Tag Archives: исторические аналогии

В. Рубинчик. Грустное обаяние ПЕНа

Позавчера, 26 октября, в минском Дворце искусства состоялся очередной съезд общественного объединения «Белорусский ПЕН-центр», официально зарегистрированного в нашей стране. На момент открытия съезда в организации числилось немногим более ста человек (по разным источникам, 112 или 113), и событие могло бы пройти незамеченным, если бы не шлейф разнообразных скандалов «до», «во время» и «после».

Думал-думал, вставлять свои две копейки или нет. С одной стороны, высказалось множество самих ПЕНовцев – чуть ли не все, кто посетил Дворец искусства (а зарегистрировалось для участия в съезде 59 человек). Я же в этой организации не состою, да и на съезд не ходил. С другой стороны, пишут о проблемах ПЕНа «и жук, и жаба» – даже те, кто знает о его работе ещё меньше меня. Вот вам яркий пример: из израильской Тверии вещает выпускница журфака БГУ 1964 г., переводящая название книги Павла Северинца «Лісты зь лесу» как «Голоса из леса»…

Автор этих строк, по крайней мере, знаком со многими участниками событий – с кем-то сидел в одной «окрестинской» камере 18 лет назад, с кем-то играл в шахматы, с кем-то просто беседовал или обменивался электронными посланиями. Да и положение обязывает – с дипломом политолога хочешь не хочешь, а будешь посматривать на «массовые мероприятия»… В общем, я решился 🙂 Цитаты ниже даются в переводе с белорусского.

Случай с ПЕН-центром любопытен как раз тем, что за риторикой о (не)соблюдении прав христиан и представителей ЛГБТ кроется борьба за распределение дефицитных ресурсов, в том числе и политических. Кое-кто пытался, да и пытается использовать организацию как трамплин для политического самоопределения.

Конфликт сопредседателя незарегистрированной партии «Белорусская христианская демократия» с руководством ПЕН-центра продолжался лет 5, то затухая, то возобновляясь. Не вдаваясь в детали, опишу его суть. В 2014 г. Павел Северинец отказался платить членские взносы под предлогом нежелания финансировать «неправильные» действия руководства (как он сам это объяснял позже: «после выставки каминг-аутов в офисе ПЕНа и мероприятий, связанных с пропагандой гомосексуального образа жизни под эгидой организации я принципиально несколько лет не плачу взносыхочу быть уверенным, что немалые для меня деньги, оторванные от бюджета молодой семьи, не пойдут на плохое дело»).

По Уставу, выплата ежегодных взносов – обязанность членов организации. Теоретически, Павла могли исключить ещё в 2015 г., но, видимо, тогдашнее руководство (председатель – Андрей Ходанович) смотрело сквозь пальцы на «сбор средств». В 2017 г. А. Ходановича сменила Татьяна Недбай – сторонница более жёсткой линии. Сразу же был исключён другой многолетний должник, Сергей Шапран (формально он был исключён 02.11.2017, ещё «при Ходановиче», но Т. Недбай, избранная председателем ПЕНа 05.11.2017, поддержала решение об исключении, не поставив С. Шапрана в известность о том, что оно принято; лишь в октябре 2019 г., после публичного скандала, г-жа Недбай принесла г-ну Шапрану извинения «от имени организации». – уточнение 05.01.2020), а в конце 2018 г. требования об уплате были предъявлены Глебу Лободенко и Павлу Северинцу. Поскольку увещевания не дали результата, обоих решением Рады исключили в январе 2019 г.

Всё бы ничего, но почему-то в ПЕНе не принято (было?) сообщать о решениях тем, кого эти решения касаются. Об исключении П. Северинец узнал только в апреле 2019 г. и, естественно, возмутился, предположив даже, что оно было приурочено к сносу крестов в Куропатах и к Пасхе.

30 апреля я отправил запрос Т. Недбай, и 02.05.2019 получил ответ: «Почтенный Вольф, Павла Северинца исключили на раде 15 января. Сообщить об исключении собиралась ему и другим исключённым после очередной рады 30 апреля, но в результате сообщила ему 22 апреля, т. к. он спросил у меня об этом в мессенджере. Надо также сказать, что с августа прошлого года мы написали Павлу несколько писем с просьбой заплатить взносы и предупреждали, что в противном случае мы будем вынуждены исключить его из ПЕНа. Павел ответил только на одно письмо, и в нём отказался платить взносы из-за несогласия с гейпропагандой, которой якобы занимается ПЕН». Я частично опубликовал этот ответ в «Катлетах & мухах», попеняв обеим сторонам конфликта.

22 октября, в преддверии съезда ПЕН-центра, П. Северинец распространил своё (скажу мягко) неоднозначное открытое письмо «Культурный марксизм и его комиссары» посредством сайта krynica.info. В нём политик развил тему «ненавистников христианства» и призвал «достойных белорусских поэтов, писателей и публицистов которых в ПЕНе большинство» удалить из Рады группировку «комиссаров» (некоторых назвал пофамильно). По его мнению, «Коммунизм разных сортов – большевизм, марксизм, новейший леволиберальный радикализм – должен быть отброшен белорусской культурой наравне с немецким нацизмом и российским империализмом как враждебная Беларуси идеология», иначе… Ну, дальше «страшилки».

Столь яркое послание не осталось незамеченным, во всяком случае в сети. «Против» или «за» высказались, к примеру, известные в белорусской журналистике и/или литературе Дмитрий Гурневич, Мария Мартысевич, Кастусь Шиталь, Северин Квятковский, Галина Жарко, Кристина Бандурина, Юлия Шарова, Стась Карпов (см. здесь). По-своему отреагировали члены Рады ПЕН-центра Татьяна Недбай, Сергей Дубовец, Андрей Ходанович. А кто-то подметил сходство в риторике исключённого писателя-политика и Зенона Позняка. И покреативил…

Я полагаю «марксистскую угрозу» в современной Беларуси сильно раздутой, а отождествление защитников ЛГБТ с марксистами и большевиками – демагогическим приёмом. Тем не менее, больно было читать личные нападки неплохой писательницы Ю. Шаровой на автора «Культурного марксизма…»

И вот – «съезд, кто кого съест». 26 октября обе стороны конфликта отчасти выиграли, а в чём-то потерпели поражение. П. Северинец, предварительно внёсший денежную задолженность, слегка покаялся за резкость своего послания, заявил, что признаёт Устав ПЕН-центра и Хартию международного ПЕН-клуба (предусматривающие равные права на защиту для всех категорий творческих людей, «марксистов» и нет). Попросился назад в организацию, и с «лёгкой» руки ведущего на голосование была вынесена казуистическая формулировка… В итоге лишь 27 человек проголосовали за подтверждение январского решения Рады об исключении П. С. Поскольку 27 составляли меньше половины зарегистрированных (напомню, таковых было 59), Павел вновь оказался в организации. Некоторые его оппоненты в знак протеста начали рвать свои мандаты и покидать помещение (небезызвестный хохмач Евгений Липкович…)

Т. Недбай тоже признала отдельные свои ошибки, в частности, при исключении С. Шапрана (восстановили и Шапрана, и Семёна Букчина, не платившего взносы лет 10). С другой стороны, сторонник П. Северинца Алексей Шеин при голосовании не попал в руководящие органы, где остались Т. Недбай, А. Ходанович… «С третьей стороны», избрание на должность председателя Белорусского ПЕН-центра Светланы Алексиевич, «открытой к диалогу с христианами», П. Северинец считает относительным успехом.

Впрочем, рассуждать о выборах можно с долей условности: здесь и сейчас (28.10.2019) официальный сайт организации, равно как и fb, о них ничего не сообщал. Был ли на момент избрания «вождей» кворум в зале, вопрос спорный. Пока что председателем в публичном пространстве по-прежнему именуется Т. Недбай, а не С. Алексиевич, а её первым заместителем – Павел Антипов, «демонизированный» в письме П. Северинца.

История ещё не закончилась, и выводы делать рановато. Но сразу после съезда о выходе из ПЕНа заявил «литературный тяжеловес» Альгерд Бахаревич: очевидно, решения, принятые на съезде, да и новое руководство (пусть и не обновленное полностью), пришлись ему не по вкусу.

А. Б., «возмущённый до глубины души», эмоционально пообещал, что вместе с ним уйдут «несколько десятков человек». Затем он уточнил, что «желание [уйти] на сегодня имеет каждый третий член ПЕНа». Думаю, это wishful thinking: люди в Беларуси довольно инертны, и литераторы не исключение (т. е. максимум десяток решится на выход). К тому же писатель, сожалеющий о том, что много лет назад присоединился было к ПЕН-центру, позволил себе… гм, неточность в формулировке.

ПЕН – не единственная организация, в которую входил А. Бахаревич. В 2006–2011 г. он являлся членом Союза белорусских писателей, откуда также ушёл со скандалом, обвинив руководство в различных грехах.

Во втором послании А. Б. о массовом «хлопании дверями» уже не говорится. Думаю, что даже если ПЕН-центр покинет 30 человек, организация устоит (останется-то почти втрое больше). Другое дело, к чему она придёт? На что в нынешних условиях способно «элитарное» общественное объединение – допустим, что С. Алексиевич всё-таки его возглавит, удержав противоборствующие стороны в рамках минимальных приличий?

ПЕН-центр создавался в Беларуси – тогда ещё БССР – в 1989 году. В него принимались писатели, критически относившиеся к советскому строю, т. е. организация задумывалась как «антисоветская» альтернатива Союзу писателей. Возможно, спонсоры – среди которых в 1990-х был и фонд Сороса – надеялись при помощи «свободомыслящих» литераторов укоренить в стране идеи «открытого общества».

Как мне представляется, первоначальная «миссия» ПЕН-центра в Беларуси утратила актуальность. В новом веке некогда консервативный Союз писателей, растеряв наследство советского времени, постепенно отказался от ориентации на «власть имущих» – особенно после 2005 г., когда его покинула «группировка Чергинца». И тоже стал делать заявления правозащитного характера (например).

Сейчас уже не так просто ответить, чем возможности более массового Союза белорусских писателей (свыше 450 членов) cущественно разнятся от возможностей ПЕНа. Кто-то говорил о первой организации, что это писательское «министерство внутренних дел», а вторая, мол, «наш МИД». Однако и СБП нынче довольно активно работает с зарубежными партнёрами, способствует изданию переводной литературы. Даже ведение съездов обеих организаций в последние годы брал на себя один человек – бывший комсомольский, позже БНФ-овский активист, знающий толк в манипуляциях на разных уровнях… Короче говоря, функции во многом дублируются, а взносы в СБП меньше 🙂

Рассуждая обо всех этих деталях, отнюдь не призываю к слиянию двух писательских обществ или поглощению «младшего» «старшим». Вместе с тем должен признаться, что от скандала и кризиса, охвативших (около)литературные круги в последние недели, не чувствую ни боли, ни стыда… Ну, разве что некоторое разочарование.

Помимо всего, выбор делегатами съезда своего «нового лица» не выглядит многообещающе. Даже если абстрагироваться от путаных идей Светланы Александровны (см. здесь, здесь…), имеющих мало общего с «классическим либерализмом», напрашивается тезис о неумении или нежелании нобелевской лауреатки заниматься общественной деятельностью. Так, С. А. Алексиевич не первый год числится в Раде Союза белорусских писателей, но об активности писательницы на ежеквартальных заседаниях Рады СБП известно немногое. То же можно сказать об её прежнем (не)участии в выборных органах белорусского ПЕНа.

На вручении премии «Книга года». Минск, 28.05.2019 (отбор победителей и церемония награждения были организованы Белорусским ПЕН-центром; справа – победительница М. Мартысевич)

Намного хуже, чем сейчас, уже не будет – наверное, «будет ничего». Похоже, новая председательница слабовато ориентируется на «внутренней кухне» организации, без чего вряд ли можно говорить о примирении враждебных группировок, а тем более о развитии. Быть же «свадебным генералом» С. А., по её словам, не хочет, считая подобную роль уделом мужчин. Или всё-таки хочет, учитывая то, что несколько недель назад приняла «декоративную» должность вице-президента Международного ПЕН-клуба?.. Как тут обойтись без банального: «поживём – увидим».

Вольф Рубинчик, г. Минск

28.10.2019

Опубликовано 28.10.2019  18:07

Послесловие

Вот уж не думал, что у коллег всё так запущено – ни вчера, когда писал «Грустное обаяние…», ни даже сегодня утром… Днём 29 октября на заседании Рады ПЕН-центра (с подачи трёх дюжин членов, недовольных тем, как прошёл съезд 26.10.2019) П. Северинца изгнали из организации повторно. При том, что к съезду он компенсировал сумму взносов за 5 лет – выходит, не только и не столько в деньгах тут было дело.

Соглашусь с теми, кто усматривает во всей этой возне заменитель политической борьбы, к которой недовольных ситуацией в Беларуси реально не подпускают на протяжении пары десятилетий. Сублимация… Но за высказывание мнений, пусть даже неприятных и терминологически некорректных, нельзя исключать из общественного объединения. ПЕН наступил на те же грабли, что в прошлом году Белорусская федерация шахмат.

Подойду к ситуации формально (на самом деле юридический аспект тут важен). Разобранное сегодня «персональное дело» вообще не должно было касаться периода, когда П. Северинец не входил в ПЕН. Неполиткорректные тексты распространялись 22-23 октября, а приём их автора в организацию, состоявшийся 26-го, как бы начал его ПЕНовскую биографию «с чистого листа». Т. е. оцениваться по существу могло лишь поведение П. Северинца за прошедшие трое суток. Неужели за это время политик потряс основы организации, существующей 30 лет?

Увы, в оценке С. Алексиевич (см. выше) я не ошибся. Не очень удивили и сегодняшние разглагольствования М. Жбанкова: «Мы имеем дело с сознательным шагом наперекор организации – речь о письме, опубликованном накануне съезда. Он [П. Северинец] выступил с провокационным заявлением против руководства и принципов организации. Сколько мы будем прощать ему этот шаг?» А вот какую липкую дрянь выпало прочесть у «хохмача»:

Небольшая историческая справка. 26 октября 2001 года я примкнул к антифашистскому шествию группы молодофронтовцев с Павлом Северинцем во главе (одной из главных целей шествия, инициированного Яковом Гутманом, было добиться признания в РБ подвига Маши Брускиной, казнённой в 1941 г.). Нас арестовали и держали в спецприёмнике на пер. Окрестина: меня трое суток, Павла – десять. Липковича с нами, как нетрудно догадаться, не было.

Ещё к вопросу о «наших нравах». Местные СМИ в последние дни охотно обсуждали состояние дел в ПЕН-центре. И почти не замечали того, как бывшая министр информации РБ пищом лезет в палату представителей, хотя, по-моему, скомпрометировала себя куда больше, чем Павел (читать здесь и здесь). Видимо, Белорусский ПЕН-центр – более влиятельная структура, чем «нижняя палата парламента»…

…Надеюсь, что крайне спорное решение Рады будет пересмотрено и отменено.

В. Р.

Добавлено 29.10.2019  21:55

Отклики от читателей из Минска (в переводе с бел.):

Вот спросите у меня: зачем тот ПЕН Павлу СеверинцуСергею Шапрану и другим хлопцам, а также немолодому Семёну Букчину? Не понимаю, зачем им эта кампания. Не читал и, наверное, ничего не потеряю, если не прочту писаний Недбай… А кто такие Антипов? Жбанков? Я же и в СБП вступил тогда, когда его активно преследовали. Так СБП хотя бы делает «Дзеяслоў» и «Літаратурную Беларусь», книги выпускает… А что ПЕН?

И я был прав, когда сравнил членов ПЕНа, не оппонентов, а врагов Павла Северинца, с большевиками. Как тут не упомянуть расправы в большевистской партии? Вспоминается прочитанное: как на заседании ЦК этой партии его члены бросали чернильницы, пресс-папье и прочие «подручные материалы» в сторону оратора – Льва Троцкого. И как Лев Давидович, увёртываясь от ударов, продолжал речь. Как большинство изгнало Троцкого за границы СССР, как в том самом году вдобавок к «левой» оно скрутило и «правую» оппозицию, как в стране «победного социализма» воцарилось единственно правильное учение…

Единственная надежда – Северинца, как Троцкого, «они» не убьют. А их расправа с Павлом за инакомыслие славы и чести им не прибавила. И нобелевская лауреатка теперь выглядит как соучастница расправы. В её биографию это обязательно запишется.

Анатоль Сидоревич

*

Мне не близки взгляды Северинца, и я понимаю, почему «ЛГБТ-леваки» нервно отреагировали на призывы Павла выкинуть их из ПЕНа. Кстати, они сделали в точности то, что предлагал сделать он – выкинули его. Но методы, которыми это всё делалось, ничего, кроме отвращения, не вызывают: на заседание Рады пригласили противников Северинца, но не его самого. Выслушать лишь одну сторону – это яркий показатель стремления к справедливому решению, ага!

Такое впечатление, что белорусские литераторы наконец решили заинтересовать публику, которая их мало знает, и вышли к ней. Только забыли, что не следует этого делать в грязном нижнем белье.

Змитер Дяденко

*

  1. Спорное решение ПЕНа есть смысл пересматривать и отменять лишь в том случае, если ПЕН имеет какие-то перспективы. А Вы сами в них сомневались (то, что он «более влиятельная структура», чем «палатка», говорит лишь о том, что «когда мы достигли дна, снизу постучали» (С) С. Е. Лец).

2а. О непохожести взглядов Алексиевич на «классический либерализм». А она ему присягала? Её взгляды – средние советско-диссидентские (равнодействующая тех самых либералов, настоящих марксистов и консерваторов-«почвенников», описанных Андреем Амальриком, к объединению которых приложил руку ныне покойный Владимир Буковский). У меня самого долгое время были такие же, потому меня не очень удивляет, что они дожили до конца второго десятилетия нового века.

2б. Не я приметил, что в «евроскептицизме» сейчас сходятся Зенон Станиславович и Александр Григорьевич. Так что если считать, что белорусская оппозиция всё производит равнодействующую взглядов, аналогичную советско-диссидентской, то у «евроскептицизма» есть много шансов туда не попасть.

Пётр Резванов

30.10.2019  11:01

 

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (84)

Яблычны Спас шалом! І грушавы таксама!

Толькі днямі я натрапіў на песню «Кампраміс» гурта «Бі-2», хоць адпаведны кліп убачыў свет у 2016 г. Мне, аўтару чатырох кніг пра шахматыстаў, павінна было спадабацца: як жа, шахматота ў творчасці вядомых расійскіх музыкаў беларускага паходжання (мо іх натхнілі «жывыя шахматы» ў Мінску-2015?)… Да таго ж гэтыя музыкі ў 1990-х нейкі час жылі ў Ізраілі, значыцца, «нашы людзі»… Але не, зусім не спадабалася 🙁

Мінск, чэрвень 2015 г. (фота С. Рубінчык); кадр з кліпа гурта «Бі-2».

У некласічнай аўтарскай музыцы – якую не падзяляю жорстка на папсу, джаз, рок ці там бардаўскае выкананне – цаню інавацыйнасць, шчырасць, гумар і/або іронію. Праказалі Лёва & Шура ў сваёй песні нешта новае? Не-а; максімабагдановіцкая сентэнцыя, маўляў, «няма таго, што раньш было», мільгала ўжо 100500 разоў, у тым ліку і ў расійскіх рокераў. З ходу, у БГ: «Когда ты был мал, ты знал всё, что знал…» У Макарэвіча: «И жизнь его похожа на фруктовый кефир…» І, вядома, у Цоя: «Когда-то ты был битником, уу-уу…», «Раньше в твоих глазах отражались костры…» Песня пра бітніка з ранняга альбома «Кино» («45», 1982) падабаецца мне найбольш, бо яна шчырая і канкрэтная, і досціпы з першых радкоў, і няма ні безвыходнасці, ні просталінейнасці.

А ў «Бі-2»? «Друг дорогой» відавочна не быў гатовы аддаць душу за рок-н-рол – ён «пил и курил, зажигал и тусил», а потым, пасля «ўзросту Хрыста», бач, нейкая «мара» павярнулася спінай… І цяпер жыццё – «сплошной проклятый компромисс». Пададзена прыгожа, гламурненька, з камп’ютарнымі спецэфектамі, а падмурак гнілы. Кампраміс як узаемныя саступкі – у прынцыпе, зброя моцных, плата за джэнтльменства і жыццё ў сучаснай цывілізацыі. Лямант пра «кляты кампраміс» – па сутнасці, чарговы заклік да прымітывізацыі, архаікі, у якую і так ужо шмат гадоў скочваецца няшчасная Расія, цягнучы за сабою суседнія краіны…

Скажаце: як песня не спадабалася, навошта ёй ахвяраваць свой час? Дык гурт усё ж небезвядомы – сёлета яму 30 год, быў заснаваны ў Бабруйску-1988. І 15 з нечым мільёнаў паглядзелі кліп… Вельмі многія лічаць, што гэта песня – з «глыбокім філасофскім тэкстам». Як тут не збянтэжыцца і не адрэагаваць? 🙂

З таго, што выканана былымі ізраільцамі, я б аддаў перавагу, як ні дзіўна, простай песеньцы «Круто ты попал на ТV» – хаця б з той прычыны, што 20 год назад пазнаёміўся з яе аўтарам, Сашам Еліным. Пару разоў сустракаліся ў іерусалімскім абшчынным доме на вул. Яфа, 36; ён там меў свой кабінецік як супрацоўнік ірыі (муніцыпалітэта), здаецца, адказваў за культуру і PR. Нават браў у яго, актывіста партыі «Ісраэль ба-алія», інтэрв’ю для сваёй дыпломнай работы пра палітычныя сілы рускамоўных у Ізраілі. Запомнілася з яго вуснаў: «Я апазіцыянер, штэрнавец» (мелася на ўвазе – прыхільнік Юрыя Штэрна, олеў а-шолем). Чаму? Таму што ішоў у партыю з канкрэтным праектам, які людзі Шчаранскага спачатку паклалі пад сукно, а потым прысабечылі. Пра стаўленне сабраў да імігрантаў: «Нас любяць, пакуль мы бедныя».

Карацей, займальная выйшла гутарка: скончылася яна распіццём віна з пластыкавых чарачак, акурат напярэдадні Рош-а-Шонэ (на працоўным месцы майго суразмоўцы, але зараз пра гэта ўжо можна казаць :)).

Пазней Елін перайшоў у партыю «Наш дом Ізраіль», а ў пачатку 2000-х, пэўна, расчараваўшыся ў блізкаўсходняй кар’еры, вярнуўся ў Расію і нанова праявіў сябе як «поэт-плесенник» (яго словы). Штораз, выпадкова чуючы «Круто ты попал…» – у 2000-х гэты матыўчык гучаў ледзь не з кожнага праса – я ўспамінаў хітраватую елінскую фізіяномію, і настрой мой паляпшаўся. Слуханём?

Прынамсі няма тут пустых прэтэнзій на філасафічнасць, а ёсць гульня слоў (пачынаючы з назвы) і гумарок.

А. Елін, 2001 г. Фота адсюль.

22 жніўня г. г. Еліну Аляксандру Міхайлавічу, аказваецца, споўнілася 60. Набівацца ў прыяцелі цярпець ненавіджу, але тое даўняе знаёмства 1998 г. для мяне, як мінімум, не перашкода ў жыцці. Нават крыху грэе…

* * *

Зараз пра менш прыемных асоб, якія доўгі час сядзелі не ў сваіх санях, а некаторыя сядзяць і дагэтуль… Хто сачыў за серыялам, помніць, як скептычна я выказваўся пра колішняга старшыню БНФ і экс-начальніцу Беларускага Хельсінскага камітэта. Зараз – чарга былога старшыні Канстытуцыйнага суда, які заняў гэтую пасаду ў 1997 г., пасля дужа сумніўнага рэферэндуму, а ў 2008–2011 гг. служыў генпракурорам.

«Еўрарадыё» ахвотна дае гэтаму чалавеку (самому Рыгору В-чу!) трыбуну – вось і 22.08.2018 ён заявіў, што «Прэзідэнт прызначае прэм’ер-міністра са згоды Палаты прадстаўнікоў, але ў Канстытуцыі не сказана, што гэта згода павінна быць папярэдняй… Таму, калі будзе праходзіць бліжэйшая сесія, тады і будзе разгледжанае гэта пытанне — ніякіх адступленняў ад Канстытуцыі тут няма». Паводле загадчыка кафедры канстытуцыйнага права юрфака БДУ, «Сяргея Румаса цалкам карэктна ўжо цяпер, да разгляду яго кандыдатуры ў парламенце, называць менавіта прэм’ер-міністрам, а не выконваючым абавязкі».

Рэдкая казуістыка… Паводле арт. 106 Канстытуцыі, якую гэты юрыст быццам бы некалі рыхтаваў (няпроста паверыць): «Прэм’ер-міністр назначаецца Прэзідэнтам Рэспублікі Беларусь са згоды Палаты прадстаўнікоў. Рашэнне па гэтаму пытанню прымаецца Палатай прадстаўнікоў не пазней як у двухтыднёвы тэрмін з дня ўнясення прапановы па кандыдатуры Прэм’ер-міністра». Па-мойму, ясна: пакуль няма згоды ніжняй палаты парламента – няма прэм’ер-міністра.

Дзеля-мадзеля вырашыў спытаць у Аляксандра Розенблюма – не доктара навук, але юрыста з велізарным стажам, не зацікаўленага хлусіць (яму за 90). А. Розенблюм адказаў мне ў той жа дзень, 23.08.2018: «Да згоды парламента прэм’ер можа быць прызначаны толькі з прыстаўкай “в. а.”». І прыслаў спасылку на сваю цікавую публікацыю 2011 г. пра гора-суддзю 1980-х гадоў Уладзіміра Сідарэнку: «Штрих к советскому правосудию». Прачытайце, яна кароткая.

Рыгор В-ч, 1955 г. нар., які разважае ў духу таго Сідарэнкі («Ён [Румас] прызначаны прэм’ер-міністрам, а Палата прадстаўнікоў выкажа ў далейшым сваю згоду. Тым больш, што прэм’еру і ўраду трэба выконваць свае абавязкі»), дапраўды быў выхаваны ў савецкі час, і яго ўжо наўрад ці выправіш. Але моладзь, што гадуецца на «ягоным» факультэце, шкада мне… Быў бы я галоўным – адправіў бы ўсіх студэнтаў юрфакаў на 5-7 гадоў павучыцца і папрацаваць у цывілізаваных краінах пры адвакацкіх бюро, у судах, пракуратурах… З умовай, каб вярнуліся і занялі ключавыя пасады ў тутэйшай юстыцыі. Тады, мажліва, і быў бы нейкі плён – і апраўдальных прысудаў пабольшала б, і Канстытуцыйны суд пачаў бы даказваць свайму статусу. Цяпер ён больш нагадвае юрканцылярыю пры адміністрацыі прэзідэнта, гатовую праштампаваць ледзь не кожны ягоны ўказ. Зараз хіба 90% юрыстаў у РБ падпішуць антызаконнае рашэнне, калі яго ім падкажа (або навяжа) «вялікі начальнік»… А трэба, каб доля такіх «паршывых авечак» не перавышала 10%.

Прыслалі мне выказванні Алёны К-й, якая лічыць сябе праваабаронцай і ўзначальвае суполку «Рэгіён 119». Каму яна рэальна памагла, я не ў курсе. Калі ў пачатку 2000-х у мяне здараліся праблемы юрыдычнага характару, то звяртаўся да праваабаронцаў Валянціна Стэфановіча і Мікалая Мякекі – яны дапамагалі, прынамсі прыходзілі на судовыя пасяджэнні. З супрацоўнікамі «Рэгіёна» не сутыкаўся, але дапусцім, што суполка працуе… Вось толькі яго дырэктарка яўна не адпавядае пасадзе. Летась яна казала, што ў Беларусі няма палітзняволеных – я прамаўчаў, бо падумаў: «А раптам гэта “фінт вушамі”, каб ямчэй бараніць вязняў?..» Сёлета яна пачала «троліць» пратэстоўцаў ля рэстарана Зайдэса – ну дапусцім, яны дапраўды часам рабілі абы-што. Але як вам падабаюцца свежыя заявы пра «шматкроць»: «я не разумею» і «такіх слоў у беларускай мове ніколі не было».

 

Дама – на хвілю, вучылася ў БДУ – не толькі недасведчаная, а і гультаяватая: ёй было ўлом залезці ў той жа google… Прыклады ад людзей, якія зналіся/знаюцца на беларускай:

«Такая была сьмешная норма, якую мы ўсё ж знаходзiлi магчымасьць перакрыць шматкроць» (Васіль Быкаў, «Доўгая дарога дадому»).

«Як шматкроць падымае ён цану літаральна кожнага слова, нават неабавязковага, уводнага, выпадковага!» (Андрэй Федарэнка, «Мяжа»).

«шматкроць паўтаральны (па сутнасці няспынны) і заўжды абнаўляльны “жыццёвы цыкл” літаратуры» (Таццяна Вабішчэвіч, кандыдатка філалагічных навук, «Роднае слова», № 8, 2010)

«Т. Дакутовіч шматкроць паўтарае пра контррэвалюцыйны лібералізм…» (Ганна Запартыка, дырэктарка БДАМЛМ, «Полымя», № 12, 2017)

Яшчэ, як выявілася, «праваабаронца» прапануе лічыць мацярок, што змагаюцца за змякчэнне выракаў для сваіх дзяцей, асуджаных па «антынаркатычных» артыкулах («Маці-328»), гэткімі ж злачынцамі… Ну, гэта поўны трэш і дно.

Калі мне раптам выпадзе cесці за краты (ад чаго ў стабільнай і працвятаюшчай ніхто не застрахаваны – нядаўна вунь кіраўніка віцебскай іудзейскай суполкі Леаніда Томчына «павязалі»), я б лепей без абароны застаўся, ніж з такімі «прыяцелькамі».

Антыгероі гэтай серыі. Здымкі: «Еўрарадыё» і «БелГазета»

Медыябізнэс у Беларусі – небяспечны занятак. Ва ўзросце крыху за 50, на маёй памяці, памірае ўжо чацвёртая постаць нацыянальнага маштабу. У 2002 г. не стала Ігара Гермянчука, у 2014 г. – Пятра Марцава, 24.09.2016 – Юрыя Базана, і вось 23.08.2018 – Алеся Ліпая… Цырымонію развітання падпсаваў адзін скандальны паэт-палітык, на фальш якога «купілася» колькі публічных асоб. Некаторыя паспяшаліся выплюхнуць сваю жоўць у бок праваслаўнай царквы; каму-каму, а Юрыю Зісеру гэтага не варта было рабіць (праўда, потым ён папрасіў прабачэння).

Каторы раз выпадае шкадаваць пра безадказнасць нашага «магната». Вось навошта было несці лухту, маўляў, «у евреев нет покаяния: что натворил, то за тобой и осталось навсегда» (25.08.2018)? Дарма што агностык, чалавек бываў у сінагозе – хоць бы навёў даведкі пра «ямім нараім», малітвы на Ём-Кіпур, тшуву ўвогуле…

Яшчэ ў ХІХ ст. Стэндаль пісаў, а як пра сённяшні дзень: «Пакуль Балівар вызваляў Амерыку… мой сусед, уладальнік папяровай фабрыкі, зарабіў дзесяць мільёнаў. Тым лепей для яго і ягоных дзетак. Але нядаўна ён займеў уласную газету, і цяпер штосуботу вучыць мяне, што менавіта я павінен любіць. Ён жа дабрадзей чалавецтва. Застаецца толькі паціснуць плячыма».

«Вольфаў цытатнік»

«Нашаe шахматнае ўладкаванне сёння ўяўляе з сябе палац з прыгожым фасадам, які так і цягне сфатаграфаваць і выкласці здымкі куды-небудзь у сацсеціва. І тады гэтыя фоты атрымаюць тысячы лайкаў. Але тыя, хто іх ставяць, не адчуюць смурод з далёкіх пакояў» (Уладзіслаў Каташук, 01.08.2018)

«[У параўнанні з брэжнеўскім СССР] якасць унутранай і знешняй палітыкі, якасць дзяржаўнага кіравання засталася ў цэлым на ранейшым узроўні, калі не пагоршылася. Зрабілі больш эфектным фасад, затое стала больш брыдка там, дзе наўпрост не відаць» (Аляксандр Бур’як, 24.08.2018).

«У доўгай перспектыве выйграе той, хто шмат не хлусіць. У кароткай перспектыве можны выйграць гэтыя канкрэтныя выбары, можна дабіцца гэтай канкрэтнай пасады, можна колькі-та часу ўседзець на гэтай пасадзе. Але ў цэлым палітычная тэндэнцыя перамагае тая, якой уласцівая блізіня да рэальнасці, якой уласцівая адказнасць» (Сяргей Пархоменка, 21.08.2018).

Вольф Рубінчык, г. Мінск

27.08.2018

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 27.08.2018  23:43

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (64)

Трэці год цягнецца катлетна-мушыны серыял, бы той караван у пясках… 50 кіламетраў выпускаў… 60… Гэтая серыя таксама ў нейкім сэнсе юбілейная, бо для шахматыстаў (і шашыстаў) лік «64» ледзь не сакральны 🙂 Так, удалося запоўніць на «дошцы» ўсе «палі», аднак восеньскі дожджык за акном і слабая зваротная сувязь навяваюць маркотныя думкі. Напэўна, час канчаць з аглядам бягучых падзей ды анонсамі: як хто цікавіцца актуальнасцю «яўрэйскага жыцця», то хай наведвае групы ў «сацыяльным» сеціве, напрыклад, «Белорусские евреи», «Еврейские новости в Беларуси», «Яма», «Еврейские лица Беларуси». Тое, што мінімум на адной з гэтых старонак пануюць непамысныя засцярогі, а пост Міхаіла Гохмана ад 07.09.2017 cа спасылкай на мой даўні артыкул, прысвечаны ўнутраным праблемам у «галоўным яўрэйскім саюзе», прыбралі ў той жа дзень, ужо іншае пытанне. Карацей, у далейшым «Катлеты & мухі» калі і будуць выпускацца, то зрэдчасу, праз нешта экстраардынарнае.

Пару гадзін сёння, 17.09.2017, вылучыў на «Дзень яўрэйскай культуры» ля мінскай ратушы. Падалося, што вярнуўся на год назад у машыне часу – той жа дызайн афішы з раскладам, тыя ж «Сцяна плачу», краў-мага ды «мастацкая самадзейнасць» на вялікай сцэне… І палаткі з «Яўрэйскай кухняй» (піты за 0,5$ расчаравалі – у Ізраілі яны ў два-тры разы таннейшыя ды смачнейшыя).

Сёлета фэст меў спартыўнае адценне – нездарма ж побач улады зладзілі выставу ў гонар 80-годдзя барца Аляксандра Мядзведзя, ганаровага грамадзяніна г. Мінска… (здымак справа).

Старшыня мінскай іудзейскай абшчыны Давід Старобінскі выжымаў штангу, а экс-чэмпіён свету па шашках, 77-гадовы Аркадзь Плакхін даваў сеанс адначасовай гульні

Імпрэза каторы раз пацвердзіла, што «залаты Іерусалім» шмат каму хацелася б любіць на адлегласці. Вось як мастак Давід Дукорскі, былы актывіст «беларускага зямляцтва», які вярнуўся з Ізраіля ў Мінск яшчэ ў сярэдзіне 2000-х. Абяцаў – зрабіў.

Злева – творы Д. Дукорскага; справа – беларуска-яўрэйскі жарт невядомага аўтара

Каму хочацца больш «яўрэйскіх культурных» фотак з плошчы Свабоды, тых адрасую да рэпартажу Алега Грушэцкага. Я ж азірнуся на паўгода назад – у сакавіку Мінск віраваў… Не адмаўляюся ад сваіх слоў пра тое, што грамадзяне Беларусі змяніліся, і мы на стаім на парозе грандыёзнага шухера перамен. Аднак – і гэта, бадай, натуральна – знешнія праявы перамен пакуль сціплыя.

Пасля лекцыі пра Кульбака 8 верасня выйшаў на галоўны праспект… і наткнуўся на купку людзей з бел-чырвона-белымі сцягамі, якія адзначалі «Дзень беларускай вайсковай славы», а разам пратэставалі проці супольных з Расіяй вучэнняў… Пратэстоўцаў было, можа, дзве сотні. Ні іхнія лозунгі тыпу «Русский солдат, иди домой – водки здесь нет» (антырэклама для завода «Крышталь»?), ні «шматлікасць» не пераканалі мяне далучыцца да дэманстрацыі. Адна справа, калі сёння выходзіць 200 чалавек, заўтра – 500, паслязаўтра – 1000, з’яўляюцца новыя ідэі, лідары… Другая – калі адны і тыя ж зухі штогод паўтараюць сімвалічныя рухі.

Як слушна заўважыла маскоўская паліталагіня Кацярына Шульман (рэальная паслядоўніца Макса Вебера), няможна недаацэньваць ролю сімвалічнага ў палітыцы. Іншымі словамі, і сізіфава праца некаму патрэбная. Аднак я ўсё ж аддаю перавагу рацыянальным крокам… Тым болей што на другім баку «барыкад» нямала халодных рацыянальных розумаў, якія збольшага далі рады з нейтралізацыяй спантаннай пратэстнай хвалі ў РБ на пачатку 2017 года.

Варта прызнаць, што сістэма «ручнога» кіравання эканомікай яшчэ не вычарпала свае рэсурсы. Беларускі рубель сёлета не валіўся, інфляцыя была мінімальная (у летнія месяцы назіралася нават дэфляцыя), экспарт актывізаваўся, золатавалютныя рэзервы выраслі… Але, як некалі занатоўваў Ілья Ільф, «радыё правялі, а шчасця няма». Будуецца небяспечная АЭС, па-ранейшаму ганіцца іншадумства, адказнасць за правалы перакідваецца на «стрэлачнікаў». Нарэшце, «зверху» ўпарта навязваецца мадэль, у якой «кагосьці трэба проста нахіліць» (ды што там «кагосьці» – 24.08.2017 таварыш хваліўся, што для збору ўраджаю ў інтуітыўна вызначаныя ім тэрміны ён усю краіну «наклонил»). Ну, і дзе той Сярэдзіч, які ў лютым абдымаў згаданага таварыша і насіўся з планам «круглага стала», як… разумнік з пісанай торбай?

Адрадзіць ва ўсёй Беларусі ГУЛаг а-ля Паўночная Карэя ў тутэйшых «эліт» няма ні жадання, ні магчымасцей, ды ахвярам лакальных актаў садызму ад гэтага наўрад ці нашмат лягчэй; не ўсе ж ахвяры – мазахісты. Тое, што ў суседзяў бывае горай (збіццё ў жніўні маскоўскага актывіста Івана Скрыпнічэнкі, які праз некалькі дзён памёр у бальніцы… помнікі Сталіну і Івану Жахліваму… забарона кнігі слыннага польскага дзеяча Яна Новака-Езёраньскага «Усходнія развагі» як «экстрэмісцкай»…), таксама не дужа суцяшае.

Усё ж і ў Расіі не бракуе «выспачак бяспекі», якія, у прынцыпе, паддаюцца пашырэнню. Добрым знакам для мяне сталася заваёва «альтэрнатыўнымі» кандыдатамі соцень мандатаў на выбарах у мясцовыя саветы Масквы 10 верасня. На перыферыі расійская «апазіцыя» выступіла не так паспяхова; выбарцы па-за МКАДам жывуць горш, затое сістэма больш напружаная і мабілізаваная. Ну, можа, галоўнае наперадзе… І на мясцовых выбарах у Беларусі (пачатак 2018 г.) трэба чакаць адноснага поспеху людзей, не звязаных з адміністрацыяй. Бо многім абрыдлі такія «дзяржымордачкі», як Людміла К., дзяжурная па ідэалогіі Глыбоцкага райвыканкама, з яе пагрозамі журналісту на адкрытым мерапрыемстве. (Мне ўспомніўся падобны эпізод і з беларуска-яўрэйскага жыцця.) У Глыбокім чыноўнічкі наогул тыя яшчэ фрукты: 14.09.2017 абвясцілі на сваім сайце пра «каменданцкую гадзіну» на тэрыторыі раёна ў сувязі з вучэннямі, назаўтра прыбралі гэтую інфу. Дзякуй, што да «Дня адкрытых забойстваў» не даўмеліся… Калі ўсчаўся шум, выставілі тую самую К. тлумачыць, што «каменданцкая гадзіна» была «вучэбная» 🙂

Ці во Павел С., несамавіты ідэолаг з Мінска, у чэрвені 2017 г. узяўся вызначаць, якія песні патрэбныя народу, якія не. Нацкаваў на музыку Алеся Дзянісава (гурт «Dziecіuki») і паэта Алеся Чобата цэлы «мастацкі савет», а потым забараніў выкананне праграмы «Кароткая гісторыя Беларусі» у сталічным клубе «ІЛІ».

Я паслухаў нумары праграмы, балазе ўсе даступныя ў сеціве. У цэлым яна даволі змрочная – ну, а жыццё (было) якое?.. У некаторых песнях згаданыя пагромы і «жыды». Спробы знайсці апраўданне генералу Булак-Балаховічу крыху рэзалі вуха, але, на маю думку, не выходзілі за рамкі прымальнага. Цяпер заяўнік канцэрта судзіцца з чыноўнікамі, і правільна шчыруе – цэнзура ў нас пакуль яшчэ забаронена Канстытуцыяй, а права на самавыяўленне, наадварот, гарантаванае (арт. 33). Ды прага ўсё кантраляваць і вырашаць за іншых, як ім сябе паводзіць, на практыцы найчасцей дамінуе над «Асноўным законам». Чатыры гады таму захацелася «некаторым» ліквідаваць Вышэйшы Гаспадарчы суд, прадугледжаны Канстытуцыяй, – і ліквідавалі.

Вядома, нікуды тутэйшыя ідэолухі і «моцныя гаспадарнікі» не дзенуцца з наменклатуры, але ў выбарных органах, будзьма лічыць, налета іх усё ж паменее. Як бы ні імкнулася нобелеўская лаўрэатка давесці, што народ у цэлым «падтрымлівае Пуціна і Лукашэнку», па стане на верасень 2017 г. павераць у гэта хіба што самыя наіўныя грузінскія слухачы.

Бяда не ў дробных чыноўніках, а ў тых, хто іх прызначае. Таксама і ў «інтэлектуалах», якія не бачаць рэальных праблем, а бачаць уяўныя, заводзячы сваю паству ў тупік.

Не раз адзначаў ужо, што істэрыкі пра «дзікунскі рэжым» часам ладзяцца на пустым месцы, што падрывае аўтарытэт «незалежных СМІ», апанентаў лукашызму ўвогуле. Зволілі, да прыкладу, пенсіянера, які загадваў філіялам дзяржаўнага музея ў Брэсцкай вобласці ды не зусім спраўляўся з гаспадарчымі справамі (хоць экскурсіі ладзіў добрыя) – адразу гвалт пра непапраўную шкоду для культуры. Сам герой публікацый не хацеў агалоскі, але каго тое хвалюе?.. Ці во свежы выпадак: прафесар-беларус з Пецярбурга быў заяўлены на Міжнародным Скарынаўскім кангрэсе, не змог прыехаць праз недахоп грошай – значыць, яго даклад «забаронены». Не толькі сумнавядомая «Хартыя», а і «Радыё Свабода» 14.09.2017 істэрычна гукнула пра тое, што прафесару «адмовілі ва ўдзеле», ды праз гадзіну-дзве ціхенька паправілася, маўляў, справа ў «тэхнічных прычынах». Атракцыён нечуванай павагі да чытачоў…

На 950-годдзе беларускай сталіцы «Свабода» 09.09.2017 унесла раман М. Кульбака ў спіс 20 найлепшых кніг пра Мінск. Добра, але і тут не без задзірыны: «Пісаў на дзяржаўнай мове ідыш». М. К. пісаў на ідышы задоўга да таго, як гэтая мова стала афіцыйнай у БССР.

Чарговы раз стрэліў міма касы Гары Каспараў, якому я шчэ летась радзіў аддаліцца ад грамадска-палітычнай дзейнасці. Ад эмігранта – ані слова падтрымкі (ці простага спачування) арыштаваным у Расіі экс-чыноўнікам Бялых і Улюкаеву, затое шмат зласлівасці, памножанай на няведанне гісторыі: «Няхай адны бандыты “мочаць” іншых – гэта аслабляе рэжым». Пра Эрнста Рома, забойства якога ў 1934 г. толькі ўзмацніла гітлераўскую ўладу, нагадалі ў каментах… Я перакананы, што Пуцін не тоесны Гітлеру, але ў каспараўскай сістэме каардынат, дзе Аляксей Улюкаеў быў «рэйхсміністрам», а Мікіта Бялых – «гаўляйтарам», згадка дарэчная. Але нашто далёка хадзіць – чаму Г. К. было не зірнуць на Беларусь, дзе «міністры-карупцыянеры» арыштоўваюцца ўжо гадоў 20, а рэжым ад гэтага не паваліўся?..

Кепскія навіны з Украіны: 6 верасня ў аварыі на дарозе загінула чацвёра палітолагаў і адзін журналіст. Папраўдзе, нікога з іх не ведаў, але балюча, калі сыходзяць калегі… У Беларусі чорным годам для паліталогіі стаў 2011-ы, калі з інтэрвалам у некалькі месяцаў памерлі Святлана Навумава, Віталь Сіліцкі, Ірына Бугрова. На жаль, тых, хто застаўся, не пачалі цаніць больш, і во сёлета ў канцы жніўня пайшоў з жыцця паліттэхнолаг з Полаччыны Алег Багуцкі. У 49 гадоў (!) Апошнія гады ён жыў у Кіеве, а памёр у кыргызскім Бішкеку, што таксама сведчыць пра тутэйшую атмасферку.

А добрая вестка нечакана прыйшла з Азербайджана – Ільхам Гейдаравіч Аліеў адпусціў-такі свайго палоннага, ізраільска-расійскага блогера Аляксандра Лапшына, пра якога мы пісалі, напрыклад, тут і тут. Мілая драбяза: акурат перад вызваленнем вязня або спрабавалі забіць (так ён сам кажа), або ён быў даведзены да спробы самазабойства (паводле заявы афіцыйнага Баку). Няйначай у апошні момант умяшалася валавокая Мехрыбан і змякчыла сэрца «султана»: акурат як у рамане Аляксандра Бяляева «Арыэль» (1941) раджыня, адрозна ад свайго супруга, спачувае галоўнаму герою.

Тым часам Дональд Фрэдавіч Трамп узяў прыклад з Рыгоравіча, махнуў рукой на брутальных мужычкоў ды прасунуў на пасаду дырэктара Белага дома па камунікацыях экс-мадэльку Хоўп Хікс. Каму-каму, а ёй з тутэйшай скромніцай Наталляй Эйсмант будзе пра што пагаманіць – мо вялікаразумныя дамы нават зафрэндзяць адна адну, абмяркуюць навіны моды, фітнэсу… Няхай жыве амерыканска-беларуска-прэс-сакратарская дружба!

Вольф Рубінчык, г. Мінск

17.09.2017

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 18.09.2017  02:07