што Алекс – усяго толькі Scheiman, ён можа выдаць сябе за страчанага брата ўплывовага РБ-шнага чыноўніка… Знойдуцца зухі, якія напішуць сцэнар фільма пра вечную дружбу ізраільцаў і беларусаў (рабочая назва «Мы, браты-два»). Гэткі заказ, безумоўна, уздыме з кален «Беларусьфільм»…

Цяпер вы ведаеце, каму выгадная новая канфігурацыя. Інфармацыйны спонсар хітрага плана – выданне «Навіны-бай», якое крыху забегла ўперад і напейсала сяння прозвішча ізраільскага чыноўніка так: «Гольдман-Шэйман». Рабятам даравальна.

* * *

Занатаваў я ўсё гэта і падумаў; мо дарэмна? Чужая душа – прыцемкі, асабліва, калі гэта душа мацёрага прэзідэнцішчы Нацыянальнага алімпійскага камітэта. Возьме ён і заўтра ў сваім пас(ы)ланні аб’явіць аб пераносе «выбараў» праз надзвычайнае становішча («баявікі Вагнера» нібыта дагэтуль швэндаюцца па беларускіх лясах і балотах). Але стомлены ён, па-мойму, для такога кроку. Гуляе «ад абароны» – як і бальшыня тых паўабаронцаў, што выйшлі з ім на поле. Напрыклад, 76-гадовы Генадзь Зюганаў – той яшчэ «аўтарытэт» у беларусаў ды расійцаў ХХI ст.

Вольф Рубінчык, г. Мінск

03.08.2020

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 04.08.2020  14:46

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (41)

Пяты дзясятак аўтару яшчэ не пайшоў, а серыям – пайшоў… Чаму б і не пісаць, што думаеш, калі ёсць маральная падтрымка? 🙂

Здарылася падзейка: у Мінску пажылы рэдактар недзяржаўнай газеты сам-насам сустрэўся з Лукашэнкам і згуляў з ім у «абдымашкі», а заадно падзяліўся набалелым, бы з тым псіхатэрапеўтам. Штопраўда, злыя, няветлыя людзі заўважылі, што не варта было абдымацца з чалавекам, які цябе незаконна зволіў: Вольга Седакова з яе паняццямі пра «зло» не адабрае. Яшчэ злейшыя ўспомнілі, што ў 1995 г. Іосіф С. доўга без працы не сядзеў: змяніў «Народную газету» на «Народную волю» і неўзабаве пабудаваў сабе з «апазіцыйнасці» дом пад Мінскам. Прайграныя на роўных месцах суды з выплатай вялізных штрафаў, страта даверу палітыкаў і экспертаў, падзенне тыражу – усё гэта не збянтэжыла былога камсамольскага сакратара і слухача Акадэміі грамадскіх навук пры ЦК КПСС. Не, зразумела, і такое «жаўтаватае» выданне, як «Народная воля», мае сваю аўдыторыю – наклад 25 тыс. таксама не жарт. Але прыпамінаю: калі ў 2009–2011 гг. я рабіў на пошце, жыхары Мінска падпісваліся на «НВ» даволі вяла, куды радзей, чым на «АиФ» ды «КП».

Пасля таго, як І. Сярэдзіч агучыў прапанову да А. Лукашэнкі «стаць другім Ярузэльскім» і сесці за круглы стол, пачаліся кпіны. Даследчык Павел Усаў мяркуе: «Зыходзячы з асаблівасцей функцыянавання беларускай палітычнай сістэмы, месца апазіцыі ЗАЎСЁДЫ будзе ПАД СТАЛОМ, а не за ім». Мяне нудзіць ад такой катэгарычнасці: людзі, якіх залічваюць у апазіцыю (лепей бы называць іх альтэрнатыўнымі або дэмакратычнымі сіламі), не настолькі бязглуздыя, як часам выглядае. Адсотак «разумнікаў» сярод іх не меншы, а нават большы, чым сярод чыноўнікаў; ну, запрашаў жа Міхась Мясніковіч Стася Багданкевіча ў 2011 г. для кансультацыі ў цяжкі час, і не пад стол садзіў, а за стол… Уражвае, як аналітык У. адмаўляецца прызнаваць змены апошніх гадоў: «Беларускае грамадства не мяняецца, як не мяняецца сутнасць самой палітычнай сістэмы, у якой няма нічога беларускага. За ўсімі палітычнымі дэкарацыямі (часткай якіх можа стаць «круглы стол») зеўрае агромністая цывілізацыйная пустэча». Грамадства мяняецца, разумнее, няхай і марудна; іншая рэч, што мы не ў Польшчы, і Лукашэнку няма сэнсу апранаць на сябе мундзір Ярузэльскага. Хутчэй гаворка можа ісці пра лібералізацыю паводле пярсідскага іспанскага ўзору.

Прачытана ў першым-лепшым рэфераце: «Іспанія ў 1959 прыняла «План эканамічнай стабілізацыі», які аслабіў адміністрацыйны кантроль над эканомікай. Быў адкрыты шырокі доступ замежнаму капіталу… Ф. Франка пільна сачыў, каб лібералізацыя адносілася толькі да сферы эканомікі і адпрэчваў дэмакратызацыю палітычнага і сацыяльнага жыцця». І тым не менш: «Лібералізацыя эканомікі і эканамічны рост у 1960-я гады суправаджаліся некаторымі палітычнымі саступкамі. У 1966 быў прыняты Арганічны закон, які ўнес рад ліберальных паправак да канстытуцыі».

Відавочна, логікай «спачатку эканоміка, а калі-небудзь, праз гады – правы чалавека і палітыка» кіруюцца і заходнія дабрадзеі, нават тыя, хто яшчэ не зусім загруз у цынізме. «Круглы стол» такі мажлівы, аднак, вядома, у бліжэйшы час ён прывядзе толькі да касметычных змен у сістэме. Напрыклад, за «грандыёзную саступку» патэнцыйным інвестарам і крэдыторам з ЕС можна выдаць увядзенне ў Беларусі суда прысяжных (нагадаю, паабяцанага Лукашэнкам яшчэ ў 2010 г.) або пасады ўпаўнаважанага па правах чалавека, «омбудсмена». Пра патрэбу ў гэтай пасадзе таксама гаварылася шмат гадоў таму, але і ў 2001 г., абяцаючы стварыць «інстытут упаўнаважанага», кандыдат мянціў так: «Але прэзідэнт не можа перакласці свой канстытуцыйны абавязак быць гарантам правоў чалавека на якім б там ні было інстытут. Толькі галава дзяржавы, валодаючы паводле Канстытуцыі шырокімі паўнамоцтвамі, зможа забяспечыць гарантыю правоў і свабод грамадзян». Амаль тое самае чаўпе апошні год. Ну, гэта вядомая ў палітыцы з’ява: «речка движется и не движется» (С), упаўнаважаны патрэбен і непатрэбен…

На добры лад, што варта было зрабіць з судамі ў рамках канстытуцыйнай рэформы (рэферэндум жа ўсё адно мае адбыцца): адмяніць або абмежаваць прызначэнне суддзяў прэзідэнтам, а дэ-факта міністэрствам юстыцыі і клеркамі з адміністрацыі Лукашэнкі, перадаць гэтае права парламенту. Ліквідаваць верхнюю палату цяперашняга «нацыянальнага сходу», што дазволіць зэканоміць кучу грошай (тожа мне англійскія лорды – «Савет рэспублікі»…). Правесці новыя выбары паводле такой сістэмы, якая дазволіла б трапіць у парламент альтэрнатыўна мыслячым людзям, і не 1%, а хаця б 15-25%. У Бібі Нетаньягу апазіцыя ў Кнэсеце больш самавітая, кантралюе да 40-45% месцаў – і нічога, з 2009 г. прэм’ер-міністр неяк дае рады, жывіцца ад сваіх супернікаў «непрычасанымі» ідэямі.

Чаму я раптам пра Ізраіль? Па-першае, сайт ізраільска-беларускі… Па-другое – тутэйшыя чыноўнікі, дый іхнія апаненты, любяць спасылацца на досвед блізкаўсходняй дзяржавы. От доктар гістарычных навук Ігар Марзалюк, калі быў членам «сената» Савета рэспублікі, каментаваў прыняцце ўказа пра нелегальныя археалагічныя пошукі ў Беларусі: «Жорсткае да вандалаў заканадаўства, напрыклад, у Ізраілі, дзе за вольныя раскопкі адразу прадугледжваюцца тэрміны зняволення ад 5 гадоў» (сумняваюся, што так «адразу»; артыкул пра закон 1978 г. не пацвярджае…). Цяпер, перабраўшыся ў «ніжнюю палату», доктар заклікае пры забеспячэнні правоў беларускамоўных грамадзян дзейнічаць «роўна і спакойна», «на першы план ставіць свабоду выбару чалавека». У прынцыпе-та ніхто не за «гвалт», але ж довады ў гісторыка… «Напрыклад, іўрыт быў мёртвай мовай, мовай Торы, але жаданне ў сэрцах мільёнаў яўрэяў зрабіла яго жывой мовай, адрадзіла гэтую мову. Усё залежыць ад жадання, самае важнае – гэта мова сэрца». Мне аднаму здаецца, што мову Торы, а дакладней, ТАНАХу, які ў ХІХ ст. штодня чыталі тыя самыя мільёны, некарэктна называць «мёртвай»? Дый энтузіясты адраджэння іўрыта як гутарковай мовы не чакалі, пакуль мільёны прачнуцца… І адбывалася адраджэнне не толькі «па жаданні сэрца» тых адраджэнцаў, а і з ужываннем адміністратыўных вагароў. У Палестыне пачатку ХХ ст. вяліся несупынныя «моўныя войны», ахвярай якіх стаў, у прыватнасці, ідыш: «без гвалту і прымусу» не абышлося. Думаю, прафесар пра ўсё гэта ведае, аднак хітруе, прапануючы ісці «мірным яўрэйскім шляхам».

«Заляпіў» і Зянон Пазняк у канцы снежня 2016 г. – у духу савецкай песні «и вновь продолжается бой, и сердцу тревожно в груди»: «Барацьба за Беларусь-ВКЛ ня скончана… Яна будзе працягвацца ўвесь час, пакуль будзе існаваць маскоўская імпэрыя і яе палітыка Арды. Наша становішча можна дакладна параўнаць са становішчам дзяржавы Ізраіль у арабскім сьвеце. І дакладна гэтак, як Ізраіль, мы мусім дзейнічаць, каб быць і адстойваць сваё існаваньне, а ў канцовым варыянце – перамагаць. Дзяржаўнымі прыярытэтамі мусяць быць – Беларуская мова, высокатэхналягічная эканоміка, рынкавая нацыянальна абумоўленая вытворчасьць, адукацыя, моцная сучасная армія і тэрытарыяльная абарона». Як Беларусь у Еўропе можа дзейнічаць «дакладна гэтак», як Ізраіль у Азіі? Аб’явіць Расіі вайну (зрэшты, Зянон лічыць, што вайна і так ужо ідзе)? Пачаць прызываць дзяўчат у войска? Зноў завезці на тэрыторыю краіны ядзерную зброю? Ад 90 да 99% беларусаў не прымуць такія ідэі ні оптам, ні ў розніцу; відаць, адчуваючы гэта, Зянон Станіслававіч і не едзе да нас ужо 21-ы год.

Гэты ж «антылюмпенскі» палітык пару тыдняў таму аж у трох месцах бухнуў дыялогамі з нядаўна памерлым Антонам Шукелойцем: тут, тут, тут. Адначасна З. П. кінуўся крытыкаваць амерыканскую даследчыцу Катастрофы Аніку Вальке, інтэрв’ю з якой змяшчалася і на belisrael.info: яна, маўляў, спрабуе пашырыць адказнасць за масавае знішчэнне яўрэяў на ўсе нацыі, акупаваныя немцамі, у тым ліку і на беларусаў. Пазняк, таксама гісторык з адукацыі, безапеляцыйна сцвярджае: «Поўны правал адбыўся ў Беларусі. Фактаў не знайшлося. Тым больш, што дасьледчыца выявіла ў нямецкіх архівах данясеньні нямецкага акупацыйнага камандаваньня ў Бэрлін аб тым, што спробы немцаў уцягнуць беларусаў у пацыфікацыю жыдоў праваліліся. Немцы не змаглі тут гэтага арганізаваць. Беларусы ня ўдзельнічалі ў гітлераўскай палітыцы Галакосту».

Вядома, я не стану сцвярджаць следам за амерыканскім юрыстам Джонам Лофтусам (і праф. Іофе з Мінска, які некрытычна яго цытаваў), што «яўрэяў выяўлялі калабаранты і заганялі іх у гета… Людзі Радаслава Астроўскага (прэзідэнта Беларускай Цэнтральнай Рады – В. Р.) усё рабілі за немцаў… Ні ў якой іншай краіне мясцовыя жыхары так бесчалавечна не цкавалі сваіх суседзяў». Аднак фактаў удзелу беларусаў у «гітлераўскай палітыцы Галакосту» багата, іх не абавязкова вышукваць у «нямецкіх архівах». Сам бачыў украй юдафобскія артыкулы ў «Беларускай газэце» за 1942–43 гг., рэдагаванай у Мінску Ул. Казлоўскім, у 1930-х – знаным дзеячам беларускага студэнцкага (і не толькі) руху. Ю. Віцьбіч, «культавая постаць» пасляваеннай беларускай эміграцыі, пад акупацыяй таксама займаўся «жыдаедствам». Тут можна прачытаць яго адпаведныя опусы, перадусім «Народ золотого тельца» (1942). Калі гэта не заклік да знішчэння яўрэяў, то апраўданка дакладна. Былі аналагічныя артыкулы і ў паліцэйскім часопісе «Беларус на варце», які ў 1943–44 гг. выдаваўся з удзелам яшчэ адной «культавай асобы», Ф. Кушаля (рэдактарам быў іншы «свядомы беларус» Ул. Дудзіцкі).

Гадоў трох таму мне давялося перакласці кнігу ізраільскага гісторыка Леаніда Рэйна «Каралі і пешкі. Калабарацыя ў Беларусі ў час Другой сусветнай вайны», я ўжо згадваў гэтую працу. Нягледзячы на недахопы кнігі (пэўная неахайнасць і казуістычнасць, няўменне або нежаданне раскрыць тэму яўрэйскай калабарацыі), аўтар здолеў агаліць стан беларускага грамадства ў 1941–44 гг.: так, у Барысаве «дапаможныя паліцыянты (з мясцовай паліцыі, набранай улетку 1941 г.) кантралявалі выкананне загадаў аб “жоўтай лаце” і назіралі за засяленнем яўрэяў у гета. Падчас т. зв. акцый менавіта мясцовыя паліцыянты выганялі яўрэяў з хат… Насамрэч цяжка назваць органы («мясцовага самакіравання» – В. Р.), якія так ці інакш не скарысталіся б з вынішчэння яўрэяў. Выбітнае месца сярод галоўных атрымальнікаў маёмасці [яўрэяў] займала “Беларуская народная самапомач”» і г. д., і г. д.

Падобна, заангажаванасць беларусаў у працэс знішчэння яўрэяў была меншай, чым заангажаванасць украінцаў і літоўцаў, але як гэта – саўсім адмаўляць «беларускі след», ды цяпер, калі яшчэ жывыя некаторыя сведкі той вайны?.. Палітык, ужо злоўлены на непраўдзівым «выкрыцці» Дзмітрыя Булахава, канчаткова выйшаў у мяне з даверу. Відаць, яго захапленне Змітраком Бядулям («наш выбітны пісьменьнік, габрэй і беларус») нагэтулькі ж шчырае, як майса Лукашэнкі-старэйшага пра Аляксандра Лапшына 3 лютага: «Мы згодна з рашэннем Інтэрпола яго затрымалі». Пазней, калі Лапшына ўжо выслалі ў Азербайджан (07.02.2017, адразу пасля пасяджэння Вярхоўнага суда Беларусі, парушыўшы права арыштаванага на зварот у міжнародныя інстанцыі і на дадатковую юрыдычную дапамогу), высветлілася, што не было такога рашэння Інтэрпола… «Д’ябал у дэталях».

Вольф Рубінчык, г. Мінск

15.02.2017

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 15.02.2017  20:27