Tag Archives: Роман Абрамчук

МАССИВ ДОСТАТОЧНО ОГРОМЕН

Шалом под столом! Не прошло и ста дней после смерти Романа Бондаренко, вызванной жестокими побоями, как генпрокуратура возбудила уголовное дело… В общем-то это шажок в правильном направлении, но, судя по комментариям на tut.by, большинству белорусских интернет-пользователей не очень верится в справедливость здесь и сейчас. Типичные комменты: «Долго же “концы в воду” прятали», «Вроде так и должно быть? Но, боюсь это будет не тем, чем кажется на первый взгляд…», «Что-то в лесу сдохло… Лишь бы довели дело до конца, в чем я сильно сомневаюсь», «Сейчас окажется, что на самом деле возбуждена уголовка против свидетелей избиения Романа».

Вероятно, решение о возбуждении дела было принято с учётом конъюнктуры. Завтра должен стартовать суд по делу журналистки Катерины Борисевич и врача Артёма Сорокина, разгласивших «особо секретную» инфу о том, что Роман вечером 11.11.2020 не был пьян. Судить таких «страшных преступников», а в то же время даже не завести дела по факту смерти, было бы, пожалуй, чересчур даже для нашего «ударства».

Скриншот с сайта и. о. царя всея Беларуси, 17-18 февр. 2021 г.

Не люблю «сливаться с толпой» – и тем не менее, подобно многим читателям tut.by, сомневаюсь, что генпрокуратура РБ распутает весь клубок в «деле Бондаренко». Ведомство подчинено генералу, который то ли не слышал о презумпции невиновности, то ли в грош её не ставит (17.02.2021, до приговора, наклеил на обвиняемых по делу «Белгазпромбанка» ярлыки «обычные взяточники», «негодяи, которые наживались…» – тень Вышинского не даёт покоя?). Оборотец «достаточно огромный массив доказательств» тоже как бы намекает на квалификацию генпрокурора. Но, может, не все его подчинённые (и конкуренты из иных «органов») таковы?

Рано или поздно реальных негодяев, которые довели Романа до комы, найдут и накажут: они будут размазывать сопли, сваливая вину друг на друга и на вышестоящих «товарищей»… Пристыдится и шантрапа, загадившая памятный рисунок у детского сада в Каштановке-Минской:

Было в декабре 2020 г. и стало в январе 2021 г.

Хоть бы уж белым красили! 🙁

Тем временем в середине февраля множество новых портретов Романа появилось в районе улицы Червякова, где он жил. Кто-то уже публиковал подборку этих трафаретных изображений, но всё-таки, вот образец:

Минск, 17.02.2021

Ещё февральские граффити – недалеко от подъезда Романа. Переспа – историческое название района, который пересекает ул. Червякова

И снова о площади Перемен… Известный экскурсовод – в его «арсенале» есть и экскурсии по еврейским местам Минска – Роман Абрамчук включил её в свой туристический маршрут, о котором и рассказал на «Радыё Свабода» 13.02.2021. Оцените (пер. с бел.):

На осколках старого минского предместья (а именно здесь кончалось предместье Переспа), в ненавистных старожилам домах-«свечках» неожиданно появился бастион протеста. И вот мы уже выискиваем не остатки старых улочек (Сморговский тракт, улица Оршанская), не остатки старой деревянной застройки, а высматриваем флаги в окнах новостроек. Знаменитый мурал, который разместился на трансформаторной будке по центру двора между домами по ул. Червякова, 60, 62 и Сморговскому тракту, 1 – многократно менял своё обличие, стиль и цвета, но упорно возвращался на своё место после уничтожений. Во время очередной попытки отстоять мурал силовики задержали местного жителя Степана Латыпова, чьё изображение также некоторое время находилось на стене.

У мурала, на детской площадке, прошло много концертов и дворовых праздников. Здесь же разворачивались трагические события вечера 11 ноября. В тот вечер Роман Бондаренко вышел из своего дома (ул. Червякова, 4), прошёл всю улицу – хорошо, если бы в будущем она носила его имя – и попал под удары неизвестных, пытаясь защитить бело-красно-белые ленты во дворе. В вечер смерти Романа тысячи людей пришли сюда с цветами и свечками, чтобы воздать почести герою. В следующее воскресенье [15.11.2020] митинг у мемориала несколько раз штурмовали силовики, после чего мемориал был разрушен. В то же время около сотни людей спрятались в подвалах и квартирах ближайших многоэтажек. Целую ночь их пытались «выкурить» неизвестные в масках, так что люди смогли оставить свои убежища лишь утром следующего дня.

Почти всё верно, кроме некоторых деталей. По-моему, ненависть к «домам-свечкам» не присуща старожилам района. Сморговский тракт никогда не был «улочкой» – это гордая улица на 2 c лишним километра, что немало и для столичного Минска. Будка не трансформаторная, а вентиляционная… Далее, есть версия, что Роман в тот вечер не прошёл «всю улицу» Червякова (ему и не пришлось бы этого делать, т. к. строение на Червякова, 60 – не конец улицы, она тянется дальше к Орловской), а «оказался вечером 11 ноября в одном из домов» на пл. Перемен и оттуда вышел во двор.

Об идее переименования ул. Червякова в ул. Бондаренко чуть позже, сейчас – ещё один отрывок из «путеводителя» Р. Абрамчука. О кинотеатре «Киев» Р. А. пишет:

Название кинотеатра стало звеном концептуальной топонимической цепочки хрущёвско-брежневской эпохи – впрочем, тогда же появлялся и архитектурный ансамбль этого района: бульвар Шевченко – Киевский сквер (за ним ещё есть улица Киевская).

Архитектура застойных советских времён с довольно тихой старческой атмосферой никак не ждала взрыва, который прогремел безмятежным вечером 6 августа: диджеи Влад Соколовский и Кирилл Галанов, ответственные за настройку звука на государственном мероприятии, вдруг включили во всю мощь песню «Перемен» Виктора Цоя, вскинув вверх руки с белыми браслетами и знаком «виктории». Тысячи людей, которые перед тем были расстроены неожиданной отменой концерта в парке Дружбы народов и пришли поддержать Светлану Тихановскую, анонсировавшую свой визит сюда, – были вполне удовлетворены такой «компенсацией».

И здесь кое-что уточню – как человек, живущий аккурат между пл. Перемен и кинотеатром «Киев»… Не знаю, как архитектура (кстати, относящаяся не к застойным временам, а больше к «оттепели» 1960-х), но я вечером 06.08.2020 ждал чего угодно, а потому и не соблазнился площадкой у фонтана, оцепленной силовиками. По-моему, не была песня включена во всю мощь; находясь в сквере, метров за 50-100 от места событий, я едва слышал её звуки.

После того, как в начале восьмого запись прервали, я ещё минут 40 гулял по южной части сквера. Настроение у людей было расслабленное, и никто из встреченных особой радости от включения Цоя не выказывал. Многие ещё надеялись на визит Светланы и её помощниц, объявленный поначалу на 19.00. Когда ожидание затянулось, народ стал понемногу расходиться. Я был слегка разочарован (думаю, не я один).

Не обесцениваю смелый поступок Кирилла Галанова и Влада Соколовского, но и резко противопоставлять его «старческой атмосфере» не стал бы. Район «Киева» на самом-то деле видывал виды: выступления Зенона Позняка и Кастуся Тарасова в начале 1990-х, регулярные собрания кришнаитов в конце 1990-х, предвыборная кампания Владимира Колоса в 2004 г. Да и в наше время, независимо от площади Перемен, Каштановка и Орловка – зубастые микрорайоны. В том же Киевском сквере весной 2019 г. отмечалась годовщина провозглашения БНР, уже во II квартале 2020 г. на ул. Гая постоянно вывешивались бело-красно-белые флаги на балконах и в окнах… ну и т. д.

Может, окраска трубы котельной на углу ул. Каховской и Гая так действует? 🙂 Фото А. Дубинина, 18.02.2021

И действия Романа Бондаренко не намерен я обесценивать, но в его надрывной героизации чувствую какую-то фальшь. Защищать своё и своих – нормально для молодого здорового человека (чуть не написал «мужчины», но в таком случае возмутились бы феминистки, и не без оснований). Не исключено, что на пл. Перемен со временем появится табличка с историей Романа, его портрет – поддержу всецело. Идея с улицей имени Бондаренко пока не отзывается в моей душе.

Между прочим, и Александр Червяков не заслуживает того, чтобы его удаляли с карты Минска. Речь, конечно, не о полном однофамильце – нынешнем министре экономики РБ, строящем «воздушные замки» для Лукашенко & Co. – а об основателе советской Беларуси в 1919–1920 гг. Затем Алесь Червяк (он же Александр Григорьевич Червяков) почти 17 лет возглавлял Центральный исполнительный комитет республики. Некоторое время он служил и главой Совнаркома (правительства) советской Беларуси, и за «внешние сношения» отвечал. А. Ч. не мог воспрепятствовать террору и похваливал Сталина, но по-своему заботился о развитии края. Был среди тех, кто добивался – и добился – укрупнения БССР в 1924 и 1926 гг. Знал идиш, «курировал» еврейские колхозы. Погиб трагически в 45 лет – застрелился 16 июня 1937 г., не выдержав несправедливых обвинений со стороны однопартийцев. Как возносили и топтали «всебелорусского старосту» (на самом деле, конечно, восточнобелорусского), можно почитать у Руслана Горбачёва. Не зря, наверно, А. Г. Червякова увековечили в своих произведениях Иван Мележ («Подых навальніцы»), Василь Быков («Знак бяды»), кто-то ещё…

Памятные доски на ул. Червякова, 8 (А. Ч. – справа)

Раз уж речь зашла о сталинском терроре и литературе… На днях вышла долгожданная книга «(Не)расстраляныя», являющая собой сборник повествований о 18 литераторах, убитых в 1930-е годы. Книга дополнена фотографиями (отчасти редкими) и образцами творчества наших павших. Из «идишных» писателей для проекта были выбраны Мойше Кульбак и Изи Харик; читатели также узнают о поэтах-евреях, писавших по-белорусски (Зяма Пивоваров, Юлий Таубин). Короче говоря, небесполезное издание. Здесь, на сайте издателя Янушкевича, чуть более подробная информация о книге, а здесь, на tuzinfm.by – и о книге, и о песнях, и о лекциях 2017-2018 гг., ставших основой сборника.

Художник А. Дубинин у кинотеатра «Киев» с тем самым фолиантом

Сегодня открылась XXVIII международная книжная выставка-ярмарка в «Белэкспо». Когда-то я и покупал на подобном «мероприятии» книги, и брал автографы у авторов, и фоткал всякое-разное. В этом году хотелось быстрее уйти; дело не только в угрозе коронавируса. «Наша Ніва» написала, что принимает участие Израиль, но я, в отличие от прежних лет, не нашёл израильский павильон, да и на официальной схеме его нет… Зато есть Палестина. Полноценная ли замена? Ой, не уверен.

Фото Н. Бужан, nn.by

Порадовало, что на стенде издательства «Галіяфы» выставлена и продукция иных неказённых книжников Беларуси, того же Андрея Янушкевича, на которого в январе «наехали» силовики, заблокировавшие банковский счёт его издательства. Какая-никакая, а солидарность. Кстати, именно «Галіяфы» пять лет назад предоставили мне возможность презентовать сборник Мойше Кульбака «Вечна» в Троицком предместье.

Вольф Рубинчик, г. Минск

18.02.2021

wrubinchyk[at]gmail.com

Опубликовано 18.02.2021  22:16

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (38)

Ізноў здароў! На інаўгурацыю Д. Дж. Трампа зірнуў, рудога хітруна паслухаў, некалькі думак закраліся. Ну, напрыклад…

Амерыка і раней-та не дужа палюбляла «слабыя краіны» (тыя, што лічыла слабымі), а зараз будзе схільная іх «разменьваць», быццам пешкі, налева і направа. Гэта і Беларусі можа тычыцца; некалі ЗША гарантавалі яе тэрытарыяльную цэласнасць, але хто цяпер помніць пра гарантыі 1990-х гадоў?.. Праглынуў жа «заходні свет» парушэнне Будапешцкіх пагадненняў 1994 г., падпісаных некалькімі прэзідэнтамі, у дачыненні да Украіны.

Звычайна пра тое, што «час пустых гутарак прайшоў», на вышэйшым узроўні кажуць найвялікшыя аматары гэтых гутарак (успомнім эпічнае «раздзявацца і працаваць»). Ясная рэч, усё, што Трамп наабяцаў народу, за чатыры гады не будзе выканана, тым больш з яго дзіўнаватай, каб не сказаць дылетанцкай, камандай (пра якую можна пачытаць тут і тут). Але мусульманскім краінам і кітайцам ён, хутчэй за ўсё, галаўнога болю нарабіць паспее, дый сваім суайчыннікам таксама.

Ёсць у Трампа прага дыктатуры і «мафіёзнай дзяржавы», як перасцярог Джордж Сорас, ці не, з упэўненасцю сказаць цяжка. Аднак, калі ён ад пачатку заяўляе «America First», «Buy American and Hire American» («Амерыка перадусім», «Купляйце амерыканскае і наймайце амерыканцаў» – цытую інаўгурацыйную прамову), то беларусам – і ізраільцам, між іншага – цяжэй будзе прадаваць сябе і свае тавары на заакіянскім рынку, прыйдзецца збіваць цану… І паступова заганяць сябе ў крызіс.

Што рабіць? Мабыць, прыслухацца парадаў пана Дональда і кіравацца нацыянальнымі інтарэсамі. Тут і цяпер бачу іх праз такую прызму: асноўныя дзяржаўныя інстытуты РБ за 25 гадоў сфармаваны, народ (ці насельніцтва, як заўгодна) збольшага прызвычаіўся, што Беларусь – не Расія і не кавалак СССР у вольным палёце… У той жа час унутраных рэсурсаў хранічна не хапае для эфектыўнага развіцця эканомікі. За 2015 г. валавы ўнутраны прадукт скараціўся на 3,8%, за 2016 г. – яшчэ на 2,6% (МВФ жа прагназаваў мінус 2,2%). Нешта падказвае, што і ў 2017 г. падзенне не спыніцца.

Іменна зараз Беларусі нагвалт патрэбная інтэграцыя з Літвой і Украінай, утварэнне федэрацыі тыпу Злучаных штатаў. Тры названыя краіны маюць розныя сістэмы кіравання, даходы, клімат, але многае іх яднае. І гісторыя – супольнае знаходжанне ў Вялікім Княстве Літоўскім «ад мора да мора», а потым у Расійскай імперыі… І патрэба ў бяспецы, і дэмаграфічныя цяжкасці.

Краіны Насельніцтва, 1992 (млн. чал) Насельніцтва, 2016 (млн. чал) Мінус
Беларусь 10,22 9,51 6,95%
Літва 3,7 2,89 21,89%
Украіна 52,15 42,7 18,12%

Індэкс чалавечага развіцця ў Літве-2014 ацэньваўся як «вельмі высокі», аднак, здаецца, асаблівых перспектыў у Еўрасаюзе, асабліва пасля «брэксіту», у яе няма. Кіраўніцтва ЕС квазіафіцыйна трактуе Літву як бедную малаўплывовую краіну.

Так, ЕС і НАТА дапамагалі Літве, малойцы, але ў беларуска-літоўска-украінскім «шведскім трохвугольніку» «тройсцвенным саюзе» яна б мела адзін голас з трох, а не з дваццаці васьмі, адкрыліся б новыя рынкі збыту. Хто ведае: мо грамадзяне Літвы, якія масава паехалі на заробкі ў Заходнюю Еўропу, убачылі б перспектывы і вярнуліся на Радзіму…

Агулам тэрыторыя новай супердзяржавы была б толькі крыху меншай за мільён квадратных кіламетраў, што амаль адпавядае плошчы Злучаных штатаў у час іх заснавання (1776). Зняцце мытных і іншых бар’ераў дазволіла б нарасціць даходы – мо на чвэрць, мо на траціну.

Для Украіны ўваход у федэрацыю стаў бы шансам вярнуць страчаныя тэрыторыі, бо адной з прычын іх пераходу пад кантроль Расіі быў незайздросны стан украінскай эканомікі ў 2014 г. Убачаць жыхары Крыма і Данбаса, што суседзі сталі жыць лепей, і з цягам часу пацягнуцца назад… Тут дарэчы будзе заўважыць, што сілавое рашэнне праблемы ў 2017 г., якое прагназуе адзін гора-міністр унутраных спраў, гэта яго «хацелкі»: калі б Украіна была здатная вярнуць свае землі з дапамогай памежнікаў і замежнікаў, то вярнула б у папярэднія два гады.

Саюз трох дзяржаў можна было б назваць проста і сціпла: «Вялікае княства» (ВК :)), не ўдакладняючы, хто на першым месцы, хто на далейшых. Агульная сістэма абароны, агульная валюта – само сабой. Як ёсць княства (канстытуцыйная манархія), то павінен быць і князь… Вось тут і прыгадзіўся б увішны палітык, які здолеў утрымацца ва ўладзе звыш 22 гадоў, што з’яўляецца рэкордам для еўрапейскіх рэспублік пасля 1991 г. Чым не прывабны лозунг: «Спыні будоўлю Астравецкай АЭС – набудзь трон у якасці прызу» 🙂

Лішне казаць, што манарх граў бы ў аб’яднаным краі адно сімвалічную ролю, а кіраваць мусіў бы прэм’ер-міністр, падсправаздачны парламенту. У якасці будучай сталіцы ВК вылучаю кандыдатуру старажытнага Полацка, што будзе даспадобы такой усюдыіснай арганізацыі, як Таварыства беларускай мовы. Але падыйдзе і Навагрудак.

Відавочна, спатрэбіцца ў ВК агульная мова – пры захаванні правоў украінскай, беларускай, літоўскай. Так, мовай афіцыйных зносін магла б стаць англійская або (на нейкі час) руская, аднак лепей узяць эсперанта або… ідыш, хоць бы і ў латынізаванай версіі. Яшчэ сто год таму на ідышы размаўлялі ў нашых палестынах мільёны людзей, а разумелі яго яшчэ больш. Агульнавядома, што ў 1920-30-х ідыш быў адной з афіцыйных моў БССР. Калі жыхары Усходняй Еўропы дбаюць пра традыцыі, то чаму не адрадзіць частку спадчыны на новым грунце? Пагатоў у апошнія гады тут любяць «яўрэйскія матывы без яўрэяў», як у Амерыцы захапляюцца індзейскай атрыбутыкай, нават калі ігнаруюць уласна індзейцаў.

Няхай бы суайчыннікі і суседзі «ўтылізавалі» ідыш, асабіста я не супраць. Нехта з заможных яўрэяў-бізнэсоўцаў мо і прафінансаваў бы курсы, пераклад неабходных дакументаў і г. д. Балазе ў Вільнюсе, дый у Кіеве, цяпер не так ужо мала спецыялістаў.

Для ўтварэння новага «Міжмор’я» (без Польшчы, што істотна) засталася «драбяза»: пасадзіць кіраўнікоў трох краін за круглы стол, каб яны дамовіліся наконт прынцыпаў і даручылі экспертам адпрацаваць дэталі, а потым растлумачыць народам выгоды яднання і правесці некалькі рэферэндумаў.

You may say I’m a dreamer Ir megt zogn ikh bin a bal-khalojmes… Але шмат каму з тутэйшых жыхароў насамрэч цесна ў межах былой савецкай рэспублікі. І выхад да мора ім патрэбны (лепей два :)), і пачуццё прыналежнасці да вялікай дзяржавы. Калі гэтага няма, то гонар за «цэнтр Еўропы» падаецца штучным, а роля «моста паміж Захадам і Ўсходам» не вельмі цешыць. І мадзеюць беларускія нацыяналісты без Вільні, і прыхільнікі імперыі не ведаюць, як ушчыкнуць «недадзяржаву», і ўрадавыя ідэолагі круцяцца, як уюны на патэльні… Заснаванне ВК неяк прымірыла б усіх; энергія беларусаў улілася б у мірнае рэчышча.

Так ці іначай, мой пражэкт не горшы за фантазіі старога мінчука – доктара гістарычных навук, каторы абараняўся пад саветамі, хваліў іх, а потым перакваліфікаваўся ў абаронцу этнасу. Яшчэ гадоў 15 таму прапанаваў прызнаць беларускамоўных беларусаў… нацменшасцю, каб дабівацца іх абароны ў міжнародных арганізацыях. Апошнім часам прасоўвае ідэю нацыянальна-культурнай аўтаноміі белмоўных – марыць «ізаляваць ідэйных беларусаў ад шкоднага знешняга ўплыву», пасяліць мільён «свядомых» ля мяжы з Літвой: «20 тысяч квадратных кіламетраў “нацыянальнай рэзервацыі” першым часам будзе дастаткова». І нічога страшнага: «самае свабоднае» радыё бярэ вялікае інтэрв’ю ў прафесара, яго вычварныя думкі абмяркоўваюцца на поўным сур’ёзе… ОК, на тое і плюралізьмъ.

* * *

Не пашанцавала ў Беларусі Аляксандру Лапшыну, падарожніку-блогеру з ізраільскім ды расійскім пашпартамі (магчыма, і ўкраінскім), які наведаў звыш 120 краін. Ён трапіў у Мінск 14 снежня, акурат у «месячнік дружбы з Азербайджанам» – 28-29 лістапада Лукашэнка лётаў у Баку, узяў у Ільхама Аліева ордэн імя Гейдара і пацалаваў яго (ордэн), паабяцаўшы «адпрацаваць». Каб Лапшын прыехаў, скажам, праз паўгода, ніхто б і ўвагі не звярнуў на запыт пра яго экстрадыцыю, не тое што кінуў за краты на некалькі тыдняў. Вунь Курманбек Бакіеў з 2010 г. вольна сябе пачувае ў Беларусі, хоць афіцыйны Кыргызстан з таго самага года абвінавачвае яго ў значна горшых злачынствах. А так блогер стаўся… не, ўсё ж не пешкай: фігуркай у руках чыноўнікаў.

Месяц у СІЗА, калі створаны «асаблівыя ўмовы», надломіць пераважную большасць арыштаваных – з расповедаў пра 2010-2011 гг. ведаем. 17 студзеня генпракуратура Беларусі пастанавіла выдаць Лапшына, а назаўтра ён напісаў ліст з прабачэннямі азербайджанскаму «баю». Паведамлялі, што консул Ізраіля заверыла ліст і адправіла адрасату. Цяпер наўрад ці будзе плён ад абскарджвання праз суд пастановы аб экстрадыцыі (абскардзіць яшчэ можна да 27 студзеня), бо ахвяра згадзілася гуляць «па паняццях». З іншага боку, што, калі заўтра ці паслязаўтра «начальнікі» пасварацца?!

Выказвалася думка, што, паглядзеўшы на справу Лапшына, турысты з 80 краін, для якіх «адкрылася» Беларусь, не захочуць да нас ехаць. Наўрад ці: 95% мала цікавяцца «палітычнымі гульнямі», а сярод астатніх большасць акурат захоча паказытаць сабе нервы тым, што з’ездзіла ў «апошнюю дыктатуру Еўропы».

Само рашэнне пра «бязвіз» на 5 дзён, якое ўступіць у сілу 12.02.2017, – крок, вядома, станоўчы, але нерашучы; нагадвае прыадчыненне форткі на некалькі міліметраў у памяшканні, дзе няма чым дыхаць. Ці падштурхне ён да развіцця турыстычную галіну, якой апякуецца ў тым ліку і «наш» чалавек – Вераніка Дарожка, экс-дырэктарка Іудзейскага рэлігійнага аб’яднання, а з пачатку 2016 г. – кіраўніца Нацыянальнага агенцтва па турызму?

За паўмесяца В. Д. не знайшла часу, каб адказаць на пару маіх простых пытанняў, зададзеных праз e-mail 06.01.2017. Мог бы напейсаць афіцыйна, адправіць у офіс заказным, ды навошта? Ёсць мудрая беларуская прыказка: «даганяючы не нацалуешся». Да таго ж успомніў, як у канцы лістапада 2016 г. гэтая дама абрынулася ў фэйсбуку на ініцыятыву «Мінскі велашпацыр», якая дала не зусім паліткарэктны анонс «яўрэйскай экскурсіі». Вераніка пачала іх (канкрэтна, «хлопчыка» Рамана Абрамчука) «вучыць жыццю»… У цяперашніх умовах паміж чыноўнікамі-кантралёрамі і дробнымі прадпрымальнікамі я выбіраю прадпрымальнікаў, якія робяць нешта новае, няхай недасканала.

Мой скромны ўклад у развіццё турыстычнай галіны – прапанова падправіць вулічны знак ля гасцініцы «BonHotel» у заходняй частцы Мінска 🙂

Зараз, як можна бачыць, іншамоўных людзей частуюць «вуліцай Бейрута», як бы намякаючы, што ў нас суперпрыязныя стасункі з Ліванам… Не варта іх падманваць; слушна «Bieruta». Дарэчы, гэтую вуліцу грамадскія актывісты, прыхільнікі хаўрусу з антыкамуністычнай Польшчай, сёлета хацелі б пераназваць: «Можа, Менску варта зрабіць партнёрскі жэст, і замест Берута пашукаць іншага дзеяча з шматвяковай супольнай гісторыі для ўшанавання?» А на мой одум, хай застаецца: усё ж гэты паляк, дарма што выглядае сталінскай марыянеткай, паспрыяў перамозе над нацызмам. У любым разе, лепей ужо вуліца Берута, чым «хлопцаў-балахоўцаў»… Рушыць старызну трэба абачліва; той жа Кіеў, дзе ўлетку 2016 г. з’явіўся праспект Бандэры і быў знесены помнік славутаму «чырвонаму» партызану, украінцу Каўпаку, не з’яўляецца ў гэтым сэнсе пазітыўным прыкладам.

Вольф Рубінчык, г. Мінск,

22.01.2017

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 22.01.2017  19:44

P.S. Рэдакцыя belisrael.info напамінае, што “Катлеты і мухі” – аўтарская рубрыка В. Рубінчыка, дзе ён выказвае свае асабістыя меркаванні.

***

Комменты из фейсбука:

Александр Барабаш (Украина – Израиль) 22 янв. 21:38 Мамелойшн міжнаційонального спілкування!

Margarita Akoulitch (Минск) 22 янв. 21:53 Согласна

***

Яшчэ адно меркаванне чытача, атрымана 25.01.2017 (П. Лашкевіч, г. Мінск):
“У любым разе, лепей ужо вуліца Берута, чым «хлопцаў-балахоўцаў»…” Цалкам згодзен! Кіеў і ў маіх вачах не з’яўляецца пазітыўным прыкладам у плане перайменавання вуліц.

 

Раман Абрамчук пра Ізраіль

27.12.2016
Рубрика Ну, как съездил

Ну, як з’ездзіў у Ізраіль – нататкі пра арабаў, габрэйскіх дзяўчат і пэйсы

Шалом
Краязнаўца і паэт Раман Абрамчук увосень ездзіў у Ізраіль і прывёз адтуль неверагодна рамантычныя нататкі.
________________________________________________________________________________________________________

Адпраўляючыся ў Ізраіль, забудзьце, калі ласка, што першыя прэзідэнты ды прэм’еры гэтай краіны – вашы землякі. Гэта не тыя ключы. Ключоў у вас няма, калі вы не гэбраіст, не мясцовы прафесар юдаікі. Вучыць іўрыцкі алфавіт перад вандроўкай, каб хоць што-небудзь цяміць? Паважна, але мала рэальна. І хоць вабіць, што і ў іх, і ў нас ёсць фрыкатыўны “г”, усё адно пачынайце не з гэтага. Апроч прыветнай усмешкі – гэтай міжнароднай мовы людскасці – няхай гэты лексікон будзе вам у падтрымку падчас арыентавання на мясцовасці.

Пастух у Ерусаліме.

 

АРАБЫ

Мара мая была пабываць у арабскім квартале. Дамарыўся: жылі ў арабскім квартале, елі пераважна ў арабскіх шапіках. Што ўжо казаць пра сувеніры – габрэі такім проста не займаюцца. Крамы – без коштаў. У арабаў проста не прынята. Нават у фудкорце сучаснага гандлёвага цэнтра арабскі сектар гандлюе як Алах на душу паклаў. Вучышся таргавацца. Зразумела, бяздарна. Гэтак жа бяздарна каштуеш тое, што шчодра прапануюць арабы: асцярожна, недаверліва.

І ў той жа час іншая палова арабскага мозга ўжо падлічвае, колькі з вас можна садраць як з замежнага турыста. Але, узгадаўшы нашу айчынную турыстычную набрыдзь з яе метадамі працы з замежнікамі, адмаўляюся ад выстаўлення якіхсьці рахункаў арабам, хоць не раз бачылі прыклады несумленнага абыходжання.

Я згадваю прыклады невытлумачальнай шчодрасці ды шчырасці сустрэтых арабаў – і зноў паважна ўслухваюся ў чароўны спеў муэдзіна з мінарэта. Арабы – хітрыя? Я б сказаў, што яны здзяйсняюць сваё зло там і так, дзе і як яго не здзяйсняюць габрэі і, быць можа, беларусы. Але істотнай розніцы паміж намі… яна танчэй, чым мы думаем.

На арабскіх вуліцах Ерусаліма.

Пастух у арабскім квартале Ерусаліма, пасля прасіў 5 шэкеляў за фотку.

У арабскім квартале Ерусаліма.

 

АРМЯНЕ

Доўга намагаліся трапіць у армянскі квартал і дужа цікавіліся гісторыяй такога асобнага паважнага статусу армян у Ерусаліме. Ды ўсё ніяк. Але дзесь між магілай Давіда і Сцяной плачу армяне самі прыходзяць да нас: добразычлівая Жасмін на слабой рускай дапамагае нам не памыліцца з выбарам прадуктаў у краме, бо надпісы на іх – выключна на тамтэйшых алфавітах.

Далей нечакана апынаемся на армянскіх вечаровых вуліцах: замест хаосу арабскіх сувенірных шапікаў – арт-майстэрні, замест шавермаў – армянская таверна. Чысціня і інтэлігентнасць. Мастак Вікен прадае нам свае распісаныя керамічныя вырабы – і язык не паварочваецца запытаць яго “адкуль вы родам?”, бо па рухах і няспешнай гаворцы можна нават без “Вікіпедыі” здагадацца, што армяне тут – мясцовыя з наймясцовых.

Армянская арт-майстэрня, здымаць творы ўнутры забаронена.

 

ПЭЙСЫ

Розныя. У спалучэнні з дзівоснымі шапачкамі ці каробачкамі на галаве. Як потым высветлілася – увесь Ізраіль такі, а не толькі духоўныя асобы. Ізраіль габрэйскі.

Строгі чорны касцюм з белай кашуляй, чорны капялюш (можа быць розных відаў) і белыя матузкі на поясе (адзін з матузкоў – блакітны, каб на світанні, распазнаўшы яго колер, пачаць малітву) – гэта надзвычай распаўсюджаны штодзённы від вопраткі габрэяў, у тым ліку дзяцей.

На Шабат жа габрэі апранаюцца шыкоўна. Выпешчаныя дзеці, якіх цяжка ўявіць з працягнутай да турыста рукой. Яны любяць сябе. І з боку гэта выглядае як здаровая самапавага і жаданне быць далучаным да сваіх, богаабраных. І ў мяне няма сумневу,  што гэта так і было. І арабы, што ў пятніцу цягнуцца ў мячэці працоўнай масай, выглядаюць на іх фоне рабочым класам са сваёй гнеўнай пралетарскай праўдай.

Можа, і ў гэтым корань іх канфлікту? І прычына нашай большай блізкасці да арабскага свету, а не да яўрэяў?

Перад Шабатам ля Сцяны плачу.

Сцяна плачу на Шабат.

 

СМЕЦЦЕ

Паўсюль на арабскіх вуліцах. Нідзе на габрэйскіх. У той жа час мясцовыя запэўніваюць, што ўнутры арабскіх дамоў чысціня. Кажуць яшчэ, што так арабы выражаюць сваё стаўленне да ўладаў Ізраіля.

А яшчэ адзін з габрэяў, пачуўшы, адкуль я, усклікнуў: “О, адна з самых чыстых краін у свеце!” Пасля гэтага адчуў сябе экспертам па чысціні з правам пісаць вось такія зацемкі.

У арабскім квартале перад амерыканскай царквой.

 

СМАКІ

Вострыя, казачна салодкія, размаітыя – арабы любяць паказытаць рэцэптары ў роце. Але можна і апячыся.

І толькі хумус, ацэнены намі ад першых дзён – культуралагічна блізкі нашай бульбе, пакліканы ўсярэдніваць амплітуды смакаў і несці ў арганізм здаровыя калорыі.

Сваяк мінскага «Сытага таты”.

 

МАЛІТВА

Арабскай вяззю-дымкай разліваецца вакол вежаў мячэцяў. Або індывідуальна шапочацца богаабранымі там, дзе Яхвэ захацеў (хоць у залі чакання самалёта, хоць на закутку вуліцы). Або супольна і пранікнёна спяваецца на ўсіх мовах гуртамі паломнікаў з усяго свету – ціхім спевам ці ў мегафоны пад гітару, ідучы шляхамі Прапаведніка з Галілеі.

Ізраіль з Палесцінай моляцца. Па-рознаму. Але Адзінаму. І цяжка знайсці больш малітоўнае месца на планеце. Надта вялікая плынь сігналаў наверх. І немагчыма не адчуць зваротнай рэакцыі.

Сцяна плачу на фоне мячэці.

Шабат, Сцяна плачу.

Пятніца ў Ерусаліме, арабы ідуць у мячэць.

 

ЕРУСАЛІМ

Горад гарадоў. І ўсходне-сарацынскі. І рамантычна-сярэднявечны, так што чутно пошчак крокаў Радзівіла Сіроткі. І сучасны габрэйскі. І занадта турыстычны. Сакральны стокроць.

Паветра – спрэсаваная газа, што можа выбухнуць ад любога габрэйскага слова, неасцярожна чыркнутага аб шурпатую серу арабскай годнасці. Гурты паліцэйскіх ад чатырох да дзесяці чалавек на кожным рагу вуліцы. Увечары – яшчэ больш. Смялей. Ідзі праз іх кардоны і загарадкі. Спрабуй прабрацца тупіковымі вуліцамі. Залазь на дахі і дабірайся да купалоў. І, быць можа, сцены ўпадуць.

Распаласаваны на армянскі, габрэйскі, хрысціянскі, арабскі кварталы, стары Ерусалім належыць і табе, звычайнаму турысту. Па што прыйшоў – тое і атрымаеш. Дотык або шаверму. І не заліпні на сувенірах, крамы з якімі цягнуцца бадай да самага неба.

Паліцыя ў Ерусаліме.

Дахі Ерусаліма, вежы храмаў розных рэлігій.

 

МОРЫ

Удалося паплаваць у пляжна-рэлаксовым Чырвоным, павыбрыквацца ў Мёртвым, паскакаць разам з хвалямі сівога Міжземнага. А яшчэ пасядзець на беражку Галілейскага, як колісь Хрыстос з сябрамі.

Чырвонае апраўдвае назву безліччу яркіх фарбаў, што выпраменьваюць з крыштальна-празрыстай вады дзівосныя каралы. А таксама безлічнай разнастайнасцю рыбін, у якіх пасля ерусалімскіх рэалій пазнаю рыб-хрысціян (стрымана і паважна здабываюць хлеб надзённы), рыб-арабаў (спрытна шныкаюць вузкімі міжкаралавымі вулкамі па дробных справах), рыб-юдэяў (экстатычна завісаюць у малітве перад камянём-Сцяной плачу).

Жонка штуршком выводзіць мяне з падводна-культуралагічных летуценняў з нагадкай, што падводная абсерваторыя зачыняецца а 18-й. Мёртвае – анічым не ўразіла, акрамя як здаровым самаадчуваннем пасля купання і магчымасцю танчыць балет на вадзе без кармічнага сыходу на дно.

Міжземнае – пахне старажытнагрэцкімі міфамі, і, як ні дзіўна, толькі яно пахне морам. Раніцай стала дужа хвалістым, бераг акупавалі сёрфінгісты. Блазнуем, скочам на хрыбет хваляў, каб пракаціла пару метраў, і шчаслівыя без усялякіх адмысловых дошак. Магія Міжземнага так засмоктвае, што ў аэрапорце нас чакае мардабойная фраза: “Вы спазніліся на самалёт”.

У акіянарыуме (Эйлат).

 

ГАЛІЛЕЯ

Няцяжка ўявіць “язычнікаў” з евангельскіх аповедаў. Вось, іх нашчадкі дагэтуль гандлююць шавермай ці разводзяць авечак. Ці не тыя гэта самыя, што не маглі па вызначэнні быць юдэямі, але ў свой час сталі хрысціянамі або мусульманамі?

Няцяжка зразумець і скептычнае стаўленне ерусалімскіх да Галілеяніна, што раптам выдаў: “Я – Спрадвечны”. Гэта як хтось бы з Хоцімску прыпёрся ў Мінск, цэлячы ў духоўныя лідэры нацыі. “З Хоцімска – ці можа быць што добрае?” – пыталіся б мы адзін у аднаго, як колісь юдэі пра нейкага Ешуа Га-Ноцры (Ісуса з Назарэта).

Галілея – паўночная правінцыя Ізраіля, дзе юдэі змяшаліся з нявернымі, не карысталася павагай у тыя часы. Але менавіта ваколіцамі Галілейскага возера збольшага і абмяжоўваліся вандроўныя маршруты Хрыста. Што гэта – любоў да малой радзімы?

Мазаіка V ст. у царкве на беразе Галілейскага мора на месцы памнажэння Хрыстом рыбы і хлябоў.

 

ЮДЭІ

Амаль усе ведаюць англійскую (нават кіроўцы). Адкрытыя і гатовыя дапамагчы. Патыхаюць дабрабытам і інтэлігентнасцю. Стары патрыярхальны Ізраіль – як утульна і цёпла ў гэтым космасе! Так і хочацца быць адным з іх, ведаць і іх дзіўнаватае пісьмо і таямніцы Талмуда.

Ды Хаім, наш вулічны знаёмы, адной фразай перабівае хрыбет майму нованароджанаму юдалюбству: “Так, быў такі з Галілеі, рабіў цуды праз забароненыя замовы, ды нашы прыбралі Яго рукамі рымлян, бо перашкаджаў усім са сваёй сектай”.

Хм, калі твая богаабранасць, дабрабыт і нацыянальная ідэя становяцца насуперак праўдзе, як ты сябе павядзеш? Што б сказалі нашыя свядомыя змагары, калі б нейкі правінцыял-прапаведнік у час, калі гібее айчына, раптам стаў іх грузіць казанямі пра людскасць ды сумленне?..

Габрэйскі квартал у Ерусаліме.

Гефсіманскі сад, старажытнае аліўкавае дрэва.

 

ЭМІГРАНТЫ

Часта сустракалі ўкраінцаў і беларусаў, якія, відаць, знайшлі-такі габрэйскія карані ў сваім славянскім дрэве. Мне падказваюць, што Абрамчук таксама мае ўсе шанцы.

Рэпатрыянты не любяць размаўляць пра мінулае. Але ў цеплыні ім не адмовіш: нашы частыя праваднікі і памочнікі ў вандроўцы – рускамоўныя мігранты. Габрэі і не. Хаім з Навасібірска, Жэня з Гомеля, Ігар «ды няважна адкуль». Дапамагаюць і ставяцца прыязна. Проста так. Таму што нейкая сувязь. Ну і Бог з імі.

Не адмовіш ім і ў любові да новай радзімы: усе аповеды пра поспехі дзяржавы Ізраіль вядуцца ад першай асобы множнага ліку. Ганарацца, не хаваючы, чаго не сустракаў у Заходняй Еўропе (з якой Ізраіль параўнальны па ўзроўню жыцця), дзе здаровыя дзяржаўныя механізмы ўспрымаюцца як належнае.

Помнік ізраільскім салдатам у Эйлаце.

 

ПАЛЕСЦІНА

Нікуды і не знікала. Мясцовыя, неяўрэі, па-ранейшаму называюць сябе палесцінцамі. На арабскіх вуліцах – шапікі з паўстанцкай сімволікай, антыізраільскімі майкамі ў адкрытым продажы. І тут жа побач адзінаверныя партызаны прадаюць кіпы з зоркай Давіда, увесь набор хрысціянскіх сувеніраў.

І толькі здагадвацца можна, пра што гамоняць мужыкі ды маладзёны ў сваіх кальянных пад партрэтам Арафата ў поўнай адсутнасці паненак ды што там накрэмзана па-арабску на сценах задворкаў побач з графіці нейкіх экстрэмістаў…

Антыізраільскія майкі ў арабскім шапіку.

Указальнік у габрэйскім квартале, надпісы па-арабску закрэслены.

 

ДЗЯЎЧАТЫ

Здзіўляліся бліскучай красе і макіяжу жыдовачак на Шабаце, цягнуліся ўслед за дужымі ізраільскімі школьніцамі на гару Саламона – школьніцы выйшлі ў апошні паход перад сыходам у войска.

А вось арабчанак проста не бачылі – ні ў крамах, ні яшчэ дзе на працоўным месцы. Толькі дзесь прамільгнулі чародкі паненак у чадрах – ці то са школы, ці то ў мячэць. Як жа тут арабу ўпусціць магчымасць пазаляцацца да светласкурых – адзін такі прама на маіх вачах выпрошвае тэлефон у маёй жонкі, міла мне пасміхаючыся з бяспечнай адлегласці.

Ільвіная брама (Ерусалім), чародка арабскіх жанчын ідзе ў мячэць, у якую не пускаюць турыстаў.

На подступах да гары Саламона, злева група ізраільскіх школьніц у апошнім паходзе перад сыходам у войска.

 

БЕЛАРУСЬ

Землякі і блізкія суседзі пазнавалі па вышымайцы. Хоць вочы нікому не мазолілі. Усяму былі рады.

Адзін раз толькі паскандалілі ў хостэле, які раптам вырашыў узяць за пражыванне па завышаным курсе. Яшчэ адна паненка на вакзальчыку ў Тэль-Авіве, калі двое здарожаных беларусаў вырашылі даесці на лавачцы маміны катлеты, падсела да нас і цішком стала рабіць сэлфі.

Ды турыстычную групу ў Назарэце трохі прытармазілі, пакуль не дазналіся, дзе дакладна вісіць абраз Маці Божай Будслаўскай.

Будслаўскі абраз Божай Маці на падворку царквы Дабравесця ў Назарэце.

 

НЕ

У апошні дзень падарожжа з-за спазнення на чэк-ін мы пачулі гэтае слова ці не з дзесятак разоў: ад розных супрацоўнікаў тэль-авіўскага і затым кіеўскага аэрапортаў і напаследак – ад кіроўцы беларускай маршруткі…

Напэўна, гэта хваля Міжземнага мора надала нам паскарэнне, якім прабілі ўсе кардоны. А быць можа, і наш экстравагантны выгляд – сумесь пляжных гарнітураў з вышымайкамі, асеннімі ботамі і паліто – абяззброіў адну з наймацнейшых сістэм бяспекі ў свеце.

А мо і сапраўды, адчуванне Велікоднай ночы ў пачатку лістапада ў Храме Труны Гасподняй было не проста вынікам удыхання духмянага каджэння…

Урэшце мы трапілі на самалёт. Толькі ўжо з нашай памежніцай у родным аэрапорце я зразумеў: ніякіх “не” і быць не можа. І не страшна спазніцца – на пачатак зімы на радзіме на 10 дзён. Пасля хвіліны строгага агляду і безвыніковага допыту, чаму мой пашпарт мокры, прыгожыя вусны беларускі расплываюцца ва ўсмешцы, прызнаюць за свайго.

Арыгiнал

Апублiкавана 28.12.2016  12:34