Tag Archives: Витольд Ашурок

ВАЖНА НЕ ЗАБЫЦЦА

Шалом! Не пішу пра важнае, дык папісваю… Сёння трыгерам сталася заява Зянона П. ад 15.10.2022: «Стварайма хутчэй і разбудоўваем шырока наш Нацыянальна-Вызвольны Рух Вольная Беларусь, каб зьнесьці ўсю нечысьць, каб духу ад яе не засталося». Нешта мне здалося знаёмым… Узгадалася, што ў 2020 г., на фоне масавых пратэстаў у Беларусі, чытаў:

Беларускі Нацыянальны Сакратарыят «Вольная Беларусь» заклікае ствараць суполкі руху «Вольная Беларусь». На сёньняшні дзень лёзунгі руху такія:

– Лукашэнка, прэч! (Гэта значыць – ліквідацыя ўлады Лукашэнкі);

– Новыя выбары (Гэта значыць – выбары парляманта і прэзыдэнта згодна з Канстытуцыяй 1994 года).

Характар узаемаадносін – салідарнасьць.

Стварэньне суполак – адзіна правільны мэтад у сёньняшніх умовах. Рух разьвіваецца гарызантальна. Стварайце суполкі па месцы жыхарства, ва ўніверсытэтах, прадпрыемствах, установах. Аб’ядноўвайцеся і салідарызуйцеся.

Потым (пры зьмене ўмоў) – устаноўчая канфэрэнцыя і структурная арганізацыя. Для суполкі на пачатак дастаткова трох чалавек.

Беларусы, гуртуймася ў рух пад нацыянальным сьцягам!.. Будучыня – наша!

Я-то не супраць салідарнасці, наадварот… Але ж за гэтыя два гады, жывучы ў Мінску, згойсаўшы ў Барысаў і Слуцк, анідзе не чуў пра суполкі «Вольнай Беларусі», апрача як у інтэрнэце. Тым не менш летась у верасні сакратарыят «ВБ» гукнуў з Варшавы пра задачу «падрыхтаваць і стварыць Часовы Нацыянальны Урад Рэспублікі Беларусь, які павінен узяць на сябе функцыю надзвычайнай улады ў час ліквідацыі рэжыму Лукашэнкі, у пэрыяд рэформаў і перамен». Звычайная справа – разбудаванай інфраструктуры няма, прэтэндэнты на кіраўнічыя пасады ёсць.

Некалі, мо ў 1990-х, чытаў пра летуценнікаў з НТС (праўласаўскага «Народна-працоўнага саюза»). Гэта яны кіраваліся «тэорыяй малекулярнай рэвалюцыі» ды закідвалі ў СССР сваю літаратуру, заклікаючы прыхільнікаў арганізоўвацца ў мікрасупольнасці, каб у дзень Х выскачыць, як Піліп з канапель. (Між іншага, «малекулярную рэвалюцыю» прыдумалі не самі, а «пазычылі» ў Антоніа Грамшы.) Выглядае, пазнякоўцы крочаць даўно працярэбленым шляхам… у палітычны нябыт. Не спрацавала схема ў НТС, не працуе і ў БНС (расшыфроўваецца як «Беларускі нацыянальны сакратарыят», хаця ў час Другой сусветнай на Беларусі была іншая БНС, калабаранцкая).

Аднак не збіраюся моцна крытыкаваць замежных «паліттэхнолагаў». Ад Народна-працоўнага саюза была карысць хаця б у тым сэнсе, што яны падтрымлівалі дзеячаў культуры. Вікіпедыя: «У выданнях НТС “Посев” і “Грани” публікаваліся, у прыватнасці, А. Салжаніцын, А. Галіч, Б. Акуджава, Г. Уладзімаў». КХП-БНФ з «філіяламі» таксама неабыякавыя да культуркі… Зянон Пазняк і сам піша кнігі, і аглядае творчасць іншых. «Вольная Беларусь» мае, сярод іншага, сваю візію будучыні, выкладзеную ў аднайменнай праграме 2017 г. (якую я паддаў сцісламу аналізу – тут і тут). Збольшага ўтапічная візія… ды патрэбны і такія.

Як бы ні было, праграма «Вольная Беларусь» натхніла на ўчынкі прынамсі некалькі чалавек у Сінявокай. Так, на працэсе па «справе Аўтуховіча» абвінавачаны Уладзімір Гундар (1960 г. нар., з Баранавічаў) звярнуўся да суддзі з просьбай зачытаць праграму або ўрыўкі з яе. Што было далей, распавяла прапагандыстка, якая прысутнічала на пасяджэнні… (фрагменты з sb.by, 12.07.2022; моўныя выкрунтасы – на сумленні рэдакцыі, ачоленай «хвілолагам»):

— Программу «вольнай Беларусi» можно зачитать?.. Многие здесь хотели бы… Многие не слышали.

Зачем? Заявитель помялся, ответил:

— Все хотят знать, в чем нас… э-э-э… обвиняют.

На помощь Гундарю пришла, точнее подскочила в клетке, Майорова:

— Падтрымлiваю. Лiчу вельмi важным…

Соблюдая порядок хода процесса, судебная коллегия удалилась в совещательную комнату. Необходимости в прочтении «программы» нет…

Состряпали ее, к слову, еще в 2017 году в Штатах и Польше, ну и белорусским шатателям режима спустили. Мол, к исполнению, к выборам 2020 года готовились. Пишут, что проект авторства всяких мутных филёлягаў, палятолягаў, филёсафаў и прочих странных персонажей. Если коротко, то там про «перамены», начало которых белорусы нормально так прочувствовали, начиная с 2020‑го. Оттуда же, из «программы»: «Наша новая вольная Беларусь — гэта частка агульнай дэмакратычнай Эўропы, дзяржава новай Усходнеэўрапейскай цывілізацыі, сяброўскімі партнёрамі якой зьяўляюцца вольная Украіна, дэмакратычная Польшча, краіны Прыбалтыкі».

Што кепскага ў тым, каб быць часткай дэмакратычнай Еўропы, аўтарка «СБ» патлумачыць не дала рады, толькі пакпіла з «дзярмакратыі» ў нашых суседзяў. Не зразумеў я і таго, нашто было падчас пасяджэння трымаць у клетцы Вольгу Маёраву, 1966 г. нар., ніякую не рэцыдывістку, – хіба з мэтай запалохвання… Цяпер мне скажуць, што зоаабаронцу Маёраву гродзенскі суд прыгаварыў да 20 гадоў калоніі, інваліда Гундара – да 18 гадоў, іх «правадыра» Міколу Аўтуховіча – ажно да 25 гадоў (першыя 5 у турме). А я запярэчу, што гэтыя людзі нікога не забілі, дый наагул, прысуды яшчэ не ўступілі ў законную сілу.

Ул. Гундар, В. Маёрава, М. Аўтуховіч. Фота з адкрытых крыніц

А праграма як праграма – зараз перачытваю ды зноў, як увесну 2017 г., бачу ў ёй і памысныя месцы, і менш памысныя. Напрыклад, на с. 7 збянтэжыў «дыягназ», пастаўлены Пазняком, які на той час два дзесяцігоддзі адсутнічаў у Беларусі, нашаму грамадству:

Прыкметы агульнага ўпадку: а) Пануе палітычная бязграматнасьць і палітычная непісьменнасьць насельніцтва (якім лёгка маніпуляваць); б) Панаваньне несправядлівасьці паралізуе ў людзей волю да супраціўленьня. Задушаныя надзеі і ідэалы; в) Не зьяўляюцца больш у грамадзтве нацыянальныя мудрацы і аўтарытэты, вялікія паэты і пісьменьнікі – сумленьне і розум нацыі, якія былі нават за савецкай акупацыяй. Вялікія людзі 60-х адышлі, і засталася пустка. Няма больш такіх асобаў. Не запатрабаваныя. Не вырастаюць.

Нагнаў дзядзька песімізму… Калі з першым пунктам неяк можна згадзіцца (насамрэч у ХХІ ст. і лукашысты, і антылукашысты нямала клапаціліся, каб у галовах «электарату» была каша), то два астатніх – надта спрэчныя. Ага, так ужо была спаралізавана «воля да супраціўлення», што акурат у пачатку 2017 г. многія тысячы людзей выходзілі на вуліцы буйных і малых гарадоў! Фармальна пратэст накіроўваўся супраць «дэкрэта № 3», паводле якога ледзь не паўмільёна грамадзян мусілі былі плаціць «падатак на дармаедства», але гучалі патрабаванні шырэйшага плану, агульнапалітычныя…

Нараканні на «пустку», што з’явілася замест «сумлення і розуму нацыі», – апошняе, што патрабавалася пратэстоўцам таго перыяду. І калі параўноўваць 2022 г. з 2017-м, то відавочна, што цяпер мы значна бліжэйшыя да ўяўнай «пусткі». Пяць гадоў таму яшчэ жылі ў Беларусі такія знакамітыя асобы, як:

– Пятро Васючэнка (1959-2019);

– Васіль Сёмуха (1936-2019);

– Юрка Голуб (1947-2020);

– Алена Васілевіч (1922-2021);

– Анатоль Клышка (1935-2021);

– Алесь Разанаў (1947-2021);

– Кастусь Севярынец (1952-2021);

– Юрый Станкевіч (1949-2021);

– Яўген Бяласін (1954-2022);

– Анатоль Вярцінскі (1931-2022);

– Адам Мальдзіс (1932-2022);

– Эрнэст Ялугін (1936-2022).

Тут пералічаны не ўсё літаратары, якія адышлі ў лепшы свет на рубяжы 2010-2020-х гг., але тыя, хто пералічаны, аб’ектыўна маглі прэтэндаваць на званне «мудрацоў». А былі ж у 2017-м побач з намі таксама іншыя «аўтарытэты»… Зноў жа, спіс далёка не поўны:

– Міхал Анемпадыстаў (1964-2018), Леанід Шчамялёў (1923-2021), Уладзімір Крукоўскі (1937-2022) – мастакі;

– Эдуард Зарыцкі (1946-2018) – кампазітар;

– Генадзь Гарбук (1934-2018) – артыст; Ілья Курган (1926-2019), Аўгуст Мілаванаў (1937-2019) – артысты, педагогі;

– Георгій Штыхаў (1927-2018), Міхаіл Касцюк (1940-2019), Вольга Сабалеўская (1974-2019), Яўген Анішчанка (1955-2021), Марыя Бяспалая (1948-2021), Алег Іоў (1957-2021), Уладзімір Ляхоўскі (1964-2021), Анатоль Цітоў (1947-2021) – гісторыкі;

– Фёдар Клімчук (1935-2018), Валянціна Лемцюгова (1935-2018), Арсень Ліс (1934-2018), Міхась Мушынскі (1931-2018), Павел Сцяцко (1930-2020)– філолагі;

– Міхаіл Дрынеўскі (1941-2020), Міхаіл Казінец (1938-2021) – дырыжоры;

– Вальмен Аладаў (1930-2021), Сяргей Багласаў (1949-2021)  – архітэктары;

– Арнольд Смеяновіч (1938-2021) – нейрахірург;

– Алег Хадыка (1942-2021) – мастак-рэстаўратар;

– Антон Фурс (1927-2021) – актывіст паваеннага «Саюза беларускіх патрыётаў», вязень ГУЛАГу;

– Эрнэст Сабіла (1932-2022) – рэлігійны дзеяч, вязень ГУЛАГу;

– Вера Кунцэвіч (1954-2022) – заснавальніца хору беларускай духоўнай музыкі «Бацькаўшчына»;

– Андрэй Каляда (1940-2022) – перакладчык, педагог, майстар выразнага чытання…

Карацей кажучы, не з таго боку зайшоў галоўны аўтар «народнай праграмы». Між тым у 2017-м годзе прыхільнікі перамен «знізу» дапраўды мелі рэсурсы, каб запачаткаваць шырокі рух і станоўча паўплываць на далейшую хаду падзей (для памяркоўных ва ўрадзе паваротным пунктам быў, па-мойму, 2010-ы год). На жаль, палітыкам і чыноўнікам у Беларусі ўласціва ўпускаць шанцы… Потым аматарам аналітыкі – такім выскалякам, як я, ці больш сур’ёзным – застаецца разбіраць кепска згуляныя «шахматныя партыі» ды паціскаць плячыма.

Нават цяпер, пасля пагромаў 2020-2021 гг., не ўсё страчана, перадусім у культуры. Ведаю, што працуюць у Беларусі добрыя літаратары, якія прымудраюцца публікаваць свае новыя творы (у «Дзеяслове», «Літаратурнай Беларусі»…). Амаль ніхто з чатырох соцень членаў Саюза беларускіх пісьменнікаў за год, што мінуў ад ліквідацыі СБП, не перайшоў у казённа-марадзёрскі СПБ. Хтосьці з’ехаў, многія засталіся; гэтую «грыбніцу» ў прынцыпе немагчыма вытаптаць.

Сёмага кастрычніка г. г. культурныя колы Беларусі атрымалі яшчэ адно прызнанне – Нобелеўскі камітэт, падзяліўшы прэмію міру «на траіх», адзначыў ёй праваабаронцу і літаратара Алеся Бяляцкага. Прыводзіў ліст ягоны з бабруйскае калоніі, зараз працытую другі:

02.12.2013

Добры дзень, шаноўны Вольф!

Дзякуй за арыгінальныя канвэрты (з партрэтам шахматнага кампазітара Вацлава Гебельта; як выглядаў той самаробны канверт, можна ўбачыць па спасылцы. – В. Р.). Я мяркую, што такога роду праекты можна было б паспрабаваць рабіць праз міністэрства сувязі. Так прынамсі зь імі працуе ТБМ. Але самому, вядома, зрабіць прасьцей і ўпэўненей. З сумам прачытаў у “Н. Ніве” пра стан магілы Зьмітрака Бядулі ў Расіі (дакладней, у казахстанскім Уральску. – В. Р.). Зьвярніцеся, калі ласка, у мін. культуры з прапановаю перанесьці ягоныя парэшткі ў Менск. Я пра тое ж папрашу Трусава, каб ТБМ зьвярнулася. З. Бядуля – вельмі файны празаік… У мяне ўсё збольшага нармальна.

Да сустрэчы, Алесь Бяляцкі.

Парэшткі Змітрака Бядулі (ён жа Самуіл Плаўнік, 1886-1941) былі перанесены ў Мінск два гады таму, хоць і не без мітрэнгаў. Бядулева магіла – недалёка ад галоўнага ўваходу на Ўсходнія могілкі (злева ад цэнтральнай алеі).

І во зусім нядаўна з’явіўся помнік на магіле палітвязня Вітольда Ашурка (загінуў Вітольд у калоніі, пахаваны на радзіме ў Лідскім раёне). Думаю, пільнае расследаванне смерці актывіста БНФ і руху «За свабоду» яшчэ наперадзе.

Зварот рава Шмуэля Камінецкага з украінскага Дняпра – расповед пра свята Сімхэс-Тойрэ (адсюль). Хаг самэах!

Вольф Рубінчык, г. Мінск

18.10.2022

w2rubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 18.10.2022  13:49

ОКТЯБРЬСКОЕ

Шалом! В этом месяце «политические элиты» РФ и РБ пошли вразнос – видать, отравились московской речью запрещённого в служении попа-лицедея (30.09.2022)… Ту речь О-на остроумные люди совместили с кадрами чаплинского фильма «Великий диктатор» (1940); результат очень недурственный.

https://www.youtube.com/watch?v=ZCE9NN0fEWI

.

Пассаж в издании администрации президента тоже довольно комичен; предположим, служивый хотел сказать, что «воюет» НАТО. Вообще-то в организации Североатлантического договора три десятка стран, и не все они западноевропейские, но… «Кто боится, у того в глазах троится» 🙂

По этой ссылке можно узнать, сколько государств на самом деле географически относятся к Западной Европе (спойлер: 11, если добавить страны «Северной Европы», то 19).

Смех смехом, а смирительная рубашка, пусть метафорическая, не помешала бы как тем, кто нажимал на кнопки, так и – в первую очередь! – тем, кто отдавал приказы пускать смертоносные ракеты по гражданским объектам Украины. И тем, кто обосновывал («отомстим за Крымский мост»), и тем, кто оправдывал. Оправдателей хватает и в Синеокой, среди «государственных людей»; не сомневаюсь, что поименные списки существуют, но я не прокурор. Мне важнее тенденцию обозначить.

Похоже, скоро рассуждения о родстве славянских народов – см. замануху от «Минскхлебпрома» – отправятся в мусорное ведро подобно тому, как туда отправляются девятикопеечные пакеты. Слишком уж эти рассуждения, сами по себе не вредные, скомпрометированы «мыжебратьями». Кстати, если кому-то из читателей интересно, подсчитайте отклонения от языковых норм, из года в год воспроизводимые на хлебзаводовских пакетиках 🙁

Поручение «принять и разместить» в Беларуси войска из соседней страны – явный выстрел в собственную конечность. Здешние «дипломированные историки» не помнят, чем заканчивалось размещение солдат с востока в Речи Посполитой (XVIII в.), в странах Балтии (ХХ в.). Впрочем, история же учит тому, что ничему не… Прошлое переписывается, подгоняется под запросы «власть имущих» здесь и сейчас – явление, иной раз называемое презентизмом.

Удобно забывать о неудобных фактах – а если ты политик, то и о собственных планах & обещаниях! Множество примеров публиковалось на belisrael, никто ничего не смог возразить. «Классика жанра» – пункт из предвыборной программы 2010 г. «кандидата в президенты Беларуси» («Будет обеспечен полноценный состязательный судебный процесс, сформирован суд присяжных и завершена работа по гуманизации законодательства»).

Отказ от суда присяжных в РБ 2010-х годов примечателен не только тем, что было (не) сделано, а и тем, как это было (не) сделано. Упоминал уже об этом, но в 2022 г. не грех и повторить: «Белорусский руководитель признался, что не помнит своего обещания по этому вопросу. “Но если даже я и говорил, то не говорил, что мы завтра решим эту проблему…”» (04.08.2015). Короче, хозяин своего слова 🙂

Вместо суда присяжных в начале 2010-х был создан очередной орган обвинительного толка – Следственный комитет, что, по мнению Лукашенко, позволило сделать следствие «независимым»… А вместо введения института уполномоченного по правам человека, обещанного гражданам Беларуси в августе 2001 г., 20 лет спустя (!) были слегка расширены полномочия «конституционного суда». Последний после принятия «Конституции» 27.02.2022 теоретически (практикой норма ст. 116¹ о жалобах граждан на нарушения их конституционных прав и свобод, насколько знаю, ещё не поверялась) может рассматривать индивидуальные жалобы, когда исчерпаны все другие средства судебной защиты. «Вместо огня – дым…», прямо по Цою.

Между прочим, я не ошибался, когда писал 03.01.2022, что конституционная «реформа» – это и попытка модного «импортозамещения». Не прошло и года, как чиновники заявили о намерениях отказаться от обязательств РБ по Первому факультативному протоколу к Международному пакту о гражданских и политических правах (протокол устанавливает механизм подачи индивидуальных жалоб в ООН). Законопроект о денонсации международного договора поступил от правительства РБ в палату представителей 5 августа… почти не сомневаюсь, что будет одобрен во всех чтениях. Кому сейчас в той «палатке» протестовать, возмущаться? В лучшем случае какой-нибудь Валерий Воронецкий воздержится при голосовании…

Алена К., долго «косившая» под правозащитницу, поведала читателям «СБ» (06.10.2022):

Ратификация Первого факультативного протокола является признанием компетенции КПЧ ООН принимать и рассматривать жалобы от физических лиц о нарушении государством любого из прав, предусмотренных Международным пактом о гражданских и политических правах.

В то же время в ООН действует такое правило, как презумпция правоты заявителя. Оно означает, что, какая бы глупость ни была написана в индивидуальной жалобе, это априори правда. И особых доказательств не требуется, достаточно даже… публикации в «независимых» СМИ. При этом любая околесица принимается к рассмотрению, если соблюдены некоторые требования, одно из которых — исчерпание внутригосударственных средств правовой защиты…

А вот государству по всем этим жалобам приходится бесконечно объяснять КПЧ ООН, что у нас никто не насилует задержанных, что задержание имело законные основания, а также кучу других странных вещей, которых не было и быть не могло. Но вот заявитель написал — и без вариантов: государству приходится заниматься ерундой.

Мой личный опыт общения с Комитетом по правам человека (в 2000-х после Верховного суда отправлял туда жалобу по трудовому спору, переросшему в дело о дискриминации по языковому признаку) – доказательство того, что никакой «презумпции правоты заявителя» в международном экспертном органе нет. Напротив, у секретариата есть целый набор причин или поводов, по которым заявителя можно «отшить»… Нашелся такой повод и в моём случае – не шибко убедительный, но не о том здесь речь. А речь о том, что даже если жалоба принимается к рассмотрению, она может быть разрешена по существу не в пользу заявителя, т. е. «особые доказательства» вполне себе требуются.

Белорусская юристка Наталья Мацкевич отмечала, что к концу декабря 2019 года по индивидуальным обращениям в отношении РБ Комитет по правам человека вынес 152 решения («соображения»). По 136 установлены нарушения государством прав, гарантированных Международным пактом о гражданских и политических правах. И хотя у КПЧ не было и нет средств понуждения конкретного государства к соблюдению прав граждан, публичное «тыканье носом» в нарушения этих самых прав раздражало здешнюю администрацию. Вот и дожились…

Подчиняться Европейскому суду по правам человека лукашенская Беларусь не стремилась тем более. Любопытно, как в случае выхода из Первого факультативного протокола будет осуществляться записанное в ст. 61 «Конституции РБ»: «Каждый вправе в соответствии с международными договорами Республики Беларусь обращаться в международные организации с целью защиты своих прав и свобод, если исчерпаны все имеющиеся внутригосударственные средства правовой защиты». Похоже, всё будет, как у Владимира Войновича («Москва-2042»):

Таможенник, взяв мой фотоаппарат «Никон», тут же его раскрыл.

– Что вы делаете! – закричал я. – Вы же засветили пленку! Разве у вас нельзя фотографировать?

– Что вы! Что вы! – испугался майор. – Ну конечно же, можно… – Он пододвинул ко мне аппарат. – Фотографируйте на здоровье. Я только вот это вынул, а этим вы можете пользоваться сколько угодно… фотографическими аппаратами пользоваться разрешается, а светочувствительными элементами – нет… можно фотографировать что угодно, где угодно и кого угодно. Но только без плёнки.

Роман был написан лет 40 назад, когда фотоаппарат без плёнки поистине годился лишь на то, чтобы «гвозди забивать или орехи колоть». Собственно, эпизод у Войновича – парафраз древнего анекдота: «Имею ли я право?… – Конечно, имеете. – А могу ли я?.. – Нет, не можете». Анекдот в 2019 г. рассказывал «сам Путин», что, разумеется, не означало отказа от «гибридного правосудия» в России. Хихикать над чем-то – одно, менять это «что-то» – совсем другое.

К вопросу о «гуманизации законодательства»… Как многие помнят, в начале сентября 2022 г. поднялось немало шума насчёт будущей амнистии в РБ (где уже заметно более тысячи политзаключённых). К примеру, в «СБ» сообщали бодро:

«Андрей Швед уточнил, что амнистия в преддверии Дня народного единства коснется свыше 8000 осужденных… Генпрокурор, к слову, заверил: до 17 сентября ведомство всё успеет сделать» (06.09.2022).

«В ходе вчерашнего совещания у Президента обсудили приуроченную ко Дню народного единства амнистию, которая будет уже 17-й в Беларуси с 1991 года…» (07.09.2022).

Затем «вдруг» оказалось, что законопроект к 17 сентября не поспевает. И ладно бы начальнички притормозили на пару дней – а то ведь почти месяц минул после «Дня народного единства», безо всякой «17-й по счёту» амнистии… Очередной фантик без конфеты, как в том фильме 1960 г., где «Дядя, ты дурак?»

Витольд Ашурок (13.10.1970 – 21.05.2021), политзаключённый, погибший на Могилёвщине, в шкловской «исправительной колонии» № 17. Фото из википедии

Четыре недели, умноженные на 8 тыс., – это 32 тысячи дополнительных недель в неволе. Учитывая, что белорусы живут в среднем лет по 75 (~3910 недель), выходит, что посредством начальственных фокусов задавлено по крайней мере 8 человек. Скажете, амнистия – это право, а не обязанность государства? Тогда нечего было и разговоры заводить о ней, «гуманисты»… Собачколюбы.

Разрядки ради послушаем, как поют израильтяне, которых волнует происходящее в Восточной Европе.

Вольф Рубинчик, г. Минск

12.10.2022

w2rubinchyk[at]gmail.com

Опубликовано 12.10.2022  15:12

Безумный 2021-й. Общество: реакция, пришедшая на смену революции

«Новы час», 27-12-2021 Евгения Бурштын

Когда начинаешь размышлять об итогах года, первое, что приходит на ум, — это репрессии. Драконовские, непропорциональные, грязные, мстительные. Что поделаешь: для всего в этом мире характерна цикличность, революция всегда сменяется реакцией.

И чем красивее, ярче, креативнее было стремление белорусов к свободе в 2020 году, тем ниже, грязнее и тупее будет реакция. Таков закон баланса.

Чем больше людей высказывали свой протест против фальсификации выборов и насилия, тем больше уголовных дел и обвинительных приговоров появлялось в этом году. Задержания, обыски, передачи, написание писем за решетку, суды — вот чем страна жила весь год.

К концу 2021 года мы имеем почти тысячу только тех политзаключенных, кого правозащитники признали таковыми (и более 1500 тех, кто попал за решётку по политическим мотивам), тотальную эмиграцию, массовые увольнения из государственных учреждений и нехватку специалистов, особенно врачей, учителей и инженеров.

Громом среди ясного неба стала смерть 50-летнего политзаключенного Витольда Ашурка — 21 мая в Шкловской колонии. В этой истории вопросов всё еще больше, чем ответов: истинная причина смерти заключенного до сих пор неизвестна (мало кто верит в проблемы с сердцем), потерян дневник Витольда, который он вёл в тюрьме, а недавно было начато уголовное дело против тех, кто скандировал «Позор!» после оглашения приговора активисту из Берёзы.

Не меньше ошеломляли приговоры известным политикам и общественным деятелям — 7 лет Павлу Северинцу, Евгению Афнагелю, Андрею Войничу; 13 лет Эдуарду Пальчису, 11 лет Марии Колесниковой, 10 лет Максиму Знаку, 14 лет Николаю Статкевичу, 15 лет Игорю Лосику, 16 лет Игорю Попову, 18 лет Сергею Тихановскому… Это одни из самых громких приговоров, хотя каждый срок, даже меньший, — отдельная трагедия.

Еще одна особенность 2021 года — беспрецедентное давление на общественные организации и независимые СМИ: блокировки сайтов, признание социальных сетей и изданий «экстремистскими материалами» и даже «экстремистскими формированиями». Как результат — около 30 журналистов за решеткой и более 350 «запрещенных» телеграм-каналов и чатов.

Были уничтожены как правозащитные, так и экологические, культурные, социальные или спортивные объединения. Количество ликвидированных организаций достигло 306, а тех, которые самоликвидировались — 187.

Видимо, в качестве «новогоднего подарка» под конец года депутаты решили ввести уголовную ответственность за участие в тех же ликвидированных и незарегистрированных организациях (политических партиях, религиозных организациях, фондах, иных общественных объединениях). Хотя еще совсем недавно, в 2018 году, участие в незарегистрированной организации в Беларуси было декриминализировано (вместо уголовной ввели административную ответственность), но хорошего понемногу, решили чиновники.

Административная ответственность введена за сбор, получение, использование денежных средств, иного имущества, выполнение работ, оказание услуг в целях возмещения расходов, обусловленных привлечением лица к ответственности за нарушение порядка организации или проведения массовых мероприятий.

Также с нового года вводится уголовная ответственность за призывы к санкциям.

И еще одно нововведение от «парламентариев»: Палата представителей в двух чтениях приняла законопроект «О геноциде белорусского народа». Геноцидом предлагается признать преступления, «совершенные нацистскими преступниками и их пособниками, националистическими формированиями в период Великой Отечественной войны и в послевоенный период, преступления, направленные на планомерное физическое уничтожение белорусского народа путем убийства и иных действий, признанных геноцидом в соответствии с законодательными актами и международным правом». Под послевоенным периодом понимается период до 31 декабря 1951 года, а под белорусским народом понимаются «советские граждане, проживавшие на территории Белорусской ССР в период Великой Отечественной войны и (или) послевоенный период». Проектом предлагается ввести уголовную ответственность за отрицание геноцида — за это планируют наказывать арестом, либо ограничением свободы на срок до пяти лет, либо лишением свободы на тот же срок.

Это не говоря уже о негласном запрете на выражение мнения не только в публичном, но и в виртуальном пространстве — за неосторожные комментарии в Интернете в дом посреди ночи могут заявиться незваные гости в камуфляже и с оружием.

Охота на сетевых комментаторов началась в прошлом году, набрала обороты в этом году после авиакатастрофы под Барановичами, в результате которой погибли два лётчика, и достигла апогея после сентябрьской перестрелки в Минске между программистом Андреем Зельцером и офицером КГБ Дмитрием Федосюком, в результате которой погибли оба.

Помимо репрессий, 2021 год запомнится событием, «благодаря» которому в мире рядом со словом «Беларусь» появилось словосочетание «государственный терроризм». Речь идет о насильственной посадке самолета «Ryanair» в Минске и аресте Романа Протасевича и Софии Сапеги. Это послужило толчком для принятия очередного пакета европейских санкций против Беларуси.

В ответ на ограничительные меры Евросоюза режим в Беларуси отреагировал миграционным кризисом. Правда, вместо того, чтобы вынудить западные страны к диалогу, этот кризис стал поводом для очередного пакета санкций.

Кажется, весь 2021 год мы прожили в ожидании того, когда это всё закончится, имея в виду события, которые начались в 2020 году. Но дело в том, что всё началось раньше, значительно раньше — десятилетия или даже столетия назад. Так стоит ли рассчитывать, что за один год мы решим все проблемы, накопленные за это время? Вряд ли. Мы будем идти своим путем и набивать себе шишки ровно столько, сколько потребуется, чтобы каждый почувствовал себя частью нации и осознал свою ответственность не только за собственную жизнь, но и за жизнь народа. В наших интересах, чтобы это произошло как можно скорее. Но, как писал Народный поэт Рыгор Бородулин, пусть всё будет, как будет.

Источник

Перевод с белорусского belisrael.info

Опубликовано 30.12.2021  22:34

Май драматычны і трывожны (В. Р.)

Шалом. У прынцыпе, загаловак – усё, што вам трэба ведаць пра маё самаадчуванне, дый пра далейшы тэкст. Але… Наконт «атмасферы татальнага страху» ў Беларусі паспрачаўся б – у прыватнасці, з «Еўрарадыё». Так, «оптам» прымаюцца манструозныя папраўкі ў заканадаўства, палітвязням за закрытымі дзвярыма судоў раздаюць драконаўскія прысуды (напрыклад, Паўлу Севярынцу і Сяргею Спарышу – сем і шэсць гадоў калоніі), у калоніі памёр палітвязень, партал tut.by прыдушаны «фінансавай міліцыяй» ды мінінфармам.

Збянтэжыла, што адносна малады чалавек – мінспортаўскі начальнік нацыянальнай каманды па шахматах – узяў на ўзбраенне рыторыку 1930-х гадоў…

З ліста Ю. Борсука ад 12.05.2021, апублікаванага на openchess.by. Я б на месцы суддзі чэмпіянатаў РБ усё ж не выказваўся «ад імя і па даручэнні» шахматыстаў краіны

Трыста смерцяў ад COVID-19 штомесяц (паводле афіцыйных звестак) аптымізму таксама не дадаюць. І тым не меней запалоханасць грамадства дыскрэтная, а не татальная.

У ноч на 8 мая нейкія зухі, скарыстаўшыся з адсутнасці віжоў, аднавілі мурал на мінскай «Плошчы Перамен»… Але ўжо к 10:30 08.05.2021 ён быў зафарбаваны; неўзабаве ў дворык вярнуліся міліцэйскія патрулі. Было і стала

Ёсць такая думка – мяркую, тыповая: «У нас зараз антыжнівень, і пакуль што не зразумела, калі ён скончыцца. Розніца паміж антыжніўнем і жніўнем [2020 г.] у тым, што тады ўсе падзеі выклікалі спадзяванні на пазітыўныя перамены ў краіне. Навіны сёння – гэта контррэвалюцыя» (Аркадзь Несцярэнка, nmnby.eu, 26.05.2021). Ну, я-та не дужа зачароўваўся жнівеньскімі падзеямі, таму не расчараваны дазвання, і цяпер не так «балюча падаць». Вернемся на 9 месяцаў назад?

Пасля правалу перамоў аб зняцці кандыдатур Дзмітрыева і Чэрачня на карысць Ціханоўскай размовы пра тое, што «грамадства яднаецца», і без таго мала абгрунтаваныя, гучаць як летуценні… Да згуртавання альтэрнатыўных сіл у Сінявокай – як да Масквы пехатою (03.08.2020).

З нэймінгам у альтэрнатыўных сіл нешта зусім не бліскуча. Уцякач з Беларусі Валерый Цэпкала, які прапанаваў стварыць «Фронт нацыянальнага ратавання», няйначай настальгуе па сваёй дыпламацкай маладосці. Арганізацыя з такой назвай («Фронт национального спасения», ФНС) актыўнічала ў Маскве пачатку 1990-х, у ёй вялі рэй усялякія Зюганавы і Макашовы (13.08.2020).

Не я адзін апасаўся, што «каардынацыйная рада пры Ціханоўскай» будзе эвалюцыянаваць у бок чарговай гаварыльні (успомніўся «Нацыянальны выканаўчы камітэт» – «ценявы ўрад» Беларусі 1998 г.). Як склад прэзідыума рады, агучаны 19 жніўня, так і тое, што прэзідыум вырашыў не выбіраць сабе старшыню (усе сем чальцоў быццам бы раўнапраўныя), не пераканалі мяне ў адваротным (20.08.2020).

Вынікі палітычных баталій падводзіць пакуль што рана, але я схіляюся да думкі, што адміністрацыя РБ у цэлым адбіла пратэстныя хвалі… Прызнайма, што за апошні тыдзень рэакцыянеры скарысталі з памылак «прагрэсіўных колаў» і адваявалі сабе нямала прасторы (31.08.2020).

У катэгорыю ныцікаў/панікёраў мяне за тыя тэксты не запішаце, бо ўсцяж адзначаў і станоўчыя моманты. Справа не ў тым, што аўтар дужа праніклівы… Проста мне даўно за 40, і многае ў жыцці, на жаль ці на шчасце (хутчэй на шчасце, бо «што не забівае, тое робіць мацнейшым»), ужо здаралася. Напрыклад, гісторыя з пасадкай самалёта «Ryanair» у Мінску на фоне «пісьма ад салдат Хамаса» жыва нагадала… эпізод з перахопам аднаго майго сціплага праекта, а менавіта шахматнага часопіса.

Папраўдзе, не было і няма ахвоты заглыбляцца ў акалічнасці інцыдэнту 23 мая. Да афіцыйнай версіі (дакладней, версій, бо паведамленні службоўцаў розняцца) хапае пытанняў, але мяне найбольш уразіла тое, што электронны ліст пра ўяўнае мінаванне самалёта, паводле паштовага сэрвісу ProtonMail, быў адпраўлены ў аэрапорт «Мінск» праз 24 мінуты пасля таго, як з аэрапорта паведамілі пілотам «Ryanair» пра мінаванне. Што нямала гаворыць пра тое, cui bono i cui prodest.

Скажаце, буржуазныя паштары ўсё высмакталі з пальца? Ды наўрад ці. Гэта ж вельмі па-тутэйшаму: зрабіць штосьці пазней, чым трэба, без клопатаў аб прычынна-выніковых сувязях, у спадзеве, што ніхто нічога не будзе правяраць (самае брыдкае, па-мойму, – замоўленыя следчымі «экспертызы», скіраваныя на тое, каб апраўдаць і прадоўжыць арышт «экстрэмістаў»). І, калі што, спісаць праблему на «выпадковасць».

Вось як было з адным звальненнем у пачатку стагоддзя… Паводле Працоўнага кодэкса, наймальнік абавязаны быў пісьмова паведаміць прычыны, з якіх звальняе, але мне падсунулі на подпіс «голы» загад, што само па сабе з’яўлялася падставай для аднаўлення на працы і выплаты кампенсацыі. Калі я звярнуўся з іскам у раённы суд, адказчык прынёс паперку з «абгрунтаваннем» звальнення, змайстраваную постфактум, з якой у дзень звальнення работнік быццам бы адмовіўся знаёміцца. Мае пратэсты не ўразілі ні пракурора, ні суддзю, ні вышэйшыя інстанцыі.

Маладую юрыстку, якая заднім чыслом падпісала акт аб адмове і «вызывающем поведении» (так, гэтае клішэ ўжо тады цыркулявала ў дзяржустановах), неўзабаве таксама зволілі. Знайшоў беспрацоўную, пагутарыў… Ёй было няёмка, але ж адклікаць свой подпіс не пажадала, спаслаўшыся на цяжарнасць і нежаданне «зноў лезці ў бруд з гэтым выдавецтвам». Як той казаў, «я чалавек незлапамятлівы – зраблю зло і забудуся». Бог табе суддзя, Юля Чэ… Прынамсі дзякуючы табе і тваім калегам я лепей зразумеў дробязнасць і помслівасць сістэмы.

Паводле заявы мінадукацыі, мяне ў 2003 г. выпадкова ўзялі на працу ў створаны мною ж часопіс. Загадчык кафедры, былы генпракурор і старшыня канстытуцыйнага суда, у 2015 г. выпадкова праліў каву на ведамасць, пасля чаго была выпраўлена «тэхнічная памылка» ў дачыненні да асоба цэннага студэнта («не залічана» ператварылася ў «залічана»). Калі ў жніўні 2020 г. «Комсомольская правда» крыху асмялела і пачала актыўна асвятляць масавыя пратэсты, у буйной друкарні, падначаленай мінінфармацыі, раптоўна зламаліся машыны для тыражавання газеты. Чамусьці менавіта ў «пратэстным» мікрараёне «Новая Баравая» (не так даўно пабудаваным) знікалі вада і ацяпленне – у лістападзе 2020 г., а потым у студзені 2021 г. Асуджаны закрытым судом Вітольд Ашурак ні з пушчы ні з поля валіўся на падлогу ў шклоўскай калоніі, а 21 мая ўзяў ды памёр у 50-гадовым узросце. У «Боінгу», прыземленым у Мінску 23.05.2021, зусім выпадкова апынуліся Раман Пратасевіч і Софа Сапега, да якіх у КДБ РБ была парачка пытанняў.

Р. Пратасевіч, С. Сапега. Крыніца

Гібрыдная вайна з іншадумствам? Ладна, рабяты, але тады не абурайцеся, што ў вашых «залатых пёраў» выпадкова знікаюць мікрафоны на кніжнай выставе – гэта шчэ паўбяды. Горай будзе, калі ў затуканых вашай сістэмкай дактароў выпадкова не акажацца патрэбных вам прэпаратаў, або медычны транспарт захрасне ў дарозе, або… Не пагражаю, а разважаю – «эфект бумерангу», ён такі. Дарэчы, а ў кнізе прарока Асіі (8:7) што было сказана?

В. М. Ашурак (1970–2021). Фота адсюль

Нават не буду, на манер небезвядомых персанажаў, лемантаваць «Спыніцеся!» Каб спыніцца, трэба мець спраўныя тармазныя прылады, а я не ўпэўнены ў іх наяўнасці на нашым «Тытаніку»… хай будзе «караблі».

Усяго толькі мульцік, павучальны мульцік з пародыяй на «My heart will go on»

У парадку інфармацыі: капітан «Тытаніка» Эдвард Сміт, які ў красавіку 1912 г. загінуў разам з ім, к таму часу прыблізна чвэрць стагоддзя кіраваў рознымі пасудзінамі, яму было за 60, збіраўся быў пайсці ў адстаўку… Не-не, ні на што не намякаю 🙂

Паслухайце яшчэ адно выкананне кшталту «Lo-Fi», пачытайце апісанне.

На ютуб-канал ніколі насамрэч не рабіў стаўку, ды «няхай будзе».

***

Сумна ад таго, што ў маі наш свет пакінулі двое беларускіх гісторыкаў, якія, між іншага, мелі дачыненне і да іудаікі. З Яўгенам Анішчанкам (27.10.1955 – 16.05.2021) некалі перамаўляўся па тэлефоне, калі ён быў чытачом газеты «Анахну кан»/бюлетэня «Мы яшчэ тут!». Мае самвыдавецкія намаганні спецыялісту падабаліся; прыйшло ад яго пару лістоў…

Яшчэ ў тым стагоддзі я занураўся ў кнігу Я. Анішчанкі, прысвечаную тутэйшым яўрэям: «Черта оседлости. Белорусская синагога в царствование Екатерины II» (1998). Але, каб яе асіліць, пажадана ўсё ж мець адмысловую падрыхтоўку, якой тады не меў. Зараз прапаную спасылку на іншае, больш актуальнае выданне «Эвакуацыя апазіцыі», укладзенае апальным гісторыкам пазней.

Ганаровы архівіст Беларусі Сяргей Жумар (10.11.1958 – 19.05.2021) ведаў пра маё існаванне, але на кантакт не выходзіў, а я не напрошваўся, пры тым, што чытаў і цаніў некаторыя яго тэксты. Лепей пра асобу гісторыка распавядзе мінчанін Пётр Рэзванаў, які працаваў з C. Жумарам у адной установе:

Ён усё збіраўся павандраваць па Ірану (увогуле любіў падарожжы і іх абмяркоўваць). У Ізраілі быў каля 20 гадоў таму на нейкай канферэнцыі ў «Яд-Вашэме»; сказаў, што з пункту гледжання архівазнаўства нічога цікавага не было…. Пра Веру баха’і мы з ім таксама размаўлялі, але неяк «па перыметры» (у т. л. і таму, што яна звязана з абедзвюма названымі краінамі). Сяргей Жумар прыгадваў свае турэцка-татарскія карані. Ён не хацеў быць намеснікам дырэктара ў нашым інстытуце, але яго прымушалі. Спрабаваў захаваць нашу бібліятэку.

Я. К. Анішчанка, С. У. Жумар

Д-р Уладзіслаў Гарбацкі, каторы працуе ў ЕГУ і піша ў «Новы час» (напрыклад), пабываў у літоўскай вёсцы Вялючоны, яна ж Вялючоніс, і падзяліўся фотаўражаннямі:

 

Ну, а мне ўдалося пабываць у Мінску на Даўгінаўскім тракце, па каторым смела крочыў у светлую калгасную будучыню дзядзька Юда, адзін з «Зельманцаў» Мойшэ Кульбака. На суседнім Смаргоўскім завулку натрапіў на пасольства Паўночнай Карэі, адкрытае гадоў пяць таму… Не выпінаецца яно, але і не дужа хаваецца – нават сцяг над ім лунаў.

Фотa 17.05.2021

Калі ў Беларусі ўсё пойдзе, як ідзець, то як бы не давялося прасіць тамака палітычнага прытулку 😉

А на вул. Шчадрына па вільготным асфальце поўзаў слімак, які вёз на сабе слімачаня.

Цяпер я бачыў усё?..

Нагадаю: Святлана Ціханоўская і яе офіс-менеджары ў лютым-сакавіку мудра прадугледжвалі, што ў траўні г. г. пачнуць перамовы з уладамі РБ – пад эгідай «міжнародных партнёраў», такіх як ЕС, ЗША і Расія. З перамовамі штось выпадкова не склалася – ну, затое Святлана Георгіеўна анансавала канферэнцыю па беларускіх праблемах і атрымала званне «Чалавек года» паводле версіі паважанай польскай газеты. «У любой незразумелай сітуацыі ладзь анлайн-канферэнцыю»… Яшчэ ўспомніўся барадаты анекдот пра тое, што на 1980-ы год Хрушчоў запланаваў пабудову камунізму ў СССР, але партыя і ўрад далі адлуп кукурузніку-валюнтарысту, вырашыўшы правесці Алімпійскія гульні.

Вольф Рубінчык, г. Мінск

30.05.2021

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 30.05.2021  17:36