Tag Archives: Мордехай Райхинштейн

«Два весёлых гуся». И другое

Шаломчики. В чуть ли не постоянной рубрике «Пропаганда» – «два весёлых гуся». Одного мы уже немного песочили за предсказаньице полугодовой давности: «Через 20 дней Западу придётся выстраиваться в очередь к лидерам Союзного государства» (и чего-то там слёзно просить). Но не дают Николаю Щ. из института социологии покоя западные лидеры… Сказать бы ему, следом за стародавней присказкой о Гондурасе: «А ты в эту Дуду не дуди».

Sb.by, 27.09.2022. За социологию в Беларуси обидно

Редкостная сбываемость (сбыча?) прогнозов «вождя» – общее место в потоках агитпропа от Эйсмонтов & Жука. Припомню, что публично предсказывал гр-н Лукашенко в минувшую пятилетку…

Март 2019 г.

Ноябрь 2020 г.

В декабре 2020 г. президенткой Молдовы стала Майя Санду. Кстати, о птичках о прорывном «царе Додоне»: в мае с. г. его поймали, арестовали, велели паспорт предъявить, обвинили в госизмене & коррупции. На днях апелляционная палата Кишинёва, удовлетворив требование прокуратуры, продлила Игорю домашний арест до 21.10.2022. Прагматичненько…

Притчей во языцех сделалоcь и высказывание А. Л. в начале февраля сего года, из интервью печально известному Соловьёву: «Украина никогда с нами не будет воевать: эта война продлится максимум три-четыре дня. Там некому будет против нас воевать… И как только чуть-чуть запахло, Володя Зеленский сразу трухнул». Обстановка в Восточной Европе была уже накалённая, и прогноз от «главы государства», учитывая последующие события, смахивал на попытку деморализации будущего противника. В ту же «кассу» – фрагмент из послания «непререкаемого» 28.01.2022: «И как бы кому-то ни хотелось (возможно, пропущено слово «иного» или «обратного» В. Р.), мы вернем нашу Украину в лоно нашего славянства. Мы это обязательно сделаем».

В последних числах февраля «внезапно» выяснилось, что и «Володя Зеленский» не трухнул, и есть кому воевать за Украину (когда говорилось «с нами», явно имелись в виду вояки из «Союзного государства», т. к. если бы подразумевались одни белорусы, то прогноз был бы днищенским днищем). Если кто-то и «трухнул», то «вторая армия мира» со своими клиентами из Лугандона, поддержанная здешними дроздунами: «максимум три-четыре дня» обернулись семью месяцами боёв. Для справочки, советско-финляндская войнa, вопреки цепкости финнов с их «Линией Маннергейма», длилась меньше 4 мес., и не было в то время у Красной армии «перегруппировок» вроде тех, что произошли в марте-апреле 2022 г. под Киевом, в сентябре 2022 г. под Харьковом… Похоже, кое-кто в начале с. г. сильно переоценил силы «мощнейшей армии», отсюда и заявочки вроде «Зеленскому надо думать, что будет, если завтра он проиграет эту войну» (24.02.2022).

Уже в 2019 г. здешняя «верхушка» ставила не на того кандидата в Украине, а после чисток 2020–2021 гг. аналитика МИД РБ и других госучреждений совсем деградировала. Но ты мели, Коля – такая твоя доля…

Интермеццо. В начале сентября 2022 г. россиянин Андрей Перцев написал о том, как в Кремле пытаются создать «новый класс пропагандистов» – организуют какие-то там «форумы молодых политологов», etc. Естественно, «власть ждет от политологов не проведения беспристрастной экспертизы в научных публикациях, а увязанных с государственной идеологией интерпретаций-комментариев на ТВ и в интернете». Дык у нас, на бескрайних просторах Синеокой, этакое непотребство давненько творится… Правда, насчёт форумов не уверен, но то, что в администрации «припахали» для комментариев несколько второразрядных фигур («птенцов гнезда шевцова»), с конца 2010-х бросается в глаза. Чаще всего речь даже не о политологах – роль таковых играют историки, вроде-как-философы, а в последнее время обычные блогеры. «Эконом-вариант» 🙂

Ещё забавнее наблюдать за тем, как «депутаты палаты представителей» вместо того, чтобы заниматься законотворческой деятельностью (или, на худой конец, озвучивать проблемы избирателей), проводят маловразумительные политинформации. Похоже, с 2020 г. сие вошло в их «служебные обязанности», т. к. слишком уж развыступались аналоги Ирины Довгало… Причём на темы, в которых отдупляют чуть меньше, чем ни… чего.

О «знатоке» сельского хозяйства Израиля с Гомельщины упоминал неделю назад. Ловите новый пример: Денис К., 1978 г. р., от Новополоцкого округа.

Ходил когда-то анекдот, а может, и быль:

Леонид Ильич Брежнев на радио:

– Наши враги распускают ложные слухи, что я не сам выступаю, а за меня говорит пластинка… пластинка… пластинка…

Так и здесь: последний абзац вполне могла бы сгенерировать какая-нибудь нейросеть. А по сути – вовсе не очевидно, что европейскую Беларусь ожидают плюсы от вступления в преимущественно азиатскую «Шанхайскую организацию сотрудничества» (основана в 2001 г., секретариат – в Пекине).

Как ШОС гарантирует региону «стабильность и безопасность», усматривается из событий конца 2010-х – начала 2020-х:

обострение давнего конфликта между Индией и Пакистаном в феврале-марте 2019 г. (обе страны стали полноправными членами ШОС в июне 2017 г.);

– индо-китайские пограничные инциденты, начавшиеся в мае 2020 г.

– вооружённые столкновения с многочисленными жертвами между гражданами Кыргызстана и Таджикистана (между прочим, стран-основательниц ШОС) в апреле-мае 2021 г., повторившиеся в ещё большем масштабе в сентябре 2022 г. Вообще же, по словам замминистра иностранных дел Таджикистана Содика Имоми, с 2010 г. на границе двух стран произошло более 230 (!) инцидентов с применением оружия.

Хороши и такие «борцы за мир», как РФ и Иран, принятый в организацию 16.09.2022… Короче, «альтернатива НАТО» из ШОС очень-преочень так себе.

Насчёт экономической выгоды… тоже мутно. Открытия границ между разношёрстными, часто враждебными государствами, тем более введения ими общей валюты не предусматривается – где там альтернатива ЕС! Да и незаметно, чтобы стоявшие у истоков ШОС Кыргызстан, Таджикистан и Узбекистан за 21 год сильно разбогатели – скорее превратились в «младших братьев» КНР. Не иначе как и Синеокую в случае приёма ждёт та же участь. Неужели подача заявки на вхождение в ШОС – часть платы за китайские «подарки», а именно, за строящиеся в Минске стадион и бассейн?

Большая стройка на Партизанском проспекте (onliner.by, 26.09.2022)

Мудрым решением было бы остаться в статусе наблюдателя, каковым Беларусь является в ШОС уже семь лет. Но стареющему и. о. президента нужны хоть какие-то «прорывы» на внешних фронтах… Если всё пойдёт без форс-мажоров (типа ядерной зимы), года через два станет РБ задворками евразийского пространства, не слезет с двух крючков. Хотя даже история с «кровавым салютом» в Минске 03.07.2019 заставляет призадуматься – так ли уж необходимо тутэйшым расширять сотрудничество с Россией и КНР.

Андрей Инкин, бывший главинженер российской компании «Пиро-Росс», которая занималась производством пиротехники с 2006 г., рассказал «РС» о некоторых обстоятельствах дела:

Наша фирма не только делала новые установки, но и утилизировала старые. Вот те установки для салютов, что пошли в Беларусь, как раз были из числа утилизированных. Мягко говоря, не совсем новые были установки… Почему так сделали? Чтобы скорее поставить установки заказчику –министерству обороны РБ. И, конечно, чтобы деньги быстрее получить…

Российские заряды из НИИ прикладной химии стоили 8 тыс. российских рублей, китайские заряды – 2 тысячи. На них лепили наклейки, что они произведены на «Пиро-Росс», и продавали за те же 8 тыс. российских рублей. Перед салютом в Бресте-2012 разорвало несколько стволов:

Но никто не пострадал, сама установка не разрушилась, инцидент замяли. Поскольку у минской комендатуры были хорошие отношения с «Пиро-Росс»… подарки возили, понятно. В 2013 г. разрушился прицеп, но это «недоразумение» снова замяли.

В 2017 г. фирма решила закупать в КНР другие заряды – дешёвые, низкого качества:

И на день независимости в Минске-2017 в поле разрушился прицеп салютной установки. Чудом никто не пострадал, т. к. был дождь, солдаты укрывались в автомобиле. Осколки разлетелись на 250 метров – и снова все промолчали.

Год спустя в минском парке Горького снова произошёл инцидент – взорвались крайние стволы на установке:

Тогда уже было ясно, что заряды некачественные, второго сорта. Но поскольку никто тогда снова не пострадал, то проблемы будто бы и не было. Всем было по барабану. Установку отремонтировали, и всё.

Наступил роковой 2019-й…

В Китае заряды измеряются в дюймах, у нас – в миллиметрах. И вот их восьмидюймовые заряды (это 200 миллиметров) не лезли в стволы, но всем было снова по барабану. Деньги заплачены, люди ждут салюта. Нашли выход – снять часть оболочки, подрезать заряды. Ребята (сотрудники «Пиро-Росс» Денисов и Сапронов, задержанные 4 июля 2019 г. и недавно вышедшие на свободу. – В. Р.) старались аккуратно обрезать в надежде, что повезёт.

В результате использования старых установок и «аккуратной обрезки», как известно, произошёл очередной взрыв, от осколков погибла минчанка Наталья Максимчук, десять человек получили травмы. Это почти всё, что надо знать об этике труда у восточных соседей.

Что-то текст вышел мрачноватый (а жизнь какая?) Переключитесь на юморное исследование «еврейской» водки, уже несколько лет производимой в райцентре Шумилино, неподалёку от Витебска:

Три подвида крепкого алкогольного напитка с изображением пляшущего Мойше в своё время получили сертификат кашерности от главного раввина Иудейского религиозного объединения в РБ (рав Мордехай Райхинштейн; правда, он уже год как не служит в ИРО, да и срок действия выданной им бумаги истёк). Водку я не пью, но иногда интересуюсь «еврейскими мотивами» в – или на – белорусских продуктах. Рассказывал о бобруйском подсолнечном масле «Шалом», о бобруйском же зефире с ивритскими буквами на упаковке, теперь вот о дорогой во всех смыслах водке «Moishe Jacksonberg»…

Вольф Рубинчик, г. Минск

28.09.2022

w2rubinchyk[at]gmail.com

Опубликовано 28.09.2022  23:33

В. Рубинчик. Еврейское и рядом

Ох, шалом, что ли… Для фельетонов наподобие этого (2001) не хватает энергии, для очерков о деятелях вроде Мая Данцига – времени… Собственно, проблемы со временем и сводятся к той самой нехватке энергии.

Понемногу перехожу из категории исследователей-воспоминателей в разряд акынов: что вижу, то пою. Если кому-то от этого легче, зовите меня графоманом или претенциозным автором. В наши дни не пускать в себя цензуру (и себя в цензуру) – поистине претенциозность.

И что я вижу? Статью в «СБ», подписанную дамой, которая как «журналистка» не раз участвовала в допросах задержанных «силовиками», а по сути – захваченных в плен. На прошлой неделе Людмила Г. решила вдарить по Союзу бел. евр. организаций и представительству «Гилеля». Что любопытно (но не очень ново, см. майсу Авраама Бененсона в 2011 г.), газетка призвала на помощь известных в Беларуси евреев, а именно Фриду Рейзман и Мордехая Райхинштейна. Принцип «разделяй и гадствуй» в здешней политике/идеологической работе никто не отменял.

Согласно «СБ», дорожки-полосы из красного кирпича или плитки, ведущие к памятникам жертв Катастрофы в Беларуси, – «ужас-ужас», т. к. если вокруг дорожки светлый кирпич или плитка, это напоминает бело-красно-белый флаг. Четыре фото было приведено – например, из Славеней Толочинского района…

Чтобы узреть здесь нечто схожее с каким бы то ни было флагом, надо… ну очень постараться. Но свой приговор представительница «охранительно-карательной журналистики» вынесла ещё в первом абзаце – «кощунственные, не поддающиеся пониманию поступки». И далее лишь рассуждает, нечаянно главный еврейский союз заказывал мемориалы в такой гамме, или умышленно. Склоняет публику к тому, что умышленно, потому что в союз входит студенческая организация «Гилель», а её директор… Ой-ой-ой!

Ф. Рейзман, тоже руководительница со стажем (организации бывших узников гетто «Гилф»), тем временем негодует:

Итак, 22 июля орган администрации президента при поддержке – а может, и по инициативе – Виталия Мисевца (представлен как директор строительного колледжа, но мы-то знаем о его ангажированности, о должностях в «Белой Руси»/КПБ) совершил попытку одним выстрелом уложить двух зайцев: 1) в очередной раз потоптаться по бело-красно-белому флагу, история которого началась гораздо раньше, чем нацистская оккупация Минска; 2) пугнуть белорусско-еврейские общественные организации, дабы в перспективе поставить их под полный контроль (или «нормализовать», как предлагалось ещё в 2015 г.).

Что с того, что Елена Кулевнич – вожатая «Гилеля» и «Лимуда», а с июня с. г. зампредседателя «главного еврейского союза» – подстраховалась на своей фб-страничке, пусть и по-английски:

«Высказанные [здесь] мнения исключительно мои личные, они не выражают взгляды или мнения моего работодателя»

В «СБ» всё равно решили доколупаться до её условного «работодателя» – бизнесмена Олега Рогатникова, лишь несколько недель как сменившего Владимира Черницкого на посту председателя союза: «Показываю фото молодых людей с бчб-символикой, которые входят в союз. То есть евреев, чьих предков истребляли под этими флагами. Показываю публикации про цепи солидарности, марши. Тишина».

«Cкандалы, интриги, расследования» – прозрачный намёк на то, что Союзу и «Гилелю», на деятельность которых выделяются гранты, необходимо ещё бодрее делиться с государством агентами администрации РБ и молчать в тряпочку (Е. Кулевнич несколько месяцев назад жаловалась на то, что получение денег из-за рубежа существенно усложнилось – ну вот, ей ответили).

Касательно минского «Гилеля» и его начальницы. Лично я ничего от них не имел, кроме неумных шуток в свой адрес. Но, наверно, организация небесполезна – помнится, весной 2020 г. «гилелевцы» развозили продуктовые наборы пенсионерам. Будет обидно, если власти её вдруг закроют, как 22.07.2021 закрыли десятки прочих, в т.ч. «Живую библиотеку», офис по правам людей с инвалидностью… По мне, пущай цветут 100 цветов (нет, я не Мао, я другой ;)).

Касательно позиции почти 86-летней (1935 г. р.) Ф. В. Рейзман. Шустрые медиаработники способны «вытянуть» нужные им заявления и у людей более молодых & менее эмоциональных. Отмечу, однако, что в большом рассказе о своём детстве, записанном в 2017 г., Фрида Вульфовна никаких маршей с «неправильными» флагами не упоминает. И уважительно отзывается о председателе Верховного Совета Беларуси 1991–94 гг. Станиславе Шушкевиче, при котором бело-красно-белый флаг имел статус государственного.

Публикация в минской газете «Авив», 5, 1992против обеления полицаев, но не против госсимволики, утверждённой в сентябре 1991 г.

Бело-красно-белый флаг на II съезде Белорусского объединения еврейских общин (нынешний СБЕООО), май 1993 г. Источник: «Авив», 3, 1993

В общем, на поверку совсем не убедительно выглядит нынешняя атака от имени Ф. Рейзман на оформление мемориалов, а заодно на «этих вот». Не говоря уж о том, что и в мемуарах иных узников Минского гетто не увязываются воедино те, которые «маршировали с этими бчб-флагами тогда» (СБМ?) и «эти фашисты», что «брали ребенка за ножку и разбивали голову о стену». Жестокость полицаев, конечно, упоминалась, но об их гипотетических бело-красно-белых повязках/шевронах/флагах – нуль сведений.

Кое-кому с конца 2020 г. сильно хочется признать бело-красно-белый флаг, ценный миллионам людей в Беларуси, «экстремистским». Увы, бойцы информационной войны, нанятые администрацией РБ не без участия «товарищей с Востока», не гнушаются использовать пожилых людей в качестве своих орудий или живого щита. Показателен прошлогодний случай на СТВ (95-летний ветеран Сушков, гонявший «бандеровцев» в Украине, высказался против изобретения Клавдия Дуж-Душевского, потому что это… «бандеровский» флаг).

* * *

25 июля исполнилось бы 85 лет архитектору Леониду Менделевичу Левину (1936–2014), известному также как первый руководитель вышеупомянутой «главной еврейской организации»; сначала Объединения, а потом и Союза (в 1991–2014 гг.). Между прочим, его «советницей по культуре» с 2002 г. была дочь – ничего не напоминает? 🙂 Галина Леонидовна, ярко раскрывавшаяся в 2006 и в 2010 гг., жаждала «унаследовать» статус председателя СБЕООО, но на выборах её неизменно пробрасывали (последний раз – 27.06.2021). Не скажу, что меня это печалило – скорее, вселяло надежду на то, что и в иных контекстах клановость преодолима.

По случаю «круглой даты» белорусское телевидение показало документальный фильм о Л. М. Левине. А электронная газета «Авив» 26.07.2021 опубликовала материал «Что помнится, или, Несколько слов в память Леонида Левина». Где прекрасно всё, начиная с заголовка…

Решением Минского городского Совета депутатов от 24 декабря 2020 года одной из улиц комплекса «Минск Мир» присвоено имя заслуженного архитектора Леонида Левина. Это символично. Потому что эта улица находится неподалеку от улицы Берсона, где располагается Минскпроект, в котором прошла его трудовая деятельность.

По прямой от Берсона (1, у Немиги) до Левина (2, за Аэродромной) – более трёх км, это я для потенциальных экскурсоводов «по левинским местам» уточняю. Символично же в расположении улицы Левина то, что она пересекается с улицей Михаила Савицкого, который известно как относился к еврейству.

Леонид Менделевич руководил Союзом белорусских еврейских общественных объединений и общин (СБЕООО) более 25 лет.

Ну, если 2014 минус 1991 равно «более 25», то конечно!

По мнению официального сайта СБЕООО, Л. Левин и сейчас руководиm 🙂

Вновь слово «Авиву»:

Еврейская жизнь возродилась в Беларуси после 70-летнего молчания 11 октября 1988 года. В этот день прошла первая учредительная конференция Минского общества еврейской культуры (МОЕК) имени Изи Харика.

А здесь – весьма неприятное обесценивание еврейской жизни в советской Беларуси 1919–1941 и 1944–1988 гг. И ладно бы писал человек, далёкий от общественного движения белорусских евреев, но автор – Елизавета Мальцева, лет уже 15 возглавляющая Минское объединение еврейской культуры (тот самый МОЕК). Почти столько же лет она числилась «главным ревизором» СБЕООО. Могла бы за это время в библиотечку сходить, или хоть belisrael почитать… Да, редактор «Авива» тоже хорош.

Актуальным остаётся то, что я писал в последней серии «Катлет & мух» 21.10.2019. Ясно, не только и не столько в Ж. Пиковской и Е. Мальцевой тут проблема:

Жанна-«Авиталь», ещё не старая жительница второго по размерам города Беларуси, после 20-летнего посещения «общины» и поездок на разные «Лимуды» не способна прочесть элементарный текст на идише а и вообще спутала идиш с ивритом)…

Не хочу говорить, что с евреями Беларуси ничего не будет скорее, «будет ничего», как в «Дне опричника». Это, по большому счёту, и путь Синеокой – топтание на месте, вечное увлечение миражами. Однако во властных кругах Беларуси всё же иногда заметно понимание того, что следует надеяться прежде всего на своих соотечественников, прислушиваться в том числе и к «диссидентским» мыслям… На «еврейской улице» такое понимание практически отсутствуеткак отсутствует самостоятельное и солидное сообщество белорусских евреев, о котором мечтал в начале 2000-х гг. Cуррогатная же «община» зачастую вела себя, словно собака на сене, поэтому пошли насмарку и мои мечты 2016 г.: нет ни белорусской иудаики как общественновостребованного явления, ни «продвинутых» курсов языка идиш.

О нереализованной (и даже как следует не обсуждённой) идее с курсами см. также материал 2020 г. Оговорюсь, что для развития иудаики всё же кое-что делается, пусть и за рамками СБЕООО. Продолжает плодотворно работать Инна Соркина, познавательны (хоть и небезошибочны) статьи её землячки Елены Обуховой, минчанки Елены Гросс… Полагаю, белорусско-еврейский фестиваль (2020) и «Штетлфест» (2021) тоже внесли свою лепту. Что нелегко утверждать об эфемерной выставке «Еврейские советские писатели Беларуси» в Национальном художественном музее (конец июня 2021 г.), подготовленной по мотивам очерков Гирша Релеса и являвшей собой, по-моему, то самое «топтание на месте».

Не отказываюсь от опубликованного о Л. Левине в 2015 и 2021 гг. – здесь и здесь (критиковал его и при жизни). В пользу архитектора, чьим именем в 2020 г. назвали новую улицу, следует сказать, что он по-своему любил родной город, иногда пытался заступиться за те или иные постройки. Так, десять лет назад Леонид Менделевич рассуждал в газете «Звязда» о том, что нельзя сносить здание первой минской электростанции, которое стояло у цирка…

Левина и других известных людей администрация (кстати, тогда министром культуры cлужил Павел Латушко) не послушала; к концу 2011 г. памятник истории и архитектуры был разрушен.

Вольф Рубинчик, г. Минск

27.07.2021

wrubinchyk[at]gmail.com

Опубликовано 27.07.2021  18:42

PS от 28.07.2021. Оказывается, на упомянутой выставке «Еврейские советские писатели Беларуси» использовали (узнал только сегодня… хорошо, что имя указано) и кое-что из трудов вашего (не)покорного слуги; так, на один из стендов попал блуждающий по сети перевод на бел. яз. стихотворения Изи Харика
.
Я не то чтобы против, но перевод был сделан в 2007 г., а с тех пор “хариковедение” шагнуло далеко вперёд 🙂 Короче говоря, тезис о топтании на месте не снимаю.

В. Рубинчик. ЭХ, РАЗ, ЕЩЁ РАЗ…

Ужас как не люблю повторять пройденное, а иногда приходится. Вот живёт и трудится в Минске Пётр Резванов, «румяный критик мой», в своё время побывавший аж в Биробиджане… Как только я сравнил Беларусь и Израиль по доле затрат «на науку» в ВВП, он то ли шутя, то ли всерьёз выкатил претензию: мол, две страны – маловато для полноценного сравнения.

Никогда не отрицал то, что из почти двух сотен стран, входящих в ООН, меня интересуют прежде всего Беларусь и Израиль… Потому неоднократно сопоставлял их по ряду критериев – здесь, здесь и здеся. В прошлом июне добавлял к ним Буркина-Фасо (шутя или всерьёз, решайте сами). На мой вкус, «лучше меньше, да лучше», но, идя навстречу пожеланиям трудящихся, кое-что уточню.

Таблицы, приведенные 11.01.2021, во многом говорят сами за себя, и всё-таки: в Беларуси на R&D («Исследования и разработки», примерно то, что на постсоветском пространстве называется НИОКР) много лет выделяется менее 1% ВВП, в Израиле же с 2000 г. никогда не тратилось меньше 3,5%, а с 2012 г. – меньше 4% ВВП. Самые свежие данные относятся к 2018 г.: РБ – 0,61%, Израиль – 4,95%. Для полноты картины: средний показатель в мире превышает 2%; у стран с высоким доходом он равняется 2,59%, с «низко-средним» (Low & Middle; к этой группе, согласно данным Всемирного банка, относится и Беларусь) – 1,57%. Наши расходы на науку характерны для группы стран с «доходом ниже среднего» (Lower Middle), где обобщённый показатель равняется 0,58%. По уровню R&D Беларусь граничит с Алжиром, Египтом, Марокко, Сенегалом и Тунисом… Ох, не зря четверть века назад у нас образовалось творческое движение «Бум-бам-лiт», бившее в тазики, словно в тамтамы, и неравнодушное к «африканскому вектору»! 🙂

А как обстоят дела у географических соседей Беларуси – вернее, обстояли на 2018 г.? Польша – 1,21%, Литва – 0,94%, Латвия (неожиданно) – 0,63%, Россия – 0,99%, Украина – 0,47%.

Не утверждаю, что есть прямая зависимость между вложениями в НИОКР и зажиточностью государства: как справедливо замечено, «большие затраты на НИОКР не всегда гарантируют большую прибыль или большую долю на рынке». Тем не менее цифры, особенно взятые в динамике за несколько лет, во многом отражают отношение государства к инновациям… Его готовность вкладываться в будущее, а не проедать наследие прошлого.

Если в курултае, который администрация РБ планирует собрать через три недели, и есть какой-то смысл, то он заключается в безоговорочной поддержке делегатами: а) освобождения & реабилитации политзаключенных; б) законодательного (или даже конституционного) закрепления расходов на НИОКР не менее 1% от валового внутреннего продукта c направлением значительной части на теоретические исследования. Ибо нет ничего более практичного, чем хорошая теория… (С)

Без реализации пункта «б» можно сколько угодно разглагольствовать о том, что «сегодня белорусской науке отводится ключевая роль в построении экономики знаний», созывать съезды и объявлять «Годы Науки» – всё останется примерно так, как описано в материале 2019 г. Ещё необходимо (для начала) вернуть выборность главы национальной Академии наук, ликвидированную администрацией Лукашенко осенью 2001 г.

Крайне маловероятно, что племянник министра сельского хозяйства БССР, поставленный в 2013 г. руководить Академией и заявляющий на аппаратном совещании «Нужно… ни в коем случае не допускать никаких несанкционированных действий и проявлений. Роль науки – быть вместе с властью», способен представить на «всенародном собрании» программу реформ, даже если б захотел (его, похоже, всё устраивает: «Академия [в 2020 г.] показала свою устойчивость к неблагоприятным факторам и существенно продвинулась в своём развитии»). А голос настоящих учёных, выдавленных из АН за инакомыслие, c вероятностью 99,9…% не прозвучит на февральском курултае 🙁

После конспирологов я больше всего не люблю антиконспирологов. Не мешайте мне думать, что в правящих кругах одной восточноевропейской страны давно взят курс на оболванивание масс… Одни идеолухи пугают «планом Даллеса», другие (возможно, те же самые) советуют воспитывать детей «согласно знакам зодиака». И не в жёлтой газетке советуют, а в органе «администрации президента», где вообще весьма охотно тиражируются всякие неоязыческие бредни.

Скажете, безобидно и далеко от обыденной жизни? Ой, не уверен… Девальвация рационального мышления, как правило, приводит к авариям и техногенным катастрофам. Случайно ли за последний год целые кварталы Минска на продолжительное время оставались то без чистой воды, то без отопления? Из недавних новостей: «За прошедшую неделю по всей Беларуси неоднократно прорывало трубы теплоснабжения, из-за чего тысячи людей на время оставались с холодными батареями» (23.01.2021). Правда, Станислав Шаршуков, словно делая реверанс в адрес мининформа, оговаривается: «В Минске и всей Беларуси прорывы теплосетей не носят системного и массового характера». Да, в чём-то он прав – могло быть и хуже.

Любопытно, что официально Белорусская АЭС была запущена 07.11.2020, а приостановлена ради замены вспомогательного электротехнического оборудования… на следующий день. В начале декабря последовала вторая остановка из-за необходимости «дополнительной корректировки работы крышек шумопоглотителей пара». Очередная нештатная ситуация возникла в середине января: «из-за срабатывания системы защиты генератора отключили первый энергоблок».

Усилия одних инженеров и техников не обеспечивают стабильную работу АЭС? Очевидно, служителям культа, подписавшим в декабре 2020 г. призыв «к миру, прощению и примирению» от имени «четырёх самых крупных конфессий Беларуси» (православие, католицизм, ислам и иудаизм), следует съездить в Островец на подмогу, провести там молитву, а то и несколько… Полагаю, уважаемые староверы, буддисты и бахаи поддержат 🙂

Кстати, немало причудливого было в том призыве, особенно же в его презентации официозом. Почему-то от имени иудеев Синеокой выступил посланник хасидской организации ХаБаД (а как же ортодоксальное Иудейское религиозное объединение с равом Райхинштейном?) В любом случае, иудеев сейчас в Беларуси куда меньше, чем христиан-протестантов, но последних то ли не позвал новый уполномоченный по делам религий, то ли они сами уклонились. Да и «Дойч Шнеер Заламан» (правильнее Шнеур-Залман Дайч) – никакой не «иерарх», за пределами Израиля вообще нет иерархии раввинов… Впрочем, понимаю, что это слишком сложно для БелТА и «СБ» – если уж в «ведущей газете» не знают о существовании венного пульса и Мольера с Вольтером путают.

Забавно (на самом деле нет): после ввода в эксплуатацию Островецкой АЭС, вроде как предназначенной для снижения тарифов, электричество в Синеокой подорожало. Чего же ждать, когда появится «белорусский отечественный электромобиль», о необходимости создания которого так убедительно вещал на Новый год тов. Огурцов Гусаков? Здесь что-то вспомнились Ильф & Петров:

Один экземпляр телеги внутреннего сгорания даже построили. Телега была как телега. Только внутри ее что-то тихо и печально хрюкало. Или хрюндило, кто его знает! Одним словом, как говорится в изящной литературе, хардыбачило. Скорость была диво-дивная, семь километров в час. Стоит ли напоминать, что этот удивительный предмет был изобретен и построен в то самое время, когда мир уже располагал роллс-ройсами, паккардами и фордами?

Мне представляется, что «Народному антикризисному управлению», существующему около трёх месяцев, тоже не до проблем науки в Беларуси… Скриншотец:

С одной стороны, восемьсот с чем-то представителей научного сообщества, проявивших свою гражданскую позицию в ноябре-декабре 2020 г., «разминулись» с политоркестром под управлением г-на Латушко. С другой стороны, ребята и девушки из НАУ вроде как в оппозиции, поэтому формально с них «взятки гладки». С третьей стороны… лишний раз подтверждается, что необходимо появление мощной «четвёртой силы», преодолевающей шаманские потуги Лукашенко, Алексиевич и Позняка. Выходящей в иное измерение, если хотите.

Далеко ещё зубризму до овладения массами, и я сам уже сомневаюсь, что верно сформулировал задание. Может быть, нужен не зубризм, а посадизм (кроме шуток, есть и такое направление в мировой мысли). Или, по образцу марксизма-ленинизма, зубризм-посадизм? 🙂 Только у нас бы он отсылал не к фамилии основателя, Хуана Посадаса, а к намерению посадить под домашний арест определённое число негодяев, бросающих за решётку честных людей… Санкции Евросоюза в отношении белорусской «элиты», как признал его представитель Петер Стано 21.01.2021, не помогают; впрочем, было бы странно, если бы тактика ЕС типа «шаг вперёд, два назад», описанная в предыдущих моих текстах, шла нашим согражданам на пользу.

Небольшой экскурс в прошлое. Век назад в Беларуси не работал интернет и насчитывалось очень мало людей с высшим образованием – а жажда знаний и инноваций была. Растрогал меня эпизод, упомянутый в давней статье Александра Крюкова:

Интересное свидетельство о расширении словарного запаса иврита было обнаружено в архивах Комитета языка иврит. Речь идет об открытке, полученной Комитетом еще в 1913 году из городка Несвиж Минской губернии. Автор открытки, некто Шломо Йосеф Левин, направлял коллегам в Иерусалим целый список созданных им новых слов для возрождавшегося иврита. В списке гебраиста-любителя было немало интересных неологизмов, построенных на библейских корнях по классическим правилам ивритской грамматики.

Неспроста именно наш земляк Лазарь Перельман, aka Элиэзер Бен-Иегуда (1858–1922), полтораста лет назад взялся за «реанимацию» иврита… Да, основная часть работы была проделана в Палестине после 1881 г., однако встал юный Лейзер-Ицхок на путь исправления обновления древнееврейского языка, пожалуй, в 1871 г., когда учился в полоцкой иешиве.

Ещё примечательный факт. В конце 1920-х годов сотрудники Института белорусской культуры, преобразованного в Белорусскую академию наук (1929), готовили большой диалектический атлас языка идиш (сей труд Лазаря Виленкина был издан в Минске-1931). К брошюре-проекту прилагалась почтовая карточка; читатели могли её заполнить, ответив на вопросы исследователей, и бесплатно выслать в адрес научного учреждения. Cогласно постановлению целого Совета народных комиссаров СССР!

Отправил бы я кое-кому из этнографов, литературоведов и историков научно-популярный сборник «Іудзейнасць» (Минск: Шах-плюс, 2020), будь рассылка бесплатной. Но издавать книги без поддержки государства и затем ещё рассылать за свой счёт? Увольте.

А вот бесспорно хорошая новость. Магазинчик на столичном бульваре Шевченко, прикрытый властями в конце октября 2020 г. после «общенациональной забастовки» (см. здесь), в середине января возобновил свою работу. Итак, в этом сезоне цветоводы и овощеводы не останутся с носом… 😉

Вольф Рубинчик, г. Минск

24.01.2021

wrubinchyk[at]gmail.com

Опубликовано 24.01.2021  12:59

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (128)

Шалом! Ну, паехалі… Як ні круці, а зноў даводзіцца разграбаць бруд, бо «калі не я, то хто»? 🙂

Спыніўшы выданне бюлетэня «Мы яшчэ тут!» (2009), у пачатку 2010-х амаль не прыглядаўся да суплётаў у «яўрэйскай абшчыне»: раз на год хадзіў да «Ямы», а так займаўся перакладамі, выпускаў кніжкі, удзельнічаў у навуковых сходах, etc. Пасля выправы на ідышны семінар у Кіеў (верасень 2014 г.) зноў пачаў прыглядацца – мо і дарэмна, бо многія карцінкі наганялі сум, а важкай альтэрнатывы «левіншчыне» не вырысавалася.

Не хачу казаць, што з яўрэямі Беларусі нічога не будзе – хутчэй, будзе нічога, як у «Дні апрычніка» Уладзіміра Сарокіна. Гэта, па вялікім рахунку, і шлях Сінявокай – таптанне на месцы, вечнае захапленне міражамі. Аднак ва ўладных колах Беларусі ўсё ж часам заўважнаe разуменне таго, што варта спадзявацца перадусім на сваіх суайчыннікаў, прыслухоўвацца ў тым ліку і да «дысідэнцкіх» думак… На «яўрэйскай вуліцы» такое разуменне практычна адсутнічае – як адсутнічае самастойная ды самавітая супольнасць беларускіх яўрэяў, пра якую летуценіў у пачатку 2000-х гг. Cурагатная ж «абшчына» часцяком паводзіла сябе, бы той сабака на сене, таму пайшлі ў глум і мае мары 2016 г.: няма ні беларускай іудаікі як грамадска-запатрабаванай з’явы, ні «прасунутых» курсаў мовы ідыш. У верасні пайшоў у лепшы свет прафесар псіхалогіі, заслужаны дзеяч навукі Якаў Каламінскі (1934–2019), аўтар звыш 30 кніг. Днямі памерла адна з найбуйнейшых спецыялістак у гісторыі беларускіх яўрэяў, кандыдатка культуралогіі Вольга Сабалеўская (1974–2019), колькі год таму выціснутая з Гродзенскага дзяржуніверсітэта… Цяпер шанцаў на развой іудаікі будзе яшчэ меней.

 

Св. памяці В. A. Сабалеўская (фота з ok.ru) і Я. Л. Каламінскі (фота з koob.ru)

Яўрэйскі «афіцыёз» не падтрымаў (прынамсі пра чынную падтрымку ніц не ведаю) і сціплыя прапановы 2017–2019 гг.: усталяванне дошкі ў памяць пра часопіс «Штэрн» на вул. Рэвалюцыйнай, 2 у Мінску; выпуск канверта з выявай Мойшэ Кульбака да 125-гадовага юбілею пісьменніка ў 2021 г. Дзякуй асобным актывістам, такім як мінчукі Інэса Ганкіна і Алекс Фурс – хоць яны й не выходзілі са мной на сувязь у гэтых справах, але пашыралі згаданыя ідэі ў публічнай прасторы.

Затое ў «лідараў» сёлета хапіла імпэту на вэрхал вакол барысаўскага гурта «Жыдовачка»… Зрэшты, на гэтую тэму выйшла пара іранічных матэрыялаў, праз якія дастаў новую жменю цэтлікаў ад людзей з паралельнай рэальнасці (напрыклад, выхваляюцца сваім веданнем белгісторыі – і тут жа пішуць аб працы ў 1926 г. Беларускай акадэміі навук, утворанай на 2 гады пазней). Акей, хлопцы-дзеўкі; калі б вы мяне хвалілі, я б насцярожыўся і падумаў, што нешта рабіў не так.

Верасень 2019 г., fb-старонка галоўнага рабіна Іудзейскага рэлігійнага аб’яднання ў РБ. На месцы нашчадкаў Самуіла Плаўніка (Змітрака Бядулі) запхаў бы армяна-яўрэйскаму маргіналу абразу ў глотку…

В. А., знаны таксама цэнзураваннем «вікіпедыі», што зачапіла Алеся Астравуха, – дагэтуль не абы-хто, а трэцяя асоба ў «Саюзе бел. яўр. абшчын» (як мінімум, лічыцца такім на сайце арганізацыі).

 

Цікава, што ў сярэдзіне 2000-х «Саюз» падтрымаў выданне зборніка твораў Бядулі, дзе быў і «нехарошы» нарыс «Жыды на Беларусі» (гл. фотку справа). Дэлегацыя «чэсных яўрэяў» у 2006 г. ездзіла святкаваць 120-годдзе пісьменніка на яго радзіму ў Пасадзец.

Усё-такі ў часы кіравання Леаніда Левіна рабілася нешта карыснае – вунь у 2004 г. дапамаглі выдаць кнігу Гірша Рэлеса ў арыгінале, аф ідыш. Офісы на В. Харужай, 28 – агмень адмоўнага адбору? 🙁

Дарэчы, у верасні 2019 г. у музеі гісторыі беларускай літаратуры была адкрыта выстава, прысвечаная Л. М. Левіну, – даведаўся пра яе з той самай fb-старонкі рава Мардэхая Райхінштэйна.

Чаму на выстаўцы паказалі зборнік 2011 г. Рыгора Барадуліна з чыімсьці надпісам, не саўсім ясна. У народнага паэта Беларусі почырк быў крыху іншы (гл. справа).

Але пару слоў пра Змітрака Бядулю, які цяпер успрымаецца як адзін з першых пасярэднікаў паміж беларускай і яўрэйскай культурамі (без яго, магчыма, не было б і мінскага музея, каторым у 2012–2019 гг. кіраваў «удзячны» абаронца «рускага свету»). У 1918 г. Бядуля насамрэч пісаў у сваім нарысе: «Наш народ нічога кепскага не рабіў жыдом», як бы аддзяляючы сябе ад яўрэяў (гэта, відаць, тлумачыцца яго палітычнай пазіцыяй – падтрымкай нованароджанай БНР, якая абапіралася найперш на беларусаў – і жаданнем прадухіліць пагромы, магчыма, неўсвядомленым). Тым не меней Бядуля не выракаўся яўрэйства, не хрысціўся, дарма што ў рэдакцыі «Нашай Нівы» 1910-х гг. яму паступалі прапановы.

Наведаўшы ў Іерусаліме паэтку Рахіль Баўмволь (1914-2000; яна ведала Бядулю, калі жыла ў Менску да вайны), у верасні 1998 г. я чуў ад яе такія словы: «Он был очень добрый, еврейственный…» Сябравалі з Бядулем ідышныя пісьменнікі, той жа Ізі Харык. Самуіл Плаўнік паўдзельнічаў у складанні першага ідыш-беларускага слоўніка (1932), перакладаў Шолам-Алейхема ды шмат каго яшчэ.

Так, Бядуля/Плаўнік (1886–1941) з 80-90-гадовай адлегласці можа выглядаць як слабы і грэшны чалавек: паддаўся бальшавікам, у 1930-х падпісваў звароты супраць ахвяраў сталінскага тэрору… Аднак ён пакінуў пасля сябе выдатныя творы, з якіх можна даведацца пра быт беларуска-яўрэйскіх мястэчак на рубяжы ХIХ-ХX cт. («У дрымучых лясах»), становішча яўрэяў на пачатку Першай сусветнай вайны («Жыды», «Набліжэнне») і ў Беларусі 1920-х гадоў («Язэп Крушынскі», т. 1). Што застанецца ад яго цяперашніх «крыўдзіцеляў»? Пытанне рытарычнае.

Няйначай у выніку працы такіх «адукатараў», як пан Акапян і яго калегі па «Саюзу», Жанна-«Авіталь», яшчэ не старая жыхарка другога па памерах горада Беларусі, пасля 20-гадовага наведвання «абшчыны» і паездак на розныя «Лімуды» не здольная прачытаць элементарны тэкст на ідышы (дый увогуле паблытала ідыш з іўрытам). Затое ў ліпені 2019 г. гомельская медсястра была ўпэўнена, што ў славян «генетычна закладзена нянавісць да яўрэйскага народу». Пасмешышча і фэйспалмішча.

Не ўсе тут падобныя да Ж. П., але такіх шмат, і яны «выносяць мозг» цягам усіх 30 гадоў «адраджэння яўрэйскага жыцця» ў краіне. Дзіва што няма абяцанай у 1998 г. мемарыяльнай пазнакі на «Рускім тэатры», а пахаванні на зараўнаваных яўрэйскіх могілках у раёне мінскай вул. Калектарнай рэгулярна ўскрываюцца з 2000-х гг. Штораз рэакцыя «прафесійных яўрэяў» рэзюмуецца словамі: «Ніколі не было, і вось ізноў». Цяпер во пасла Алона Шогама падцягнулі; у прынцыпе, яго слова магло б нешта значыць, але не на фоне дыпламатычнага канфлікту ў сувязі з масавым нядопускам беларусаў у Ізраіль.

Планы 2000 г., ад якіх застаўся толькі буклет. І Шыцік (aka Данькоў), і Дорн потым сядзелі за кратамі.

Больш-менш эфектыўна тутака працуе хіба служба дагляду старых і нямоглых – «Хэсэды» & «Рахамімы». Настолькі эфектыўна, што адна сацыяльная работніца з Бабруйска, беспартыйная Таццяна Гутарава, 1965 г. нар., сёлета пажадала стаць дэпутаткай «парламента» – і, што цікава, яе зарэгістравалі ў акрузе № 78 (разам з васьмю іншымі кандыдатамі).

Але, на РБ няўхільна падаюць імклівым дамкратам «парламенцкія выбары» 17.11.2019. Алену Анісім і Ганну Канапацкую 17.10.2019 не зарэгістравалі ў якасці кандыдатак у «палатку»: быццам бы подпісы выбарцаў «не тыя». Без аніякай злараднасці заўважу: лепей бы шаноўныя дамы ў свой час паслухалі мяне і паспрабавалі скасаваць указ аб прызначэнні «выбараў» на лістапад 2019 г. (замест жніўня-верасня 2020 г.). Нагадаю, што ўвосень 2002 г. Якаву Гутману за колькі тыдняў удалося сабраць подпісы канстытуцыйнай большасці дэпутатаў (75) пад петыцыяй у абарону гісторыка-культурнай спадчыны. Як выяўляецца, ад тактыкі «гучныя словы, мінімум рэальных крокаў», прынятай працягнутай увесну-улетку 2019 г., «альтэрнатыўныя» дэпутаткі мала што выйгралі.

Можа, у Мінгарвыканкаме прыслухаліся акурат да мяне, дый ліквідавалі «даўгабуд» на вуліцы Прытыцкага, а мо проста прыемнае супадзенне… Так ці іначай, гектар зямлі вярнуўся мінчукам.

Было ў красавіку 2018 г. і стала ў кастрычніку 2019 г.

Нейкія палавінчатыя крокі ў слушны бок зрабіла таксама міністэрства спорту і турызму РБ. У жніўні 2018 г. Уладзіслаў Каташук – вопытны трэнер з Брэста, 30.07.2018 па надуманых прычынах выключаны з Беларускай федэрацыі шахмат – атрымаў права на вышэйшую катэгорыю (бо яго вучаніца Аляксандра Тарасенка заняла 3-е месца на чэмпіянаце Еўропы). БФШ тармазіла працэс прысваення, што, безумоўна, біла па кішэні педагога… Але праз год (!) Каташук усё ж зрабіўся трэнерам вышэйшай катэгорыі.

Праўда, вельмі па-казённаму піша той намміністра – ні «дабрыдзень», ні «паважаны». І так, рашэнне было прынятае 02.09.2019, паведаміць пра яго кваліфікаванаму шахтрэнеру (якіх у Беларусі адзінкі) расчухаліся толькі 04.10.2019, а ў абласное ўпраўленне спорту і турызму загад паступіць пазней… Маўляў, цярпеў год, пацярпі яшчэ месяц-паўтара? Не ведаю, як у вас, шаноўныя, а ў мяне пасля гэтай гісторыі не пабольшала жадання звязвацца з тутэйшым мінспорту. Зрэшты, маё нежаданне многіх тутэйшых дзяржаўных (дый недзяржаўных) устаноў датычыцца. Найперш тых, якія, нібыта робячы вялікую ласку, аддаюць табе тваё ж.

Жэстачайшэ жартаваў сайт адміністрацыі Кастрычніцкага раёна г. Мінска яшчэ 10 дзён таму (цяпер гэтая старонка выдалена, што нагадала гісторыю з «Авивам»):

Загаловак пра «лішкі свабоды» – 2013 года, але ж і сёлета мог бы служыць цынічненькім дэвізам для ўсёй дзяржавы. Нават і для адной суседняй.

Збольшага парадавала новая кніга Алеся Карлюкевіча, якога лічу нягеглым чыноўнікам (як міністр інфармацыі РБ ён «вагаецца з лініяй партыі», дый карысць ад існавання яго міністэрства ўвогуле невідавочная), але неблагім краязнаўцам. У сваёй новай кнізе («Роднымі сцяжынкамі», 2019) піша і пра яўрэяў, у тым ліку пра вялікага акцёра. Цытуе майго старога знаёмца Іллю Рэзніка: «На мінскай маставой… паміраў кароль Лір – Міхоэлс».

Ды з якога перапуду Мацвей Гейзер са сваёй «шчымлівай кнігай пра Міхоэлса» стаў у Карлюкевіча «Глейзерам»? 🙂

Здаецца, дзяржава ўсё ж істотна абмяжуе распаўсюд рэкламных улётак па паштовых скрынях у пад’ездах (намер, з якога я кпіў год таму). «Наверсе» – свавольствы аж да сістэматычных парушэнняў Канстытуцыі, «унізе» – навязванне тупых дробязных правілаў, рэгламенцёж… Усё заканамерна.

Мінабароны РБ вучыцца піярыць сябе… Пры дапамозе бландзінкі-маёра, праз «незалежныя» СМІ.

Фота з nn.by

Можа, і чаго іншага міністэрыя навучыцца – каб не здаралася такіх трагедый, як крывавы салют 03.07.2019 і cмерць салдата 2 гады таму. Праўда, меў тады рацыю Мікола Дзядок: «змяніць войска як інстытуцыю немагчыма, не змяніўшы ўсё грамадства, яго маральныя ўстаноўкі і схемы функцыянавання».

Мінскія навіны. 23.10.2019 ахвотныя пойдуць у «Jewish Museum» на дыскусію «Якая яўрэйская кніга патрэбна Беларусі?» (мяне там не будзе; анансую толькі дзеля сябра, каторы мае выступіць). 27 кастрычніка – вечарына ў кафэ «Грай», прысвечаная забітым у 1930-я гады беларускім літаратарам, у тым ліку і яўрэям. 11 лістапада ў Палацы мастацтва (17:00) адчыніцца ІІІ выстава «Праўда пра Курапаты». Адзін з арганізатараў, Марат Гаравы, паведамляе, што выстава будзе працаваць да 22.11.2019.

(27.10.2019 М. Гаравы ўдакладніў, што адкрыццё выставы “Праўда пра Курапаты” перанесена на 13 лістапада 2019 г., 17:00. Адрас той жа: Мінск, вул. Казлова, 3. – belisrael)

Уваход паўсюль больш-менш вольны.

Гэта апошняя серыя «Катлет & мух» – серыяла, які існаваў больш за 4 гады, з лета 2015 г. Дзякуй усім, хто быў побач.

Цытатнік

«Позна стукаць па стале, калі ты ўжо з’яўляешся толькі стравай»; «Трэба мець вялікую цярплівасць, каб ёй навучыцца»; «Я трапіў не ў мішэнь? Менавіта туды і цэліўся» (з «Непрычасаных думак» Станіслава Ежы Леца ў перакладзе Міхася Мірановіча, «Дзеяслоў», № 101).

«Свет, верагодна, выратаваць ужо не ўдасца, але асобнага чалавека — заўсёды можна» (Іосіф Бродскі, 1987)

«Ультраправыя погляды многіх выхадцаў з былога СССР у Ізраілі, ЗША і Германіі – не вынік абставінаў або цяжкасцей інтэграцыі ў новае грамадства, а яўны вынік постсавецкага канцэптуальнага і культурнага багажа, які яны прывозяць з сабой і які працягвае вызначаць іх стаўленне да грамадзянскіх і нацыянальных пытанняў» (Дзмітрый Шумскі, кастрычнік 2019)

«Бадай, не будзе залішнім прызнаць, што, як усе людзі падзяляюцца на мужчын і жанчын, гэтак яны падзяляюцца ў адносінах да свабоды: на людзей свабоды і людзей несвабоды. Першыя адрозніваюцца ад другіх тым, што для іх існуе само паняцце свабоды. Для другіх не: для іх гэта абстрактная, мутная, збыткоўная ідэя». (Алег Дорман, 17.10.2019)

Вольф Рубінчык, г. Мінск

21.10.2019

wrubinchyk[at]gmail.com

 

Апублiкавана 21.10.2019  13:55

От редактора belisrael

Не со всем, о чем  писал в длиннющей авторской серии В. Рубинчик, можно соглашаться, но каждый материал затрагивал важные темы и  был интересен.

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (73)

Шалом! І сёння – каліва ўласных назіранняў, думак… Праўда, у краіне Тутэйшыі мудраваць непамысна, а часам нават і шкодна для здароўя, асабліва асобам «ніжніх чыноў». Як завяшчаў нейкі Пятрусь Вялікі (не блытаць з расійскім імператарам), ім трэба мець выгляд «зухаваты і прыдуркаваты, каб начальства не засмучаць».

Асобныя тутэйшыя 5 мая разам з нетутэйшымі адсвяткавалі 200-годдзе Карла Гіршавіча Маркса, які ўжо зрабіўся чалавекам-міфам, не горай за Пятра І. Але спадчына яго жыве, няхай у скажоным ператвораным выглядзе. Крыху здзівілі вострыя нападкі на К. Г. Маркса з боку тутэйшага лібертарыянца, «вядомага эканаміста» Яраслава Р.: «Калі б ён жыў і прапагандаваў свае погляды сёння, яго б пасадзілі за краты за заклікі да гвалту і экстрэмізму, а facebook, напэўна, заблакаваў бы яго старонку». Ну, з такой «антырэкламай», дзе фэйспалмбук – ледзь не маральны аўтарытэт, і рэкламы не трэба 🙂 А яшчэ гэтая грэбліва-галаслоўная заўвага пра памерлага ў 2009 г. лаўрэата Нобелеўскай прэміі па эканоміцы: «Пол Самуэльсан… сімпатызаваў марксізму праз свой заганны Economics».

Можна спрачацца, наколькі глыбока тав. Маркс разумеў чалавечую прыроду. Мяркую, што сёе-тое ў ёй юбіляр такі цяміў, і не зусім утапічнымі былі мары пра набліжэнне бяскласавага грамадства; прынамсі яны мабілізавалі дзясяткі мільёнаў людзей на дзясяткі гадоў уперад (у тым ліку і ў Палестыне ды Ізраілі, дарэчы). Яго дыягназ «адчужэнне», пастаўлены ў 1840-х адносінам работнікаў да сваёй працы пад капіталізмам, мае вагу і цяпер.

Мне, чалавеку з дыпломам палітолага, асабліва каштоўнай здаецца марксава праца пачатку 1850-х «Васямнаццатае брумера Луі Банапарта». Дзякуючы ёй нямала можна даведацца пра сітуацыю 1994 года ў адной усходнееўрапейскай краіне…

І яшчэ я заўважыў, што «правыя радыкалы» апошнім часам актывізаваліся ў Беларусі. Амаль не саромеючыся, вешаюць на нязгодных цэтлікі тыпу «левакі», «леваліберальная навалач»: карацей, хто не з намі, той супраць нас. Лукашэнка ім таксама не даспадобы (на словах), бо захоўвае рудыменты савецкай эпохі, хоць па сутнасці з’яўляецца правым палітыкам, апалагетам дзяржаўнага капіталізму. Што мы тут маем, ЗАТ «Беларусь» ці карпарацыю Belarus Ltd., не так істотна: галоўнае, у 2010-х гадах канстытуцыйны артыкул пра «сацыяльную дзяржаву» ўспрымаецца ўжо як нясмешны жарт… Аднак асобныя прасунутыя блогеры тужаць па сапраўднай дыктатуры, каб не цацкацца з «рукой Масквы» і рэшткамі «бясплатнага сыру» для «народцу».

Не тое каб я захапляўся сучаснымі беларускімі левымі, але яны аб’ектыўна патрэбныя як процівага свавольствам тутэйшых чыноўнікаў і прадпрымальнікаў (ад палітыкі і не). Да таго ж некаторым з гэтых левых, выглядае, блізкая мова ідыш. Гэтыя карцінкi апублікаваў Аляксей Кудрыцкі перад стагоддзем БССР: мілата 🙂

А так – дапраўды крэатыўна – віншавала з Першамаем сваіх чытачоў менскае ідышнае выданне:

«Акцябер», 01.05.1927. Яўрэі, кітайцы – браты навек!

Між іншага, наезды «рэспектабельнай правай газеты» (С) на Сяргей Спарыша, які на дэманстрацыі 1 мая 2018 г. нёс плакат з «некарэктным» надпісам, прымусілі мяне больш пільна прыгледзецца да гэтага чалавека – дакладней, да яго медыявобраза.

С. Спарыш з плакатам – неўзабаве актывіста затрымаюць і аштрафуюць.

Мікалай Статкевіч эпічна пракаментаваў затрыманне паплечніка: «”Наша ніва” і “праваахоўнікі” чамусьці аднадушна вырашылі, што вусаты певень – гэта той, каго яны называюць “кіраўніком дзяржавы”… Але ж гэта толькі здагадка, магчымыя і іншыя версіі. Напрыклад, ёсць такая парода курэй – “араўкана”. Яны з пышнымі вусамі, бясхвостыя і нясуць блакітныя яйкі. Можа, мае калегі мелі на ўвазе іх? А то завядуць беларускія птушкафермы гэтую “араўкану”, а потым Расія адмовіцца купляць іх блакітныя яйкі. Каб не абвінавацілі ў прапагандзе гамасексуалізму. Мы ж так расійскі рынак страцім. Тады плакат з заклікам “пасылаць вусатага пеўня” з’яўляецца патрыятычным і скіраваным на захаванне беларускага птушкаводства».

Палітыкам з гучнымі пасадамі тыпу «старшыня аргкамітэта» і «генеральны сакратар» гэткае блазенства-трыкстэрства не дужа пасуе. З іншага боку, а што застаецца загнаным у кут? Займацца перформансамі, дэманстраваць сваё пачуццё гумару… Не мне асуджаць Статкевіча са Спарышам, пагатоў апошні цікавіцца не толькі птаствам. Ягоны запіс ад 19.04.2018:

Сёння самай правільнай блізкаўсходняй краіне, Ізраілю, спаўняецца 70 гадоў. Карыстаючыся нагодай, хачу падзяліцца з фрэндамі двума рэцэптамі. (…) Як падняць эканоміку Беларусі? Адзін з самых рэалістычных сцэнарыяў – дзяржаўная праграма вяртання яўрэяў. Мэта – давесці долю яўрэяў хаця б да 10 працэнтаў.

Яўрэі з ЗША або Ізраіля наўрад ці прыедуць у заўважнай колькасці, хіба што хасіды. Таму трэба будзе звярнуць асаблівую ўвагу на яўрэяў з Афрыкі. Нічога, што чорныя, падыйдуць.

З такімі сацыял-дэмакратамі насамрэч хочацца мець справу 🙂 Блізкае мне і ранейшае спарышава назіранне (чалавек яшчэ год таму працаваў на заводзе колавых цягачоў):

Пасля працяглага перапынку зноў шчыльна пакамунікаваў з пралетарыятам… заводскі пралетарыят у масе мае больш якасны чалавечы матэрыял, чым нашая інтэлігенцыя і розная там грамадзянская супольнасць. У сярэднестатыстычнага зваршчыка або слесара больш мазгоў, чым у сярэднестатыстычнага інтэлігента.

Тав. Спарыш літаральна «гарэў на рабоце» (кажа, у той дзень cпецадзенне не выдалі…)

Ну, а 70 гадоў дзяржаве Ізраіль споўніцца ўсё ж 14 мая. Да дзяржавы – у адрозненне ад краіны – маю змяшаныя пачуцці, але цуд ужо ў тым, што яна была створана ды існуе дагэтуль, на злосць вядома каму…

У 1988 г. я яшчэ мала ведаў пра Ізраіль, а ў 2008 г. было не да адзначэння памятных дат… Таму кропка адліку для мяне – 1998 г., калі святкаваўся «сапраўдны» юбілей. У тым годзе я шэсць тыдняў уважліва прыглядаўся да краіны, летась – тры. Пісаў пра некаторыя дэталі візітаў, хочацца праверыць свае ўражанні пры дапамозе статыстыкі.

20 год таму ў Ізраілі жыло 6 мільёнаў чалавек, зараз – звыш 8,5 мільёнаў. Калі абстрагавацца ад экалагічных і транспартных цяжкасцей, гэта дзяржаве ў плюс.

Валавы ўнутраны прадукт вырас, калі верыць Сусветнаму банку, амаль у 3 разы (1998 г. – 116 млрд USD, 2016 г. – 318). Зрэшты, Беларусь дэманстравала ў гэты час нават хутчэйшы рост ВУП, дарма што 100 мільярдаў для нас – пакуль завоблачная мара. Кітайская ж эканоміка вырасла ў 11 разоў…

Важна і тое, што сярэдняя працягласць жыцця ў Ізраілі марудна, але павялічвалася. 1998 г. – 78,15 гадоў, 2016 г. – 82,4. Для параўнання, у Беларусі: 68,4 і 73,83.

Здаецца, афіцыйны Ізраіль стаў больш актыўным ды прагматычным на міжнароднай арэне – у прыватнасці, і ў дачыненнях з Беларуссю. Калі ў канцы 1990-х дыпламаты не надта ведалі, як паводзіцца з тутэйшым урадам і бізнэсам, то ў 2017–2018 гг. вымалёўваецца пэўная стратэгія: «на першым месцы ў нас цяпер эканоміка, а не культура». Добра гэта ці не, вызначыць пакуль цяжкавата (чым правінавацілася вялікая і магутная ізраільская культура?), але, як кажуць шахматысты, нават кепскі план лепей, чым ніякага… Пэўных поспехаў у гаспадарчых справах ізраільцы дабіліся: во зараз паводле ізраільскай франшызы ў Мінску адкрыецца першая кавярня «Cofix». Пасол збіраецца «стварыць на зямлі Беларусі аграпрамысловы парк з ізраільскімі тэхналогіямі», але сельская гаспадарка тут, асабліва ў Віцебскім раёне, – куды больш рызыкоўная сфера, чым гандаль кавай. Ну, не будзем пра сумнае.

Інтэрнэт-выданне «Бэсэдэр?» падрыхтавала да юбілею жарцік: «У Ізраілі прыпынена распрацоўка штучнага інтэлекта, бо натуральны дзяваць няма куды». Не тое каб суперсмешна, затое патрыятычна.

Малюнак В. Вазнюка

Беларусы ж плануюць павіншаваць ізраільцаў з юбілеем праз… яўрэйскія песні. Надоечы былы «песняровец» Аляксандр Віслаўскі запісаў альбом «Толькі б яўрэі былі…», адсылаючы да назову рыгор-барадулінскай «кнігі павагі і сяброўства» 2011 г. Прэм’ера праграмы ў Іерусаліме адбудзецца 17.05.2018. Папраўдзе, набор з дзевяці песень – той выпадак, калі задумка лепшая за выкананне. Чамусьці ён нагадаў мне спробу звярнуцца да ізраільцаў на іўрыцка-ідышна-рускай трасянцы, зробленую агенцтвам «Белінформ» у 1992 г. Маю на ўвазе гэтую газетку:

Як бы ні было, радуе, што яўрэйская тэма ўкаранілася ў сучаснай белкультуры. Сёлета блогер Яўген Аснарэўскі прадставіў карту «Яўрэйская Гародня», з якой можна ладзіць экскурсіі або проста шпацыраваць па старажытным горадзе. Ён выбраў 16 самых важных аб’ектаў – амаль усе яны даступныя для агляду за пару гадзін.

Нешта цікавае намячаецца ў Гомелі 13.05.2018 – прэс-тур «Шляхамі Лазіка Ройтшванеца» з экскурсіяй, прэс-канферэнцыяй і выступам Гомельскага ансамбля яўрэйскай музыкі пад кіраўніцтвам Сямёна Клейнера. Асобныя цытаты з сатырычнага твору Ільі Эрэнбурга перакладзены на беларускую… Аднак тур па адным горадзе – гэтага замала! Наколькі помню (чытаў «Бурлівае жыццё…» ў 1990-х), беднага Лазіка пасля Гомеля закінула ў Расію, потым у Палестыну…

Асцярожна стаўлюся да навуковых работ патрыярха беларускай гістарыяграфіі Леаніда Лыча – на мой густ, яны занадта ідэалагізаваныя. Але серыя нарысаў «Акупацыя», што публікуецца ў «Народнай волі», гісторыку ўдалася, мо таму, што ён ажыўляе сваё дзяцінства ў родным мястэчку… Урывак з публікацыі 04.05.2018:

У Магільным пра лёс яго яўрэйскага насельніцтва ўсур’ёз загаварылі адразу ж пасля таго, як даведаліся пра першыя поспехі войскаў Вермахта і адступленне Чырвонай Арміі. Прадстаўнікі гэтага старажытнага народа, як засведчана ў літаратурных крыніцах, пасяліліся ў дадзенай мясцовасці прыкладна ў ХVІ стагоддзі. З тубыльскім насельніцтвам жылі ў згодзе, і таму ніхто не жадаў, каб яўрэі сталі ахвярай нямецкага акупацыйнага рэжыму. А так думаць мелася дастаткова падстаў, пра што добра паклапаціліся дэпартаваныя з Польшчы ў Магільнае яўрэі. Проста жахліва было чуць пра перанесеныя імі ад немцаў здзекі. У самага любімага намі, дзецьмі, дзядзькі Элі (ён беспамылкова вызначаў прозвішча кожнага з нас і імя бацькоў) у першыя ж дні вайны сталася штосьці няладнае з псіхікай. Ён перастаў выходзіць на вуліцу, сустракацца, весці размовы з людзьмі і, са слоў яўрэяў, толькі крычаў праз фортачку, што нам прыйшоў канец. Як на тую бяду, гэтае горкай прадказанне праз пэўны час спраўдзілася, прычым для ўсёй магільнянскай абшчыны яўрэяў, бо ніхто з іх не падаўся ў эвакуацыю.

* * *

9 мая з сям’ёй схадзіў на мінскую «Яму». Гэтым разам людзей сабралося пад тысячу, імпрэза пачалася амаль без спазнення, прамовы былі збольшага кароткія і змястоўныя, малітва чыталася з веданнем справы… Рабін Мардэхай Райхінштэйн паведаміў, між іншага, што дзень 9 мая 1945 г. (26 іяра) унесены яго аўтарытэтнымі калегамі ў каляндар іудзейскіх святаў. Не абышлося як без мінуты маўчання пад метраном, так і без выканання пад баян бадзёрай ідышнай песні «Lomir ale inejnem» (тут пастараўся Дзмітрый Капілаў, сын Аркадзя). Адсутнасць сярод прамоўцаў беларускіх чыноўнікаў не зашкодзіла cлухачам, хутчэй пайшла на карысць. Слушным ходам, па-мойму, быў і запуск у неба галубоў з адмыслова дастаўленай скрыні. 29.04.2018 у Красным, пасля мемарыяльнага мітынгу з нагоды 75-й гадавіны ліквідацыі Красненскага гета, дзеці выпускалі балонікі – таксама відовішчна. А напярэдадні мітынгу ў школе Краснага адбылася цёплая сустрэча з былым вязнем гета, жыхаром Петах-Тыквы Шымонам Грынгаўзам.

Вольф Рубінчык, г. Мінск

11.05.2018

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 11.05.2018  16:00

***

Siarhiej Sparyš 11 мая в 22:59

Спасибо этой респектабельной газете за “наезды”, точнее за пиар. Приятно, когда такое в меру читаемое издание так предсказуемо реагирует и делает точно то, что тебе нужно ?

Новые белорусские праведники мира

“Чтобы трагедия не случилась снова”. В Минске посмертно наградили еще пятерых праведников-белорусов.


Снежана Инанец / Фото: Дарья Бурякина / TUT.BY

В музее Великой Отечественной войны в Минске наградили еще пятерых праведников мира, посмертно. Памятные награды сейчас часто вручают уже внукам и даже правнукам людей, спасавших евреев в годы Второй Мировой. TUT.BY побывал на церемонии.

Фото: Дарья Бурякина, TUT.BY
Дочь и внучка праведников мира Татьяна Трубило зажигает символические свечи на торжественной церемонии в музее Великой Отечественной войны
 
В Беларуси признаны праведниками мира уже почти 900 человек. Это звание получают люди, с риском для жизни спасавшие евреев в годы Холокоста. 20 апреля, в День памяти катастрофы и героизма европейского еврейства, в Минске сразу пятерым белорусам посмертно присвоили звание праведников мира. Две семьи получили награды для своих уже ушедших предков.
—  Праведники для израильтянина — люди, которые рисковали своей жизнью, люди, которые показывали свет в среде, в которой темнота. Они нас учат человечности, — рассказал посол Израиля в Беларуси Алон Шогам. —  Праведники для нас являются героями. Но они герои не потому, что сделали человечное, а потому, что они сделали что-то человечное в среде, где человечности не было. Это люди, которые восстали против своей среды и сказали: мы будем лучше, чем нас заставляют, даже если это будет причиной, по которой нас убьют. Мы уважаем не только их, но и их детей, внуков. Мы считаем, что на таких людей надо указывать и говорить: вот, были и такие, когда остальные были другими. Для нас праведники — очень важные герои.
Фото: Дарья Бурякина, TUT.BY
Посол Израиля в Беларуси Алон Шогам
 
В Израиле есть институт Яд ва-Шем (национальный мемориал Катастрофы и Героизма), который изучает тему погибших во времена холокоста евреев, а также тему спасенных и праведников, которые помогли этому спасению. Институт работает с документами, которые поступают к ним из разных стран, решение о признании людей праведниками мира принимает специальная комиссия.

Татьяна Трубило пришла получать награды для умерших мамы Валентины, бабушки Анны Пешковой и дедушки Ивана Пешкова.

Фото: Дарья Бурякина, TUT.BY
Татьяна Трубило с семьей
 
Татьяна Порфирьевна пришла на мероприятие с сыном и внуком. Признается: то, что о родных не забыли, — очень приятный момент для их семьи. Семья Пешковых во время войны прятала детей семьи Вихман (Жанну, Майю и Алика) в кладовке дома в Бобруйске. Во время опасности дети спускались из кладовки через тайный подземный ход в подвал. Дети Пешковых заботились о ровесниках: приносили еду, играли с ними. В доме семьи Майя и Алик прятались целый год, а Жанна оставалась здесь до освобождения района Красной армией. Помогла семья Пешковых и тогда, когда Майя и Алик вместе с матерью Софьей попали в гестапо.

— Знаю, что бабушка с подругой попали в гестапо и сказали, что эти дети — не евреи. Бабушка говорила, что это ее дети, — вспоминает рассказы бабушки Татьяна Трубило.

Бабушка признавалась внучке — было страшно. Потому что, если бы правда раскрылась, ее собственных детей могли в любой момент забрать и убить. Но семья все равно спасала соседей.

Татьяна Трубило рассказывает: одна из спасенных, Майя Вихман, до сих пор жива.

— Майя Абрамовна и сейчас в Бобруйске живет. Она хотела приехать на награждение, но не смогла — болят ноги. Сегодня, кстати, у нее юбилей — 80 лет, — рассказывает женщина.

Получала награду и Мария Ружинская — правнучка праведников Ивана и Анастасии Ружинской, жителей Лукомля. Они в годы войны спасли Валентину Филипкову (в девичестве — Каган).

Фото: Дарья Бурякина, TUT.BY
Мария Ружинская, правнучка праведников мира
 
Глава семьи Каган Иосиф отослал жену и дочь к знакомой белоруске, которая жила на другом берегу реки. В это же время немцы начали акцию уничтожения евреев в Лукомле.

Когда супруга Иосифа вернулась в город, ее убили на глазах дочки. Дочка смогла бежать, ее приютила у себя соседка. Спасители Иван и Анастасия были фельдшерами, у них были свои дети. Они заботились о Валентине, несмотря на немецкие облавы. Валентина жила в семье белорусов четыре года оккупации, жила и после освобождения. Всю жизнь она сохраняла связь с семьей.

1 из 5
Фото: Дарья Бурякина, TUT.BY

 

О погибших евреях молились главный раввин Иудейского религиозного объединения в Беларуси Мордехай Райхинштейн и главный раввин Религиозного объединения общин прогрессивного иудаизма в Беларуси Григорий Абрамович.

— У памяти есть очень много понятий, — добавил посол Израиля Алон Шогам. — Мы помним о тех людях, которые выжили, мы считаем их очень уважаемыми. Но есть и такие люди, которые не только помнят, а напоминают. Для нас они настоящие герои. Чтобы выжить, надо очень много сил и энергии, но чтобы выжить и рассказывать об этом потом каждый год — надо намного больше энергии, силы, больше жизни… К сожалению, таких людей становится все меньше и меньше — по естественным причинам, но для нас их слышать и уважать — большая честь. Израиль как страна построен в ответ на катастрофу.

В память о шести миллионах погибших евреев на мероприятии зажгли шесть свечей.

— Эти свечи зажигают люди, которые как-то связаны с этой катастрофой. Это могут быть праведники, это могут быть даже молодые люди, которые помнят о трагедии и занимаются ее изучением. Нам как государству очень важно помнить и напоминать, и верить, что такое не случится снова.

Фото: Дарья Бурякина, TUT.BY

Опубликовано 21.04.2017  20:52

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (20)

Чарговае лета мінула, а можа быць, цячэ, як вада ў ярок. Не ўсе за мітульгой падзей прыкмецілі, што пасада пасла Ізраіля ў Беларусі вакантная ўжо год, але мы-та прыкмецілі: яшчэ і таму, што вялікаразумная часовая павераная абяцала прыезд новага пасла ў ліпені або ў жніўні 2016 г. Праўда, гэтак яна абяцала ў красавіку, а 7 жніўня падчас пасяджэння «Каардынацыйнага савета» галоўнага (?) яўрэйскага саюза Беларусі на адпаведны запыт адказала іначай: «гэтае пытанне зараз вырашаецца ў ізраільскім урадзе». Маўляў, як толькі, так адразу; чым марудней, тым хутчэй, і ўвогуле, Рым Тэль-Авіў не ў адзін дзень будаваўся… «Школа Шагала».

На жаль, марнаслоўе характэрнае як для ізраільскіх чыноўнікаў & чыноўніц, так і для мясцовых «яўрэйскіх лідараў». Ну хто цягнуў за язык бізнэсоўца Макса Ю., калі ў сакавіку 2015 г. ён рэагаваў у пэйсбуку фэйсбуку Іудзейскага рэлігійнага аб’яднання (ІРА) на мой артыкул пра Левіна & левіншчыну? Адзін з маіх тэзісаў тычыўся герантакратыі ў яўрэйскіх арганізацыях, выціскання моладзі на трэцеразрадныя ролі. Па сутнасці запярэчыць нічога не знайшлося, але ж Ю. запэўніваў: «у 2016 годзе ў большасці [яўрэйскіх] груп адбудзецца натуральная змена пакаленняў…» Нешта не відаць. Напэўна, прыйдзецца камусьці за астатнія 4 месяцы забяспечыць «натуральную змену» ўласнымі сіламі, а ў адваротным выпадку… ці дазволена будзе лічыць лімуднага піяршчыка пустабрэхам?

Aviv2016

Маладыя яўрэйскія інтэлектуалы з «Каардынацыйнага савета», 07.08.2016. Фота з aviv.by.

Дарэчы, калегі з ІРА пякуць напалмам, да штыху прыраўнаўшы пяро. Чаго варты іхні допіс ад 30.08.2016 пра падарожжа 500 рабінаў з Расіі ў Беларусь, які пачынаецца з перафразаванай дзіцячай песенькі:

Ехали раввины темным лесом

За каким-то интересом

Интер, интер, интерес

Из ЦК КПСС…

Далей расказ пра інцыдэнт 22.08.2016 у перакладзе на беларускую гучыць прыкладна так:

Яны рабіны, у іх з’езд, яны едуць у Беларусь з Расіі, не паклапаціўшыся пра наяўнасць беларускай візы для тых, каму гэта трэба. І пры выездзе з Расіі ў Беларусь расійскія ўлады не выпускаюць іх у Лёзна, што для любавіцкага хасіда на другім месцы пасля Сцяны плачу. Ну, у прынцыпе, правільна робяць, што не выпускаюць, таму што Беларусь хаця і сяброўская краіна для Расіі, але ўсё ж суверэнная краіна і адсутнасць візы ў замежных грамадзян не дае магчымасць легальна перасекчы мяжу. У паветры ствараецца нейкае напружанне… І тут адбылася падзея, якая на першы погляд не вельмі ўпісваецца ў свядомасць тых, хто прызвычаіўся ўсё беларускае паддаваць абструкцыі. Прыехаў Упаўнаважаны па справах рэлігій і нацыянальнасцей Леанід Гуляка, прывёз вітанне ад Прэзідэнта Лукашэнкі, рабінаў пусцілі ў Беларусь. Магчыма, паслядоўнасць была іншай, але факт не мяняецца. Напружанне было знята, рабіны трапілі, куды ім трэба было, а Беларусь адным махам атрымала «сто ачкоў на барабане і прыз»…

Вось ён, таленавіты піяр! І першага прэзідэнта Беларусі ўспомнілі, і яго нукера (які, праўда, прыклаў руку да знішчэння мінскай сінагогі на Дзімітрава, 3 у 2001 г., але хто тое помніць?) з вялікай літары пазначылі, і перадачу з Лёням Якубовічам ненавязліва прыплялі… Заадно заявіўшы сябе апанентамі тых, хто «прызвычаіўся ўсё беларускае паддаваць абструкцыі», а сала беларускае жарэ, а бабруйскім алеем «Шалом» мінскі фалафель залівае. Вось хто заслугоўвае суперпрызу – пазачарговага прыёму ў старшыні гарвыканкама і чарговай абяцанкі пазначыць месца, дзе была Халодная сінагога, ды аднавіць яўрэйскія могілкі!

Такой бяды, што той жа аўтар (тыя ж аффтары?), пішучы пра канферэнцыю ІРА 28 жніўня, на каліва сказілі прозвішча новага галоўнага рабіна: ім стаў ураджэнец Мардэхай Райхінштэйн, а ў фэйсбуку было «Ранхінштэйн». ПраМблема ў тым, што памылачку адразу падхапіў – і не выправіў – «партызанскі» сайт. Між іншым, партызаны такія партызаны, што, у адрозненне ад рэлігійнага партала, забыліся нават пра тое, што гал. рабіна мае яшчэ зацвярдзіць дзяржаўны ўпаўнаважаны… Хаця, здавалася б, някепская нагода патроліць урад, які соваецца ва ўсе дзіркі.

Апошнім часам неяк панура ўсё з журналістыкай у нашым краі. Будаўніца «Брамы» Ларыса Фінкельштэйн змясціла ў сябе звышэмацыйны допіс пра «бандытызм і езуіцтва» медыкаў, з якімі ўступіла ў жорсткую спрэчку праз… нявыкліканы ў паліклініцы ліфт. «Новы час» і «Салідарнасць» некрытычна перадрукавалі фэйсбучны крык душы: даць слова другому боку ў рэдакцый глуздоў не хапіла… Безумоўна, лекары, педагогі (а таксама жэсаўцы, паштары…) – зручная мішэнь для крытыкі яшчэ з савецкай эры. Дапяць, што гэтыя катэгорыі адлюстроўваюць стан грамадства і не могуць скокнуць «вышэй галавы», дадзена не ўсім.

Не здзівілі мяне і крокі аднаго з вядучых аўтараў «НЧ», які, насуперак нашаму прагнозу з папярэдняй серыі «Катлет і мух», даказваў, што ў «палату № 6» ніхто з апазіцыянерчыкаў не патрапіць. На словах «незалежны журналіст» быў гатовы пайсці ў заклад, а ў адказ на канкрэтную прапанову «саскочыў»: хіба спалохаўся, што прайграе пляшку спіртнога або акарыну 🙂

Насамрэч баязліўцаў-перастрахоўшчыкаў замнога ў Беларусі, і не заўсёды яны тояцца ў дзяржаўных установах. Наадварот, часам супрацоўнікі гэтых устаноў аказваюцца смялейшымі за «вольных стралкоў». Так, трэнер СДЮШАР-7 г. Брэста нярэдка змяшчае ў сябе на сайце спасылкі на шахматныя матэрыялы belisrael.info (дарэчы, сёлета праекту «Брэсцкія шахматы» грукнула 10 гадоў), вядучы бібліятэкар і загадчык кафедры дзяржаўнага педуніверсітэта не адмаўляюцца ад супрацы з намі. А магілёўскаму гросмайстру К., які «сам сабе гаспадар» і зарабляе пераважна гульнёй на сярэдняй рукі замежных турнірах (яшчэ піша кнігі, агляды etc.), нават згадкі ізраільска-беларускага сайта здаюцца крамолаю: мы ў яго вачах амаль гэткія ж страшныя, як «Хартыя»… Праігнаруем яго блог, дзе трапляюцца кур’ёзныя шахматныя (і каляшахматныя) назіранні, але ў той жа час пануе тупая цэнзура.

Ёсць прымаўка: «чым вышэй залазіць малпа, тым лепей відаць яе зад». Грубавата, аднак слушна. У Беларусі, дарма што не без выняткаў, дзейнічае правіла: чым вышэй статус «дзяржаўнай асобы», чым больш рэсурсаў яна падбірае пад сябе, тым менш у ёй павагі да «простых грамадзян» і схільнасці да «нестандартных» учынкаў. Цытаваў тут адказ намесніцы міністра сувязі… Не склалася і з Рагачоўскім райвыканкамам. У лістападзе 2015 г. намеснік старшыні падтрымаў маю прапанову, ды нават пайшоў далей: абяцаў разам з дэлегацыяй «общественного объединения “Союз белорусский писателей“» (так!) запрасіць у горад на ХХІІІ Дзень беларускага пісьменства і Вашага пакорлівага слугу… Ці трэба казаць, што ў верасні 2016 г. у Рагачове (акурат як 10 год таму ў Паставах) не было дэлегацыі Саюза беларускіх пісьменнікаў, а запрашэння з райвыканкама я так і не дачакаўся?

Дасць Б-г, калі-небудзь з’езджу ў горад Гервасія Вылівахі без узгаднення з чыноўнікамі. Хочацца верыць, што Дзень пісьменства 4 верасня запомніцца рагачоўцам надоўга – не толькі тлумам і галёканнем. У Шчучыне год таму аналагічнае свята мела нямала дадатных рысаў; з іншага боку, чытаць і выбіраць сабе чытво я прызвычаіўся задоўга да заснавання «Дня пісьменства»/«Дамоў кнігі»… Дый прэміі, якія прысуджаюцца чыноўнікамі і афіцыёзным «Саюзам пісьменнікаў Беларусі» без уліку інтарэсаў найстарэйшай творчай суполкі Беларусі, не дужа мяне цікавяць.

Летась райвыканкамаўцы планавалі «при наличии финансовых средств» устаноўку да свята «ротонды и скульптуры Гервасия Выливахи на памятнике архитектуры – Замковой горе г. Рогачева». Фінансавых сродкаў, відавочна, хапіла толькі на Дом кнігі імя Караткевіча. Арганізатары пералічылі юбілеі ўсіх, каго маглі – Бядулі, Крапівы, Багдановіча, Мележа, Шамякіна – а 120-годдзе Майсея Кульбака забылі. Не ўзгадалі ў інтэрнэт-спісе між ураджэнцаў рагачоўскай зямлі выдатнага паэта Самуіла Галкіна, хоць у горадзе здаўна ёсць яго вуліца. Але ж якое беларуска-яўрэйскае сэрца не ўзрадуецца ад весткі пра ўрачыстае наданне імя мастака Анатоля (Танхума) Каплана дзіцячай школе мастацтваў (ідэя абмяркоўвалася на сайце «раёнкі» з вясны 2015 г.), ад таго, што ў Рагачове з 2011 г. праводзяцца Капланаўскія чытанні?

Паколькі ў Рагачоў я не завітваў, то і здымкаў з імпрэзы не прапаную (перадрукоўваць з іншых крыніц сумотна). Паглядзіце-ка лепей, шаноўныя, як балявалі ў іншым горадзе Гомельшчыне – у Калінкавічах. Узровень прыкладна той самы… Абразкі з VIII фестывалю гумару «Аўцюкі» (ліпень 2016 г.) прыслаў пастаянны аўтар belisrael.info Уладзімір Лякін.

20-1 20-3

Асаблівага сэнсу ладзіць фэсты гумару ў Беларусі, па-мойму, няма: жыццё і так смешнае да слёз. Тым, хто яшчэ не верыць, раю паглядзець перадвыбарныя ролікі на БТ Уладзіміра Падгола («Містэр Шалом» кампаніі-2016; мабыць, Артура Клінава абчытаўся) і Дзмітрыя Кучука («Містэр Адгазнік»). Шкада, што не бярэ ўдзелу ў парламенцкіх выбарах Юрый Шульган: на шляху да халяўнай вады ў парку 60-годдзя Акцябра ён паведаміў нам, што ўзмоцнена рыхтуецца да прэзідэнцкіх. Каго не цікавяць баталіі кандыдатаў, няхай уважліва пазнаёміцца са справаздачай бешанковіцкай газеты пра «29 адважных даследчыкаў» (не раўнуючы, 26 бакінскіх камісараў), якія ледзь не згубіліся сярод магільных камянёў. Феерычны таксама пасаж «Зары» пра «незвычайныя» імёны тутэйшых яўрэяў: Роза, Якаў, Іосіф…

Крыху – папраўдзе, самую крыху – насмяшыла Жэня Ч., дачка «нармалізаванага» беларускага медыямагната, якая атабарылася ў Ізраілі. 4 верасня г. г. яна зарэгістравала ўласны бізнэс і на пытанне, чым будзе займацца, горда заявіла: «зліваць у экстазе дзве краіны, якія я люблю: Беларусь і Ізраіль». Калі на любові зарабляюць грошы, гэта завецца?.. Праўда, крыху пазней удакладніла: «вязу групы ІТ-прадпрымальнікаў з Беларусі ў Ізраіль».

Багата мільганула такіх, хто спрабаваў абстрагавацца ад палітычных рэалій і ўхапіць свой кавалак на беларускім рынку… Не дужа «пакаціла» ні ў Эліэзера Фішмана (ці выпадкова пасля апрацоўкі Мінска ён апынуўся на грані банкруцтва?), ні ў Леві Леваева, ні нават у беларускага рэзідэнта Міхаіла Шурыма з ізраільскімі партнёрамі. Можа, спярша правілы гульні ў РБ варта было зрабіць больш празрыстымі і стабільнымі?.. Ну, з такім магутным-тылам, як мама-«культОролог» (хіба аналаг «проффесора»?), у дзяўчыны ўсё мае атрымацца, прынамсі шчыра ёй гэтага зычу.

Усміхнуў і маскоўскі публіцыст Алесь Ч., які хоча быць большым беларусам, чым мясцовыя (што, зрэшты, характэрна для эмігрантаў – аўтараў «Радыё С.»), і падказвае ўладам: «Зьдзіўляюся, як беларускі МЗС і беларускія ідэолягі не выкарыстоўваюць габрэйскі фактар чыста з прагматычных меркаваньняў: гэта ж сапраўды калясальны, гіганцкі патэнцыял для турызма і ўвогуле для разьвіцьця сувязяў з Ізраілям, ЗША, Брытаніяй. Нашчадкаў беларускіх габрэяў – дзясяткі ці сотні тысячаў, сярод іх вельмі шмат багатых і ўплывовых людзей». У 2016 годзе! Пасля безлічы афіцыйных прамоў на тэму «Беларусь – радзіма яўрэйскіх сланоў мастакоў і партызан», пасля місіі лорда Бела, які ў 2000-х «адмываў» Беларусь ад антысемітызму, і шматлікіх заляцанняў высокіх чыноўнікаў да Софы, Эвіка, Фаіны, Грышы Іофе ды іншых інтарэсантаў! Выглядае, мінспорту на пачатку 2016 г. ўзяло экс-дырэктарку ІРА начальніцай беларускага агенцтва па турызму іменна ў спадзеве, што яна прывязе ў «сінявокую» яшчэ болей нашых супляменнікаў. Меркаваў даведацца пра поспехі Веранікі Д. за паўгода з сайта ўзначаленай ёю канторы, ды стаміўся чакаць, пакуль паадкрываюцца яго старонкі…

Яшчэ не заведзены атамны Молах пад Астраўцом ужо забірае людзей (дырэкцыя будоўлі АЭС праз дзень, 27.08.2016, пацвердзіла згубу рабочага). І што-што, а гэта саўсім не смешна.

Вольф Рубінчык, г. Мінск

05.09.2016

wrubinchyk[at]gmail.com

Кароткі змест папярэдніх дзесяці серый

№ 19 (15.08.2016). Перадвыбарны перыяд. «Хто пасля Лукашэнкі?» Кампанія А. Лагвінца 2016 г. Успамін пра 2004 г., калі «адмінрэсурс» працаваў на карысць І. Аляксанавай. Выкрыцці П. Спірына ў 2012 г. І. Аліневіч пра А. Дзмітрыева. Прагнозы адносна шансаў А. Дзмітрыева, Т. Караткевіч, А. Трусава. Інцыдэнт на АЭС і кампанія «зялёных». Павольная беларусізацыя. Вывучэнне творчасці Ф. Гюлена беларускімі «інтэлектуаламі». Неадназначнае стаўленне да праспекта С. Бандэры ў Кіеве, крытыка з боку яўрэйскіх суполак. «Грамадская рэабілітацыя» нацысцкіх калабарантаў у Беларусі.

№ 18 (17.07.2016). Трэш ад С. Алексіевіч. Развагі пра адносіны палякаў і яўрэяў у вайну. «Адстаронены» падыход да ахвяр (Т. Снайдэр і інш.). Рэакцыя прэзідэнта Расійскага яўрэйскага кангрэса. Кніжныя падарункі з аўтографамі (М. Шуканаў, Д. Шульман, Зм. Дзядзенка, І. Бердзічэўскі, Г. Піліеў). Кароткі агляд рамана «Малінавы пелікан» Ул. Вайновіча. Палітычная кар’ера Г. Каспарава і яго недальнабачная пазіцыя пры адкліканні прэміі Гавела, прысуджанай П. Паўленскаму.

№ 17 (27.06.2016). Выступ С. Ландвер на «Усебеларускім сходзе». Яе скандальнасць. Думкі пра суполку, якой яна кіравала. Фільм «Гуд бай, бацька», эвалюцыя «першай беларускай газеты». Закон аб абароне дзяцей, «лалітыка». Бязглуздасць празмерных абмежаванняў у мастацтве. Атмасфера ў Беларусі і «перабудовачныя» фільмы. Канец брэжнеўскага кіравання вачыма А. Рыбіна. Наіўная «вера ў Захад» А. Лагвінца. Добрыя навіны (выстава «яўрэйскіх лялек» В. Гайшун і г. д.), кароткі ўспамін пра Д. Сімановіча. «Шагалаўскае» шоў на АНТ. Індульгенцыі ад кнігароў.

№ 16 (24.06.2016). «Усебеларускі народны сход», падабенства ў бачанні народу А. Лукашэнкам і С. Алексіевіч. Думкі Ю. Хашчавацкага, С. Ландвер. Цяганіна з выплатай пенсій выхадцам з Беларусі ў Ізраілі. Спробы М. Салодкінай і С. Ландвер дамовіцца з М. Шчоткінай (2007, 2012 гг.). Спрэчныя выказванні пра «сялянскасць» беларусаў, «інтэлігентнасць» яўрэяў. Гісторыя М. Шурыма, які страціў кароў. Водгукі на 15-ы выпуск «Катлет і мух». Канферэнцыя «пра яўрэяў» у БДУ (2008 г.). Помнік Э. Севелe ў Бабруйску. Дыскрэдытацыя ўрада Гройсмана міністрам Авакавым.

№ 15 (12.06.2016). Стан іудаікі ў несвабоднай краіне. Назіранне Бенькі пра паступовыя абмежаванні ў Беларусі. Сумнеў у тым, што дзяржава дапаможа развіваць іудаіку. «Афіцыйная» беларуская навука і фестываль нацыянальных культур у Гродне. Гіпатэтычныя крокі да выхаду з крызісу: сацыялагічнае даследаванне, заснаванне Цэнтра ідыша ў Пінску або Бабруйску, «Інстытут беларускай іудаікі». Замежныя інстытуцыі. Бюракратычны адказ на прапанову выпусціць канверт з выявай М. Кульбака.

№ 14 (20.05.2016). 25 гадоў беларускай дзяржаўнасці. Пастка будучай дэнамінацыі. Магчымыя пагрозы для незалежнасці. Расчараванне ў Захадзе, грубыя нападкі Ш. на ЕГУ. Глупствы ад зволеных з ЕГУ выкладчыкаў. Рэальнае месца тэмы Халакосту ў Беларусі. Антыканстытуцыйная ліквідацыя Вышэйшага гаспадарчага суда. Выпадкі, калі суддзі ў 2016 г. касавалі рашэнні выканаўчай улады. «Сэканд-хэндная» газета «Авив». Меркаванне пра парламенцкія выбары.

№ 13 (10.05.2016). Матэрыял Ю. Чарняўскай пра яўрэяў у СССР як падстава для вывадаў пра стан грамадства. Слабыя месцы гэтага артыкула і партала «прагрэсіўнага іудаізму». Малапісьменны дапаможнік для беларускіх студэнтаў «Гісторыя Беларусі. Ад старажытных часоў – па 2008 год». Думкі Дз. Сляповіча пра «моду на яўрэйства» ў Беларусі. Юдафобія ў колах «патрыётаў». «Цяжкасці перакладу» (дакументацыя АЭС, нарыс Бядулі). Алей Шалом з Бабруйска. Гастролі ізраільскага гурта «Арава» ў Мінску, Сабантуй у Рышон Ле-Цыёне.

№ 12 (24.04.2016). «Вясна юбілеяў»: Натан Воранаў, Майсей Кульбак, Змітрок Бядуля. Погляд Алеся Бузіны на Тараса Шаўчэнку. Апартунізм Бядулі і Кульбака ў 1930-х гг. Падарожжа Этгара Керэта ў Мінск-2016. Меркаванне пра агенцтва па турызму і Барыса Луцэнку. Праект па вывучэнні гісторыі савецкіх яўрэяў. «Такі Песах» і «Лімуд» у Мінску. «Экстрэмізм» у кнігах Зянона Пазняка і яго рэальныя памылкі. Зварот пра Курапаты ў пасольства Ізраіля.

№ 11 (03.04.2016). Рашэнне прэм’ер-міністра Ізраіля захаваць пасольства ў Беларусі. Лёс «ідышкайт». Выхад і прэзентацыя рамана П. Касцюкевіча «План Бабарозы». Кніга афіцыёзных філосафаў «Беларусь: культурно-цивилизационный выбор». Успамін пра наведванне Інстытута філасофіі і прапановы дырэктара. Гастролі «Серебряной свадьбы» ў Маскве. Разборкі вакол недзяржаўнай літпрэміі «Дэбют». Яўрэі і гумар.

№ 10 (26.02.2016). Візіт у Мінск ізраільскага паэта Ёнатана Барга. Уражанні ад выставы «Час і творчасць Льва Бакста», ад экспазіцыі Нацыянальнага мастацкага музея ўвогуле. Некалькі слоў пра Майсея Кульбака. «Шарыкаўскія» выказванні дзяржаўных службоўцаў. Гісторыя з маечкай «Holocoste» на Нямізе, саматужная канспіралогія асобных публіцыстаў. Рэальныя праблемы яўрэйскага жыцця – у Ракаўскім прадмесці і не толькі.

Змест першых серый гл. у № 10 🙂

Ад рэдакцыі. Мы не заўсёды згодныя з суб’ектыўнымі ацэнкамі нашых аўтараў, у тым ліку і В. Рубінчыка.

Апублiкавана 6.09.2016 0:10