Tag Archives: Alena Liaszkiewicz

Hi Khosidl and 7.40 goodbye! (part 1)

or

Where the  ̶D̶r̶e̶a̶m̶  Popularization Can Lead.

(by Nata Holava)

I already wanted to get off from the preparation of this material, since, after looking at my almost ready longread, I burst out sobbing. No text can convey all my feelings as they spark with electricity from the photos and spring with living water from the video streams of Weimar. But then another shtick caught my eye.

Let’s omit details such as traditional Jewish “kokoshniks” from the Gomel region worn by funny aunties, this is a matter of personal taste (maybe not entirely personal, but it would be another longread of sobbing…). Let’s omit dramaturgical miracles like “we were playing Belarusian dances and suddenly decided to switch to Jewish” in an interview, because once we gave ourselves a handle to such miracles…

…in 2017, when a Barisawclub asked Minsk musicians to learn several Jewish dances for a master class, “conditionally” Jewish dances from the traditional Belarusian repertoire were added to them (photo by V.Tsvirko)

And yet, if something is called a “Jewish dance party”, then I want to clarify: comrades, did you mean a party in a Jewish community? Or that people will dance Jewish dances? I beg your pardon, but are you sure that what you are dancing at this party are actually Jewish dances?

I’m not.

Let’s start ab ovo. In the fall of 2019, an article about the performance of a Belarusian ethno-choreographer at a cultural event in Minsk saw the light. The honorable Sir Dancing Master offered a certain Jewish dance from his village, which no longer exists as a folklore pattern, but the “old-timers remember” because they “spied it on local Jews.” At the same time, he demonstrated textbook movements of a stage parody of Jewish folk (Soviet!) choreography. Elderly rural musicians played the 7.40, the dancers repeated the steps, the audience watched, and the national edition highlighted (and added video proofs).

Alena Liaszkiewicz Youtube channel video

 “Maybe you could repost it?” – asked the author of the material.

 Or maybe we won’t try to get from our grandmother’s wardrobe what we have never put there? Because, in the wake of hype regarding the revival of everything Jewish, the Seven-Forty, and the Shabbat Shalom on Sunday, and Israeli cuisine at the Litvak festival (the realities of Belarusian promoters of Jewish heritage) will come into play. Nothing Jewish, as they say, is alien to us. In the same way, “Belarusian vyshyvanka” was being recently sold. Who stamped it first, is the one with the profits.

There is a good fairy tale about it, but I will save it for the finale. And now, let’s talk about dancing.

No, I’m not a professional dancer and not an expert in ethnography, thank God. I am an event organizer and filmmaker. And it’s not so much a folklore pattern in itself that is attractive to me, as a situation in which there an interest of different people in this phenomenon arises and uncontrollable branding and creation of myths begin.

But my personal, deeply internal resonance with this subject excites me even more. As one of my friends recently said, “what is one’s own, resonates”. Let’s take me at the moment when I already began to consciously ask about the Jewish dances Minsk musicians who have been playing at parties for ten years. These are parties where people come not just once (because of master class or animation), but constantly, because it is part of their life and a favorite leisure. The same as disco, just a little older.

Such parties are organized by the Sita Club, in the Upper Town in Minskon Sundays in summer, and in Mikhanovichi (Minsk District)in winter.

Why did I ask them specifically? Because everything Jewish that I managed to find in actual Jewish sources was either catastrophically scenic or Israeli flash mob, based on the new Jewish mass choreography. I mean the Israeli dances and work of Mr. Baruch Agadati (Kaushansky) who created a new dance genre in the nineteen-thirties. Perhaps, only wild Ukrainian and Jewish dances of modern American weddings stand out by their “authenticity” and traditional origin. Google Kolomiyka, Hora, Perenitsa – you will see for yourself.

So, our Belarusian musicians play real! not invented by a stage director! …but village dances. Because these dances were the ones that they collected in expeditions and reconstructed from ethnographic records. But it turns out that no one has explored the city dances, since amateur ethnographic communities, which have recently become very popular, are looking for their Belarusian identity in the village. They do not seek Jewish identity in small towns. But we have neither townships in their true form where one could search, nor carriers of this identity. Therefore, when dances “remembered by old-timers” suddenly appear that strongly resemble the repertoire of a district folk song and dance ensemble, I intuitively want… to cross myself.

Video from the Dance Hayat YouTube channel

Well, so it goes. Our musicians told and showed everything that they knew about Subota, Nazhnichkі, Zhydok and Zhydovachka – Belarusian traditional dances that tell us about the good relations of two neighboring cultures. And then I had to go through… Moscow. Our Belarusian, Vitebsk dance master from a slightly different genre, contemporary dance, introduced me to the dance master Dana Lifanova. And Dana told me about the American researcher Walter Zev Feldman. I invite the respected public to get acquainted with his book Klezmer: Music, History, and Memory (you can by it, for example, on Amazon). This is a scientific and ethnographic book, which, in addition to specifics, historical data, curious details, surgically accurate analysis and references to other sources, helps to imagine the full power and space of the dance and musical tradition that we have lost.

Zev was the leader of the revival of the Klezmer movement in America in the 1970-80s; he is a charismatic dancer, an excellent musician and an incredibly interesting talk partner. Well, yes! Thanks to dozens of years of research, musical environment, expeditions, and dances. His father was also an excellent dancer. And the most curious thing for me is that Zev has Belarusian origins, his mother’s family is from the vicinity of Mogilev. But Zev himself has never been to Belarus.

Zev Feldman, Weimar, 2019

 My Moscow friends said: “Write to him”. I thought: “Yeah, right. Some lady from the city of “B” will write “To America, to Mr. Professor.” Like he cares about the existential torment of this one lady. Nevertheless, a fascinating correspondence began. As it turned out, Belarus is a blank spot of klezmer and Yiddish dances not only for ourselves. In Weimar, for example, no one has ever seen any Belarusians, with the possible exception of Zisl Slepovich (as they call him, “the last Belarusian klezmer”), who went to America ten years ago. And it’s even worse for dancing.

Both Moscow friends and Zev recommended to go to the “Yiddish Summer Weimar” in Germany for information and to feel the atmosphere of a real Yiddish community. According to the stories, that is the most Jewish place in Europe, as far as one can imagine. With (un)klezmer girls from the Zhydovachka kapelye, we wrote an application for the MOST Program and unexpectedly received support… and in August 2019 we came there… where the Dreams lead. If, of course, you know exactly what you really want.

On a break between workshops in Weimar, 2019

Perhaps, now I’ll say the most important thing about Jewish dances and will get scared myself. They cannot be danced outside the Jewish community. Because when you simply repeat the movements after the dance master or other dancers, trying to copy and remember the steps, you get a pantomime. But Jewish dance is never a pantomime. And why am I scared? because no one dances it no win the Jewish Belarusian community. There are communities, there are holidays and weddings, but there is no Yiddish dance tradition. There are no dances that we still had here before the Second World War. And there is nobody with whom to dance them. And the saddest thing is there is no one to play them for the dancers. I’ll even say more, those klezmers that you heard at the “first free klezmerfest” are not really klezmers.

We returned from Weimar in tears, because it was clear that we no longer wanted to go to Zingeray and other mass venues that appeared in Belarus during 2019 (including due to aggressive promotion) and to be animators there. Because for us, as a kapelye, and for me personally, as a dancer, there is no sense in this crazy popularization. Fair crowd, which came to “receive Jewish communion” (to the vogue on which we ourselves accidentally had a hand), does not care a whit about dialogue and depth. People come to the festival and, quite right, they want fast food. Historical, dance, any of it. And in these conditions, only fast food can be given to them. But the Jewish dance, in order to be understood and felt, first of all needs silence, the ability to hear oneself and the musicians, the desire to speak out through the movement of one’s body. Alone or together with people like you.

Khosidl Workshop, Weimar, 2019: Zev Feldman, Alexey Rozov and Alan Bern

We talked in the summer of 2019 with a good friend who could support the dance workshops with Zev Feldman. The conditions were simple: “In Minsk, there will be the Israel Day, and it would be nice if Zev gave his master class in the square”. Not good, gentlemen, not good. I was somehow even ashamed to offer this option to our Dance Master. He did not refuse, he politely replied: “Of course, if possible, I would like to do without “square” master classes …”. Thank God, we rescheduled the workshops to the fall of 2020 and refused the “sponsors’” help.

But there is one more nuance of such support: “Natasha, no one needs someone to be imbued with the Jewish philosophy of dance and go dance at home. This is not interesting for the sponsor”. But I’m not, as for me, interested in multiplying the next in turn choreographic “masterpieces” àla Jewish on the stages of palaces of culture and 7.40  and havanagila chains during city holidays. Here it is, you know, as in the famous meme “quickly, efficiently, cheaply – select two criteria”. For Jewish dance, “quickly, efficiently, en masse”. Select two of them.

I will continue this topic a little later.

In the next part I’ll tell what is wrong with the “klezmers” that many of you have seen here, where to look for the lost Jewish dance gesture, and the tale that I promised you somewhere at the beginning.

Nata Holava, Barysaw

 The idea of the text arose thanks to workshops in Weimar, where we were able to get with the support of the MOST Program, research & materials by Zev Feldman © and personal conversations with him.

Translated from the original by Igor Shustin

Corrected by Tanya Karneika

Published April 04/2020  12:06

 

Н. Голава пра яўрэйскія танцы (1)

* * *

Прывітанне, Хосідал, Сем-сорак – бывай, альбо Куды прыводзіць м̶я̶ч̶т̶а папулярызацыя

Першая частка

Я ўжо была хацела адмазацца ад падрыхтоўкі гэтага матэрыялу, бо, паглядзеўшы на свой амаль гатовы лонгрыд, зарыдала. Ніводны тэкст не здольны перадаць усе мае пачуцці, што электрычаскімі разрадамі пстрыкаюць з фотачак і б’юць ключамі жывой вады з відосікаў Ваймара. І тут на вочы трапіла чарговая «цыганачка з выхадам».

Апусцім дэталі кшталту традыцыйных яўрэйскіх какошнікаў з гомeльскага рэгіёнa на вясёлых кабетках, бо гэта справа асабістага густу (мо і не зусім асабістага, але тут яшчэ на адзін лонгрыд рыданняў…). Апусцім нават драматургічныя дзівосы ў інтэрвію кшталту «а мы чота гралі беларускія танцы і раптам вырашылі граць яўрэйскія», бо аднойчы самі далі повад для такіх дзівосаў.

У 2017 годзе, калі барысаўскі клуб папрасіў мінскіх музыкаў вывучыць для майстар-класа колькі яўрэйскіх танцаў, да іх былі дададзены «умоўна» яўрэйскія з беларускага традыцыйнага рэпертуару (фотка В. Цвірко)

Аднак, калі нешта называецца «яўрэйская танцавальная вечарына», то хочацца ўдакладніць: таварышы, вы мелі на ўвазе вечарынку ў яўрэйскім асяродку? Альбо тое, што людзі будуць танчыць яўрэйскія танцы? Даруйце, вы пэўныя, што тое, што вы на той вечарыне танчыце, на самай справе з’яўляецца яўрэйскімі танцамі?

Я не.

Пачнем з-за печкі. Восенню 2019-га пабачыў свет артыкул пра выступ беларускага этнахарэографа на культурным свяце ў Мінску. Паважаны пан Танцмайстра ўпэўнена прапанаваў нейкі яўрэйскі танец з яго вёскі – танец, які не існуе ўжо як фальклорны ўзор, але «старажылы помняць», бо «падгледзелі ў мясцовых жыдоў». Ён паказваў хрэстаматыйныя рухі сцэнічнай пародыі на яўрэйскую народную (савецкую!) харэаграфію. Сталыя вясковыя музыкі гралі «Сем-сорак», танцоры паўтаралі крокі, гледачы глядзелі, нацыянальнае выданне напісала (і дадало відэапруфы).

Відэа з youtube-канала Alena Liaszkiewicz

«А можа, ты зарэпосціш?» – спыталася аўтарка матэрыялу.

А можа, не будзем спрабаваць дастаць з бабінай шафы тое, што туды ніколі не клалі? А то ж на хвалі ажыятажу да адраджэння ўсяго яўрэйскага ў ход ідзе і сем-сорак, і шабат-шалом у нядзелю, і ізраільская кухня на літвацкім фэсце (рэаліі беларускіх прамоўтараў яўрэйскай спадчыны). Нішто яўрэйскае, как гаварыцца, нам не чужда. Такім жа чынам, здаецца, нядаўна прадавалася «беларуская вышыванка». Хто першы наштампаваў — той пры барышах.

Пра гэта ёсць харошая казка, але пакіну на фінал. Зараз будзе пра танцы.

Не, я не прафесійная танцорка, не экспертка ў этнаграфіі, дый дзякуй Б-гу. Я арганізатарка івэнтаў і кінематаграфістка. І мяне прыцягвае не столькі фальклорны ўзор сам па сабе, як сітуацыя, пры якой да гэтай з’явы ўзнікае цікавасць з боку розных людзей і пачынаецца нястрымны брэндзінг+стварэнне міфаў.

Але яшчэ больш вабіць мой асабісты, глыбока ўнутраны рэзананс з тым узорам. Як нядаўна сказаў адзін знаёмы, «сваё – рэзануе». Возьмем мяне адразу ў тым моманце, дзе я пачала ўжо асэнсавана запытваць пра яўрэйскія танцы мінскіх музыкаў, што дзесяць год іграюць вечарынкі. Такія вечарынкі, куды людзі прыходзяць не на адзін раз (бо майстар-клас ці анімацыя), а рэгулярна, бо гэта частка іхнага жыцця і любімы адпачынак. Тая ж дыскатэка, толькі як даўней.

Такія вечарынкі робіць клуб Сіта, па нядзелях летам – у Верхнім горадзе ў Мінску, зімой – у Міханавічах (Мінскі раён)

Чаму менавіта іх запытвала? Бо ўсё яўрэйскае, што я знаходзіла з яўрэйскіх крыніц, было альбо катастрафічна сцэнічнае, альбо флэшмобна-ізраільскае, пабудаванае на новай яўрэйскай масавай харэаграфіі. Маю на ўвазе ізраільскія танцы і працы спадара Баруха Агадаці (Каўшанскага), які і стварыў у трыццатых гадах мінулага стагоддзя новы танцавальны жанр. Сваёй «настаяшчасцю» і дачыненнем да традыцыі вылучаюцца, бадай, толькі дзікія ўкраінскія і яўрэйскія танцы з амерыканскіх вяселляў. Пашукайце гуглам Каламыйку, Хору, Перэніцу – і самі ўбачыце.

Дык вось нашыя беларускія музыкі граюць сапраўдныя! не прыдуманыя пастаноўшчыкам какіе-нібудзь! але вясковыя танцы. Бо іх яны назбіралі ў экспедыцыях і рэканструявалі па этнаграфічных запісах. А гарацкія, аказваецца, ніхто і не даследваў. Бо аматарскія этнаграфічныя суполкі, што зрабіліся папулярныя апошнім часам, шукаюць сваю беларускую ідэнтычнасць па вёсках. Яўрэйскую ідэнтычнасць па мястэчках яны не шукаюць. Дый ні мястэчак у тым выглядзе, дзе можна было б пашукаць, ні носьбітаў той ідэнтычнасці не засталося. Таму, калі раптам з’яўляюцца «узгаданыя старажыламі» танцы, якія дужа напамінаюць рэпертуар раённага народнага ансамбеля песні і пляскі, мне інтуітыўна хочацца… перахрысціцца.

Відэа з youtube-канала Dance Hayat

Ну, што было рабіць. Нашыя музыкі расказалі і паказалі ўсё, што ведалі пра «Суботу», «Нажнічкі», «Жыдка» і «Жыдовачку» – беларускія традыцыйныя танцы, якія сведчаць пра добрасуседскія стасункі дзвюх культур. А далей я пайшла праз… Маскву. З танцмайстаркай Данай Ліфанавай мяне пазнаёміла наша беларуская, віцебская танцмайстарка з іншага накірунку, contemporary. А ўжо Дана расказала пра амерыканскага даследчыка, Вальтэра Зева Фельдмана (Walter Zev Feldman). Прапаную шаноўнаму паньству пазнаёміцца з ягонай кніжкай «Klezmer: Music, History, and Memory» (можна, напрыклад, набыць праз Аmazon). Гэты этнаграфічна-навуковы твор, акрамя канкрэтыкі, гістарычных дадзеных, цікавых звестак, хірургічнага аналізу і спасылак на іншыя крыніцы, дапамагае ўявіць усю моц і шыр танцавальнай і музычнай традыцыі, каторую мы страцілі.

Зеў быў лідарам адраджэння клезмерскага руху ў Амерыцы 1970-80-х гадоў, ён харызматычны танцор, выдатны музыкант і найцікавейшы суразмоўца. А то ж! Дзесяцігоддзі даследванняў, музыканцкі асяродак, экспедыцыі, танцы. Ягоны бацька таксама быў выдатным танцорам. І самае для мяне цікавае – у Зева ёсць беларускія карані, сям’я ягонай маці з-пад Магілёва. Але сам Зеў не быў тут ніколі.

Вальтэр Зеў Фельдман, Ваймар, 2019

Маскоўскія сябры кажуць: «Напішы яму». Я думаю: «Ну, здрасце». Нейкая баба з горада Бэ будзе зараз пісаць «да Амерыкі, пану прафесару». Во яму дзялоў да экзістэнцыяльных пытанняў асобна ўзятай пані. Але пачалося цікавае ліставанне. Аказваецца, Беларусь — белая пляма клезмера і ідыш-танцаў не толькі для нас саміх. У тым жа Ваймары ніхто на ўласныя вочы не бачыў нікакіх беларусаў, за выняткам, можа быць, Зісла Слеповіча (як кажуць, «апошняга беларускага клезмера»), які з’ехаў у Амерыку звыш 10 год таму. З танцамі ўсё яшчэ горш.

І маскоўскія сябры, і Зеў рэкамендавалі па веды і адчуванне сапраўднай ідыш-суполкі накіравацца ў Нямеччыну на Yiddish Summer Weimar – маўляў, там самае яўрэйскае, якое сабе толькі можна ўявіць, месца Еўропы. Мы з (ня)клезмер-дзевушкамі з капэлы Zhydovachka сачынілі заяўку на Праграму МОСТ і нечакана атрымалі падтрымку, апынуўшыся ў жніўні 2019 года там… куды прыводзіць Мячта, калі добра разумееш, чаго насамрэч хочаш.

У перапынку паміж варкшопамі ў Ваймары, 2019

Напэўна, зараз скажу самае важнае пра яўрэйскія танцы – і сама спужаюся. Іх немагчыма танчыць па-за межамі яўрэйскага асяродку. Бо, калі проста паўтараеш рухі за танцмайстрам ці іншымі танцорамі, спрабуючы скапіраваць і запомніць, атрымаецца пантаміма. А яўрэйскі танец ніякая не пантаміма. І чаму мне страшна? Таму што, у яўрэйскім беларускім асяродку гэта зараз ніхто не танчыць. Ёсць абшчыны, ёсць святы, вяселлі, але няма танцавальнай ідыш-традыцыі. Няма тых танцаў, што існавалі тут недзе яшчэ да Другой сусветнай. І няма з кім іх танчыць. І, што самае сумнае, няма каму іх зайграць для танцораў. Я вам болей скажу, тыя клезмеры, якіх вы чулі на «першым бясплатным клезмерфэсце», гэта не саўсім клезмеры.

Мы прыехалі з Ваймара са слязьмі, бо зразумелі, што больш не хочацца выходзіць на Зінгерай ды іншыя масавыя пляцоўкі, што з’явіліся ў краіне цягам 2019 года (у тым ліку дзякуючы агрэсіўнаму прадзюсіраванню) і быць там аніматаркамі. Бо для нас, як для капэлы, і для мяне асабіста, як для танцоркі, у гэтай апантанай папулярызацыі няма сэнсу. Кірмашоваму натоўпу, які прыйшоў «прычасціцца яўрэйскага» (да моды на якое мы самі неспадзявана прыклалі руку) «да звязды» дыялог і глыбіня. Людзі прыходзяць на фэст і, цалкам справядліва, хочуць фастфуду. Гістарычнага, танцавальнага, любога. І ў гэтых умовах толькі фастфуд даць ім і магчыма. А яўрэйскаму танцу, каб яго зразумець і адчуць, перш-наперш патрабуецца цішыня, уменне слухаць сябе і музыкаў, жаданне выказвацца праз рух свайго цела. Асобна альбо разам з іншымі – такімі самымі, як ты.

Варкшоп па Хосідлу, Ваймар, 2019: Зеў Фельдман, Аляксей Розаў, Алан Берн

Мы размаўлялі летам 2019 года з сябрам, які мог бы падтрымаць танцавальныя варкшопы з Зевам Фельдманам. Умовы былі простыя: «У Мінску будзе дзень Ізраіля, і было б няблага, каб Зеў даў майстар-клас на плошчы». Блага, панове, блага. Мне было нават сорамна прапанаваць гэта нашаму Танцмайстру. Але ён не адмовіў, ён ветліва адказаў: «Канешне, калі магчыма, хацелася б абыйсціся без “плошчавых” майстар-класаў…». Дзякуй Б-гу, мы перанеслі варкшопы на восень 2020 года і адмовіліся ад «спонсараў”.

Аднак ёсць яшчэ адзін нюанс падобнай падтрымкі – «Наташа, нікому не патрэбна, каб нейкі там чалавек пранікся яўрэйскай філасофіяй танцу і пайшоў танчыць дахаты. Гэта спонсару не цікава». А мне не цікава множыць чарговыя а-ля яўрэйскія харэаграфічныя «шэдэўры» на сцэнах палацаў культуры, ды ланцужкі семсоракаў і хаванагіл на гарацкіх святах. Тут, ведаеце, як у вядомым меме «хутка, якасна, танна выберыце два крытэры». Яўрэйскі танец хутка, якасна, масава. Выберыце два.

А я працягну гэтую тэму трошкі пазней.

У наступнай частцы — што не так з «клезмерамі», якіх многія з вас тут бачылі, дзе шукаць страчаны яўрэйскі танцавальны жэст, і казка, каторую я вам недзе там напачатку абяцала.

Ната Голава, г. Барысаў

Ідэя тэксту ўзнікла дзякуючы варкшопам у Ваймары, куды мы патрапілі праз праграму МОСТ, даследчыцкім матэрыялам Зева Фельдмана © і прыватным размовам з ім.

***

Ад belisrael.info. Нагадваем, што погляды аўтараў рэдакцыя не заўсёды падзяляе. Запрашаем тых, хто «ў тэме», выказацца наконт узнятых Н. Голавай праблем.

Апублiкавана 22.01.2020  21:07

Водгукі
Цяжка сказаць, ці варта сыходзіць выключна ў глыбокае этна, мусіць быць і лягчэйшы папсовы варыянт, лепш, каб дзве плыні існавалі паралельна… Для Беларусі ва ўсіх галінах папса – праблема, бо нават якаснай папсы вобмаль (Алег Дашкевіч, з абмеркавання на facebook.com/aar.sh.7503
***
Танчыць не ўмею, і нават да харошкаўскіх “Бабруйскіх (яны ж местачковыя) карцінак” у мяне былі музычныя, а не харэаграфічныя прэтэнзіі… Тое, што згаданы ў артыкуле Н. Голавай клезмерфэст у Мінску быў не толькі клезмерскі, я адзначаў у сваёй справаздачы  О «первом» клезмерфесте в Минске  
Праўда, я паспрабаваў знайсці ў гэтым і нешта станоўчае. Што да “Bаreznburger kapelye”, яны мне спадабаліся як музыкі. Самі яны не танчаць, а як танчылі пад іх – яны не вінаватыя! (Пётр Рэзванаў, г. Мінск) 23.01.2020  13:58