Tag Archives: знай наших

Яков Тайц. АНГЕЛИТО

От ред. Рассказ нашего земляка Якова Тайца (30.03.1905, Сморгонь — 04.04.1957, Москва) перенесёт читателей лет этак на 70 назад, во франкистскую Испанию. Конечно же, все параллели с нынешними событиями в отдельных странах постсоветского пространства случайны и (не)преднамеренны.

АНГЕЛИТО

Я хочу вас на минуточку перенести в главный город Испании — в Мадрид. Летом там очень жарко. Горячее солнце стоит над головой. В узких улочках звенят трамваи, гудят машины, ревут ослы, пронзительно зазывают покупателей продавцы вина и гранат…

Но громче всего раздаётся:

— Агуа фриа!..

Прохожие оглядываются. Они видят мальчика. Его широченные штаны еле держатся на тесёмке, перекинутой наискось через голое плечо. На голове у него возвышается огромный кувшин. Покачиваясь под его тяжестью, мальчик протяжно выводит:

— Агуа фриа!..

В знойный день особенно приятно услышать эти слова, потому что означают они «холодная вода».

Прохожие щёлкают пальцами, точно кастаньетами:

— Эй, кувшин, сюда!

Некоторые знают мальчика по имени:

— Ангелито, угости!

Прохожий в шапочке, вроде нашей пилотки, только с висящей надо лбом кисточкой, щёлкает жёлтыми пальцами:

— Эй, холодная вода, налей!

Ангелито подходит к нему. По желтизне пальцев Ангелито догадывается, что перед ним рабочий табачной фабрики.

Ангелито ловко снимает кувшин с головы и осторожно нагибает его над глиняной чашкой.

Вода течёт с тихим, вкусным бульканьем. Ангелито внимательно следит за тоненькой послушной струйкой. Пролить нельзя ни капли. Вода достаётся ему нелегко — её в городе мало. Недаром испанцы говорят: «Даже птица, пролетая над Мадридом, несёт с собой в клюве запас воды».

Для того чтобы наполнить свой кувшин, Ангелито встал очень рано. Он натянул на себя длинные штаны с огромным карманом на животе, которые ему сшила его сестра Мария (она шьёт очень хорошо и работает на швейной фабрике сеньоры Родриго). Потом он съел горсть жареных желудей, взял кувшин и побежал к реке Мансанарес. Это недалеко от его дома.

Он долго барахтался в тепловатой воде, чтобы набраться бодрости на весь день. Потом он вдоволь, до отказа, напился, чтобы после не хотелось пить. Потом наполнил кувшин, поставил его на голову и начал своё путешествие по узким улочкам:

— Агуа фриа!..

С утра покупателей было немного. Но чем выше поднималось солнце, чем жарче становилось, тем чаще слышалось:

— Кувшин, угости!

И Ангелито угощал. И вот сейчас он угощает рабочего с табачной фабрики.

Рабочий жёлтыми пальцами бережно взял чашку, поднёс её ко рту и стал не спеша пить маленькими глоточками.

Ангелито снизу видно, как на шее у него при каждом глотке перекатывается какой-то шарик.

Он протянул руку и тихо сказал:

— А вы за что стоите: за мир или за войну?

— Что? — удивился рабочий. Он чуть не захлебнулся, перестал пить и, вытирая кулаком губы, спросил: — О чём ты толкуешь, малыш?

— Сейчас… вот… тут написано… — сбивчиво проговорил Ангелито и достал из своего бездонного кармана небольшой листок. — Вот… Только пейте, пейте, чтобы никто ничего не заметил…

Рабочий опасливо взял листок и оглянулся:

— Откуда это у тебя, мальчуган?

— Тсс!.. — Ангелито приставляет палец ко рту. — Тсс! Это секрет…

Он молчит. Не надо никому рассказывать о том, как он вчера вечером вернулся домой усталый после целого дня хождения с кувшином на голове, лёг в углу на мешок и сразу же заснул как убитый. Среди ночи его разбудил стук. Он вскочил и отпер дверь. Это пришла с фабрики сестра Мария.

Она села за стол и при свете огарка стала перебирать какие-то бумаги.

Ангелито долго следил за ней, потом спросил:

— Мария, почему ты не спишь? Что это у тебя? Письма?

Она обернулась:

— Нет, это не письма… Да спи ты!

— А что это?

— Ты ещё мал — всё равно не поймёшь, — ответила Мария.

Ангелито обиделся.

— Нет, пойму! — сказал он. — Видишь, я теперь даже сам деньги зарабатываю, видишь?… — И он протянул сестре горсть мелких тёплых монеток.

Мария улыбнулась и села рядом с братом на мешок.

— Хорошо, Ангелито. Вот, смотри! — Она показала ему листок бумаги.

Ангелито долго разглядывал листок.

— А что тут написано? — спросил он, потому что не умел читать: он был слишком беден для того, чтобы ходить в школу.

И Мария рассказала ему, что на свете есть кучка очень богатых и очень жестоких людей, которые хотят войны. Но все остальные люди хотят жить в мире. И вот, если все-все подпишутся под такой бумагой, тогда войны не будет.

Ангелито повертел в руках листок.

— А можно, — спросил он, — я тоже подпишусь? Можно?

Мария погладила его по чёрной курчавой голове.

— Дурачок, — ласково сказала она, — ты ведь ещё писать не умеешь!

— Ничего! Писать не умею, а подписываться умею!

Он взял огрызок чернильного карандаша и вывел на клочке бумаги какие-то каракули. Потом он долго любовался на свою «подпись».

— Нет, нет, — сказала Мария, — тебе ещё рано.

— А тебе ещё много собирать подписи эти? — спросил он.

— Много! Чем больше, тем лучше.

— А можно, я их тоже буду собирать? Ведь мне всё равно ходить по улице. Я сумею, вот увидишь…

— Нет, — покачала Мария головой, — тебя поймает полиция или фалангисты…

— Не поймают… Я ловкий… Вот увидишь!

Ангелито долго уговаривал сестру. Наконец она согласилась, дала ему бумагу, карандаш и объяснила, как собирать подписи.

Он спрятал бумагу в карман и сразу же крепко заснул.

Мария ещё долго сидела возле спящего брата, хотя над Мадридом давно уже стояла тёмная, душная ночь.

И вот сейчас Ангелито протягивает рабочему белый листочек и тихо говорит:

— Тут всё написано… Подпишите, и тогда не будет войны, понимаете?

Рабочий украдкой читает бумагу.

— Правильно, — говорит он, — святые слова! Дай карандашик…

Ой сжимает жёлтыми пальцами карандаш. Ангелито смачивает водой бумагу, и подпись получается яркая, сочная, тёмно-лиловая.

— Грасиас! Спасибо! — говорит Ангелито. — Пейте ещё!

— Грасиас! Не надо. Твоя бумага бодрит лучше, чем твоя вода. Только, смотри, не попадись полиции!

— Нет, я ловкий!

Ангелито ставит кувшин на голову, и снова среди уличного шума раздаётся его пронзительное:

— Агуа фриа!..

Каждому, кто просит у него напиться, он смело протягивает бумагу и карандаш. Он знает, что богатые сеньоры его не остановят. Им не нужна мутная речная вода. Они могут выпить вина, съесть винограду, полакомиться фигами или гранатами. Его покупатели — народ простой: батраки, рабочие, погонщики мулов… Они все против войны!

Он завернул в переулок. Какая-то высокая седая дама протянула руку в длинной чёрной перчатке:

— Мальчик, налей. Только полнее лей, полнее!

Ангелито подал ей полнёхонькую чашку. Она брезгливо взяла её кончиками пальцев и стала пить. Ангелито вынул из кармана бумагу, испещрённую подписями, и сказал:

— Вот, сеньора, подпишите, чтобы не было войны!

— Что?… — Сеньора залпом допила чашку и схватила бумагу. — Где ты это взял, дрянной мальчишка?

Костлявыми пальцами, точно щипцами, она ухватила Ангелито за локоть. Он стал вырываться, но не тут-то было: старуха крепко вцепилась в него.

— Пресвятая дева! — закричала она. — У меня на фабрике полно этих бумажек, а теперь они ещё и на улице!

Только сейчас Ангелито узнал её — это сеньора Родриго, хозяйка фабрики, на которой работает Мария. Зачем же этой богатой сеньоре мутная речная вода? И Ангелито понял: эта сеньора не только чудовищно богата, но и чудовищно скупа.

— Пустите, сеньора! — взмолился он.

— Нет, нет, стой!.. Полиция! — Сеньора ещё крепче сжала своими «щипцами» руку Ангелито. — Сбегайте же кто-нибудь за полицией!

Кругом собрался народ — рабочие в потёртых беретах, погонщики мулов в шапочках с кисточками, батраки в огромных шляпах сомбреро, — но никто не торопится идти за полицией.

— Пустите! — просит Ангелито. — Я только на минуточку. Я только кувшин поставлю…

Костлявые пальцы чуть разжимаются. Ангелито освобождает руку, опускает кувшин на тротуар и вдруг выхватывает из рук сеньоры Родриго листок и со всех ног бежит по горячему асфальту.

— Держите его! — закричала сеньора, размахивая руками в длинных чёрных перчатках.

Но никто не стал задерживать Ангелито. Народ расступался перед ним. Он слышал шёпот голосов:

— Беги, беги, малыш!

— Полиция! Где же полиция?… — кричала сеньора.

Наконец появился полицейский. Размахивая тяжёлой дубинкой, он побежал за Ангелито. Не прохожие, как будто нечаянно, всё время становились на его пути. Он то и дело натыкался на кого-нибудь…

Тем временем Ангелито юркнул в один переулок, в другой, прошмыгнул проходным двором понёсся к реке Мансанарес.

Вот и река. Ангелито остановился перевести дух. Сколько здесь воды! Сколько народу можно напоить! Но поить не из чего — кувшин остался там, в переулке, и жадная сеньора, конечно, унесла его к себе.

Ангелито раздевается, прячет штаны с драгоценной бумагой под камень, ныряет в прохладную воду и думает:

«Эх, жалко кувшин! Такой был хороший… и большой… Ну, ничего. Зато войны не будет! Это всё-таки важней».

А кувшин ему Мария другой купит. И тогда он будет снова ходить по улицам Мадрида и снова будет звонко выкрикивать:

— Агуа фриа! Холодная вода!

Взято отcюда

Опубликовано 30.03.2022  14:54

М. Круцікаў пра фестываль у Мінску

Новая п’еса пра паэта Мойшэ Кульбака паказана ў час беларуска-яўрэйскага фестывалю

Піша Міхаіл Круцікаў («Форвертс», ЗША)

Ад пачатку жніўня 2020 г. Беларусь знаходзіцца ў цэнтры ўвагі сусветных мас-медыя. Кожны дзень тысячы людзей выходзяць на вуліцы Мінска і іншых гарадоў, каб выказаць свой пратэст супраць сфальшаваных выбараў, у якіх нібыта перамог Аляксандр Лукашэнка, дыктатарскага складу кіраўнік.

Аднак апрача гэтых падзей здараюцца іншыя, таксама цікавыя і важныя – такія як беларуска-яўрэйскі фестываль, які прайшоў з 5 па 11 кастрычніка. Мерапрыемства было арганізавана мінскім цэнтрам беларуска-яўрэйскай культурнай спадчыны.

Праграма фестывалю спалучала звычайны і віртуальны фарматы. Удзельнікі маглі выбраць актыўнасці на свой густ: паслухаць падкаст з расповедам клезмера Зісла Сляповіча пра ўзаемаўплыў яўрэйскай і беларускай музыкі; наведаць гістарычныя яўрэйскія мясціны ў Мінску пры дапамозе новага аўдыёгіда; прыгатаваць беларуска-яўрэйскія прысмакі, такія як эсік-флэйш ці бульбяны кугл (інгрэдыенты для якіх можна было замовіць у мінскай інтэрнэт-краме). Да таго ж былі даступныя лекцыя пра беларуска-яўрэйскія імёны і гутарка паміж спецыялістамі ў беларуска-яўрэйскай культуры і гісторыі.

Кульмінацыяй фестывалю сталася пастаноўка новай п’есы «Груганы дыяспары», прысвечанай трагічнаму лёсу яўрэйскага паэта Мойшэ Кульбака. Назву можна перакласці і як «Крумкачы рассеяння».

Афіша, выкананая Уладзімірам Цэслерам

П’есу, пастаўленую на рускай мове, напісала маладая віцебская драматургіня Вольга Прусак (на фота), якая раней ужо заваявала шэраг важкіх прызоў за п’есы і фільмы. Пра сваю цікавасць да Кульбака Вольга піша: «Кульбак для мяне стаў адкрыццём, паваротным і знакавым, перш за ўсё ва ўспрыманні таго месца, дзе я жыву. Раптам зусім па-іншаму бачу Беларусь – апантана закахаўшыся не ў тое, што ёсць, а ў тое, што мы страцілі. Такое балючае каханне – да страчанай будучыні, да спыненай думкі, да зламанага суквецця, да здушанай песні, да традыцыі, якая жывіла беларускую культуру і ад якой мы так жорстка былі адарваныя».

Дзея п’есы адбываецца ў савецкім Менску, куды Кульбак пераехаў з польскай Вільні ў 1928 г. Неўзабаве ён зрабіўся прыкметнай постаццю ў савецкай яўрэйскай культуры. На сцэне мы бачым яго ў рэдакцыі часопіса «Штэрн» з двума яго калегамі: «чырвоным яўрэем» Ізі Харыкам і «зялёным яўрэем» Зэлікам Аксельродам (у гэтых вобразах можна пазнаць гуллівыя намёкі на жывапіс Марка Шагала). Cпачатку іх праца ідзе спорна, але з цягам часу іх настрой робіцца ўсё больш змрочным праз сталінскую тэрарыстычную палітыку. Нечакана надыходзіць горкі фінал. Кульбака і Харыка арыштоўваюць і расстрэльваюць у Менску, у кастрычніку 1937 г. Аксельрод будзе забіты ў 1941-м годзе.

Паралельна дзея разгортваецца ў свеце фантазій і мрояў. Вольга Прусак па-майстэрску спляла вобразы, матывы і фрагменты з твораў Кульбака. Істотнае месца тут займаюць розныя віды птушак, што наводзіць на думкі пра Кульбакава апавяданне «Муня-птушкавод і яго жонка Малкелэ». Гэтаксама як праставаты Муня, якога выжылі з хаты шэльма-жонка і яе хіжы каханчык, наіўны ідэаліст Кульбак спакушаецца на падманлівыя савецкія абяцанкі і потым плаціць жыццём. Выняткам сярод шчасных птушак з’яўляецца чорны груган. Гэты змрочны вобраз адкрывае і закрывае спектакль, будучы сімвалам трагічнага лёсу Кульбака. Чорны і чырвоны – дамінуючыя колеры дэкарацый, і яны кантрастуюць з рознакаляровымі птушкамі. Стыль акцёрскай гульні вагаецца паміж гратэскнай сатырай і экспрэсіянісцкай сімвалічнасцю, ён адсылае да ўяўленняў Кульбака і стылю яго ўласных твораў.

Ажыццявіць гэтую пастаноўку было вельмі няпроста. Праз пандэмію рэжысёр Уладзімір Шчэрбань не здолеў прыехаць у Мінск і кіраваў акцёрамі з Лондана. Акцёры ж у Мінску часам не былі ўпэўнены, што спакойна дабяруцца да сваёй тэатральнай студыі, таму што ў цяперашнія часы міліцыя можа схапіць людзей на вуліцы, збіць і кінуць у турму проста так, без прычыны. Калі гэтая пастаноўка задумлялася, то, напэўна, яе стваральнікі не мелі на ўвазе гістарычных паралеляў паміж эпохай савецкіх палітычных рэпрэсій і цяперашняй Беларуссю, але, калі бачыш гульню акцёраў у кастрычніку 2020 г., няможна адмежавацца ад такога параўнання.

Фота Дар’і Гарбатавай

Падобна, што «Крумкачы рассеяння» – першая тэатральная пастаноўка, якая закранае тэму сталінскага тэрору ў Беларусі. У канцы 1930-х гадоў савецкая ўлада знішчыла цвет беларускай і яўрэйскай культуры. Шэраг яўрэйскіх культурных дзеячаў, такіх як літаратурныя крытыкі Хацкель Дунец і Якаў Бранштэйн, былі апантанымі камуністамі, а іншыя, тыя ж Кульбак і Аксельрод, былі памяркоўнымі «спадарожнікамі»… Зараз маладая беларуская інтэлігенцыя імкнецца аднавіць сваю пабураную і забытую культурную спадчыну, і яўрэйская культура займае ў ёй прыстойнае месца. У наш час мажліва, напрыклад, прачытаць некаторыя творы Кульбака ў новых перакладах Сяргея Шупы.

Трэба спадзявацца, што гэтая важная праца будзе працягнута і новае пакаленне беларускіх чытачоў пазнаёміцца з усёй літвацкай галіной літаратуры на ідышы і іўрыце. Сярод іншых, заслугоўваюць гэтага знаёмства такія пісьменнікі, як Залман Шнэур, Лейб Найдус і Эльханан Воглер.

Пераклаў з ідыша В. Р.

Крыніца

* * *

УВАГА: скора на belisrael.info – поўны тэкст п’есы Вольгі ПРУСАК!

Апублiкавана 24.11.2020  22:24

Похвалить, что ли, здешнюю власть?

После того как я выпустил серию критических стрел в адрес Рыгорыча и системы, которую он представляет, меня пару раз упрекнули в необъективности. Порывшись в закромах памяти, вспомнил, что в начале 2019 г. и сам писал о достижениях Беларуси за четверть века (правда, ещё вопрос, в какой степени они достигнуты «благодаря», а не «вопреки»), и других приглашал.

Перевод фрагмента из текста 09.02.2019: «Если под конец существования СССР большинство жителей Беларуси отождествляло себя с Союзом, да и первое время после декабря 1991 г. сохранялася “фантомная боль”, и советских людей было здесь больше, чем белорусоцентричных (помню, за противостоянием Ельцина и Верховного Совета России осенью 1993 г. напряжённо следили, словно бы оно происходило в собственной стране…), то теперь пропорция изменилась. Подросло новое поколение, для которого Москва никак не ближе чем, допустим, Варшава или Вильнюс…»

Таки да, за 27 – теперь уже 28 – лет независимости общество в Беларуси обрело некую идентичность, пусть и несовершенную. Хвалить ли за это «режим»? Референдум 25-летней давности (май 1995 г.) в чём-то нанёс удар по белорусскому патриотизму, а в чём-то, напротив, подстегнул интерес к «запретным» историческим флагу и гербу, да и к «обесцененному» белорусскому языку. Хитрые манёвры «вождя» между Россией, ЕС, КНР и Ближним Востоком привели к тому, что государство сохранило свою валюту, международно-признанные границы, монополию на внутреннее насилие… короче говоря, суверенитет, провозглашённый ещё летом 1990 г. Cмысловое наполнение этого суверенитета – отдельная песня.

Более «частные» достижения 1990–2010-х годов тоже представляются мне заслуживающими внимания. Например, белорусские литераторы получили множество международных премий – следует вспомнить и Нобелевскую 2015 г., как бы я ни относился к взглядам и поступкам лауреатки. Комплекс провинциальности – если он у них и был – преодолели многие белорусские музыканты и художники, востребованные в разных странах. Год назад сослался на яркий пример – минчанин Андрей Дубинин оформил герб для Великого магистра Мальтийского ордена (увы, в апреле с. г. Джакомо Далла Торре ушёл из жизни).

Великий магистр (в центре) перед гербом ордена. Фото 2019 г. из твиттера президента Литвы Г. Науседы

Вообще, в мире Беларусь заявила о себе тысячами (если не миллионами) голосов, в т. ч. моим 😉 Скромно исполненные книги минского издательского товарищества «Шах-плюс», большей частью на идише и белорусском языке, хранятся в библиотеках США, Израиля, Нидерландов, РФ, а продаются, как минимум, в России и Чехии (правда, не знаю, кто выставил на продажу те издания, и «навара» от реализации не имею). Кто-то на моём месте добился бы большего, но, с другой стороны, как в том анекдоте, «могли бы и полоснуть» 🙂

Общественную активистку из Минска Ольгу Майорову радует «появление авторских скульптур и муралов в городах», которое «говорит о том, что человеческое измерение становится важным, несмотря ни на что». В статье 2016 г. – богатая коллекция образцов «уличного искусства».

Часть мурала-триптиха на минской ул. Притыцкого – осень 2019 г.

Увековечение памяти евреев, погибших в 1941–44 гг., – то, что разрешалось, а иногда и приветствовалось в независимой Беларуси с 1991 г. Установка памятников жертвам гетто и концлагерей активизировалась в 2000-х годах, как правило, при поддержке зарубежных спонсоров.

Открытие в Новогрудке Стены Памяти, с участием министра иностранных дел РБ, июль 2019 г. Снимки отсюда

Можно сомневаться в искренности чиновников, вещающих о вечной «дружбе народов», но похоже, что за 30 лет бытовой антисемитизм, шедший во многом «сверху», реально усох. Сейчас евреев и Израиль «демонизируют» куда меньше жителей Беларуси, чем на рубеже 1980-90-х гг. Люди сделались более прагматичными, а потому и более толерантными… или просто равнодушными к «этническим вопросам». Ясно, исключений хватает, и ксенофобия далеко не задушена в Беларуси (впрочем, и в Израиле без неё не обходится).

Транспортная сеть не идеальна ни в Минске, ни в Беларуси, но развитие метро и маршрутных такси улучшили сообщение между периферийными районами столицы. Относительным успехом считаю и то, что на многих остановках Минска в последние годы появились электронные табло, показывающие, сколько минут осталось до прибытия автобуса/троллейбуса.

В различных рейтингах развития экономики Беларусь и в конце 2010-х гг., после ряда кризисов, занимала не последние места; другое дело, что при более умелом управлении она могла бы стоять много выше.

А насчёт начальника страны… Склоняюсь к мысли о том, что «этот чиновник сломался, принесите нового». Тем не менее Александр Бурьяк, антипрогрессист и антилиберал, автор какой угодно, но не глупый, поискивает в нём положительное (и находит). Объясняя свои усилия так: «Когда видишь, какие жуки и жабы полезли на этот раз в президенты непутёвой Беларуси, так уже немножко начинает хотеться, чтобы всё осталось по-старому».

Полный список достоинств «Рыгорыча» по Бурьяку смотрите здесь; в нём полтора десятка пунктов. Приведу лишь те, которые считаю в той или иной степени релевантными… Скажем, «не курит» – отличное качество, когда речь идёт о соседе по коммунальной квартире, а высшему чиновнику иной раз не возбраняется и закурить (особенно если он – умом в Черчилля :)) Итак, Лукашенко:

– не обделён здравым смыслом;

– мало душит прекрасные порывы: вольнодумствующие индивиды имеют при нём хороший шанс на выживание – не такой, как при Сталине (правда, они будут прозябать, но хотя бы на свободе);

– чуть-чуть обучается и понемногу меняется (но надо бы больше – и в более правильную сторону);

– не насаждает и не поощряет культа своей личности (и его таки нету; кто сомневается, пусть напомнит себе про культ Сталина или династии Кимов; даже с Путиным носятся больше, чем с Лукашенко).

Здравый смысл, вероятно, заключается и в том, что все годы правления первый президент Беларуси уклонялся от втягивания сограждан в конфликты соседних (и не соседних) стран. Небезызвестная встреча европейских лидеров в Минске (февраль 2015 г.) – как ни крути, успех лукашенковской дипломатии. О «культе личности» спорно; благодарственные таблички с Ф. И. О. президента я видел, как минимум, в парках у Оперного театра и у Национальной библиотеки Беларуси. Официозные газеты часто начинаются с фотопортретов А. Л. и рассказов о том, куда он пошёл, с кем виделся. «Новостные» программы БТ – это зачастую «всё о нём и немного о погоде». Почтовую марку выпустили ещё в 1996 г…

Конверт первого дня с той самой маркой (источник: ay.by)

Да и портреты высшего чиновника висят в казённых кабинетах – где надо и не надо, к примеру, в частной «школе шахмат ФИДЕ».

Фото отсюда

Мне возразят, что речь идёт о «перегибах на местах», об усердии отдельных лизоблюдов. Так ведь и Виссарионыч сам не развешивал свои портреты, а в диалоге с Лионом Фейхтвангером («Москва 1937») жаловался, что в СССР его, Сталина, чересчур часто изображают… Вопрос же в атмосфере, которая царит в обществе при том или ином руководителе. Но я соглашусь, что «культ Лукашенко» относительно безобиден – могло быть и хуже 🙂

Привёл А. Бурьяк и ряд минусов «у рассматриваемого политика». Например:

– неимоверно алчет быть главным;

– некреативен;

– концептуально не размашист, не стратег;

– боится конкурентов, даёт «расти» в государстве по преимуществу шушере; в результате среди широко известных людей очень мало людей приличных (сходу и не назовёшь).

Действительно, стратегия А. Л. заключается в отсутствии стратегии, а идеология – в отсутствии внятной идеологии 🙂 Где-то это даже и неплохо (мешает становлению тоталитарного строя), но со временем начинает раздражать. Желание руководителя быть «затычкой в каждой бочке» приводит к топтанию на месте, что довольно толково разъяснил в мае с. г. один из претендентов на президентское кресло (Валерий Ц.). В 1994 г., по словам Валерия, Лукашенко «был близок моей бабушке, потому что знал, сколько от свиноматки должно родиться поросят. Он понимал, сколько кур должен покрывать петух». Но сейчас, мол, следует уходить от этого: «Не надо [главе государства] заниматься коровами». Затем, на встрече с инициативной группой, было сказано: «Мы должны просто перевернуть страницу и оставить Лукашенко там, где он находится. А именно – в истории, в этих традиционных сельских укладах, в том, что ему нравится: свинки там, коровки, экологически чистое молоко. Арбузы он собирает, по 4 мешка картошки в Кремль приносит… пусть этим занимается в одной из резиденций. Пусть живёт этим, потому что видно же, что он делает это с огромным азартом. А мы поведём Беларусь вперёд – в будущее».

Чуть надуманная дилемма: «экологически чистое молоко» vs. «будущее». Но экс-помощник президента отнюдь не унизил своего бывшего шефа и даже занёс ему в актив первые 10 лет правления (перебрал, по-моему). Тем не менее выскочил «моралист» Игорь М-к – бывший «сенатор», а ныне большая шишка в нижней палате «парламента», и заголосил на сайте БелТА: «Зачем переходить на личность того, кто способствовал твоему росту, твоей личной карьере, того, кто был для тебя учителем и руководителем? Да ещё злобно посмеиваться над аграрной карьерой и деревенским воспитанием нашего Президента? Абсолютное большинство современных белорусов-горожан – деревенского происхождения. И не имеют ничего против ни картофеля, ни поросят…» (пер. с бел.).

Не везёт нам с М-ками. Один, по имени Андрей – лауреат казённых премий «Золотая литера» и «Золотое перо» – юзает псевдоцитаты (по поводу «никаких лекарств, даже больным детям» см. здесь) и не в курсе, кто такие мерчендайзеры. По его мненьицу, это «свободные и творческие личности», которые вместе с арт-директорами и дизайнерами «с жиру бесятся», а вот «народ» их кормит, в т. ч. выкладывая на полки «молочку и курятину»[1] 🙂 Другой транслирует замшелые формулы то ли 1940-х годов (о «космополитах» – «а сало русское едят!»), то ли 1970-х (о диссидентах – «родина его воспитала, дала профессию, а он…»). Ну, ехали бы М-ки поднимать сельское хозяйство, доля которого в ВВП Беларуси за 24 года правления их кумира упала более чем вдвое – с 13,59% до 6,4%… Несмотря на все магические заклинания 🙁

Aрхаика хороша, когда наблюдаешь со стороны, без необходимости «вариться» во всём этом. И ещё я думаю, что сельских жителей – как и городских – надо уважать, а не похваливать. В период «особой любви» к селянам «своего человека» (1994–2019 гг.) их число сократилось в Беларуси с 3,3 миллиона до 2,1 млн. человек, т. е. более чем на треть. Может, как раз при «либеральном технократе», не озабоченном навязчивой промоцией белорусской картошки, деревня воспрянула бы духом?!

Польза от нынешних властей ещё и в том, что они, как мне кажется, окончательно доказали на практике гиблость колхозно-совхозной формы хозяйствования. Подписался бы я за выдвижение в кандидаты фермера Юрия Ганцевича из-под Гомеля, который выживает в условиях реальной конкуренции (а не балуется в целях пиара перекидыванием арбузов, выращенных ради «благотворительности»)…

Заставка видео с участием Ю. Ганцевича, осень 2019 г.

Но 31 мая на Комаровке людей Ганцевича не было – а если и были, то я их не нашёл. ¯\_(ツ)_/¯

Вольф Рубинчик, г. Минск

wrubinchyk[at]gmail.com

02.06.2020

[1] Если кто-то не понял, в чём прикол: именно мерчендайзеры отвечают за раскладку товаров на магазинных полках. В Беларуси этих специалистов уже не один год готовят государственные колледжи. Всяко более полезная работа, чем обзывать людей «гнидами» на sb.by…

Опубликовано 02.06.2020  23:01

В. Рубінчык. Выбары-выбары…

Прадоўжу аглядаць «перадвыбарную кумпанію» у краіне Тутэйшыі са сваёй званіцы, нізэнькай-нізэнькай. Потым будзе жменя прабачэнняў, ідэй і кур’ёзаў.

Забаўная выйшла дыскусія паміж двума дыпламаванымі гісторыкамі: гомельскім Пятром Кузняцовым і мінскім Аляксандрам Кур’яновічам. Вялося пра палітычную вагу фінансіста Віктара Бабарыкі. Калі коратка: Пётр, паслухаўшы прэс-канферэнцыю В. Б., заяўляе, што прэтэндэнт «рызыкуе і свядома адсякае ад сябе пратэстны электарат, але, у той жа час, спрабуе гуляць на куды большым і шырокім электаральным полі… Аперуе не каштоўнаснымі і ідэйнымі рэчамі, а цалкам практычнымі і зразумелымі простаму абывацелю», г. зн. мае шансы ў жніўні 2020 г. Аляксандр – кандыдат навук, даследчык парламентарызму ў Беларусі – упарта пярэчыць: «Палітычныя лідары, здольныя захапіць уладу, не з’яўляюцца на палітычнай сцэне за два-тры месяцы да гэтага “захопу”. Бальшавікі і нацысты ішлі да ўлады пятнаццаць-дваццаць гадоў, лідары аксамітавых рэвалюцый Вацлаў Гавел і Лех Валенса з’явіліся не за адзін дзень. А што Бабарыка? Ён запомніўся хіба што некалькімі крытычнымі інтэрв’ю ды прыватнымі пастамі ў сацыяльных сетках… Калі дапусціць фантастычны варыянт, што дзясяткі тысячаў прыхільнікаў Віктара Бабарыкі выйдуць на пратэсты, каб абараніць свой выбар, то Бабарыку на чале іх уявіць проста немагчыма. Ён не вулічны палітык».

Папраўдзе, пакуль што гэткія дыскусіі нагадваюць дыялог гогалеўскіх персанажаў з «Мёртвых душ»: «Даедзе тое кола ў Маскву або не даедзе?» Працэдура выбараў у класічным іх разуменні даўно пахаваная ў/на нашых землях, і тыя маніпуляцыі для напаўнення «парламента» або перапрызначэння «прэзідэнта», што ладзяцца ў РБ два дзясяткі гадоў, выбарамі па сутнасці не з’яўляюцца. Тым не менш яны залежаць ад стану «эліт», і вось тут крыецца «фортка магчымасцей», пра якую даводзілася пісаць летась. Эліты ў Беларусі не гамагенныя, ужо даволі чотка вымалёўваюцца «партыя Мао» і «партыя Лінь Бяо» 🙂 Далёка не ўсе ключавыя чыноўнікі палюбляюць клан Лукашэнак. На фоне каранакрызісу – ролю якога сп. Кур’яновіч, падобна, недаацэньвае – галасы дзе-нідзе ў нас парой могуць падлічыць без фальсіфікацый, як тое было ў 1994 г… А каб тады не спрацаваў «эфект даміно»?

Так, на сёння Бабарыка – малавядомая ў грамадстве асоба, дарма што ў яго ініцыятыўную групу запісалася каля 10 тыс. чалавек (болей толькі ў Лукашэнкі). Але цяпер зусім не тая эпоха, калі папулярнасць набывалася цягам 10-15 гадоў. У «грамадстве спектаклю» умелы PR важыць болей за паступовае карасканне «угору па лесвіцы, што ідзе ўніз». Гісторыя ператварэння масажыста ў губернатара хораша паказана ў расійскім фільме «Дзень выбараў» (2007).

Сінема – фабрыка кроз, але хуткія ўзлёты магчымыя наяве, што не далей як у 2019 г. даказаў прыклад нашых паўднёвых суседзяў. Калі комік за тры месяцы здолеў раскруціцца да прэзідэнта, чаму шматвопытны банкір не здольны паўтарыць яго шлях? (Дадам, што з В. Бабарыкам я не знаёмы, дый не дужа цягне; разважаю абстрактна.) Да таго ж уклад чэла ў самараскрутку, як ужо адзначалася, не зводзіцца да «некалькіх крытычных інтэрв’ю ды прыватных пастоў у сацыяльных сетках». Падобна, што да выбараў В. Б. пачаў рыхтавацца загадзя, у тым ліку з дапамогай вядомай краўдфандынгавай платформы, дзе рэй вядзе яго сын Эдуард (ён жа – «правая рука» ў палітычнай кумпаніі). Не «вулічны палітык»? Але ці мог нехта дапусціць увосень 2003 г., што Аляксандр Казулін, які-ніякі доктар навук, рэктар універсітэта і без пяці хвіляў пасол Беларусі ў ААН, праз два з паловай гады паспрабуе сілай прабіцца на «Усебеларускі сход», а потым павядзе пратэстны марш на фалангі АМАПаўцаў?

Карацей, краіна ўступае ў перыяд палітычнай непрадвызначанасці; многае будзе залежаць ад паводзін вышэйшых дзяржчыноўнікаў у барацьбе з COVID-19 (колькасць ахвяр у РБ пераваліла за 200). І ад чынавенскай рэакцыі на сусветны эканамічны крызіс, выкліканы як самім вірусам, так і няўмелым з ім змаганнем… Пра «кавіданоміку» ў Беларусі можна пачытаць тут. Наказ ад самі-ведаеце-каго «давайце пасадзім больш бульбы, яна нас уратуе» у 2020 г. усё ж выглядае праставата, як і прапанова былога дырэктара Парка высокіх тэхналогій бясплатна раздаць усім грамадзянам Беларусі зямельныя надзелы (калі б у канцы 1980-х БНФ выступіў з такой праграмай, апанентаў «рэжыму» на руках бы насілі, а цяпер позна).

Валерый Вільямавіч спасылаецца на досвед Фінляндыі, дзе працаваў у 1991 г.; маўляў, дзякуючы валоданню надзеламі «фіны так адчайна змагаліся за сваю зямлю ў перыяд Зімовай вайны 1938–1939 года, супрацьстоячы агромністаму Савецкаму Саюзу». Чарговы раз дэманструючы, што мінуўшчына для яго – поле маніпуляцый; хто-хто, а спецыяліст па міжнародных адносінах з кандыдацкай ступенню мусіў бы ведаць, што вайну з СССР Фінляндыя вяла ў канцы 1939 – пачатку 1940 гг.

Людзям уласціва памыляцца. Во даў я маху з песняй «Шпілт а фрэйлэхс», якую выконвае Тамара Гвердцытэлі; следам за амерыканскім ідышыстам Юрыем Ведзяняпіным прыпісаў словы той песні Ізі Харыку, а музыку – Мотлу Палянскаму. Насамрэч гэта песня Самуіла Палонскага на верш паэта з Украіны Іцыка Фефера (прыяцеля Ізі Харыка).

Раней я падаваў прозвішча прэтэндэнта як «Цапкала»; цяпер аказваецца, што паводле пашпарту ён Цэпкала. Прыняў да ведама… каб яшчэ ўсяведная газета «Звязда» прыняла (у 2015–2017 гг. не менш за 10 разоў друкавала прозвішча дзяржаўнага дзеяча з трыма «а»).

Мог бы і пан Цэпкала прызнаць свoй ляпсус, але не прызнаў, і мой камент пра час Зімовай вайны чамусь не з’явіўся на яго старонцы. Якая, будзьма шчырымі, больш нагадвае аматарскі блог, чым сайт кандыдата ў прэзідэнты. Штопраўда… ці не паліттэхналагічны гэта ход з боку В. Ц. – спроба падлабуніцца да «звычайных блогераў», выглядаючы як адзін з іх?

Яшчэ адна інцярэсная навіна з тутэйшага сайта… Аказваецца, Кім Чэн Ын захапіў уладу ў Кітаі! Крочыць на Мінск 🙂

Існуе меркаванне, што партал tut.by, дзецішча нядаўна спачылага Юрыя Зісера, не такі, што ён – «сярод лідараў медыйнай прасторы Беларусі не толькі ў статыстычных паказчыках, але і ў якасці журналісцкага прадукту» («Радыё Свабода», 21.05.2020). Густы розняцца, і я не хацеў бы прыніжаць «партал № 1», вышукваючы ў яго «блохі» – пагатове ў 2008 г. і 2010 г. tut.by перадрукоўваў гутаркі са мною. Разам з тым не адмаўляюся ад таго, што пісаў пра гэты камерцыйны праект у «Катлетах & мухах» (2016–2019), і дадам яшчэ пару абзацаў.

Курс на самацэнзуру, узяты на партале пасля снежаньскіх падзей 2010 г., не быў мне блізкі. Асабліва прыкра было даведацца пра адзін эпізод: у кастрычніку 2011 г. рэдакцыя перапыніла трансляцыю сустрэчы з Лявонам Вольскім, калі той заспяваў сатырычную песню пра выбарчую кампанію… Лявон не пакрыўдзіўся, і праз нейкі час песня ўсё ж зрабілася даступная слухачам, але «асадачак астаўся». Тады ж выявілася, што Ю. З. такі мяшаўся ў бягучыя рэдакцыйныя справы: «У нас былі падставы прыпыніць трансляцыю, калі Лявон пачаў непрыхавана здзеквацца з дзяржаўных асоб». Заснавальнік дадаў: «Песня стане хітом, бо ўсім будзе цікава, што ж мы не прапусцілі ў эфір. Лявон павінен быць нам удзячны за паспяховую правакацыю…». Потым (у cакавіку 2018 г.) дзіўна было чытаць словы Зісера: «Многія ўвогуле не ведаюць, што я праграміст, а не журналіст, і ніколі не меў адносінаў да працы рэдакцыі».

Зміцер Дзядзенка ў гутарцы са мной падкрэсліў: «Зісер, безумоўна, значная фігура на нашым полі і за ім шмат заслуг». Але нагадаў, што партал tut.by дапамог міліцыянтам «вылічыць» карыстальніка ў 2013 г., г. зн. задоўга да таго, як дзяржава ўвяла ідэнтыфікацыю каментатараў (справа Андрэя Карэліна). Улічваючы эпізоды з Вольскім і Карэліным (падобных «прагінаў», на жаль, было больш), я скептычна стаўлюся да ідэі з «вуліцай Зісера» ў Мінску. І прэзентую urbi et orbi больш перспектыўную ідэю…

Як ужо выпадала пісаць, медыяменеджары – заснавальнікі і рэдактары СМІ – у Беларусі XXI ст. з’яўляюцца групай рызыкі. Нярэдка яны дачасна пакідалі гэты свет, «згарэўшы на працы». Пералічу некаторых (зразумела, спіс можа быць даўжэйшы):

Юрый Базан (заснавальнік і галоўны рэдактар «Аўтарадыё») – пражыў 53 гады.

Віктар Валадашчук (заснавальнік і галоўны рэдактар «Газеты Слонімскай») – 61.

Ігар Гермянчук (рэдактар газет «Свабода» і «Навіны», заснавальнік і рэдактар часопіса «Кур’ер») – 41.

Юрый Зісер (заснавальнік tut.by) – 59.

Аляксей Кароль (галоўны рэдактар газеты «Новы час») – 70.

Алесь Ліпай (сузаснавальнік і дырэктар інфармагенцтва БелАПАН) – 52.

Юрый Шырокі (намдырэктара агенцтва БелАПАН) – 36.

Кожны з іх зрабіў унёсак у развіццё неказённай сістэмы распаўсюду інфармацыі. Думаю, не варта высвятляць, хто з гэтых людзей большы герой, хто меншы: можна проста паставіць ім агульны помнік і назваць яго, да прыкладу, «Бой з ценем». Дэ-юрэ няхай бы гэта быў нават не «помнік» (каб абысці бюракратычныя працэдуры – узгадненні ва ўрадзе і пад.), а скульптура, якую варта было б усталяваць на прыватнай – але бачнай гараджанам – тэрыторыі. Такіх пляцовак цяпер нямала ў сталіцы Беларусі.

Файна зрабіла кіраўніцтва фірмы «Амкадор»: не чакаючы, пакуль дзяржава адшкадуе для мінчукоў помнік Уладзіміру Караткевічу, у 2017 г. паставіла перад цэнтрам «Спамаш» скульптуру…

Хтосьці лічыць, што гэта малады Караткевіч (балазе падабенства ёсць, дый радок з твора У. К. ля ног змешчаны), афіцыйна ж тут паказаны «збіральны вобраз маладога паэта». Скульптар Уладзімір Слабодчыкаў будзе казаць: «Калі людзі пазнаюць у ім Караткевіча – слава богу».

І новыя кур’ёзы. Няможна не бачыць прыкметаў таго, што жыццё імітуе краснае пісьменства… Пэўная частка інтэрнэт-аўдыторыі распалілася праз тое, што ў сеціва трапіў здымак медсястры ў паўпразрыстым ахоўным касцюме, пад якім… было няшмат адзення. Успомнілася кніга «Так, пане міністр!» з калекцыяй бюракратычных пісулек…

No comment.

Калі ж чытаеш «Ужо ў гэтым годзе гарадскія газоны ў Мінску плануюць апрацаваць хімікатам, які прыгнятае рост і развіццё дзьмухаўца», то мазгі апаноўвае апавяданне Паўла Касцюкевіча «Вайна з дзьмухаўцамі» (2011; увайшло ў зборнічак, уганараваны прэміяй Гедройца). Што характэрна, гарадскія ўлады апалчыліся на дзьмухаўцы менавіта сёлета, пасля таго як апавяданне было перакладзена на рускую і апублікавана на belisrael.info (!) Супадзенне? 🙂

I вось яшчэ ўскосны доказ папулярнасці ізраільскага сайта ў Мінску. Мой леташні артыкул змяшчаў шэраг фотак, дзе вулічныя назовы былі пададзены толькі па-руску… У верасні 2019 г. я заўважыў, што такое афармленне шыльдаў супярэчыць закону пра найменні геаграфічных аб’ектаў (2010). Выпадкова ці не, адна таблічка ўжо беларусізавалася (трымціце, рэгнумаўскія клікушы :))

Было ў жніўні 2019 г. і стала ў траўні 2020 г.

Шчасце прыходзіць гамеапатычнымі дозамі, але дзякуй і за тое.

Вольф Рубінчык, г. Мінск

wrubinchyk[at]gmail.com

25.05.2020

Апублiкавана 25.05.2020  22:55

Водгук
Пасмяяўся, калі прачытаў, што таварыш Кім з Паўночнай Карэі кіруе Кітаем.
Дзьмухаўцы песцяць вока. Кепска толькі тое, што яны экспансіўныя і ў сваёй экспансіі не даюць жыцця іншым раслінам. Вось тут і патрэбны граматны чалавек-рэгулятар.
Важна, каб, змагаючыся з дзьмухаўцамі, мы не паўтарылі кітайскую вайну з вераб’ямі, што вялася ў канцы 1950-х гадоў. Але думаю, што дзьмухаўцам доля кітайскіх вераб’ёў не пагражае. (Анатоль Сідарэвіч, г. Мінск)
29.05.2020  12:26

КАПІТАЛІЗМ КАРАСКАЕЦЦА ЎГОРУ

Як усе ўжо начутыя, за дзень да «параду смерці» 9 мая (пасля якога ў Мінску быццам бы адбылося «значнае зніжэнне пнеўманій»; хай бы гэта не палітык заявіў, а тру-эпідэміёлаг) было абвешчана пра «выбары» 9 жніўня г. г. У гэтым месяцы прадугледжана рэгістрацыя ініцыятыўных груп.

Намячаецца рэкорд – чатыры вядомыя асобы з бізнэсу імкнуцца заняць прэзідэнцкі фатэль, і ўсе чатыры дыстанцыруюцца (прынамсі на словах) ад лукашэнкаўшчыны. Маю на ўвазе Віктара Бабарыку, Ганну Канапацкую, Валерыя Цапкалу, Сяргея Чэрачня. Крыху інакш убачыў «бізнэс-групоўку» нядаўні вязень Сяргей Сацук – яго права.

Такая во чацвёрка…

Не тое каб раней прадпрымальнікі не прэтэндавалі на «царскую» пасаду, але цягам ранейшых кампаній (патэнцыйныя) прэтэндэнты з ліку бізнэсоўцаў выглядалі непадрыхтаванымі. І часцяком адсейваліся ўжо на старце, хоць на «рэжым» асабліва і не наязджалі. Юрый Данькоў, калі быў дэпутатам Мінгарсавета, пасля «гарачай восені 1999 года» увогуле публічна шкадаваў, што ўлады занадта мякка абышліся з пратэстоўцамі (не нацкоўвалі на іх сабак, etc). Праз колькі год узнагарода знайшла героя…

Ад Данькова (2001), яго цезкі Радзькова (2015) ды іншых чэмпіёнаў РБ па негалоўных відах спорту гэтак густа патыхала самапіярам, што яны не мелі б аніякіх шансаў, нават калі б сабралі подпісы за сваё вылучэнне. Крыху больш сур’ёзнай выглядала хіба кандыдатура Віктара Цярэшчанкі, зарэгістраваная ў 2010 г. (пан Цярэшчанка спрабаваў заявіць пра сябе яшчэ ў 1994 ды 2001 гг.). Але гэты чалавек з дыпломам эканаміста спецыялізаваўся хутчэй на прадстаўніцтве інтарэсаў прадпрымальнікаў, чым на прадпрымальніцтве як такім.

У 2020 г. «масоўка» таксама прысутнічае; во 12 мая прачытаў, што дакументы здалі індывідуальныя прадпрымальнікі Вераніка Мішчанка і Анатоль Грачышнікаў. Гэта «кандыдаты пратэсту» з атачэння Міколы Статкевіча, які жыве на вайсковую пенсію. Цікавае прозвішча ў кіраўніка ініцыятыўнай групы В. Мішчанка – Троцкі 🙂 Пры ўсёй павазе да гэтых людзей, да фермера Юрыя Ганцэвіча з Гомельскага раёна (які летась звярнуў на сябе ўвагу «жывёльным» перформансам) зразумела, што іхняе вылучэнне – або палітычны рамантызм, або гэст адчаю. (Ведаю і пра яшчэ аднаго ІП, які ўзважваў сваё вылучэнне, – былога сустаршыню «Беларускай хрысціянскай дэмакратыі» Міколу Арцюхова; ключавое слова тут «былога».) Таму – коратка пра «цяжкавагавікоў».

Кожны з вышэйзгаданай чацвёркі аб’ектыўна – г. зн. незалежна ад майго асабістага да іх стаўлення – мае свае моцныя і слабыя бакі. Віктар: дасведчаны банкір, фундатар шматлікіх культурніцкіх праектаў у Беларусі, «раскручаны» ў недзяржаўных СМІ (у апошнія месяцы гутаркі з ім трансляваліся ледзь не з кожнага праса). Ганна: «галоўная апазіцыянерка» палаты прадстаўнікоў у 2016-2019 гг., сувязі ў Заходняй Еўропе, гнуткасць. Валер: унікальны, як для супернікаў Лукашэнкі, досвед працы на высокіх пасадах у выканаўчай уладзе, схільнасць да філасофскіх пабудоў. Сяргей: за ім партыя (хоць і кволая, як усе палітычныя групоўкі РБ…), маладосць, адсутнасць грузу паражэнняў.

Слабасці кожнага таксама цяжка не заўважыць. У першым выпадку прэтэндэнт – навічок у рэальнай палітыцы, які не згуртаваў вакол сябе правераную каманду аднадумцаў; гэта выяўляецца нават у тым, што яго ініцыятыўную групу ўзначаліў сын. Два дзесяцігоддзі кіраўнічай працы ў банку з расійскім капіталам лёгка ператвараюцца ў «ахілесаву пяту», дый філантропія Бабарыкі выглядала часам навязліва (збор твораў С. Алексіевіч у перакладзе на беларускую, які раздаваўся правінцыйным бібліятэкам з не абы-якой медыятызацыяй працэсу…) Пані Ганна ў «парламенце» мала чаго дасягнула, дый, па-мойму, не надта прагнула… Цяперашнія яе заявы пра неканстытуцыйнасць новага склікання палаты прадстаўнікоў – маханне кулакамі пасля бойкі; яны б гучалі куды больш раскаціста год таму, калі Г. Канапацкая яшчэ засядала ў «палатцы» і мела пэўныя магчымасці, каб яе раскатурхаць… Не дадалі балаў імпэтнай кабеце скандалы ва ўласнай партыі (АГП) і ў асяродку ўдзельнікаў «праймерыз».

Хіба найбольшыя надзеі ў гэтым сезоне звязваюць з В. Цапкалам. Яго недахопы – бадай, працяг яго дадатных якасцей. Цапкалаву «філасофію» відаць з яго артыкулаў – на мой густ, яна залішне сінкрэтычная, быццам ідэалогія кітайскіх камуністаў (дарэчы, В. Ц. не аднойчы спасылаўся на апошніх). Залішняя самаўпэўненасць, каб не сказаць фанабэрыя, і шматгадовы погляд на краіну з Эйфелевай вежы фешэнебельнага квартала за Нацыянальнай бібліятэкай – тое, што выдатна спрацавала б у шоў-бізнэсе (на розум прыходзіць Ксенія Сабчак), але з цяжкасцю кладзецца на грэшную зямлю «ад Асвеі да Лунінца». Своеасаблівы стыль зносін з журналісцкім цэхам – у гэты ж кошык…

Пра «любоў у адказ». Шмат каго з «рэальнага сектару», асабліва на перыферыі з яе заробкамі ніжэй за сярэдні, апошнія пару гадоў раздражняў трындзёж пра «лічбавы ўрад», блокчэйн, біткойны, перспектыўнасць працы «кампутарных геніяў» з іх падатковымі прывілеямі, etc. Трэба дадаць, што і ў ІТ-сферы далёка не ўсе так удзячныя першаму шэфу Парка высокіх тэхналогій, як яму хацелася б, і не палезуць дзеля яго «у палітыку»; напрыклад, той жа Пракапеня, аматар падчышчаць мінулае, пасля адседкі ў турме яўна схіляецца да захавання status quo. Сам ён агучваў надоечы сервільны тэкст або яму «дапамаглі» (думаю, што «дапамаглі», як Раманчуку 20 снежня 2010 г.), не так істотна; тэкст апублікаваны, ПВТ-шная «супольнасць» моцна не пратэставала… Напрошваецца выснова, што ў ёй многія ў маральным плане на ўзроўні П.; менавіта пра такіх гора-інтэлектуалаў я і шрайбануў мінулым разам.

Хто там яшчэ? Чэрачань? Яго мінулае да 2017 г., у лаяльнай рэжыму кампартыі, – тлусты, але не вырашальны мінус. У прынцыпе, я быў бы рады, калі б у выбарчым бюлетэні фігураваў чалавек новага пакалення (Сяргею – 35), але пра палітычныя крокі гэтага актывіста проста мала вядома. Сяргеевы паўтара года на чале партыі БСДГ не прывялі ні да яе развалу, ні да выразнага абнаўлення. Выпадала прабягаць вачыма рад інтэрв’ю з Чэрачнем, што змяшчалі нейкія абяцанкі… Папраўдзе, нават лянота правяраць, выкананы яны альбо не – дэлегую гэтае пачэснае права сайту promise.by 🙂

Летась я звяртаўся са сваімі ідэямі наконт абароны канстытуцыйнасці да розных палітычных сіл. Рэакцыі ад Канапацкай і Чэрачня не паступіла; вось жа, Алена Анісім выявілася больш ветлай і адказала (ці задаволіў мяне той адказ, іншае пытанне).

Згаджуся з Арцёмам Шрайбманам, што заявы ад Цапкалы і Бабарыкі – сімптом неспакою «наверсе». Аднак, ці хочуць гэтыя двое працаваць на «раскол у элітах», могуць адказаць толькі яны самі – журналісцкія дадумкі тут бессэнсоўныя… Я б на месцы Б. і Ц. працаваў не на «раскол», а на яднанне «ўсіх-усіх-усіх» вакол сябе, пагатоў да радыкалаў ні Віктар, ні, асабліва, Валер не падобныя. Даспехі Аляксандра Казуліна або Міколы Статкевіча ім не пасуюць – няма чаго і прымяраць.

Развагі пра шансы кандыдатаў тут і цяпер у мяне збольшага абстрактныя. Хто ўважліва сачыў за тутэйшым соцыумам і палітыкумам, той даўно ўцяміў: «не так важна, як галасуюць, важна, як падлічаць галасы» (Бабарыка ўжо і вымаўляў знакамітую напалеонаўска-сталінскую формулу). Дый колькасць хворых на COVID-19 расце ў Сінявокай не па днях, а па гадзінах, што ставіць пад сумнеў нармальнае правядзенне якой бы ні было палітычнай кампаніі. Тым не менш марыць можна (і варта). Што, калі заўтра Ліда-«птушка паднявольная» зляціць у вырай адстаўку, а паслязаўтра ў свеце знойдуць эфектыўны сродак для прафілактыкі і/або лячэння каранавіруснай хваробы? Тады, напэўна, і «чэсных выбараў» зможам дачакацца…

Як для каго, а для мяне інтэлектуальная перазагрузка Сінявокай з’яўляецца важнейшай нават за выкананне духу і літары дэмакратычных працэдур – дакладней, першая абумоўлівае другое. А то чытаеш «разумнікаў», якія ўсцяж прымітывізуюць Лукашэнку, мяркуючы, што яго ідэал – СССР-1984 («улада збірае нацыю паводле старых лекалаў»…), а потым займаюцца самаедствам («сёння нашай калгаснай неда-рэтра-нацыі касіць пад чырвоную імперыю – як Урупінску здуру назначыцца Венецыяй»), мімаходзь cтавячы «гібрыднаму» рэжыму на нашых землях дыягназ «таталітарызм», і думаеш: калі гэта лепшыя кадры, то якія ж горшыя?

Слоўца «неда-рэтра-нацыя» з той жа оперы, што «краіна паліцаяў» у вуснах заснавальніцы «інтэлектуальнага клуба» і «недачалавек» (на адрас расійскага журналіста Аляксея Кручыніна) у «галоўнай прэзідэнцкай газеце». Дарэчы, пра гісторыю з журналістамі «Першага канала», высланымі з Беларусі, якіх борзда падтрымала Г. Канапацкая ў імя свабоды слова; іх рэпартажык на 4 мінуты (выйшаў 6 мая) не ідэальны, і ўсёй праўды там не сказана, аднак высылаць за яго значыла распісацца ва ўласнай нягегласці. Калі чыноўнікі жадалі адцягнуць увагу ад сітуацыі з COVID-19 на «даручанай ім тэрыторыі», у тым ліку ў Стоўбцах, то ім гэта не ўдалося, дый «эфект Стрэйзанд» ніхто не адмяняў.

Тутэйшы «галоўны тэлеканал», вотчына Івана Эйсманта & Co., прысвяціў расійскім вісусам 18 мінут дарагога эфірнага часу, налічыўшы ў іх сюжэце ажно сем фэйкаў (большасць з якіх зусім не фэйкі; напрыклад, «геаметрычная прагрэсія» не абавязкова значыць падваенне колькасці хворых кожны дзень). Карацей, зноўку спрацаваў вірус… не той, што з каронай, а ВІПР – вірус істэрычных празмерных рэакцый, надта пашыраны ў межах РБ.

Калі караць за паўпраўду, то прыйшлося б выганяць з краіны, або прынамсі з прафесіі, большую частку адказных (насамрэч безадказных) супрацоўнікаў «СБ. Беларусь сегодня» і БТ. З нядаўніх казусаў – развагі Мукавозчыка пра Расію (06.05.2020): «ужо трэці дзень запар выяўляюць звыш 10 тыс. захварэлых у суткі; за ўчора зарэгістравана 10.102 новых выпадкі. На ўчорашні дзень у Расіі ўсяго зарэгістравана 155.370 захварэлых на каранавірус (у арыгінале «заболевших короновирусом»; вірус не роўны хваробе, а правакуе яе, але дапусцім. – В. Р.), і гэта нягледзячы на каранцін…» Развагі – нічым не лепшыя за «пужалкі» расійскага тэлеканала, бо аўтар «забыўся», што насельніцтва Расіі ў 15 разоў больш за нашае… Тое, што на 5 мая ў РФ налічвалася ўсяго ў 8,5 разоў больш заражаных COVID-19, чым у Беларусі, можа сведчыць якраз пра пэўную эфектыўнасць захадаў каранціннага характару. Нават з раздзяўбайствам, звыклым «за парэбрыкам», у красавіку расіянам, выглядае, удалося крыху запаволіць распаўсюд інфекцыі. Больш разумна абмежавальныя меры прымяняліся, напрыклад, у Аўстрыі, Грузіі, Чэхіі; з нашых непасрэдных постсавецкіх суседзяў – у Латвіі і (з агаворкамі) у Літве. Не згадаў яшчэ В’етнам з Тайландам, дзе своечасова і жорстка адрэагавалі на эпідэмію; ды там усё ж дамінуе «не наша», «нееўрапейская» палітычная культура.

І вось гэты… аўтарок эсбэшны, які абзывае сваіх апанентаў «гнідамі», падбіраючы псеўдацытаты, а COVID-19 нават у канцы красавіка 2020 г. трактуючы як грып, другі год запар перамагае ў конкурсе міністэрства інфармацыі «Залатая літара»; то ён найлепшы аглядальнік, то выдатны аналітык… Не, да М-ка ў мяне пытанняў няма; ёсць да пазначанага міністэрства і да яго кіраўніка, А. Карлюкевіча, якога гадоў …ццаць таму я ўважаў за прыстойнага чэла.

Бывае, што прыстойныя дэградуюць, а здараецца, што нягоднікі здзяйсняюць тшуву. Усё складана 😉 Даруйце, калі што не так, шалом вам усім і легітраот у шапку. Пажывем-пабачым, да чаго разаўецца капіталізм «паміж Польшчай і Расіяй».

Вольф Рубінчык, г. Мінск

wrubinchyk[at]gmail.com

13.05.2020

Апублiкавана 13.05.2020  20:25

PS (14.05.2020). Крыху памыліўся: як выявілася, пасля cпрэчнага рэпартажу турнулі з Беларусі не «журналістаў», а аднаго А. Кручыніна. Учора ён якраз пракаментаваў абвінавачанні з боку БТ і дадаў пра сваіх калег з «Першага канала»: «Я ў Маскве, рабяты пакуль у Мінску, буду забіраць скора». Яго адказ «па пунктах» у цэлым слушны, але настойваць, што «exponentionally» у вуснах прадстаўніцы СААЗ перакладаецца як «в геометрической прогрессии», не варта было… Зрэшты, і тутэйшыя ідэолухі перакладаюць не лепей: напрыклад, на sb.by упарта мянуюць свайго заакіянскага «брата па розуму» «профессор Рэдфордского университета Григорий Иоффе», дарма што «professor» у гэтым выпадку – выкладчык, «преподаватель».

Пра свае прэзідэнцкія амбіцыі заявіла ў фэйсбуку барысаўчанка Н. Голава (Anna Avota), яна ж аўтарка шэрагу матэрыялаў на belisrael.info . І шо тут сказаш? Ведай нашых!

В. Р.

Дадана 14.05.2020  11:01

В. Бернштам. Литераторы из Беларуси в израильской филателии

Выходцы из Беларуси внесли заметный вклад в культурную жизнь подмандатной Палестины. Многим из них посвящены конверты и марки, выпущенные в Израиле. Родившиеся в Беларуси театральные деятели Наум Цемах, Хана Ровина и Моше Галеви организовали в Москве театр «Габима», который после переезда актёров на историческую родину со временем стал Государственным национальным театром Израиля. Об этом рассказывалось в предыдущей статье.

Говоря о деятелях культуры – выходцах из Беларуси, которым посвящены объекты филателии, следует упомянуть писателя и публициста Александра Зискинда Рабиновича, писавшего под акронимом «Азар», а также знаменитую поэтессу Иохевед Бат-Мирьям.

Александр Зискинд Рабинович родился в 1854 году в белорусской деревне Ляды, в семье хасидов движения «Хабад». Рабинович получил традиционное еврейское воспитание, но в юности, увлекшись идеями Хаскалы (просвещения), при помощи словаря Мандельштама научился русской грамоте. Несколько лет прожил в Москве, где сотрудничал с рядом изданий, а одновременно был связан с «протосионистскими» движениями Хиббат-Цион и Бней-Цион. С 1888 г. работал учителем в полтавской талмуд-торе. (Талмуд-тора – это традиционное учебное заведение для мальчиков. В отличие от частного хедера, где за обучение детей платили их родители, талмуд-тора существовала на общественные деньги.) В этот период Рабинович начал печатать очерки и рассказы – преимущественно из быта средних и полуинтеллигентных слоев еврейства, а также готовить образовательные книги для детей школьного возраста. Поборник сионизма, Рабинович был делегатом 1-го Сионистского конгресса в Базеле (1897). В 1906 году он переезжает в Эрец-Исраэль и селится в Яффо, где занимается педагогической деятельностью, а также сотрудничает с различными еврейскими изданиями Палестины. Рабинович был близок к организациям «Ха-Поэль ха-цаир» и «Поалей Цион», состоял в партии «Ахдут ха-авода», а затем — в поглотившей её «Мапай», был одним из основателей Хистадрута (чаще пишут «Гистадрут» – это объединение профсоюзов существует в Израиле и поныне – belisrael). Совмещал социалистические взгляды с религиозными убеждениями. В 1934–1936 гг. вышло собрание его сочинений в пяти томах.

Азар умер в Тель-Авиве в 1945 году. Портрет писателя мы видим на конверте, посвященном открытию почтового отделения в мошаве Кфар-Азар (это селение в центре Израиля было названо в честь писателя).

* * *

Йохевед Бат-Мирьям (настоящая фамилия – Железняк) родилась 5 марта 1901 года в деревне Капличи на белорусском Полесье (ныне Калинковичский район Гомельской области) в состоятельной семье земельного арендатора Наума Железняка и Марьяши Шнеерсон. Она училась в Харьковском, Одесском и Московском университетах. Первая книга её стихов «Ме-рахок» («Издалека») вышла в свет в 1932 году, через четыре года после её приезда в Палестину. За этим сборником последовали шесть других: «Эрец-Исраэль» (1937); «Реайон» («Свидание», 1940); «Дмуйот ме-офек» («Образы на горизонте», 1942); «Ми-ширей Руссия» («Из российских песен», 1942); «1943 — ширим ла-гетто» («1943 — песни гетто», 1946) и «Ширим» («Песни», 1963).

Большинство стихов Бат-Мирьям написано в период между двумя мировыми войнами, в них отражена трагедия евреев того времени, а также её личная жизнь в Российской империи, СССР и затем в Эрец-Исраэль. В 1963 году Бат-Мирьям была удостоена литературной премии имени Бреннера, в 1964 году – премии имени Бялика, а в 1972 году ей присудили государственную Премию Израиля. На русский язык несколько стихотворений Бат-Мирьям перевёл известный поэт Александр Пэнн (переводы были опубликованы в сборнике «Поэты Израиля», Москва, 1963).

Обложка и страницы из указанного сборника

Умерла поэтесса 7 января 1980 года в Тель-Авиве. Ей посвящена марка, увидевшая свет в серии «Современные ивритские писатели» в 1996 году.

 

Справа – изображение поэтессы в бронзе (скульптор – Б. Лишанский; взято отсюда)

При подготовке данной заметки были использованы материалы Википедии и «Электронной еврейской энциклопедии».

Владимир Бернштам, г. Реховот (Израиль)

Опубликовано 05.05.2020  00:11

Надав Лапид и его “Синонимы”

«Похоже, я снял очень религиозный фильм»Режиссер Надав Лапид о картине «Синонимы»: это история израильтянина, который пытается забыть родину и стать французом

Meduza
K.M. Krause / Future Image / WENN.com / Vida Press

Фильм израильского режиссера Надава Лапида «Синонимы», получивший на Берлинском фестивале «Золотого медведя», вышел в российский прокат 25 апреля. В центре картины — парадоксальная история молодого израильтянина Йоава, который переезжает в Париж, чтобы полностью отказаться от своего языка и национальной идентичности, став французом. Кинокритик «Медузы» Антон Долин обсудил с режиссером израильское кино, саму картину и то, насколько она автобиографична.

— Для многих присуждение «Золотого медведя» вашим «Синонимам» было неожиданностью. Никто не ждал такого радикализма от возглавлявшей жюри Жюльет Бинош. А вы удивились? Или ждали триумфа? 

— Ну, мало кто просыпается поутру и говорит себе: «Сегодня я выиграю „Золотого медведя“»! Разумеется, это было сюрпризом, к такому приготовиться невозможно. С другой стороны, даже большие кинофестивали лишь делают вид, что охотятся за новыми именами и свежими идеями — на самом деле из года в год они все консервативнее. Да и решения жюри, как правило, компромиссны. Я же бывал в жюри много раз, знаю по себе: первый приз не дают картинам, разделившим аудиторию. «Синонимы» — не типовой победитель. Однако я сделал амбициозный фильм и попробовал затронуть фундаментальные ценности, важные для каждого. В этом смысле «Синонимы» выходят за пределы синефильского гетто, так называемого «кино не для всех». Они могут войти в коммуникацию с каждым, кто этого захочет. В них есть что-то радостное, рок-н-ролльное. «Синонимы» — это не Бела Тарр. Хотя я люблю Белу Тарра!

К тому же, знаете, многие говорили мне, что они рады победе «Синонимов» — даже не потому, что переживали за меня, а потому, что случилось нечто крайне редкое: «Золотого медведя» присудили кому-то, кто бросает вызов традиционным формам кинематографа и пытается их обновить. Такого на больших фестивалях не случалось с момента победы «Дядюшки Бунми» Апичатпона Вирасетакула в Каннах. Даешь главный приз подобной картине — посылаешь месседж молодым режиссерам: можно экспериментировать, позволено не бояться новизны. По-моему, именно это хотели сказать Бинош и ее коллеги по жюри, принявшие единогласное решение.

Забавно, но теперь Бинош болеет за «Синонимы» и шлет мне смски, спрашивая, как публика принимает фильм. А принимает она хорошо. С другой стороны, мои противники и враги никогда не атаковали меня настолько яростно, как сейчас. Ничего, я не против, это часть игры. Главное, что никто не остается равнодушным.

— Cahiers du Cinema поместили кадр из «Синонимов» на обложку, а кто-то из критиков написал: «Лучший французский фильм за долгие годы сделан израильтянином». А я подумал, что в «Синонимах» есть другой забавный парадокс: это своего рода апофатический фильм, который исследует концепцию «еврейскости», при этом обходясь без израильской натуры и даже иврита. Более того, их отрицая.

— Если посмотреть так, то «Синонимы» — очень еврейский фильм! Ведь годами, да что там, столетиями Израиль для евреев был искусственной конструкцией, чем-то несуществующим, воображаемым. Мечтой, фантазией, раем. Мессией, который никогда не придет. Знаете, что одно из значений слова «мессия» — «тот, кто никогда не придет»? Израиль в моем фильме — запретное место, где нельзя находиться, откуда надо сбежать. И оно тоже воображаемое и невозможное.

— Да ведь и Йоав ведет себя как мессия — кричит, что пришел спасать французов, как пророк ведет их в посольство Израиля, сбивая по пути заборы!

— Если подумать, вы полностью правы. Сначала он бежит от этой ответственности, а потом начинает играть в какого-то Бонапарта. Кричит: «Французы, вы спасли меня, а я спасу вас!» Один мессианский жест за другим.

— Это напомнило мне о Жюльене Сореле из стендалевского «Красного и черного». Вообще «Синонимы» отсылают к французской романтической традиции XIX века.

— Да, мне Йоав тоже напоминает Сореля! А еще героя Кнута Гамсуна из «Голода». Его мессианская программа похожа на программу Джона Леннона в «Imagine». Как мессия, он истязает свое тело во благо других: терзает его, голодает, проституирует. Похоже, я снял очень религиозный фильм. А Париж — земля обетованная. Раньше Израиль тоже был обетованной, но стал проклятой землей. Возможно, это одно и то же: мессия превращает проклятую землю в обетованную. Однако осуществление мечты — не всегда то, к чему следует стремиться. Как говорил Оскар Уайльд, «когда боги хотят нас наказать, они исполняют наши желания».

— Мой далекий кузен, живущий в Иерусалиме, однажды ответил на вопрос, который меня давно мучал. Мир переполнен еврейскими гениями: режиссерами, музыкантами, писателями. Но в Израиле таких гениев крайне мало. Кузен сказал: «Приехав в Израиль, они перестают быть евреями и превращаются в израильтян». Кажется, ваш фильм именно об этом. Его герой — своего рода Агасфер, отказавшийся от родины и обреченный на скитания. 

— Он безродный космополит, классический странствующий еврей. Его единственная родина — истории, при помощи которых он определяет себя. Он рассказывает эти истории гоям, чтобы заработать себе на пропитание. Первые сионисты тоже были странствующими евреями. Для них иврит был языком священным, но и запретным тоже. Говорить на нем в повседневной жизни не разрешалось. В «Синонимах» Йоав тоже отказывается говорить на иврите. В первый раз за фильм он использует родной язык, когда лежит на полу совершенно голый, засунув себе палец в задницу. Но унижение и возвышение, грязное и сакральное — известная дихотомия, одно — всегда оборотная сторона другого. В этом смысле «Синонимы» тоже очень еврейский фильм.

Вспоминаю черный еврейский юмор: «Единственным окончательным решением еврейского вопроса было создание государства Израиль». Возник Израиль, и исчезли евреи, остались только израильтяне. Поэтому Йоав вспоминает своего деда, который уехал в Палестину из Европы и тоже бросил свой родной язык — предал идиш, чтобы заговорить на иврите. Йоав совершает нечто противоположное и вместе с тем повторяет то, что сделал его дед.

«Синонимы». Трейлер
Официальные HD Трейлеры

— Насколько Йоав — это вы? Ведь фильм формально автобиографический, но герой значительно моложе вас.

— Я никогда не собирался снимать фильм о своей жизни и своей личности. Меня это просто не интересует. Но я должен сказать, что каждый человек — окно, через которое можно посмотреть на мироздание, и моя собственная жизнь тоже может служить подобным окном. Ваша жизнь тоже могла бы пригодиться, но свою биографию я знаю лучше, потому ее и использовал. Автобиографический бэкграунд — лишь технический прием, не более.

В «Синонимах» меня интересовало освобождение человека от самой идеи принадлежности какой-то нации или земле. Примерно как в «Imagine». Можно ли действительно стать гражданином вселенной? Или мы неспособны обойтись без классификаций и идентичности? Ведь они помогают нам понять, кто мы такие, почувствовать себя не одинокими. Бываем ли мы свободными? Израиль — та страна, где этот вопрос особенно актуален. Потому что Израиль — как и Россия, а отчасти и как Франция, — не только территория на карте мира, но и мощная идея преображения человека. Так вдруг и обнаруживаешь, что ты не личность, а часть чьего-то концепта, некоего общего проекта. В Израиле это повседневный вопрос, который человек ставит перед собой впервые в детском саду.

— Ваш предыдущий фильм называется «Воспитательница», в нем действие происходит в детском саду! И он о том, что израильтянину быть поэтом не пристало. 

— Абсолютно, вы совершенно правы! Именно об этом.

— Однако «Синонимы» сделаны иначе, чем «Воспитательница» и ваш дебют «Полицейский». Новый фильм более фрагментарен и импульсивен, дистанция по отношению к персонажу здесь гораздо меньше. 

— Так и есть. Продолжая вышесказанное, скажу: вечное противоречие для меня — между концептом фильма и принципом свободы, который в этот концепт не вписывается. Два моих первых фильма строятся на концепте. В «Синонимах» я нарушаю этот принцип. Я хотел позволить Йоаву навести беспорядок, нарушить планы оператора, заставить камеру бежать за ним.

— Это хаос, но сконструированный. Кино — это всегда контроль. Освободиться от него так же невозможно, как от национальности. 

— Конечно, но я постоянно мечтаю об этом освобождении. Самые интересные режиссеры — самые свободные. Триер, Каракс. Мне кажется, в «Синонимах» свобода побеждает. Потому что этот фильм далек от совершенства! Между совершенством и свободой приходится выбирать. Тут я выбрал свободу. Многие детали отсутствуют, форма меняется на ходу, логика не соблюдается. По этой причине многим так не нравятся «Синонимы» — изучая их рационально, ты неизбежно находишь дыры в сюжете, нехватку мотиваций и прочие недостатки. Все критики моего фильма правы! Но важно не это. Важно движение.

— «Синонимы» — фильм о движении, в этом причина трагического конфликта: ваш герой не может нигде укорениться, поскольку обязан двигаться. А когда останавливается, умирает. 

— Именно так. Остановившись, он превращается в израильтянина, начинает проявлять агрессию, задирать других. Кричит: «Бейтесь за свою музыку!». Думаю, в современном французском кино никто не готов биться за свои фильмы.

— А Леос Каракс? Или Брюно Дюмон?

— Эти двое — да, но они в меньшинстве.

— Расскажите о Томе Мерсье, исполнителе главной роли в «Синонимах». Он меня поразил тем, что даже невозможно сказать, хороший он артист или ужасный. Он, бесспорно, незабываем — одновременно производит впечатление искусственности и естественности в речи и поведении.

— Он израильтянин, хотя его отец француз. По-французски он не говорил вовсе, и это было хорошо — он учил язык вместе с персонажем. Мы с Томом очень близко сошлись за время работы над фильмом, он замечательный, очень мне нравится, но я сам не способен сказать, хороший ли он актер. Он воплощение того, что я хотел сказать и показать при помощи Йоава. Не случайно в сцене прослушивания Йоав не может «играть», имитировать чувства, которых он не испытывает на самом деле.

Мы говорили о свободе и контроле, так вот: Том — воплощение этой дихотомии. Он предан сценарию до мельчайших деталей, вызубрил его до последней запятой. Он бьется за точность каждой реплики, но если я пытаюсь что-то скорректировать — не знаю, переложить стакан из левой руки в правую! — он не сможет этого выдержать. Потому он и воплощает для меня те темы, на которые я говорю в фильме.

— Есть ли в современной израильской культуре какие-то фигуры, близкие вам и вашему поиску? Или вы чувствуете себя одиноким?

— Мне не близки те процессы, которые происходят в израильской культуре, но вместе с тем считаю, что снимаю очень израильские фильмы по духу и содержанию. Как бы я ни пытался убежать от себя как израильтянина, это невозможно. Это чувствуется в агрессивности камеры и монтажа, в самом изображении. У нас в Израиле считают, что израильский свет слишком уродлив для кино, и потому стараются снимать «как в Европе», часто приглашают европейских операторов. А я люблю израильское солнце. Мы стали теми, кем мы являемся, потому что живем под лучами этого солнца. И незачем снимать Иерусалим так, будто это Женева.

Антон Долин

Оригинал

Опубликовано 26.04.2019  17:10

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (105)

Shalom? Яшчэ пару заўваг пра мегашоў у «Белэкспа», дакладней, пра рэакцыю на яго (даруйце, панове, больш не буду :))

Мінскага «лідара меркаванняў» Віктара М. некаторыя кідкі «сонцападобнага», відаць, так разнервавалі, што ён кінуўся пляжыць нядаўняга сябе. Тады, 22.01.2019, пісаў: «Як так здарылася, што менавіта Аляксандр Рыгоравіч… зрабіўся апошняй надзеяй на далейшае існаванне беларускай дзяржавы? Чаму… на ягоным фоне прадстаўнікі БНФ — некалі самай моцнай незалежніцкай сілы, што аб’ядноўвала ўсіх прыхільнікаў адраджэння — выглядаюць няўцямнымі мямлямі?» Цяпер, 05.03.2019: «Праз сустрэчу быў распаўсюджаны яўны і просты мэсідж: згортванне беларусізацыі… Збольшага ўсіх тых, хто шчыра тапіў за беларусізацыю, за нацыянальную адукацыю ўнутры краіны, за мову і культуру, чарговым разам скарысталі. Былі да часу — далі крыху свабоды. Прыйшліся не ў тэму — абазначылі маршрут на Бангалор».

Што адрознівае спелага грамадзяніна ад інфантыльнага? Сярод іншага, уменне не ўпадаць у эйфарыю (або істэрыку) ад тых ці іншых заяў, у т. л. ад зробленых в. а. цара. Ніколі «Рыгоравіч» не быў – дый не здаваўся – «апошняй надзеяй» на існаванне беларускай дзяржавы; вось і цяпер няма падстаў лічыць, што ўсіх «прыхільнікаў адраджэння» (а не тых, хто глядзеў прамоўцу ў рот) «скарысталі». М. раіць: «Што рабіць? Жыць далей». Ды гэткія парады ляжаць на паверхні – ад інтэлектуалаў чакаюцца глыбейшыя раскопы.

Калі б інтэлектуалам быў я, то парадзіў бы журналістам і «экспертам» устрымацца ад удзелу менавіта ў падобных сустрэчах (увогуле ж ад кантактаў з урадавымі структурамі нікуды не падзецца 🙁 ). Рэдактар «першай беларускай» паскардзіўся на «Вялікую размову»: «Нашто сем гадзін гаварыць тое, што можна лёгка сказаць за гадзіну?» Варыянты адказу: «каб вас патроліць» & «каб вам дагадзіць», i адно не выключае другога. Прадстаўнік «НН» сёлета зноў ціхамірна сядзеў у залі – не ўстаў, не сышоў. Значыць, некаму даспадобы адчуваць «блізіню да цела» і слухаць з першых вуснаў трызненні перлы пра хакеістаў, якія «праскоквалі як таракашкі»… А вось рэдакцыя «Новага Часу» на шоў 1 сакавіка сваіх не адправіла – за гэта рэспект!

Рэцэпты ад «НН» узору 2001 г.

Тут сёй-той палічыў жудкай абразай лукашэнкаўскую прапанову пайсці з канцэртам да Дня Волі на Бангалор. У другой палове 1990-х палітыкі адмаўляліся тэпаць на «клятае месца» – плошчу Бангалор (дакладней, у парк Дружбы народаў), бо далёка ад цэнтра Мінска, дый сабакі там гойсалі. Можа, і мелі рацыю… Праўда, помню мітынг у парку ўвосень 2000 г. – выступалі В. Вячорка («На падыходзе да плошчы ўлады затрымалі коней! Гэта ж нашы, беларускія коні!»), П. Севярынец, які агітаваў супраць удзелу ў парламенцкіх «не выбарах, а вырабах», Л. Гразнова, прадстаўленая арганізатарамі як «Пасіянарыя беларускай апазіцыі» (апошні час легітымізуе «антыдармаедскі» дэкрэт № 1)… Сабралася хіба тысяча гражданоў. Сабакаў не было.

Калі рыхтуецца імпрэза вонкава нейтральная, без зацятых пратэстаў, то «Бангалор» за пару кіламетраў ад плошчы Якуба Коласа – не найгоршая опцыя. Па-дзеля мяне, святочны настрой можа выявіцца дзе заўгодна (летась пазнякоўцы збіраліся на 25 сакавіка ў Кіеўскім скверы, яшчэ далей ад цэнтру); з другога боку, «сілавікі» здольныя стварыць для адэптаў БНР «гета» ў любым месцы. Няўжо так прынцыпова, дзе цябе будуць прыдзірліва шманаць: каля Опернага тэатра, на стадыёне «Дынама» або на вуліцы Сурганава?

І нашто завышаць кошт асобна ўзятай пляцоўкі? Прафесар-гісторык Леанід Лыч – не мой герой, але ён нядаўна слушна заўважыў пра ўгодкі БНР: «Хацелася б, каб гэтае свята адзначалі на лакальным узроўні таксама – Заводскі раён, Фрунзенскі раён, каб быў не адзін мітынг, а пятнаццаць». Ці ж не тое («парваць шаблон») раіў і ваш пакорлівы мізантраполаг увесну 2017 г.? 🙂

Зара’ хочацца вярнуцца да тэмы «Плюсы/дасягненні незалежнай Беларусі», распачатай месяц таму. Падабаюцца не толькі муралы, набыццё ўласнай ідэнтычнасці і тое, што ў свеце лепей даведаліся пра беларусаў, чым 30 год таму. Мяркую, урад правільна адмовіўся ў 2011 г. ад пераходаў на зімовы/летні час, і тут, як ні дзіўна, я салідарны з Лукашэнкам-старэйшым…

Някідкі плюс незалежнасці і ў тым, што ў мінскіх дварах дворнікі перасталі штовосень спальваць кучы смецця (пераважна палую лістоту). У 1990-х яшчэ спальвалі, разводзілі куродым, цяпер вывозяць або проста пакідаюць палае лісце там, дзе ляжыць – экалагічненька 😉

«Вывучаная бездапаможнасць» пануе не паўсюль, i прадпрымальнікі не апантаныя бульбай: у Лунінцы навучыліся рабіць патэльні для замежжа, у Кобрыне Сяргей Паленік заняўся 3D-друкам… Агулам, людзі сталі больш мабільныя, многія беларусы наведалі дзясяткі краін, ё што ўспомніць. Да прыкладу, спартоўцы – з 1990-х ім нашмат лягчэй трапіць на розныя чэмпіянаты-алімпіяды-універсіяды, чым у савецкі час, калі даводзілася прабівацца праз Маскву. Цяпер – былі б грошы, а яны для талентаў часцей за ўсё знаходзяцца. Пра выгады незалежнасці для юных шахматыстаў пісаў, зрэшты, у 2005 г.

У Беларусі амаль два дзясяткі шахматных гросмайстраў – колькасць іх вырасла на парадак у параўнанні з позняй БССР. Так, многія з’ехалі, аднак лідар зборнай апошніх гадоў, мінчанін Уладзіслаў Кавалёў з рэйтынгам Elo каля 2700, народжаны ўжо ў незалежнай краіне (06.01.1994), эміграваць быццам бы не збіраецца…

Сталы чытач belisrael.info, мастак і педагог Андрэй Дубінін (1963 г. нар.) таксама не прайграў ад распаду СССР. Філасофствуе:

Паспрабую адказаць на пытанне «што мне дала незалежнасць». Чуецца пасыл некарэктны – бо тут актыўны і пасіўны модусы прысутнічаюць, «што табе дае незалежнасць» і «што ты даў незалежнасці», бо калі ты адно рэцыпіент – дык ты залежны 🙂

Чаго я дамогся пры дапамозе палітычнай незалежнасці? Я здабыў эканамічную незалежнасць, якая сталася фундаментам, маёй персанальнай «валентнасцю» да ўтварэння гарызантальных сувязяў-залежнасцяў у культурным полі. Незалежнасць ад галерэйных гонак, я змог не быць рабом на галерах галерэях, сваім падзённым рамесніцкім хлебам (часам лепей, часам горш) магу рабіць карціны, перпендыкулярныя трэндам і брэндам. Андэрграўнд сыходзіў у падвалы за савецкім часам… Я дык не лічу сябе андэрграўндам, калі што – андрэйграўндам, але зараз на маім стале – вырашэнні тэмаў Мінскага гета ды Курапатаў, от гэта мяне мацуе і робіць незалежным.

* * *

У мінулай серыі было сказана пра тое, што сябра Беларускага саюза мастакоў скончыў працу для новага Вялікага магістра ордэна Мальты. Герб ужо колькі дзён вісіць над тронам.

Гатова і правая частка трыпціха А. Дубініна «Клуб Дзяржынскага, або Ноч паэтаў» (левая частка выстаўлялася ў 2017 г.):

На мой дылетанцкі погляд – моцна. Цікава, як будзе глядзецца цэнтральная карціна, – тая, што пакуль у праекце.

Падобна, рыхтуецца яшчэ адзін праект – перадачы паўнамоцтваў новаму кіраўніку Беларусі, якая можа адбыцца ў 2024-2025 гг. Чаму яна наспела, пісаў тыдзень таму.

Ніхто з чытачоў не прыслаў канкрэтныя прозвішчы людзей, здольных змяніць Лукашэнку. Вядома, палітычны таталізатар у Сінявокай – штука няўдзячная, мала хто прагне «вангаваць» у гэтай сферы. Ну, а я рызыкну.

Верагоднымі кандыдатамі на ролю «мясцовага Пуціна» мне бачацца экс-памочнікі Лукашэнкі Кірыл Руды (па эканамічных пытаннях; 2013-2016) і Максім Рыжанкоў (па пытаннях спорту і турызму; 2012-2016). Абодва – людзі адносна маладыя, працаздольныя, не навічкі ў палітыцы, здольныя на ўсялякія хітрыкі. Напрыклад, К. Руды са сваімі кнігамі ў пэўных (квазі)інтэлектуальных колах лічыцца лібералам, бо слушна дыягнастуе асобныя балячкі беларускага грамадства. Названыя колы падхапілі чуткі пра «ссылку» экс-памочніка паслом у Кітай, хоць насамрэч гэтая пасада выдатна пасуе для далейшай кар’еры. М. Рыжанкоў мае рэпутацыю «няхціўцы», адкрытага для кантактаў з аматарамі спорту (у пачатку 2010-х праз «Прессбол» прапаноўваў з праблемамі звяртацца на асабісты мэйл; бараніў рабіў выгляд, што бараніў ад закрыцця шахматныя секцыі ў рэгіёнах).

Асабіста не знаёмы ні з Рудым, ні з Рыжанковым, але шансы другога лічу вышэйшымі, і вось чаму. Па-першае, у беларускім грамадстве важна, з якой ты сям’і, а сп. Максім – сын вядомага чалавека, куратара белспорту ў часы перабудовы і ранняй незалежнасці (Уладзімір Рыжанкоў памёр у 1996 г.). Па-другое, палітычны досвед у Рыжанкова-малодшага багацейшы, чым у Рудага, які ў 2000-х больш займаўся навукай. Ёсць і іншыя тлумачэнні, але… пакуль што досыць. Няможна, дарэчы, выключаць прарыву на самы верх счэпкі, дзе доктар эканамічных навук Руды займаў бы пасаду прэм’ер-міністра.

Багата што ў раскладах будзе залежаць ад (ня)поспеху Еўрапейскіх гульняў у чэрвені г. г. – імі апекаваўся акурат Рыжанкоў… Дзеля-мадзеля патлумачу: я не за і не супраць магчымага яго вылучэння ў пераемнікі. Проста іншыя сцэнарыі – народнае паўстанне з перахопам ініцыятывы да 2024 г., свабодныя выбары пад кантролем Еўрапейскага Саюза, уварванне ў Беларусь усходніх інтарэсантаў і навязванне свайго сатрапа – выглядаюць яшчэ менш рэальнымі.

Еўрасаюз, хоць не «падрохквае», а гаворыць па-чалавечаску, часам робіць вычварныя крокі… То абвяшчае пра падвышэнне кошту віз да 80 еўра, у т. л. для беларусаў (вось дык дапамога дэмакратычным пераўтварэнням), то высокія чыноўнікі зацыкліваюцца на смяротнай кары: «Ужыванне смяротнага пакарання ў Беларусі не дазваляе Еўропе стаць прасторай, цалкам вольнай ад гэтага віду пакарання, якое замахваецца на самую сутнасць чалавечай годнасці». Упэўнены, што праблему (не)ўжывання павінны вырашаць нацыянальныя ўрады, улічваючы найперш інтарэсы сваіх грамадзян, і нават «мяккі» дыктат тут недарэчны. Дасціпна адпавёў бельгійскаму міністру чытач tut.by «Zadorny_Myslitel» (27.02.2019): «Нешта мне гэты Брусель нагадвае ўпраўдома І. В. Буншу: “Мы змагаемся за ганаровае званне дома (Еўропы) высокай культуры і побыту, а вы сваімі разводамі (смертнымі пакараннямі) рэзка зніжаеце нашы паказчыкі!”» Былі б заходнееўрапейцы шчырыя ў сваіх заявах аб правох тутэйшых – ці гандлявалі б яны шмат гадоў з Лукашэнкам, ці выдавалі б крэдыты ягонаму ўраду, а гранты – падкантрольным дзяржаве арганізацыям?

Па сутнасці-то чалавецтва «не дарасло» да адмены смяротных прысудаў – гл. казусы не толькі Індыі, Кітая, Нігерыі, але і «больш цывілізаваных» ЗША, Паўднёвай Карэі, Сінгапура, Японіі. Да таго ж адсутнасць у заканадаўстве такой меры, як смяротная кара, падахвочвае супрацоўнікаў спецслужбаў займацца «самасудом», ліквідуючы рэальных або ўяўных злачынцаў.

«Вольфаў цытатнік»

«Фарс і блеф — гэта практыка беларускай палітыкі — што з боку ўлады, што з боку апазыцыі. Для ўлады фарс і блеф — гэта наіўная мужыцкая спроба неяк адцягнуць час, адкласьці на потым: можа, неяк “наладзіцца”. Для апазыцыі, што набірае сабе ў правадыры тых, каго Лукашэнка выгнаў са службы, гэта спроба вярнуць час, якога даўно няма, які страчаны бяздарна і па-пустому» (Алесь Чобат, снежань 2001 г.).

«Дзевяностыя не адпускаюць. І не могуць адпусціць, таму што яны – наша ўсё. Таму што ўсё, што нам так не падабаецца, і ўсё, што нам так падабаецца, – яно адтуль, і адно ад другога вельмі цяжка адарваць… Барацьба за адзінае “слушнае” разуменне дзевяностых.. з’яўляецца адным з самых сур’ёзных франтоў сучаснай ідэалагічнай барацьбы» (Уладзімір Пастухоў, 05.03.2019)

«Сучасная барацьба за заходнюю талерантнасць у нашых умовах – гэта своеасаблівае “cамалётапаклонства” [карга-культ], будоўля глінянага самалёта, то бок імітацыя знешніх атрыбутаў, пазбаўленая ўнутранага напаўнення» (Алена Радзівон, 05.03.2019)

Вольф Рубінчык, г. Мінск

07.03.2019

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 07.03.2019  16:16

Водгук

Урад адмовіўся ад «пераводу стрэлак», папярэдне перайшоўшы на не наш астранамічны час (які дзіўным чынам, абсалютна выпадкова, урэшце супаў з маскоўскім)… Розніца з астранамічным бачная на карце. І гэта адчуваецца ўзімку без усялякай геапалітыкі, калі ўстаеш на гадзіну раней за норму. Дарэчы, калі Колю хацелася спаць на першым уроку — то лепей б угаварыў бацьку вярнуцца на наш уласны астранамічны час — вынік быў бы той самы, што і перанос пачатку навучання ў школе на гадзіну пазней. Але менш балюча для ўсіх.

Пішаце: «Еўрасаюз… абвяшчае пра падвышэнне кошту віз да 80 еўра, у т. л. для беларусаў (вось дык дапамога дэмакратычным пераўтварэнням)». Дык не адным жа нам, а нашы ніяк не дамовяцца пра спрошчаныя ўмовы (патанненне да €35) атрымання шэнгенскіх візаў для беларусаў — пэўна, не надта хочуць, бо ўвесь час высоўваюць дзіўныя, невыканальныя для таго боку, патрабаванні — ужо каторы год…

Цытата ваша з Алеся Чобата для мяне апынулася вельмі дарэчы: я нядаўна нарэшце дабраўся прачытаць яго «Зямлю святога Лукі» і «многа думаў». Не стае яго калонак у газетах, як і Віталя Тараса…

Віктар Сяргейчык, г. Мінск

Дадана 11.03.2019  22:40