Tag Archives: Джаред Кушнер

О евреях и не только. Беседа с Тамарой Вершицкой из Новогрудка

«Знакомый еврей из США прочёл о новом кафе в Новогрудке. И написал, что должен сюда приехать»

Семён Печенко, «Салідарнасць», 16.03.2021

Краевед Тамара Вершицкая рассказала «Салідарнасці», может ли Новогрудчина привлечь тысячи туристов.

Тамара Вершицкая, фото со страницы в фейсбуке

Тамара Вершицкая — сотрудница Новогрудского краеведческого музея, создательница Музея еврейского сопротивления, краевед. В апреле с ней и с её коллегой Галиной Ковальчук не будет продолжен трудовой контракт. По её мнению, причиной стали музейные экскурсии по городу, которые проходили по воскресеньям и вызвали повышенный интерес «силовиков».

— За то, что мы не исполняем приказы вроде – выгнать из музея людей, которые пришли посмотреть фильм или на экскурсию… Терпение их дошло до последнего. Сейчас они избавляются от людей, которые их не боятся. Я знаю за что, потому что я не прогибаюсь, — поделилась мыслями о возможных причинах уволения в комментарии для «Радыё Свабода» сотрудница музея.

Для начала Тамара Вершицкая рассказала «Салiдарнасцi», чем древний Новогрудок уникален не только для Беларуси, но и для наших соседей.

— Если посмотреть от начала, историческим моментом для Новогрудка были ХІ-ХІІ века. Он взлетает экономически, делается объединяющими центром для окрестных земель. Здесь состоялась коронация Миндовга. Город привлекает внимание своим богатством, политическим статусом.

И вдруг всё кончилось. Виноваты, как всегда, руководители. Что делает Миндовг, чтобы получить корону? Он отдаёт всё, чем владел, Риму через Ливонский орден.

Фото: Антон Сурапин

Но прежняя слава Новогрудка не исчезла бесследно, объясняет краевед. Более того, то наследие на протяжении следующих веков продолжало влиять на судьбу города:

— Однажды заявив о себе, город продолжал находиться в поле зрения великих князей. Он всегда принадлежал великим князям, им никто никогда не владел частным образом.

Князь Витовт запустил процесс перестройки новогрудского замка, который растянулся до конца XVI в. Город уже не имел прежнего политического значения, но здесь проходили заседания Главного Трибунала ВКЛ, вальные соймы и местные соймики, кипела общественная и культурная жизнь.

Войны XVII-XVIII веков превратили Новогрудок и его окрестности в «медвежий угол Литвы». Очередной взлёт произошёл во время нахождения города в составе ІІ Речи Посполитой, в советские времена здесь долгое время не было даже собственного краеведческого музея.

О роли Адама Мицкевича

Новогрудчина времён автора «Пана Тадеуша» была уникальна благодаря концентрации шляхетских родов, которые тут жили.

— Шляхта — носитель культуры. Здесь, на Новогрудчине, она объединяла западную и местную культуры.

Адам Мицкевич понял эту землю, людей, которые здесь жили. По Чеславу Милошу, в «Пане Тадеуше» Мицкевич создал образ чистого, очень искреннего бытия на земле. Мицкевич тем и велик, что понял ценность этой земли благодаря людям, бывшим искренними.

По словам Вершицкой, большую роль в развитии края сыграли местные просветители и меценаты, что имело продолжение в ХХ в.

— Люди стремились к образованию, в Новогрудке возникает белорусская гимназия. И образование белорусов поддерживают евреи, среди которых никогда не было неграмотных людей. Они делили с белорусами своё здание.

Исследовательница Новогрудчины приводит интересный факт: феномен приязненных взаимоотношений местных жителей и еврейской общины последний председатель юденрата в новогрудском гетто Даниэль Осташинский после войны связал с личностью Мицкевича: «Все евреи, родившиеся в Новогрудке и образованные (подобном мне), в частности молодёжь, видели в этом городе часть Эрец Исраэль [Земли Израиля] <…> Я с уверенностью могу сказать, что весь Новогрудок жил в тени великого либерального польского поэта, который любил евреев <…> Не важно, были у него еврейские предки или нет, фактом остаётся то, что он очень любил еврейский народ, и это привело к тому, что поляки поступали в отношении евреев соответственно».

«Новогрудок — город-призрак»

Использует ли свой потенциал город, имея такое богатое прошлое? Тамара Вершицкая сомневается в этом и говорит о причинах.

— Я считаю, что город имеет свою ауру сегодня благодаря прошлому. И эту ауру ощущают люди, настроенные почувствовать место, в которое они приезжают. И все говорят: «Какой у вас город! Как здесь дышится по-другому!».

Здесь есть история, которую не видно. Можно утверждать, что Новогрудок — это город-призрак. Люди, живущие здесь, не замечают этого, не интересуются прошлым.

В 2000-м в городе cостоялся первый фестиваль средневековой культуры. По словам Тамары Григорьевны, за год до этого её дочь-первокурсница познакомилась с участниками рыцарских клубов во время поездки в Чехию. Вернувшись, поделилась увиденным. Так и родилась идея устроить праздник в Новогрудке.

Празднование 970-летия Новогрудка, сентябрь 2014 г.

Собеседница привела в пример небольшое французское местечко Пюи-де-Фу, собирающее на выходные в сезон десятки тысяч гостей.

— Там почти ничего нет, руины замка, но жители местечка сумели организовать целый тематический парк, привлекающий не только французов, но и иностранцев со всего мира. Новогрудок тоже мог бы стать популярным у туристов, если бы мы пошли по такому пути развития. Но…

По словам Вершицкой, власти не были против проведения фестиваля в 2000-м, но организаторы не ощутили с их стороны необходимой поддержки. Один из создателей фестиваля в Новогрудке Игорь Михно затем несколько лет возвращал займы.

— Никогда не было со стороны властей заинтересованности помочь, если кто-то проявлял инициативу. Вот захотел художник Кастусь Качан построить галерею в нашем городе. Говорил, что это будет подарок городу. И что город? Не помог ему даже с какими-то разрешениями. Качан мучился годами, пока не создал ту галерею.

Схожая история в 2006-м произошла с уроженцем города Александром Поткиным, который вместе с отцом решил восстановить здание когдатошней гостиницы «Европа». В нагрузку его фирме пришлось за свой счёт восстановить ещё пол-улицы.

Есть и такой пример. Директор известного местного предприятия «Леор Пластик» Борис Кротин открыл в городе ресторан «Валерия». Просто потому, что в Новогрудке не было пристойного места, куда можно было бы зайти туристу или местному жителю. Ресторан работал до того момента, пока бизнесмен не подарил его своему внуку.

«Были руководители, которые хотели оставить свой след в истории»

Несколько лет назад в Новогрудке появилась аллея фонарей, каждый из которых был сделан одним из местных предприятий или учреждений.

Наша собеседница поделилась догадкой о том, откуда могла возникнуть такая идея.

— В своё время в Бресте появилась аллея «литературных» фонарей, посвящённых героям произведений Николая Гоголя. И вот кто-то из наших чиновников, похоже, увидел это и предложил: «А пускай и наши предприятия сделают свои фонари».

Такое отсутствие собственной фантазии, наверное, и привело к тому, что сегодня белорусские населённые пункты выглядят как один сплошной агрогородок.

— За то время, что я здесь живу, в Новогрудке были руководители, которые хотели «оставить след», ставили памятники, что-то делали. Были люди, которые ничего не хотели. Просто пересидеть и двигаться дальше. Но не было ни одного, кто бы пригласил сюда компетентного эксперта, чтобы в городе появился хороший архитектор. Чтобы всё делалось профессионально, соответственно месту, его истории – в этом проблема. Невозможно во всём самому разбираться, — говорит краевед.

Тонкости еврейской темы

Тамара Вершицкая не один год поддерживает контакты с потомками новогрудских евреев по всему миру, в своё время сопровождала свояков Дональда Трампа, когда те приезжали в Беларусь — род Джареда Кушнера, зятя бывшего президента США, происходит из Новогрудка.

В 2019-м Тамара Вершицкая собрала на встречу в Налибоцкой пуще более 100 участников крупнейшего в Европе еврейского партизанского отряда, а также их потомков со всего мира.

Тамара Григорьевна убеждена, что тему еврейского сопротивления на Новогрудчине во время войны, безусловно, надо развивать. Но подходить к этому надо очень осторожно.

В качестве примера, как не надо делать, она приводит реконструкцию партизанского лагеря в Станьково: «Это такая бутафория, не надо так».

— Я была в Бухенвальде. У немцев хватает денег, чтобы отстроить этот концлагерь, но они этого не делают. И не будут делать никогда. Там осталось несколько строений, вышки, вход на территорию. И отмеченные чёрными камнями контуры бараков. И этого достаточно, чтобы нести жуткую энергетику этого места.

«Новогрудок должен стать приоритетом»

Рассуждая о перспективах города и интересе к нему со стороны иностранцев, Тамара Григорьевна рассказала историю. Недавно на городской площади открылось новое кафе.

— Хороший кофе, интересный интерьер. Туда сразу же потянулись люди. На страницу кафе в фейсбуке подписался мой знакомый из Америки. Он еврей, его корни отсюда. Он регулярно приезжает к нам, любит Беларусь. И вот он пишет мне о новом кафе: «О, у вас там появились маффины с солёной карамелью. Я должен приехать!»

Понимаете, мелочь, которая находит отзыв.

По мнению Тамары Вершицкой, заниматься превращением Новогрудка в полноценный туристический город можно было во все времена: «Лет двадцать уже можно было это делать».

Наиболее же благоприятным был шанс, он есть и сейчас, когда начали действовать трансграничные проекты — Августовский канал, Мирский замок и т. д.

Шанс у города есть, считает наша собеседница. Есть и люди, разрабатывающие проекты, знакомящие с ними власти. Но ситуация с коронавирусом, политическая нестабильность откладывают реализацию этих идей на неопределённое время.

Новогрудские холмы

— Должна быть государственная программа развития малых городов. И не только на словах. И Новогрудок в ней должен быть в приоритете. У нас много потенциала, даже тот же рельеф холмистый. Нам не надо отстраивать замок, делать там музей. Его надо сохранить, но не такими методами, как это делается. То, что сделали с костёльной башней, уничтожило атмосферу замка, его ценность.

Это не первый такой опыт. То же самое с Борисоглебской церковью. Если бы не то, что с ней сделали, начиная с 90-х, она была бы уже в списке памятников всемирного наследия ЮНЕСКО.

Прежде всего, чтобы какое-то историческое место ожило, нужна идея. Идея, которой это место будет служить.

Источник

Перевод с белорусского: belisrael.info

Опубликовано 16.03.2021  13:03

Еврейские партизаны Беларуси и филателистические сувениры Израиля

Пишет Владимир Бернштам

Среди партизанских отрядов, воевавших с фашистскими захватчиками в Беларуси, были и национальные еврейские отряды. Наиболее известным и многочисленным из них, безусловно, был отряд братьев Бельских.

Предки братьев Бельских в XIX веке поселились в деревне Станкевичи, расположенной между городами Лидой и Новогрудком, недалеко от Налибокской пущи. В этом селении они были единственной еврейской семьей и занимались крестьянским трудом, арендуя землю у соседей (в царской России евреи не имели права владеть землёй). Кроме того, Бельские построили водяную мельницу, которая приносила им дополнительный доход.

Старший сын Давида и Белы Бельских — Тувья — родился в 1906 году. Он учился в религиозной еврейской школе, а затем в польской. Тувья знал шесть языков – идиш, русский, белорусский, польский, иврит и немецкий. Он служил в польской армии и дослужился до унтер-офицера (до 1939 года территория, на которой жили Бельские, входила в состав Польши).

После присоединения Западной Белоруссии к СССР двух младших братьев Тувьи — Асаэля и Зуся призвали в Красную Армию. Когда началась Великая Отечественная война и фашисты захватили Белоруссию, там начались массовые расправы над еврейским населением. Многие члены семьи Бельских были убиты. Тувья, а также пришедшие домой из окружения Асаэль и Зусь, в декабре 1941 года ушли в лес и создали еврейский партизанский отряд.

Главной своей задачей Тувья Бельский считал спасение как можно большего количества евреев. За время войны отрядом братьев Бельских было спасено более 1200 евреев. Авторы википедии отмечают, что отряд Бельских «пустил под откос 6 вражеских эшелонов, шедших на фронт, взорвал 20 железнодорожных и шоссейных мостов, провёл 12 открытых боёв и засад, уничтожил 16 автомашин с живой силой, а всего — более 250 немецких солдат и офицеров. Зусь Бельский лично уничтожил 47 нацистов и коллаборационистов. За голову Тувьи фашисты назначили награду в 100000 рейхсмарок».

В 1944 году, когда Белоруссия была освобождена от фашистов, Асаэль Бельский вместе с частью отряда вступил в Красную Армию и погиб в Германии незадолго до окончания войны. После войны Тувья и Зусь сначала переехали в Польшу, а потом и в Палестину. Они приняли участие в Войне за Независимость Израиля. В 1955 году Зусь и Тувья вместе со своими семьями и младшим братом Ароном переехали в США и поселились в Бруклине (Нью-Йорк).

Летом 1986 года спасённые братьями Бельскими люди организовали банкет в их честь в отеле «Хилтон» в Нью-Йорке. 600 человек стоя приветствовали аплодисментами вошедшего в зал во фраке с розой в петлице 80-летнего Тувью Бельского. Тувья умер в декабре того же 1986 года. Его похоронили на еврейском кладбище на Лонг-Айленде, но через год он был с воинскими почестями перезахоронен на Гар а-Менухот в Иерусалиме. Потомки братьев Бельских живут сейчас в США и в Израиле.

В 2005 году к шестидесятилетию победы над гитлеровской Германией Почта Израиля выпустила 2 марки, специальный штемпель и конверт первого дня (рис. 1, 2).

Рис. 1, 2

Одна из марок была посвящена еврейским партизанам Второй мировой войны. На марке (рис. 1) изображен фрагмент фотографии (рис. 3) группы партизан из отряда Бельских.

Рис. 3

Марка, посвященная партизанам, использовалась в сувенирном листке, посвященном шестидесятилетию Победы. Часть тиража этого листка вместе с поздравлением тогдашнего премьер-министра Израиля Ариэля Шарона входила в сувенир Почты Израиля для ветеранов Второй мировой войны (рис. 4 и 5).

Рис. 4, 5

На сувенирном листке (рис. 6), выпущенном Почтой Израиля к семидесятилетию Победы, воспроизведена ещё одна фотография партизан из отряда братьев Бельских.

Рис. 6

Интересно отметить, что среди бежавших из гетто евреев, которые спаслись в отряде Бельских, была мать американского мультимиллиардера Чарльза Кушнера, сын которого, Джаред, стал зятем Дональда Трампа, мужем Иванки Трамп. В настоящее время Джаред – помощник президента США.

Владимир Бернштам, г. Реховот (Израиль)

Источники информации

  1. Бе́льские (партизаны). Материал из Википедии
  2. Илья Куксин. «Я стану известен только после смерти». Мишпоха, № 17, 2005
  3. Татьяна Шахнович. «Арон трижды приезжал в Беларусь инкогнито, прежде чем признался, что он – один из братьев Бельских». Комсомольская правда, 31.07.2019
  4. Василий Матох. «Лесные евреи»

Опубликовано 17.07.2020  15:23

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (102)

Шараговы шалом ад дзяжурнага мізантраполага! Працягваем размову пра дасягненні краіны ў эпоху незалежнасці (з канца 1991 г.). Як я мог забыцца, што Беларусь зрабілася касмічнай дзяржавай? 🙂 Штопраўда, энтузіязм улетку 2012 г., калі з Байканура стартаваў беларускі спадарожнік «БелКА», не параўнаць ні з 1957 г., ні з 1961 г. Мабыць, таму, што цяпер нікога не здзівіш і запускам на арбіту жывых чалавекаў… І ўсё ж – прыемна, хоць даходы ад нацыянальнага касмічнага праекта даволі сціплыя.

Папярэдняя серыя «Катлет…» заахвоціла жыхара Мінска, кіна- і меламана Пятра Рэзванава ўспомніць нешта сваё, дапоўніць мае развагі пра эрозію правінцыйнасці ў Беларусі, паспрачацца… Далей прывяду колькі ўрыўкаў з яго лістоў і свае каменты (курсівам):

П. Р.: У чым я адчуваў правінцыйнасць Мінску «за саветамі»? Глядзіш навіны («Время» – іншых не было) – і там час ад часу паведамлялася пра гастролі «буржуйскіх зорак». І дзе гэтыя гастролі адбываліся?.. Масква-Ленінград-Кіеў-Тбілісі. Мінск быў «як выкляты Богам» (што праўда, маці ўспамінала, як у 1960-я выступаў у Палацы спорту нехта з сусветна вядомых джазменаў, але гэта – выключэнне, якое толькі пацвярджала правіла). Так, за гады незалежнасці Мінск стаў наведвацца больш актыўна, але ж… У 2008 г. Паці Сміт даехала да Казані, але да Мінска – не. Так што па гэтай прыкмеце Мінск – большая правінцыя, чым Казань (і гэта пры тым, што ў тыя гады іх чыгуначны вакзал не працаваў у рэжыме 24/7, а закрываўся на ноч).

Тут я дадаў бы, што насамрэч у Беларусь часоў незалежнасці прыязджала мноства замежных «зорак». Узяць хаця б Мансерат Кабалье, якая ўвесну 1996 г. дала канцэрт у Мінску; у 2010 і 2017 гг. былі тут «Smokie», у 2011 г. – «Roxette», у 2012-2013 і 2015 гг. – «Scorpions» («Мінск-Арэна» агулам не пустуе), любіць завітваць да нас «мадмуазэль-блюз» Патрысія Каас, etc. Выглядае, аматараў джазу ў нас таксама не крыўдзяць.

П. Р.: Агулам, правінцыйнасць і поспехі – рэчы, якія не выключаюць адна адну (калі даць веры Музею гісторыі беларускага кіно, у савецкі час «Беларусьфільм» атрымліваў больш кінапрэмій, чым зараз). Тыя, хто ведаюць пра «World of Tanks» (не толькі тыя, хто ў яе гуляюць), ведаюць, што яна зроблена ў Беларусі, але ці дастаткова гэта, каб пазбавіцца адчування правінцыйнасці?

Так, асобны поспех – нават гучны, як «World of Tanks» – мала ўплывае на рэпутацыю краіны, але здольнасць мультыплікаваць удалыя праекты ўжо пра нешта гаворыць… І прымушае верыць у тое, што Беларусь – не на задворках цывілізацыі.

З іншага боку, той жа Парк высокіх тэхналогій з усімі яго суперідэямі і «раскруткай» у медыяпрасторы, у т. л. замежнай, застаецца ў падважаным стане, калі ў РБ няма павагі да прынцыпаў прававой дзяржавы. Пісаў пра гэта крыху больш за год таму – што ж, не грэх і паўтарыць.

П. Р. За гады незалежнасці шмат было чаго, што з’яўлялася, потым знікала альбо псавалася (была газета «Навінкі» знікла; былі кінапаказы, якія рабілі пасольствы спіс пасольстваў амаль цалкам змяніўся, дый інтэнсіўнасць паменела; была «Наша ніва» сапсавалася; быў «Рок па вакацыях» спачатку стаў платным, зараз, здаецца, знік; магу і ваш «МЯТ!» у гэтым шэрагу ўзгадаць).

А па-мойму, спыненне культурніцкіх ініцыятыў, як бы яно ні пякло аўтарам & аўдыторыі ў канкрэтны момант – нармальная з’ява, яно якраз можа сведчыць, што «культурка» развіваецца. Пра гурт «Серебряная свадьба», які трансфармаваўся ў «мікракабарэ», гаварылася ў 101-й серыі. Тыя ж «Навінкі» пасля калапсу 2003 г. не ўмёрлі, а перайшлі ў іншую форму – сябры рэдакцыі ўзяліся здымаць і агучваць кіно, прасоўваць свае ідэі ў іншых перыёдыках… Бюлетэнь «МЯТ!» («Мы яшчэ тут!») спыніў выхад у 2009 г., але праз шэсць год з’явілася яго «рэінкарнацыя» – не менш разняволеныя «Катлеты & мухі». Ну і г. д. Галоўнае, творцаў у нас не адстрэльваюць, даволі рэдка садзяць за краты – дзякуй і за тое :))

П. Р.: У менчукоў цягам 1990–2010-х гадоў, напэўна, паменела правінцыйнасці ў галовах. Але што тычыцца «правінцыі правінцыі», якая адначасова «цэнтр Еўропы»… Калі ў 2013 г. я заблукаў і ў палескіх балотах мяне здымалі з дрэва, размаўляў са столінскім міліцыянтам. Ён у мяне пытае: чаго я на Століншчыне шукаў? Я яму адказваю, што вырашыў паглядзець на помнікі гісторыі і культуры. Ён: «І якія ж у нас помнікі?..» Я яму пералічваю тое, што засталося, у тым ліку і сінагогу. – «Так! Яна ў нас знаная! Толькі недзе ў Штатах ёсць яшчэ адна такая ж!..» Ці трэба ўдакладняць, што гонар жыхароў за ўнікальнасць сінагогі ніяк не перашкаджае ёй разбурацца…

Мажліва, тут не ў правінцыйнасці справа, а ў недасканаласці законаў (напрыклад, тых, дзе гаворыцца пра вяртанне маёмасці ды пра спонсарскую дапамогу) і ў няўменні дамаўляцца, характэрным таксама для многіх жыхароў сталіцы. Іначай кажучы, атамізацыя грамадства не прыяе выбудове адносін на гарызантальным узроўні… Разам з тым і на перыферыі Беларусі ёсць месцы, дзе ў той ці іншай ступені дбаюць пра яўрэйскую спадчыну. Часам гэта тлумачыцца палітычнай падкладкай (Вішнева – радзіма Шымона Пераса, Моталь з мітуснёй вакол дома Вейцманаў), часам – наяўнасцю «крытычнай масы» мясцовых энтузіястаў (Наваградак з яго музейшчыкамі, якія «раскручвалі» гісторыю гета задоўга да таго, як нашчадак мясцовых яўрэяў Джарэд Кушнер стаў зяцем Дональда Трампа; Камаі, дзе ксёндз Яцак у пачатку 2010-х пры ўдзеле нашага пільнага чытача д-ра Юрася Гарбінскага намовіў сваіх парафіян і райвыканкам упарадкаваць яўрэйскія могілкі, Краснае на Маладзечаншчыне, дзе рупліва збіраюць звесткі пра Катастрофу і гераізм мясцовых яўрэяў)…

П. Рэзванаў (фота з brestnet.com) i рэшткі столінскай сінагогі (vetliva.ru)

П. Р.: Метро я па савецкай звычцы амаль не карыстаюся, але ёсць шмат кропак у горадзе, між якімі раней можна было ездзіць без перасадак, а цяпер – не. Так што мінскі гарадскі транспарт для мяне ў поспехі не ўваходзіць.

Вядома, транспартнае сеціва не ідэальнае ні ў Мінску, ні ў Беларусі ўвогуле, i тым не меней… Развіццё метро і сістэмы маршрутак, пры ўсіх недахопах, па-мойму, значна палепшыла зносіны паміж перыферыйнымі раёнамі сталіцы (напрыклад, Кунцаўшчынай на Захадзе і Уруччам на Усходзе). Адносным поспехам лічу і тое, што на многіх прыпынках Мінска ў апошнія гады з’явіліся электронныя табло, якія паказваюць, колькі мінут засталося да прыезду наступнага аўтобуса/тралейбуса.

* * *

Расказанае ў гэтай і папярэдняй серыях не стыкуецца з тэзісам аднэй нобелеўскай лаўрэаткі аб тым, што Беларусь-2018 (у параўнанні з Расіяй) – «увогуле музей мінулага». Як мінімум у нас тут некалькі музеяў, дзе не толькі пра мінуўшчыну 🙂 І барацьба з камунізмам, якую па-ранейшаму прапагандуе пісьменніца, выглядае ў 2019 г… несамавіта. Ужо тры гады таму сумняваўся ў памыснасці гэткай «барацьбы».

«Жалезнай заслоны» даўно няма. Не адно дзесяцігоддзе беларусы маюць доступ да велізарнага аб’ёму інфармацыі ды адносна вольна перасякаюць межы Беларусі ў розных напрамках. Аднак палітычны лад астаецца аўтарытарным, і маральны клімат у нас пакідае жадаць лепшага. Парадокс? Напэўна, не, калі ведаць, што дэмакратыя і «еўрапейскія каштоўнасці» з канца 1990-х губляюць свой уплыў у свеце, а кітайская мадэль («эканоміка і тэхналогіі найперш, правы чалавека – хімера») усё часцей лічыцца легітымнай. Нават паўночнакарэйскага лідэра прэзідэнт «галоўнай дэмакратычнай краіны сусвету» пахваліў надоечы. Таму не будзе плёну ад пафасных зваротаў кшталту гэтага, складзенага ў студзені Бернарам-Анры Леві і падпісанага Святланай Алексіевіч, Давідам Гросманам, інш. Папулісты атакуюць «дух Еўропы»? Такой бяды: галоўнае – самім не быць папулістамі й дэмагогамі. Баюся, з развагамі пра белграмадства («з намі можна зрабіць усё») і пра леташняе святкаванне юбілею БНР («Які сэнс, як Статкевіч, выбегчы, пагукаць “далоў Лукашэнку”, яго схапілі, і ўсё. А маладыя рабяты арганізавалі, людзі выйшлі, слухалі беларускія песні, куплялі беларускія кнігі») тэст на антыпапулізм быў бы завалены…

Зрэшты, аднаўленне працы ў Мінску інтэлектуальнага клуба (апошні раз збіраўся ў канцы 2017 г.), калі яно ўсё ж адбудзецца ў сакавіку 2019 г., – справа памысная. Святлана Аляксандраўна анансавала прыезд «іншапланетніка» Тымаці Снайдэра… ну, яго хоць на беларускую мову перакладалі, ахвотным будзе аб чым паспрачацца.

Даступнасць кніг, сярод іншага – пра яўрэяў і Ізраіль, напэўна, хутчэй дасягненне, чым не. Чытаць можна хоць «Шолахава-Алейхема», хоць Хаіма Нахмана Бяліка, хоць Керэта нашага Этгара – і па-руску, і па-беларуску… Іншая справа, што попыт на секулярныя «яўрэйскія» тэксты ў параўнанні з 1980-мі (і нават 1990-мі) падупаў.

Ізраільскі павільён на Мінскай міжнароднай кніжнай выстаўцы-кірмашы, 07.02.2019.

Няпроста цяпер залічыць беларускіх яўрэяў у «народ Кнігі». Затое можам лётаць у Ізраіль без візы, як і іншыя грамадзяне РБ, дый родзічам-сябрам, якія наведваюцца ў Беларусь, з канца 2015 г. віза не патрэбна. Няма гарантыі, што брамы «Бен-Гурыёна» і аэрапорта «Мінск» будуць гасцінна расчынены, але ў Ізраіля з Украінай, пішуць, узаемаабмен турыстамі яшчэ больш рызыкоўны…

* * *

У краіне – чарговая разня, гэтым разам у стаўбцоўскай школе № 2. Нічога лепшага зараз не прыдумаю, чым спаслацца на свой тэкст 2016 г., напісаны пасля нападу хлопца з бензапілой на жанчын у гандлёвым цэнтры: «Да сучаснага свету многім насамрэч цяжка адаптавацца, і ў раннім папярэджанні ўнутраных збояў маглі б дапамагчы ўмелыя псіхолагі, а іх заўсягды не хапала… Беларусі нагвалт патрэбен самавіты Інстытут псіхалогіі». Хіба дадам: такі інстытут, супрацоўнікі якога ўмелі б давесці urbi et orbi, што кансультацыя – гэта не страшна, пасля яе не адправяць у спецустанову. А наводзіць у школах «жалезную дысцыпліну», як прапануе «галоўны педагог усёй Беларусі», – не выйсце. І без панукванняў навучальныя ўстановы за металічнымі плотамі ўжо гадоў 5-6 таму пачалі нагадваць казармы, дый выклікі міліцыі ў школы – даўнавата не рэдкасць.

12.02.2019, назаўтра пасля трагедыі ў Стоўбцах (у Жабінцы, выяўляецца, школьнік таксама махаў нажом), прэс-сакратарка мінадукацыі заявіла, што «ва ўстановах адукацыі будзе ўзмоцнена работа школьных псіхолагаў». Цікава, а якой часткай цела цягам двух гадоў думаў міністр, якога прызначылі ў снежні 2016 г.? Даўмеўся ж узяць у штат Андрушу Л. – прапагандыста, схільнага да плагіяту

9 лютага памёр Сямён Домаш (1950–2019), які ў 2001 г. прэтэндаваў на пасаду прэзідэнта Беларусі. Шансаў у адстаўнога гродзенскага чыноўніка і дэпутата Вярхоўнага Савета, насупор таму, што цяпер пішуць, практычна не было – хаця б таму, што вакол яго сабралося замала прафесіяналаў, але замнога маніпулятараў, якія палітыку ператваралі ў дробны «бізнэс». Зараз гэта бачыцца ясна: куды можна было прыйсці з такім начальнікам штаба, як Аляксандр М., з такімі «іміджмэйкерамі», як Юрый Х. і нашанівіцы начальнік… Дзіва што пасля 2002 г. Домаш адышоў быў ад «апазіцыі», дый нават ад грамадскай дзейнасці, а ў пачатку 2006 г. яго паставілі загадваць дзяржаўным заводам. R. I. P.

«Вольфаў цытатнік»

«Мы ведаем, што асобныя людзі паддаюцца выхаванню, але чалавецтва ў цэлым – не. Чароўны парадокс існавання заключаецца ў тым, што мы, ведаючы, што чалавецтва не паддаецца выхаванню, павінны жыць так, як быццам яно паддаецца. Іначай надыдзе хаос». (Фазіль Іскандэр, 2011)

«Прынцыпы — часцяком толькі спосаб эканоміць разумовую энэргію» (Віктар Голышаў, 26.04.2017)

«Калі ты становішся папулярным, то пачынаеш трансляваць штосьці публіцы, падстройваючыся пад яе. Даеш тое, чаго ад цябе чакаюць, а не тое, што ты хочаш сказаць» (Ганна Жданава, 11.02.2019)

Вольф Рубінчык, г. Мінск

14.02.2019

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 14.02.2019  20:40

***

Пiша Валерыя Папова:

Сення абмяркоўваюць жудаснае здарэнне ў Стоўбцах : у СШ №2 11 лютага 8.00 10-класнік забіў насмерць нажом настаўніцу гісторыі і вучня старэйшага класа — абое хутка сцяклі крывею і памерлі. Пацярпелі ад яго яшчэ два вучні — ў цяжкім стане канаюць ў шпіталі. Пакуль усе абставіны высвятляецца і апытваюцца сведкі. Мае меркаванне як настаўніцы і  педагога : як кірауніцтва сш загадзя не высветліла і ” не заўважыла ” такога навучэнца , холаднакроўнага забойцу, які амаль прафесійна заперыраваў нажом і смеючыся збег ? Педкалектыў мусілі заўважыць па паводзінах і учынках заўважыць і адлучыць з дзіцячага калектыва, бо такіх заўседы бачна , нават калі салідна апрануты. Як так ? Хто павінен?

Загінуў такі прыгожы хлопец , прыемны і разумны твар, патрыет, добра вучыўся, А настаўніца гісторыі была ведала свой прадмет , чуллівая. У яе засталася адна дачка Насця Сем”ям пацярпеўшых адкрыт лік , арганізавана дапамога. Я лічу : вінавата дырэктарка сш №2 , бо не магло быць без скаргаў на такога вучня ад аднакласнікаў ці ад тех.персанала. Напэўна звярталіся і да псіхолага і сац.педагога, кл.кіраўніка, але ж калі дырэктар адказала калегам : ен усе роўна будзе вучыцца , што бы ні здарылася. Вось і дагуляліся. Пішуць, крымінальным доследам па справе заняты прававеды, прыложаць намаганні каб адвярнуць ад версіі ” беларусафобіі” і палітычных матыаў, таму што загінуўшы добра размаўляў па- беларуску і насіў адзежу с сімволікай “Пагоня”. Так , вядома намагаюцца замяць справу. Але ж каму выгодна, хто павінен ? Мяркую: следы злачынства прывядуць у адміністрацыю сп А Лукашэнка, які чыніць крымінальны пераслед усім , хто на баку незалежнай Беларусі. Час збіраць подпісы супраць дыктатарскага рэжыму і выказаць недавер урадцам, пазбавіць недакранальнасці. Бо шмат нераскрытых крымінальных спраў аб забойствах , а злодзеі разгульваюць на волі і пры грошах !

15.02.2019  17:40

Белорус из Новогрудка увековечил память погибших в Холокосте

Маленькая Михла. Как в Новогрудке бизнесмен за свои деньги поставил памятник жертвам Холокоста


Ольга Комягина / Фото: Катерина Гордеева, TUT.BY

В Новогрудке на месте бывшего гетто открыли памятник детям — жертвам Холокоста. Прототипом стала маленькая жительница Новогрудка Михла Сосновская, которая смогла убежать из заточения, но была расстреляна немцами. Профинансировал возведение мемориального знака местный предприниматель Сергей Коваль.

Фото: Катерина Гордеева, TUT.BY

История маленькой Михлы Сосновской — одна из многих трагических судеб новогрудских евреев. Девочка смогла убежать из гетто, но была расстреляна немцами.

Сергей Коваль очень близко к сердцу воспринял трагическую историю 12-летней девочки. В какой-то момент он решил: надо что-то сделать, чтобы увековечить память всех погибших детей во время Холокоста.

Так родилась идея поставить памятник на территории бывшего новогрудского гетто рядом с бараками, где когда-то жили евреи, а сейчас находится Музей еврейского сопротивления.

Сергей Коваль известен в Новогрудке тем, что, помимо бизнеса, старается сделать для своего города что-то новое и интересное. Так благодаря его усилиям около озера Литовка появилась, возможно, самая красивая в Беларуси автобусная остановка. Бизнесмен оформил ее по мотивам знаменитой поэмы Адама Мицкевича «Гражина».

От слов бизнесмен перешел к делу, и вот 26 сентября в 74-ю годовщину побега в Новогрудке торжественно открыли скульптуру. На мероприятие приехали дипломаты из американского и израильского посольств, исследователи Холокоста из Британии, Австралии и Канады, а также бывшие узники немецких концлагерей и гетто, а также были местные власти.

Что касается Новогрудского гетто, то последний его узник Джек Каган умер в прошлом году.

Фото: Катерина Гордеева, TUT.BY

Фото: Катерина Гордеева, TUT.BY

Новогрудское гетто вошло в историю своим героическим сопротивлением и уникальным побегом из-за колючей проволоки. В 1943 году в гетто оставалось около 300 человек. Люди, понимая, что выжить им вряд ли удастся, начали копать тоннель, который стал своеобразной дорогой жизни.

Гетто находилось на окраине города, его обитатели жили в бараках.

— На каждого человека на нарах было выделено 65 сантиметров площади, — говорит историк, основательница музея Еврейского сопротивления Тамара Вершицкая, — люди жили очень скученно. Условия были просто ужасающими. Джек Каган, который тоже выжил после побега из Новогрудского гетто, рассказывал, что он целый год нормально не мылся: немцы просто не обеспечивали элементарные условия жизни узникам. Людей кормили эрзац-хлебом, которого было очень мало. Потом выжившие рассказывали, что после войны они только и делали, что отъедались. А у одного из новогрудских евреев, который вполне благополучно жил потом в Израиле, на всякий случай в доме стоял мешок муки.

Среди сбежавших узников были родственники и зятя Дональда Трампа Джареда Кушнера, которые потом перебрались в Америку.

Фото: Катерина Гордеева, TUT.BY

На открытии памятника никого из Кушнеров не было. Но они не забывают о своей исторической родине. Так, они выделили более 36 тысяч долларов на строительство стены памяти, которая появится здесь, на территории бывшего Новогрудского гетто. Открыть мемориалпланируют через год — к 75-летию побега.

Первый транш в размере 9 тысяч долларов уже поступил в Беларусь. Также планируется восстановить туннель, который стал дорогой жизни для 250 человек.

К сожалению, 12-летняя Михла Сосновская, которая стала прототипом для памятника, открытого 26 сентября, воспользоваться ею не успела. Она сумела выбраться из гетто еще до всеобщего побега. Девочка должна была встретиться с партизанами и уйти в лес с другими детьми.

Взрослые подкупили охрану, и дети благополучно покинули гетто. Сначала все шло хорошо, но на одной из улиц ребятню увидела местная жительница. Она узнала их и позвала полицейских. Девочку схватили немцы и расстреляли.

Фото: Катерина Гордеева, TUT.BY

— Эта девчушка просто хотела жить, — говорит Сергей, — как и тысячи, и миллионы других детей.

О трагической судьбе маленькой девочки предприниматель сначала ничего не знал. Во время участия в театральной постановке об истории гетто, которую репетировали в здании бывшего барака, он увидел на стене знакомую фамилию — Пинчук. Позже оказалось, что это дальний родственник Сергея.

  
 
Фото: Катерина Гордеева, TUT.BY

Тамара Вершицкая рассказала предпринимателю и историю Михлы. Сергей очень впечатлился и захотел что-то сделать в память о девочке.

— Эта скульптура сделана в память о всех тех детях, которые погибли во время войны, — говорил Сергей на открытии памятника. Мужчина волновался, говоря о том, что дети не должны страдать в военных конфликтах и что у каждого из них есть мечты, которые обязательно должны исполнятся. Наверняка, они были и у Михлы, но им, увы, не суждено было сбыться.

Фигура девочки была списана со старой фотографии, где ребенок запечатлен в костюме ангела. Такой же, счастливой и красивой, она увековечена и в памятнике, создал который скульптор Владимир Пантелеев.

Фотографию маленькой девочки в Музей еврейского сопротивления привезла англичанка, профессор Кембриджского университета Джанет Джосс. Она долго рассказывала историю своей семьи, которая родом из двух белорусских городов — Новогрудка и Барановичей.

Фото: Катерина Гордеева, TUT.BY

Родственникам Джанет повезло — они еще в 30-е годы прошлого века переехали в Англию, но о своей родине не забывали. После войны в их доме часто гостил Джек Каган. Однажды увидев фотографию маленькой Михлы в старом альбоме семьи Джоссов, он вспомнил ее и рассказал трагическую историю жизни и смерти девочки.

Фото: Катерина Гордеева, TUT.BY
Джанет Джосс показывает фотоколлаж, который сделала, использовав фотографию Михлы. Фото: Катерина Гордеева, TUT.BY

— Я очень рада сегодня быть здесь и видеть, что история девочки и тысяч евреев, которые подвергались гонениям во время войны на своей родине, не забыта, — говорит она и показывает журналистам фотоколлаж, где совмещена старая фотография с изображением современной новогрудской улицы.

Оригинал

Опубликовано 27.09.2017  07:41

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (26)

Лістапад, «галоўнае пудзіла» амерыканскай палітыкі перамагло-такі на агульных выбарах пудзіла негалоўнае. Усё як у песні Віктара Цоя: «И вот кто-то плачет, а кто-то молчит, а кто-то так рад, кто-то так рад». Нехта па-дзіцячы цешыцца і спяшаецца павіншаваць, нехта лямантуе або пратэстуе, а хтосьці (як імпэтная Тамара Вяршыцкая з Навагрудка, якая прыклала тамака руку да Музея яўрэйскага супраціву) запрашае мільярдэра ў госці, бо зяць ягоны Джарэд Кушнер мае «навагрудскія карані».

Калі верыць апытанням (ці заўсёды абавязкова ім верыць?), то звыш 70% яўрэяў ЗША галасавалі за Клінтан. Праўда, напрыклад, Якаў Гутман, прэзідэнт «Сусветнага згуртавання беларускіх яўрэяў», зарэгістраванага ў Нью-Ёрку, 10.11.2016 адказаў так: «З майго пункту гледжання Трамп лепшы. Але мы ведаем ператварэнне Саўла ў Паўла. Хацелася б спадзявацца, што пераход у іудаізм дачкі (Іванкі Трамп. – В. Р.) быў зразуметы татам». Наконт «ператварэння» сп. Якаву дапраўды ёсць што ўспомніць: у канцы 1994 г. ён адрэагаваў у ізраільскім часопісе «Алеф» на крытычны артыкул тагачаснага старшыні аб’яднання выхадцаў з Беларусі ў Ізраілі. Няхемія Макабі меркаваў, што яўрэям Беларусі ад Лукашэнкі з яго выбрыкамі а-ля Жырыноўскі не трэба чакаць нічога добрага: Я. Гутман спрачаўся, маўляў, усё не так страшна. Аднак праз пару год, а асабліва на рубяжы стагоддзяў, ён стаў адным з самых зацятых крытыкаў лукашэнкаўскага рэжыму.

У ліпені 2016 г. Гары Каспараў выказаўся ў тым духу, што кандыдат ад рэспубліканцаў даўно пераймае тэзісы з «Майн кампф», іншымі словамі, гітлерападобны ён. Cур’ёзны папрок, хоць і не ад вельмі сур’ёзнага аналітыка, – але ў чым праблема з Трампам? Чэл амаль усё свядомае жыццё займаўся бізнэсам; ён, вядома, не «сэлф-мэйд» у класічным разуменні, але павялічыў тое, што яму дасталося ад заможнага бацькі, у n разоў. Выкшталцоных манер у яго па вызначэнні быць не можа, аднак – і гэта добрая навіна – не можа быць і пэўнай экстрэмісцкай ідэалогіі. Прынцып гульні з нулявой сумай – «Балівар дваіх не вывезе» – паступова змяніўся ў заходніх бізнэс-колах на «жыві і давай жыць іншым», што выціскае расізм у сферу побытавых забабонаў… Што-што, а роля фашыста нью-прэзідэнту наўрад ці патрэбная, хіба каб папалохаць занадта пільных антыфашыстаў і/або каб адцягнуць увагу ад нейкіх сваіх далёкасяжных эканамічных планаў.

З Беларуссю будучы «начальнік фарфоравай вежы» (толькі такі альтэрнатыўна адораны міжнароднік, як Андрэй Ф., мог заявіць, што Трамп ужо стаў прэзідэнтам; калегія выбарцаў ЗША прагаласуе ў снежні 2016 г., а пераход пасады ад Барака мае адбыцца ў студзені 2017 г.) звязаны не толькі праз зяця. Некалькі год таму ў Мінску даволі актыўна выдаваліся кнігі з удзелам Д. Т… Спадзяюся, выдавец не запярэчыць, калі працытую ў перакладзе на мову родных бяроз – а раптам хтосьці прачытае і зможа лепей паразумецца з «клёвунам»:

«Рука Мідаса можа служыць ідэальнай метафарай паспяховага прадпрымальніцтва. Навучыцеся па-майстарску валодаць кожным пальцам – і зразумееце, чаму адным прадпрымальнікам заўсёды спрыяе ўдача, а большасці іншых – не.

Вялікі палец сімвалізуе сілу характару. Без яе прадпрымальнік не зможа перажыць падзенні і расчараванні, якія непазбежна суправаджаюць працэс нараджэння новага з нічога…

Указальны палец сімвалізуе канцэнтрацыю. Каб дасягнуць поспеху, прадпрымальнік павінен на ім засяродзіцца.

Сярэдні — самы доўгі — палец сімвалізуе ваш брэнд. Стварыце сабе моцны брэнд і прыкладзіце ўсе намаганні для таго, каб пра яго даведаўся ўвесь свет. Без гэтага вам не стаць Мідасам…» (з кнігі Д. Трампа і Р. Кіясакі «Дар Мідаса»).

«У мяне часта пытаюцца, у чым сакрэт майго поспеху. Адказ просты: засяроджанасць, цяжкая праца і ўпартасць. Удача некалькі разоў усміхалася мне, але яна спрыяе толькі ўпартым. Неабходна таксама дзелавая хватка – не абавязкова навуковая ступень у галіне эканомікі, але вы павінны валодаць цярпеннем і жаданнем пастаянна вучыцца. Я заснаваў «Універсітэт Трампа», каб зацікаўленыя дзелавыя людзі маглі атрымаць веды, неабходныя для дасягнення ўстойлівага поспеху» (з прадмовы Д. Трампа да кнігі Д. Сэкстана «Універсітэт Трампа. Брэндынг 101»).

Як адаб’ецца прыход сям’іскі Трампаў у Белы дом на беларускіх справах? Калі верыць словам кандыдата, то ЗША пабудуюць плот на мяжы і ўвогуле засяродзяцца на сваёй дзялцы, а значыць, «кінуць» Беларусь (як і Украіну) ў абдымкі Расіі. Аднак абяцанкі палітыкаў варта дзяліць на «шашнаццаць». Інэрцыя дзяржаўнай адміністрацыі такая, што Амерыка, хутчэй за ўсё, прадоўжыць «памагаць станаўленню дэмакратыі» ў нашых краях, а там і прэзідэнцкі тэрмін Дональда скончыцца. Карацей, пікейныя жылеты з «Радыё Свабода» могуць не хвалявацца, наўрад ці іх разгоняць (хаця ёсць за што – адзін ідыёцкі або правакацыйны сказ «Вядома, што Ізраіль усе арабы лічаць ворагам» у вуснах «палітолага» чаго варты), і псеўдаапазіцыя, што атрымлівае фінансаванне праз розныя NEDы, – таксама.

Не пацерпіць і Грыша Ё. – шанавальнік беларускай «стабільнасці», прафесар кіслых шчэй геаграфіі, які даўно выдае сябе за эксперта ў палітычнай сферы. У дзень галасавання ён глыбокадумна абяцаў перамогу Клінтан: «На адным адпрэчванні палітычнай карэктнасці выбары не выйграеш». І як такіх запрашаюць у пасольства? А можа, толькі такіх цяпер і запрашаюць?.. Вось яшчэ адзін ыксперд – рэдактар «Радыё Свабода», які ў той жа дзень выказаўся з Амерыкі: «Давайце глядзець праўдзе ў вочы, верагоднасць перамогі Трампа на гэтых выбарах вельмі нізкая…» Ну, і досыць пакуль пра комікаў.

Не выявіўся клоўнам Юрый Зісер, гаспадар тутбая; ён хітра маўчаў перад выбарамі, а потым заявіў, што спачуваў Трампу, якога «цкавалі» (ці то паўтарыў словы Лукашэнкі, ці то Лукашэнка паўтарае следам за славутым маркетолагам…) Звычайна я не шмат увагі аддаю асобным аўтарам, але зараз крыху даўжэй спынюся на артыкуле «галоўнага інтэрнэтчыка» Беларусі, апублікаваным 10.11.2016, тым болей што загаловак «Інавацыйная Беларусь: думкі ўслых» гучыць як маніфест. Крыху пазней Ю. З. зрабіў яшчэ пару мабілізуючых заяў: напрыклад, «Беларусь павінна стаць трэцяй у свеце ІТ-дзяржавай пасля ЗША і Ізраілю». Быццам бы ён гатовы весці за сабою калі не народ, то «яйкагаловых» калегаў…

З аднаго боку, аўтар недаацэньвае, прымітывізуе «ўладу»: «Што сёння ўлада можа зрабіць для паскарэння ўкаранення інавацый? У першую чаргу, на словах дабраславіць людзей на прадпрымальніцтва, самазанятасць і змену прафесіі. Зрэшты, яна не зможа гэта зрабіць праз каштоўнасныя перакананні. Я вельмі здзіўлюся, калі раптам у нашых школах пачнуць выкладаць калі не прадпрымальніцтва, то хаця б элементарную фінансавую пісьменнасць».

Спадар нібыта не ў курсе, што «ўлада» за 20+ год навучылася лоўка мімікраваць, і «на словах» здольная зрабіць што заўгодна. Дабраславіць на прадпрымальніцтва, змену прафесіі? Лёгка! Казала ж адна чыноўніца, што «трэба круціцца», а другі, што «трэба варушыцца», не спадзявацца на ўрад… Райвыканкамы абяцаюць грошы беспрацоўным на «падтрымку малога бізнэсу і прадпрымальніцтва», а міністэрства па падатках і зборах лічыць, што ўрокі «фінансавай пісьменнасці» патрэбныя. А яшчэ я помню, колькі траскатні было вакол «дырэктывы № 4 пра развіццё прадпрымальніцкай ініцыятывы» ад 31.12.2010. Нехта ў пачатку 2011 г. нават рэкламаваў Беларусь як новы Сінгапур… Карацей, аўтар артыкула ломіцца ў адчыненыя дзверы: з самага «верху» шматкроць гучалі словы пра лібералізацыю, разняволенне грамадзян еtc. Горы неадменна спараджалі мышак; няма прычын меркаваць, што нешта зменіцца ў бліжэйшы час.

«Пара спрасціць падатковае адміністраванне і дакументаабарот»… З гледзішча прадстаўніка бізнэс-сектара – безумоўна, пара; з гледзішча даследчыка – змаганне з «бюракратызмам» без моцнай і зацікаўленай грамадзянскай супольнасці непазбежна мае адваротны эфект, бо для развязання праблем ствараюцца новыя камісіі, якія пішуць свае пратаколы і пастановы…

Адмена шэрагу артыкулаў крымінальнага кодэкса, хутчэй за ўсё, наспела. Аднак праблема куды глыбей, чым у рэгулярных наездах некаторых «сілавікоў» на «бізнэс», пра якія са скрухай гаворыць сп. Зісер: «кожны арышт бізнэсмена дэмаралізуе мільёны шараговых беларусаў…» Яна – у (не)даверы грамадзян да ўлады і «апазіцыі», у атамізацыі грамадства.

Між іншага, куды больш якасны аналіз сітуацыі ў РБ быў змешчаны ў кнізе былога палітвязня Ігара Аліневіча «Еду ў Магадан», асабліва ў раздзеле «Карпарацыя». Прынамсі Аліневіч куды больш паслядоўны, чым Зісер, які ў адным абзацы сцвярджае: «наша дзяржава канчаткова захрасла ў мінулым стагоддзі. Яе абсалютна не цікавіць, што пра яе думаюць. Яна адгарадзілася помнікамі Леніну…» А ў другім вырашае «падпусціць лёстачак»: «Пры гэтым наша дзяржава стварыла някепскія стартавыя ўмовы для бізнэсу. Сёння можна свабодна адкрываць новыя прадпрыемствы, ствараць працоўныя месцы, наймаць патрэбных спецыялістаў, знаходзіць рынкі збыту, прадаваць тавары і паслугі… Перспектывы развіцця айчыннага прадпрымальніцтва не абмежаваны». Уражанне, як ад кнігі Смілавіцкага, агледжанай у мінулай серыі: нібыта два розных чалавекі пісалі…

«Нармалізаваны» мінскі яўрэй-бізнэсовец, выглядае, так і не ўцяміў, што няможна аддзяліць «эканамічную будучыню» краіны ад палітычнай будучыні: «у Беларусі з’яўляецца ўсё больш стартапаў, іхні патэнцыял не абмежаваны нічым. Бо калі прадукты будуць прадавацца – гэта могуць быць дзясяткі і сотні мільярдаў. Гэта не прыйдзе за год-два, гэта зойме 15-20 гадоў… Гадоў за 15 мы павінны стаць трэцяй у свеце IT-дзяржавай пасля ЗША і Ізраілю па праграмным забеспячэнні».

Можа, мяне запішуць у песімісты і «ныцікі», але верагоднасць таго, што «беларуская мадэль» ляснецца не тое што праз 10, а цягам 5 гадоў, ацэньваю даволі высока. Праўладны доктар эканамічных навук яшчэ летась, у бытнасць памочнікам Лукашэнкі, прапаноўваў перавесці беларусаў на «фінансавую дыету», што паступова і робіцца… Пенсійны ўзрост павышаны, але даходы насельніцтва і валавы ўнутраны прадукт падалі як у 2015, так і ў 2016 гг. Яшчэ пару гадоў з гэткім жа трэндам – і вынікі для «Чырвонага дома» будуць непрадказальныя. Тады не дапамогуць ані танная гарэлка, ані пераводы «стрэлак» на Расію (дзе, дарэчы, так пакуль і не наважыліся агулам узняць пенсійны ўзрост і заняцца пошукам «дармаедаў»). І няўжо маленькі ды горды ІТ-cектар бура не накрые?!

З іншага боку, разумею пахудзелага Зісера, якому трэба паказаць, што збольшага ўсё ў яго (а значыць, і вакол яго) ціп-топ, што ён можа дазволіць сабе пабудову планаў на 15 гадоў – такі сабе брэндынг у стылі таварыша Трампа… Вось толькі прэзідэнтам Беларусі Юрый Анатольевіч ніколі не стане, хаця б таму, што такая канстытуцыя… (нарадзіўся на тэрыторыі Украіны).

І апошняе. Год таму Ю. З., разважаючы пра «Нобелеўку» Алексіевіч, прадказаў «рост экспарту праз узмацненне брэнда краіны». Сёлета ў студзені-верасні экспарт з Беларусі ў параўнанні з аналагічным перыядам 2015 г. склаў 84,3%. «Прасеў» ён нават ніжэй, чым агульны абарот (апошні дасягнуў 86,3%). Ці лаўрэатка не спраўдзіла чаканняў, ці з прагнозамі «што-та ня так»?.. Тут я не радуюся, не сумую, а спыняюся, каб лепей зразумець. Запрашаю чытачоў самастойна асэнсаваць сітуацыю і падзяліцца меркаваннямі 🙂

Вольф Рубінчык, г. Мінск

11.11.2016

wrubinchyk[at]gmail.com

 

Апублiкавана 11.11.2016 22;16