Tag Archives: суды Беларуси

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (125)

Кажуць, жаданне – крыніца пакут, але пры наяўнасці жадання – шалом! Кур’ёзнаватыя падзеі адбыліся з моманту выхаду 124-й серыі «Катлет…»: 20-гадовая студэнтка-феміністка Лізавета падала скаргу на дзеянні А. Лукашэнкі, які дачасна распускае парламент. Матывіроўка скаргі дасціпная: праз «выбары» ў лістападзе 2019 г. Ліза не зможа ажыццявіць сваё права кандыдаваць у парламентарыі (21 год ёй споўніцца толькі ў студзені 2020 г.).

Суд Ленінскага раёна г. Мінска прадказальна адмовіў нашай «Тэруань дэ Мірэкур»: маўляў, прэтэнзіі не па адрасе… Выглядае, што ўказы прэзідэнта «простым смяротным», насупор Канстытуцыі, Грамадзянскаму і Грамадзянска-працэсуальнаму кодэксам, аспрэчыць увогуле нерэальна: суддзі памятаюць, хто іх прызначае і звальняе.

Канстытуцыйны суд у Беларусі фармальна крыху менш залежны ад «галоўнага палітыка» (непасрэдных прэзідэнцкіх прызначэнцаў згодна з арт. 116 Канстытуцыі там толькі палова – праўда, старшыня суда ўваходзіць у іх лік), але да яго яшчэ паспрабуй дагрукайся… Грамадзянам не дадзена права ініцыяваць справу ў КС, а палата прадстаўнікоў, якую жэстачайшэ пазбаўляюць дзесяці месяцаў канстытуцыйных паўнамоцтваў, не шманае.

Меркаванні некаторых дэпутацікаў (даруйце, але дэпутатамі яны стануць толькі тады, калі пачнуць бараніць… калі не выбарцаў, дык хоць сваіх калег і сваё месца працы) ужо цытаваліся. Пасля той публікацыі зноў выступіла Алена Анісім, паразважаўшы: «у прынцыпе зрабіць гэта можна, даць запыт у Канстытуцыйны суд… Калі цалкам парламент, то яно не пройдзе. Можна паспрабаваць склікаць паседжанне палаты прадстаўнікоў, але гэта толькі гіпатэтычна». І спаслалася на ўласны досвед, як у пачатку 2017 г. хадзіла да старшыні ПП з прапановай склікаць адмысловае пасяджэнне, а ён адмовіў.

Мінула два з паловай гады, за гэты час нешта магло змяніцца ў галовах шараговых членаў ПП. Закон аб Нацыянальным сходзе Рэспублікі Беларусь (арт. 76) прадугледжвае шанс на скліканне пазачарговай сесіі па ініцыятыве дзвюх трацін поўнага складу палаты – г. зн. трэба 74 подпісы. Рэальна іх сабраць? З такім настроем, як у А. Анісім, вядома, наўрад ці. Не асуджаю спадарыню, ды нагадаю: прэцэдэнт збору 67% подпісаў такі здарыўся 17 год таму. Было гэта ў рамках грамадскай ініцыятывы «Няміга-1570», створанай у ліпені 2002 г., пра якую каліва пісаў тут.

У канцы лета 2002 г. каардынатар «Нямігі-1570» Якаў Гутман даволі хутка сабраў 10 або 15 подпісаў дэпутатаў ПП, але пасля нашых пасядзелак на Даўмана і Старажоўскай (бралі ўдзел Вольга Вечар, Уладзімір Дзянісаў, Алесь Марачкін, я) і прэс-канферэнцыі на сядзібе БНФ у верасні 2002 г. вырашыў не спыняцца на дасягнутым…

Справаздачы газет «Вечерний Минск», 30.09.2002, і «Народная газета», 20.11.2002

У выніку да лістапада 2002 г. Я. Гутман сустрэўся з 105 дэпутатамі ПП НС (са 109 магчымых) і дастаў 75 подпісаў пад зваротам да А. Лукашэнкі ў абарону гісторыка-культурнай спадчыны. Сёлета я спытаўся ў Гутмана, які зараз курсіруе паміж ЗША і Расіяй, як ён трапляў у Дом ураду. Атрымаў адказ: «Часам праходзіў з гордым відам міма паставога… Часам пропуск заказваў Уладзімір Парфяновіч, нябожчык Фралоў або яшчэ хтосьці. Пасля таго як трапляў у будынак, па кабінетах можна было хадзіць бясконца. Дапамагаў статус прэзідэнта Сусветнага згуртавання беларускіх габрэяў» (14.08.2019).

Як успамінае сп. Гутман, на гутарку з адным дэпутатам ён траціў ад 15 да 45 мінут. (З некаторымі гутарылі і іншыя людзі, намякаючы на тое, што дэпутатам яшчэ трэба будзе перавыбірацца.) Амаль усе суразмоўцы Гутмана гаварылі пра тое, што з варварскім знішчэннем спадчыны пара канчаць. Некаторыя распавядалі пра сітуацыю на «яўрэйскай вуліцы» ў сваіх акругах.

У снежні 2002 г. Лукашэнка «адфутболіў» калектыўны зварот на адрас Тозіка (тагачасны старшыня камітэта дзяржкантролю) і Шэймана (генпракурор), але яўрэйскі актывіст не шкадуе пра затрачаны час: «Па-першае, я зрабіў усё, што мог. Маё сумленне чыстае. Па-другое, кантактаваў з выдатнымі людзьмі. Асабістае знаёмства са 105 дэпутатамі парламента было б моцным фундаментам для далейшай працы, калі б гэта было ў іншай дзяржаве».

Адозва Н. Цыркун да калегаў; пікіроўка А. Тозіка з Ул. Парфяновічам

Дадам, што чын 2002 г. усё ж меў і рэальныя вынікі. Сінагогі на Дзімітрава, 3 і на Нямізе, 3 не аднавілі, але праверка з дзяржкантролю выявіла, што чыноўнікі Мінгарвыканкама мелі намер знесці будынак абласнога ваенкамата – помнік архітэктуры. Ён быў захаваны, і цяпер там філіял гарадскога музея – «мастацкая галерэя Савіцкага». Дзякуючы актывізацыі дэпутатаў удалося не дапусціць будоўлі жытла на месцы могілак часу Першай сусветнай вайны (вул. Чарвякова; цяпер там мемарыял).

Не ведаю, хто б зараз узяўся сабраць 74 подпісы, але і 54 сталі б файнай аплявухай для лукашэнскай адміністрацыі. Ды што 54 – нават 24… Як ёсць жаданне, то з’яўляюцца і магчымасці.

Цвяроза ацэньваючы стан дэпутацкага корпусу (у 2002 г. дзеяла ў ПП «напаўапазіцыйная» група «Рэспубліка», куды ўваходзілі вышэйзгаданыя Парфяновіч, Фралоў…), мяркую, што «выбары» 17.11.2019 усё ж адбудуцца. Дыбаць на ўчастак або не, пакуль што не вырашыў. З аднаго боку, няма ахвоты ўдзельнічаць у мерапрыемстве, якое глуміць Канстытуцыю, але, кіруючыся такой логікай, не варта браць удзел ні ў воднай дзяржаўнай імпрэзе пасля 24.11.1996… Гэта амаль немагчыма, і ёсць доля ісціны ў словах аўтара belisrael Анатоля Сідарэвіча: «Адсутны не мае рацыі». Хаця… я б не надта сумаваў, калі б кандыдаты «альтэрнатыўных сіл» дружна адмовіліся ад удзелу ў «выбарах», як тое прапаноўваў у мінулым месяцы і сам сп. Анатоль 🙂

*

Вычытаў у Івана Шамякіна ў дзённіках, якія харошыя аповесці ён пісаў у пачатку 1990-х. «Зямны рай» («Paradies auf Erden») я сяк-так асіліў, другую потым чытаць не захацелася. Вырашыў спытацца ў Андрэя Федарэнкі, ці сапраўды ён хваліў шамякінскія творы, і вось які быў адказ (13.08.2019):

Тое, што напісаў пра мяне Шамякін – гэта яго літаратурныя фантазіі. Вось вер пасля гэтага дзённікам. Я ўспомніў размову з ім, першы і апошні раз адзін на адзін, у рэдакцыйным кабінеце часопіса «Полымя». Ён друкаваў тады ці то гэты самы «Зямны рай», ці то быў у яго такі раман – «Злая зорка», пра Чарнобыль. Я тады на прозе не працаваў, але чуў, як наракалі людзі ў рэдакцыі на яго слабізну і на пазіцыю аўтара. Шамякін спытаў, як мне яго твор, я пачырванеў і сказаў, што чарнобыльскія рэаліі ён слаба ўяўляе, што ж да яго грамадзянскай пазіцыі, яна мне катэгарычна не падабаецца. Ён нічога не адказаў, але больш мы ніколі ў жыцці не сустрэліся і не перазваніліся.

Мо я пакінуў бы гэты ліст у сваім архіве, аднак… Запісы Шамякіна 1990-х гадоў увайшлі ў збор яго твораў, выдадзены ўжо ў нашым стагоддзі пад грыфам Нацыянальнай акадэміі навук. Выдаўцы і каментатары некрытычна ўспрынялі запіс народнага пісьменніка ад 19.04.1993, гэтаксама як многія іншыя, мякка кажучы, небясспрэчныя заявы Шамякіна (больш падрабязна гл. тут). От такая гістарыяграфія, гэткае літаратуразнаўства… Мо даспею да асобнага артыкула пра фэйкі ў акадэмічным выданні, падрыхтаваным з удзелам кандыдата філалагічных навук Алесі Іванаўны Шамякінай і доктара філалагічных навук Міхася Іосіфавіча Мушынскага (1931–2018, хай ён спіць спакойна).

Фрагменты з т. 22 і 23 збору твораў І. Шамякіна (Мінск: Мастацкая літаратура, 2014)

Але ж ёсць больш уцешныя моманты ў жыцці. Прыйшоў ліст ад небезвядомага актывіста «Народнай грамады» Сяргея Спарыша (у «Катлетах…» была зацемка пра піва «Спарыш» :)) Сяргей не застаўся абыякавым да ідэі «Шахматнага» напою. Чамусьці ён мяркуе, што шахматная дошка звычайна пахне хвояй, а таму прапануе зварыць хваёвае піва… Тым не менш, якой бы ні была матывіроўка, цікава азнаёміцца з разгорнутым пажаданнем ад сацыял-дэмакрата: «Піва на маладых парастках сасны або елкі, можна дадаць трохі ядлоўца. І які-небудзь адпаведны сорт хмелю – каб адчуваўся, нягледзячы на хваёвы пах, але пры гэтым гарманіраваў і дапаўняў. Можа быць, нешта з цытрусавым водарам?» Прыслухайся, о «Аліварыя»! 🙂

С. Спарыш з улюбёным напоем

Пастаянны чытач-глядач серыяла, Пётр Рэзванаў з Мінска, таксама не супраць таго, каб у Беларусі было піва «Шахматнае», але малюе яго іначай: «гэта мусіць быць кактэйль з цёмнага і светлага гатункаў».

У Нацыянальным мастацкім музеі даступныя для агляду карціны юбіляра 2019 г. Якава Кругера, а тутака можна пачытаць падрабязны нарыс пра мастака. Дэманструюць у музеі і работы Льва Дамінскага, Ісака Мільчына, Лейзера Рана.

Андрэй Дубінін наведаў выставу і сфоткаў палатно Л. Рана «Звесткі з Петраграда. 1917 год» (1957). Рэвалюцыя ў чалавечым вымярэнні…

Апрача таго, даўні аўтар belisrael.info распрацаваў лагатып для кніжнай серыі «Гебраістыка Беларусі», задуманай мінскім выдаўцом Раманам Цымберавым. Бусел у ярмолцы і талесе – адсылка да славутага рамана Майсея Кульбака пра зельманскі двор: «Дзядзькі тыя – чатыры стаўпы двара… як калгаснікі, не паснедаўшы, у разлёце белых талесаў, бы старыя буслы, беглі ўдому».

Эскізы А. Дубініна да лагатыпа серыі

Агулам платформа парталу tut.by не цешыць, але сярод інфармацыйнага фастфуду і злёгку прыхаванай прапаганды трапляюцца і годныя матэрыялы. Дзякуючы гэтаму рэсурсу я, напрыклад, даведаўся пра мастачку Яўгенію Магарыл з Віцебска (1902–1987), якая ў 1920-х гадах перабралася ў Петраград…

Вяртаючыся да размовы пра выкладанне літаратуры ў школе: ці ведалі вы, што ў Беларусі міністэрствам адукацыі яшчэ ў 2010 г. зацверджана цэлая вучэбная праграма па яўрэйскай літаратуры «для класаў з вывучэннем мовы нацыянальнай меншасці»? Аўтары – М. Журына, І. Грузман. Добра, што праграма ёсць, і да таго ж не пазбаўленая логікі, але… Штосьці заўсёды будзе лішняе, а чагосьці будзе не хапаць. Асабіста мне не хапае таго ж Кульбака, Эфраіма Севелы… І неяк дратуе сказ «Народный, разговорный язык произведений Сфорима» (гэта пра ўраджэнца беларускага Капыля Мендэле Мойхер-Сфорыма, aka Мендэле-кніганошу, aka проста Мендэле; асобнае слова «Сфорым» знача «кнігі» :)).

Загрузіць вордаўскі файл з праграмай можна тут. Я б не быў супраць атрымаць уражанні пра дакумент ад чытачоў, дасведчаных у літаратуры і педагогіцы. Раптам агульныя намаганні спародзяць нешта лепшае?

Цытатнік

«У Беларусі попыт на здаровых, паслухмяных выканаўцаў з комплексам вывучанай бездапаможнасці, у большай частцы свету на здаровых, разумных стваральнікаў з высокай гатоўнасцю да самарэалізацыі. Добра, што мы супадаем з сусветным запытам прынамсі ў адным пункце: здароўе» (Віктар Бабарыка, 2019)

«Тэорыі змоў не проста прывабныя… Іх распаўсюд падточвае дэмакратыю і ўмацоўвае таталітарныя рэжымы» (Хемі Шалеў, жнівень 2019)

«Ніводзін новы ідэалагічны прадукт, у тым ліку і той, што прыходзіць да нас з геаграфічнага Захаду, няможна ўспрымаць некрытычна: трэба разабрацца ў тым, што іменна, як і чаму прапаноўвае той ці іншы аўтар» (Андрэй Іларыёнаў, 06.08.2019)

«Мізантропія – добры інструмент для мастака, але яна не можа быць асновай яго светапогляду» (Дзмітрый Быкаў, 09.08.2019)

«Калі доўга весяліцца, гледзячы, як навокал нелянівыя людзі будуюць антыўтопію, то апынешся акурат унутры антыўтопіі» (Іван Давыдаў, 14.08.2019)

«Калі ў вас пастаянна крадуць фігуры з дошкі і мяняюць правілы гульні, то даволі дзіўна марнаваць час на “разумныя хады”, – больш лагічна змахнуць дошку са стала» (Аляксандр Хоц, 15.08.2019)

Вольф Рубінчык

Мінск, 16.08.2019

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 16.08.2019  22:10

Водгукi

“Калі пафантазіраваць, то “Шахматнае” піва магло б быць у двух варыянтах — светлае і цёмнае. Наконт усялякіх дабавак у напой гаварыць не буду — як аматар нямецкіх законаў піўной чысціні стаўлюся да ўсялякіх дадаткаў падазрона )))” (Зміцер Дзядзенка, г. Мінск)  19.08.2019  01:17

“Успомніў свае першыя куплёныя шахматы, 3 р. 60 кап., пачуў непаўторны стук адна аб адну драўляных фігурак, успомніў, чым яны пахлі: лакам і… хвояй. Менавіта так  хвоя  называлі ў нас сасну. Так што Спарыш не памыліўся. Поспехаў Вам!” (Андрэй Федарэнка, г. Мінск) 21.08.2019  09:07

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (30)

Напярэдадні ўрачыстага адкрыцця ў Мінску новага інтэлектуальнага клуба (запіс у яго пакуль не вядзецца, але рэгістрацыю дакляруюць распачаць у бліжэйшыя дні) раскідаю па маніторы жменьку згадак пра «далёкае-далёкае» мінулае.

У 1990-х гадах Еўрапейскі гуманітарны ўніверсітэт не раз наведвалі з публічнымі лекцыямі асобы… ну, калі не сусветнага, то кантынентальнага маштабу. У старым будынку на праспекце Скарыны (ля Дома афіцэраў) акадэмік Міхаіл Гаспараў прачытаў нават не адну, а дзве лекцыі пра рускую паэзію – прыпамінаю, што светлай памяці Гаспараў аналізаваў вершы ХІХ ст. з фармальнага боку. Гэта было ў 1997 ці 1998-м, а ў 1996-м там жа выступаў дарадца прэм’ер-міністра Францыі Гі Сарман, з ім можна было і падыскутаваць… Сарман падпісаў мне сваю кнігу «La solution libérale», перакладзеную на рускую ў пачатку 1990-х (выйшла ў Маскве-1992). На падзею адгукнуўся, у прыватнасці, «Вечерний Минск».

sorman sorman2

Агулам шанцавала на сустрэчы з аўтарытэтнымі французамі. Адзін з іх, дырэктар інстытута палітычных даследаванняў у Страсбургу (Рэно Дарандо; цяпер выкладае ў Парыжы), ацэньваў маю дыпломную працу… Найбольш запомніўся Дамінік Кала – аўтар падручніка «Палітычная сацыялогія». Чытаў ён свае лекцыі студэнтам франка-беларускага факультэта ЕГУ – нас было чалавек 10 – але, па вялікім рахунку, быў даступны для ўсіх. Журналістка «БДГ» пыталася ў мяне, ці мог бы я перакласці некалькі пытанняў для гэтага прафесара (пазней, здаецца, вырашыла праблему сама).

dorandeu2013 colas2009

Р. Дарандо і Д. Кала. Фота з адкрытых крыніц.

Усё гэта адбывалася ўжо ў лукашэнкаўскі час. Могуць запярэчыць, што тады, у канцы ХХ ст., «правадыр» яшчэ не падгроб пад сябе ўсё і ўсіх, таму заходнія інтэлектуалы не баяліся прыязджаць, дый ЕГУ быў важнай «кропкай прыцягнення». У пэўнай ступені яно так – тым не менш «зоркі» актыўна гойсалі да нас і ў ХХІ ст. Чамусьці «Еўрарадыё» не прыгадала, што «абсалютна легендарны» французска-швейцарскі славіст Жорж Ніва, якога зараз нібыта мерацца запрасіць адным з першых, ужо наведваў Мінск у 2002 г. Тады ён даў змястоўнае інтэрв’ю газеце «Белорусский рынок» (некалі эканамічныя выданні не шкадавалі плошчы на развагі пра Пастарнака і Салжаніцына)… Ніва яшчэ казаў: «Вельмі цікавы новы празаік Андрэй Дзмітрыеў». Накаркаў 🙂

Шмат разоў бываў у «сінявокай» брытанскі прафесар, даследчык беларускай літаратуры Арнольд Макмілін. У маі 2010 г. завітаў ён на «яўрэйскую секцыю» кангрэса міжнароднай асацыяцыі беларусістаў (на вул. Прытыцкага)… і пад псеўданімам «Макмілер» трапіў у гумарыстычна-фантастычнае апавяданне Паўла Касцюкевіча «Вайна з дзьмухаўцамі». Ізраілец Этгар Керэт – таксама той яшчэ знаны інтэлектуал, хоць і без навуковых ступеняў – сёлета выступаў у галерэі «Ў», лінгвістычным універсітэце і Нацыянальнай бібліятэцы. Па лініі Ізраільскага цэнтра некалі прыязджалі Фелікс Кандэль, Ігар Губерман, Міхаіл Хейфец – ніхто з іх не расчараваў публіку. Ну і г. д.

kandel

Аўтограф Ф. Кандэля на кнізе «Люди мимоезжие. Слово за слово»

Раз ужо памочніца С. Алексіевіч Юлія Ч. пералічвае прозвішчы кандыдатаў на выступленні ў новым клубе, дазволю сабе выказацца наконт кандыдатур і я (чыста як патэнцыйны слухач :)) Рэжысёр Сакураў, палітыкіня Хакамада, псіхалінгвістка Чарнігаўская, актрыса Ахеджакава, літаратуразнавец Ніва, пісьменніца Забужка… Няма сумневаў, што ўсе яны паважаныя людзі, але няможна не заўважыць у гэтым шэрагу элемент сумбуру. Пажадана, каб мелася канцэпцыя адбору, іначай будуць хадзіць не на лекцыі, а на саму Алексіевіч. Найперш аматарцы Герцэна і Дастаеўскага варта запрашаць або калег-літаратараў, або, умоўна кажучы, экс-дысідэнтаў – прынамсі тых, хто меў вопыт выжывання ў цяжкіх умовах і мог бы ім падзяліцца (напрыклад, вышэйзгаданыя Губерман, Кандэль, Хейфец так ці іначай дапасоўвалі, а пад канец 2002 г. выступаў у Абшчынным доме на вул. Веры Харужай, 28 і весялун Эдуард Кузняцоў, у 1970-м асуджаны да смяротнай кары…)

Калі ж пільна трэба запрашаць адмыслоўцаў з розных сфер, то не зашкодзіла б час ад часу даваць слова беларускім даследчыкам – у першую чаргу тым, каго выціснулі з універсітэтаў і навуковых устаноў па палітычных матывах (асобы прывет былому куратару Гродзенскага ўніверсітэта Сямёну Шапіру). Бальшыня з іх, наколькі ведаю, неяк адаптавалася, атрымала трыбуны і крыніцы даходаў у Літве або Польшчы, «маргіналамі» не з’яўляецца. Ды запросіны ў Мінск і ганарарчык наўрад ці калі будуць лішнімі.

Маралька. Не варта прыбядняцца, як гісторык Аляксей Братачкін, і абагульняць: «Крайне цяжка пераканаць каго-небудзь прыехаць сюды, з нашымі рэсурсамі і з адсутнасцю ў гасцей асабістай цікавасці да Беларусі… Беларусь дрэнна ўключаная ў інтэлектуальныя міжнародныя сеткі». Грошы і асабістая сувязь гасцей з краінай вырашаюць многае, аднак не ўсё, далёка не. Рыхтуйце глебу – штосьці вырасце.

Хітрымудрыя актывісты адной сямейна-клоўнскай палітычнай (?) партыі – той самай, што ў 2014 г. прапаноўвала назваць вуліцу ў Мінску імем тав. Левіна – глебу для сябе якраз рыхтуюць. Днямі закінулі ў СМІ ініцыятыўку: праз рэферэндум павялічыць тэрмін паўнамоцтваў прэзідэнта з 5 да 7 гадоў, а дэпутацікаў – з 4 да 5 гадоў. («Францыя, мы ўжо набліжаемся да цябе…» – праўда, там якраз на пачатку ХХІ ст. зменшылі прэзідэнцкі тэрмін з 7 да 5 гадоў :))

Новы рэферэндум праводзіць трэба, хто б спрачаўся, але першае пытанне ў ім павінна быць наконт будоўлі АЭС пад Астраўцом (замарозіць або не), другое – наконт судовай сістэмы. Нагадаю, што ў 2013 г. в. а. цара «імем рэвалюцыі» скасаваў гаспадарчыя суды, прадугледжаныя Канстытуцыяй, ды ўліў іх у агульныя. Да таго было паабяцана сфармаваць у Беларусі «суд прысяжных» – гл. перадвыбарную праграму гр-на Лукашэнкі А. Р. 2010 г. Не прайшло і пяці гадоў, як названы грамадзянін паабяцаў «падумаць» над пытаннем і прызнаўся, што не памятае сваёй абяцанкі… Можа, няхай бы крайняе слова сказаў-такі народ? Між іншага, цешу сябе спадзевам, што народ на рэферэндуме, нарэшце, адкіне прапановы-абяцанкі-цацанкі галоўнага чыноўніка, і той мужна падасць у адстаўку, як зрабіў Шарль дэ Голь у 1969 г., калі большасць французаў адкінула яго рэформы. І хто б мог падумаць? Францыя не развалілася, хаця так многа было ў яе гісторыі звязана з імпэтным генералам!

Пра матч на першынство свету Карлсен – Каракін, што адбываецца ў Нью-Ёрку з 11 лістапада. Абодва гульцы, народжаныя ў 1990 г., «машынападобныя»; поспех расійца тлумачыцца, сярод іншага, тым, што ён навучыўся «сушыць» пазіцыі лаўчэй за нарвежца… «Класічныя» шахматы хутчэй жывыя, чым наадварот, або, як дасціпна выказаўся народны каментатар з chessbomb.com, «If chess is dead, where is the body?» («Калі шахматы мёртвыя, то дзе ж труп?»). Аднак цягам матчу, які пачаўся з сямі (!) нічыіх, чуліся заклікі пераходзіць на фішэрэндам. Я б аддаў перавагу шахматам-5039, і ўсё ж за прыгожую канцоўку 8-й партыі, дзе чорныя фігуры дамінавалі на дошцы, гатовы многае дараваць… Эстэтычную асалоду атрымаў, бадай як ад «Балеро» Марыса Равеля. Няйначай у гонар гэтай перамогі магілёўскія прадпрымальнікі назвалі сваю прэмію, якую ўручаць 26.11.2016, «Неверагодны ферзь» 🙂 Паглядзеўшы на энтузіязм у рунэце, я не здзіўлюся, калі ў рускай мове з’явіцца новы сэнс у слова «закaрякать» – замучыць суперніка на роўным месцы… «Адказка» ад Карлсена ў 10-й партыі была куды менш відовішчная.

13 год таму я атрымаў па электроннай пошце артыкул М. Ковыцева (гэтае прозвішча мне нічога не казала), прысвечаны Сяргею Каракіну: «Шахматный Робертино Лоретти». Аўтар прапаноўваў апублікаваць артыкул у часопісе, аднак, параіўшыся з членам рэдкалегіі «Шахмат-плюс» Паўлам Макевічам, я вырашыў гэтага не рабіць, бо гутарка падалася мне занадта «газетнай» і далёкай ад беларускай праблематыкі. Трохі пазней тутэйшыя аматары ўсё адно даведаліся пра таленты юнага жыхара Украіны – інтэрв’ю падабраў часопіс «Шахматы» (гл. № 1, 2004). Ці шкадую пра «незабітага мядзведзя»? Не, не шкадую. Ці асуджаю пераезд Каракіна ў Расію 8 год таму і яго прапуцінскія погляды? Да гэтага я абыякавы, бо аддзяляю мух ад катлет. Пісаў пра тамтэйшых ігракоў, бываў «на ўсходзе», але жыву ў краіне, якая ўжо 25 год незалежная. На жаль, глебы пад нагамі так і не адчулі многія ўраджэнцы СССР, а сярод іх – і наша нобелеўская лаўрэатка. Іначай не падпісвала б зварот 18.11.2016 ад імя «расійскіх пісьменнікаў і журналістаў»…

А тут якраз і навіна культуркі падваліла. 8 снежня 2016 г. у мінскім клубе «Мулен Руж» плануецца рэдкі ў нашых краях спектакль-камедыя «Паліто з Бабруйска». Хачу спадзявацца, што не зусім папса, што выйдзе кранальна. Рэклама, па-мойму, вартая таго, каб прывесці яе цалкам – прама-такі бітлоўскі «бенефіс містэра Кайта»:

Упершыню ў Мінску! Адраджэнне жанру вадэвілю!!! Шмат гумару і песень па матывах яўрэйскага фальклору. А вы ведалі, што ўпершыню яўрэі з’явіліся на тэрыторыі сучаснай Беларусі яшчэ ў часы вялікага Княства Літоўскага? Не? А што ім асаблівыя граматы з прывілеямі ахвяраваў вялікі князь Вітаўт? Таксама міма? Дык запомніце і іншым перадайце, што толькі ў Бабруйску да рэвалюцыі 72 працэнты насельніцтва складалі яўрэі! Так, і па часці гумару адэсіты ў бабруйчан «падлогі мылі». Мяркуйце самі: гораду Адэсе 200 з чымсьці гадоў, а яўрэйскай абшчыне Бабруйска 500. І хто не ведае за анекдот пра паліто: «Сустракаюцца на «Сацыялцы» два яўрэі. – Абрам, дзе ты шыў такое паліто? – У Парыжы. – А гэта далёка ад Бабруйска? – 2000 кіламетраў. – Слухай, такая глухмень, а шыюць прыстойна!»

Шмат іншых анекдотаў, рэальных смешных гісторый з жыцця бабруйскіх яўрэяў і папулярныя музычныя кампазіцыі 30-х – 50-х гадоў мінулага стагоддзя вы зможаце пачуць у выкананні лепшых артыстаў і кіно! Смяяцца і спяваць дазваляецца!!!

У пастаноўцы занятыя: Ігар Пятроў, Таццяна Ружаўская, Бэла Шпінер, Сяргей Навіцкі, Жора Волчак, Наталля Якаўлева, Маша Возба, Ягор Найдовіч, Таццяна Жданава і інш.

У чаканні «рэальных смешных гісторый» пацешыла «вайна правак» на Магілёўскай, 32. Нагадаю, у чэрвені 2016 г. пад уплывам расійска-беларускай лалітыкі з’явіліся выявы дзяцей, адразу ж раскрытыкаваныя людзьмі з мастацкім густам; у кастрычніку дзецям нехта падмаляваў калючы дрот, але скора гарадскія ўлады аддалі загад яго замазаць, што і было выканана 23.11.2016. На наступны дзень нават выставілі ахову, ды як бы пасля восеньска-зімовай слаты фарбы не змыліся, і дрот не вылез на паверхню зноў 🙂 Пакуль жа наша сціплая фотка выглядае «гістарычнай» – нечакана выявілася, што альтэрнатыўная версія мурала дажывала ўвечары 22 лістапада апошнія гадзіны… Трапную заўвагу зрабіў чытач tut.by: «Cамы задаволены ў гэтай гісторыі – кранаўшчык. І адныя заплацілі за пад’ём, і другія, потым трэція». Я ўжо нават захацеў быць качагарам кранаўшчыком, але потым прыгадаў, што ў нашай краіне вежавыя краны часам захопліваюць тэрарысты нармальныя пацаны, якім недаплачваюць заробленыя грошы, і адмовіўся ад гэтай перспектыўнай ідэйкі…

Вольф Рубінчык, г. Мінск

25.11.2016

wrubinchyk[at]gmail.com

Кароткі змест папярэдніх дзесяці серый:

№ 29 (22.11.2016). Прызначэнне пасла Ізраіля ў Мінску. Місія МВФ у Беларусі, запазычанасць краіны, рэкамендацыі. Няпрошаныя парады «старшыні цэнтрвыбаркама» і прэс-сакратаркі міністэрства адукацыі. Пагрозы прадстаўніцы Мінгарвыканкама ў адрас ананімнага мастака, які зрабіў праўкі ў графіці ля вакзала. Забарона канцэрта гурта «Дзецюкі» галоўным ідэолагам Мінска. Новыя публікацыі пра братоў Бельскіх і Хатынь. Спектакль пра Другую сусветную ў Купалаўскім тэатры і цэнзура на «Хартыі-97». Памылкі на сайце мінадукацыі. Новы інтэлектуальны клуб, планы запрасіць Вольгу Седакову. Бязглуздыя развагі тутэйшых экспертаў пра Трампа і Ле Пэна.

№ 28 (18.11.2016). Прэс-канферэнцыя «галоўнага чыноўніка». Заява пра 90% вышэйшай адукацыі за кошт бюджэту, якая не адпавядае сапраўднасці. Успамін пра зборнік габраўскіх анекдотаў і «вясёлы цынізм» Л. Левіна. Развагі пра сярэднюю і мінімальную зарплату ў розных краінах. Казка пра Лукашэнку 1994 г. Смерць Меіра Дагана (сакавік 2016 г.). Бурчэнне беларускай наменклатуры і прапанова вылучыць у прэзідэнты С. Сідорскага, а ў прэм’ер-міністры – М. Кадырава. Крытыка. Артыкул пра «словы-паразіты» як адцягванне ўвагі ад рэальных праблем, згадка пра аналагічны эпізод у рамане Вайновіча пра Чонкіна. Табурэткавы гумар «афіцыйнай прадстаўніцы РФ» і меркаванне Дзмітрыя Быкава. Ацэнка матчу Карлсен – Каракін.

№ 27 (16.11.2016). Закон пра «ўзроставую» маркіроўку інфапрадукцыі, скандал у мінскім кінатэатры. Меркаванне А. Кудзіненкі пра цэнзуру ў кіно і развагі Э. Лімонава пра «дысцыплінарны санаторый». Прапанова перакласці на беларускую асобныя творы Лімонава. Юбілей «Нашай Нівы», артыкул І. Соркінай пра «НН» і яўрэяў у пачатку ХХ ст. Урывак з кнігі С. Дубаўца пра яго стасункі з яўрэем-п’яніцам у 1990-х. Асабістыя згадкі пра супрацу з рэдакцыяй «НН», пачынаючы з 2000 г. Прычыны цяперашняй абыякавасці да гэтага выдання. Кур’ёзная гісторыя, звязаная з амерыканскім прафесарам геаграфіі ў Мінску. Іншыя замежныя аматары стабільнасці, прапанова плаціць ім столькі ж, колькі плацяць тутэйшым.

№ 26 (11.11.2016). Перамога Трампа, беларускія карані яго зяця. Я. Гутман і Г. Каспараў пра Трампа, кнігі з яго ўдзелам, выдадзеныя ў Мінску. Як можа адбіцца яго перамога на «беларускіх справах». Псеўдаэксперты, якія прадказвалі перамогу Клінтан. «Інавацыйная Беларусь» Ю. Зісера і яе крытыка, параўнанне з «Еду ў Магадан» І. Аліневіча (на карысць апошняга). Няспраўджаны прагноз ад Зісера ў лістападзе 2015 г.

№ 25 (06.11.2016). Напад на людзей з бензапілой у кастрычніку. Патрэба ў інстытуце псіхалогіі. Забойства ў Петрыкаўскім раёне, неабароненасць работнікаў пошты. Развагі пра затрымку з прызначэннем пасла Ізраіля ў Беларусі. Кніга пра цэнзуру ў СССР, выдадзеная ў Ізраілі. Крытычныя заўвагі. Як К. Чорны адгукаўся пра «галоўную цэнзарку БССР» Ф. Дадзіёмаву. Кніга Я. Шумскага пра саветызацыю Заходняй Беларусі, яе плюсы. Памылкі на шыльдах у публічных месцах. «Шучын» на мінскім вакзале.

№ 24 (19.10.2016). Мова нянавісці, яе крыніцы. Паводзіны А. Носіка і суд над нім. Падзеі вакол Э. Пальчыса. Развагі пра «віртуальнае змаганне». Абраза на адрас паэта Барадуліна, патрэба ў судовым пераследзе. Караткаватая памяць жыхароў Беларусі. Абсурдныя версіі мінулага ў РФ і ў ЮНЭСКА. Прысуджэнне Нобелеўскай прэміі Бобу Дылану і яго ўкраінскія (беларускія?) карані. Беларусізацыя культурных герояў. Дэ Голь у Шчучыне. Маляўнічыя запалкі ад «Барысаўдрэва».

№ 23 (07.10.2016). Спрэчкі вакол прамовы прэзідэнта Ізраіля ў Кіеве. Украінска-яўрэйскія адносіны вачыма Я. Сусленскага і З. Бен-Ар’е. Цытаты з Р. Рыўліна, палеміка з І. Зісельсам. Апаненты Рыўліна, іх несамавітасць. Разумнае меркаванне П. Зуб’юка. Кніга Л. Рэйна пра беларускіх калабарантаў, недахоп дыскусій вакол заяўленай у ёй тэмы. Пазіцыя А. Белага. Спектакль паводле вершаў М. Алейнікава «З жыцця насякомых» у Мінску.

№ 22 (27.09.2016). «Дзень яўрэйскай культуры» ў Мінску і спрэчкі вакол пляцоўкі. Як улады з дапамогай святаў адцягваюць увагу ад праблем. Як «старое» змагаецца з «новым». Шыльды з гістарычнымі назвамі вуліц у Мінску. Памыснасць згадкі пра вул. Яўрэйскую. Сітуацыя з «домам Варбурга» ў Брэсце. Успамін пра разбурэнне мінскай сінагогі на Дзімітрава, 3 у 2001 г. Баязлівасць «прафесійных яўрэяў» пры наяўнасці ў іх арганізатарскіх жылак. «Адмазка» намесніка міністра пра слабасць інфраструктуры. Стан беларускай сацыялогіі, развагі пра А. Манаева і Д. Ротмана. «Ліцвінскі клуб» як навука іншым.

№ 21 (14.09.2016). Прапанова больш актыўна выказвацца на сайце і не забываць пра палітыку. Пра дам, якія прабіліся ў палату прадстаўнікоў. Крытыка выказванняў А. Анісім, ацэнка вагі Г. Канапацкай. Уласныя назіранні за ходам выбараў. Будучыя выбары старшыні руху «За свабоду», тлумачэнне, чаму Ю. Губарэвіч – больш прымальная кандыдатура. Зварот да Беларускай асацыяцыі журналістаў – зрабіць ганаровымі сябрамі арганізацыі В. Купрэйчыка і Д. Ноя. Эсэ Галкоўскага пра «12 крэслаў» і «Залатое цяля», расчараванне ў аўтары праз яго антыяўрэйскія забабоны. Шахматны «ўсенавуч» у беларускіх школах, яго ценявыя бакі.

№ 20 (05.09.2016). Вакантнасць пасады ізраільскага пасла ў Беларусі. Герантакратыя ў «яўрэйскім руху» Беларусі, прагноз 2015 г., які не збываецца. Дасціпнае асвятленне візіту соцень рабінаў у Беларусь на старонцы ІРА ў фэйсбуку. Памылачка з прозвішчам галоўнага рабіна. Пра баязліўцаў-перастрахоўшчыкаў і тых, хто не баіцца. Нявыкананая абяцанка прадстаўніка Рагачоўскага райвыканкама. Вынікі «Дня беларускага пісьменства» ў Рагачове. Карцінкі з фестывалю «Аўцюкі». Смяхоты перадвыбарнай кампаніі. Пра немагчымасць займацца сур’ёзным бізнэсам, ігнаруючы палітыку. Кпіны з парады масквіча выкарыстоўваць «яўрэйскі фактар», адрасаванай уладам РБ. Чалавечыя ахвяры на будоўлі беларускай АЭС.

Змест ранейшых серый гл. у № 20 🙂

Ад рэдакцыі. Мы не заўсёды згодныя з суб’ектыўнымі ацэнкамі нашых аўтараў, у тым ліку і В. Рубінчыка.

Апублiкавана 25.11.2016  19:00