Tag Archives: Владимир Сивчиков

«От буквы “П” мы начали движенье…»

Привет! Нудным быть не хочется, да и страх в Беларуси, что бы там ни говорили, захватил далеко не всех. В то же время «Комеди-клаб» я здесь устраивать отказываюсь. «Нужно что-то среднее, да где ж его взять?..» (С) Поищем. «Анахну бадэрэх», как назывался бюллетень Израильского центра в Минске лет 20 назад. Сиречь «Мы в пути».

Автор С. Маршак, но это не точно

Ну вот, 4-5 сентября отгремели (отшелестели?) «Дни белорусской письменности» в Копыле, открылись аллея писателей, памятник Тишке Гартному работы скульптора Павла Войницкого.

Теперь в городе два Тишки: один пожилой, 2000 г. выпуска, другой моложавый

Даже Менделе Мойхер-Сфорима организаторы вспомнили, судя по этой статейке (а будем себя хорошо вести, так в следующий раз и Абрама Паперну припомнят во всю мощь!). Но заголовок в «СБ» угарный, конечно: «Писатели и книги в порядке». Ни фига себе в порядке: уже рассказывал, сколько умерло членов Союза белорусских писателей только за июль-август 2021 г. (не менее шести из менее чем пятиста). Сейчас кратко поведаю о потерях «литературного цеха» Беларуси с начала года, называя покинувших нас членов двух союзов, СБП и СПБ:

В. Ф. Гируть-Русакевич, В. Н. Киселёв, Ф. В. Шкирманков – январь;

Л. Г. Матюхин, Р. И. Реутович, А. К. Сульянов – февраль;

И. А. Муравейко – март;

М. А. Карпеченко, А. К. Клышко, И. В. Малец, В. А. Попкович – апрель;

И. К. Стадольник – май;

Л. К. Леванович (Леонов) – июнь;

Г. Б. Богданова, В. Л. Лясковский, В. Н. Сивчиков – июль;

А. С. Василевич, А. С. Рязанов, С. Ф. Цыплюк – август.

Многим было за 70 или за 80, но это не значит, что их творческий потенциал иссяк. А, к примеру, прозаику и издателю Владимиру Сивчикову исполнилось всего 63, поэтессе Галине Богдановой – 60…

В августе из-за претензий госорганов ликвидированы были Белорусский ПЕН-центр и Белорусская ассоциация журналистов, служившие какими-никакими опорами для пишущих людей. Из-под удара по-прежнему не выведены Союз белорусских писателей и Общество белорусского языка (ТБМ). Как минимум трое литераторов сейчас находятся за решёткой со статусом политзаключённых: я об Алесе Беляцком, Павле Северинце и Александре Федуте. В июне 2021 г. поэт-пчеловод, организатор «Медовой премии» 59-летний Микола Папеко был осуждён на два года «химии» по надуманному (чтобы другим неповадно?) «хороводному делу». Несколько месяцев под домашним арестом сидит драматург Юлия Чернявская… И т. д.

Короче говоря, празднества в Копыле, даже абстрагируясь от неподавленной эпидемии COVID-19, видятся ежели не «пиром во время чумы», то чем-то к нему близким. Вполне логично, что «Национальную литературную премию»-2021 в одной из номинаций получила самодовольная посредственность – отставной крупный чиновник, отметившийся на своих должностях разве что ревностным насаждением «госидеологии», гонениями на всяческое свободомыслие.

Невесел этот год и для историков Беларуси. Начался он со смерти видного геральдиста Анатолия Титова (27.11.1947 – 05.01.2021; тоже, кстати, состоял в СБП), затем ушли доктора исторических наук Аркадий Русецкий (01.11.1942 – 10.01.2021; был членом СПБ), Леонид Лыч (08.02.1929 – 17.01.2021), Мария Беспалая (25.11.1948– 15.02.2021)… В мае, как упоминал уже, не стало Евгения Анищенко и Сергея ЖумаряЛетом скончались кандидаты исторических наук Олег Иов (19572021), Варвара Кухаренко (1981–2021) и Владимир Гуленко (1954–2021), человек, интересовавшийся моими публикациями в журнале «ARCHE». И вот на днях – печальная весть о безвременном уходе ещё одного моего читателя, Владимира Ляховского (05.02.1964 – 07.09.2021). В 2015 г. мы полемизировали по переписке; обзор его opus magnum, книги «Ад гоманаўцаў да гайсакоў. Чыннасць беларускіх маладзёвых арганізацый у 2-й палове ХІХ ст. – 1-й палове ХХ ст. (да 1939 г.)», был помещён на belisrael.info здесь.

В. Кухаренко, В. Гуленко, В. Ляховский

Пожалуй, Владимир Викторович Ляховский заслуживает отдельной публикации. Пока же приведу отрывки из его посмертно опубликованной беседы с корреспондентом «Радыё Свабода», в переводе с белорусского:

Депутат и историк Игорь Марзалюк, который постоянно высказывается против бело-красно-белого флага, не специалист в этом деле. Ни в вопросе символики, ни в истории коллаборационизма в годы ІІ мировой войны. Его сфера интересов как историка — период Средневековья. Поэтому здесь он выступает как пропагандист общества «Знание»… Когда он как медиевист высказывается по этой теме, то лишь показывает свою профнепригодность и политическую ангажированность.

Или возьмём [Вячеслава] Даниловича (бывший директор Института истории Академии наук, ректор Академии управления при президенте. — «РС»). Он защищал диссертацию по теме Западной Беларуси, и она была неплохая. Но то, что он говорит на нынешней должности, его уровень аргументации, — это вызывает у меня чувство стыда за нашу науку.

У нас существуют клише и стереотипы по истории белорусского коллаборационизма периода ІІ мировой войны. Они сформиировались в советское время. А вопросы символики вообще не исследовались в советские и постсоветские времена.

Это попытался сделать Алексей Литвин в своей монографии. И знаете, что получилось? Почти два года ему не утверждали докторскую диссертацию. Для других историков это был урок, что тему лучше не трогать, ибо она не диссертабельная…

В 1989 году в газете «Звязда» состоялся «круглый стол» насчёт национальной символики, который вёл Валентин Жданко. Там самым знающим человеком в этом вопросе был геральдист Анатолий Титов, который не так давно покинул нас. О 1920-х и более поздних годах, об использовании национальной символики он знал больше, чем и Литвин, и [Николай] Сташкевич, и иные более маститые по своим званиям историки.

Ведь только теперь начинается серьёзное изучение темы войны. Только теперь что-то делается по этой проблематике независимыми и неангажированными историками. А тот «круглый стол» доказывал, что даже наша профессура не владела этой темой. А те, кто владел, как Литвин, включали внутреннего цензора.

В 2000-х годах в Институте истории [Академии наук] пытался восстановиться Станислав Рудович. Это один из авторитетных исследователей нашей государственности и БНР. Тот же Данилович отказал ему, сказав, что его тема неактуальна для Института.

Недавно в Институте истории ликвидировали геральдический сектор и уволили одного из авторитетнейших геральдистов Алексея Шаланду. А ныне пропагандисты призывают опираться на факты…

Многие суждения покойного вполне резонны. Как известно тем, кто следит за моими публикациями, я — за вдумчивую экспертизу при максимально возможном дистанцировании науки от идеологических влияний. И, соответственно, за академическую автономию историков (как, впрочем, и иных исследователей). Возможна ли такая автономия в ближайшем будущем на наших просторах — другой, весьма непростой вопрос.

Разумеется, упомянутое в интервью общество «Знание» не поможет эмансипации учёных, уже по той причине, что оно — химерное, «государственно-общественное». Деятелями из администрации оно видится как «один из главных инструментов донесения актуальной общественно-политической, историко-культурной, научно-популярной информации до граждан нашей страны и даже шире за пределы Беларуси». Пардон, a чем же занималась армия платных идеолухов последние лет 15 — на всяких «днях информирования» и проч.? Может, взыскать с них деньги в бюджет за ИБД неэффективную работу? 😉

Будь нынешняя система поистине рациональна, она (ради экономии ресурсов, а то даже ради выживания…) оставила бы что-то одно: или главное управление идеологии в администрации президента + его «щупальца» на местах, или общ-во «Знание» с несколько увеличенными полномочиями. Но подобные системы не умеют сокращаться, что доказал ещё тов. Сирил Паркинсон в своих незабвенных «Законах». Машину, которой отказывают тормоза, останавливает обычно стена…

Ещё одна утрата – в апреле 2021 г. на 42-м году в украинской Виннице умер историк-идишист Анатолий (Нафтоле) Кержнер, о чём я узнал с запозданием. Жаль, очень жаль. С А. Кержнером участвовали мы в киевском семинаре 2014 г. (он – в более «продвинутой» группе), Анатолий ездил с Алесем Астраухом в большую экспедицию по еврейским местам Украины, Беларуси, Польши… Кроме того, украинско-еврейский историк выступил научным редактором книги о евреях старой Случчины, что вот-вот увидит свет в переводах с идиша, иврита и английского.

Видеоролик о том самом семинаре

А. Кержнер (19792021)

***

Пятого сентября посмотрел я новый западный боевик с примесью фэнтэзи «Шан-Чи и легенда десяти колец». На любителя (драки «по-восточному» приелись ещё три десятилетия назад), но вот что интересно – и, пожалуй, характерно для «их нравов». Публике не только демонстрируются «весёлые картинки», но и внушаются нехитрые – зато действенные – нормы поведения. Например, «провинился – признай это и больше не наступай на те же грабли», «против более опасного врага можно объединиться с менее опасным – во всяком случае, следует заключить перемирие»; «бесполезных людей нет – даже непрофессионал(-ка), оказавшись в нужное время в нужном месте, способен(-на) на многое» и т. п. Утешительное, в общем, кино.

Удастся ли здешним киношникам в ближайшее время снять нечто моральное, но без морализаторства? Ответьте, коли знаете…

А 9 cентября побывал на открытии выставки «Меер Аксельрод. В лёгких красках оживает время», устроенной музеем Янки Купалы по инициативе Михаила Яхилевича (внук художника, живёт в Израиле) и при содействии Евро-Азиатского еврейского конгресса. С интересными речами выступали Лариса Финкельштейн, Александр Радаев, ещё кто-то. Андрей Дубинин прочёл стихотворение Зелика Аксельрода (брата Меера) на идише, прокомментировал отдельные строки.

Л. Финкельштейн, А. Дубинин

Что касается самих работ – их лучше раз увидать…

Много времени это не займёт, зал небольшой, экспонатов всего две дюжины. Но коллекционер и знаток искусства Радаев заметил, что в таком объёме Меер Аксельрод (1902–1970) выставлялся в Минске ровно 100 лет назад, в сентябре 1921 г.

Произведения М. А. всегда изящны и содержательны – спасибо организаторам за доставленную радость. Единственное, что слегка зацепило: М. Яхилевич обмолвился, что поэт Зелик Аксельрод в современной Беларуси забыт. Не совсем так – поэт фигурирует в справочниках, Гирш Релес о нём немало вспоминал, в научно-популярных книгах писал о судьбе З. А. и я… В 2014 г. под эгидой «Шах-плюс» вышла почтовая карточка с изображением З. Аксельрода, а в 2021 г. музейщица Юлия Миколуцкая выпустила в Минске целый набор карточек «Еврейские писатели», в т. ч. с Аксельродом. Полагаю, любителям литературы имя друга и переводчика Янки Купалы достаточно известно; другое дело, что литература & её любители всё чаще загоняются под плинтус (см. выше).

Вольф Рубинчик, г. Минск

10.09.2021

w2rubinchyk[at]gmail.com

Опубликовано 10.09.2021  21:33

В. Рубінчык. Абы не танкі…

Вітанкі! Абы не танкі.

Завяршаецца апошні месяц лета, і быццам бы трэба падвесці вынікі, але няма ахвоты, бо яны збольшага сумныя. І супраціў здараўся, і сякая-такая салідарнасць, і не ўсё яшчэ страчана, аднак перахапіць ініцыятыву ў насарогаў (гл. адпаведную п’есу Эжэна Іанеско) пакуль што не выйшла. Зрэшты, не адзін лаўрэат Іерусалімскай прэміі Іанеско варты згадкі ў нашым кантэксце – «вожык без рожак» (С) Славамір Мрожак варты яшчэ болей. Асабліва яго п’еска «Стрыптыз»:

Можна зрабіць толькі адно… Папрасіць прабачэння ў РУКІ.

Прабачэння? За што? Мы нічога ёй не зрабілі, хутчэй ужо яна мусіць…

Гэта не мае значэння. Трэба папрасіць прабачэння дзеля-мадзеля, увогуле, без дай прычыны. Каб уратавацца. Калі гэта чамусьці дапаможа…

І, безумоўна, «Караль», які ўбачыў свет у тым жа 1961-м:

Дзядуля толькі будзе страляць… Ён кепска бачыць. А дай яму акуляры стрэліць.

Ён патрыёт?

Як і ўсе.

Дарэчы, тут не паспяваеш адрэагаваць на адзін вы… брык «галоўнага патрыёта», як следам набягае другі. Pэагую далёка не на ўсё, але дэмагагічная адсылка на т.зв. рэспубліканскай педнарадзе 24.08.2021 зачапіла: «У нас паўсотні ўстаноў вышэйшай адукацыі універсітэтаў, акадэмій, інстытутаў. У супастаўных паводле тэрыторыі і колькасці насельніцтва краінах (Швейцарыя, Данія, Фінляндыя, Ізраіль) ВНУ ў 2-3 разы менш, чым у нас».

У Швейцарыі, тэрытарыяльна меншай у 5 разоў, насельніцтва каторай меншае за беларускае амаль на мільён чалавек (8,57 млн), – каля 40 ВНУ. Студэнтаў менш, чым у Беларусі, ды зноў жа, не ў 2 разы (164575 супраць 263400), і разрыў скарачаецца. У Даніі, насельніцтва якой не дасягае і 6 мільёнаў чалавек, дзейнічае, калі верыць гэтаму спісу, 37 аналагаў нашых універсітэтаў, акадэмій ды інстытутаў. У Фінляндыі 29 ВНУ… пры насельніцтве 5,5 мільёнаў чалавек, г.зн. выходзіць практычна «тое на тое». У Ізраілі насельніцтва сапраўды супастаўнае з беларускім (акурат увесну пісаў пра гэта)… i больш за 60 ВНУ!

Ну так, фармальна ў Беларусі 31 універсітэт, у Ізраілі – толькі 9, але гаворка-то ішла пра ўсе ВНУ. Дый па сутнасці… нешта сумняюся, што, дапусцім, акадэмічны каледж Цфата (горад на поўначы Ізраіля, 36 тыс. жыхароў) дае горшую адукацыю, ніж Баранавіцкі ўніверсітэт, рэктар якога надоечы заявіў: «нам трэба навучыць нашу моладзь сарбіраваць тую інфармацыю, якая з’яўляецца ў інтэрнэце». Падобна, кандыдат педагагічных навук Аляксандр Унсовіч меў на ўвазе «сарціраваць» або «фільтраваць»; хімічны тэрмін «сарбіраваць» мае зусім іншае значэнне. Ладна, спадзяваймася, што гэта была чарговая агаворка чарговага прызначэнца, як і «кліКавае мысленне» (ё «кліпавае»), а не праява дылетантызму… У любым разе, БарДУ я пажадаў бы светлай будучыні з кіраўніком, абраным навукова-педагагічнай супольнасцю.

Для чаго на ўсебеларускай нарадзе спатрэбілася прыцягнутае за вушы параўнанне краін? Па-мойму, найперш дзеля празрыстых намёкаў на тое, што «народзец зажраўся» і мае нахабства масава прэтэндаваць на вышэйшую адукацыю (а праз гэта ў краіне бракуе рабочых рук). То святочных дзён у Сінявокай замнога, то студэнцікаў…

Не, я зусім не лічу, што не трэба паважаць людзей без вышэйшай адукацыі. Але кампліменты на адрас атрымальнікаў рабочых спецыяльнасцей даволі крывадушна гучаць ад асобы, сыны якой рашылі дастаць «корачкі» БДУ яшчэ ў 1990-х, а ўнучка сёлета паехала паступаць ажно ў Маскоўскі дзяржаўны ўніверсітэт. Інтуіцыя мне падказвае, што і Мікалай, свет наш Аляксандравіч, 2004 г. нар., не ў ПТВ зараз вучыцца, і нават не ў пахвалёным тутака аўтамеханічным каледжы.

Увогуле, цікава, колькі рабочых & сялян сярод нашчадкаў тутэйшай «эліткі» (міністраў і пад.). Калі раптам выявіцца, што больш, чым у «сярэднім па бальніцы», то я, бадай, здолею пагадзіцца з меркаваннем, што ў Беларусі «няма сэнсу ў апантанай гонцы за дыпломамі аб вышэйшай адукацыі», а «бацькі і дзеці паанейшаму недаацэньваюць прэстыжнасць рабочых прафесій і ўзровень падрыхтоўкі такіх спецыялістаў». Шаноўныя чытачы, падзяліцеся незасакрэчанай інфой! Ужо не як перасмешнік пытаюся – выключна ў даследчых мэтах.

Нагадаю, 21.08.2021 у Рагачоўскім раёне прайшоў гала-канцэрт «Зямля шчасця» з Саладухам & Co., паводле «галоўнай газеткі», «падараваны Прэзідэнтам краіны». Тысячы людзей – многія з якіх не перахварэлі на COVID-19, г.зн. не мелі антыцелаў – cядзелі ўсутыч без сродкаў індывідуальнай абароны, што відаць на фота па гэтай спасылцы. У першых чыслах жніўня 2021 г. колькасць новых выпадкаў заражэння не перавышала 1000 за дзень, 25 жніўня мінздароўя зарэгістравала, аднак, 1357 выпадкаў, 26 жн. – 1551, 27 жн. – 1862.

Выпадковасць або прыкрая заканамернасць? На гэтае пытанне маглі б (дапамагчы) адказаць незалежныя журналісты, але пасля пагромаў у рэдакцыях такіх рэсурсаў, як tut.by, «Наша Ніва», БелаПАН, 6tv.by (магілёўскае недзяржаўнае тэлебачанне), «Сильные новости» (партал навінаў Гомельшчыны), наўрад ці хто наважыцца зараз на сур’ёзнае журналісцкае расследаванне. Сёння ж да кучы «Вярхоўны суд» ліквідаваў суполку, заснаваную ў 1990-х, якая апекавалася недзяржаўнымі СМІ, – Беларускую асацыяцыю журналістаў. Ну, хоць «гітлерцамі паганымі» яе кіраўнікоў не абвясцілі, і танкамі не пераехалі, дзякуй у капялюш…

І яшчэ сёе-тое нагадаю – у сярэдзіне ліпеня г.г. адбыўся налёт «сілавікоў» на офісы творчых суполак, у т. л. Саюза беларускіх пісьменнікаў. Праз колькі тыдняў «міністэрства юстыцыі» на чале з Алегам Сліжэўскім падало ў «Вярхоўны суд» іск аб ліквідацыі СБП. 24.08.2021 у гэтым «судзе» адбылося апытанне бакоў, а ўласна пасяджэнне было перанесена праз недахоп дакументаў. Знакам тым, паўтара месяца лёс арганізацыі, створанай у міжваенны перыяд (о так, СБП – легітымны пераемнік таго Саюза пісьменнікаў, у які ўваходзілі Майсей Кульбак, Янка Купала, Якуб Колас, Ізі Харык, Кузьма Чорны…) вісіць на валаску.

У 2017–2020 гг. на працягу паўгоддзя паміралі звычайна ад чатырох да пяці сябраў Саюза беларускіх пісьменнікаў. За апошнія шэсць тыдняў з жыцця, наколькі я ведаю, пайшлі шэсць сябраў СБП: Віктар Ляскоўскі (19 ліпеня; насуперак сцвярджэнню тут, ён быў іменна ў нашым Саюзе), Уладзімір Сіўчыкаў (21 ліп.), Галіна Багданава (22 ліп.), Алена Васілевіч (8 жніўня), Сяргей Цыплюк (16 жн.), і вось учора, 26 жніўня, – паэт Алесь Разанаў. Дапускаю, што «наезды» на ПЭН-цэнтр і СБП сталіся адным з фактараў… Таксама не магу выключаць, што, калі сітуацыя не будзе выпраўлена, калі Саюз не пакінуць у спакоі, то назіральнікі зробяць выснову пра мэтаскіраванае вынішчэнне творцаў. А заказчыкі «наездаў» застануцца ў гісторыі прыкладна ў той жа ролі, у якой там фігуруе народны камісар унутраных спраў БССР Барыс Берман (у 1937 г. падпісваў ордэр на арышт Ізі Харыка).

А. С. Разанаў (1947–2021), фота адсюль

Слова літаратару, філолагу Змітру Дзядзенку:

Я здзіўлены, як мала СМІ надалі ўвагі гэтай трагічнай падзеі — смерці Алеся Разанава. Для беларускай культуры ягоны сыход можна параўнаць, напрыклад, са смерцю Іосіфа Бродскага для рускай літаратуры. Утвараецца вялізны прагал, і немагчыма нікога паставіць на гэтае пустое месца.

Андрэй Хадановіч сказаў, што азначэнне «геній» не будзе перабольшаннем у характарыстыцы Разанава — і з гэтым цяжка не пагадзіцца.

Алесь Разанаў быў паэтам ад Бога, і ў беларускай паэзіі зрабіў сапраўдную мадэрністычную рэвалюцыю. Так, бываюць такія рэвалюцыянеры — ад Бога.

У 1990-х Разанаў друкаваўся ў «Крыніцы», дзе рэдактарам быў Някляеў. Гэта было выкшталцонае эстэцкае выданне. Творы Разанава там былі як пэрліны ў належным аздабленні. Мяне тады проста агаломшылі ягоныя творы, дзе паэт апісваў адну і тую з’яву ці рэч праз успрыманне ў розных мовах (як прыклад — вецер). Гэта няспынная глыбокая праца са словам, з яго значэннем, з тым вобразам, які яно нясе.

Так, гэта метафізіка. Але ці можа існаваць сапраўдны глыбокі паэт без метафізікі?

Праз тыдзень у Капылі пачнуцца чарговыя «дні беларускага пісьменства» з удзелам, як дакляруюць арганізатары, звыш 100 літаратараў. Даўно хацеў пабываць на радзіме Шолема-Якава Абрамовіча (Мендэле Мойхер-Сфорыма), Абрама Паперны і Цішкі Гартнага, але – не паеду. І па сямейных абставінах, і, галоўнае, таму, што душа ўжо не ляжыць браць удзел у святкаваннях. У Шчучыне-2015 было-такі іначай.

Дадзявае, між іншым, і зласлівасць на афіцыйнай старонцы «дзяржаўнага» СПБ, які мае весці рэй у Капылі. Тут, у стылёва не вытрыманым «аналізе» запатрабаванасці кніг у беларускіх бібліятэках за 2019–2021 гг. («аналіз» я ўзяў у двукоссе, бо аўтар упарта мянуе СБП апазіцыйным, Альгерда Бахарэвіча адносіць да гэтай суполкі, хоць ён пакінуў яе ў 2011 г., і г. д.), прасоўваецца няхітрая, але падлаватая думка: не набывайце кнігі сябраў СБП і «літгуртка» «Полоцкая ветвь», усё роўна іх мала хто чытае; фундуйце нас, толькі нас…

Баюся, не без уплыву актывістаў «чэснага» саюза, якія сцвярджаюць, што выступаюць за «стабільнасць і адзінства ў краіне», сёлета мінадукацыі РБ выкінула са школьнай праграмы па літаратуры творы Аляксандра Салжаніцына, Уладзіміра Набокава і Святланы Алексіевіч. Месца апошняй – прадказальна – заняў Мікалай Чаргінец, кіраўнік СПБ, заснаванага шляхам расколу ў 2005 г.

Уласна, пасля таго, як у канцы 2020 г. чаргінцоўцы пры дапамозе «Беларускай энцыклапедыі» паспрабавалі прысабечыць Уладзіміра Караткевіча (1930–1984), з імі aмаль усё праяснілася. Гэта даволі наіўна, чакаць ад іх слоў спагады на адрас цкаванага СБП. А вось Нацыянальны саюз пісьменнікаў Украіны шчэ ў канцы ліпеня прыняў адозву, дзе сказана:

НСПУ заклікае Урад Украіны, украінскія ды міжнародныя праваабарончыя арганізацыі асудзіць наступ з боку цяперашняй улады Беларусі на грамадзянскую супольнасць у цэлым і творчыя арганізацыі ў прыватнасці… Усведамляючы маштабнасць выклікаў перад творцамі ў суседняй краіне, гарантуем усім прадстаўнікам незалежных літаратурных суполак Беларусі мажлівасць рэалізаваць права на свабоду слова і творчасці ў электронных і друкаваных СМІ Нацыянальнага саюза пісьменнікаў Украіны. Жыве Беларусь! Слава Украіне!

Заступаліся за нас і шведы, і нарвежцы… Мяркую, усё гэта не пойдзе ў глум, нават калі зараз не відаць непасрэднага эфекту.

Вольф Рубінчык, г. Мінск

27.08.2021

w2rubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 28.08.2021  13:23

В. Рубинчик. Июльские картинки (3)

И снова шалом! Постоянные читатели могли заметить: в текстах на belisrael я старался рассказывать о конкретных феноменах культуры, попадавших в поле зрения и чем-то интриговавших меня. Разумеется, не проходил мимо тех содержательных проектов, в которых участвовал сам («(Не)расстраляныя», «Штетлфест»). Но, помимо качественного, важен и количественный аспект… Особенно если ты, подобно герою оруэлловского «1984», пытаешься сохранить за собой право утверждать, что 2Х2=4.

Невзначай вспомнилось совещание двадцатилетней давности по вопросам культуры и искусства, где первое лицо государства, как водится, сыпало прибаутками а-ля лектор общества «Знание», подстраиваясь под аудиторию: «Я встречаюсь с элитой нашего общества», etc. Немало говорилось о «разрухе» в Беларуси первых лет независимости (хотя именно тогда, в 1992 г., был учреждён приснопамятный «Славянский базар» в Витебске, а в 1993 г. — фестиваль белорусской песни и поэзии в Молодечно; число профессиональных театров в Беларуси выросло в 1990—1995 гг. с 21 до 24). А. Лукашенко «терзался», что за несколько лет своего правления не смог «сбалансировать зарплату», что в начале 2000-х работники культуры отставали по доходам от банкиров и производственной сферы…

Пассаж о мильоне (?) терзаний сохранился лишь в печатной версии отчёта

Может, хоть к концу 2010-х удалось преодолеть отставание «элиты общества»? В феврале 2020 г. тогдашний министр культуры РБ с гордостью рапортовал, что за 2019 г. «все ключевые показатели социально-экономического развития сферы не просто выполнены, а перевыполнены в разы». Ну, а средняя зарплата работников культуры достигла при этом аж 650 рублей. Названный размер, примерный эквивалент USD300, поражает воображение — судя по данным от Белстата, он составлял 60—65% от средней зарплаты по стране. В «лихие» 1991—1995 гг. cей показатель равнялся 69%.

Красноречива история «неполитического» эмигранта конца 2010-х:

Сергей Мурычин окончил Академию музыки в Минске, много лет проработал в отечественной филармонии, а еще в государственном симфоническом оркестре. Признается, что работу искренне любил: и само дело, и людей вокруг – именно здесь нашлись друзья и удалось получить опыт.

«К большому сожалению, не развита в Беларуси музыкальная культура. Не ценится ремесло, музыканты мало зарабатывают. Можно работать в нескольких местах, но молодому специалисту без жилья в Минске придется очень трудно. Меня в Беларуси ни что не держало кроме, конечно, родных и близких друзей. Два года я проходил распределение, жил в общаге. Потом еще год – готовился к чему-то, искал».

С. Мурычин

В итоге Сергей нашёл себя в… Эквадоре: «У оркестра [в Гуаякиле] отличное финансирование… Я решил: пока молод, незачем тратить свое время в Минске. Я проживу здесь минимум год – делая то, что умею, то же, что делал дома, только получая за это гораздо больше». Видимо, не ту страну назвали «банановой республикой». ¯\_(ツ)_/¯

Интересный фрагмент из монографии «Культура Беларусі: 20 год развіцця (1991—2011)» (Мн.: Інстытут культуры Беларусі, 2012, с. 48), изданной под эгидой соответствующего министерства. Интересно также, что «главный оратор» в 2001 г. внушал: «размеры ассигнований на культуру из республиканского бюджета возросли до почти двух процентов в 2000-м… Конечно, это еще невысокий уровень бюджетного финансирования». Ну, если 1,4 = «почти 2», то за преподавание арифметики в школах можно быть спокойным 🙂

Я не подписал «протестное» письмо деятелей культуры и искусства в октябре 2020 г. (почему, объяснил здесь), но во многом понимаю тех, кто пошёл путём, указанным «Белорусским фондом культурной солидарности» и лично Сергеем Будкиным. Среди полутора тысяч «рассерженных» оказалось множество работников государственных учреждений — уставших от недофинансирования, пустых обещаний обер-чиновников, да и от того, что ещё в 2000-х культура в РБ «легла» под т.наз. государственную идеологию, на что прозрачно намекает наличие в системе власти управлений/отделов «идеологической работы, культуры и по делам молодёжи». События лета-осени 2020 г. стали, похоже, лишь стимулом для желающих высказаться и что-то изменить в этой жизни.

Не счесть «культурников», покинувших Синеокую за последний год. С ходу назвал бы художника-дизайнера Владимира Цеслера, оперных певцов Маргариту Левчук и Илью Сильчукова, театрального режиссёра Владимира Ушакова, музыкантов из «Разбітага сэрца пацана» и «DaVinci», лидера группы «Стары Ольса» Дмитрия Сосновского, упомянутого продюсера Будкина, концертмейстерку Регину Саркисову, дирижёра Андрея Галанова, скрипачку Аллу Джиган, аккордеониста Егора Забелова, поэтессу Валерину Кустову, актрису и музыкантку Анастасию Шпаковскую… Теперь, в июле, — и координаторок кампании «Будзьма беларусамі!» Алену Маковскую & Нину Шидловскую. Отсутствие всех этих людей в Беларуси не обогащает здешний культурный ландшафт (и это очень мягко сказано). Разумеется, я не упрекаю уехавших, многие из которых могли бы сейчас разделить судьбу руководителей «Нашай Нівы»/«Нашай Гісторыі» или гродненского панка Игоря Банцера — лучше уж рисовать, петь и ставить спектакли за кордоном. Но длительный отрыв от родной земли нередко ведёт к истощению творческого потенциала. Посмотрел я пару-тройку выступлений «Красной зелени» (Левчук-Паук), и больше не хочется. При всём уважении к участникам тандема…

«Бренд года. Синим пальцам посвящается», «Сезон клещей в Беларуси затянулся» тоже так себе сатирка от В. Цеслера, в конце 2020 г. обосновавшегося на Кипре (май-июль 2021 г., отсюда и отсюда)

* * *

Не только ввиду переездов за границу и арестов примитивизируется местный пейзаж. Многие, слишком многие «просто» уходят из жизни. Сегодня стало известно о смерти моего старшего товарища по Союзу белорусских писателей, прозаика и издателя Владимира Сивчикова (1958—2021) — пишут, тяжело переносил заражение коронавирусом. C Владимиром Николаевичем беседовали в Минске; соглашались реже, чем нет, но человек был интересный. Пару раз он выступал в литераторских шахматных турнирах…

После турнира в офисе СБП, Минск, март 2019 г. В. Сивчиков 2-й справа. Фото Сюзанны Паукштелло

Предполагаю, новость про обыск в офисе 14.07.2021 с дальнейшим опечатыванием помещения творческой организации не прибавила здоровья В. Сивчикову, члену Рады (правления) СБП… да и никому из нас не прибавила.

На днях я узнал, что в июне умер герой одной из моих публикаций, вошедших в книгу «На шахматныя тэмы» (Минск, 2007), Виктор Никитич Гордеев. Было ему, ветерану комсомола, хорошо за 80. Встречались с ним в Щучине и в квартире на ул. Первомайской, и в доме культуры, где Гордеев много лет отвечал за шахматный и шашечный кружки. Впрочем, процитирую в переводе на русский ту публикацию из «Нашай Нівы» (2005), ведь теперь она малодоступна вследствие блокировки властями сайта nn.by:

В конце августа город между Лидой и Гродно живёт традиционным «праздником цветов» и поездками на дачи. Из 16 тысяч жителей шахматы тут мало у кого в голове. Тем не менее, нам удалось сыграть несколько партий со щучинскими шахматистами.

Главной опорой местных поборников Каиссы служит районный дом культуры. Там, из-за отсутствия своего клуба, они собираются чуть ли не ежедневно – в отдалённом закутке по соседству с «комнатой для новобрачных». Рядом ЗАГС, дискотека, ресторан.

Виктор Гордеев, чемпион города, агроном с военной выправкой, ведёт кружок для начинающих. Осенью ему приходится немало походить по школам, чтобы приманить учеников «на шахматы». Несколько лет подряд в Щучине устраивался фестиваль «Щучинская весна», где можно было выиграть радиоприёмник «Океан» или «Гродно», не говоря об изящных сувенирных изделиях лидского стеклозавода. Однако – что дальше?

Восемнадцатилетний Дмитрий Жватель, победитель «Весны-2005», признаётся, что после памятного турнира в апреле четыре месяца нигде не играл. Возможность участия в сентябрьской спартакиаде работников культуры его не прельщает: перспективный перворазрядник собирается грызть гранит науки в Гродно. Понемногу уезжают из местечка и другие молодые шахматисты. Г-н Гордеев говорит о «смене поколений», жалуется на утраты, невосполнимые для щучинских шахмат. В июне 2003 г. умер одержимый игрок Николай Будько, в августе 2004 г. – отличный организатор Андрей Сергей. Квалифицированных кадров в городке не хватает, поэтому выходит, что пенсионер Гордеев – и швец, и жнец… Шахматист с 55-летним стажем, лично знакомый с [Давидом] Бронштейном и [Марком] Таймановым, он играет по переписке в Кубке Беларуси, пишет в районную газету «Дзянніца» об организованных им самим соревнованиях, да ещё лоббирует в местном «Красном доме» открытие в Щучине настоящего шахматно-шашечного клуба. Без особого успеха: некогда богатый район теперь считается «дотационным».

К областной и национальной федерациям шахмат Гордеев относится сдержанно: мы, мол, и без них можем пригласить на наши мероприятия шахматистов из Гродно, Сморгони, Лиды, Волковыска. Самостоятельность – дело нужное, но подкреплена ли она материально? Хорошо ещё, что деньги на турнирные призы иногда подбрасывают знаменитый «Автопровод», [Щучинский] маслосырзавод, частные предприниматели.

Для райцентра в Щучине шахматы почти цветут. Для регионального флагмана – сил здесь маловато…

Мне кажется, за последнюю фразу В. Гордеев, руководивший также областным отделением шахматной ассоциации инвалидов и ветеранов «Шанс», чуть обиделся, но что поделать – я писал, что видел и как думал. Во всяком случае, был и остаюсь ему признателен за то, что осенью 2003 г. Виктор Никитич вместе с другими щучинскими игроками подписал петицию против моего увольнения из журнала «Шахматы» ( направленную в министерство образования РБ), пусть она и не помогла. Кстати, о шахматном клубе в Щучине более всего мечтал вышеупомянутый А. Сергей, которого летом 2003 г. я успел-таки назначить корреспондентом журнала по Гродненской области.

* * *

Вчерашний Международный день шахмат запомнился мне более всего тёплым поздравлением от поэта Василя ЖуковичаНовых перамог, бліскучых кампазыцыяў, паболей радасных падзеяў!»)… и неуклюжим материалом от «вотчины Жука».

На фото справа – никакие не шахматы, а попытка игры огнетушителями в шашки (оцените глубину творческих замыслов на «Славянском базаре»!). Впрочем, для малограмотных-то всё едино – шахматы, шашки, нарды, го, рэндзю…

Вольф Рубинчик, г. Минск

21.07.2021

wrubinchyk[at]gmail.com

Опубликовано 21.07.2021  23:51

Дополнение

В читальном зале Витебской областной библиотеки 20 июля открылась выставка «Многоликая Каисса», и на первом же фото с выставки почётное место нежданно заняла моя книжка 2012 г. «З гісторыі Беларусі шахматнай» (см. справа). Благодарствую, витебские библиотекари!

А выборная конференция Белорусской федерации шахмат, о коей рассуждал здесь, перенесена на неопределённый срок. Не иначе как лица, принимающие решения, решили прислушаться к моему совету и подыскать на должность главы БФШ авторитетного тренера 🙂

Умер на днях детский писатель, заметный журналист Виктор Лясковский (Иофик), когда-то переехавший в Минск из Биробиджана. Мне он известен как редактор «Авива» 2000-х гг., газеты, в которой, несмотря на все минусы, было что почитать. Сегодня Виктору исполнилось бы 75… R.I.P.

В.Р.

Беседа с писателем Давидом Шульманом – ч. 1-я (на белорусском)

ГУТАРКА З ДАВІДАМ ШУЛЬМАНАМ

  1. «Не люблю пахмурнай літаратуры»

З літаратарам Давідам Шульманам, калі ён раней прыязджаў у Мінск, бачыўся я разоў трох. Нямала гаварыў з ім па тэлефоне – на пачатку 2010-х ён званіў з Ізраіля даволі часта, потым неяк «прапаў». Друкавалі яго нататкі ў бюлетэні «Мы яшчэ тут!», маю рад яго кніг… І ўсё ж, ідучы на чарговую сустрэчу ля чыгуначнай станцыі «Масюкоўшчына», не мог пахваліцца, што добра ведаю гэтага чалавека. Пастанавіў даведацца пра свайго старэйшага таварыша па Саюзе беларускіх пісьменнікаў больш, узяўшы ў яго інтэрв’ю. Нагодай стаўся выхад новай кнігі Д. Шульмана «Особое женское состояние» (Смаленск: Край, 2016, 292 с., 150 экз.).

У яго шыкоўная візітная картка – «Пагоня» на адным баку, герб Ізраіля на другім. Чаму «Пагоня»? «Не люблю афіцыёзу», – тлумачыць Давід і пасміхаецца. А яшчэ ён не любіць кінабаевікі і занадта сур’ёзныя літаратурныя творы: «Дастаеўскага цярпець не магу, “Час сэканд-хэнд” Святланы Алексіевіч – таксама не маё». Тым не менш Алексіевіч ён паважае за… Але пра ўсё па парадку. Гутарка наша адбылася 20 чэрвеня ў звычайным мінскім дворыку, пад раскрытымі парасонамі, у суправаджэнні дажджу і птушыных спеваў. Вялася яна на мове, якой старажыл Ізраіля Шульман валодае выдатна (хіба што зрэдчас я падказваў яму cякое-такое беларускае слоўца). Гадзінку парэйдалі…

Vizitka1 Vizitka2

Д. Шульману – 68 гадоў, у Ізраілі ён чвэрць стагоддзя (з 1 траўня 1991 г.). Адразу пасяліўся ў Эйлаце, вядомым курорце на самым поўдні, дзе ёсць, аднак, і «спальны» раён, і невялікая прамзона. Чаму ў Эйлаце? Скора даведаемся.

– Для пачатку не пра галоўнае. Вы часта наведваеце Беларусь і амаль кожны раз спыняецеся ў ждановіцкім санаторыі «Крыніца»… Няўжо там настолькі добрыя ўмовы?

– Умовы мінулага стагоддзя… Але мне там зручна – Мінск побач. Гэтым разам прыехаў на 26 дзён. А звычайна на тры тыдні прыязджаю. У мяне водпуск – два-два з паловай тыдні, і некалькі дзён бяру за свой кошт.

Апошнія восем год працую на адным месцы, у кібуцы пад Эйлатам ёсць заводзік невялікі, робім сардэчнікі для трансфарматараў. Усё гэта ідзе на экспарт, вядомыя фірмы купляюць… Сяджу на канвееры, дэталькі збіраю…

Не зусім творчая праца?

– Ясная рэч. Я ж ужо і пенсіянер, па ізраільскіх мерках таксама…

Цяжка Вам на заводзе?

– Не, няцяжка. Я хлопец звыклы, з задавальненнем працую.

Выходзіць, літаратура для вас – усё-ткі пабочны занятак?

– Апошнія гады – не пабочны; я жыву гэтым. Ну, калі пішацца – я пішу, калі не пішацца – не пішу. Не зарабляю літаратурай, яна для мяне – покліч душы і гэтак далей. Магчымасць выказацца і расказаць усё, што хочацца расказаць – пра маю сям’ю, пра іншае…

Аднак тыражы Вашых кніжак невялікія?

– Невялікія. Своеасаблівая літаратура ў мяне, не карыстаецца дужа вялікім попытам. Я лічу, што раблю класічную літаратурную працу – без заклікаў, ціхую… Але мне здаецца, што нешта мне ўдаецца, атрымлваецца цікава… Калі я размаўляю з чытачамі, то некаторыя нават у захапленні: «Як вы тонка ўсё падмецілі!»

Вы ж пачалі пісаць яшчэ ў Саюзе?

– Так, у 14 год. І першае маё апавяданне было на беларускай мове. Я жыў у Маладзечне, займаўся ў палітэхнічным тэхнікуме, нам задалі сачыненне на звычайную тэму: «Як я правёў лета». Я напісаў, і калі выкладчыца атрымала яго, яна спыталася: «Адкуль спісаў?». Кажу: «Сам напісаў, вось ёсць сведкі». Яна: «Зараз на маіх занятках можаш сядзець ціха і рабіць усё, што хочаш»… Праз 40 з нечым гадоў мы наладзілі сувязь. Зараз яна жыве ў Лебедзеве Маладзечанскага раёна, тэлефаную ёй. Зваць яе Марыя Рыгораўна. Апавяданне ж называлася «Чардаш Монці». Гэта была выдумка мая – пра партызанскі атрад, пра скрыпача… Калі два гады таму была сустрэча ў Мінску, мой аднакашнік і сябар Валодзя Стульскі прачытаў на памяць урыўкі з апавядання. Я ўжо забыўся быў нават назву (сябар з Аўстраліі, Лёва Глікман, мне нагадаў), а ён помніў… Стульскі памёр ужо, на жаль. Ён быў дацэнтам у Магілёве, кандыдатам філасофскіх навук.

Потым я скончыў мінскі палітэхнічны інстытут, працаваў на вытворчасці, апошнім часам быў намеснікам галоўнага энергетыка на хрустальным заводзе ў Барысаве. Паралельна супрацоўнічаў з мясцовай газетай. Зараз яна «Адзінства» называецца, раней – «За камунізм»… Потым друкаваў я нарысы ў «Маладосці», у «Полымі»…

Пра што? Ці – пра каго?

– У падшэфнай школе нашага прадпрыемства ў 1980-х гадах быў настаўнік, ён праводзіў урокі працы па-свойму, дзеці пачалі ў сёмых-восьмых класах зарабляць грошы, выконваць замовы хрустальнага завода… Такарныя працы, металаапрацоўка… Яны былі вельмі задаволены, і бацькі цешыліся, што дзеці не бегаюць па вуліцах. І вось я пра гэта напісаў нарыс. Браў інтэрв’ю, з дзецьмі гутарыў, з бацькамі… Гэта было ў «Маладосці», а ў «Полымі» я напісаў пра Ізраіль.

Калі асталяваліся там… А чаму ўсё ж Вы, чалавек вытворчасці, выбралі курортны Эйлат?

– У нас быў сябар. Ён к таму часу ўжо год жыў у Эйлаце і казаў, што трэба ехаць толькі ў гэты горад. «Чаму?» – пыталіся мы. «Бамбіць не будуць Эйлат. Побач Іярданія, Егіпет, Саўдаўская Аравія. Могуць прамазаць, трапіць у іншую краіну». Ну, жартавалі так… Але ён там жыў, працаваў і мы ведалі, калі з’язджалі, дзе мы будзем працаваць, з кім… Вядома, ужо не галавой, не інжынерамі, а «ручкамі», як кажуць. Ну і нічога страшнага.

З’ехалі праз эканамічны крызіс ці па іншых матывах?

– Не, з’ехалі таму, што аднойчы маці пайшла на рынак, а потым кажа: «Няма ўжо з кім пагаварыць!» Звычайна ж у нядзелю збіраліся габрэі на рынку, размаўлялі… Гэта не галоўнае, але ў сястры – дзеці, і мы хацелі, каб яны раслі і жылі там. Мы выехалі разам, купілі кватэры побач, у мяне № 4, у яе № 6… У цэнтры Эйлата пераважна старое жыллё, а мы хацелі новае… Побач з морам – шмат гатэляў, вышэй – «спальныя раёны», вось там і купілі.

Не шкадуеце?

– Пакуль не. Спадзяюся, і далей не буду. Вольна сябе адчуваю, я гаспадар свайго часу, сваёй справы…

– Вольнага часу многа застаецца?

– Даволі многа. Працую да чатырох, у пяць ужо дома. Але пішацца не заўсёды, таму што спёка… Зараз у нас 44-45 градусаў. У хаце, вядома, ёсць кандыцыянеры (жыллё будуецца адразу з імі), але мазгі адчуваюць тэмпературу, нават калі ў хаце холадна…

Вы адразу вярнуліся да творчасці, калі пераехалі?

– Спачатку не да таго было. Я працаваў па 20 гадзін у суткі: спачатку на адной працы, потым вяртаўся да хаты і ішоў на другую (у рэстарацыю, мыць посуд). Праз год набылі мы сваю кватэру: бралі крэдыты, вядома. Цяпер гэта ўжо наша кватэра, выплацілі ўсё… Магу забіць цвік, куды захачу.

Прайшло гадоў 8, і я вярнуўся да сваёй справы… Паціху друкаваўся ў мясцовых газетах («Время», «Новости недели»). Гэта былі апавяданні, якія ўвайшлі ў першую кніжку (2004). А цяпер – ужо шостая. Будзе прэзентацыя – 27 чэрвеня а 19.00 у кнігарні «Ў».

Kniga6-1 Kniga6-2

– Чым адметная Ваша новая кніжка?

– Па-мойму, яна прыгожа напісана. У ёй шмат эротыкі.

– Эротыкі хапала і ў ранейшых…

– Так, таму што жыццё без эротыкі немагчыма сабе ўявіць. Прывяду фразу, якую падрыхтаваў для прэзентацыі: «В этой книге я cнял застенчивые занавески с социалистического реализма».

Калі ўжо пра «ізмы» казаць, то да якога «ізму» Вы б сябе аднеслі?

– Нават не ведаю. Я неяк без «ізмаў» абыходжуся…

– Ну, а хто вам у літаратуры бліжэй?

– У беларускай літаратуры – Уладзімір Арлоў, а так – Віктар Канецкі, Юрый Казакоў… Іван Бунін, Аляксандр Купрын.

Яшчэ во занатаваў для прэзентацыі: «Предназначение художника, как и женщины, вовсе не в том, чтобы блюсти невинность». Не люблю пахмурнай літаратуры…

– Няблага сказана! Хто яшчэ з беларускіх аўтараў блізкі, апрача Арлова?

– Рыгор Барадулін. Гэта такі пісьменнік, такі мудрэц… Ведаю ў гэтую эпоху толькі двух мудрацоў: Барадулін і Жванецкі. Трэба ўслухоўвацца ў іх.

– З Барадуліным мо і асабіста былі знаёмы?

– Быў. У мяне ёсць шмат кніг, шмат аўтографаў яго… Ну як знаёмы – хто я і хто Барадулін?! Бачыліся… А творчасцю яго захапіўся ў савецкі час. Рыхтую зараз тэкст, як я пазнаёміўся, як у нас з ім былі аднолькавыя пулаверы (мне цётка па блату дастала і падаравала). Гэта я ўбачыў пулавер на Барадуліну – ён яшчэ малады быў, цікавы… Вырашыў, што і мне такі патрэбен. І вось з таго часу – магчыма, гадоў 40 ці больш – я ім захапляюся. Вялікі мудрэц, зараз такіх няма.

Апрача іншага, напісаў «Як беларусы сэксам займаюцца»!

– Усё цікава ў яго творчасці – прыемна, інтымна… Гэта маё. Яшчэ ў мяне ёсць шмат кніг Някляева, у тым ліку яго раман «Аўтамат з газіроўкай з сіропам і без». На жаль, не вельмі добра ведаю сучасную беларускую літаратуру, хаця калі-некалі чытаю часопіс «Дзеяслоў» (мне перасылаюць). Ведаю, якія ёсць пісьменнікі, якія на слыху, у інтэрнэце, але падрабязна гаварыць пра іх творчасць не магу. Адно-два апавяданні ці тры-чатыры вершы – гэтага яшчэ не дастаткова, каб склалася ўражанне…

Можа, і Паўла Касцюкевіча чыталі? Як перакладчык, літаратар, ён сфармаваўся ў Ізраілі, дабіўся поспеху тут…

Так, чытаў. Успамінаецца анекдот. Да адной жанчыны падышла другая, паглядзела і кажа: «Нешта ў вас ёсць габрэйскае!» Тая адказвае: «Так, яно было гэтай ноччу». У Паўла «ёсць нешта габрэйскае». Мы не тое што сябруем, але часам тэлефаную яму, кантактуем… На сустрэчах ён мяне прадстаўляе спачатку на іўрыце (публіка шырока раскрывае вочы), а потым тлумачыць усё па-беларуску.

Рэкамендацыі ў Саюз пісьменнікаў мне далі Уладзімір Арлоў, Юрый Станкевіч і мой першы выдавец у Беларусі, Уладзімір Сіўчыкаў. А Валянцін Тарас напісаў добрую прадмову да кнігі «Дзе ўзяць крыху шчасця» (2005).

Між іншага, у «Полымі» я надрукаваўся дзякуючы Васілю Гігевічу, ён працаваў у гэтым часопісе. Мы з ім сустрэліся ў адзін з маіх наездаў, паразмаўлялі за кілішкам… Ён кажа: «Дык ты напішы, як табе жывецца». Яшчэ ў Беларусі я напісаў, аддаў яму і потым тэлефаную: «Пойдзе, не пойдзе?» «Ужо ў наборы». І мы ж працавалі з Гігевічам побач на адным прадпрыемстве, я бачыў яго станаўленне як пісьменніка, гэта праходзіла і праз мой кабінет… Ён званіў у Мінск, тады яшчэ не ва ўсіх быў тэлефон-аўтамат, а ў нашым кабінеце, у энергетыкаў, быў. Дзякуючы Гігевічу я пачаў больш актыўна пісаць на беларускай, і з літаратурным жыццём пазнаёміўся, выпадкова слухаючы, як ён размаўляў. Я Васілю вельмі ўдзячны…

Падрыхтаваў Вольф Рубінчык для belisrael.info

Мінск, 21.06.2016.

(заканчэнне будзе)

Апублiкавана 21 чэрвеня 2016  21:50

Водгук:

Уладзь Рымша, Мiнск 22.06 22:53: Надзвычай глыбокая і сьціплая асоба – пан Давід Шульман. З захапленьнем прачытаў тое інтэрвію. Сьціплае, але досыць ёмкае – стварае багата прасторы для думак. Супэрова. Дзякуй