Tag Archives: инструментализация истории

Сентябрьские размышлизмы

Шалом! Основой этой публикации будет мой материал годичной давности, вышедший на белорусском языке. Раз уж на него дала ссылку «Википедия», мне показалось важным кое-что перевести на русский. А что-то пересказать, дополнить…

***

В 2010-х годах часть народа почувствовала вкус к сопротивлению и начала самоорганизовываться. Развитие «новой оппозиции» с 2017 г. не могли не заметить наблюдатели; даром что многие её лидеры брошены за решётку или выдавлены из Беларуси, «зубы» у поборников независимости сохранились. Прямая аннексия (регионов) страны, которой пугали в 2018 г., а) просто не имела права состояться; б) в ближайшее время маловероятна.

Вместе с тем после 2020 г. в культурно-ценностном плане страна скорее ослабла, нежели усилилась. От визитной карточки Беларуси, Купаловского театра, осталось название, как и от многих иных театров; непоправимый ущерб нанесён десяткам, если не сотням, общественных учреждений, в т. ч. культурных. Несколько утешает то, что появились (относительно) новые формы общественного бытия, т. наз. культура сопротивления. Однако, в отличие от 2000-х годов, идеологи & «силовики» реагируют на неё более согласованно и жёстко, что доказал казус «Площади Перемен». В мае 2022 г. ими было воспринято как вызов даже открытие издателем Андреем Янушкевичем книжного магазина «Кнігаўка» в центре Минска (не проработал и пары дней).

Не внушает оптимизма деградация «привластной элиты». О неграмотности и растрёпанности последней упоминалось многократно, да то ещё полбеды, как и массовое кумовство. Названные пороки в принципе можно было бы преодолеть – не сегодня, так послезавтра… Но проявляется всё больше свидетельств того, что местная «элитка» – на крючке у российских и китайских «товарищей». Россияне ставят здесь прежде всего политические эксперименты, китайцы – социально-экономические, и сорваться с их крючков может быть очень и очень болезненно.

Знакомлюсь с политической пропагандой и контрпропагандой в лукашенских медиа. Сделал для себя вывод: лучше бы она была… пусть злокозненной, но поистине авторской и «тутэйшай». Готов был бы даже простить М-ка, если бы отставной КВН-деятель сам в июле 2021 г. придумал угрозу «прополоть» тех, кто подписался за освобождение Валерии Костюговой и Татьяны Кузиной. Не-а, не сам… А. Халдей в газете «Завтра», 2018 г.: «Путин всерьёз взялся за прополку наших либеральных грядок». Выяснилось, что эта «метафoра» – общее место у российских имперцев вроде А. Проханова.

Идём дальше. Скандальное «Накажи их, Боже, накажи» (февраль 2021 г.) о «предателях Беларуси» – перепев опуса Михаила Ножкина, почётного члена «Союза писателей ДНР». Триаду «Духовность. Державность. Достаток» орденоносный «глашатАй» А-к позаимствовал в августе 2021 г. у российского литератора Юрия Полякова. Правда, свою триаду сам Поляков мог «вылущить» из пяти пунктов программы Леонида Кравчука на президентских выборах в Украине-1991, и тогда СТВ-шные замолоты А-ка – вообще тень от тени…

На проимперских ресурсах соседнего государства Кастусь Калиновский (они обычно «расшифровывают» его изначальное имя, Викентий-Константин, как будто это что-то плохое) трактуется как польский мятежник и/или националист. Первого сентября 2021 г., блогер Юрий T-x вылез на сайт издания «администрации президента РБ» с подобным заявлением. Редакция поддержала.

Художник «СБ» О. Карпович давно завалился… не за мольберт – за плинтус

В январе 2022 г. кандидат исторических наук Г-н вновь попытался «разоблачить» Калиновского перед страной (а разоблачил себя и своё общество «Знание»…). Ещё один выходец из сообщества историков, «депутат палаты представителей» РБ Игорь Марзалюк, незадолго до годовщины подписания пакта Молотова-Риббентропа в той же «СБ» выставил Польше счета за то, что 26.01.1934 она «первой в Европе подписала с нацистской Германией декларацию (пакт) о ненападении сроком на 10 лет» Тоже общее место российской пропаганды – отвлечь внимание от тайной сталинско-гитлеровской «дипломатии» и раздела ІІ Речи Посполитой в 1939 г. Вот и директор службы внешней разведки РФ С. Нарышкин (па совместительству – глава российского исторического общества!), следом за квазиисториком В. Шведом, оперировал «марзалюковскими» аргументами… всего на полтора года раньше нашего чудака, в феврале 2020 г.

О январе 1934 года. Сближение с нацистской Германией ради собственной безопасности не украшало польское правительство, но мало кто в первый год гитлеровской диктатуры предвидел, чем она обернётся для Европы и мира. Не было ещё ни поглощения Саара, ни «Нюрнбергских законов» (1935 г.), ни ремилитаризации Рейнского края (1936 г.), ни аншлюса Австрии, ни «Хрустальной ночи» (1938 г.)… Всё это и многое другое произошло ко времени подписания германско-советских соглашений 23.08.1939. Короче, Сталин с Молотовым в 1939–1940 гг., относительно того, что делали Пилсудский и его команда в 1933–1934 гг., заигрывали с куда более заматерелыми бандитами. Присказку о сучке и бревне в глазу не очень люблю, но лишней она здесь не будет.

Ещё один носитель красивых титулов, заведующий отдела института истории Академии наук РБ Сергей Третьяк, по образцу своего старшего коллеги Марзалюка безответственно жертвует научным подходом в пользу идеологии. Немного упрощу его мысли из интервью В. Гедройцу: БССР 1930-х в составе сталинского Советского Союза – белая и пушистая, «панская Польша» – филиал ада на Земле… Читайте сами: «Если в БССР была фактически ликвидирована неграмотность, то в Западной Белоруссии в 1931 году 43 процента жителей старше 10 лет были неграмотными». Даже к 1939 г. в БССР было свыше 20% неграмотных: по данным переписи, 21,1%. В тот же период неграмотными в Западной Беларуси считались около 35% жителей; не вижу принципиальной разницы, тем более что статистику по-советски с её приписками надо проверять и перепроверять…

Опять же, не так фактоиды смутили меня в интервью, как слоган, взятый на вооружение выпускником исторического факультета БГУ: «Кто владеет прошлым – владеет будущим». Читатели «1984» Джорджа Оруэлла сразу вспомнят, чей это слоган, и к чему в романе привело его использование. Но Третьяк, скорее всего, опирается не на британского антиутописта, а на российского чиновника Владимира Мединского (см. кредо последнего здесь и здесь).

Понимаю, что инструментализация прошлого политиками & чиновниками была, есть и будет. Но всегда считал, что задача историков – противиться ей, минимизировать последствия, или хотя бы её не оправдывать… Иначе профессионалы, помимо обмана «простолюдинов», подсекут сук, на котором сидят. Потому что, если вслед за путинским нукером не верить в само существование объективной картины мира, если 2Х2 = столько, сколько говорит партия, то зачем вообще истфаки да академический институт истории? Пусть каждый пишет себе «картину маслом» из подручных материалов – мифов и т. п.!

«Использование истории идеологией у нас чрезвычайно механическое, квазирелигиозное. Идеологи не любят историю, это просто заполнение эфира», – сокрушался в сентябре 2022 г. Т., историк из Гродно (фамилию просил не называть, что, увы, характерно для нынешней Беларуси).

Резюме: сфера «госидеологии РБ» в условиях инанекратии уже в сентябре 2021 г. во многом была опутана имперской паутиной, а теперь и подавно. Белорусов активно подталкивают к тому, чтобы смотрели на свою историю и политику глазами Путина, Лаврова, Мединского… 🙁

Видимо, и 17 сентября было выбрано в 2021 г. как «день народного единства» если не по приказу, то с согласованием Москвы. Не раз отмечал: дата 17.09.1939 нам не чужая, помнить её надо, но наступление Красной армии на запад, начатое в тот день, направлялось не из Минска, и командиров мало занимали белорусские интересы (между прочим, не было оно и бескровным, сопровождалось тысячами жертв). О том, что произошло после присоединения Западной Беларуси, говорил в 2019 г. поэт Василь Жукович, ровесник «освободительного похода»:

Сколько людских судеб поломала за короткое время перед войной советская репрессивная машина! А сколько несправедливости, обиды и насилия претерпели «западники» в послевоенное время! Достаточно вспомнить принудительный сгон в колхозы, которые рушили семьи, стирали извечные обычаи, забирали у человека свободу… Но нет худа без добра – объединение Беларуси всё же состоялось. И этот факт, бесспорно, положительный.

В. А. Жукович, фото отсюда

До 1941 г. граница между восточной и западной частями Беларуси, несмотря на административное «воссоединение», де-факто существовала, просто так через неё не пропускали, да и после войны многие «западники» долго оставались в СССР гражданами второго сорта. Настоящее единство, по-моему, вообще не достигается посредством штыков, и не случайно 17 сентября в конце ХХ в. – начале ХХІ в. почти не отмечалось в народе. «У “западников” к 17 сентября очень разное отношение. Причём наполнить эту дату чем-то реальным, а не просто ярмаркой и спортивными соревнованиями, никто пока особенно не хочет», – продолжает историк Т.

В марте 2021 г., т. е. за три месяца до официального «возвеличивания» 17 сентября, я предлагал альтернативные даты для «праздника народного единства» – 25 августа (день решительного шага к независимости в 1991 г.) или 15 марта (день, когда в 1994 г. была принята Конституция Республики Беларусь). Если кому-то сильно хочется углубиться в прошлое, а «День воли» 25 марта напрягает, мог бы предложить 18 декабря – день открытия Первого Всебелорусского съезда в 1917 г. Ну, да что такое съезд или Верховный Совет Беларуси в сравнении с доблестной Красной армией и её вождём, тов. Сталиным!..

***

Сейчас я с немалой долей уверенности предполагаю, что «неожиданное» возвращение 17 сентября в общественно-политический контекст 2021 г. являлось частичкой «хитрого плана» в рамках подготовки к набегу РФ на Украину. Оно, похоже, призвано было подвести истерическую историческую базу под набег на территорию гордого соседа с разных cторон (в данном случае – с юга, востока и севера). Если верить риторике здешних и российских пропагандонов, не застрахована от такого набега и Польша – в 2022 г. они часто намекали, что Гитлер не был неправ, что поляки в 1939 г. его сами спровоцировали. Не хочу всякое г… пиарить, но, к примеру, в «Литгазете» 14.09.2022 прочёл: «К лету 1939 года Польша сосредоточила на границе с Германией 45 дивизий! В июле началась целая вереница пограничных конфликтов, в том числе кровавых. Польские войска провели настоящую акцию устрашения – перешли кордон (? – В. Р.), ворвались в немецкий городок Бромберг (не иначе как имеются в виду события в польском городе Быдгоще 3 сентября 1939 г. – В. Р.) и устроили резню. Ну и кто после этого в Европе главный поджигатель войны и нацист?» У нас в том же духе недавно высказывался любимый канал «товарищей майоров» – то ли «Жирные сливы», то ли «Жёлтые срывы». Следующий шаг – оправдание нацистской юдофобии?!

Вольф Рубинчик, г. Минск

16.09.2022

w2rubinchyk[at]gmail.com

Опубликовано 16.09.2022  23:16

В. Рубінчык. Народнае адзінства?

З новым годам! Навучальным перадусім, але і з Рош а-Шаной таксама. Надыходзіць год 5782-і ўвечары 6 верасня, ды нешта не ўпэўнены я, што ў бліжэйшыя паўмесяца захочацца выходзіць у сеціва. Таму віншую зараней (або заранёў, як на захадзе Беларусі добрыя людзі кажуць).

Была на мінулым тыдні харошая дата – 25.08.2021, 30 год як Вярхоўны Савет надаў дэкларацыі аб суверэнітэце БССР 1990 г. статус канстытуцыйнага закона. Тое быў важны сімвалічны крок (у палітыцы амаль усе сімвалічныя крокі важныя), ды не сказаў бы я, што 26 жніўня 1991 г. прачнуўся ў незалежнай дзяржаве. Прыпамінаю, дый бачу з дакументаў, што ўсю восень доўжыўся пераходны перыяд, і толькі пасля роспуску СССР у снежні 1991 г. шлюпка «Рэспубліка Беларусь» адплыла ад… «Тытаніка» «Адмірала Нахімава» хай будзе «вялікага карабля».

У маі 2016 г. пісаў пра чвэрць стагоддзя беларускай дзяржаўнасці: «Хоць яна ладна-такі аб’едзена рознымі жучкамі, у нас ёсць свае межы, законы, пашпарты, валюта…» Ды перасцярагаў: «Вядома, уласная валюта, мытня і г. д. не гарантуюць, што не існуе пагрозы для нашай дзяржаўнасці». Ці многае падставова змянілася за «пяцігодку»? З аднаго боку, частка народу адчула смак да супраціву і пачала самаарганізоўвацца. Развой «новай апазіцыі» (з 2017 г.) не маглі не заўважыць вонкавыя назіральнікі; дарма што многія яе лідары кінуты за краты або выціснуты за краіны, «зубы» ў незалежнікаў засталіся, і простая анексія (часткі) краіны, каторай пужалі ў 2018 г., а) проста не мела права адбыцца; б) у бліжэйшы час малаверагодная.

Разам з тым у культурна-каштоўнасным плане краіна – а, значыць, і дзяржава – хутчэй аслабла, чым наадварот. Ад візітоўкі Беларусі, Купалаўскага тэатра ў цэнтры Мінска, засталася абалонка, як і ад многіх іншых тэатраў; непапраўная шкода нанесена ў 2020–2021 гг. дзясяткам, калі не сотням, грамадскіх устаноў, у т. л. і культурніцкіх. Неяк суцяшае тое, што за апошні год развіліся (адносна) новыя формы грамадскага бытавання, т. зв. культура супраціву. Аднак, у адрозненне ад 2000-х гадоў, ідэолагі & cілавікі рэагуюць на яе больш узгоднена і жорстка, што давёў прыклад «Плошчы Перамен».

Не ўнушае аптымізму дэградацыя «прыўладнай эліты». Пра недапісьменнасць і разбэрсанасць апошняй згадваў не раз, ды тое паўбяды, гэтыя заганы ў прынцыпе можна было б выправіць – не цяпер, то ў чацвер… Але праяўляецца ўсё болей сведчанняў таго, што тутэйшая «элітка» – на кручку ў расійскіх ды кітайскіх «таварышоў». Расійцы ставяць тут перш за ўсё палітычныя эксперыменты, кітайцы – сацыяльна-эканамічныя, і сарвацца з іхніх кручкоў можа быць вельмі а вельмі балюча.

«Акенцы ў Кітай» – задумка ў прынцыпе неблагая, калі б вялося пра розныя бакі жыцця Паднябеснай (Лю Сяабо ды цкаваных уйгураў няможна забыць…), а не толькі пра рэкламу яе прыродных багаццяў і тэхналагічных дасягненняў. У менш сяброўскіх краінах, калі верыць «СБ», спрэс ураганы, землятрусы, выбухі…

Дзве нататкі на «галоўным беларускім рэсурсе» пра пяюху ротам з суседняй краіны за адзін дзень – двайная ганьба. І сігнал тутэйшым поп-лаялісткам кшталту Юліі Быкавай, Алёны Ланской, etc., пра тое, як іх насамрэч «цэніць» адміністрацыя. Дзіва што іх каляжанка па шоў-бізу Ларыса Грыбалёва цярпела-цярпела, дый выказала год таму сваё «фэ» – выступіла супраць апантанага гвалту і несумленных выбараў. А потым, у кастрычніку 2020 г., упісалася за «народны ўльтыматум» наконт усеагульнай забастоўкі ў Беларусі (што было ўжо дарэмна, па-мойму).

Хоць мне за гэта і не плацяць, часам знаёмлюся з палітычнай прапагандай і контрпрапагандай у лукашэнскіх медыя. Нядаўна зрабіў для сябе вывад: ставіўся б да яе лепей, калі б яна была… няхай зласлівай, але насамрэч аўтарскай, «тутэйшай». Гатовы быў бы нават дараваць М-ку, калі б адстаўны КВЗ-дзеяч сам у ліпені 2021 г. прыдумаў пагрозу «прапалоць» тых, хто падпісаўся за вызваленне Валерыі Касцюговай і Таццяны Кузінай. Не-а, не сам… А. Халдзей, 2018 г.: «Пуцін усур’ёз yзяўся за праполку нашых ліберальных грядак». Высветлілася, што гэтая «метафара» – агульнае месца ў расійскіх імперцаў: «праходзім чарговую фазу пабудову пуцінскай дзяржавы, і гэтая фаза звязаная з чарговай праполкай ліберальнай градкі» (А. Праханаў, 24.08.2021).

Iдзем далей. Скандальнае «Пакарай іх Божа, пакарай» пра «здраднікаў Беларусі» ў перадачы А-ка – перапеў опуса «Памажы ім Божа, памажы» Міхаіла Ножкіна, ганаровага сябра «Саюза пісьменнікаў ДНР». Пра трыяду «Духоўнасць. Дзяржаўнасць. Дастатак», пазычаную ардэнаносным прапагандонам у расійскага літаратара Юрыя Палякова, я ўжо згадваў. Праўда, не выключаю, што сваю трыяду Палякоў «вылушчыў» з пяці пунктаў праграмы Леаніда Краўчука на прэзідэнцкіх выбарах ва Украіне-1991, і тады СТВ-шныя замалоты – наогул цень ад цені…

На праімперскіх рэсурсах суседняй дзяржавы Кастусь Каліноўскі (яны звычайна «расшыфроўваюць» яго адпачатнае імя, Вікенцій-Канстанцін, быццам гэта нешта кепскае) трактуецца як польскі мяцежнік або нацыяналіст. Не далей як учора, 01.09.2021, блогер Юрый Ц-x вылез на сайт выдання «адміністрацыі прэзідэнта РБ» з падобнай заявай. Рэдакцыя падтрымала…

  

Мастак «СБ» Алег Карповіч падае ўсё ніжэй

Пакуль што гаварылася пра дылетантаў. Але нават выхадзец з супольнасці гісторыкаў, «дэпутат палаты прадстаўнікоў» РБ Ігар Марзалюк 19.08.2021, незадоўга да гадавіны падпісання пакта Молатава-Рыбентропа, у той жа «СБ» выставіў Польшчы рахункі за тое, што 26.01.1934 яна «першая ў Еўропе падпісала з нацысцкай Германіяй дэкларацыю (пакт) аб ненападзе тэрмінам на 10 гадоў…» Яшчэ адно агульнае месца расійскай прапаганды – адцягнуць увагу ад таемнай сталінска-гітлераўскай дыпламатыі ды раздзелу ІІ Рэчы Паспалітай у 1939 г. Вось і дырэктар службы знешняй разведкі РФ С. Нарышкін (па сумяшчальніцтве – старшыня расійскага гістарычнага таварыства!), следам за квазігісторыкам В. Шведам, апераваў «марзалюкоўскімі» аргументамі… усяго на паўтара года раней за нашага дзівуна, у лютым 2020 г.

Што сказаць пра студзень 1934 г.? Збліжэнне з нацысцкай Германіяй дзеля ўласнай бяспекі не ўпрыгожвала польскі ўрад, але мала хто ў першы год гітлераўскай дыктатуры мог прадбачыць, як яна павернецца для Еўропы і свету. Не было яшчэ ні паглынання Саара ды «Нюрнбергскіх законаў» (1935 г.), ні рэмілітарызацыі Рэйнскага краю (1936 г.), ні аншлюсу Аўстрыі ды «Хрустальнай ночы» (1938 г.)… Усё гэта і многае іншае адбылося к часу падпісання германска-савецкіх пагадненняў 23.08.1939. Карацей, Сталін з Молатавым у 1939–1940 гг. заляцаліся да куды больш замацярэлых бандзюкаў, чым тое рабілі Пілсудскі і яго каманда ў 1933–1934 гг. Прыказку пра сучок і бервяно ў воку я (адрозна ад усяжэрнага «прагрэсіўнага рабіна» Грышы А.) не дужа палюбляю; не з нашай яна спадчыны. Ды ў гэтым выпадку, бадай, не лішнім будзе ўзгадаць яе.

Яшчэ адзін носьбіт прыгожых тытулаў, загадчык аддзела інстытута гісторыі Акадэміі навук РБ Сяргей Траццяк, на манер старэйшага калегі Марзалюка безадказна ахвяруе навуковым падыходам на карысць ідэалогіі. Крыху спрашчу яго думкі з інтэрв’ю В. Гедройцу: БССР 1930-х у складзе сталінскага Савецкага Саюза – белая і пухнатая, «панская Польшча» – філіял пекла на Зямлі… Чытайце самі: «Калі ў БССР была фактычна ліквідавана непісьменнасць, то ў Заходняй Беларусі ў 1931 годзе 43% жыхароў, старэйшых за 10 год, былі непісьменнымі». Нават к 1939 г. у БССР было звыш 20% непісьменных: паводле перапісу, 21,1%. У той жа перыяд непісьменнымі ў Заходняй Беларусі лічыліся блізу 35% жыхароў; не бачу прынцыповай розніцы, пагатове статыстыку па-савецку з яе прыпіскамі трэба правяраць-пераправяраць…

Ды зноў жа, не так фактоіды засмуцілі мяне ў інтэрв’ю, як слоган, узяты на ўзбраенне выпускніком гістарычнага факультэта БДУ: «Хто валодае мінулым, валодае будучым». Чытачы «1984» Джорджа Оруэла адразу ўспомняць, чый гэта слоган і да чаго ў рамане давяло яго ўжыванне. Але Траццяк, хутчэй за ўсё, абапіраецца не на брытанскага антыўтапіста, а на расійскага чыноўніка Уладзіміра Мядзінскага (гл. крэда апошняга тут і тут).

Не, я разумею, што інструменталізацыя мінулага палітыкамі & чыноўнікамі была, ёсць і будзе. Проста заўжды меркаваў, што задача гісторыкаў – працівіцца ёй, мінімізаваць наступствы, ці хаця б яе не апраўдваць… Іначай прафесіяналы, апрача ўвядзення ў зман люду паспалітага, падсякуць сук, на якім сядзяць. Таму што, калі следам за дарадцам Пуціна не верыць у само існаванне аб’ектыўнай карціны свету, калі 2Х2 = столькі, колькі кажа партыя, то навошта ўвогуле гістфакі ды акадэмічны інстытут гісторыі? Хай кожны піша сабе «карціну маслам» з падручных матэрыялаў – міфаў і пад.!

Рэзюмэ: сфера «дзяржідэалогіі РБ» ва ўмовах інанекратыі шмат у чым (верагодна, як ніколі) аблытана імперскім павуціннем, беларусаў падштурхоўваюць да таго, каб глядзелі на сваю гісторыю і палітыку вачыма Пуціна, Лаўрова, Мядзінскага…

Мяркую, і 17 верасня было выбрана сёлета як «дзень народнага адзінства» калі не па загадзе, то з узгадненнем у Маскве. Зазначаў ужо: дата 17.09.1939 нам не чужая, помніць яе трэба, але наступ Чырвонай арміі на Захад, распачаты ў той дзень, кіраваўся не з Мінска, і камандзіраў мала цікавілі беларускія інтарэсы (між іншага, не быў ён і бяскроўным, суправаджаўся тысячамі ахвяр). Пра тое, што здарылася па далучэнні Заходняй Беларусі, казаў у 2019 г. паэт Васіль Жуковіч, раўналетак «вызваленчага паходу»:

Колькі людскіх лёсаў паламала за кароткі час перад вайною савецкая рэпрэсіўная машына! А колькі несправядлівасці, крыўды і гвалту зазналі заходнікі ў пасляваенны час! Дастаткова згадаць прымусовы згон у калгасы, што разбуралі сем’і, сціралі адвечныя звычаі, забіралі ў чалавека свабоду… Але няма ліха без дабра – аб’яднанне Беларусі ўсё ж адбылося. І гэта факт бясспрэчна станоўчы.

В. А. Жуковіч, фота адсюль

Да 1941 г. граніца між усходняй і заходняй часткамі Беларусі, нягледзячы на адміністратыўнае «ўз’яднанне», дэ-факта існавала, проста так цераз яе не пускалі, дый пасля вайны «заходнікі» доўга заставаліся ў СССР грамадзянамі другога гатунку. Сапраўднае адзінства, па-мойму, наогул не дасягаецца пасродкам штыкоў, і нездарма 17 верасня пад канец ХХ ст. – на пачатку ХХІ ст. амаль не святкавалася ў народзе.

У сакавіку 2021 г. я прапаноўваў альтэрнатыўныя даты для «свята народнага адзінства» – тое самае 25 жніўня або 15 сакавіка (дзень, калі ў 1994 г. была прынятая Канстытуцыя Рэспублікі Беларусь). Калі камусьці карціць заглыбіцца ў мінуўшчыну, мог бы прапанаваць 18 снежня – дзень адкрыцця Першага Ўсебеларускага з’езду ў 1917 г. Ну, але што такое з’езд або Вярхоўны Савет Беларусі ў параўнанні з доблеснай Чырвонай арміяй і яе правадыром, тав. Сталіным!..

Вольф Рубінчык, г. Мінск

02.09.2021

w2rubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 02.09.2021  18:08