Tag Archives: население Беларуси

Зноў пра суворую рэальнасць

(Ня)добры вечар! Тут Зміцер Дзядзенка ў пачатку верасня файны вершык апублікаваў у сваім fb-акаўнце:

РАДЫЁ ТЫТАНІК

вітаю ўсіх тых хто ў гэтыя хвіліны

да нас далучыўся

вы з намі мы з вамі

у нас у эфіры апошнія навіны

з вамі на хвалі радыё «Тытанік»

на палубе пасажыры гучна ў запале

дыскутуюць пра перавагі глыбоцкай і рагачоўскай

сівы тапёр на разбітым раяле

грае мелодыі роднай вёскі

зараз хвілінка на рэкламу VIP-каютаў

утульныя ложкі шырокія ванны

праз сценкі не праб’юцца ні навалы ні пакуты

заставайцеся з намі

радыё «Тытанік»

цяпер паслухайце пару зонгаў

а потым у гонар Дня кнігадрукавання

пройдзе футбольны матч і заплыў у шэзлонгах

слухайце анонсы радыё «Тытанік»

дайце джазу! распраўце спіны!

радыё «Тытанік»

апошнія навіны

Пра беларускую літаратуру на Kamunikat.org з панам Дзядзенкам размаўляе Ганна Кісліцына

***

Мінулае мінула, а я ўсё спрабую знайсці раздарожжа, дзе тутэйшая «элітка» магла б збочыць без вялікай шкоды для сябе і краіны. Працоўная гіпотэза – канец 2010 г.; на IV «Усебеларускім народным сходзе» была самая пара сказаць «я стаміўся, я сыходжу». Большасць дэлегатаў/чыноўнікаў успрыняла б з разуменнем, пагатове ўжо ўлетку 2004 г. «галоўны» распавядаў, як ён стаміўся цягам дзесяці гадоў прэзідэнцтва. Ну, мела б у пачатку 2010-х першая асоба прозвішча Сідорскі (на хвілінку, доктар тэхнічных навук), а не Лукашэнка – хтось моцна б зажурыўся? Пэўны час краіна знаходзілася б ва ўмовах турбулентнасці, а потым, глядзіш, выруліла б на слушны шлях. Эпоха ж была яшчэ адносна мірная – ні вайны ва Ўкраіне, ні сур’ёзных канфліктаў з Літвой і Польшчай. Хто ведае, можа, «тэхнакратычная» ўлада РБ іх бы і не дапусціла…

Шаснаццаць гадоў – амаль рэкорд для паваенных кіраўнікоў СССР (Леанід Брэжнеў знаходзіўся на «троне» ўсе 18, з 1964 да 1982 гг., але пад канец меў бледны выгляд і дзівачыў). Пра тое, што адзін палітык «пераседзеў», сведчыць, між іншага, выступленне на згаданым сходзе 06.12.2010. Шмат гаварылася пра якасць ягонай сістэмы кіравання на рубяжы 2010–2020-х гадоў (раз, два, тры, чатыры…), але прыкметы дэградацыі назіраліся ўжо 12 год таму. Собіла ж камусьці напісаць, а «галоўнаму» агучыць:

Беларускіх грамадзян павінна станавіцца болей! Для Беларусі мінімальна неабходная колькасць — як мінімум 20 мільёнаў чалавек, а аптымальная — 30… Мы будзем праз меры дзяржаўнай падтрымкі спрыяць росту нараджальнасці ў нашай краіне.

«Мінімальна… як мінімум» — таўталогія, ды ладна, я таксама не магутны стыліста. Галоўнае, ў 2015 г. выявілася, а ў 2019-м (напярэдадні кавіда і пачатку «вялікай эміграцыі» з Беларусі) пацвердзілася, што краіне да дэмаграфічнага росту было па-ранейшаму, як да поўні пехатою… Насельніцтва РБ 2010 г. – 9,5 млн, 2015 г. – 9,48 млн, 2019 г. – 9,43 млн, то бок падзенне нават паскорылася.

Не спадзеючыся ўжо на рост нараджальнасці, ідэолагі спрабуюць завабіць у Беларусь уцекачоў з суседніх краін, перадусім нездаволеных абстаноўкай у сябе на радзіме. Праўда, сумняюся, што, напрыклад, многія «дысідэнты» з Польшчы жадалі б паўтарыць шлях Эміля Чэчкі (жаўнера польскай арміі, які ў снежні 2021 г. апынуўся ў Беларусі, а ў сакавіку 2022 г. быў знойдзены павешаным у мінскай кватэры). Цяпер вувузелы рэжыму лепяць з гаротніка героя… ды лепей бы настойвалі на поўным і аб’ектыўным расследаванні абставінаў яго загадкавай смерці. У ліпені г. г. я дапускаў, што ўлады хацелі спусціць справу «на тармазах», як і расследаванне фатальнага збіцця Рамана Бандарэнкі 11.11.2020. Апошнія два з паловай месяцы не пераканалі ў адваротным.

Яшчэ цытатка з перадвыбарнага дакладу:

К 2015 году мы павінны наблізіць размеры заработнай платы да тысячы долараў у эквіваленце. Гэта самыя высокія ў нашай гісторыі тэмпы росту зарплаты і даходаў насельніцтва.

Тут увогуле «хрушчоўшчына» (аналаг пабудовы камунізму да 1980 г.). Розніца ў тым, што Мікіта Хрушчоў, народжаны ў 1894 г., адводзіў на свае планы гадоў дваццаць і, пэўна, разумеў, што сам не дачакаецца «светлай будучыні», а Лукашэнка ў 2010 г. планаваў кіраваць і кіраваць… зрабіўшыся ў сярэдзіне 2010-х аб’ектам заслужаных кпінаў. Нават у снежні 2015 г., з усімі гадавымі прэміямі і надбаўкамі, намінальная сярэдняя зарплата ў РБ паводле Белстату не дацягнула да 500$ (7424092 рублі пры курсе ~18500 р. за долар). Але, магчыма, аратар меў на ўвазе ўсходнекарыбскія долары, амаль утрая таннейшыя за паўночнаамерыканскія? Тады ОК 🙂

А прамоўца ў снежні 2010 г. усё гукаў-гукаў…

Сёння нам трэба панепакоіцца не толькі аб сярэдняй зарплаце, але і ўстанавіць дастойны ўзровень мінімальнай заработнай платы… Яна будзе складаць не менш за трэць ад сярэдняй зарплаты.

Нават такая – збольшага фармальная – абяцанка не была выканана. У другой палове 2015 г., напрыклад, мінімальная зарплата складала, паводле афіцыйных крыніц, менш за 2,2 млн. рублёў, сярэдняя – каля 7 мільёнаў. У верасні 2018 г. – 305 і 963,6; у ліпені 2022 г., адпаведна, 482,29 і 1644 р. (нават да 30% не дацягнула).

У прамове планавалася яшчэ павялічыць навукаёмістасць эканомікі – 3% ад ВУП к 2015 г. Ці трэба нагадваць, што ні ў 2019, ні ў 2022 гг. паказнік не перавысіў 1%?!

Ясная рэч, многа «плюшак» у 2010 г. было паабяцана жыхарам перыферыі, каб не з’язджалі ў сталіцу. Адміністрацыя Лукашэнкі збіралася развіваць «гарады-спадарожнікі»:

Не трэба больш мільёна 900, ну 2 млн. чалавек у Мінску. Да 20 працэнтаў насельніцтва краіны. Вышэй за 20 — гэта перабор.

К сярэдзіне 2010-х доля насельніцтва РБ у Мінску акурат перавысіла 20%… Расла і далей – у 2022 г. дасягнула 21,5% (1,996 млн vs 9,256 млн). Не дапамагла карэкціроўка генплана развіцця г. Мінска, зацверджаная ўказам Лукашэнкі 15.09.2016… Калі ж будзе рэалізаваны праект «Паўночны бераг», таксама зацверджаны ўказам (13.05.2021), то ў сталіцы збярэцца добрая чвэрць насельніцтва краіны. Праўда, прадстаўнік інвестараў Махамед Алі Алабар паводзіў сябе ў 2021-2022 гг., бы той гогалеўскі Хлестакоў, альбо як Галахвосты з п’есы Міхайлы Старыцкага (гл. пра Алабара па спасылках: раз, два), але ўсё яшчэ можа змяніцца. Так, арабска-эмірацкая фірма «Emaar Properties», што фактычна гаспадарыць на тысячы гектараў у паўночнай частцы Мінска, акрыяўшы пасля стратаў 2010-х, у пачатку 2020-х дэманструе прыбыткі. Не 4 мільярды долараў, дык мільярдзік у жыллёвую забудову яна, па-мойму, здольная ўкласці.

І яшчэ – 12 год таму ставілася задача: «Рэнтабельнасць сельскагаспадарчай вытворчасці павінна дасягнуць 25—30 працэнтаў». Наколькі яна была рэалізавана – і наколькі магла быць рэалізавана пры захаванні цяперашняга ладу з яго стаўкай на «дысцыпліну, учот і кантроль» – гаворыць табліца, змешчаная ў артыкуле Дзмітрыя Нарывончыка (neg.by, 29.11.2019):

Рэнтабельнасць продажаў, у працэнтах

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Сельская гаспадарка РБ у цэлым: 14,7 4 5,9 1,1 2,7 6,9 4,3
Сельгасарганізацыі 14,5 3,5 5,5 0,5 2,2 6,4 3,7
Сялянскія (фермерскія) гаспадаркі 23,3 22,7 23,5 21,8 20,5 22,2 22,7

 

Па выніках першых пяці месяцаў 2022 г. сярэдняя рэнтабельнасць у галіне складала 7,4%. Але 29,5% арганізацый, якія далі справаздачу, былі нерэнтабельныя, яшчэ 29,2% паказалі рэнтабельнасць ад 0 да 5%. Агулам, выпуск прадукцыі за першае паўгоддзе скараціўся на 3%.

Дзіва што на харчы беларусы ў сярэднім выдаткоўваюць каля 40% даходаў. Дужа шмат; звычайны паказчык у Еўропе – 10-25%, у Ізраілі – блізу 15%. Але голад у скрыўленай карціне свету пагражае ўсё адно замежнікам… Як надоечы казаў «эксперт», у ролі якога выступіў дэпутат палаты прадстаўнікоў РБ Краўцоў: «У тым жа Ізраілі ўвогуле не займаюцца кармамі – пустыня. Асноўныя пастаўшчыкі кармоў у Ізраіль і ЕС, як і ў выпадку збожжа, – Украіна і ўся Ўсходняя Еўропа. З-за іх дэфіцыту пралічваецца рост кошту прадукцыі жывёлагадоўлі як мінімум на 30 працэнтаў. А засуха не спыняецца, і канчатковыя страты падлічваць рана. Магчыма, следам за спёкай ідзе анамальны голад» (sb.by, 08.09.2022).

Нарыхтоўкай кармоў у Ізраілі яшчэ як займаюцца, і з ірыгацыяй неяк даюць рады… Няхай бы, зрэшты, пра тое распавялі самі жыхары «пустыннай» краіны, якая 10 год таму забяспечвала сябе харчамі на 95%.

Пасля ўсіх пералічаных камуфлетаў не дзіўна, што ўзровень даверу да начальства Сінявокай, прынамсі ў сур’ёзных людзей… пакідае жадаць лепшага. У канцы 2010-х – пачатку 2020-х ідэалогія і летуценні, здаецца, канчаткова перамаглі ў сістэме дзяржкіравання – апошняя ўсё часцей губляе не тое што сувязь з рэальнасцю, а рэшткі здаровых глуздоў. Яскравы сімвал Абсурдыстана – сабака на стале сярод талерак з ежай, сабака ў вазку падчас візіту ў Самарканд 🙁

Цьху…

«Жывёльны» піяр (у гэтым выпадку хутчэй антыпіяр) & колка дроў на камеру – заняткі намнога прасцейшыя, чым, напрыклад, запуск у космас навукова-адукацыйнага спадарожніка БДУ. Спярша планавалі запусціць у 2020 г., потым, згодна з распараджэннем Лукашэнкі, у 2021 г. Першага лютага 2022 г. намміністра адукацыі РБ напісала мне, што ўсё, маўляў, было гатова да запуску ў лістападзе 2021 г., але «Роскосмас» перанёс падзею на наступны год.

Аўтар «1984» Дж. Оруэл чытае кнігу «2022»: «О, б…»!

Гатовы ісці ў заклад, што і сёлета беларускі спадарожнік не запусцяць: па-першае, у названай расійскай дзяржкарпарацыі змяніўся кіраўнік, па-другое, «братам» зараз увогуле не да навукі. Яшчэ ў сакавіку 2022 г., да сыходу Рагозіна, многія праекты былі згорнуты (бо Захад наклаў санкцыі, адказаўшы на вайну, распачатую РФ ва Ўкраіне).

Святлана Ціханоўская – ці хто там яе атачае – не скарыстала з гэтага казусу (а магла б заявіць нешта кшталту: «Калі я стану прэзідэнткай, спадарожнікі ў нас будуць запускацца без затрымкі»). Ну, я не здзіўлены… Лейтматыў яе сёлетніх заяў: «Я/мы раблю/робім, што можам, а з тымі, хто не згодзен, пагаворым потым і прыватна» 🙂

Здаецца, «Звязда» адрэагавала на маю паўжартоўную заўвагу! У раздзеле «Палітыка» Лукашэнка цяпер згадваецца не 6 разоў з 6, а «толькі» 2 🙂 🙂

Каб у краіне паскорыліся перамены да лепшага, не на Лукашэнку і Ціханоўскую трэба спадзявацца; найперш – на сябе і сяброў, дый на спецыялістаў. Такіх як Ягор Лебядок, кандыдат фізіка-матэматычных навук, экс-дэпутат Смалявіцкага раённага савета дэпутатаў (за кратамі трэці месяц – з ліпеня 2022 г.).

У суседзяў таксама неспакойна: то Ала Пугачова пнецца ў «замежныя агенты» следам за сужэнцам, то панылыя дзядзькі пенсійнага ўзросту клічуць моладзь на магілізацыю… На мабілізацыю? Адзін хрэн.

Вольф Рубінчык, г. Мінск

21.09.2022

w2rubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 22.09.2022  00:35

Да что они несут?.. (В. Р.)

Посматриваю на некоторые здешние изданьица – и диву даюсь. Пропаганда становится всё бессмысленнее и беспощаднее; разумеется, это о системе, но и о деградации конкретных человеческих особей тоже. Вот прям интересно мне, экс-редактору и «вялостановящемуся мизантропу», до чего они могут дойти. Время от времени даже забавно, хотя, по большому счёту, какие уж тут забавы у подножия вулкана.

Для разминки – глубокомысленное высказывание от Андрея Д-ого, спикера местных спецназовцев: «Своим предупреждением о зеркальном ответе на явно агрессивные маневры НАТО у наших границ ­­Президент ставит шах в большой геополитической партии» (sb.by, 07.07.2022). Грозьба соседскими ракетами в «эпохальной» речи 2 июля с. г. напомнила эпизод из мультика о Бабе-Яге: «Он тебе покажет, покажет!.. Вот придут ко мне гости, оставят от тебя кости!»

Кстати, что такое шах в «большой игре»? Всего лишь ход, и далеко не всегда – сильный & убедительный.

Например, в позиции слева любой шах ведёт к собственному проигрышу. В позиции справа гроссмейстер Э. Бакро, игравший в Баку-2008 с коллегой Э. Инаркиевым, шаханул ферзём на е7 – и тут же сдался (не приметил коня на g8). Е. Гик прокомментировал в журнале «Наука и жизнь»: «Это, пожалуй, единственный случай в истории шахмат, когда гроссмейстер не просто прозевал чистого ферзя, а подготовил свой зевок заранее!» Не о нас будь сказано…

Крейсер «Москва», бывший «Слава», до весны 2022 г. тоже считался весьма грозным. Впрочем, возможно, россияне и разгромят войска НАТО своими «Искандерами»… 31 июня. Именно в тот день, по словам белокурой «Марочки» (она же «Пресс-алкаше»), должен был завершиться визит Лаврова в Минск 🙂

С 2:42

Российское информагентство, а за ним и «Советская Б.», 22.06.2022 охотно подобрали эту инфу :))

Правда, позже исправили-таки «31 июня» на «1 июля». Но если честно, в этой истории явно не обошлось без самодискредитации госслужбы & казённых СМИ, и без того дискредитировавших себя… 🙁

Недавно активист из Нижнего Новгорода Алексей Поднебесный опубликовал пост по поводу некачественной воды в его краях. Там говорилось буквально следующее: «Посчитайте, сколько стоит один день “спецоперации”, думаю, этого бы хватило все такие дома в городе оборудовать горячим водоснабжением. Но россиянцы же готовы отдать за ДНР 13-ю зарплату, даже если её нет».

А. Поднебесный. Фото с kasparov.ru

Российский суд, «самый гуманный в мире» (С), оштрафовал Алексея на 30 тыс. руб. по статье о дискредитации армии… из-за кавычек. Мол, обособление ими “спецоперации” свидетельствует об иронии и пренебрежении. «По словам Поднебесного, решение было вынесено за 2 минуты, а принадлежность комментария ему суд даже не пытался доказать» (отсюда). Какое мудрое решение, вах! А ведь могли и полоснуть заставить извиняться на камеру.

Cегодня же занесло меня на страничку «депутата» (статей за дискредитацию назначенства у нас вроде пока не предусмотрено, потому кавычки). Если же Пал-Иванычу захочется перенять РФ-шный опыт и в чём-то меня упрекнуть, ему придётся сперва поработать над собой…

Вот «креативная» экономика – нет ли здесь иронии, а то и пренебрежения к усилиям Политика, уж 28 лет ведущего страну к зияющим высотам? :))

Eщё один крупный госдеятель – первый зампред Гомельского облисполкома – порассуждал в «Школе молодого руководителя» о том, как должны строиться отношения c подчинёнными в сельскохозяйственных организациях (sb.by, 09.06.2022):

Никаких простоев, никакой уравниловки в оплате: зарплата – от вклада. Но обязательная коллективная ответственность.

Ужас как креативно! 🙂 Для справочки, принцип коллективной ответственности широко применялся при утихомиривании народов, подлежавших колонизации, помещиками при феодализме, ну и в ГУЛаге… Слово А. И. Солженицыну:

Слушайте, слушайте! “Коллективность есть принцип и метод советской исправительно-трудовой политики.” Ведь нужны же “приводные ремни от администрации к массе”! “Только опираясь на коллективы, многочисленная администрация лагерей может переделывать сознание заключенных”. “От низших форм – коллективной ответственности, до высших форм: дело чести, дело славы, дело доблести и геройства”!..

О, без бригады еще пережить лагерь можно! Без бригады ты – личность, ты сам избираешь линию поведения. Без бригады ты можешь хоть умереть гордо – в бригаде и умереть тебе дадут только подло, только на брюхе. От начальника, от десятника, от надзирателя, от конвоира – ото всех ты можешь спрятаться и улучить минутку отдыха, там потянуть послабже, здесь поднять полегче. Но от приводных ремней – от товарищей по бригаде, ни укрыва, ни спасенья, ни пощады тебе нет.

Умирать, конечно, в РБ-шных сельхозколлективах не требуют (пока?), но, судя по грозному наказу второго чиновника Гомельщины, и жить работникам не очень-то дадут. Продолжение мастер-класса от Дмитрия Козела & «СБ»:

Руководитель должен быть на голову выше своих специалистов во всех видах работ. На его плечах лежит контроль за деталями производства – расходом солярки, выработкой на агрегатах, нормой заготовки кормов и многим другим.

Где же взять такого универсала? На деле, конечно, в большинстве случаев не руководитель растёт и возвышается над специалистами, а принижаются последние… Девиз «Я начальникъ – ты дуракъ!» в ХХІ веке не вышел из моды, так что Май Вольфович Данциг, бравший его на вооружение в 1990-х, отчасти был прав.

Данцигу – данцигово, пусть художник спит спокойно, а сельхозпроизводство как-то ещё держится в Беларуси отнюдь не за счёт всезнайства руководителей и «коллективной ответственности» подчинённых. Долго ли продержится, сказать трудно; при кормчем «от земли», как уже приходилось отмечать пару лет назад, удельный вес сельского хозяйства в экономике РБ после 1994 г. постепенно падал… И агрогородки с «деревнями будущего» мало помогли; видимо, не хотят селяне «плодиться и размножаться». В 2022 г. доля сельского населения в Беларуси достигла рекордно низкого показателя.

Население Беларуси в 2015-2022 гг.

Год Всего тыс. чел. Городское Сельское
тыс. чел. доля тыс. чел. доля
2015 9481 7328,8 77,3% 2152,2 22,7%
2016 9498 7370,4 77,6% 2127,6 22,4%
2017 9505 7404,4 77,9% 2100,6 22,1%
2018 9491 7412 78,1% 2079 21,9%
2019 9413,4 7300 77,5% 2113,4 22,5%
2020 9410,3 7303,9 77,6% 2106,4 22,4%
2021 9349,6 7280,3 77,9% 2069,3 22,1%
2022 9255,5 7232 78,1% 2023,4 21,9%

 

Источник – википедия, а по сути Белстат. Мне могут возразить, что идентичный показатель наблюдался и в 2018 г., но нет! Тогда реально было насчитано 21,9%, сейчас – 21,86%, просто в источнике округлили до десятой процента. И, казалось бы, в деревнях люди живут менее кучно, больше находятся на свежем воздухе, их должен был меньше затронуть COVID-19… ¯\(°_o)/¯

Ещё одно «чудо» с sb.by, 09.07.2022. Пишет медиаработник с чуть ли не полувековым стажем, дослужившийся до замредактора «Сельской газеты» (если такие выпускники журфака БГУ считаются лучшими, то каковы худшие?):

Где про «гордимся» и «помним», имелись в виду участники встречи на Эльбе 25 апреля 1945 г., Александр (а не Алексей!) Сильвашко и Уильям Робертсон (не Робинсон!). Между прочим, реально помнят о них в США, в отличие от… И не путают за океаном имена своих героев.

Знаменитое «лейтенантское» фото: слева Робертсон, справа – Сильвашко

Где о «бандите» и «дипломате», там совершенное днище. Да, в этом году на Ошмянщине по указке идеолухов были разорены могилы бойцов польской Армии Крайовой, сражавшихся против нацистов и погибших в январе 1944 г. Тридцать лет назад, в июне 1992 г., на этом месте возвели мемориальный комплекс – были гости из Польши, Литвы, представители местных властей РБ, журналисты. Ксёндз Бенедикт Высиньский отслужил тогда траурную мессу.

Пятого июля с. г. временный поверенный Польши в Беларуси Мартин Войцеховский приехал в Микулишки, возложил цветы там, где произошёл возмутительный акт вандализма.

«Припёрся»? Без комментариев. Хотя нет… по мне, так 65-летнему Кучко о душе бы лучше подумать (плюс о законе бумеранга, неплевании в колодец и прочих высоких материях). Его старшему товарищу из Дроздов, которому в августе исполняется 68, тоже не помешало бы, ну и министру 1958 г. р., под чьим руководством сочиняются «ответы Чемберлену» вроде «В связи с немотивированной обеспокоенностью польской стороны ситуацией с местом вблизи деревни Микулишки Ошмянского района Гродненской области, которое в польских СМИ почему-то именуется “братской могилой польских солдат”, Временному Поверенному разъяснено, что по информации местных органов власти, на территории данного населенного пункта воинских захоронений и захоронений иностранных военнослужащих не зарегистрировано» (mfa.gov.by, 07.07.2022). Надо полагать, заявление МИД РБ охватывает и множество иных могил, осквернённых в этом году на Гродненщине. «Во-первых, захоронений вообще не было, во-вторых, там были похоронены бандиты» – так, что ли?

На этой неделе безвременно ушли в лучший мир заметные в Беларуси люди: поэт Анатолий Валюк (1961–2022) и фотохудожник Альфред Микус (1966–2022). Светлая им память.

С мультика начал, мультиком («Киевнаучфильм», 1973) завершу:

Здесь пираты-мародёры тащат всё, что плохо лежит, а в Украине похищают девушек; в результате ракетный крейсер разбойничий корабль ждёт «отрицательное всплытие». Посвящается российским боевикам, а также кукловодам их кремлёвским.

Вольф Рубинчик, г. Минск

12.07.2022

w2rubinchyk[at]gmail.com

Опубликовано 13.07.2022  09:24

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (85)

Навагодні шалом! Віншую ўсіх, каторыя ловяць кайф ад 5779 года паводле яўрэйскага календара.

Засмучае тое, што з кожным годам галасы розуму ў віртуальнай прасторы, дый у свеце, гучаць усё больш прыглушана. Мо справа ў тым, што розум на планеце – велічыня пастаянная, а насельніцтва павялічваецца (аксіёма Коўла)? Дык у Беларусі яно, наадварот, змяншаецца. Дзякуючы мудрай дэмаграфічнай, эканамічнай і палітычнай палітыцы за 2017 год жыхароў стала меней на 12,8 тыс., хаця ёсць дзіўнаватая статыстыка, згодна з якой, наадварот, нас стала болей «прыблізна на 760 чалавек». Як сказаў бы вялікі рэжысёр: «Не веру». Узяць афіцыйны даведнік Белстату – там пазначана змяншэнне з 9504,7 тыс. чалавек да 9491,8 тыс.

За І квартал 2018 г. выявілася падзенне яшчэ на 7,5 тыс., за ІІ квартал – на 6 з нечым тысяч. Карацей, к ліпеню паказчык апусціўся ніжэй за стан 2011 г. (тады было 9481,2 тыс.), і нават іміграцыя ў Сінявокую і Працвятаюшчую ўжо не дапамагае. Што характэрна, падае нават колькасць насельнікаў Мінска: у ліпені 2018 г. было 1981,7 тыс., а ў студзені – на 800 чалавек болей.

Дапускаю, у прызначэнні С. Румаса «прэм’ер-міністрам» (насамрэч ён атрымае права на гэтую пасаду толькі пасля згоды палаты прадстаўнікоў, гл. Канстытуцыю і папярэдні выпуск «К&М») не апошнюю ролю адыграў той факт, што ён – шматдзетны бацька. Хіба мае навучыць беларусаў размнажацца 🙂

Тым часам тутэйшыя, дарма што лічацца адным з самых неэмацыйных народаў, ахвотна «ядуць» адно аднаго. Гісторыя з упёртым процістаяннем ля Курапатаў «пратэстоўцы – уладальнікі рэстарана і прымкнуўшы да іх Ізраілевіч» нагадвае казку пра мядзведзікаў, якія дзялілі галоўку сыру… (хто ў гэтай гісторыі ліса-«памочніца», здагадайцеся самі).

Няўменне шукаць і знаходзіць кампрамісы, дальбог, вылазіць бокам. Успомнілася гісторыя 2015 года… У лістападзе ўрадавая газета «Звязда» абвясціла: «У Мінску хутка можа з’явіцца помнік Васілю Быкаву», прадэманстравала макет помніка аўтарства Аляксандра Батвінёнка і Армена Сардарава. Які ўсчаўся вэрхал! І зорка, на якую абапіраўся пісьменнік, не падабалася, і тое, што ініцыятарам праекта быў названы старшыня Саюза пісьменнікаў Беларусі Мікалай Чаргінец – маўляў, якое ён мае дачыненне да «нашага Быкава»? Між тым… якія б адыёзныя крокі ні рабіў Чаргінец у 1990–2000-х гадах, у 1980-х яны з В. Б. калі не сябравалі, то былі ў добрых адносінах.

Тыповы адмоўны водгук (ад Ліліі Кобзік) змясціла інтэрнэт-газета «Салідарнасць» 24.11.2015. Даю фрагменты без перакладу, пакідаючы напісанне прозвішча архітэктара з малой літары на сумленні аўтаркі і рэдакцыі: «…этот памятник не только тонкое изощренное издевательство над памятью Быкова, кроме прочего, он добавит Минску в карму еще одну каплю сумрачной безысходности… Хочется сказать сардаровым и всем остальным: не делайте этого…»

Мая рэпліка ў адказ, адпраўленая назаўтра, не зацікавіла выданне – такая во «Салідарнасць» 🙁 Што ж, апублікую хаця б тут і цяпер:

Я не заўважыў у праекце ні здзеку з памяці пісьменніка, ні «змрочнай безвыходнасці»: выраз твару і пастава адпавядаюць таму, што бачыў на прыжыццёвых здымках. На фота ў «Звяздзе» хутчэй відаць сум, а не змрочнасць. Наогул Васіль Быкаў не быў аптымістам, у многіх яго інтэрв’ю і творах, не толькі перад самай смерцю, праводзілася думка, што «нам тут шчасця не будзе». У Мінску нямала «вясёлых» помнікаў і скульптур (перад Камароўкай, у раёне плошчы Свабоды, у Міхайлаўскім скверы…), так што адзін сумны не сапсуе «карму».

Помнік народнаму пісьменніку патрэбен, зорка не замінае – хаця б таму, што В. Быкаў меў баявы ордэн Чырвонай Зоркі. Калі ў Беларусі робіцца нешта карыснае, няхай нават па ініцыятыве «рэжыму», то не варта гэтым грэбаваць.

…Помніка дзядзьку Васілю ў Мінску няма і праз тры гады. Адной з прычын гэтага, пэўна, сталася зацятая бескампраміснасць (або бескампрамісная зацятасць) часткі «быкаўцаў».

З улікам гэтай – дый не толькі гэтай – гісторыі я пайшоў на кампраміс у пытанні з дошкай у гонар часопіса «Штэрн» па вул. Рэвалюцыйнай, 2 у Мінску. У чэрвені Мінгарвыканкам вырашыў павесіць яе без прозвішчаў знакамітых пісьменнікаў, якія працавалі ў часопісе (а між тым можна было пералічыць Зэліка Аксельрода, Майсея Кульбака, Ізі Харыка).

Куртатая прапанова не тое каб усцешыла, аднак let it be – хто захоча, той знойдзе пра супрацоўнікаў «Штэрна» дадатковыя звесткі. Прынцыпова тое, каб на дошцы з’явіліся ідышныя літары. Зараз ідзе абмеркаванне праекта ў мастацкай радзе.

На маю думку, шансы годна ўвекавечыць памяць пра сусветна вядомы часопіс даволі вялікія. Так, у жніўні 2018 г. шыльды, прысвечаныя мірскай ешыве i Мендэле Мойхер-Сфорыму, з’явіліся, адпаведна, у Міры i Капылі.

Справа – стоп-кадр з ont.by. Надпісы на шыльдзе – на беларускай, іўрыце і англійскай

А ў ліпені пачалося ажыўленне ў Слоніме, канкрэтна, у старажытнай сінагозе:

Публікацыя з бюлетэня «Слонімскі край», № 7 (29), ліпень 2018

Чым горшы Мінск – незразумела. «Яўрэйскія» цікавосткі, без сумневу, прыцягнуць турыстаў; асабіста мяне вабіў у Кіеў, сярод іншага, і помнік Шолам-Алейхему.

Ініцыятыву са «Штэрнам», як паведамлялася, падтрымаў Беларускі фонд культуры. А вось міністэрства інфармацыі і Нацыянальнае агенцтва па турызму ад справы «самаўхіліліся». Увогуле, Вераніка Д., начальніца агенцтва ў 2016–2018 гг., якая прэзентавала сябе як культуролаг і спецыяліст па яўрэйскай гісторыі, займалася больш самапіярам, чым рэальнымі справамі 🙁 Чамусьці я не здзівіўся, калі ўбачыў яе, «члена праўлення Саюза беларускіх яўрэйскіх грамадскіх аб’яднанняў і абшчын», у складзе «Грамадскай палаты Саюзнай дзяржавы». Забаўна: саюзнай дзяржавы няма, а «палата № 6», невядома кім фундаваная, існуе 🙂 Насельнікі ейныя, таварышы альтэрнатыўна адоранага папа Чапліна (не кінаакцёра), cур’ёзна заяўляюць, што яна стала «дзейным інструментам падтрымкі расійска-беларускай інтэграцыі…»

Насамрэч, тут кроку не ступіш – плюхнешся ў абсурд. Як вам «пушкінскі» камень, на пачатку верасня адкрыты ў Фрунзенскім раёне горада Мінска?

Здымкі 13.09.2018

Калі гэта й кампраміс паміж пажаданым і магчымым, то не вельмі ўдалы. Слушна адзначылі чытачы tut.by – больш нагадвае надмагілле, ніж ілюстрацыю да казак Аляксандра Сяргеевіча. Карацей, хацелі як лепей…

Дарэчы, паспяшаўся ініцыятар манумента (бізнэсмен Сяргей Наско) казаць у жніўні, што «на праспекце Пушкіна няма нічога, звязанага з Пушкіным». Станцыя метро «Пушкінская» не лічыцца? Дый шмат гадоў на доме № 41 вісіць такі барэльеф:

Фота 13.09.2018

Хто-хто, а расійскі класік у сталіцы Беларусі ніколі не быў забыты, пакрыўджаны. Помнік з капелюшом у сэрцы Мінска, абласная бібліятэка імя Пушкіна на іншым лапіку «сэрца», і г. д.

А гэта – «даўгабуд», незавершаны гандлёва-сэрвісны цэнтр на рагу прасп. Пушкіна і вул. Прытыцкага, акурат пад шматпавярховым гатэлем «Арбіта»:

Здымкі 13.09.2018

Зараз яго спрабуюць давесці да ладу… хіба к Еўрапейскім гульням (чэрвень 2019 г.) і завершаць. Аднак нашто было абяцаць, што рамонт скончыцца ў верасні 2017 г., нават з дакладнай датай – 30.09.2017? Тэндэнцыя такая: чым менш у Беларусі людзей, тым болей марнаслоўя.

Паглядзеўшы на рухі новага першага намесніка прэм’ер-міністра РБ Аляксандра Т-на (раней кіраваў апаратам савета міністраў), няцяжка сцяміць, што «бег на месцы» прадоўжыцца. То чалавеку патрэбен «стратэгічны штаб па развіцці лічбавай эканомікі» і «электронная медыцына» (робаты замест участковых дактароў і вузкіх спецыялістаў, якіх фатальна не хапае ў паліклініках?), то ён на днях прыкляпаўся да паштальёнаў – яны быццам бы павінны стаць «“універсальнымі работнікамі”, якія могуць праз гаджэты і выхад у Сеціва дапамагчы грамадзянам, у тым ліку і з замовай-дастаўкай тавараў інтэрнэт-крам». Па-першае, занадта дробна для аднаго з вышэйшых чыноўнікаў краіны ставіць задачы работнікам у асобнай галіне – на тое ёсць адміністрацыя прадпрыемства «Белпошта», у крайнім выпадку, намеснік міністра сувязі. Па-другое… дзядзечка, адчапіцеся вы ад маіх былых калег. Дарэмна хтосьці думае, што паштары абмяжоўваюцца «дастаўкай пошты і пенсій»: ёсць яшчэ такая хітрая штука, як планы па продажы маркіраванай і немаркіраванай прадукцыі, распаўсюд кілаграмаў рэкламы, многае іншае… За плату, якая ледзь перасягае пражытковы мінімум. А цяпер, выглядае, на паштальёнаў (пераважна паштальёнак, многія – перадпенсійнага ўзросту) навесяць яшчэ абавязкі кансультантаў інтэрнэт-крамаў. Але ж тыя, хто ўмее гандляваць, на «Белпошце» не затрымліваліся, і наўрад ці затрымаюцца.

У прынцыпе, пасля падхалімскай заявы Т-на «вы ведаеце, што словы кіраўніка дзяржавы ніколі не разыходзяцца са справай» (ага, ведаем па казусах з омбудсменам, судом прысяжных, дый нават са «штоквартальнымі» пашыранымі сходамі выканкама НАК) з новым урадам усё ясна. Пачакаем, вядома, 100 дзён з моманту прызначэння верхавіны – да канца лістапада 2018 г. – тады можна будзе крытыкаваць больш «субстантыўна». І саміх міністраў, і таго, хто іх прызначыў, і тых, хто гэтага «лідара» усхваляе. Праўда, сістэма настолькі разбэсцілася, што яе прадстаўнікам ужо можна пляваць у вочы – яны скажуць, што дождж ідзе.

Даволі характэрны адказ «па-беларуску» здабылі сёлета грамадскія актывісткі ў час суда з упраўленнем юстыцыі Мінгарвыканкама – дзясяткі памылак (і суд прыняў!)… «М1гарвьнсанкама», «Рэспублт Беларусь» – шэдэўральна.

У 2001 г. і я дастаў падобны дакумент у судзе Маскоўскага раёна горада-героя Мінска… Праўда, суддзя «па выканаучым вырабам» («по исполнительным изделиям»?) Антаневіч выявіўся крыху больш пісьменным. Ну дык і 17 гадоў не прайшлі марна!

Але на сёння досыць пра сумнае. 11.09.2018 прыйшла адхлань – прэзентацыя «яўрэйскага» нумару часопіса «ПрайдзіСвет» (таго самага № 20, дзе на карцінцы-заманусе – дзяўчына з казіным тварыкам). Павел Касцюкевіч, параіўшыся на месцы, пастанавіў вынесці пасяджэнне на ганак кнігарні Логвінава, бо ўнутры было б занадта горача. Сказаў – зрабіў… Выступоўцы чыталі свае творы і пераклады з ганка. Побач гойсалі машыны, але асноўнае было чутно.

П. Касцюкевіч (без кепкі) і Я. Ліпковіч; аўтарка belisrael.info i «ПрайдзіСвета» І. Ганкіна з мужам Дзмітрыем

Вёў вечарыну Альгерд Бахарэвіч (на здымку з fb – злева), які шчэ год таму меркаваў, што са мною не варта мець справы. Перадумаў – і нічога, свет не перакуліўся 🙂

Г. Янкута чытала ў сваім перакладзе з ідыша верш Ганны Марголін; А. Хадановіч – Мойшэ Кульбака

Арганізатары падрыхтавалі для гасцей пачастункі, адэкватныя Рош а-Шонэ, – прынамсі яблыкі на стале я бачыў сам.

«Вольфаў цытатнік»

«Іронія спараджаецца толькі болем»; «Перамены толькі тады добрыя, калі ёсць рэчы, якім не здраджваеш і на якія сам можаш пакласціся»; «Тое, пра што хочаш сказаць – не заўсёды тое, што гаворыш. І дакладней – заўсёды не тое» (Рашыд Нугманаў, yahha.com).

«Калі чалавек выклікае любоў адных і нянавісць іншых – гэта сведчыць толькі пра яго значнасць. Калі ён выклікае ўсеагульную любоў – ён, хутчэй за ўсё, неяк таемна падлізваецца да чалавецтва і кажа нешта занадта бясспрэчнае. Усё значнае – спрэчна, палемічна» (Дзмітрый Быкаў, 31.08.2018).

Вольф Рубінчык, г. Мінск

13.09.2018

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 14.09.2018  00:19