From Israel to Australia. About Jews and everything else / מישראל לאוסטרליה. על היהודים ועל כל דבר אחר / От Израиля до Австралии. О евреях и обо всем на свете / Ад Iзраiля да Аўстралii. Аб яўрэях i ўсiм на свеце / Від Ізраїлю до Австралії. Про євреїв і все на світі
Сёлета споўнілася 110 гадоў з дня нараджэння Бера Лейзеравіча (Барыса Лазаравіча) Берлінкова – чэмпіёна Беларусі 1933 года, старшыні рэспубліканскай шашачнай секцыі, майстра спорту СССР.
Нарадзіўся Бер Берлінкоў у Віцебску ў 1912 годзе (дакладная дата невядома). У юнацтве захапіўся шашкамі і шахматамі. Дарэчы, пасля выбару на карысць першых апошнія не кінуў – у 1945 годзе стаў першакатэгорнікам па шахматах, судзіў шмат спаборніцтваў, у тым ліку і фіналы чэмпіянатаў БССР. Але ў шашках удалося дасягнуць нашмат большага.
У 1929 годзе Бер Берлінкоў займае другое месца ў малым чэмпіянаце Віцебска і ў наступным годзе прымае ўдзел у вялікім. Пераможная партыя гэтага турніра з яго аналізам была нават апублікавана ў цэнтральным часопісе “64. Шахматы і шашкі ў рабочым клубе”.
“64. Шахматы и шашки в рабочем клубе” 1930 год № 27
У 1931 годзе эцюд братоў Берлінковых публікуецца ў “64. Шашкі ў масы” (асобны шашачны часопіс выходзіў у 1931-32 гадах).
“64. Шашки в массы” 1931 год № 5/6
Тут трэба зрабіць адступленне і расказаць пра малодшага брата – Меера (16.10.1915 – 24.08.1977). Першая шашачная задача 14-гадовага падлетка была апублікавана ў “64” у 1930 годзе. Яшчэ шэсць задач былі надрукаваны ў тым жа часопісе ў наступныя гады, у тым ліку і пасля пераезда Меера ў Ленінград на вучобу. Апошняя з вядомых – у 1940 годзе ў сааўтарстве з гамяльчанінам Уладзімірам Мышкоўскім, які таксама вучыўся там у той час.
У 1939 годзе Меер Берлінкоў закончыў матэматыка-механічны факультэт Ленінградскага ўніверсітэта. Восенню 1941 года быў прызваны ў войска, дзе адслужыў два гады ў якасці тэхніка-інтэнданта. З фронта вярнуўся з раненнем нагі.
Пасля вайны спачатку выкладаў у Ніжнім Тагіле, потым пераехаў у Свярдлоўск і пачаў працаваць у Горным інстытуце. У 1953 годзе стаў кандыдатам фізіка-матэматычных навук. З 1962 года загадваў кафедрай матэматыкі геафізічнага факультэта.
Але вернемся да старэйшага брата, майстэрства якога імкліва расце. У канцы 1931 года Бер Берлінкоў лепш за астатніх прадстаўнікоў Беларусі выступае ў другім малым чэмпіянаце СССР, дзе займае 4-е месца ў сваёй групе. У чэмпіянаце рэспублікі наступнага года становіцца бронзавым прызёрам. А ў 1933 годзе тэхнік віцебскага завода ланцугоў Галя становіцца чэмпіёнам Беларусі (другім у гісторыі), падзяліўшы першае месца з майстрам Іллёй Гардонам, які выйграў усе пяць папярэдніх першынстваў.
“64. Шахматы и шашки в массы” 1933 год № 11/12
Гэта дало Берлінкову права ўдзелу ва ўсесаюзным адборачным турніры ў студзені наступнага года ў Днепрапятроўску, дзе гулялі майстры спорту і мацнейшыя першакатэгорнікі Украіны, Беларусі і Ленінграда. Для выхаду ў фінал чэмпіянату СССР не хапіла аднаго ачка.
У сярэдзіне 1930-х гадоў віцеблянін паступае ў Беларускі дзяржаўны палітэхнічны інстытут і пераязджае ў Мінск.
У гэты час у матчы БССР – Масква ён перамагае аднаго з мацнейшых майстроў, чэмпіёна Савецкага Саюза 1930 года Дзмітрыя Шэбэдзева. Вось гэтая партыя (прыводзіцца па кнізе А.Ракітніцкага “Дарагія аматары шашак” з заўвагамі Б.Берлінкова, які гуляў белымі).
22.ca5 ed4 23.fg5 dc5 24.gf4 dc3 25.fe3 cb4 26.ac5 cb2 27.ed4 bc1 28.ab6 hg3 (не выратоўвае чорных камбінацыя 28. … fg7 29.hd6 cd2 або 29. … cb2 з-за вялікай матэрыяльнай перавагі белых) 29.fh2 fh4 30.de5 ca3 31.ed6 ef6 32.ba7 і праз некалькі хадоў чорныя здаліся.
У 1936 і 1937 гадах Бер Берлінкоў удзельнічае ва ўсесаюзных турнірах першакатэгорнікаў, заканчваючы групавыя спаборніцтвы ў верхняй палове.
Што тычыцца чэмпіянатаў Беларусі, то пасля перамогі ў 1933 годзе тройчы запар ён становіцца прызёрам – бронзавым у 1934 і сярэбраным у 1936 і 1937 гадах.
Чэмпіянат Беларусі 1937 года. “64. Шахматно-шашечная газета” 1937 год № 71
Серыя перарываецца ў чэмпіянаце 1938 года, дзе добра згуляла моладзь – чэмпіён СССР сярод школьнікаў мінчанін Сямён Барок, землякі-віцебляне Кабакоў і Грушэцкі. Берлінкоў становіцца толькі пятым. У апошніх перадваенных чэмпіянатах Беларусі ў 1939 і 1941 гг. па нейкіх прычынах не ўдзельнічае.
Падчас Вялікай Айчыннай вайны працуе інжынерам на абаронным заводзе ў Куйбышаве. Пасля вайны вяртаецца ў Мінск, дзе ўладкоўваецца на завод імя Чкалава.
У першым пасляваенным чэмпіянаце Беларусі, які адбыўся ў 1947 годзе, Бер Берлінкоў займае другое месца, саступіўшы толькі Матвею Рабіновічу з Гомеля. Пасля становіцца прызёрам рэспубліканскіх чэмпіянатаў па рускіх шашках у 1949, 1950 і 1953 гадах.
Чэмпіянат Беларусі 1947 года. Скрыншот кіначасопіса “Советская Беларусь” з фондаў БДАКФФД
У лістападзе 1953 года ў Мінску праходзіць першы ўсебеларускі турнір па стаклетачных шашках. Бер Берлінкоў паўдзельнічаў у размеркаванні медалёў, перамогшы ў апошнім туры лідзіраваўшага Аркадзя Ракітніцкага, і ў выніку падзяліў з ім трэцяе месца. Лепшымі ж сталі студэнты Сямён Рудэрман і Іван Сцяпанаў.
У 1957 годзе трапляе ў фінал чэмпіяната СССР па рускіх шашках, дзе гуляе ўдала – дзялёж 6-11 месцаў пры 50-працэнтным выніку. У 1962 годзе па выніках паўфіналу саюзнага чэмпіянату становіцца нарэшце майстрам спорту.
НАРБ, ф. 1163, воп. 1, спр. 499, арк. 246
З 1948 года Берлінкоў уваходзіць у адноўленную рэспубліканскую шахматна-шашачную секцыю. Судзіць шмат спаборніцтваў, доўгі час ён адзін з нямногіх суддзяў рэспубліканскай катэгорыі, прычым не толькі па шашках, а і па шахматах. У 1955 годзе становіцца старшынём шашачнай секцыі БССР.
НАРБ, ф. 934, воп. 1, спр. 153, арк. 135
Пасля завода імя Чкалава пераходзіць на працу ў спецыяльнае канструктарскае бюро № 3 Савета народнай гаспадаркі (пазней Дзяржплана) БССР, дзе ў 1966 годзе публікуе працу “Механизация сборочных работ с помощью ручного механизированного инструмента”. Працягвае гуляць у шашкі.
Чэмпіянат Беларусі 1966 года, г.Гродна. З фондаў БДАКФФД
У 1983 годзе разам з Аркадзем Ракітніцкім выдае кнігу “Шашечные партии белорусских мастеров”.
Са словаў Аркадзя Плакхіна, у 1980-х гадах Бер Берлінкоў пераязджае з дачкой у ЗША. Год смерці невядомы.
Шалом! Продолжаю по мере сил зубоскалить и ехидничать. То было прошёлся по мелиорационной риторике «первых лиц», а теперь захотелось поговорить… о посевах сои в Беларуси.
Появился повод вспомнить Михаила Гончарика (1899–1986) – знаменитого ботаника, доктора биологических наук, с 1969 г. – члена-корреспондента АН БССР. По новом стилю он родился 24 ноября (в 2019 г. как-то выпустил я из виду 120-летний юбилей М. Г.). Учёный интересен и тем, что был большим любителем литературы, вдохновлённым поэзией Якуба Коласа; в 14 (!) лет он печатался в «Нашай Ніве», а в 1920-х возглавлял оршанскую ячейку литорганизации «Маладняк». Оставил после себя мемуары «Шлях ад пачатку стагоддзя» («Путь от начала века»), ценные даже в незаконченном виде; они изданы отдельной книгой в Минске-2003 благодаря кандидату исторических наук Николаю Токареву (составитель). Там и о жизни Гончарика в родной деревне, и о созидательном хаосе конца 1910-х – начала 1920-х годов в Минске и Горках… С разных сторон показаны многие крутые писатели, напр. Михась Чарот.
М. Гончарик и его книги
Но я вот о чём: в начале 1930-х М. Гончарик, будучи замдиректора института биологии Академии наук БССР, пропагандировал сою. Написал очерк «Аб культуры соі ў БССР». Под его редакцией вышла солидная книга «Соя ў БССР = The soy plant in W-RSSR: Вынікі навукова-даследчай работы за 1932 год» (Менск, 1933; 218 с., 1500 экз.) В том же году Гончарика арестовало ГПУ; в 1934 г. совдеповские каратели выслали учёного в Сибирь. Вышеуказанные книги исчезли из библиотек.
В постсоветской Беларуси за расширение посевов сои ратовал другой видный биолог – Олег Давыденко, тоже доктор наук и членкор (c 2000 г.). Из интервью 2018 г.:
Наша страна с развитым индустриальным животноводством ежегодно тратит полмиллиарда долларов на приобретение шрота. И таким образом мы кормим американских, аргентинских, украинских и других фермеров, поддерживаем чужую экономику. Если хотя бы 10 процентов этих денег было бы использовано на то, чтобы стимулировать выращивание сои в Беларуси, мы бы не только не приобретали на полмиллиарда, а еще бы экспортировали на такую сумму…
У нас 80 процентов площадей занято зерновыми культурами. Колхозы борются за вал. Какое хозяйство хочет собрать меньший по количеству урожай? Чтобы вырастить сою, нужно не посеять что-то другое. Например, с тысячи гектаров можно собрать две тысячи тонн сои, а с зерновых той же площади — четыре тысячи тонн. Цифры в отчете существенные. Но… Соя стоит 500 долларов, а зерно — 100 (ячмень, рожь — 60).
И что вы думаете? Осенью 2022 г. потащили «силовики» на цугундер – конкретно, в минскую тюрьму на пер. Окрестина – 71-летнего Давыденко, вместе с женой Натальей. Не за хвалу сое, разумеется – за то, что два года назад где-то «засветился» на протестах.
О. Давыденко и его опус 1995 г. (Минск, «Ураджай»). Отсюда
Стрёмное совпадение, верно? Может, дело в том, что выращивание сои в Беларуси всегда было «хлопотным дельцем» (С), и ратовали за него прежде всего вольнодумцы. Научное же вольнодумство плюс тяга к реформам в аграрной сфере влекли за собой и неудобность в сфере политической…
А взглянем заодно на властную риторику вокруг да около сои. Опять-таки, по мотивам president.gov.by:
Александр Лукашенко особо подчеркнул, что в Беларуси уже удалось определить оптимальные площади посевов и объемы получения хлебов. Сейчас необходимо определиться с такими достаточно новыми для нашей республики сельхозкультурами, как подсолнечник, рапс и соя. «Возделывание этих новых культур на данном этапе нужно поддержать, при необходимости применить административный подход, просчитав с учеными, где, что и сколько сеять», – добавилон (24.07.2008).
«Мы еще мало думаем о том, что нам надо балансировать наши корма по белку. И ученые уже требуют, чтобы мы немедленно этим занялись. А ведь это ежегодно $500 млн.: полмиллиарда мы тратим для того, чтобы закупить такие корма. Кстати, если взять сою, она активно применяется и в пищевой промышленности. Мы разве не можем возделывать сою, люпин, что, мы много высевали этих культур, которые, кстати, хорошо обогащают почву. В общем, есть много вопросов, над которыми надо работать. И эта работа несложная. Учиться здесь нечего, потому что мы делали это и знаем, как это делать сегодня. Но делаем это очень медленно» (30.09.2011).
«Слушайте, чем отличается климат у вас [в южных регионах Беларуси] от Украины? Ну, давайте пробовать. Я буду это пробовать на своем экспериментальном поле. Я Леониду Константиновичу (вице-премьер Леонид Заяц. – Прим.) уже поручил: люпин, горох, соя (посмотрим в Сенненском районе, Бешенковичах эти поля – это еще севернее), подсолнечник, рапс и так далее. Будем смотреть, что там севернее у нас получится» (09.08.2022).
Еще одна кормовая культура – люцерна. Главе государства также подробно доложили о ее выращивании и использовании. А вот соя в Беларуси практически не возделывается, но и ее аграрии не сбрасывают со счетов. Александр Лукашенко внимательно выслушал доклады о преимуществах этих и других культур, поручив на президентских экспериментальных полях в будущем году опробовать на практике озвученные подходы. «Надо пробовать. Надо посмотреть. Если мы увидим, что этому быть, мы быстрее это реализуем» (16.08.2022).
То в 2008 г. «нужно поддержать», то 14 лет спустя «будем смотреть», «надо пробовать». Неубедительная какая-то поддержка… 🙁
Мнение Р. Корпанова и С. Сороки, учёных из Института защиты растений, опубликованное на сайте минсельхозпрода РБ: «Соя является одной из бобовых культур, способных решить проблему дефицита кормового белка в животноводстве. Растущее производство рапсового белка и масла в Беларуси не может сократить импорт соевого белка, так как рапсовый жмых и шрот пригодны для кормления не всех групп животных. Кроме того, рапсовый белок используется не вместо соевого, а вместе с ним». Летом 2018 г. агентство «АПК-Информ» сообщало: «В 2017 г. в Беларуси на фоне увеличения перерабатывающих мощностей импорт соевых бобов возрос более чем на 67%. При этом ввиду высокой потребности животноводческой отрасли в кормовой базе объемы импорта соевого шрота также показали значительный прирост (+26%)…»Но при немалом спросе на протеиновую продукцию«урожай белорусской сои остается крайне низким и не имеет четкой тенденции роста». Тот самый О. Давыденко видел две опции стимулирования:
1) сменить систему хозяйствования и во главу угла поставить прибыль, а не вал. В этом случае соя сама пробьет себе дорогу как высокорентабельная культура. Так происходит в России и Украине – площади под соей и урожайность неуклонно растут.
2) создать специальную государственную программу по соеводству, авансировать хозяйства средствами защиты, бактериальными удобрениями и семенами, поощрять руководителей хозяйств и агрономов, добившихся лучших результатов по урожаю и белку у сои. Целенаправленно финансировать селекционно-генетическую работу по сое.
Прошло четыре года, но не был принят ни один из этих вариантов. Это, в принципе, всё, что нужно знать о том, как власть имущие прислушиваются к учёным в Синеокой (рассказ о юристах-международниках, чьи мнения также были проигнорированы, см. здесь).
Фигура Контролёра в наших краях давно возвышается над теми, кто реально что-то создаёт (о чём, по сути, и стихВиктора Жибуля, положенный на музыку). Странно ли, что «контроль» вошёл в лукашенский новояз: на почте «особые» госиздания, план по подписке на которые выбивается во всю мощь, зовутся (во всяком случае, звались в 2009-2011 гг.) «контролируемыми». Задержанных по политическим мотивам в милиции и суде ныне именуют «контрольными». До зевоты не ново… Александр Солженицын в «Архипелаге» (т. 1) писал о 1937-38 гг.: «Истинный посадочный закон тех лет был — заданность цифры, разнарядки, развёрстки. Каждый город, район, каждая воинская часть получали контрольную цифру и должны были выполнить её в срок».
Стержнем конструкции в оруэлловском «1984» также является тотальный контроль… Между прочим, площадь Джорджа Оруэлла есть в Барселоне – Виталий Анисько, шашист из Беларуси, который там побывал, не даст соврать.
Фото В. А., ноябрь 2022 г. Когда-нибудь и в Минске заведём, вместо пл. Калинина 🙂
11 ноября пошла (бы) вторая сотня другому большому писателю – Курту Воннегуту (1922–2007), которого Павел Костюкевич переводил на белорусский язык ещё в лохматых двухтысячных… Книга «Бойня № 5» в его переводе вышла в 2010 г., тогда же Павел сказал о Воннегуте в интервью Валентине Аксак: «Он привлёк меня злободневностью своей проблематики для Беларуси, в которой Вторая мировая война по-прежнему является краеугольным камнем в истории. Хотели бы мы этого или не хотели, но оно так. И поэтому голос человека, пережившего эту войну, имеющего сказать нечто отличное от официального, очень притягивает. Здесь в чём-то можно сравнить Воннегута с [Василём] Быковым – приватный голос человека о войне» (с бел.). Перевод «Бойні» был переиздан в 2019 г.
К. Воннегут; мурал с его изображением в Индианаполисе, США
Позавчера получил я ещё один ответ из «главного еврейского союза» (от дивчины-пресс-секретаря) насчёт «Авива»: «С Чернушевичем [редактор с 2013 г.] всё в порядке, просто в данный момент не осуществляется деятельность». Не так всё это «просто», если учесть, что в январе 2022 г. новое руководство союза в рамках программы «Малые общины» обещало: «издание газеты “Авив”, журнала “МИШПОХА”, поддержка сайта СБЕООО и сайта газеты “Авив”».
Кто-то из приближённых к председателю в сентябре с. г. распрягал мне о светлом будущем организации: «Раньше, до 2021 г., был беспорядок, зато уж теперь…» Пока не вижу существенных изменений к лучшему при О. Рогатникове, даром что в октябре он слетал к президенту Израиля. При В. Черницком (рулил в 2017-2021 гг.) хотя бы сайт «Авива» худо-бедно обновлялся.
90 гадоў таму, 6 верасня 1932 года, была падпісана да друку першая беларуская кніга па шашках – “Курс канцоў партый рускай шашачнай ігры” бабруйчаніна Якава Гордзіна. Кніга выйшла накладам 3 000 экземпляраў на беларускай мове да рэформы правапісу 1933 года, таму напісана так званай “тарашкевіцай”.
Кніга прызначалася для школ, клубных гурткоў і хат-чытальняў. Яна знаёміла пачынаючых аматараў шашачнай гульні з асноўнымі правіламі, натацыяй, апазіцыяй, самаабкладаннем і інш. Самы вялікі раздзел кнігі быў прысвечаны нармальным канчаткам і гульнявым эцюдам.
У ліпені 1933 года ў часопісе “64. Шахматы и шашки в массы” выйшла рэцэнзія на кнігу Гордзіна. Адзначаючы недахопы, бліскучы знаўца эндшпіляў Мікалай Кукуеў пісаў, што кніга займальная і карысная не толькі для пачаткоўцаў, але і для кваліфікаваных аматараў, і з’яўляецца добрым дапаможнікам.
“64. Шахматы и шашки в массы” 1933 год № 7
Планаваўся выхад другой часткі кнігі, ужо разлічанай на больш кваліфікаваных шашыстаў. На жаль, яна так і не выйшла. Як і брашура “Как составляется шашечный этюд”, якую складаў Гордзін.
Аўтар кнігі Якаў Хаймавіч Гордзін – выдатны шашачны кампазітар, першы эцюд апублікаваў яшчэ ў 1901 годзе. Ён быў і шашыстам-практыкам, станавіўся прызёрам чэмпіянату Беларусі. Парадаксальна, але па ўспамінах сучаснікаў самым слабым яго месцам была … гульня ў эндшпілі. Загінуў Гордзін у 1941 годзе ў бабруйскім гета. Адзіную пакуль яго фатаграфію не лепшай якасці знайшоў у адным з нумароў “64. Шахматно-шашечной газеты” 1935 года.
Ад belisrael. Мы вырашылі далучыць да змястоўнага артыкула Віталя Аніські нарыс Аркадзя Ракітніцкага (з кнігі апошняга “Дарагія аматары шашак”, Мінск, 1993), прысвечаны Я. Гордзіну.
Дзень добры! Загаловак вы, зразумела, не маглі не пазнаць 🙂 – гэта каліва пераробленая назва аўтабіяграфічнай аповесціАлены Васілевіч «Пачакай, затрымайся…», дзе пра перадваеннае жыццё беларускіх студэнтак (і студэнтаў). У снежні 2022 г. Алене Сямёнаўне споўнілася б 100 гадоў, але год таму, 08.08.2021, яна пайшла ў лепшы свет. Іранічна глядзяцца радкі з яе твора 1960-x гадоў:
На грудзях у мяне апрача значкоў ГСО і ПВХО яшчэ прыколаты значок МОПРа. Кожны месяц плачу я (і мне наклейваюць маркі) пяць капеек у фонд міжнароднай арганізацыі дапамогі рэвалюцыянерам. Мае ўзносы памагаюць гуртавацца міжнароднаму рэвалюцыйнаму руху. Недалёкі той час — кожны ў гэтым перакананы — калі міжнародны пралетарыят з’яднае свае шэрагі і пераможа сваіх уладароў-капіталістаў. Гэтак, як перамог пралетарыят у нашай краіне…
ГСО – «Гатовы да санітарнай абароны», ПВХО – «Гатовы да паветранай хімічнай абароны», МОПР – «Міжнародная арганізацыя дапамогі рэвалюцыянерам», бальшавіцкі аналаг «Чырвонага крыжа» (забаўна, што дагэтуль у Беларусі захаваліся вуліцы імя МОПРа – у Бабруйску, Брэсце…). Сумаваць савецкай моладзі ў канцы 1930-х – пачатку 1940-х адпаведныя органы яўна не дазвалялі.
А. Васілевіч і яе аповесць у перакладзе на рускую. Фота з адкрытых крыніц
Гэтым хуткаплынным летам і я не спаў у шапку. Сярод іншага, разважаў над наступным:
– ці з’яўляецца культура «гульнёй з нулявой сумай», а ў прыватнасці, варта арганізатарам імпрэзаў кшталту «Прадмова» адштурхоўваць удзельнікаў з Расіі або не варта (спойлер: не);
– адкуль растуць ногі ў прапагандных замалотаў пра «укранацызм» і нехарошую Літву, пра «шкодныя» грамадскія суполкі, якія да 2020 г. плённа працавалі ў Беларусі;
– спрыяюць рэпрэсіі папулярнасці «незалежнай беларускай культуры», альбо не надта;
– чаму рэалізацыя многіх будаўнічых праектаў (у Мінску і не ў Мінску) пакідае жадаць лепшага;
– наколькі ў тутэйшым урадзе пашырана «дзедаўшчына/бабаўшчына»;
– якія мэты крымінальнага пераследу ўдзельнікаў «беспарадкаў», што мелі месца два гады таму (дарэчы, у жніўні 2022 г. колькасць палітзняволеных у РБ перавысіла 1300);
– ці прыдатны прынцып «калектыўнай адказнасці» для кіравання сучаснымі жыхарамі Беларусі;
– што можна адказаць на наступшэрасці ў літаратуры, навуцы, еtc.;
– куды прыйшла «шахматная супольнасць краіны» пасля адмовы ўрада РБ (лета 2020 г.) ад сусветнай шахалімпіяды.
На мой одум, усе тэмы заслугоўвалі ўвагі (крыху яшчэ і спяваў :)) Зваротная сувязь жа заставалася… хай сабе ранейшай. І шэрасць надалей крочыць па галовах краіне з «хітамі» кшталту «За агранома», выпрошваючы сабе прэміі ды медалькі, ствараючы інфармацыйны шум.
«Служыў Гаўрыла аграномам…»; «Хвароба гэта здароўе»
Заўтра яшчэ і «вясёлы» навучальны год пачнецца – з уніформай і жэстачайшай дысцыплінай, але без «нацменскіх» моў у праграме навучання. Малюнак… не помню, адкуль скапіяваў. Магчыма, з kasparov.ru
Цягам летніх месяцаў стаміўся ад усяго пералічанага. Таму, а таксама з іншых прычын, перадаю слова сваім карэспандэнтам.
Першы па ліку, але не па значнасці – чытач «НН», фізік, які даслаў мне ўрыўкі са свайго праекта перабудовы грамадства (шалом, Міхал Сяргеіч Гарбачоў, памерлы 30.08.2022), дадаўшы: «Трымаюся ананімнасці, бо жыву пад дыктатурай. Ваша ацэнка “бягучага моманту” блізкая да маёй. Як стары бэнээфавец, я не займаю пазіцыю назіральніка, а падтрымліваю ўсіх і ўсё, што працуе супраць дыктатуры ў межах сваіх магчымасцей. Сёння лёс Беларусі вырашаецца пад Лісічанскам і Херсонам. Вельмі шкада Васіля Парфянкова, з якім быў трошкі знаёмы».
Ідэі пана, які схаваўся пад псеўданімам shyn2010, заснаваныя на «Агульнай Тэорыі Сістэм». Урыўкі:
Чалавек – гэта біялагічны камп’ютар. Вядомыя усім камп’ютары сёння вырабляюцца на базе крышталяў крэмнія, а чалавек створаны ў асноўным на малекулах вады… Светапогляд па сваіх функцыях можна параўнаць з аперацыйнай сістэмай камп’ютара.
Свабода выкарыстання чалавекам біясферы мусіць быць абмежаваная, як і свабода размнажэння людзей (за 70 гадоў – 1945–2015 гг. – насельніцтва Зямлі павялічылася ў 3 разы).
Свабода выкарыстання сродкаў і метадаў пры канкурэнцыі людзей і краін таксама не можа быць бязмежнай, інакш узнікае рызыка глабальнага самагубства.
Варыянт стратэгіі, які б забяспечыў будучыню нашчадкам, — утварэнне пасёлкаў са шчыльнасцю да 2000 чалавек на кв. км, што дазваляе эканоміць на інфраструктуры, пры гэтым не вітаецца жыццё ў «тэрмітніках» — высокіх шматкватэрных дамах, жалезабетонных «бараках». Ад 30% да 50% плошчы кожнай краіны варта пакідаць у «дзікім стане», незабудаванай, незасеянай, закансерваванай для нашчадкаў.
Этнасаў на Зямлі некалькі тысяч, але дзяржаў толькі каля 200, таму большасць з іх шматэтнічныя, як Расейская Федэрацыя, дзе жыве больш 100 этнасаў. Прыкладам эфектыўнай дапамогі дыяспары развіццю сваіх нацыянальных дзяржаў ёсць дзейнасць жыдоўскай і кітайскай дыяспар. Кожная нацыя мае свае нацыянальныя інтарэсы, фармулёўка і ажыццяўленне якіх з’яўляецца галоўнай задачай эліты.
Да адкрытых ідэалогій, здольных да развіцця, можна аднесці лібералізм, нацыяналізм, сацыялізм (заходні) і, як ні дзіўна, кансерватызм. Апошні, у маім вызначэнні, базуецца на хрысціянскіх і дэмакратычных каштоўнасцях і ўлічвае негатыўныя вынікі гістарычных эксперыментаў, хаця часта тэрмін «кансерватызм» выкарыстоўваецца ў іншых значэннях. Рэлігіі варта разглядаць як ідэалогіі.
I сваеасаблівае рэзюмэ: «Калі чалавецтва не мае здольнасці развязваць глабальныя праблемы, тады Апакаліпсіс».
Усё гэта даволі цікава, тут я працытую «сябе любімага», узору 2017 г.: «Грамадства дагэтуль жыве збольшага “ад авансу да палучкі” або “ад пенсіі да пенсіі”, і важна, каб яно хоць калі-некалі зазірала за далягляд. Cапраўды, жыхары краіны заслугоўваюць лепшай долі; нават утапічныя праекты, якія падштурхоўваюць да роздумаў, памысныя ў гэтым плане». Але не магу сказаць, што рэцэпты лепшага жыцця ад shyn2010 мяне пераканалі… дый сам аўтар агаворваецца, што камп’ютар, у адрозненне ад чалавека, не валодае ні эмоцыямі, ні мараллю, ні падсвядомасцю. Тым не менш запрашаю чытачоў да дыскусіі.
Шашыст Віталь Аніська не імкнецца перарабіць увесь свет, а рупліва даследуе мінуўшчыну… і карысці ад гэтага, па-мойму, болей. Колькі дзён таму ён выявіў дакументы, датычныя навучання Ізі Харыка (на пачатку 1920-х – паэта яшчэ мала вядомага) у Беларускім дзяржаўным універсітэце.
Крыніца:НАРБ, ф. 205, воп. 1, спр. 943, 946, 95
Каментарый В. Аніські, 30.08.2022: «Заліковая картка студэнта медыцынскага факультэта БДУ Іцкі-Лейбы Давідавіча Харыка і частка спісу студэнтаў на 1921/22 акадэмічны год. Калі правільна разабраў, адрас Харыка – вул. Нова-Раманаўская, 33–2. Прозвішча Харыка яшчэ некалькі разоў сустракаецца ў дакументах медфака. 17 лютага 1922 года загадам ваеннага камісара факультэта яму быў прадастаўлены шасцідзённы водпуск для паездкі ў Зембін па сямейных абставінах. 4 сакавіка 1922 года 55 студэнтам трэба было прыйсці ў канцылярыю ваенкамата факультэта для праверкі адносінаў да воінскай павіннасці. Харык не прыйшоў; яго прозвішча разам з 30 іншымі фігуруе ў паўторным загадзе, выдадзеным пазней у сакавіку, з патрабаваннем наведаць ваенкамат ужо пад пагрозай прызнання дэзерцірам у выпадку няяўкі». Удакладненне краязнаўца Вадзіма Зелянкова: «Нова-Раманаўская потым была пераназваная ў Рэспубліканскую, а цяпер гэта, зважаючы на нумар дома, Кальварыйская». Апошняе спрэчна, бо Кальварыйская была і 100 гадоў таму, асобна ад Нова-Раманаўскай (гл. верхні радок у другім дакуменце). Хутчэй за ўсё, кватараваў Харык недзе ў раёне Юбілейнай плошчы.
Я дык і не ведаў, што малады Ізі (Ісак Давідавіч) Харык меў двайное імя Іцка-Лейб і жыў на Нова-Раманаўскай – мяркую, у Мінску-2022 да архіўнай знаходкі ніхто не ведаў. Зрэшты, у біяграфіі паэта, нягледзячы на ягоную «культавасць», увогуле хапае «белых плямаў»; не адмаўлялася тое ні ў маёй лекцыі-2017, ні на «Штэтлфэсце»-2021.
***
Пакуль што ў Беларусі афіцыйна існуе 15 палітычных партый. Новыя не рэгіструюцца дзесяцігоддзямі, дый многія старыя, як абяцаюць чыноўнікі, вось-вось пойдуць «пад нож». Сярод кандыдатаў на ліквідацыю – «нелаяльныя» сацыял-дэмакраты, aka БСДП пад кіраўніцтвам 40-гадовага магістра палітычных навукІгара Барысава. Далёкая ад мяне гэтая партыя; разам з тым, улічваючы ўсе акалічнасці, вырашыў перадрукаваць заяву ейнага ЦК «Аб захаванні і пашырэнні ўжытку дзяржаўнай беларускай мовы» ад 25.07.2022. Раптам улады спалохаюцца – і самі пяройдуць на беларускую, і школкі перавядуць? 🙂
Зыходзячы з таго, што беларуская мова з’яўляецца дзяржаўнай мовай, а таксама беларуская мова (вусная і пісьмовая) адносіцца да нематэрыяльнай культурнай каштоўнасці нашай дзяржавы, а таксама ўяўляе сабою каштоўнасць для ўсяго чалавецтва, то яна павінна быць захаваная як частка культуры чалавецтва.
ЦК БСДП пастанаўляе:
1) Развіццё, выкарыстанне, удасканаленне і шырокае распаўсюджванне беларускай мовы з’яўляецца прадметам клопату БСДП.
2) Партыя выступае за прыняццё новага закона аб мовах у Рэспубліцы Беларусь, які забяспечыць юрыдычныя і эканамічныя падставы для пашырэння і развіцця беларускай мовы і створыць умовы ўкаранення яе ва ўсіх дзяржаўных і недзяржаўных сферах і за межамі Беларусі.
3) БСДП прапануе стварыць міжведамасную навуковую ўстанову, якая б займалася захаваннем чысціні беларускай мовы, аховы яе ад засмечвання іншамоўнымі словамі і сінтаксічнымі канструкцыямі, пошукам беларускіх сінонімаў іншамоўным словам.
4) Партыя выступае за штогадовыя парламенцкія слуханні па пытаннях аб стане беларускай мовы і перспектывах яе развіцця.
5) Рэгіянальныя структуры партыі праводзяць работу дзеля адкрыцця ў сваіх рэгіёнах беларускамоўных дзіцячых садкоў, школ і гімназій.
Пакуль партыйцы тужыліся, нараджаючы & публікуючы гэткі магутны дакумент, даўні аўтар belisrael д-р Уладзіслаў Гарбацкі вандраваў па Літве. Яго здымкі:
Старыя могілкі ў Мусніках (Муснінкай), чэрвень 2022 г.
Сінагога і могілкі ў Жыжмарах (Жыжмарай), жнівень 2022 г.
Мястэчкі Муснінкай і Жыжмарай знаходзяцца недалёка ад Вільнюса, як ехаць у бок Балтыйскага мора.
Всё-таки снова шалом! Слегка напряжно было посматривать на всё, что творилось в Синеокой и неподалёку в начале августа: «Форум патриотических сил» с неумными заявами, с концертом очень средних музыкантов (а ведь ещё 3 года назад в сквере у Купаловского театра выступали Бенька с Артёмом Залесским и «Кассиопея»), конференция «невероятных» в Вильнюсе…
Позабавился, читая июльскую беседуАлександра Отрощенкова с Бернаром-Анри Леви, никогда не бывавшим в Беларуси (и, похоже, далёким от здешних проблем), но уверенным в том, что Светлана Тихановская сравнима с Шарлем де Голлем образца 1940-х годов – «это действительно великий лидер!» Г-н Отрощенков вспомнил о дебатах Леви с россиянином Александром Дугиным в сентябре 2019 г.: «По моему мнению, вы его размазали». У меня от тех «судьбоносных» дебатов осталось иное послевкусие: отрицатель самостоятельности украинского народа выиграл по очкам…
Леви & Дугин
Леви и его подражатели в Европах, увы, страдают верхоглядством & wishfulthinking, потому и выхлоп от их деятельности таков, каким мы его видим в Синеокой. О да, разумеется, белорусы «сами виноваты» – не осознали своего «счастья»! 🙂 В начале августа с. г. предметно разговаривал о политике с четырьмя обитателями столицы разных возрастов и социального статуса, критически настроенными к властям РБ, отправившими в «игнор» февральский референдум (двое мужчин и две женщины). Никто из четверых не воспринимал Светлану как здешнего де Голля, или там Жанну д’Арк. Об уровне символического сопротивления в Минске-2022 уже упоминал.
В единство «демократов» давно не верю, но и не собираюсь обсасывать конфликты последних недель: В. Цепкало vs. С. Тихановская, О. Карач vs. А. Мотолько, З. Позняк vs. Ю. Дракохруст… Зреет у меня идея другого «Comedy battle», между М. Жванецким (1934-2020) и М. Мишиным (р. 1947). Скажете, неактуально? А вот посмотрим. Пока что предлагаю присылать ваши соображения насчёт того, кто из сатириков больше «матери-истории ценен» – и почему.
Больше, чем квазиполитические «разборки», занимают меня сейчас и архивные поиски Виталия Анисько (р. 1981; порадовал материал о нём в «Газеце Слонімскай» 2016 г.). Любопытный документ из Национального архива опубликовал Виталий на днях в своём fb-аккаунте:
Комитет по делам физической культуры и спорта при Совете Министров БССР
Приказ (секретно) № 21с от 16.05.1952 о награждении победителей шашечного первенства БССР 1952 года.
Наградить победителей шашечного первенства БССР 1952 года, проведенного в г.Минске с 22 апреля по 9 мая с.г.:
Рокитницкого А.В. – занявшего 1-е место в шашечном первенстве – костюмом тренировочным шерстяным (331 руб.), брюками бостоновыми (289 руб.), свитером шерстяным (207 руб.), трико шерстяным (198 руб.). Всего на сумму 1025 руб.
Шавеля М.А. – занявшего 2-е место в шашечном первенстве – свитером шерстяным (207 руб.), настольной лампой “Сова” (243 руб. 50 к.). Всего на сумму 450 руб. 50 коп.
Рудермана С.Ю. – занявшего 3-е место в шашечном первенстве – свитером шерстяным (207 руб.). На сумму 207 руб.
Председатель Е.Коноплин
НАРБ, ф. 934, оп. 1, д. 103, л.34.
***
Почему приказ секретный, ума не приложу. Видимо, в последний год сталинского правления засекречивалось (почти) всё, дабы империалистические лазутчики не узнали о бедности советских людей, в т. ч. мастеров спорта, нуждавшихся в свитерах и трико?.. Но, по-моему, послевоенная разруха ни для кого не являлась тайной… И после смерти Сталина в Минске рыцарей шахматно-шашечной доски любили награждать, к примеру, спортивными костюмами (см. миниатюру Д. Ноя о Б. Гольденове здесь).
Кстати, об А. Рокитницком на belisrael была подборка в 2021 г., о М. Шавеле – в 2016 г. О С. Рудермане до сих пор на сайте ничего не было, но это легко исправить. Ещё одна публикация В. Анисько (от 24.07.2022), в переводе с белорусского:
90 лет назад родился Иван Андреевич Степанов – победитель первого чемпионата Беларуси по стоклеточным шашкам (1953 год, вместе с С.Рудерманом), мастер спорта СССР (1961). Профессор Витебского государственного технологического университета, долгое время заведовал кафедрой философии.
Интересно, что Семён Юрьевич Рудерман тоже стал профессором, доктором технических наук.
Продолжается затыкание ртов и порча мозгов на просторах «между Польшей и Россией». Под раздачу попали, между прочим, знакомые мои – поэтка-режиссёрка Ната (её youtube-канал с десятками видео, где рассказы о жизни, записи песен и танцев, в т. ч. еврейских, разумники из суда Борисовского района объявили «экстремистским» ещё в апреле) и кузнец-краевед Алесь, которого в июле посадили «на сутки», а затем налепили соответствующий ярлык на фб-аккаунт. В некотором смысле это подсказка, что смотреть, слушать и читать.
У не чрезмерно любимого мною писателя Б. власти забанили целый роман – «Сабакі Эўропы», который я когда-то листал в Национальной библиотеке. Не осилил, но фраза от имени главного героя «Нам хулиганов не надо, мы сами хулиганы» «Зачем мне эмигранты – я сам эмигрант» пришлась по вкусу. Печально то, что теперь в каталоге НБ этот роман уже не отыскивается…
Правда, иные книги писателя в каталоге (пока что) присутствуют и читателям доступны – тутэйшым цензорам есть куда расти падать. Вспомнилось предисловие к поэтическому сборнику Рахиль Баумволь, выпущенному в Израиле-1976. Заслуживает того, чтобы воспроизвести его целиком:
Вывод у меня получается амбивалентный. С одной стороны, спустя «всего лишь» 20 лет после позорных приказов и циркуляров 1971 г. («всего лишь», т. к. в историческом плане это ничто, но в жизни человека – очень даже что-то) Советский Союз, истекавший ложью и глупостью, почил в бозе. С другой стороны – подозреваю, что никто в 1991 г. и позже не понёс ответственности за изъятие из «библиотек и книготорговой сети книг Баумволь Р. Л., Керлера И. Б. и Телесина З. Л.», множества других изданий. Равно как «утилизация» по идеологическим мотивам первого выпуска информационно-просветительного журнала «Шахматы» в Беларуси-2003 до сих пор остаётся безнаказанной (история вкратце была описана здесь и тут).
Начальник главуправления по охране гостайн в печати при совмине СССР Павел Романов (1913-1992) и замминистра минлегпищемаша Иван Пудков (1916-2002), расправившиеся с «крамольными» детскими книгами вроде «Кукла едет»/«Плюх-плих», и после 1971 г. благополучно служили системе, а затем получали от правительства персональные пенсии. Полагаю, бывшему директору минского издательства «АіВ» Николаю Супрановичу, его «замше» Наталье Соколовой, кураторам из минобразования РБ за их «фокусы» 2003-2004 гг. тоже ничего не будет… разве что кого-то совесть на склоне лет замучает.
А замучает ли она тех, кто донёс на певицу Мерием Герасименко и на Андрея Жука, руководителя бара в центре Минска, где Мерием 3 августа исполнила песню из репертуара «Океана Эльзы» (2013) «Обійми»? Сомневаюсь.
Наивно верить в раскаянье современных доносителей… М. Г. (на снимке) осудили на 15 суток, А. Ж. – на 30.
Вот ещё что подметил, помимо легитимизации слова «доносить»: странную тенденцию «оканья» у официоза. Когда-то фамилию талантливого молодого шахматиста Дениса Лазавика в «СБ» писали правильно, а летом 2022 г. начали упорно именовать его «Лазовиком». Например, 11 августа:
Д. Л. обыграл Гельфанда не в серьёзной партии (видимо, в сеансе одновременной игры), а пешки в шахматах не превращаются в королей, ну да ладно
Ccайта школы № 98 г. Минска
Только что минобразования РБ опубликовало программу «духовно-патриотического воспитания» школьников при поддержке православной церкви (почему-то уточнения «православная» составители постеснялись – везде писали просто «Церковь»).
Содержание этой факультативной (хотелось бы верить) программы – особая песня… Мне же сразу резануло глаз «Корват», тогда как фамилия первого героя Республики Беларусь – Карват, с ударением на втором слоге.
C cайтагимназии № 38 г. Минска
«Эй вы там, наверху» – подстраиваетесь под говоры северного наречия русского языка? Ну-ну. А знаете, что стало в мае с «мэром Энергодара» Шевчиком и в августе – с херсонским деятелем Сальдо? Аз ох ун вэй!
Если уж обращать внимание на крупицы позитива, то следует сказать, что в «Сельской газете» попытались загладить тяжёлое впечатление от «Алексея Сильвашки» и «Робинсона» (статья Кучко 9 июля). Вскоре после моей реплики появилась на sb.by другая статья (Шиманского, 27.07.2022), где имя Александра Сильвашко и фамилия его американского товарища по встрече на Эльбе Уильяма Робертсона были уже написаны без ошибок.
И ещё одна маленькая – пожалуй, миниатюрная – победа здравого смысла.
Общеизвестно (хо-хо), что бульвар Шевченко в Минске пересекается улицей Осипенко, и раньше в центре пересечения не было «зебры». Граждане и лица без гражданства, гулявшие по бульвару к барельефу Тараса Григорьевича и обратно, формально нарушали ПДД, шагая напрямик (ну, не все желали три раза переходить проезжую часть вместо одного). Теперича всё здесь в порядке.
Всем привет! За три дня произошёл ряд событий, о которых считаю важным сказать хотя бы пару слов.
Во-первых, как и надеялся, покинула минскую тюрьму на Окрестина Катерина Винникова — выпускница юридического факультета БГУ, 29.06.2021 публично поблагодарившая опальных преподавателей, да ещё посмевшая выйти к микрофону в белом платье с красным пояском.
К. Винникова
Наверное, тоже «крамола» (cнято в Центральном районе г. Минска 1 июля с. г.). Проходи мимо Королева из «Алисы в стране чудес», не поздоровилось бы садовникам
Зато посреди Киевского сквера — правильные, идеологически выдержанные клумбы!
Об освобождении с Окрестина я не говорю — какая уж свобода здесь и сейчас… Грустно, что из жизни Кати изъяли 15 суток, но отчасти радостно, что на девушку «по ходу» не завели уголовное дело. Увы, ныне приходится радоваться и таким вещам, ведь несколько ровесников Кати были 16.07.2021 приговорены к двум-двум с половиной годам колонии, фактически, за попытку организации мирного студенческого сопротивления в Минске.
Коллаж отсюда. По этой же ссылке (и здесь) можно почитать о вопиющем «деле студентов»
Во-вторых, активизировался «Круглый стол демократических сил». От его имени политузникам рассылается такое…
Странная бумага. Политузникам и без неё «промывают мозги» все должностные лица в шаговой доступности; мол, за решёткой надо вести себя хорошо; тогда, может быть,… ха-ха… и помилуют.
Тут я отвлекусь на размышления ЯковаСусленского (1929—2009), отсидевшего 7 лет в советских тюрьмах и лагерях. В Израиле он выпустил сборник «Перо моё — враг мой» (1999), который и преподнёс мне при личной встрече в Иерусалиме, 21 год тому назад.
Среди товарищей Я. Сусленского по судьбе в 1970-х гг. оказался НиколайБудулак-Шарыгин (1926—?), британский подданный украинского происхождения, арестованный в Москве-1968 как «шпион» и «закрытый» на 10 лет по указанию самого шефа КГБ Андропова. Не без раздражения Я. Сусленский отмечал (с. 307):
Членыбританскогопарламента,украинцыЗападаидемократывсехстран не сделали всего от них зависящего дляегодосрочногоосвобождения.Вместо широкой и шумной кампании протеста, Николаю Александровичу писали [изЛондона] письма такого содержания: «Пожалуйста,Ник,ведисебякакпримерныйзаключённый.Язнаю,чтоутебярешительныйхарактер,нотынеможешьборотьсясвластямивсюсвоюжизнь.Тыничегонедостигнешь,кромепродлениязаключения.Жизньисвободастоятбольше,чемтвоягордость.Ядействительнонадеюсь,что,еслитыбудешьвестисебяприличноипокажешь,чтосожалеешьопреступлениях,инкриминированныхтебе,тотебявыпустят».
Кстати, узникам РБ для того, чтобы стать объектами высочайшей заботы, совершенно необязательно к кому-то нижайше обращаться. Согласно пока ещё действующей версии Конституции (ст. 84, п. 19) президент «осуществляетпомилованиеосуждённых». Никаких дополнительных условий в правовом акте, формально имеющем высшую юридическую силу, не предусмотрено. На практике, когда «припекало», Лукашенко миловал некоторых осуждённых безо всяких прошений. Например, НиколаяСтаткевича летом 2015 года или АлександраКозулина семью годами ранее.
Но даже если кто-то из нескольких сотен теперешних «политических» решит написать просьбу о помиловании, непонятно, зачем ему или ей посредник в виде «информационно-аналитического учреждения». Если бы Ю. В. Воскресенский действительно радел о скорейшем и безболезненном выходе людей из мест заключения, то обращался бы, пожалуй, не к сидельцам, а «наверх», ссылаясь на указанную статью Конституции. Возможно, его бы, как члена «конституционной комиссии», созданной в марте 2021 г., и послушали… Разумеется, «широкой и шумной кампании протеста» от горе-коллеги (по образованию Воскресенский политолог), изображающего «конструктивную оппозицию», я не жду.
Наряду с волной репрессий в последние месяцы поднялась волна каверов на произведения Беньки…
Один чел в 2020 г. перепел «Ангела» (Ag) аж по-галисийски, позаимствовав у «Серебряной свадьбы» и основную сюжетную линию знаменитого клипа 2015 г.
Как-то утешает это всё. Кабаре-бэнд Светланы Бень пять лет уж во «временном отпуске», а его не забыли. Может, и остальные полезные культурные инициативы, что родом отсюда, не канут в Лету.
Змитер Дяденко записал и 16.07.2021 выпустил «Балладу», которую представил так (пер. с бел.):
Впоследнеевремя мы все ощущаем этот горячийвонючийзапах стаи, которая охотится на наших близких, наших друзей, наших знакомых и незнакомых соратников,единомышленников.
Кому-тосчастливитсяубежатьот этих клыков, этих разинутых пастей, из которых капаетотвратительная жёлтая слюна. Кто-тоостаётся — по разным причинам.
Не все мы встретимся после Победы. Но Победа будет — это я точнознаю.
А ещё у барда появилась песня «Шарлотта Корде», и снова ироническая…
«Штетлфест», о котором я шрайбанул в прошлый раз, устраивался не только в Борисове и Беларуси, — на то и международный проект. Радио «Рацыя», к примеру, сообщило, что 14 июля в тыкоцинской синагоге (Восточная Польша) состоялась встреча, посвящённая еврейской культуре белорусско-польского пограничья. О важности сохранения еврейского наследия говорил исследователь ТомашВишневский, который полагает, что на Белосточчине трудно разделить еврейско-польско-белорусскую культуру.
15 июля мастер-классы по еврейским танцам и песням на идише прошли в Кавказской синагоге в Крынках (тоже Белосточчина, ни разу не Кавказ). Томашу Вишневскому вторитМагдаленаДомбровская, координаторка проекта «Shtetlfest» с польской стороны: «Когда поехала в Гродно два года тому назад на „Ночь танца”, то услышала мелодию своей группы с Подляшья… Нет вашей музыки или нашей, а есть общая музыка».
Воробей-скрипач —этопять!
17 июля и на Польшу, и на Беларусь помимо ливней обрушилась танцевально-музыкальная вечеринка под эгидой «Штетлфеста»… в общем, нечто танцыбальнае. Словцо заимствовано у д-ра ВладиславаГарбацкого ещё в тот период, когда он был не д-ром Гарбацким, а студентом Владиком Ивановым.
В тот же день (поначалу знойный, как обычно) я испытал некоторый шок, зайдя в парк у Комсомольского озера и обнаружив, что декоративно-питьевой источник у Орловской работает!
Фото18.07.2021;тоженаблюдалосьивчераблизполудня
После недавнихматериалов на belisrael о проблемах с питьевой водой, где фигурировал и ответ из администрации Центрального района, темой увлеклось информагентство «Минск-новости», подчинённое городским властям… «Честные журналисты» 16 июля сообщили, что по просьбам трудящихся вода в источнике появится к 21 июля (несмотря на отсутствие оборудования, констатированное замглавы администрации Фроловым ещё 6-го). Как видно, специалисты справились с опережением графика 🙂
Через пару дней — Международный день шахмат (20 июля), а через пару недель, в самом конце июля — отчётно-выборная конференция Белорусской федерации шахмат, на которой будет удовлетворено ходатайство Анастасии Сорокиной о досрочной отставке (вообще-то А. С. выбирали до 2023 г., но после событий лета 2020 г. она уехала из Беларуси и руководила федерацией, мягко говоря, без энтузиазма).
Не то, чтобы я глубоко вникал в дела БФШ — сейчас хватает своих. Но забавно было видеть, как образовались две группировки — сторонники «статус-кво» и поборники реформ… на основе безоговорочной лояльности к «линии партии». В конце июня с. г. обе попытались провести «свои» заседания исполкома.
По-моему, и доморощенные «гвельфы», и «гиббелины» в значительной степени себя дискредитировали. Не соглашусь с брестским тренером ВладиславомКаташуком, изгнанным из БФШ в 2018 г., который 05.07.2021 заявил, что следует поддержать лидера «лоялистов» НиколаяЗарубицкого как меньшее зло. Стратегически избрание человека, осенью 2020 г. утверждавшего, в частности, что «в Орше 100 процентов все за “батьку”…Я был на соревнованиях и знаю, что Беларусь никому там (очевидно,наЗападе. — В.Р.)не нужна… И кто там что не обещает, это всё обещалки», будет серьёзной ошибкой. Ладно бы Зарубицкий не убедил меня, но ведь и топ-гроссмейстера ВладиславаКовалёватоже. При таком руководителе В. Ковалёв явно не вернётся под крыло национальной федерации (с недавних пор он выступает под флагом ФИДЕ).
Ребята, послушайте бывшего редактора двух шахматных журналов. Зачем обязательно делать главой федерации или «крутого» бизнесмена, или (отставного) чиновника? Выберите для разнообразия и ради компромисса уважаемого тренера — который бы реально болел за развитие людей шахмат, а не за свою фирму и не за абстрактные «интересы государства»… Возможно, денег такой председатель отыщет чуть поменьше — ну, так и растрачено впустую будет меньше; глядишь, то на то и выйдет. «Фишка» же в том, что шахматное сообщество постепенно избавится от пятен на своей репутации.
ВдругойБФШ,Белорусской федерации шашек,ужетретийгодпредседательствуетдетскийтренерВиталийАнисько,иничегострашного.Сфоткалегонасвоейроднойул.Каховскойвапрелес.г.
ВотещёлюбопытноефотосКаховской,ноужеиюльское
Завершу сей текст не на весёлой ноте. Прочёл намедни интервью с ВладимиромГостюхиным — и как в г… вступил. Такого позорного лизоблюдства я не встречал давновато.
Даже «АлександрГригорьевич» не раз признавал вклад в становление независимой Беларуси ВячеславаКебича, премьер-министра 1990—1994 гг. Собственно, в первые 2,5 года независимости основную, часто неблагодарную работу, по созданию и укреплению госинститутов, выполняли Кебич, СтаниславШушкевич, глава Нацбанка СтаниславБогданкевич, генпрокурор и руководитель группы по подготовке Конституции ВасилийШолодонов, некоторые БНФовцы и им сочувствующие, а на местах — такие люди, как ГеннадийКарпенко… Лукашенко со своей братией 27 лет назад пришёл фактически «на готовое»; он не «создалгосударствоизничего», а взнуздал его, пользуясь, среди прочего, недостатками Конституции от 15 марта 1994 г.
О том, как жилось обычным людям в долукашенковской независимой Беларуси, читайте здесь и здесь (cпойлер: далеко не всегда плохо). Впрочем, орденоносный Гостюхин — известный трепач мастер агитпропа, за что, видимо, и ценится властями. В интервью россиянам в марте с.г. сравнил Василя Быкова (1924—2003) с «нациками»: «Когда писатель Василь Быков, очень важный и дорогой для меня человек, по чьей повести “Сотников” я снялся в судьбоносном для меня фильме, заявил, что “воевал не на той стороне”, то он перестал для меня существовать». Ccылки на закавыченное высказывание Быкова приведено, разумеется, не было, а в мае 2021 г. я приметил, что указанный вброс уже цитируется, как подлинные слова писателя. Жаль будет, если потомки В. В. Быкова проигнорируют гостюхинское «фейкомётство».
ВольфРубинчик,г.Минск
18.07.2021
wrubinchyk[at]gmail.com
Опубликовано 18.07.2021 20:57
Водгукі/Отклики
«Дзякую за рэкламу маёй спеўнай творчасці. Яшчэ адну баладу, “Начны дажор“, я напісаў напярэдадні Новага года. Але спяваць яе можна круглы год — да канкрэтнага свята яна не прывязаная. Бліжэйшым часам новых песень не будзе — пакуль што я апублікаваў усё запісанае» (ЗміцерДзядзенка, г. Мінск)
«”Выберите для разнообразия и ради компромисса уважаемого тренера, который бы реально болел за развитие людей шахмат” — это мне нравится. Только не представляю, как технически подобное возможно?» (мг Сергей Каспаров, г. Могилёв)
8 красавіка споўнілася 110 гадоў з дня нараджэння Аркадзя Ракітніцкага – чалавека, які зрабіў неверагодна многа для папулярызацыі і развіцця беларускіх шашак.
Аркадзь Венядзіктавіч – майстар спорту СССР, заслужаны трэнер БССР, чэмпіён Беларусі па рускіх шашках 1952 і 1954 гадоў, шматгадовы дырэктар Рэспубліканскага шахматна-шашачнага клуба, вядучы шашачнага клуба «Белыя і чорныя» на Беларускім тэлебачанні, аўтар васьмі кніг, рэдактар шашачных аддзелаў у шматлікіх газетах і часопісах.
Аркадзь Ракітніцкі нарадзіўся 8 красавіка 1911 года ў Мінску. Бацька займаў высокую пасаду на Лібава-Роменскай чыгунцы. Неўзабаве пачалася Першая сусветная вайна, і сям’я Ракітніцкіх была эвакуіравана ў горад Рамны Палтаўскай губерні. Вярнуліся ў Мінск яны толькі ў лістападзе 1925 года.
Юны Аркадзь актыўна ўключыўся ў шашачнае жыццё Мінска і Беларусі – удзельнічаў у турнірах, стаў складаць задачы і эцюды. Прыйшлі першыя поспехі: ён перамог у чэмпіянаце Мінска, пачаў рэдагаваць аддзел шашак у адной з рэспубліканскіх газет. У 1931 годзе прыняў удзел у другім малым чэмпіянаце СССР у Маскве.
З 1928 па 1941 гг. Ракітніцкі працаваў ліцейшчыкам на заводзе «Чырвоны інвалід» і паралельна вучыўся. Ён скончыў рабфак БДУ (1934) і вячэрнюю драматычную студыю пры БДТ-1 – тэатры імя Я. Купалы (1938).
У гады вайны Аркадзь Ракітніцкі быў на фронце, у партызанскім атрадзе. Узнагароджаны ордэнам Айчыннай вайны ІІ ступені, пяццю медалямі.
Пасля вайны пачаў вясці шашачны гурток у мінскім Палацы піянераў, змяніўшы там загінуўшага на Ленінградскім фронце маэстра Іллю Гардона. Ракітніцкі, аднак, працуе там нядоўга і па рэкамендацыі вядомага беларускага шахматыста Гаўрылы Верасава становіцца інспектарам па шахматах і шашках у Спарткамітэце Беларусі, а затым, у 1947 г., дырэктарам Рэспубліканскага шахматна-шашачнага клуба, які ўзначальваў больш за 30 гадоў.
У 1959 годзе Беларускае тэлебачанне вырашыла правесці конкурс няштатных каментатараў па розных відах спорта. У ім прыняло ўдзел мноства жадаючых, у тым ліку і Аркадзь Ракітніцкі. Акторская адукацыя дапамагла, і ў тым жа годзе пачаў выходзіць тэлевізійны шашачны клуб «Белыя і чорныя», які стаў унікальнай з’явай не толькі беларускага, але і сусветнага тэлебачання – 37 (!) гадоў бесперапыннага выхаду з нязменным вядучым.
Вось што пісаў мінскі майстар Барыс Берлінкоў у часопісе «Шашки» (1979, №2) у артыкуле, прысвечаным 20-годдзю тэлеклуба.
На ютуб-канале Аляксандра Прэсмана ёсць некалькі алічбаваных фрагментаў выпускаў тэлеклуба «Белыя і чорныя» пачатку 1990-х гадоў: 1, 2, 3, 4.
У 1971 годзе да 60-годдзя Аркадзя Ракітніцкага выйшаў артыкул у газеце «Физкультурник Белоруссии» (№ 80).
(Мы вырашылі прапанаваць чытачам пераклад гэтага артыкула з рускай. – belisrael)
І трэнер, і спартсмен
Увосень 1946 года да нас у студэнцкі інтэрнат зайшоў незнаёмы чалавек, адрэкамендаваўся: інспектар Рэспубліканскага камітэта фізкультуры. Ён тады толькі пачынаў працаваць, шукаў шахматыстаў і шашыстаў для ўдзелу ў першым пасляваенным чэмпіянаце Мінска. З той пары жыццё Аркадзя Венядзіктавіча Ракітніцкага, цяпер – заслужанага трэнера БССР, майстра па шашках, непарыўна звязанае са спортам.
Успамінаючы той, ужо далёкі час нашага першага знаёмства з Аркадзем Венядзіктавічам, я думаю пра тое, колькі сіл і энергіі ён аддаў развіццю шашак і шахмат у рэспубліцы. І ў тым, што за чвэрць стагоддзя ў нас з’явілася ў гэтых відах спорту многа вядомых майстроў, ёсць і яго пэўная заслуга. Гэта ён нястомна арганізоўваў турніры і матчы. Гэта ён быў першым пасля вайны выкладчыкам шашак у мінскім Палацы піянераў. І гэта яго вучні неўзабаве сталі чэмпіёнамі краіны сярод юнакоў. Навучаючы іншых, ён заставаўся спартсменам і сам дабіваўся поспехаў у розных спаборніцтвах, быў чэмпіёнам Беларусі.
Цяпер, магчыма, трэнерская і спартыўная дзейнасць А. Ракітніцкага не такая прыкметная. Многія вучні перараслі свайго настаўніка, самі сталі майстрамі і трэнерамі. Што ж, гэта натуральна, але гэта і сведчанне таго, што ў іх быў вельмі добры настаўнік. Зрэшты, з’яўляючыся дырэктарам Рэспубліканскага шахматна-шашачнага клуба, Аркадзь Венядзіктавіч па-ранейшаму знаходзіцца ў гушчы спартыўных падзей Беларусі.
Вялікае жыццё пражыў (дзіўны выраз, як для 1971 г. – belisrael) А. В. Ракітніцкі. Працоўны шлях ён пачаў у 16 год рабочым-ліцейшчыкам. У гады вайны быў на фронце, у партызанскім атрадзе. І амаль чвэрць стагоддзя аддаў вялікаму спорту. І вось А. В. Ракітніцкаму спаўняецца 60 год. Ад усяго сэрца віншуючы яго з гэтай падзеяй, хочацца пажадаць яму вялікага асабістага шчасця, спартыўнага даўгалецця.
Ул. Шыцік,
кандыдат у майстры спорту СССР
* * *
Пражыўшы доўгае і цікавае жыццё, памёр Аркадзь Ракітніцкі ў 2004 годзе. Цяжка пераацаніць яго ўклад ў папулярызацыю шашак у Беларусі. Акрамя тэлеклуба «Белыя і чорныя», гэта безліч лекцый і сеансаў адначасовай гульні па ўсёй рэспубліцы. Арганізацыя шматлікіх турніраў. Велізарная колькасць шашачных аддзелаў у газетах і часопісах, якія ён рэдагаваў. Восем кніг, на якіх выраслі многія пакаленні шашыстаў.
Дарчы надпіс Аркадзя Ракітніцкага Ізраілю Бельскаму на першай кнізе Ракітніцкага «У дапамогу пачынаючаму шашысту» (1954). З архіва Міхаіла Бельскага.
Дадам некалькі слоў. Ніколі спецыяльна не займаўся шашкамі, але ў дзяцінстве з цікавасцю глядзеў тэлевыпускі «Белых і чорных», у тым ліку і таму, што яны вяліся (цалкам або часткова) на беларускай мове. Таксама падкупала інтанацыя вядучага. Пазней я рэзюмаваў свае ўражанні ў рубрыцы «Нашы шашкі»: «Нават людзям, аддалена знаёмым з правіламі шашак, дастаткова было пару разоў паслухаць яго выступы ў перадачы “Белыя і чорныя” на БТ, каб далучыцца да шашачнага ўніверсуму» («Наша Ніва», 14.10.2005).
Дзякуючы разбору партый з кнігі «Шашачныя партыі беларускіх майстроў» (Мінск, 1983), у канцы 1980-х я больш-менш упэўнена стаў адчуваць сябе, гуляючы ў шашкі-64 (мяркую, другі разрад бы зарабіў :)) У 1990-х набыў і колькі іншых кніг А. Ракітніцкага, мо ў чымсьці недасканалых, але створаных з любоўю.
Улетку 1994 г. пашэнціла пазнаёміцца з аўтарам – у Палацы шахмат і шашак. Аркадзь Венядзіктавіч паставіўся да мяне з сімпатыяй і распавёў штось цікавае пра 1930–40-я гады, але я, на жаль, нічога не запісаў, і з цягам часу расповеды забыліся. Помню толькі, што мой суразмоўца добра адгукаўся пра яўрэяў, з якімі яго зводзіў лёс, казаў, што спрыяў камусьці ў час ганенняў на «касмапалітаў». Дазнаўшыся, што я збіраў шахматныя і шашачныя кнігі, прасіў па магчымасці дапамагчы літаратурай школьнаму гуртку, які вёў яго сын.
Аўтограф, пакінуты маім суразмоўцам на кардоннай шахматна-шашачнай дошцы
Вышэй можна бачыць матэрыял, прысвечаны А. Ракітніцкаму, са зборніка «Шахматы, шашки в БССР» за 1986 г.
Так, многія шахматысты былі не ў захапленні ад таго, як А. Р. кіраваў шахматна-шашачным клубам (і выконваў абавязкі інструктара па шахматах і шашках пры спорткамітэце) у 1950-70-х гг. Некаторыя дагэтуль не могуць яму дараваць тое, што Ісак Баляслаўскі ды Аляксей Сакольскі атрымалі званне «заслужаны трэнер СССР» са спазненнем. Але не Ракітніцкі быў вінаваты ў тым, што партыя і ўрад, якія з пачатку 1950-х гадоў прызнавалі асобныя федэрацыі шахмат і шашак, усё ж «заганялі» шахматыстаў і шашыстаў у агульную прастору, прымушаючы канкураваць за рэсурсы. Працаваў бы на месцы Ракітніцкага шахматыст – магчыма, бурчэлі б шашысты…
Вольф Рубінчык, Мінск
Апублiкавана 12.04.2021 05:06
***
З успамінаў былога мінчаніна Дзмітрыя Ноя, 1935 г. нар. (з 2001 г. жыве ў ЗША):
У шахматнай арганізацыі Беларусі я быў больш за паўстагоддзя. У 1951 годзе А. В. Ракітніцкі прапанаваў мне, школьніку, папрацаваць дэманстратарам на занальным турніры чвэрцьфінала чэмпіянату СССР: «Чаму б табе не падпрацаваць?» Потым ён гэтае пытанне задаваў мне да свайго сыходу на пенсію. Такім чынам я адсудзіў з ім, пачынаючы з чэмпіянату БССР сярод калгаснікаў у тым жа годзе, да 30 буйных рэспубліканскіх і ўсесаюзных турніраў. «Чаму б табе не паехаць у Стайкі на тры тыдні, падрыхтаваць юнацкую зборную рэспублікі, а потым у Харкаў на “саюз”?» – і гэтак далей.
Аднойчы набліжаўся чэмпіянат рэспублікі. Ён катэгарычна адмаўляўся яго судзіць з-за Г. Верасава, тое самае зрабіў і А. Сагаловіч. Яны суддзі ўсесаюзнай катэгорыі. У мяне ўвогуле не было судзейскай катэгорыі; я яму так і сказаў, што гэта абсурд. Ён на пасяджэнні шахматнай федэрацыі (я на ёй адсутнічаў) прапанаваў прысудзіць мне рэспубліканскую катэгорыю. Сам яе ў спарткамітэце аформіў і ўручыў мне пасведчанне. Так я стаў галоўным суддзёй таго чэмпіянату.
Я ніколі нікога не прасіў зрабіць мяне рэдактарам шахматных аддзелаў газет і часопіса. А. Суэцін запрасіў мяне ў рэдакцыю «Звязды», адрэкамендаваў штату. Я ім, відаць, спадабаўся і працаваў там пазаштатным карэспандэнтам 20 гадоў. Па яго слядах пайшлі Б. Гальдэнаў, У. Шыцік. У газетнай справе настаўнікам маім быў А. Ракітніцкі. Ён нават на паўгода даў мне друкарку са шрыфтом. Аркадзь Венядзіктавіч быў чалавекам разнастайных талентаў. Шахматысты і шашысты любілі яго і паважалі.
