Tag Archives: «ПрайдзіСвет»

Александра Маковик о новой книге

Александра Маковик

Селёдка и меренги, или Книга о шкафе Сары Берман

Опубликовано 31 октября 2018 г. на сайте журнала «ПрайдзіСвет»

30 октября с. г. в американском издательстве «Harper Collins» увидела свет книга нью-йоркских художников Майры и Алекса Калманов. В прошлом году в музее «Метрополитен» они представили оригинальную выставку: гардероб их матери и бабушки со всем его содержимым и в том безукоризненном порядке, который та соблюдала. Рубашки, бельё, одежда, сапожки… Сара Берман, эмигрантка из Израиля, а ранее – из Беларуси, в последние годы жизни ходила только в белом.

Фото с выставки «Шкаф Сары Берман»

Меня захватили и сама выставка, и история, что скрывалась за утончённым гардеробом, и я написала о Саре, девчонке из деревни Романово, в радиосвободовскую рубрику «Варта» (перевод на русский см. здесь – belisrael).

За этот год Майра Калман подготовила ещё несколько книг – «Пирог» (Cake, совместно с Барбарой Скотт-Гудман), «Смелые и отважные: десять героинь, добывших для женщин право голосовать» (Bold & Brave: Ten Heroes Who Won Women the Right to Vote, текст Кирстен Джиллибренд), а с сегодняшнего дня можно приобрести и «Шкаф Сары Берман» – книгу, рождённую прошлогодней выставкой.

Вот что пишет издательство: «Калманы объединили все свои таланты в этой захватывающей семейной биографии. Это творческая смесь нарратива и яркой визуальной части, ода исключительным женщинам и восславление индивидуальности, самовыражения и искусства жить аутентично.

В начале 1950-х годов еврейская эмигрантка Сара Берман приехала в Бронкс с мужем и двумя маленькими дочерьми. Когда дети выросли, они с мужем вернулись в Израиль, но Сара там надолго не задержалась. В конце 1960-х она оставила мужа после тридцати восьми лет брака. Однажды вечером она собрала один чемодан и вернулась в Нью-Йорк, где поселилась в однокомнатной квартире в Гринвич-Виллидже, рядом с семьей. В своем новом жилище Сара начала открывать новые вещи и создавать новые ритуалы… Она отбрасывала всё лишнее и в порыве самовыражения решила носить исключительно белое.

Однажды ночью она ушла с одним чемоданчиком, сказав «прощай» всему, что имела

Сара держала свои вещи в идеально чистом и идеально обустроенном шкафу. Элегантные, минималистские, сильно накрахмаленные, безупречно отутюженные и сложенные белые наряды вместе с носками и нижним бельём, а также другие вещи: картофельная тёрка, любимые духи Chanel No 19 – её гардероб выглядел возвышенно. После Сариной смерти в 2004 году семья решила сохранить всё нетронутым, надеясь однажды показать это людям».

Майра Калман – известная иллюстраторка, и я давно слежу за тем, что она делает: смело, иронично, на границе жанров. Она называет себя visual storyteller, визуальной рассказчицей. И если в прежних интервью художница говорила, что её мама из России (или абстрактно – из Восточной Европы), то в последние годы Калман всегда называет Беларусь. В интервью она говорит: «На самом деле моё творчество берет истоки в детстве. Впрочем, многие могут сказать так о собственной жизни, но истоки моей работы – в детстве моей матери, в Беларуси. Поэтому я бесконечно возвращаюсь к нему – к историям, свету, воздуху, морю, кафейням, парению занавесок. Поэтому я всё время пишу и рисую об этом, и с недавних пор – всё чаще».

В маленькой деревне Ленино в Беларуси жила большая и относительно счастливая семья… Да, были погромы. Да, была бедность. Но жизнь была не такой уж и плохой

Майра Калман несколько лет назад посетила родные места своих родителей – деревню Ленино (Романово) в Слуцком районе, родину матери, и деревню отца неподалеку. Майрины родители покинули Беларусь по отдельности, а встретились и поженились уже в Палестине.

Отец, торговец алмазами, остается в её произведениях и рассказах о детстве таинственной, иногда чуть ли не зловещей фигурой: «Мой отец часто отсутствовал. По полгода он бывал в разъездах. И пусть случались перерывы, но он действительно бывал дома редко, и женщины оставались сами с собой. В нашем случае это было отлично, потому что наш отец был патриархальным человеком старой закалки и руководил нами, как патриархи прежних поколений. Так что, когда он уезжал, мы словно расцветали, ибо могли почувствовать, как это – быть женщиной, молодой девушкой. Просто быть той, кто ты есть».

Майра Калман часто пишет о смерти, и ей кажется, что это влияние семейной истории: «Знаете что? По-видимому, это связано с историей семьи, особенно семьи моего отца. Он покинул Беларусь, а его семья осталась, так как они думали: “Ну что плохого может случиться?” И все они были убиты. Вот что плохого может случиться. Всё может исчезнуть, и ничего неслыханного в этом нет – вот как меня воспитали. Многие, очень многие носят такое в себе – что всё может быть потерянно в один момент, что вы никогда не будете в безопасности, что трагедия и убийство возможны… Люди, которые спаслись от Холокоста и прибыли в Израиль, были убеждены: “Мы не можем позволить, чтобы такое случилось снова”».

Интересно, что Песах Берман не только торговал алмазами, но и был радикальным сионистом, членом подпольной военной организации «Иргун». В те годы ей руководил брестчанин Менахем Бегин – в 1940-е, по его собственному признанию, террорист, а в 1970-е – лауреат Нобелевской премии мира.

Но книга – о маме, Саре Берман, женщине, которая вдохновляла Майру и была для неё образцом. Среди прочего – и образцом творческой смелости: взять хотя бы карту мира, нарисованную этой женщиной.

Карта, нарисованная Сарой Берман. Вверху Канада, ниже кружочки американских штатов, в нижнем углу Тель-Авив и родная деревня Ленино. Подпись: «Простите, остальное не известно»

Я думаю, что в книге много сказано и о бурлящей реке Случи, о коварных белорусских собаках, о лесах с черникой. Безусловно, там много и о сельди, поскольку в другом интервью Майра Калман признается: «Ребёнком селёдку я ненавидела. Никакой селёдки! Пока однажды, лет десять назад, не проснулась и не влюбилась в сельдь. Моя семья из Беларуси, и мы ели много селёдки. В детстве я её терпеть не могла, а теперь не могу насладиться. Я так счастлива, что в моей жизни появилась селёдка».

И, наверное, в новой книге много сказано о белых вещах – из материнского шкафа и не только. Вот, например, как Майра иллюстрировала недавнюю книгу о пирогах: «Это рисунки и короткие истории, воспоминания о пирогах. И вот страница о меренгах, о них пишет кондитерка. Я наткнулась на фантастическую фотографию кровати в Восточной Европе – на этой кровати огромное покрывало с зубчатым краем, всё пушистое и белое, всё выглядит точно как меренге. И я рисую ту кровать как иллюстрацию к меренгам. Я буквально влюбилась в неё».

Такая же кровать была и у моей бабушки с Кореличчины – с белым покрывалом и неохватными подушками. Как, наверное, у всех наших бабушек. Удивительно, как всё переплетено.

Фото с сайта издательства «HarperCollins» и из твиттера Майры Калман:

https://www.harpercollins.com/9780062846402/sara-bermans-closet/

https://twitter.com/MairaKalman

(перевод с белорусского – belisrael.info)

Опубликовано 02.11.2018  15:29

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (70h)

Шалом-бай! Колькі слоў пра выбары-дурыбары ў адной суседняй краіне, дарма што маё стаўленне да іх аптымальна перадае чыйсьці гумарны відэаролік…

Уразілі «скрэпненькія» лічбы – больш як 76% «за Пу» на фоне яўкі 67,5%… Сам Лукашэнка ў верасні 2001 г., калі ўжо кантраляваў усе рычагі ўлады, паводле афіцыйных звестак не набраў 76% (адно 75,65% :))

Слушна заўважыў Павел Севярынец, што яўка ў Расіі наганялася для таго, каб забяспечыць «галоўнаму кандыдату» галасы звыш паловы выбарцаў (усіх, а не толькі тых, хто памеціў участкі). У той жа час не блізкі мне фаталізм Анатоля Шумчанкі: «Крэмль зацікаўлены ў захаванні цяперашняй улады ў Беларусі і не дапусціць ніякіх перамен. Мы працягнем стагніраваць разам з нашым хаўруснікам і пажынаць усе прыгажосці яго процістаяння з цывілізаваным светам. “Віншую” ўсіх з тым, што як мінімум яшчэ 6 гадоў наша палітыка не зведае зменаў».

Гісторык Андрэй Кіштымаў яшчэ ў 1996 г. («Пісьмы рускага беларуса») мудра адзначаў: «Па-сапраўднаму незалежнай Беларусь стане тады, калі перастане мераць сябе расійскай лінейкай. Тады, калі я адкрыю любое беларускае выданне і там не будзе ні слова пра Расію: ні добрага, ні кепскага, а будзе адна Беларусь». Але ж, як і даўней, адныя захапляюцца, іншыя клянуць у сырыя камяні…

Адзін з рухавікоў будучага «Дня Волі» ў Мінску 25 сакавіка 2018 г. – якраз патрэба давесці «ім», што «мы» не лыкам шытыя. Нагадаю: частка альтэрнатыўных сіл гатовая задаволіцца «сініцай у руках» (дазволеным канцэртам ля Опернага тэатра), частка настойвае на тым, што шэсце па цэнтры горада – неад’емны атрыбут святкавання.

Афішка з сайта М. Статкевіча

Не буду зараз высвятляць, хто мае рацыю. Шкада, што «альтэрнатыўнікі» не пайшлі трэцім шляхам, яшчэ год таму апісаным у «Катлетах & мухах», – невялікія шэсці ў мікрараёнах сталіцы падкрэслілі б укаранёнасць свята, надалі б яму «хатняе» адценне.

Мікола Статкевіч, заклікаючы да маршу ад плошчы Якуба Коласа, спадзяецца на «прыніжаны і абражаны» люд паспаліты, у тым ліку на кіроўцаў маршрутак, якім стала цяжэй працаваць з канца лютага. Вячаслаў Сіўчык, паплечнік М. С. па «Беларускім нацыянальным кангрэсе», адзін з першых палітзняволеных РБ (увесну 1996 г. ён тры тыдні трымаў галадоўку за кратамі), як вынікае з яго відэазвароту, робіць стаўку на «беларускіх нацыяналістаў».

Паважаю В. Сіўчыка за тое, што ўвосень 2001 г. ён адзіны з беларускіх палітыкаў прыйшоў у суд Маскоўскага раёна на пасяджэнне, дзе разглядалася мая справа (скончылася арыштам). Праз некалькі гадоў ён – зноў жа адзіны з вядомых дзеячаў – асабіста пазваніў нам у дзверы і прапанаваў падпісацца за незалежнага кандыдата, у групе якога тады працаваў. Але зараз, баюся, В. С. трошкі «выпаў з кантэксту». Дзе тыя «нацыяналісты», здольныя выйсці на недазволенае шэсце? Нехта з’ехаў, іншыя адышлі ад палітыкі, а хтосьці ловіць вышэйзгаданую «сініцу»… Прынамсі «Малады фронт» («хросным бацькам» якога і быў В. Сіўчык) ды БНФ з яго маладзёжнай арганізацыяй у канцы лютага 2018 г. адмовіліся ад традыцыйнага шэсця 25 сакавіка на карысць «святочнай акцыі» з непазбежным міліцэйскім надглядам. «Пазнякоўцы» ж таксама не пойдуць за Сіўчыкам: у іх свая «дзвіжуха», 24.03.2018 ля кінатэатра «Кіеў». Месца сапраўды знакавае: 28 гадоў таму бачыў там самога Зянона Станіслававіча 🙂

Застаецца незарэгістраваны ў Беларусі рух салідарнасці «Разам», які да 2016 г. і ўзначальваў В. Сіўчык. Як відно нават з гэтага рэпартажа ды акаўнта «ВКонтакте», масавасцю рух не адрозніваецца. Ну, магчыма, возьмуць «не числом, а уменьем»…

На жаль ці на шчасце, зараз у беларускім палітыкуме (не блытаць з усёй Беларуссю) час не змагароў, а апартуністаў; больш канкрэтна, не Сіўчыка, а Зісера. Юрыя Анатольевіча запрасілі выступіць на «мерапрыемстве ў гонар БНР» ля Опернага, і ён паясніў «свайму» інтэрнэт-парталу, што «вырашыў згадзіцца». Прамаўляць будзе, калі верыць яго словам, па-руску і без воклічу «Жыве Беларусь!»

Мяркую, у прыняцці рашэння выступіць перад (шмат)тысячнай публікай асноўную ролю адыграла жаданне павялічыць сваю капіталізацыю, натуральнае для бізнэсмена. У тым, што Ю. З. прагне данесці да народных мас уласныя суперкаштоўныя думкі пра нацыянальную ідэнтычнасць, я сумняюся. Па адукацыі ён інжынер.

Арганізатары не пыталіся, каго запрасіць, і наогул не кантактавалі са мною. Тым не меней ахвярую ім бясплатную параду – запозненую, але гістарычна абгрунтаваную. Кандыдатка гістарычных навук Іна Герасімава, згаданая ў мінулым выпуску, разважаючы пра Першую і Другую ўстаўныя граматы БНР, падкрэслівала, што «тэксты гэтых фактычна канстытуцыйных актаў Беларусі друкаваліся не толькі на беларускай і польскай мовах, але і на ідышы».

Карацей, рабяты, калі ўжо «пайшлі насустрач» тутэйшым яўрэям, то запрасіце чалавека, здольнага прывітаць натоўп (або прачытаць верш, або праспяваць песню) на мове ідыш. Гэтак вы хаця б паспрабуеце аднавіць «сувязь часоў»… дый зробіце добрую справу для мовы, яшчэ больш уразлівай, чым беларуская.

Зразумела, хто там выступіць/не выступіць 25.03.2018 (шанаваны мною Аляксандр Кулінковіч адмовіўся не без скандалу), праблема даволі дробная. Куды больш непакоіць будаўніцтва Астравецкай АЭС, а ў звязку з ім – тлумачэнні намесніка міністра энергетыкі РБ. Ужо тое, як таварыш «супакойваў» літоўцаў: «Сёння ў свеце няма ніводнай [атамнай] станцыі, якая змагла б вытрымаць удар буйнога самалёта» (беларуская, маўляў, не выключэнне). Толькі вось чамусьці афіцыйны сайт БелАЭС у 2014 г. абяцаў, што «Двайная абалонка рэактарнай пабудовы… служыць фізічнай абаронай ад прыроднай і тэхнагенных знешніх уздзеянняў, уключаючы землятрус, ураганы, падзенне самалёта». Журналіст «Еўрарадыё» адшукаў і іншыя прыклады «абяцанак-цацанак». Хтосьці з адказных асоб зманіў, і гэта вымушае думаць, што падзенне корпусу рэактара ў ліпені 2016 г. не было «безадказнасцю аднаго чалавека», як настойвае намміністра.

У чынавенскіх колах небяспека ад АЭС недаацэньваецца. Яна відавочная яшчэ і таму, што этыка працы ў РБ, пра якую выпала пісаць у лютым 2017 г., дагэтуль кульгае на абедзве нагі. Толькі самыя гучныя эпізоды, адзначаныя ў СМІ за апошнія месяцы:

– на «мадэрнізаваным» «Пінскдрэве» не раз гінулі рабочыя: 19.01.2018, у пачатку сакавіка

– у студзені 2018 г. будаўнікі падалі і разбіваліся насмерць у Жабінцы і Мінску

– смяротныя траўмы ад абсталявання атрымлівалі працоўныя ў Бабруйскай бальніцы і на Радашковіцкім керамічным заводзе (адпаведна, у студзені і сакавіку 2018 г.)…

Адзін з найбольш трагічных выпадкаў здарыўся на «паспяховым» салігорскім «Беларуськаліі» 09.03.2018; дваіх шахцёраў заваліла ў эксперыментальнай ходцы. Іхнюю згубу цяжка цалкам спісаць на небяспекі прафесіі, бо і раней прадпрыемства не вылучалася павагай да аховы працы (казусы Праскаловіча, Грынюка).

Нехта заўсёды будзе дзяўбці: «тут не сістэма, а асобныя выпадкі». Аднак нежаданне чынавенства і няўменне люду паспалітага «бачыць лес за дрэвамі» не касуе таго факта, што цяперашні ўзровень вытворчай дысцыпліны робіць развіццё атамнай энергетыкі ў Беларусі надта рызыкоўным. Можа быць, не позна адмовіцца ад запуску першай чаргі АЭС, запланаванага на пачатак 2019 г. Тым болей што, як паказана тут, ніхто з суседзяў не становіцца ў чаргу па «танную электрычнасць», а для Беларусі энергія з АЭС будзе збыткоўнай.

Шчырае і ўчаснае прызнанне памылкі, праз якую была выкладзена безліч грошай, пэўна, падвысіла б аўтарытэт жыхароў Беларусі ў свеце. Так, аўтарытэт ды імідж на хлеб не намажаш, але без іх наўрад ці многае заробім… Вось і ў любімага дзецішча Лукашэнкі, аўтамабільнага завода «Белджы», назіраюцца «асобныя недахопы». А пачыналася ўсё таксама з дурнавата-аптымістычных заяў намесніка міністра (толькі не энергетыкі, а прамысловасці).

Выглядае, «элітам» РБ трэба ўжо адваёўваць павагу не тое што на «Захадзе», а і ў Кітаі. Штрышок: у лютым 2018 г. са скандальнай будоўлі завода пад Светлагорскам (выкіды з якога перад тым засмуродзілі ўсю акругу) кітайскія работнікі масава паехалі святкаваць «свой» Новы год на радзіму і… не паведамілі беларускім партнёрам, калі іх чакаць назад. Прэс-сакратарка канцэрна «Беллесбумпрам» тлумачыла так: «Яны ж людзі вольныя, мы не можам імі кіраваць. Выехалі – абяцалі вярнуцца». Тутэйшыя, атрымліваецца, паднявольныя 🙁 Хіба і таму з 2012 г. колькасць працоўнай сілы ў РБ, як сведчыць Белстат, павольна, але няўхільна змяншаецца?

Доўгі час змяншаліся тутака і даходы насельніцтва. Сёлета, здаецца, яны растуць, што цешыць. Праўда, і сумнавата ад таго, што рост выкліканы хутчэй знешнімі фактарамі (падаражэнне нафты ў свеце), чым унутранымі. І як тыя даходы размяркоўваюцца?..

Дальбог, цікава было б пачытаць даклад-расследаванне пра Сінявокую і яе кіраўнікоў, накшталт расійскага «Путин. Итоги. 2018». Асобныя каштоўныя звесткі можна знайсці ў справаздачах «Белорусского ежегодника» і на сайце «Ідэі», але стракатасць падыходаў, недакампетэнтнасць або звышасцярожнасць многіх аўтараў ускладняюць успрыманне пазіцыі «экспертнай супольнасці». Між тым даўно надышоў час, калі даклады пра падзеі/тэндэнцыі ў краіне за «справаздачны перыяд» мусяць адрасавацца не спонсарам, а шараговым грамадзянам РБ, якія не страцілі ахвоту да крытычнага мыслення. Тады, магчыма, і пачнецца грамадскі дыялог, дэклараваны «вялікімі дэмакратамі» з «Народнай волі» ды падобных пляцовак. Пакуль жа «Белгазета» трапна адзначае: «Беларусам прасцей размаўляць з катамі і сабакамі, чым паміж сабою». Ну і… «жыццё мінае, а шчасця няма»: у сусветным рэйтынгу «шчасця» (дабрабыту) Беларусь за 2015–2017 гг. апусцілася з 59-га месца на 73-е (са 156). Для параўнання – Ізраіль у 2016–2017 гг. замацаваўся на 11-й пазіцыі.

Адказным за сацыяльную рэкламу ў сталічным Фрунзенскім раёне, як і мне, хочацца харошага жыцця, таму, відаць, яны і не мяняюць білборд з педагогамі… Паглядзеў – быццам бы вярнуўся ў «шчасны» 2014-ы 🙂

На рагу вуліцы Альшэўскага і праспекта Пушкіна, 20.03.2018

А хтосьці, дзякуй Б-гу, жыве тут і цяпер, варушыцца, стварае смяхотныя белмоўныя песні… Не паспеў я падтрымаць Вольгу Нікалайчык у яе памкненні зрабіць «свой кліп», як высветлілася: «наша» альтэрнатыва Галыгіну & Шнуру ў сеціве ёсць! Можа, папса, а мо ў нечым і пародыя на папсу…

https://www.youtube.com/watch?v=E-mL7Wo7Pzk

Мелодыя так сабе, але як «першы блін» – крэатыў вельмі годны. Падчас перапіскі аўтары паабяцалі, што наступны кліп акажацца яшчэ больш разняволены.

З іншых пазітыўчыкаў – завершаны новы пераклад на беларускую галоўнага рамана Мойшэ Кульбака «Zelmenyaner» (на днях), а Беларускі фонд культуры падтрымаў ідэю з дошкай у гонар мінскага ідышнага часопіса «Штэрн» (яшчэ ў лютым г. г.). Чакаецца «яўрэйскі» нумар выдання «ПрайдзіСвет». Сачыце за рэкламай!

Вольф Рубінчык, г. Мінск

wrubinchyk[at]gmail.com

20.03.2018

Апублiкавана 20.03.2018  18:35