Tag Archives: клуб «Веснянка»

Ещё один камешек на могилу Юрия Тепера (1958–2020), сына Якова

Юрий Яковлевич Тепер… Много тёплых слов было сказано о нём во время прощания на Западном кладбище (9 ноября), а позже написано для belisrael. Видный российский филолог Борис Ланин, когда-то игравший с Юрой в гексашахматы, тоже отозвался на его смерть: «Ужас, просто ужас. Так хоть знал, что есть на свете ещё одна добрая душа. За что такое горе» (10.11.2020).

Больше двадцати лет назад познакомились мы с Ю. Т. – он захаживал в библиотеку Минского объединения еврейской культуры на ул. Интернациональной, где я волонтёрил с 1993 г. Затем (в 1998–99 гг.) виделись в клубе «Хэсэд Рахамим» возле станции метро «Восток» и в Израильском центре на ул. Уральской. В клубе – играли в шахматы, в центре – пересекались на встречах с интересными людьми. Заинтриговало меня то, что Юра умел играть в «польские шахматы», будоражившие моё воображение ещё в советское время. Однажды в «Хэсэде» он прочёл краткую лекцию об истории гексашахмат, показал фотографии, расставил на специальной доске фигуры. Одним из немногих желающих сыграть оказался я… Проиграл, конечно.

В конце 1999 г. благодаря настойчивости Михаила Зверева (1929–2017) мы с Юрой оказались в одной команде, отправившейся во Дворец шахмат и шашек на турнир по быстрым шахматам. Для Юры это был второй раз, когда он выступал за команду «Хэсэда», для меня – первый… Кажется, оба остались довольны тем опытом. Я выступил чуть лучше; Юра в свои 40 лет ещё не был кандидатом в мастера – он стал им в 2001 г. – и в лёгких партиях уступал мне примерно в трёх случаях из четырёх. Любопытно, что 15-20 лет спустя сила нашей игры практически сравнялась: то ли я за это время ослаб, то ли (что более вероятно) мой соперник усилился.

Помнится, в мае 2000 г. мы сидели рядом с Ю. Т. в зале на Уральской, 3, и обменивались ехидными репликами касательно речи одного из ораторов – крупного еврейского деятеля, заочно критиковавшего тех, кто был с ним не согласен – в частности, главу Иудейского религиозного объединения и его газету. Я жил недалеко от Израильского центра, где Юра подрабатывал тьютором (проверял контрольные работы студентов Открытого университета Израиля). Тогда он впервые зашёл ко мне в гости.

Не сказать, что Юра был прост в общении… Он предпочитал слушать, а не говорить, и в начале 2000-х я всё ещё мало что о нём знал. Тем не менее обратился к нему, когда собирал подписи за сохранение синагоги на ул. Димитрова, 3 (сентябрь 2001 г.). По каким-то причинам он не смог встретиться до того, как письмо было отправлено «еврейским вождям», но всё же пару дней спустя попросил дать ему возможность подписаться… Мне понравился этот идеализм, и в 2002 г. Ю. Тепер стал постоянным получателем газеты «Анахну кан», где вставлялись шпильки тем самым «вождям» и высказывалась надежда на создание в Беларуси полноценной еврейской общины. Принимал издание он благосклонно, однако публицистикой интересовался меньше, чем литературными произведениями (в частности, понравилась ему малоизвестная поэма Змитрока Бядули «Жыды»). Вообще, он старался никого не ругать, но редко и хвалил: его любимым словцом, когда что-то нравилось, было «Нормально!»

В то время виделись мы нечасто. Я знал, что Юра посещает клуб «Хэсэда» «Белые и чёрные» и даже исполняет там роль культорганизатора, ответственного за шахматы (формальный руководитель клуба, упомянутый М. Зверев, интересовался больше шашками), но после переезда «Хэсэда» на ул. В. Хоружей, 28 меня туда не тянуло. «Набеги» на клуб я возобновил весной 2003 г., после того как был назначен «главным редактором» журнала «Шахматы». Редколлегию сформировал за неделю-две, но нужны были авторы и читатели.

Юра активно включился в работу над журналом, благо имел богатый опыт написания статей о шахматах и шахматистах – в частности, я встречал его материалы в газете «Авив» и журнале «Мишпоха». В «Шахматах» № 1 появился его очерк-воспоминание о визитах в Минск Гарри Каспарова, который я перевёл на белорусский язык. Вышло вроде бы неплохо (оценил даже такой скептик, как мастер Капенгут), но я допустил досадный ляпсус: не узнав у Юры, как звучит его фамилия по-белорусски, указал «Цепер». Получил от автора заслуженный нагоняй, пришлось извиняться… С тех пор я сам писал и другим наказывал, чтобы писали «Тэпер».

Вытесненный из министерского журнала, я создал собственный: «Шахматы-плюс». Продержался этот проект недолго, с декабря 2003 до июня 2004 гг., но Юрий Тепер подставил мне плечо: не будучи в редколлегии, подготовил ряд интересных материалов, да и с распространением помогал (в отличие от его приятеля, бойкого тренера Геннадия Либова, и нашего общего знакомого Абрама Ройзмана, оставшихся с «официозом»). Кроме того, Юра познакомил меня со своим старинным приятелем Александром Павловичем – этот любитель шахматных и шашечных игр позже помог провести турнир к столетию газеты «Наша Ніва» (2006).

В «Хэсэде» весной 2003 г. я планировал только поведать о будущем издании, но вышло так, что 6 лет чуть не каждое воскресенье приезжал играть в шахматы и общаться. Попутно рассказывал публике о своих идеях… что не вызывало большого энтузиазма. Пожилым перворазрядникам и кандидатам в мастера было «и так хорошо»: постучали фигурами 2-3 часа (Юра обычно сам играл в организованных им блицтурнирах), попили чаю c печеньем, полистали газеты, разошлись. «Хэсэду» шахматная команда была уже без особой надобности, и Юра не усердствовал в её сплочении. Тем более, тогда он во всю мощь осваивал традиционный образ жизни: как сам пошучивал, погружался в «талмудический обскурантизм».

Впрочем, в 2005 г. договорились о том, что к нам в гости придёт команда клуба «Веснянка», который я тогда тоже посещал. Cостоялся небольшой матч; я сыграл за «Хэсэд» на 1-й доске против Миши Гинзбурга, Юра на 2-й (не помню, кто был его соперником, но уж точно не мастер). «Хэсэд» выиграл. Мне хотелось, чтобы встречи стали традиционными, но увы… Зато в 2007 г. Юра пригласил в еврейский общинный дом студентов из педуниверситета, и снова был матч. Тут уж мы встретились с Юрой на 1-й доске – он предпочёл возглавить команду учреждения, в котором работал.

В «Хэсэде», февраль 2005 г. Стою у Юры за плечом

На рубеже 2000-х – 2010-х гг. руководство «Хэсэда» перенесло шахматно-шашечные посиделки с воскресенья на понедельник, и Юра перестал в них участвовать (я отошёл от «Белых и чёрных» ещё раньше). Но мы пересекались на «Яме», у Комсомольского озера или в нашем районе… С середины 2010-х гг. стали видеться чаще. Обычно Юра звонил в воскресенье с утра и после обеда заходил ко мне домой на ул. Матусевича – мы обсуждали новости, готовили материалы для сайта, который вы сейчас читаете… Немало времени занимала проверка материалов, т. к. почерк у Юры был своеобразный. Он полушутя говорил, что иногда сам не разбирает им написанное.

После «деловой части» мы поигрывали в шахматы (последнее время чаще в гексагональные) и выходили гулять по окрестным кварталам. Бывало, провожал Юру до «высотки» на ул. Ольшевского, куда он с мамой переехал примерно в 2004 г. (прежде они жили на улице с шахматным названием – Короля!) Нередко после прогулок Юра садился на троллейбус и ехал к Валере Константинову или в синагогу.

Однажды пригласил я Ю. Тепера на традиционное соревнование Союза белорусских писателей; он выступил вне конкурса и, помнится, вполне достойно. Воспроизведу фото 2016 г., сделанное во время турнира Викой Тренас.

Ю. Т. крайний слева

В конце лета 2017 г. благодаря Юре я наконец-то более-менее освоил игру в «гекса»: после десятка поражений перестал попадаться в элементарные ловушки, и проигрыши начали чередоваться с победами.

Думали мы над тем, как возродить эту разновидность шахмат в Беларуси, но ничего толком не придумали. Я не настаивал, т. к. хватало собственных проблем, да и видел, что Юре тоже не очень-то хотелось «дважды входить в ту же реку»… Шестигранную доску, на которой мы сражались (и носили её на открытие клуба «Шахматный дом»), он в конце концов подарил мне. Впрочем, о мире «гекса» 1980–1990-х гг. Юра вспоминал охотно, посвятив событиям и людям целый цикл статей.

Вообще же, в последние 5 лет жизни он, как мне кажется, «разрывался» между общиной «Бейс-Исроэль», работой в педуниверситете им. Танка и уходом за мамой, Евгенией Аркадьевной (1932–2020). Творческий подъём наступал у него во время отпуска или тогда, когда мама отправлялась в санаторий. Писал не ради денег, но чересчур наивным не был и цену себе знал.

Юра, не имея компьютера, зачастую спрашивал у меня по телефону о ходе крупных шахматных соревнований, а то и, приходя в гости, следил за ними онлайн, однако сам иной раз играл «без огонька». Я заметил это в конце лета 2019 г., когда он попросил меня перед чемпионатом Европы среди корпораций (педуниверситет выставил команду наряду с десятком иных белорусских «фирм») сыграть несколько тренировочных партий.

Ю. Тепер в составе команды БГПУ (2-й слева, рядом с М. Никитенко – чемпионом Беларуси 2020 г.). Фото: openchess.by

В «корпоративном» чемпионате Юра выступил неважно – 1 очко из 9. Правда, среди его соперников были мастера и гроссмейстеры. Кроме того, играть пришлось в субботу, что вызвало у соблюдавшего традиции иудея дополнительные волнения… В перерыве он ходил пешком в синагогу, а затем вернулся в турнирный зал, т. е. прошёл по жаре километров 10. Его ещё и в общине по-дружески пожурили, что волей-неволей, а нарушил шаббат.

В 2020 г. Юра уже говорил мне, что не будет выступать за команду БГПУ в субботу (это к вопросу о его «безотказности», упомянутой в некрологе). Без надобности Юра ни с кем не конфликтовал, но в ключевые моменты умел сказать твёрдое «нет». В сентябре 2020 г. начальство просило его постоять с красно-зелёным флажком в рамках казённого мероприятия. Юра отказался, но не из-за своей «оппозиционности», а потому, что мать нуждалась в помощи. Начальник упрекнул его: «Вот видите, когда Вам что-то надо, мы идём навстречу, а Вы…»

Последняя наша встреча, во время которой Юра и рассказал мне об этом эпизоде, относится к Йом-Кипуру. Днём 28.09.2020 я вышел пройтись к озеру, и ноги словно понесли меня к синагоге. У трамвайной остановки «Переспа» услышал, как меня окликают – от синагоги быстро, несмотря на пост, шёл Юра с фирменной улыбкой до ушей… Мы прошли с ним по Червякова, В. Хоружей (мимо «дома Короткевича» и «бани Короткевича»; Юра заметил, что в ней, пребывая в Минске, любил париться один известный американский раввин, а веники ему пришлись настолько по душе, что просил выслать несколько штук в США), бульвару Шевченко, Каховской. Завернули и на «площадь Перемен». Очень тёплая получилась встреча – притом, что Юра по-прежнему больше слушал, чем говорил. «За политику» мы, кстати, время от времени беседовали, так что я бы не сказал, что он совсем уж ей не интересовался.

У него были планы – попрощаться с уютной, но поднадоевшей за 40 лет библиотекой БГПУ (по новому законодательству до выхода на пенсию оставалось ещё несколько месяцев) и больше времени уделять тому, к чему действительно лежала душа: походам в синагогу, участию в еврейских праздниках, изучению Торы, подготовке статей о знаменитых спортсменах.

Юру занимала хорошая художественная и мемуарная литература. Брал у меня взаймы, например, сборник «Цена метафоры» (о процессе Синявского и Даниэля), книги Владимира Лобаса «Жёлтые короли» (о жизни таксистов в США), Михаила Садовского «Под часами» (последняя ему, правда, не «зашла»: «слишком уж мрачно»). Но в первую очередь читал, конечно, то, что выходило по истории шахмат. В последнее время – книгу «Иду на вы», посвящённую Виктору Купрейчику, три тома «Шедевров и драм чемпионатов СССР» Сергея Воронкова (собирался отрецензировать). Иронически отмечал ошибки у таких местных околошахматных авторов, как Иосиф Калюта, Сергей Канашиц, Семён Лиокумович.

В этом году планировали мы подготовить совместный материал к 80-летию чемпионата СССР по шахматам 1940 г., в котором успешно сыграл белорус Гавриил Вересов. Юра знал, что к Вересову есть вопросы «по еврейской линии», но объективно оценивал его вклад в шахматную жизнь Беларуси.

Юра с призовым фонарём (2018). Он и сам освещал многим путь…

Совместные фото получались у нас забавные, да и как-то дополняли мы друг друга в диалогах, словно Тарапунька и Штепсель… Сейчас мне будет куда труднее обрабатывать «шахматную ниву». Прошёл месяц, а со смертью Юрия Тепера всё не могу смириться. И всё же тихо радуюсь, что он много лет был рядом с нами.

Вольф Рубинчик, г. Минск

wrubinchyk[at]gmail.com

06.12.2020

Опубликовано 06.12.2020  04:09

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (33)

Снежаньскі мінскі шаломчык!

У 31-й серыі, калі помніце, мы задаліся пытаннечкам, чаму ў беларускіх лібералаў з канца 1990-х гадоў усё многае ідзе коса-крыва і хто тут вінаваты: Лукашэнка? ФСБ? Самі дзеючыя асобы і выканаўцы? Лібераламі ў 1990-х называлі багата каго, але ў рамках нашага серыялу гэта – палітызаваныя асобы, якія выступалі не за камуністаў, не за рэстаўрацыю імперыі і не за «нацыянал-патрыётаў», а, умоўна кажучы, за «рынак» 🙂 Калі не ўнесці долю ўмоўнасці, то давядзецца бясконца высвятляць, хто быў сапраўдным аматарам свабоды, а хто пагуляць выйшаў…

Пачаць з таго, што без падтрымкі «лібералаў» 39-гадовы Аляксандр Лукашэнка (які абапіраўся, зразумела, і на былых партакратаў тыпу Сініцына і Ціцянкова, а таксама на «сілавікоў» ды землякоў) у ліпені 1994 г. не прыйшоў бы да ўлады. Булахаў, Ганчар, Лябедзька, Майсеня, Нісцюк, Фядута, Чыгір – усе яны «дзеці перабудовы», якія верылі ў гарбачоўскую галоснасць і вертыкальную мабільнасць, прынамсі для сябе і сваіх паплечнікаў. Ніхто з іх, адрозна ад Кебіча і яго каманды, не займаў высокіх пасад ні ў познесавецкі, ні ў «шушкевіцкі» час.

Згадзіліся працаваць з Лукашэнкам і тыя, хто перад выбарамі не ўваходзіў у яго каманду, а менавіта, Станіслаў Багданкевіч (старшыня Нацбанка да верасня 1995 г.), Аляксандр Сасноў (міністр працы і сацыяльнай абароны да лістапада 1996 г.). Не кажучы пра масу іншых, менш прыкметных чыноўнікаў. Апрача папулізму («Запусціць заводы», «вярнуць народу тое, што ў яго забралі», «пасадзіць карупцыянераў»), былі ж у маладога кандыдата і абяцанкі падтрымліваць прадпрымальніцтва, гарантаваць свабоду СМІ – гэта ён гуляў на кантрасце з Кебічам, які закрыў радыёстанцыю «Беларуская маладзёжная»… Гаварылася і пра тое, што трэба, замест каб даць людзям «рыбу», навучыць іх «лавіць рыбу» – у інтэрв’ю мінскай яўрэйскай газетцы «Мабат» (цяпер ужо і забыліся, што такая выходзіла).

Што кур’ёзна, Лукашэнка ўлетку 1994 г. адмовіўся ад сацыяльнай кампенсацыі «на хлеб і малако» для сваіх дзяцей (абы папоўніць бюджэт) і абяцаў таксама ахвяраваць частку зарплаты – рыхтык Дональд Трамп 🙂 Заява «нашага» настолькі расчуліла літаратара Уладзіміра Максімава, што той напісаў аж у «Правду»: «прэзідэнтам стаў сумленны чалавек… і вось Вам мая рука». Бокам многім з жыхароў Беларусі вылезлі тыя хлеб і малачко… Чаго не разумеў вядомы пісьменнік-антыкамуніст 22 гады таму, сцяміў адстаўны санітар Уладзімір Рабіновіч у лістападзе 2016 г. Амерыканскі пенсіянер, выхадзец з Мінска, разважаў пра Трампа так: «Ён паспеў толькі адмовіцца ад сваёй прэзідэнцкай зарплаты на карысць дзяржавы, 400 тысяч долараў за год. Гэта папулісцкі жэст…»

Будзьма шчырымі, першыя пару год у лібералаў да Лукашэнкі асаблівых прэтэнзій не было. Той іх рэцыклізаваў, як пазней Пуцін скарыстаў Касьянава і Кудрына, а зусім нядаўна – Бялых і Улюкаева. Сцярпелі і «прэзідэнцкую вертыкаль» увосень 1994 г., і «белыя плямы» ў газетах у снежні 1994 г. (праўда, Фядута падаў-такі ў адстаўку, cышоў у студзені 1995 г.), і збіццё дэпутатаў з «нацыянальна-патрыятычнага» лагеру ў сценах Вярхоўнага Савета ў красавіку 1995 г., і рэферэндум з «Дзецьмі хлусні» ў маі 1995-га… Адносіны разладзіліся ў кагосьці (Лябедзька) к восені 1995 г., а ў большасці – толькі ў 1996-м, тады, калі Лукашэнка з таварышамі вырашылі замацаваць самаўладдзе прэзідэнта юрыдычна. Мабыць, камусьці стала няёмка перад сваім сумленнем… або перад Захадам. Найбольш шчырым, відаць, быў Віктар Ганчар, які сышоў з пасады віцэ-прэм’ера, грукнуўшы дзвярыма, яшчэ на пачатку снежня 1994 г.

Тыповы прыклад доўгацярплівага беларускага ліберала – Андрэй Саннікаў. Пра 1994-1996 гг. ён успамінаў у 2010-х так: «Фармаванне лукашэнкаўскай улады завяршылася разгонам апошняга выбранага парламента і поўнай перамогай люмпена над партнаменклатурай. Нейкі час МЗС, у якім я працаваў, заставаўся ў баку ад гэтай барацьбы… Вельмі хацелася грукнуць дзвярыма пасля фальшывага рэферэндуму [май 1995], пасля якога з’явіліся ў Беларусі гэтыя несамавітыя савецкія герб і сцяг. Але ўжо было вельмі многа пачата ў разных сферах і трэба было завяршыць пачатае. Сябры таксама раілі яшчэ пацярпець. Але ў прынцыпе, сваё рашэнне (сысці з пасады намесніка міністра замежных спраў – В. Р.) я прыняў іменна тады, пасля “рэферэндуму” 1995 года». Ды працаваў ён на пасадзе яшчэ ажно паўтара года, да лістапада 1996 г. Цікава, як А. С. разжоўваў замежнікам выказванні свайго «шэфа» пра Гітлера ў лістападзе 1995 г., але хто ж нам праўду скажа?.. Да восені 1996 г. дацягнуў на пасадзе намесніка старшыні Гродзенскага гарвыканкама і Аляксандр Мілінкевіч, якому наканавана было стаць «аплотам беларускай дэмакратыі» ў другой палове 2000-х. Быў яшчэ Міхаіл Марыніч (1940-2014), міністр і пасол, – той увогуле трымаўся за партфель да 2001 г.

Ні Мілінкевіч, ні Саннікаў, ні нябожчык Марыніч не мае героі – думаю, чытачы здагадаліся, чаму, а хто не здагадаўся, тым доўга прыйдзецца тлумачыць… І фраза «за што змагаліся, на тым і падарваліся», дарма што не пазбаўлена здаровага глузду, не зусім выражае маё стаўленне да многіх з пералічаных асоб: усё ж лібералам, шукальнікам кампрамісаў я спачуваю, а найперш тым, хто адседзеў. Вінаваты ў іх няўдачах, вядома, не толькі яны самі…

Трэба прызнаць, што таму ж Лябедзьку не бракавала зацятасці: пасля чарады паражэнняў (2004, 2008, 2012…), праз 16 год пасля таго, як ён узначаліў Аб’яднаную грамадзянскую партыю, удалося прапхнуць у палату прадстаўнікоў адну кандыдатку ад АГП. Пакуль дачка мільянера Канапацкая не робіць відавочных глупстваў. Чытаю ў газеце «Крыніца» за снежань 2016 г.: «Па выніках круглага стала [17.11.2016] было дамоўлена, што… Ганна Канапацкая ініцыюе змяненне заканадаўства дзеля дэалкагалізацыі насельніцтва Беларусі і вынесе адпаведныя прапановы на вясновую сесію парламенту». Пажадаем ёй поспеху: паводле звестак Сусветнай арганізацыі аховы здароўя, Беларусь – адна з самых пітушчых краін… Агульнае спажыванне алкаголю перавышае ізраільскае ў 5-6 разоў.

Як для каго, а для мяне параўнанне дзвюх краін пры Лукашэнку і Нетаньягу, распачатае ў мінулай серыі, – захапляльны занятак. Паглядзім, як мяняўся валавы ўнутраны прадукт у разліку на сярэдняга жыхара за 2010-2015 гг.

ВУП на жыхара па парытэту пакупніцкай здольнасці, USD Прырост
Гады 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2010-2015
Беларусь 15703 16603 16906 17085 17348 16621 +5,85%
Ізраіль 29653 30574 30873 31318 31521 31671 +6,8%

Здавалася б, нічога страшнага: у Ізраілі ВУП вырас, нягледзячы на байкоты і абстрэлы, – і ў нас падрос на 918$ (праўда, у 2016-м, скарэй за ўсё, упадзе да ўзроўню 2010 г.)… Ды зноў жа, якім коштам?

Золатавалютныя рэзервы, у мільярдах USD Прырост
Гады 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2010-2015
Беларусь 5,03 7,86 8,09 6,66 5,07 4,17 -17,1%
Ізраіль 70,91 74,87 75,91 81,79 86,1 90,58 +27,7%

Лічбы гавораць самі за сябе: адны праядалі, другія… Магчыма, за назапашанае золата, або за што іншае, нейкія энтузіясты 06.12.2016 паставілі «Бібіку» прыжыццёвы помнік у Тэль-Авіве. Праўда, у той жа аўторак скульптуру прыбралі па распараджэнні мэрыі – і дарэмна, маглі б вынайсці нешта больш крэатыўнае. Напрыклад, прычапіць статуі вусы або перарабіць у Дарта Вейдэра, як тое летась учынілі ў Адэсе з помнікам Леніна 🙂

* * *

10 гадоў як няма з намі Давіда Ёнавіча Бранштэйна, славутага шахматнага гросмайстра і літаратара. У 2004 г. ён пераехаў жыць у Беларусь хворы і расчараваны («дарэмна я займаўся шахматамі, лепей бы сельскай гаспадаркай»); здаецца, і вестка пра дадатковую пенсію ад ФІДЭ яго не пацешыла. Сустрэча з Бранштэйнам у «Вяснянцы» (прасп. Пераможцаў, 83; там жа, дарэчы, праходзілі першыя шахчэмпіянаты Саюза беларускіх пісьменнікаў) пакінула ў мяне гаркавы прысмак; тым не менш я рады, што абмяняўся некалькімі сказамі з вялікім шахматыстам, і нават захавалася калектыўная фотка з ім…

Пасля традыцыйнага навагодняга бліцтурніру ў клубе «Вяснянка» (снежань 2005 г.). Мэтр – крайні злева, у турніры не гуляў, а мне ўдалося выйграць чайнік.

Бранштэйн быў адным з рэдкіх дзеячаў, на смерць якога (05.12.2006) адгукнуліся такія розныя выданні («малашахматныя»), як «Наша Ніва», «Советская Белоруссия» і «New York Times». У «НН» № 46, 2006 успомніў я «Вяснянку»: «Ён моўчкі хадзіў між столікамі, аб нечым разважаў. Сваю кнігу “Міжнародны турнір гросмайстраў” падпісаць адмовіўся: “Ат, сярэдненькая кніга…”».

У лепшыя часы: Д. Бранштэйн (справа) гуляе ў Мінску матч у «рапід» з майстрам А. Любошыцам. Красавік 1987 г. Фота з «Шахмат, шашек в БССР».

Раз пайшлі згадкі пра шахматы і шахматыстаў, то звярну ўвагу на тое, што дзеецца на Карла Маркса, 10. Файная ёсць прымаўка: «Калі сабаку няма чаго рабіць, ён… будку фарбуе». Усе праблемы галіны па стане на 24.11.2016, відаць, самаліквідаваліся, і начальства Беларускай федэрацыі шахмат з палёгкай абрынулася на расійскага майстра Ціхана Кошыля, 1939 г. нар. Ён у 2014-2016 гг. прыязджаў на тутэйшыя турніры і «дастаў» некаторых так, што яны размазалі яго грахі на дзве старонкі.

Пачытайце самі і вырашыце, заслугоўваў Ц. С. Кошыль пажыццёвай дыскваліфікацыі або не. Як на мой одум, рашэнне выканкама БФШ юрыдычна не абгрунтаванае, выканана ў найгоршым стылі постсавецкіх судоў. Ціхана Сцяпанавіча двойчы назвалі «Сяргеевічам», ды тое паўбяды. Галоўнае – «шматлікія парушэнні рэгламентаў спаборніцтваў», «неадэкватныя і агрэсіўныя паводзіны» павінны былі фіксавацца на паперы адразу пасля парушэнняў, у прысутнасці абвінавачанага, а не постфактум, калі ён ужо з’ехаў на радзіму ў Разань. На крайняк можна было і відэа зняць, хаця б на мабільны, а «выключна негатыўнае ўражанне» – не юрыдычны факт. О, гэта ж трэба – асобе, якая падпісвае такія паперкі (Л. Чуро), даверана не толькі грамадскае аб’яднанне, а і аэранавігацыя ў цэлай краіне!..

Уражвае, што старшыня судзейскай камісіі БФШ Васіль Якушаў у лістападзе 2016 г. паскардзіўся сваёй кумпаніі на «неадэкватнасць паводзін» Кошыля… падчас «Grodno Open 2014». Праз 2 з чвэрцю гады! Стары майстар быццам бы «літаральна тэрарызаваў арганізатараў і ўдзельнікаў спаборніцтваў, абражаў і прыніжаў іх». Без заяў ад пацярпелых – не пераконвае… Пагатове сайт БФШ у жніўні 2014 г. з піянерскім задорам распавёў пра міжнародны фестываль у Гродна, ні слова не выціснуўшы пра «нервозную абстаноўку» і тое, што «турнір як свята шахмат» быў фактычна сарваны. «Хто-та ўрот» (С): або В. Якушаў, або А. Арцёмава, «ААА» (аўтарка аптымістычных аглядаў).

Калі да гора-суддзяў дойдуць базавыя паняцці юрыспрудэнцыі, не ведаю. Упэўнены, штучнае раздзіманне канфлікта з пенсіянерам патрэбнае камусьці, каб прыхаваць рэальныя правалы – і на лакальным, і на глабальным узроўнях. У першым выпадку я маю на ўвазе нездаровую сітуацыю ў Бабруйску, якую кіраўнікі федэрацыі/спартовыя ўлады не змаглі/не пажадалі выправіць. У другім – маючы адбыцца ў лютым 2017 г. жаночы чэмпіянат свету ў Іране, дзе ўдзельніцам, насупор міжнародна-прававым нормам, прыйдзецца насіць хіджаб. Як вядома, дэлегат БФШ на асамблеі ФІДЭ ў Баку падтрымаў рашэнне даверыць Ірану арганізацыю чэмпіянату; у лістападзе 2016 г. праблема ў Мінску нат не абмяркоўвалася, хаця ў кастрычніку 2016 г. намеснік старшыні БФШ Уладзімір Гінзбург следам за чэмпіёнкай ЗША Назі Паікідзэ выказаў нязгоду з прымусовай «хіджабізацыяй» шахматыстак. «Наша хата з краю…»

Вольф Рубінчык, г. Мінск

09.12.2016

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 10.12.2016  15:32