Tag Archives: Лаврентий Цанава

КОГДА В ПОЧЕТЕ ПАЛАЧИ

Приветствую. Хороших новостей, простите, маловато cегодня будет. Как бы ни завершилась российско-украинская война (а по-настоящему завершится она вряд ли скоро, т. к. независимо от исхода нынешнего противостояния у обеих сторон останутся незажившие раны и ресентимент), Беларусь и белорусы пострадают.

(Без)действия здешней элитки привели к тому, что РБ ещё глубже заглотнула восточный «крючок». Показательны результаты голосования на внеочередной сессии Генеральной Ассамблеи ООН 02.03.2022: 141 страна за то, чтобы Россия немедленно убралась с занятых ею украинских земель, только 5 против. Противящиеся заслуживают того, чтобы их перечислить: сама РФ (кто бы сомневался), РБ, КНДР, Сирия и Эритрея.

Мирные черниговcкие виды. Из нашей поездки летом 2015 г.

Российские войска нанесли удар в сторону жилых домов в центре Чернигова / фото: Вячеслав Чаус

03.03.2022 / suspilne.media. Oтcюда

Вчера в одном Чернигове из-за обcтрелов погибли и были ранены деcятки людей. Будьте вы прокляты, те, кто развязал эту войну, и те, кто мешает её прекращению.

Вcтавлю cюда cтарую, 40-летней давноcти, пеcню дяди Юры («Ηе cтреляй»).

Не удивлюcь, еcли в Роccии её вcкоре забанят, как забанили канал «Дождь», cайт «Медуза», радио «Эхо Моcквы» и ряд более мелких реcурcов.

«Наш» режим отчасти мог бы сохранить лицо, хотя бы воздержавшись в ООН – вместе с КНР и еще 34 странами, в т. ч. Арменией, Казахстаном, Кыргызстаном. Хотя бы cоcлавшись на то, что верcия Конcтитуции РБ c отказом от нейтралитета, принятая на референдуме 27.02.2022, ещё не вступила в cилу.

Репутация здешнее руководство никогда особо не волновала, но… Каково это – после фактической поддержки российской агрессии раcпоряжатьcя встречами российской и украинской делегаций, продолжая игру в миротворчеcтво?!

«Мы не cобираемcя влазить в дерьмо», – сказанул вчера «главный», словно бы откликнувшись на недавнюю мою публикацию, ту, где о бочке. В чём-то он прав: нам – и влаcть предержащим, и общеcтву – нет необходимости влазить… Oбъективно мы уже сидим в нём, пусть и не по горло (военнослужащие армии РБ в Украине вроде не воюют, а Янукович не вещает из Минcка или Гомеля о cвоих претензиях на «киевcкий трон»). Но санкции заденут Беларусь почти в той же степени, что и Россию – и, вероятно, отбросят в «лихие 90-e». Напомню, не редкостью были тогда задержки зарплаты и/или выдача её натурой. Ещё в 1995-97 гг. в стране существовал чёрный рынок валюты, за границу выезжали по особому документу, а он выдавался за отдельную плату, после заполнения анкеты (причём минский ОВИР требовал, чтобы на пишущей машинке…) Как знать, может, и к пишмашинкам вернёмcя, и к арифмометрам. 🙁

Выпускник здешнего института иностранных языков Андрей Cавиных, экc-посол, дослужившийся в 2019 г. до главы комиссии по международным делам в «палатке», перед плебисцитом попугал читателей «Вечернего Минска» (агитационного спецвыпуска, о котором было здесь) судьбой стран Центральной Европы, вошедших в Европейский Союз:

«ВМ», 18.02.2022

Что ж, возьму для примера Чехию и Словакию, которые, как и Беларусь, не имеют выхода к морю, и тоже пережили в начале 1990-х шок от распада единой страны. Однако не ковыряли старые болячки, а подразвились и в середине 2000-x вcтупили в ЕС. И чего добились в «мирное» (доковидное) время по сравнению с РБ? Пробежимcя по уже известным критериям…

Cтраны	Чехия		Cловакия		Беларуcь
Годы	2005	2019	2005	2019	2005	2019
Наcеление, млн. чел.	10,21	10,67	5,37	5,45	9,66	9,42
Oжидаемая продолжительноcть жизни	75,9	79,1	73,9	77,5	68,9	74,2
ВВП по ППC на душу, тыc. $	22,1	42,85	16,64	31,97	9,64	20,1
Индекc человеч. развития, меcто в мире	32-33	27	42	39	64-65	53
Индекc cчаcтья, меcто в мире		58-60		61		89

Итак, некоторых уcпехов Беларуcь, по данным Вcемирного Банка и OOН, за 15 лет в экономике и cоциальной cфере доcтигла (политико-правовую cферу cознательно оcтавляю за кадром). Тем не менее «мы» не догнали «их», а наcеление подраcтеряли.

И в Чехии, и в Cловакии хватает проблем, кcенофобcких наcтроений, но cерьёзных cил, выcтупающих за выход из Евроcоюза, не наблюдаетcя. Например, жесткая евроскептическая партия «Свобода и прямая демократия» уже много лет топчетcя в Чехии на меcте c 10% голоcов, примерно то же в Cловакии c «котлебовцами». Т.е. наcчёт «вcех cтран» и их cожалений у г-на Cавиных, как казал бы Зощенко, cмешные фантазии – а точнее, wishful thinking.

Вообще-то не большой я поклонник ЕС, да лучше уж (была бы) такая «колониальность», как у чехов & cловаков, нежели «Союз России и Беларуси» + погрязание в зависимости от cлабо предсказуемого соседа с явными имперcкими замашками. Летом 2016 г. этот сосед не казался мне чрезвычайно страшным, да и сейчас, грешным делом, не кажется. Но клыки у него за истекшую пятилетку отросли знатные.

Возможно, экономические санкции вкупе с другими помогут «притупить клыки». Но я не понимаю, как отстранение спортсменов из РБ и РФ от участия в Паралимпийских играх в Пекине (новость пришла 3 марта; даже без флагов не дадут им выступить) послужат делу «мира во всем мире». По-моему, это была ошибка организаторов, как и недопуск белорусской делегации на «Евровидение» год назад. Сейчас, конечно, не верю в «спорт вне политики» и «искусство вне пoлитики», но спортсмены (касается шахматистов) и артисты, как правило, госполитику не формируют, а приноравливаются к ней. Бить по ним в той же мере, как по чиновникам и пропагандистам – так себе решение.

C 2010-x «pост клыков» усердно стимулировался в России при помощи ползучей реабилитации таких исторических фигур, как Иван Грозный & Иосиф Сталин. В Беларуси, похоже, не нашлось достаточно кровавых деятелей среди «своих», и на роль строгого, но справедливого «эффективного менеджера» стали продвигать выходца из Грузии Лаврентия Цанаву, недоброй памяти наркома гебешных дел БССР (1938–1951). Именно с 2016-го о нем начали выходить «сенсационные» книги (заботился-де о спортсменах и детях), раскритикованные у Михася Скоблы… и чуток у меня. Tеперь я предполагаю, что не для прочтения они были предназначены, а для того, чтобы негодяи при крупных должностях увереннее себя чувствовали. Смысл какой? Что бы они ни наворотили, найдутся исследователи, которые их оправдают – хотя бы посмертно, хотя бы частично.

Своеобразным знаковым «ходом» стало и принятие на работу в БГУ-2021 Лилии Ананич, 1960 г. р. Очень четко были расставлены приоритеты: многоопытным докторам наук Алле Кожиновой и Наталье Абрашиной-Жадаевой в этом вузе не место, а «депутатке»-пропагандистке – зелёный свет. Пригласить эту поборницу цензуры, много лет руководившую «министерством информации» РБ, читать лекции студентам журфака – примерно то же, что нанять лектором в мединститут профессионального палача (тоже ведь что-то «cечёт» в анатомии!)

Публикация 25.01.2022. Ну, пиcать c ошибками Л. Ананич научить cтудентов «могёт». Интереcно, чему ещё?

В «НН» 16.02.2022 поделилиcь впечатлениями две студентки журфака:

Удивились, когда увидели билеты, но после ее лекций это было ожидаемо. Она на каждой паре проводила пропаганду, по ситуации с мигрантами, Конституции и событиям, проиcходившим в течение семестра. Одна из цитат: «Объективная журналистика — та, что объективна со стороны государства»…

Лекции было противно слушать, после первого сеанса пропаганды у меня весь день болела голова, потому что в трезвом уме трудно воспринимать эту информацию. Но она искренне в неё верит.

На экзамене отвечали по билетам, но больше она говорила, чем мы. Особенно по темам, которые её беcпокоили, о цветных революциях, например, или об Украине.

Парню из Киева она задала вопрос: «Вы же понимаете, кто управляет вами?». Он сказал, что никто не управляет, она и начала рассказывать. Говорила, что Украиной правит коллективный Запад и, конечно же, Америка. На экзамене всем поставила рейтинговую оценку. Интересно, что у нее в списке была колонка «позиция». Что она туда писала — не знаю.

Надо было ей рассказывать новости, которые были на неделе. Если у кого-то мнение отличалось, то она резко перебивала, говорила, что это не так, и продолжала гнуть своё. Любое другое мнение она пресекала. Вся пара — это был ее монолог. Не было такого, что во время лекции она у кого-то спрашивала мнение. Сидит и сама себе говорит. Никто её не слушал, все занимались своими делами… Сдали и забыли. Она нам ничего не дала и мы ничего не вынесли.

Жаль, что четверокурсницы высказались анонимно, но, судя по нервной реакции целой «СБ» (удостоились ответа «самого» М-ка), попали в «яблочко».

На будущее – конечно, в университетские аудитории надо приглашать специалистов «извне». Но таких, как недавно ушедший от нас Павел Жук, издатель и редактор популярных в 1990-x – начале 2000-x белоруccких газет «Свабода», «Навiны» и «Наша Свабода», увы, одна за другой задушенных властями.

П. Жук (1956-2022)

В третьем издании с П. Жуком активно сотрудничал украинец Михаил Подоляк, нынешний советник офиса Зеленского… Давно дело было, но вроде бы за резкую публикацию Михаила «Нашу Свабоду» и закрыли, после чего он был депортирован на иcторичеcкую родину.

Вoльф Рубинчик, г. Минск

04.03.2022

w2rubinchyk[at]gmail.com

Опубликовано 04.03.2022 23:50

ЮБИЛЕЙ АЛЕКСАНДРА РОЗЕНБЛЮМА

Одному из наших старейших читателей 15 февраля исполнилось 95 лет. Знаменитый борисовский краевед (по профессии – электромеханик и юрист), с 1996 г. живущий в израильском Ариэле, продолжает работу над своим сайтом, называет многие вещи своими именами, помогает людям. Мы предлагаем несколько интересных фрагментов из материалов А. Розенблюма, написанных в разные годы.

* * *

«В 1993 году Борисовское еврейское просветительное общество «Свет Меноры» (тогда его возглавлял Борис Гитлин) решило заняться состоянием зданий, в которых когда-то располагались синагоги, но отнюдь не для того, чтобы возродить там молитвенное учреждение. Религиозных евреев в городе уже не осталось, но еврейский народ традиционно любит и уважает свою историю. Поэтому единственной целью просветительного общества являлась попытка найти подходящее здание бывшей синагоги и убедить государство взять его под охрану от посягательств на возможный снос, перестройку и переделки. Ведь хоть что-то из зримых историко-культурных ценностей проживавшего в Борисове народа должно быть оставлено потомкам! Так принято в цивилизованном обществе» («Неприглядная история»)

Здание синагоги «Хевре Тегилим» (Борисов, ул. Лопатина, 41) по состоянию на 02.02.2020. Фото В. Рубинчика.

«В Советском Союзе при назначении на высокую должность партбилет претендента нередко считался важнее диплома о высшем образовании» («По следам академика»)

«Никто не оспорит, что имя Михоэлса связано с Минском. Он там не только гастролировал, но и был по спланированной акции убит в 1948 году (кстати, при непосредственном участии члена тогдашнего белорусского правительства Лаврентия Цанавы).

Но возникают закономерные вопросы. Почему мемориальная доска до сих пор, по прошествии более 20 лет, не установлена? Кто этому помешал? Когда, какого числа и года было отменено упомянутое постановление правительства [№ 332 от 03.03.1998], и какие мотивы в нем указаны?

4 июля 2018 года я в электронном обращении задал эти вопросы председателю Совета Министров Беларуси. Ответа не последовало» («Случай с запашком»)

«Об удивительном книжном собрании Ивана Колодеева, которое отражало события 1812 года и составляло около 15 тысяч томов, борисовчане хорошо знают. После большевистского поругания и многих лет забвения имя этого выдающегося библиофила в 2008 году было увековечено. Его по праву присвоили Центральной Борисовской библиотеке.

Но мало кто знает, что с Борисовом связаны и другие замечательные знатоки и собиратели книг. Я назову два имени.

Самуил Еремеевич Винер (1860-1929) родился в Борисове и жил на Лепельской улице. Еще в детстве он страстно увлекся еврейской литературой и с неописуемой одержимостью стал изучать собрания книг, имевшихся в борисовских синагогах. Он систематизировал эти книги и составил подробные каталоги. Удивительно, но слух о провинциальном библиографе-самоучке дошел до российской столицы. И тогда петербургские ученые решили, что только Винер сможет разобраться в тысячах еврейских книг, хранившихся в хаотическом состоянии в Азиатском музее. В 1887 году академиком В. В. Радловым Винер персонально приглашен в Санкт-Петербург, где он проработал в Азиатском музее почти 40 лет (жил по Соловьёвскому переулку, 23). Этот человек оказался настолько ценным библиографом, что за особые заслуги по ходатайству Академии наук Николай Второй в 1899 году пожаловал ему звание личного почетного гражданина, а это давало еврею возможность бессрочно проживать вне черты оседлости.

А вот и второе имя – Александр Ильич Клибанов (1910-1994). Он тоже родился в Борисове, хотя любил называть себя петербуржцем, поскольку жил в Ленинграде с малых лет. Там А. И. Клибанов окончил историческое отделение историко-филологического института (ЛИФЛИ), стал ученым и посвятил себя изучению истории религии, в частности, сектантству на Руси, и истории мировой культуры . Руководитель нескольких этнографических экспедиций. Автор множества научных работ. Доктор исторических наук, профессор, лауреат Государственной премии СССР. Подвергался необоснованным репрессиям. Почти 12 лет провел в советских тюрьмах, лагерях и ссылке. Однако ничто не помешало ему сохранить неистребимую любовь к книгам». («Не только Колодеев…»)

Я прожил долгую жизнь, однако, к своему стыду, до недавней поры понятия не имел, какая работа у евреев, т.е. у лиц моей национальности, считается самой трудоемкой, требующей наибольшего напряжения сил. Но меня просветила Краткая Еврейская Энциклопедия своей пространной статьей «Половая жизнь» (том 6, стр. 598).

Вы будете смеяться, но это совсем не та работа, о которой вы сейчас подумали.

Как сказано в статье, согласно еврейской традиции, мужчина, не занятый тяжелым физическим или умственным трудом, должен выполнять свои супружеские обязанности каждую ночь (при свете дня заниматься этим делом священными правилами запрещено). А вот тем, кто занят тяжелой физической работой, дозволено иметь интим с женой гораздо реже, но не менее двух раз в неделю.

Между тем, есть еще одна категория мужчин, который вправе заниматься сексом еще реже – один раз в неделю. Это те, чья работа считается наиболее тяжелой. И это вам не труд в каменоломне или подготовка к экзамену по сопромату, а – изучение Торы («Секс, иудаизм и марксизм-ленинизм»)

Известно, что в царское время было две категории раввинов – казенный и духовный. Казенный (или общественный) раввин избирался еврейской общиной на три года и утверждался губернским начальством. Особым авторитетом среди верующих он не пользовался, так как отношение к религии имел весьма отдаленное. В его функции входило посредничество между еврейским населением и государством, принятие военной присяги от евреев-солдат и ведение актов еврейского гражданского состояния.

А руководством религиозной общиной и разрешением житейских коллизий среди иудеев занимался духовный раввин, окончивший специальное духовное училище, которое называется иешивой.

Последним казенным раввином в Борисове был математик Шевель Шлозберг (1884-1954). В советское время ему позволили учительствовать, а в 1945 году назначили даже директором средней школы № 8. Но спустя три года кто-то напомнил партийному руководству о его прошлом, и директорскую должность у Шевеля Лейбовича (Саула Львовича) отняли.

А духовные раввины продолжали служить некоторое время и в период большевистского режима. Один из них – Шмуэль Ицхак Иоффе (1886-1953), уроженец литовского города Ковно (Каунаса). Он служил в Борисове с 1914 по 1934 годы, после чего решил не ждать непредсказуемых последствий от преследования религии и уехать в подмандатную Палестину. Там он стал раввином в Тель Авиве и завоевал огромный авторитет. На могильном памятнике Шмуэль Иоффе назван гаоном, т.е., в переводе с иврита, гением. Интересно, что памятник информирует и о работе раввина в Борисове. Там даже не преминули указать, что Шмуэль Иоффе является зятем Иосэфа Дов-Бера Соловейчика (1903-1993), который в иудейском религиозном мире считается крупнейшим мыслителем ХХ века.

В 1927 году на открывшуюся вакансию борисовские приверженцы иудаизма пригласили раввина Янкеля-Юду Рыжика (1892-1937), уроженца местечка Сенно, получившего образование в иешивах Невеля и Любавич. Однако жизнь раввина в Борисове, как и в других городах Советской страны, оказалась несладкой (о чем свидетельствует его письмо к другу, написанное в 1933-м и опубликованное в 1989 году). В городе закрыли почти все синагоги (а их было 13), оголтелая антирелигиозная пропаганда воинствующих атеистов и публичное высмеивание служителей культа создавали вокруг верующих невыносимую атмосферу. Но этого оказалось мало. Начался Большой террор, и раввина Рыжика арестовали одним из первых. Его обвинили в организации клерикальной группы, которая выступала против мероприятий советской власти и занималась сбором подписей против закрытия синагоги. Суда не было. Тройка НКВД БССР своим постановлением от 4 октября 1937 года приговорила 45-летнего раввина к расстрелу. После него религиозная еврейская жизнь в Борисове осталась без духовного наставника и пришла в полный упадок, продолжая теплиться лишь в единственной, маленькой и обветшавшей синагоге, построенной еще в 1841 году (она располагалась возле реки Схи, где теперь находится дом № 8 по ул. Дзержинского). В первые годы фашистской оккупации мародеры ее разграбили и потом разобрали на топливо.

Янкель-Юда Рыжик был реабилитирован по заключению прокуратуры Минской области от 30 ноября 2000 года. Как говорится, лучше поздно, чем никогда…» («Последние раввины в Борисове»)

«Паганини, Беллини, Россини, Баскини… Мы, вероятно, рассмеялись бы, если бы услышали, что эти музыканты с апеннинскими фамилиями родились где-то в черте оседлости Российской империи. Тем не менее, один из них появился на свет именно там. Да, это правда! Создатель и руководитель популярнейшего в свое время берлинского джаз-оркестра «Симфония» Сэм Баскини (он же Шмуэль Баскинд) родился 10 августа 1890 года в белорусско-еврейском городке Борисове Минской губернии. Этого человека хорошо знал мой отец и не раз мне о нем рассказывал. Шмуэль, как и его братья Еел и Моисей, виртуозно играли на скрипках и слыли лучшими клезмерами в родном крае. Зарабатывали игрой на свадьбах, днях рождения, ярмарках, не имея равных себе конкурентов». («Сэм Баскини из города Борисова»)

«В Борисове по ул. Дзержинского, где я жил с родителями, обращало на себя внимание множество соседей-ремесленников с еврейскими именами и фамилиями. Некоторых я помню: слесарь Шая Розенблюм (это мой дедушка), токарь Вульф Баркан (это мой дядя), столяр Залман Шкляр, кузнец Мендл Шуб, парикмахер Супин, портной Гиля Зартайский, сапожник Михл, маляр Пепка, печник Матусевич. Были еще стекольщик, часовой мастер, механик по швейным машинам и жестянщик, имена которых я забыл. И это только соседи, жившие в пределах одного квартала. Да и всем известно, что бывшая черта оседлости была насыщена евреями, владевшими той или иной специальностью, которая требовалась в повседневной жизни» («Профессия – лжец»)

«Нынче уже, вероятно, поубавилось тех, кто верит расхожей болтовне, будто евреи не приспособлены к сельскохозяйственному труду, никогда им не занимались и вообще они проживали только в городах. Эту чушь опровергают не только сегодняшние достижения Государства Израиль, но и вся история еврейского народа.

В Борисовском уезде, а затем и в районе сотни евреев проживали в деревнях, занимаясь там не только ремеслом и торговлей, но и земледелием. Теперь там евреев нет, они умерщвлены в горниле омерзительного геноцида. Но память о сельских евреях еще теплится, хотя с каждым годом она меркнет все больше и больше.

В середине 90-х годов я занимался историей синагог на Борисовщине и с удивлением узнал, что эти богоугодные заведения имелись не только в уездном центре, но и в окрестных селениях, в частности, в Лошнице, Черневке, Плитченке, Зембине…

В историческом архиве Беларуси научный сотрудник Ирина Новикова показала мне дело, относящееся к синагоге в деревне Дедиловичи, населенной в основном католиками. Там не было церкви, но мирно уживались костел и фундаментальная иудейская молельня.

Однако сегодня что-либо узнать про дедиловичских евреев сложно. В 1994 году я побывал в этой деревне и пытался что-либо разузнать у старожилов. Ответы были краткими: “жили тут евреи, но немцы всех поубивали, а где закопали, не знаю”; “говорят, жили, но я их не помню, был пацаном”; “конечно, жили, вон же памятники на их языке валяются, но куда они разъехались, или их выслали, или расстреляли, сказать не могу”…

Ничего не сказала о дедиловичских евреях и мемориальная книга «Памяць. Барысаў. Барысаўскі раён», которая увидела свет в 1997 году. Там в статье о Дедиловичах говорится, что фашистские оккупанты убили не одного, а девять мирных жителей (стр. 779). Их список приводится на стр. 461, но еврейских фамилий там нет. Вот и задаешь себе вопрос: когда и куда подевались евреи из Дедилович? Может, синагога это миф, а евреев там и не было?

Были! И тому есть зримое свидетельство – еврейское кладбище, заросшее, запущенное, неприглядное. И это не удивительно. Таких сельских погостов, где лежат евреи, в Беларуси много. Кто же будет за ними ухаживать, если здравствующих евреев поблизости нет? Может, китайцы? Но они далеко». («Куда девались дедиловичские евреи?»)

На снимке с ex-press.by – Александр Розенблюм

Материал к 90-летию

Знаковые места Борисова по версии А. Розенблюма

Опубликовано 16.02.2020 10:30

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (67)

Зімова-ханукальна-пераднавагодні шалом! Зноў «галоўны па Беларусі» даў джазу… Калі ён выступаў 15.12.2017 на сходзе да стагоддзя тутэйшых органаў дзяржбяспекі (адлік вядзе ад ЧК Дзяржынскага; чаму ўжо ў такім разе не ад «ахоўнага аддзялення» Расійскай імперыі? ;-)), то заявіў: «Вам, нам за мінулае нашых спецслужбаў, чэкістаў саромецца няма чаго. Няма ніякай прычыны… нашы спецслужбы ва ўсе перыяды нашай гісторыі з годнасцю выконвалі свой абавязак, яны былі адданыя прысязе, дысцыпліне і парадку». Ага, асабліва ў 1930-я гады, за Язэпам Вісарыёнычам… Пасля 1954 г. у адной Беларусі давялося рэабілітаваць звыш 200 тыс. чалавек, такія былі «дысцыпліна і парадак».

Як ні дзіўна, цяперашні старшыня КДБ лепей адчувае «нерв мінулага» і не ківае на тое, што «мы не жылі ў той час». Год таму, наведаўшы музей на месцы Акмолінскага лагера ГУЛАГа («АЛЖИР») у Казахстане, генерал-лейтэнант Вакульчык пакінуў мудры запіс у гасцявой кнізе.

Раней я меркаваў, што рэпліка «Рыгорыча» на пытанне земляка «Дзе ж ваша сумленне?» («Дзе было сумленне, там вырас хрэн») была няслушна перададзена або суздром высмактана з пальца. Зараз, пасля таго, як «вялікі гісторык» выпісаў папярэднікам тутэйшых кадэбістаў няпрошаную індульгенцыю, схіляюся да думкі, што пад канец 1980-х так яно ўсё і было. Выходзіць, гадоў ужо з 30 «харызматычны палітык» прабівае днішча за днішчам…

Сумна было праглядаць і вытрымкі з выступу таго самага персанажа на «з’ездзе навукоўцаў» (13.12.2017): «Не будзе выніку, не будзе грошай… Якіх яшчэ вам грошай не хапае?… Скажыце, колькіх з тысяч нашых вучоных-дзяржаўнікаў ведае народ? Дзе яны, гэтыя вучоныя-патрыёты, якія павінны абараніць дзяржаву ў інфармацыйнай вайне?», etc. Чымсьці вось гэта ўсё нагадала лекцыю «таварыша з абкама» перад разумнікамі з салжаніцынскага «У крузе першым». Дзіва што колькасць навукоўцаў у Беларусі зніжаецца прыкладна на тысячу за год – прынамсі падала гэткім імклівым дамкратам у 2011–2016 гг.

Гаркавы гумар ад @mojo_fm: «З’явіліся першыя выявы рэвалюцыйнай батарэі для беларускага электрамабіля, які распрацоўваюць беларускія навукоўцы»

Няхай бы «сонцападобны» прабіваў свае днішчы, але спакушае сваім прыкладам іншых, сярод якіх нямала ідыётаў яўрэйскага паходжання. Пра аднаго такога педагога-дэмагога, якога надта палюбляе газета «Авив» (сёлета прафесар не без гонару за «сваіх» распавёў у ёй, што «ў 1934-1936 гадах на пасадзе наркома ўнутраных спраў БССР знаходзіўся Ізраіль Майсеевіч Ляплеўскі. У 1937-1938 гадах гэтую пасаду займаў Барыс Давідавіч Берман…»), я згадваў у мінулай серыі. Сорам за катаў, якія знішчалі людзей – беларусаў, яўрэяў, ды каго заўгодна? Не, не чулі… Нават фота Б. Бермана ўціснулі ў «Авив», бо, відаць, не менш заслужыўся, чым кампазітар Ісак Любан і музыка Эдзі Рознер. Ну, пасля гэтага «прыгажуна», дапраўды, і стаўленік Берыі, «таленавіты аналітык» Цанава падасца не такім страшным.

Як на мяне, то на фоне «планеты Лукшэйм» (і не пытайцеся, што маю на ўвазе) нават звычайныя беларускія чыноўнікі выглядаюць арыстакратамі. Праўда, гэта не пра двух міністраў інфармацыі з аднаго кубла… Нехта наіўна спадзяваўся, што адна Лілія А. схільная ваяваць з інтэрнэт-выданнямі; дык жа не, у канцы верасня на яе месца прызначылі Аляксандра К., i «вайнушка» прадоўжылася. Па-ранейшаму напалову заблакаванае «Луркамор’е» (там жа ягадзіцы мянуюць папросту жопай, жах-жах!), а 14-15 снежня трапіў пад раздачу і «Беларускі партызан». Зрэшты, ужо 16-га, пасля візіту фронтвумэн «БП» Святланы Калінкінай у мінінфарм, сайт паказаўся ў зоне «.by». Напэўна, рэдакцыя пайшла на кампраміс дзеля ўласнага бізнэсу – адключэнне каментарыяў таксама як бы намякае… Калегам з «KYKY» ў 2015 г. блакіроўка і разблакіроўка не пайшлі на карысць, там дадалося цынізму і паменшала вольналюбства. У любым разе, як бы ні паводзілі сябе медыяменеджары, міністэрскія замнога сабе дазволілі…

Ці спалучаюцца блакіроўкі з намерамі пабудаваць у Беларусі «IT-краіну», дзе будуць усялякія «гаджэты, айфоны ды плафоны»? Леанід Фрыдкін лічыць, што лёгка: «Ёсць такія інвестары, далёка не дурні, якіх акурат і прыцягвае адсутнасць права. Ім значна прасцей заплаціць асобным чыноўнікам сціплы хабар у краінах з прававым нігілізмам, чым выконваць законы ў цывілізаванай краіне і плаціць там падаткі напоўніцу. Якраз лічбавыя ТНК з Ірландыі паперлі, Ганконг і Сінгапур падлучыліся да BEPS, усялякія канальскія і кракадзільскія астравы запхалі ў чорны спіс. Самая пара заняць вакантнае месцейка. А для абарыгенаў застанецца найстражэйшы кантроль з дапамогай IT-тэхналогій».

«Весела» будзе, калі менавіта ізраільцы дапамогуць тут Сямёну Шапіру ды яго шэфу «ўсіх яўрэяў узяць пад кантроль» – абрагочамся… Зважаючы на візіт Эрана Ласера ў Мінск i нядаўні каментарый Ёнатана Брэндэра («мы чакаем прыняцця дэкрэта, нічога іншага нам не трэба»), яны гатовенькія.

Новага міністра інфармацыі РБ займаюць… праблемы расійскай спартовай каманды, адхіленай ад удзелу ў Алімпіядзе праз допінг («проста дзікунства нейкае!»). Ну, а як быў шанец зрабіць добрую справу, выказацца за дошку на былым будынку рэдакцыі часопіса «Штэрн», то Аляксандр К. самаўхіліўся. Колішні прапагандыст «адрасоў яўрэйскай літаратуры ў Беларусі» высунуў уперад намесніка, які адказаў на мой зварот ад 10.10.2017 такой магутнай паперчынай:

Дзякуй, вядома, што па-беларуску, але, паводле дзеючага закона аб зваротах грамадзян (арт. 17), чыноўнікі меліся даць адказ цягам 15 дзён. Толькі звароты, якія вымагаюць дадатковага вывучэння і праверкі, разглядаюцца на працягу месяца – тут жа яўна не той выпадак, падрыхтаваць адпіску можна было і за дзень. Кур’ёзна, што тузаць СМІ, у тым ліку літаратурныя часопісы, міністэрства і яго папярэднікі (Галоўліт ды інш.) ніколі не праміналі, а выступіць за мемарыялізацыю – дзе там!

Іншае міністэрства куды больш годна выглядае ў гэтай гісторыі. Першая намесніца міністра культуры І. У. Дрыга 14.12.2017 падпісала ліст, падрыхтаваны Марыяй Нецвятаевай. Працытую апошні абзац з захаваннем асаблівасцей арыгінала: «Міністэрства культуры падтрымлівае ідэю стварэння мемарыяльнай дошкі на будынку па адрасу: г. Мінск, вул. Рэвалюцыйная, 2б, прысвечанай літаратурнаму часопісу “Штэрн”, і вернецца да разгляду дадзеннага пытання пасля ўнясення мясцовым выканаўчым і распарадчым органам матэрыялаў ва ўстаноўленым заканадаўствам парадку». Гэта яшчэ не перамога, але крок да яе.

Развагі чытачоў на заяўленую тэму:

Пётр Рэзванаў: «Калі яўрэйскі турызм у Сінявокую ўвогуле і ў Мінск у прыватнасці будзе няменшым за Бірабіджанскі (на ўласныя вочы бачыў там маладых французаў), то будзе і дошка (у Бірабіджане на першай рэдакцыі і тыпаграфіі “Бірабіджанер штэрн” вісіць), і сінагогі (прынамсі тыя, што лічацца помнікамі гісторыі і культуры) адрэстаўруюць. Калі не – то таксама, але з большым ціскам на ўпаўнаважаных асоб».

Уладзь Рымша: «Нічога новага не прыдумаем: трэба грошы, – альбо дзяржаўныя, альбо свае… Я магу параіць добрага скульптара, і ён скажа, колькі гэта каштуе. Трэба вызначыцца з памерамі і матар’ялам для шыльды».

* * *

Калі год таму ў Мінску ўзялі пад варту аўтараў расійскага інфармагенцтва, то знайшоўся «палітолаг» Ш. (насамрэч ідэолаг з дыпломам гісторыка), які ў «Комсоправде» выдаў прагноз: маўляў, скора ўсё скончыцца, гэта ціск на Расію, каб знізіла цану на газ. Увесну 2017 г. Лукашэнка з Пуціным больш-менш «утрэслі» цэнаўтварэнне, а тройка публіцыстаў волі так і не пабачыла – выходзіць, не было ў іх сувязі з урадам РФ, дзейнічалі на свой страх і рызыку (маскоўскае МЗС вымаўляла пра іхні арышт нешта абстрактна-няўцямнае – я б не жадаў сабе такой падтрымкі). Сёлета ў экспертызах па справе выявіліся сур’ёзныя хібы. Тым не менш, зараз у Мінгарсудзе ідзе працэс па справе аб «распальванні варожасці» Алімкіным, Паўлаўцом і Шыптэнкам. Я падзяляю пазіцыю Вольгі Карач, выказаную ўчора: «магу не згаджацца з рознымі поглядамі, але адназначна ў турме за іх ніхто сядзець не павінен… [Арыштаваных] трэба як найхутчэй вызваліць і папрасіць прабачэння ў іх ды іхніх родзічаў за сапсаваны год іх жыцця». Праўда, у гэтым жа інтэрв’ю Вольга нанесла лухты: «Пратэстны электарат у Беларусі гаворыць на рускай мове, а беларускамоўныя грамадзяне ніяк не будуць і не могуць уплываць на палітычныя працэсы, якія адбываюцца ў Беларусі, праз сваю малалікасць і пасіўнасць». Экс-дэпутатка Віцебскага гарсавета cамасцвярджаецца за кошт людзей беларускай мовы і культуры… Прыводзіць «левую» статыстыку (маўляў, менш за 1% грамадзян пішуць белмоўныя скаргі), а я прыпомніў, як у час масавага вызвалення вязняў з Акрэсціна ўвесну 2006 г. адзначаў для сябе, хто на якой мове размаўляе. Прыкладна чвэрць пратэстоўцаў гаварыла па-беларуску; карацей, «шклянка напалову поўная».

* * *

Cто гадоў таму ў Менску праходзіў Першы ўсебеларускі з’езд, дзе і «нашы» засвяціліся. Як па гарачых слядах рапартаваў Змітрок Бядуля ў газеце «Вольная Беларусь»: «Прадстаўнік ад жыдоўскага пралетарыяту вітаў з’езд і ўвесь беларускі народ, кажучы, паміж іншым, што тут, на Беларусі, ніколі жыдоўскіх пагромаў не было, што беларускі народ жыў па-суседску з жыдамі і заўсёды адносіўся да жыдоў прыхільней, як усе другія народы Расіі». Што пагромаў ніколі не было, моцна сказана (калі менавіта гэтак было сказана, бо пісьменнік мог выдаць пажаданае за сапраўднае). Іншая рэч, яны ў канцы ХІХ – пачатку ХХ стст. здараліся ў Беларусі радзей, чым на некаторых суседніх землях…

Налета на волю вырвуцца іншыя юбілеі – стагоддзе слыннага знаўцы краснага пісьменства Рыгора Саламонавіча Бярозкіна (03.07.1918, Магілёў – 01.12.1981, Мінск), 125 год з дня нараджэння ідышнага і іўрыцкага паэта Элі Савікоўскага (20.01.1893, Палонка ля Баранавіч – 11.05.1959, Мінск). Спадзяюся, хаця б літмузеі адзначаць…

Кнігі Э. Савікоўскага, якія выйшлі ў Мінску на ідышы і старажытнаяўрэйскай – пад эгідай суполкі «Шах-плюс» (2008, 2009)

Аўтар belisrael.info Анатоль Сідарэвіч так адгукнуўся на маю просьбу прааналізаваць крыніцы 1930-х гг.: «Я так даўно чытаў тыя часопісы і газеты, што засталося толькі агульнае ўражанне: бальшавіцкая ідэалогія. І раптам — канкрэтную дату не назаву — у газеце “ЛіМ” з’яўляецца публікацыя Рыгора Бярозкіна, напісаная ў літаратуразнаўчых тэрмінах. Як сказаў бы класік, прамень святла ў цёмным царстве. Які быў лёс гэтага маладога разумніка, Вы ведаеце. Па вайне наступіла эпоха, якую можна, выкарыстаўшы вобраз Джэка Лондана, назваць “пад жалезнай пятой”. Барацьба лепшага з добрым. Васіль Барысенка сочыць за крытыкамі і кіруе літаратуразнаўствам, а за імі сочыць Васіль Бурносаў, уласны карэспандэнт, калі не памыляюся, “Правды” (“для доносов и разносов существует В. Бурносов”). Адраджэнне крытыкі і літаратуразнаўства пачалося пасля ХХ з’езду КПСС. Бярозкін і Адамовіч (Алесь) — самыя яркія зоркі. Іх аўтарытэт быў высокі. Няздары моцна нерваваліся, калі гэтыя аўтары не згадвалі іхнія творы, маўчалі пра іх творчасць».

Ужо чвэрць стагоддзя ў Ізраілі жыве ўдава Р. Бярозкіна – Юлія Міхайлаўна Канэ, таксама не апошні чалавек у беларускім літаратурным свеце. Летась яна выступіла з вялікім, удакументаваным нарысам пра мужа.

Вольф Рубінчык, г. Мінск

18.12.2017

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 18.12.2017 21:21

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (66)

Чытачам – шалом, нечытачам – паўшалому! Насоўваецца свята Ханукі, якое з года ў год нейк адметна грэе. Дрэйдла праз сваё савецкае дзяцінства круціць не давялося, аднак дранікі (бадай латкес) – наша кулінарнае ўсё. І перамога продкаў над прыгнятальнікамі – дужа сімпатычная з’ява, і прынцып «вялікае з малога», калі дзённай порцыі алею хапае на тыдзень з гакам – гэтак сама.

Акурат 10 год таму тэлефанавалі мне з радыё «С.», на Хануку выводзілі ў прамы эфір. А ў мяне ў той дзень скокнула тэмпература, язык не слухаўся, дык і плёў кашалі з лапцямі… З таго часу зносіны з супрацоўнікамі хітрамудрага радыё меў толькі па перапісцы, а цяпер, пасля брыдкага ўчынку аднаго з рэдактараў (пра іншых таксама ведаю сёе-тое малапрыемнае, хоць адмыслова не цікаваў), спыніў і ліставанне. Час ідзе, прыярытэты мяняюцца… Нікому сваёй думкі не навязваю, але парадак дня для Беларусі лепей бы вызначаць яе грамадзянам, незалежным ад замежных структур, тым болей (пры)ўрадавых.

Як бачна з віншаванкі ў газеце «Берега» (лістапад 2017), і афіцыйны прадстаўнік Ізраіля апынуўся пад Хануку «на сваёй хвалі». Арыгінальная трактоўка свята – гэта адно, а другое – трэба мець не абы-якое выабражэнне, каб убачыць у РБ яўрэйскую «абшчыну» (не блытаць з асобнымі арганізацыямі – яўрэйскімі, квазіяўрэйскімі і псеўдаяўрэйскімі). Да таго ж, па-мойму, ясна, што ніводная грамадская або рэлігійная суполка не цягне на ролю «моста» паміж яўрэямі і беларусамі, а пагатоў паміж Ізраілем і Беларуссю. Усе яны занятыя перадусім уласным выжываннем – вунь той жа выдавец «Берегов», Іудзейскае рэлігійнае аб’яднанне, штомесяц скардзіцца на фінансавыя цяжкасці.

Турысты, бізнэсоўцы, культурныя дзеячы, якія ездзяць туды-сюды-назад, як правіла, не маюць патрэбы ў паслугах тутэйшых «лідэраў»; іх контрагенты (гіды, арэндадаўцы, юрысты, прадзюсеры…) працуюць незалежна ад волі прафесійных яўрэяў. Гэта што да «народнай дыпламатыі», а афіцыйныя ізраільска-беларускія адносіны яшчэ менш завязаныя на маламоцным «трэцім сектары»; хто-хто, а пасол павінен пра тое ведаць. Адылі будзем лічыць, што ён проста хацеў зрабіць прыемнае яўрэям у «постсоветстких» (sic) краінах. У такім разе дзякуй яму ў капялюш кіпу.

Год 2017-ы характарызаваўся трампуцінскімі закідонамі і далейшай эрозіяй сістэмы міжнароднага права, што для невялікіх краін, у тым ліку Беларусі (найперш) і Ізраіля (у меншай ступені), стратэгічна нявыгадна. Але што паробіш, перажывем неяк. Абы ў жыхароў нашых краін часцей абуджаліся «пачуцці добрыя».

…Перачытваў «Легенду пра Уленшпігеля» Шарля-Тэадора-Анры дэ Кастэра – і ўсцяж лавіў сябе на думцы, што гэта не проста круцельскі раман з прагай помсты за «попел Клааса», а і прышчэпка ад каланіялізму ды цемрашальства, такая памысная праз 150 год пасля першага выхаду кнігі (у снежні 1867 г.). Аж крыху зайздросна, што саракагадовы Кастэр меў у актыве такі выдатны твор, і цяжка не згадзіцца з расійцам Змітром Быкавым, які мяркуе, што гэтую кнігу, нягледзячы на яе жорсткасць, трэба даваць чытаць ужо сямі-дзевяцігадовым дзецям: на прыкладзе нацыянальнага эпасу Фландрыі «чалавек пачынае разумець, як робіцца эпапея». Праўда, сам я прачытаў «Легенду…» гадоў у 12, а цяперашнія выдаўцы ставяць на яе пазнаку «16+», што ўвогуле абсурдна. Ну, перастрахоўшчыкаў ва ўсе вякі хапала…

А вось дохтур гістарычных навук Эмануіл І., які выдаў чарговую «цагліну» на 500 з лішнім старонак, прысвечаную гэтым разам крываваму Цанаве («Лаврентий Цанава. Его называли “Белорусский Берия”», Мiнск, 2016), Кастэра ў дзяцінстве яўна не чытаў, і ў спелым веку наўрад ці заглыбляўся ў творчасць Караткевіча («Хрыстос прызямліўся ў Гародні» – наскі аналаг «Уленшпігеля», няхай з пэўнай нацяжкай). Калі б І. чытаў «патрэбныя кнігі» ((С) Ул. Высоцкі), то не ўзяўся б адбельваць обер-ката з дапамогай ліслівых выразаў тыпу «таленавіты аналітык, храбры і вельмі камунікабельны чалавек… ненавідзеў паклёпнікаў, махляроў і падманшчыкаў, быў добрым сямейнікам і клапатлівым дзядулем». На гэтае адбельванне звярнуў увагу філолаг Міхась С. – і дастаў газетны адказ ад гора-гісторыка, маўляў, апанент мысліць як дылетант, закранае гонар «вучонага і выкладчыка», ды ўвогуле нічога не ведаў пра Цанаву да згаданай кнігі.

Міхась С., мой старэйшы таварыш па Саюзе беларускіх пісьменнікаў, насамрэч павёў сябе досыць наіўна. Як быццам не ведаў, хто такі І. – 78-гадовы прыстасаванец, які ўсхваляў яшчэ Лёніка Брэжнева, аматар падбіраць чужыя тэксты без спасылкі на іх… Колькі ўжо было публікацый, дзе паказваліся цынізм і некампетэнтнасць І., хоць бы ў «Анахну кан» (2002) і той жа «Народнай волі» (2003) – яму як з гусі вада.

Хіба адчуваючы, што выбраў не тую мішэнь, пад канец С. гукнуў: «Няўжо выдавецтву “Адукацыя і выхаванне” няма чым заняцца? Няўжо нашы школы і ўніверсітэты цалкам забяспечаны навучальнай літаратурай? Няўжо і далёка не аб’ектыўная кніга пра Цанаву, на думку міністэрскіх чыноўнікаў – таксама навучальная літаратура? Мне як падаткаплацельшчыку не дае спакою пытанне: чаму ў Мінадукацыі з’явіліся “дубы”, якія вырашылі “пашумець” яўна не “сваёй дуброве”?» Аднак і гэтыя пытанні – збольшага рытарычныя. Больш дарэчна было задаваць іх у 2003 г., калі згаданае выдавецтва было яшчэ ўстановай, г. зн. непасрэдна падпарадкоўвалася міністэрству ў сваёй дзейнасці. Тады намесніца дырэктара (якая кур’ёзна пісала рускае слова «гонорар»: «ганорар») красамоўнічала на судзе: маўляў, навошта расказваць пра сталінскія рэпрэсіі ў шахматным часопісе? (Сам я і не расказваў, але паставіў у нумар нарыс Вадзіма Жылко на тэму «шахматы і літаратура», там было пару радкоў пра Сталіна.) Дзяўчына маёй генерацыі, аматарка замежных паездак… Яшчэ на пачатку 2000-х гадоў я скеміў, што «пакаленне БРСМ» – часцяком яшчэ больш паскуднае, чым замшэлыя, карыкатурныя камунякі тыпу тав. Малафеева (не футбольнага трэнера, вядома ж). Апошнім часам пацвярджалася шмат разоў…

У сярэдзіне 2000-х «АіВ» набыло форму РУП – рэспубліканскага ўнітарнага прадпрыемства. Гэта значыць, яно ўладае самастойнасцю ў гаспадарчай дзейнасці, і фармальна мінадукацыі за яго рэдакцыйную палітыку не адказвае. Карацей, які б трэш ні выпускалі, заўсёды могуць адбрахацца: «Мы – прадпрыемства, павінны зарабляць грошы».

З ліста намесніка міністра працы і сацыяльнай абароны РБ, 2004 г. Намміністра адукацыі ў тым жа годзе паведамляў: «кіраўніцтву “Выдавецтва “Адукацыя і выхаванне” зроблена заўвага…»

Магу толькі паспачуваць шараговым супрацоўнікам; не думаю, што стаўленне да іх адміністрацыі з 2004 г. істотна змянілася ў лепшы бок, хутчэй наадварот.

…«Год навукі» ў Беларусі яшчэ не скончыўся, але выглядае, што найбольшым яго дасягненнем застанецца «ІІ з’езд навукоўцаў» у Мінску (12-13 снежня, для больш як 2000 дэлегатаў). Штопраўда, навуковыя адкрыцці робяцца не на з’ездах: імпрэза можа прыгадзіцца хіба што сацыёлагам (як прадмет для вывучэння). А добрых пажаданняў можна і без выдаткаў на пышныя мерапрыемствы накідаць цэлы мех… Што не раз і не два рабілася ў «Катлетах з мухамі». Зрэшты, у бюджэце РБ на 2018 г. доля выдаткаў на навуку па-ранейшаму складзе менш за 1% (і нават не дасягае сціплага паказніка 2011 г., 0,7%), то «нафіга папу баян»?

У нечым разумею і ўрадоўцаў з парламентарыямі: адшпіліш сур’ёзную суму такім «аўтарытэтам», як акадэмікі, апісаныя ў папярэдняй серыі, дык потым сам не будзеш рады. Але хто вінаваты, што створана сістэма, якая заахвочвае ў навуцы маўчалінскія «памяркоўнасць і акуратнасць», іначай кажучы, пасрэднасць – хіба не высокія чыноўнікі? Упэўнены, калі б незалежныя эксперты прааналізавалі дзейнасць Міхаіла М-ча на чале Акадэміі навук у 2001–2010 гг., то выявілася б нямала цікавага. Дый майса пра абарону М-чам, кіраўніком адміністрацыі Лукашэнкі, доктарскай дысертацыі па эканоміцы ў канцы 1990-х інтрыгуе не менш, чым расійскі «казус Мядзінскага».

Няма ў сінявокай свайго «Дысернета», а варта было б стварыць: дальбог, беларускай навуцы хоць трохі палягчэла б. Падобныя задачы ставіў перад сабой мінскі часопіс «Аrche» ў 2000-х гадах, асабліва ў «скарынаўскіх» выпусках, але «ніасіліў». Замежныя навукоўцы, патрыёты Беларусі, маглі б асіліць пры падтрымцы мясцовых кадраў… Мо і філосаф-выкладчык Пётр Р. перастаў бы наракаць, што «большасць студэнцкіх работ – плагіят»: «старых малпаў» не навучыш новым трукам, затое моладзь паціху прызвычаілася б да самастойнай даследніцкай працы.

Філолаг Аляксандр Ф. заявіў у «Народнай волі» (08.12.2017), што «краіна павінна ператварыцца ў адзіную каманду». Адным з «драйвераў», як ён лічыць, мае стаць памяць пра рэпрэсаваных, для захавання якой нямала зрабіў рэдактар партала tuzinfm.by Сяргей Будкін (куратар праекта « (Не)расстраляная паэзія»).

Пры ўсёй павазе да С. Будкіна – які, дарэчы, папулярызуе на сваім партале і «хасідскае рэгі» Пінхаса Цынмана – і згаданай у народнавольскім артыкуле Ганны Севярынец, памяць пра 1937 г. слаба яднае «дзяржаўнікаў» і «апазіцыянераў» (тэрміны Ф., я б такімі не карыстаўся), і ў бліжэйшы час не паяднае. Гаваркі факт: на краўдфандынгавай платформе праект сабраў менш за 10 тыс. рублёў з запрошаных 15 тыс., г. зн. усяго 64%. Выдатная лекцыя Андрэя Хадановіча пра Тодара Кляшторнага (між іншага, паэт пісаў і пра яўрэяў; пад канец Андрэй працытаваў адпаведныя радкі) за два тыдні прыцягнула ўвагу каля сотні інтэрнаўтаў.

Так уладкаваны сучасныя людзі: пераважнай большасці абыякава нават тое, што адбывалася летась, а не тое што 80 год таму. Можа, уплывае пастаянны перагруз інфармацыяй… Як бы ні было, уратаванне ў краіне навукі як апірышча рацыянальнасці – больш дарэчны драйвер. Гэткая тэма, звернутая ў будучыню, а не ў мінулае, насамрэч дазволіла б распачаць «паўнавартасны агульнанацыянальны дыялог у імя Беларусі». Аднак афіцыёзныя з’езды навукоўцаў, зразумела, збіраюцца з іншымі мэтамі.

Дужа спадабалася показка ад каманды электроннага слоўніка skarnik.by: «Сядзіць беларус у канцлагеры, і тут ахоўнік-акупант звяртаецца да яго па-беларуску. “А БОЖУХНА, ЯКОЕ ШЧАСЦЕ, ДАВАЙЦЕ ЯШЧЭ ШЫЛЬДАЧКІ ПЕРАКЛАДЗЁМ!”». Тут я адразу ўспомніў, што беларусізацыяй бланкаў розных карных устаноў колькі год таму займаўся калега Л-ц. Зрэшты, хто я такі, каб кпіць з яго? Сам жа некалі «перавыхоўваў» міліцыянтаў, пракурораў і суддзяў, цешыўся, калі службоўцы пераходзілі на беларускую, абстрагуючыся ад іхніх намераў. Гэта пройдзены этап; зараз мне хочацца атрымліваць рэальныя перамогі, а не толькі маральныя/сімвалічныя.

В. Міхедзька заклікае «памятаць і разбірацца»

З пазітываў: музей гісторыі польскіх яўрэяў «Полін» «загаварыў па-беларуску», то бок беларуская стала мовай аўдыёгідаў у варшаўскай мемарыяльнай установе. Гомельскі гісторык Валянцін Міхедзька ў рамках адукацыйнага праекта «Краявід» запісаў грунтоўную лекцыю пра яўрэяў Гомеля і не толькі. Бліскучая Бенька з мужам-музыкам наведала Ізраіль з гастролямі – ужо другі раз (першы меў месца сёлета ў маі). Здаецца, усё прайшло паспяхова. Аўтар трылогіі «Беларусалім» Павел Севярынец, правёўшы пафасную прэзентацыю першай часткі рамана ў Мінску (16.11.2017, «Золак»), ездзіць з ёй па рэгіёнах. «Беларусь вынасіла пад сэрцам Ізраіль», – кажа адзін з герояў рамана.

Вольф Рубінчык, г. Мінск

12.12.2017

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 12.12.2017 16:45