Tag Archives: Александра Тарасенко

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (128)

Шалом! Ну, паехалі… Як ні круці, а зноў даводзіцца разграбаць бруд, бо «калі не я, то хто»? 🙂

Спыніўшы выданне бюлетэня «Мы яшчэ тут!» (2009), у пачатку 2010-х амаль не прыглядаўся да суплётаў у «яўрэйскай абшчыне»: раз на год хадзіў да «Ямы», а так займаўся перакладамі, выпускаў кніжкі, удзельнічаў у навуковых сходах, etc. Пасля выправы на ідышны семінар у Кіеў (верасень 2014 г.) зноў пачаў прыглядацца – мо і дарэмна, бо многія карцінкі наганялі сум, а важкай альтэрнатывы «левіншчыне» не вырысавалася.

Не хачу казаць, што з яўрэямі Беларусі нічога не будзе – хутчэй, будзе нічога, як у «Дні апрычніка» Уладзіміра Сарокіна. Гэта, па вялікім рахунку, і шлях Сінявокай – таптанне на месцы, вечнае захапленне міражамі. Аднак ва ўладных колах Беларусі ўсё ж часам заўважнаe разуменне таго, што варта спадзявацца перадусім на сваіх суайчыннікаў, прыслухоўвацца ў тым ліку і да «дысідэнцкіх» думак… На «яўрэйскай вуліцы» такое разуменне практычна адсутнічае – як адсутнічае самастойная ды самавітая супольнасць беларускіх яўрэяў, пра якую летуценіў у пачатку 2000-х гг. Cурагатная ж «абшчына» часцяком паводзіла сябе, бы той сабака на сене, таму пайшлі ў глум і мае мары 2016 г.: няма ні беларускай іудаікі як грамадска-запатрабаванай з’явы, ні «прасунутых» курсаў мовы ідыш. У верасні пайшоў у лепшы свет прафесар псіхалогіі, заслужаны дзеяч навукі Якаў Каламінскі (1934–2019), аўтар звыш 30 кніг. Днямі памерла адна з найбуйнейшых спецыялістак у гісторыі беларускіх яўрэяў, кандыдатка культуралогіі Вольга Сабалеўская (1974–2019), колькі год таму выціснутая з Гродзенскага дзяржуніверсітэта… Цяпер шанцаў на развой іудаікі будзе яшчэ меней.

 

Св. памяці В. A. Сабалеўская (фота з ok.ru) і Я. Л. Каламінскі (фота з koob.ru)

Яўрэйскі «афіцыёз» не падтрымаў (прынамсі пра чынную падтрымку ніц не ведаю) і сціплыя прапановы 2017–2019 гг.: усталяванне дошкі ў памяць пра часопіс «Штэрн» на вул. Рэвалюцыйнай, 2 у Мінску; выпуск канверта з выявай Мойшэ Кульбака да 125-гадовага юбілею пісьменніка ў 2021 г. Дзякуй асобным актывістам, такім як мінчукі Інэса Ганкіна і Алекс Фурс – хоць яны й не выходзілі са мной на сувязь у гэтых справах, але пашыралі згаданыя ідэі ў публічнай прасторы.

Затое ў «лідараў» сёлета хапіла імпэту на вэрхал вакол барысаўскага гурта «Жыдовачка»… Зрэшты, на гэтую тэму выйшла пара іранічных матэрыялаў, праз якія дастаў новую жменю цэтлікаў ад людзей з паралельнай рэальнасці (напрыклад, выхваляюцца сваім веданнем белгісторыі – і тут жа пішуць аб працы ў 1926 г. Беларускай акадэміі навук, утворанай на 2 гады пазней). Акей, хлопцы-дзеўкі; калі б вы мяне хвалілі, я б насцярожыўся і падумаў, што нешта рабіў не так.

Верасень 2019 г., fb-старонка галоўнага рабіна Іудзейскага рэлігійнага аб’яднання ў РБ. На месцы нашчадкаў Самуіла Плаўніка (Змітрака Бядулі) запхаў бы армяна-яўрэйскаму маргіналу абразу ў глотку…

В. А., знаны таксама цэнзураваннем «вікіпедыі», што зачапіла Алеся Астравуха, – дагэтуль не абы-хто, а трэцяя асоба ў «Саюзе бел. яўр. абшчын» (як мінімум, лічыцца такім на сайце арганізацыі).

 

Цікава, што ў сярэдзіне 2000-х «Саюз» падтрымаў выданне зборніка твораў Бядулі, дзе быў і «нехарошы» нарыс «Жыды на Беларусі» (гл. фотку справа). Дэлегацыя «чэсных яўрэяў» у 2006 г. ездзіла святкаваць 120-годдзе пісьменніка на яго радзіму ў Пасадзец.

Усё-такі ў часы кіравання Леаніда Левіна рабілася нешта карыснае – вунь у 2004 г. дапамаглі выдаць кнігу Гірша Рэлеса ў арыгінале, аф ідыш. Офісы на В. Харужай, 28 – агмень адмоўнага адбору? 🙁

Дарэчы, у верасні 2019 г. у музеі гісторыі беларускай літаратуры была адкрыта выстава, прысвечаная Л. М. Левіну, – даведаўся пра яе з той самай fb-старонкі рава Мардэхая Райхінштэйна.

Чаму на выстаўцы паказалі зборнік 2011 г. Рыгора Барадуліна з чыімсьці надпісам, не саўсім ясна. У народнага паэта Беларусі почырк быў крыху іншы (гл. справа).

Але пару слоў пра Змітрака Бядулю, які цяпер успрымаецца як адзін з першых пасярэднікаў паміж беларускай і яўрэйскай культурамі (без яго, магчыма, не было б і мінскага музея, каторым у 2012–2019 гг. кіраваў «удзячны» абаронца «рускага свету»). У 1918 г. Бядуля насамрэч пісаў у сваім нарысе: «Наш народ нічога кепскага не рабіў жыдом», як бы аддзяляючы сябе ад яўрэяў (гэта, відаць, тлумачыцца яго палітычнай пазіцыяй – падтрымкай нованароджанай БНР, якая абапіралася найперш на беларусаў – і жаданнем прадухіліць пагромы, магчыма, неўсвядомленым). Тым не меней Бядуля не выракаўся яўрэйства, не хрысціўся, дарма што ў рэдакцыі «Нашай Нівы» 1910-х гг. яму паступалі прапановы.

Наведаўшы ў Іерусаліме паэтку Рахіль Баўмволь (1914-2000; яна ведала Бядулю, калі жыла ў Менску да вайны), у верасні 1998 г. я чуў ад яе такія словы: «Он был очень добрый, еврейственный…» Сябравалі з Бядулем ідышныя пісьменнікі, той жа Ізі Харык. Самуіл Плаўнік паўдзельнічаў у складанні першага ідыш-беларускага слоўніка (1932), перакладаў Шолам-Алейхема ды шмат каго яшчэ.

Так, Бядуля/Плаўнік (1886–1941) з 80-90-гадовай адлегласці можа выглядаць як слабы і грэшны чалавек: паддаўся бальшавікам, у 1930-х падпісваў звароты супраць ахвяраў сталінскага тэрору… Аднак ён пакінуў пасля сябе выдатныя творы, з якіх можна даведацца пра быт беларуска-яўрэйскіх мястэчак на рубяжы ХIХ-ХX cт. («У дрымучых лясах»), становішча яўрэяў на пачатку Першай сусветнай вайны («Жыды», «Набліжэнне») і ў Беларусі 1920-х гадоў («Язэп Крушынскі», т. 1). Што застанецца ад яго цяперашніх «крыўдзіцеляў»? Пытанне рытарычнае.

Няйначай у выніку працы такіх «адукатараў», як пан Акапян і яго калегі па «Саюзу», Жанна-«Авіталь», яшчэ не старая жыхарка другога па памерах горада Беларусі, пасля 20-гадовага наведвання «абшчыны» і паездак на розныя «Лімуды» не здольная прачытаць элементарны тэкст на ідышы (дый увогуле паблытала ідыш з іўрытам). Затое ў ліпені 2019 г. гомельская медсястра была ўпэўнена, што ў славян «генетычна закладзена нянавісць да яўрэйскага народу». Пасмешышча і фэйспалмішча.

Не ўсе тут падобныя да Ж. П., але такіх шмат, і яны «выносяць мозг» цягам усіх 30 гадоў «адраджэння яўрэйскага жыцця» ў краіне. Дзіва што няма абяцанай у 1998 г. мемарыяльнай пазнакі на «Рускім тэатры», а пахаванні на зараўнаваных яўрэйскіх могілках у раёне мінскай вул. Калектарнай рэгулярна ўскрываюцца з 2000-х гг. Штораз рэакцыя «прафесійных яўрэяў» рэзюмуецца словамі: «Ніколі не было, і вось ізноў». Цяпер во пасла Алона Шогама падцягнулі; у прынцыпе, яго слова магло б нешта значыць, але не на фоне дыпламатычнага канфлікту ў сувязі з масавым нядопускам беларусаў у Ізраіль.

Планы 2000 г., ад якіх застаўся толькі буклет. І Шыцік (aka Данькоў), і Дорн потым сядзелі за кратамі.

Больш-менш эфектыўна тутака працуе хіба служба дагляду старых і нямоглых – «Хэсэды» & «Рахамімы». Настолькі эфектыўна, што адна сацыяльная работніца з Бабруйска, беспартыйная Таццяна Гутарава, 1965 г. нар., сёлета пажадала стаць дэпутаткай «парламента» – і, што цікава, яе зарэгістравалі ў акрузе № 78 (разам з васьмю іншымі кандыдатамі).

Але, на РБ няўхільна падаюць імклівым дамкратам «парламенцкія выбары» 17.11.2019. Алену Анісім і Ганну Канапацкую 17.10.2019 не зарэгістравалі ў якасці кандыдатак у «палатку»: быццам бы подпісы выбарцаў «не тыя». Без аніякай злараднасці заўважу: лепей бы шаноўныя дамы ў свой час паслухалі мяне і паспрабавалі скасаваць указ аб прызначэнні «выбараў» на лістапад 2019 г. (замест жніўня-верасня 2020 г.). Нагадаю, што ўвосень 2002 г. Якаву Гутману за колькі тыдняў удалося сабраць подпісы канстытуцыйнай большасці дэпутатаў (75) пад петыцыяй у абарону гісторыка-культурнай спадчыны. Як выяўляецца, ад тактыкі «гучныя словы, мінімум рэальных крокаў», прынятай працягнутай увесну-улетку 2019 г., «альтэрнатыўныя» дэпутаткі мала што выйгралі.

Можа, у Мінгарвыканкаме прыслухаліся акурат да мяне, дый ліквідавалі «даўгабуд» на вуліцы Прытыцкага, а мо проста прыемнае супадзенне… Так ці іначай, гектар зямлі вярнуўся мінчукам.

Было ў красавіку 2018 г. і стала ў кастрычніку 2019 г.

Нейкія палавінчатыя крокі ў слушны бок зрабіла таксама міністэрства спорту і турызму РБ. У жніўні 2018 г. Уладзіслаў Каташук – вопытны трэнер з Брэста, 30.07.2018 па надуманых прычынах выключаны з Беларускай федэрацыі шахмат – атрымаў права на вышэйшую катэгорыю (бо яго вучаніца Аляксандра Тарасенка заняла 3-е месца на чэмпіянаце Еўропы). БФШ тармазіла працэс прысваення, што, безумоўна, біла па кішэні педагога… Але праз год (!) Каташук усё ж зрабіўся трэнерам вышэйшай катэгорыі.

Праўда, вельмі па-казённаму піша той намміністра – ні «дабрыдзень», ні «паважаны». І так, рашэнне было прынятае 02.09.2019, паведаміць пра яго кваліфікаванаму шахтрэнеру (якіх у Беларусі адзінкі) расчухаліся толькі 04.10.2019, а ў абласное ўпраўленне спорту і турызму загад паступіць пазней… Маўляў, цярпеў год, пацярпі яшчэ месяц-паўтара? Не ведаю, як у вас, шаноўныя, а ў мяне пасля гэтай гісторыі не пабольшала жадання звязвацца з тутэйшым мінспорту. Зрэшты, маё нежаданне многіх тутэйшых дзяржаўных (дый недзяржаўных) устаноў датычыцца. Найперш тых, якія, нібыта робячы вялікую ласку, аддаюць табе тваё ж.

Жэстачайшэ жартаваў сайт адміністрацыі Кастрычніцкага раёна г. Мінска яшчэ 10 дзён таму (цяпер гэтая старонка выдалена, што нагадала гісторыю з «Авивам»):

Загаловак пра «лішкі свабоды» – 2013 года, але ж і сёлета мог бы служыць цынічненькім дэвізам для ўсёй дзяржавы. Нават і для адной суседняй.

Збольшага парадавала новая кніга Алеся Карлюкевіча, якога лічу нягеглым чыноўнікам (як міністр інфармацыі РБ ён «вагаецца з лініяй партыі», дый карысць ад існавання яго міністэрства ўвогуле невідавочная), але неблагім краязнаўцам. У сваёй новай кнізе («Роднымі сцяжынкамі», 2019) піша і пра яўрэяў, у тым ліку пра вялікага акцёра. Цытуе майго старога знаёмца Іллю Рэзніка: «На мінскай маставой… паміраў кароль Лір – Міхоэлс».

Ды з якога перапуду Мацвей Гейзер са сваёй «шчымлівай кнігай пра Міхоэлса» стаў у Карлюкевіча «Глейзерам»? 🙂

Здаецца, дзяржава ўсё ж істотна абмяжуе распаўсюд рэкламных улётак па паштовых скрынях у пад’ездах (намер, з якога я кпіў год таму). «Наверсе» – свавольствы аж да сістэматычных парушэнняў Канстытуцыі, «унізе» – навязванне тупых дробязных правілаў, рэгламенцёж… Усё заканамерна.

Мінабароны РБ вучыцца піярыць сябе… Пры дапамозе бландзінкі-маёра, праз «незалежныя» СМІ.

Фота з nn.by

Можа, і чаго іншага міністэрыя навучыцца – каб не здаралася такіх трагедый, як крывавы салют 03.07.2019 і cмерць салдата 2 гады таму. Праўда, меў тады рацыю Мікола Дзядок: «змяніць войска як інстытуцыю немагчыма, не змяніўшы ўсё грамадства, яго маральныя ўстаноўкі і схемы функцыянавання».

Мінскія навіны. 23.10.2019 ахвотныя пойдуць у «Jewish Museum» на дыскусію «Якая яўрэйская кніга патрэбна Беларусі?» (мяне там не будзе; анансую толькі дзеля сябра, каторы мае выступіць). 27 кастрычніка – вечарына ў кафэ «Грай», прысвечаная забітым у 1930-я гады беларускім літаратарам, у тым ліку і яўрэям. 11 лістапада ў Палацы мастацтва (17:00) адчыніцца ІІІ выстава «Праўда пра Курапаты». Адзін з арганізатараў, Марат Гаравы, паведамляе, што выстава будзе працаваць да 22.11.2019.

(27.10.2019 М. Гаравы ўдакладніў, што адкрыццё выставы “Праўда пра Курапаты” перанесена на 13 лістапада 2019 г., 17:00. Адрас той жа: Мінск, вул. Казлова, 3. – belisrael)

Уваход паўсюль больш-менш вольны.

Гэта апошняя серыя «Катлет & мух» – серыяла, які існаваў больш за 4 гады, з лета 2015 г. Дзякуй усім, хто быў побач.

Цытатнік

«Позна стукаць па стале, калі ты ўжо з’яўляешся толькі стравай»; «Трэба мець вялікую цярплівасць, каб ёй навучыцца»; «Я трапіў не ў мішэнь? Менавіта туды і цэліўся» (з «Непрычасаных думак» Станіслава Ежы Леца ў перакладзе Міхася Мірановіча, «Дзеяслоў», № 101).

«Свет, верагодна, выратаваць ужо не ўдасца, але асобнага чалавека — заўсёды можна» (Іосіф Бродскі, 1987)

«Ультраправыя погляды многіх выхадцаў з былога СССР у Ізраілі, ЗША і Германіі – не вынік абставінаў або цяжкасцей інтэграцыі ў новае грамадства, а яўны вынік постсавецкага канцэптуальнага і культурнага багажа, які яны прывозяць з сабой і які працягвае вызначаць іх стаўленне да грамадзянскіх і нацыянальных пытанняў» (Дзмітрый Шумскі, кастрычнік 2019)

«Бадай, не будзе залішнім прызнаць, што, як усе людзі падзяляюцца на мужчын і жанчын, гэтак яны падзяляюцца ў адносінах да свабоды: на людзей свабоды і людзей несвабоды. Першыя адрозніваюцца ад другіх тым, што для іх існуе само паняцце свабоды. Для другіх не: для іх гэта абстрактная, мутная, збыткоўная ідэя». (Алег Дорман, 17.10.2019)

Вольф Рубінчык, г. Мінск

21.10.2019

wrubinchyk[at]gmail.com

 

Апублiкавана 21.10.2019  13:55

От редактора belisrael

Не со всем, о чем  писал в длиннющей авторской серии В. Рубинчик, можно соглашаться, но каждый материал затрагивал важные темы и  был интересен.

Советско-венгерские воспоминания

Вольф Рубинчик. О «крайних» турнирах в Минске поговорили, о турнирах в Ульяновске и Москве – ещё раньше, почему бы не вспомнить поездки на зарубежные соревнования по гексашахматам (ГШ)? Небось, за бугром и трава была зеленее?

Юрий Тепер. Ну, Москву и за сто раз всю не пересмотришь, да и в Ульяновске я каждый раз находил что-то новое. Вообще, мы ездили поиграть в ГШ и пообщаться с друзьями, а для этого не обязательно отправляться за тридевять земель. Но в чём-то ты прав: когда нас начали принимать за рубежом (1988-1990), стало интереснее.

Ездили мы в основном в Венгрию (там был и остаётся центр ГШ-движения), страну весьма живописную. Я не прочь поговорить о тех поездках.

В. Р. О, Венгрия! Оперетты Имре Кальмана, проза Тибора Дери (его книга в переводе на русский 1989 г. изд. и сейчас где-то в шкафу валяется прячется…) Сколько же раз ты побывал в гостях у мадьяр?

Ю. Т. Целых четыре. Три раза на соревнованиях и один раз по туристической путёвке (в августе 1988 года).

В. Р. Как удалось раздобыть путёвку?

Ю. Т. В профкоме нашего педуниверситета (тогда пединститута им. Горького) было объявление о формировании группы. Путёвка на 12 дней стоила 500 рублей – четыре месячных зарплаты «с хвостиком». Я спросил мнения у родителей и записался… Помню, ходил в поликлинику сдавать анализы, заполнял какие-то анкеты.

В. Р. Почти как у Владимира Высоцкого: «Перед выездом в загранку / Заполняешь кучу бланков». А инструктаж о моральном облике советского человека с вами ещё проводили?

Ю. Т. Нечто было. Объясняли, например, почему надо ходить по три человека: так, мол, интереснее, можно поговорить, обменяться впечатлениями. Если кому-то станет плохо, товарищи не дадут пропасть, а если вдруг нападут хулиганы, то втроём легче отбиться. Всё логично, но мысль при этом одна и та же: «Как бы кто не убёг». А в Венгрии уже никто на эти инструкции не обращал внимания, все гуляли, как хотели.

Однако моё знакомство с жителями Венгрии началось не с Дебрецена, а с Ульяновска…

В. Р. Ага, в прошлом году ты вскользь упоминал, что они там выступали…

Ю. Т. Да, ульяновский турнир 1988 г. интересен не сам по себе, а тем, что играли в нём аж 4 участника из Венгрии – Чаба Шенкерик (Будапешт), Андраш Путцер (Печ), Тибор Рутковски (Мишкольц), Шандор Бодор (Дебрецен).

В. Р. А до этого турнира кто-нибудь из гексашахматистов солнечной Венгрии был тебе известен?

Ю. Т. Все мы слышали о Ласло Рудольфе. Знали, что он основной соперник Марека Мацьковяка, не раз обходивший его в чемпионатах мира и других престижных соревнованиях; слышали, что Ласло получил высшее образование в Советском Союзе, хорошо говорит по-русски. Ещё говорили, что у него невеста в Донецке, и когда он женится, сможет постоянно играть в наших турнирах…

В. Р. И?.. Кстати, у Петра Вайля и Александра Гениса («Потерянный рай») есть такое ироничное наблюдение о жизни в позднем СССР: «Если спросить о самом сильном любовном переживании девушку среднего круга, почти всегда окажется, что у неё был любовником венгр».

Ю. Т. Увы, свадьба не состоялась, и в итоге Ласло женился на соотечественнице. Об остальных венграх я ничего не знал, хотя поговаривали, что общий уровень игры у них очень высокий. Ульяновский турнир это подтвердил.

В. Р. Чем же тебе запомнилась их игра? И каких результатов добились гости?

Ю. Т. Результаты такие: Шенкерик победил в турнире (7 из 9), трое остальных оккупировали места с 6-го по 8-е, набрав по 5 очков из 9.

В. Р. Шенкерик превосходил их в классе? И советских гексашахматистов тоже?

Ю. Т. Судя по результату, да. Чаба ведь до Ульяновска победил и на турнире в Татабанье, где играли минчане Александр Павлович и Юрий Бакулин (который занял 2-е место). А по содержанию сейчас не скажу. Остальные венгры тоже играли достойно – во всяком случае, опередили меня, взявшего 4 очка. Во втором туре я проиграл Бодору, в четвёртом – выиграл у Рутковски.

Стиль у каждого был, конечно, свой. Общим, как мне показалось, было то, что все они играли «от обороны». Вспоминается дружеский шарж, опубликованный В. П. Волковым в «ГШ бюллетене» 1990 года.

Скрыл в засаде войско

Чаба Шенкерик.

Гексашахмат он стратегию постиг –

Как тряхнёт своей курчавой бородой,

То отважно все идут фигуры в бой.

О своеобразной оборонительной стратегии венгров говорил мне и ульяновец Андрей Жупко: «Трудно с ними играть, стоят и не дёргаются, а когда ошибёшься, то ловят тебя на вилки»…

В. Р. Прямо-таки стиль новой чемпионки Беларуси по обычным шахматам, Александры Тарасенко!

Ю. Т. Если вспомнить мои партии с Ш. Бодором, то реплика Жупко попадала в точку. С Рутковски всё же имел место встречный бой, где мне улыбнулась удача. Годом позже он у себя дома (в Мишкольце) взял реванш.

С Путцером я дважды играл в Венгрии (1,5:0,5 в мою пользу), с Шенкериком – не довелось.

В. Р. Внешне гости Ульяновска тебе запомнились? Общался с ними помимо доски?

Ю. Т. Трое были высокие, а вот Шенкерик имел вид довольно тщедушный. Даже с соотечественниками он мало общался. Я беседовал с Путцером (он хорошо говорил по-русски), но ничего особенного вспомнить не могу. Разве что… он упоминал, что его родители работали в СССР, и язык – от них. Ещё говорил, что моя фамилия похожа на венгерскую.

В. Р. Хм, вполне еврейская фамилия. В переводе с идиша «Тепер» означает «горшечник», «гончар».

Ю. Т. Рутковски спрашивал меня, как в Ульяновске найти пиво (тогда это была немалая проблема), и несколько раз повторил по-русски: «холодное пиво».

В. Р. Да, для сурьёзного игрока это почти что допинг, особенно летом. Ну, а чем запомнился третий венгерский товарищ?

Ю. Т. Бодор – талантливый художник, в венгерских гексашахматных журналах часто печатались его рисунки и дружеские шаржи. Он приезжал не только в Ульяновск, но и в Минск (1990). За год до этого, на открытом первенстве Венгрии 1989 г. в г. Гардони я победил Л. Рудольфа. В Минске при встрече Бодор приветствовал меня: «О! Гардонь, Тепер – Рудольф». Дальнейшему общению мешал языковой барьер.

В. Р. Вернёмся к твоей турпоездке осенью 1988 года…

Ю. Т. До Львова ехали поездом, пересекли границу (в Чопе) на автобусе. Во Львове успели сходить в театр, на пьесу «Улица Шолом-Алейхема» – не самого высокого уровня, но в то время весьма популярную. Дальше – «галопом по Европам». 12 дней – 8 городов, в которых мы останавливались. Экскурсовод Петер учился в СССР и хорошо говорил по-русски. Запомнились своеобразная кухня, сильная жара. А маршрут был такой: Дебрецен – Сексард – Печ – Шиофок (на озере Балатон), Будапешт (3 дня) – Эгер – Ньиредьхаза – Токай. Затем Львов и Минск.

В. Р. Какие попадались «изюминки» в дороге?

Ю. Т. Искупались в Балатоне. Обычно кладёшь вещи на пляже и заходишь в водоём, а там вещи принимают в камере хранения, выдают номерок. Это хорошо, но как с номерком плавать? Всё же как-то справлялись, купались с номерками в руках.

Отель «Арань быка» («Золотой бык»). Оформляемся, а тут в коридоре – группа раввинов в белых рубашках, чёрных пиджаках и шляпах. Девушка из нашей компании Валя Паськова (мы учились в институте в параллельных группах, ходили вместе на английский язык) спрашивает меня: «Ну что, Юра, нравятся они тебе? Хотел бы быть таким же?» Я не нашёл, что ответить.

В. Р. А как бы сейчас ответил?

Ю. Т. Наверное, так: «Раввины мне нравятся, а принимать ли их образ жизни, не знаю. Этому надо учиться с детства либо со студенческих лет».

Синагога стояла напротив отеля, но зайти туда не решился. Да и не очень мне это было интересно в ту пору.

Во дворе синагоги Будапешта, 2017 г.

В. Р. Ну, зато теперь ты бааль-тшува. Больше евреев в социалистической Венгрии не встретил?

Ю. Т. Больше не встретил, но постфактум прочёл в путеводителе «В Будапеште проездом», что там был еврейский музей (находясь в Венгрии, мы не знали, что он есть). А вот о шахматах, если не возражаешь, кое-что припомню.

В. Р. Когда же я возражал?..

Ю. Т. В отеле Дебрецена захожу в бар. Смотрю, два мужичка играют в шахматы.

В. Р. Случайно не в гекса?

Ю. Т. Нет, случайно в классические. Уровень был не очень… Партию они быстро закончили, и один из соперников отошёл от стола. Спрашиваю у второго: «Do you want to play with me?» Тот согласился и показал жестами, на каких условиях готов играть. Достаёт купюру в 500 форинтов (примерно 30 сов. рублей), кладёт её под ключи. Мне пришлось поступить аналогично. Первую партию я играл белыми, удалось выиграть качество в «сицилианке», но явного выигрыша я не видел. Реализация ещё предстояла долгая, но соперник сдал партию и перевернул доску. Начали вторую партию. Мой соперник выбрал дебют Сокольского.

В. Р. В Европе он чаще назывался «дебютом орангутанга».

Ю. Т. Молодец, возьми с полки пирожок 😉 Прижал меня венгр в этом «орангутанге», но создать что-то реальное не сумел.

В. Р. Кстати, одна из особенностей дебюта 1.b4 – белым нередко удаётся достичь перевеса в пространстве, а между тем чёрные держатся. Говорю это как человек, играющий «Сокольского» лет 30 (с подачи своего тренера Э. Н. Андреева, ученика Алексея Павловича). Почему-то коню b1 почти всегда трудно бывает найти достойное применение…

Ю. Т. Потом мой соперник просчитался, потерял фигуру и сразу сдался. Сказал мне: «Thank you, very good game». Забрал ключи, а деньги оставил мне. Я был в эйфории, растрезвонил об этом случае всей компании.

В. Р. Ещё с кем-нибудь попрактиковался в английском?

Ю. Т. Нет, в Венгрии была проблема с иностранными языками. Старшее поколение знало немецкий, а молодёжь конца 1980-х, похоже, и его утратила. Хотя в ту поездку мы мало общались с местными. А среди гексашахматистов проще было найти русскоязычных, чем англоговорящих. Наши туристы в этом плане, как ни странно, выглядели лучше. Заходили в магазины и пытались обращаться на английском, немецком, польском. Правда, толку от этого было мало.

В. Р. Ты пробовал учить венгерский язык?

Ю. Т. Да – нашёл в библиотеке учебник и кое-что запомнил. В 1989 г., во время поездки в Мишкольц, к нашей группе (8-10 человек) подошёл один местный и заговорил. Его познания в русском были на уровне: «Гласность хорошо! Перестройка хорошо! Горбачёв хорошо, Брежнев плохо». Затем он что-то спросил, и я единственный понял смысл вопроса: говорит ли кто-нибудь из нас по-венгерски. Я отрицательно покачал головой, и он с огорчением отошёл.

В. Р. Что ещё вспомнишь?

Ю. Т. Политический анекдот, который нам рассказал переводчик. Генсека венгерской социалистической рабочей партии Кароя Гроса спросили, почему он присоединил к своему посту и должность премьер-министра. Ответ: «В Венгрии на одну зарплату не проживёшь». Кто сейчас помнит этого Гроса или его предшественника, Яноша Кадара?

Помимо всего, я почувствовал, как у венгров перемешиваются царская Россия и Советский Союз. Мы смотрели картину времён революции 1848 г. – там было показано, как российские войска передают австрийцам венгерских генералов, сдавшихся им в плен. Позже генералы были казнены. Переводчик Петер назвал русские войска советскими, правда, тут же поправился. А в другой раз сказал, что думает об экономическом сотрудничестве наших стран, передаю смысл его слов: «Вы гордитесь, что поставляете нам дешёвые полезные ископаемые. Я химик, окончил институт в Москве и знаю, что ваша руда часто – не руда, а красная земля, да и ваша нефть бывает низкого качества». Возражать было трудно, мы не разбирались в полезных ископаемых. Но после этих слов меня не удивило, что два года спустя экономические отношения СССР со странами Восточной Европы практически прекратились.

В. Р. На этой оптимистической ноте закончим рассказ о путешествии?

Ю. Т. Под конец был ещё кабачок в Токае, городке, славном своими винами. Завели нас в погребок, выступил перед нами специалист, рассказал, как всё делается. И вот дегустация: сначала очень слабое вино, постепенно напитки становились всё крепче… Мы не сразу это поняли и продолжали пить большими порциями. В конце налили виноградной водки, после чего надо было спеть песню. Мы спели «Бывайце здаровы, жывіце багата!» Когда хозяин услышал перевод пожелания, чтобы каждый год рождалось по ребёнку, он засмеялся и схватился за голову.

В. Р. Да, насыщенная получилась поездка. И о погоде… В смысле, о гексатурнирах в Венгрии.

Ю. Т. Там, конечно, всё было зациклено на игре, но кое-что интересное вспоминается. Октябрь 1989 г. – едем в Мишкольц через Дебрецен. В Дебрецене большой базар. Поезд пришёл рано, около 4 утра. Вышли из вагона, делать особо нечего. Нас обступила толпа цыган. Спрашивают, что у нас есть, предлагают обменять советские рубли (купить у них за форинты). Но нам самим требовались форинты, так что обмен не состоялся. Знали, видно, ромы, что вскоре, как у Салтыкова-Щедрина, «за рубль будут давать только в морду». А вот наручные часы, которые я вёз на продажу, начальник местной охраны (цыган с повязкой на руке), несколько раз предлагал мне продать ему, причём всякий раз повышал цену. Я пересчитывал сумму по официальному курсу – и в итоге отказался продавать. Курс же давно не соответствовал реальности… В итоге, после того как часы упали, я сбыл их на базаре поляку – дешевле, чем предлагалось на вокзале.

В. Р. Неплохой урок рыночной экономики! Вспоминаю себя 13-летнего, пытавшегося что-то продать на перроне в Бухаресте. А кто из представителей Беларуси тогда, осенью 1989 г., ездил на турнир?

Ю. Т. Боюсь ошибиться (таблицы у меня нет), но помню, что ездили В. Яненко, В. Некрасов, В. Вашкевич, братья Зезюлькины – Алексей и Юрий, их мама Валентина Иосифовна (неофициальный руководитель делегации), А. Касперович, В. Липник, Н. Шапиро и Ю. Дубашинский.

В. Р. Не сын ли народного артиста Беларуси Павла Дубашинского (1931-2000)?

Ю. Т. Точно. Юрий Павлович (для меня просто Юра) работал со мной в библиотеке пединститута и спросил, можно ли ему поехать с нами. В ГШ он до того не играл, но правила освоил. Ему разрешили поездку.

В. Р. И он что-то выиграл?

Ю. Т. Нет, но очень старался. В том турнире 1989 г. победил Некрасов, я набрал 50% (4,5 очка). Наташа Шапиро обошла меня на пол-очка. Касперович набрал 3,5, об остальных не помню. Курьёзно, что турнир назывался «Кубок Ленина» (в последний раз). А две недели спустя после возвращения состоялась следующая поездка – на открытое первенство Венгрии и командный турнир трёх сборных (Венгрия, СССР, Югославия) в город Гардонь.

В. Р. Начальство в библиотеке тебя отпускало?

Ю. Т. Второй раз – со скрипом. Заведующий, Григорий Иванович Волынец, говорил, что в таком случае нечего было возвращаться из первой поездки, я объяснял, что вхожу в состав сборной, показывал бумагу на венгерском… Точно уже не помню – кажется, взял отпуск за свой счёт.

В. Р. И вот тогда ты выиграл у Ласло Рудольфа, «неоднократного чемпиона мира и Европы» (цитирую беседу годовой давности).

Ю. Т. Было дело, ещё запомнилась красивая победа над Путцером (жертва фигуры, сильная атака, натуральный мат в финале). Но больше хвастаться нечем. Попал лишь в десятку – 5 очков из 9. Забавно, что Ласло – второй игрок по фамилии Рудольф, которого я победил.

В. Р. И кто же был первый? Брат чемпиона? Сын? Двоюродный дядя?

Ю. Т. Нет, студент из ГДР. Он играл за БИМСХ (институт механизации сельского хозяйства) в чемпионате БССР среди вузов. Имени его не помню; возможно, ударения в фамилиях разные.

В. Р. Неважно; главное, один Тепер двух Рудольфов победил… А что за город Гардонь?

Ю. Т. Курортное местечко на берегу Веленце, второго по величине озера Венгрии (первое – Балатон). В Гардони победителем вышел Яненко, я с ним в последнем туре расписал ничью (точнее, он со мной). У него был отрыв от Имре Ботко на 0,5 очка. Ботко играл с Некрасовым, и Яненко решил, что Некрасов не проиграет. Так и получилось. Ботко, несмотря на проигрыш, занял 2-е место. Ещё там играли Владимир Вашкевич и Игорь Акушевич (выпускник БГУ; перворазрядник по обычным шахматам, в ГШ играл редко). Акушевич – хороший бриджист, научил нас понимать бридж.

По дороге в Гардонь был казус в будапештском метро. Сперва мы приехали на другой вокзал и взяли талончики. Но мы не знали, что они действительны только час. По этим талончикам проехались в город, в книжный магазин. Туда, обратно – срок действия истёк. Женщина-контролёр нас выловила. Стали ей объяснять, что не успели поменять деньги, Вашкевич что-то говорил по-русски… Полиции рядом не было, и она нас отпустила.

В. Р. Я бы на её месте вытряс деньги из «богатеньких советских буратин» 🙂 Ну, а что с третьей поездкой на турнир?

Венгерские, польские и советские гексашахматисты в Беларуси. Стайки, март 1990 г. Слева – Валентина Зезюлькина, усач рядом – Геза Эрдеш, с бородкой, в очках и при галстуке – Мариуш Войнар. Далее – Шандор Бодор, Марек Мацьковяк, Юрий Тепер. Впереди стоят, слева направо, Юлия Краснопеева (Минск), Гражина Мацьковяк, Малгожата Шульнис (Польша).

Ю. Т. Летом 1990 года отправились в Татабанью. Кроме меня ездили Ю. Бакулин, В. Некрасов, братья Зезюлькины и Ю. Краснопеева (в девичестве Гельфонд). Помню лишь свой результат (4,5 из 9) и то, что в турнире победил Некрасов. В свободное время забавлялись магнитным бильярдом, смотрели по телевизору чемпионат мира по футболу и сами играли в футбол. Я стоял в воротах. Геза Эрдеш (учился в Москве, в бронетанковой академии) сказал мне: «Ты как Яшин». Было это во время игры, я его плохо слышал и не понял. Он удивлённо спросил: «Ты что, не знаешь про Яшина?»

В. Р. Да, в конце 1980-х о легендарном вратаре, наверное, слышали все. Сейчас, конечно, вряд ли – Лев Иванович умер в 1990 году, память о нём постепенно уходит. Но диалог наш затянулся. Чем завершим?

Ю. Т. Для прикола ещё раз процитирую В. С. Высоцкого: «И всё снились мне венгерки / С бородами и с ружьём».

В. Р. А если чуть более серьёзно?

Ю. Т. Я рад, что увидел Венгрию, мне там понравилось.

В. Р. Теперь я пошучу: вступай в общество белорусско-венгерской дружбы! Самое любопытное, что его вроде как и нету, да не беда. Кто думал 30 лет назад, что появится общество «Беларусь-Израиль», а в начале 1990-х оно р-р-раз – и появилось. Правда, руководили им, мягко говоря, не совсем те люди…

Опубликовано 17.07.2019  20:54

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (119)

Усім халаднаватага шалому! Не дае спакою падзея, што здарылася месяц таму ў Брэсце-Літоўскім. Там – фактычна ў цэнтры горада – пры будоўлі знайшлі парэшткі яўрэяў, забітых нацыстамі. Гарадскія ўлады, не без уплыву сталічнай адміністрацыі, прынялі рашэнне 22.05.2019 пахаваць косткі за межамі Брэста ў агульных магілах, па 10 шкілетаў у труне. Асобныя брэсцкія (і, натуральна, мінскія) яўрэі пагадзіліся, але вось як адрэагаваў ізраільскі журналіст Шымон Брыман: «Дзеля прыбытку забудоўшчыкаў улады вырашылі забраць усе парэшткі з месца, дзе яны спачывалі амаль 77 гадоў. Не ведаю, як удалось намовіць мясцовага рабіна на такое грубае парушэнне яўрэйскіх традыцый. Можа, яму сказалі: “Мы ўсё роўна будзем будаваць, а табе, грамадзяніну Ізраіля, яшчэ выпадзе працягваць візу для знаходжання ў РБ”. Дарэчы, пасол Ізраіля таксама ўхваліў перанос парэшткаў».

Далей была вострая дыскусія Брымана з РБ-шным «дыпламатам» Андрэем С-кім, аўтарам мема «Брэст пакуль не ўключылі ў склад Ізраіля», і рознымі цікавымі асобамі кшталту мясцовага «галоўнага прагрэсіўнага рабіна» («Усё тут на костках, не толькі Брэст»). Прадказальна, усе засталіся пры сваіх. Cпытаўся ў Якава Гутмана – прэзідэнта Сусветнай асацыяцыі беларускіх яўрэяў – чыя пазіцыя яму тут бліжэй. 27 мая атрымаў адказ:

«Мне бліжэй за ўсё пазіцыя яўрэйскага закона, які забараняе перанос парэшткаў, за выняткам іх перамяшчэння ў Ізраіль. Брацкая магіла ахвяр Халакоста паводле заканадаўства Беларусі – гісторыка-культурная каштоўнасць, якая можа быць перанесена толькі ў выніку стыхійных бедстваў. Пра гэта пісаў у лісце да Лукашэнкі раў Адольф Шаевіч, калі я патрабаваў спынення будаўніцтва дамоў на яўрэйскіх могілках у Гомелі і Мазыры».

А вось «калега» Я. Гутмана з Сусветнага яўрэйскага кангрэса, багатыр Рональд Лаўдэр – той ухваліў зробленае беларускімі ўладамі ў Брэсце, нават паставіў іх у прыклад чыноўнікам з іншых краін…

Не ведаю, наколькі абгрунтаваныя закіды сп. Брымана, ці з аўтарытэтнымі духоўнымі лідэрамі ён размаўляў («Усе рабіны ў Ізраілі, з якімі я раіўся, казалі: патурбаваць парэшткі і перанесці іх можна толькі ў выпадку, калі ёсць “ліхадзейская ўлада”, якая хоча знішчыць яўрэйскае пахаванне і глухая да просьбаў яўрэяў не рабіць гэтага»). Так ці іначай, з яго высновай – «Мэрыя [г. зн. Брэсцкі гарвыканкам – В. Р.] магла паказаць сапраўдны гуманізм і разуменне, адмовіўшыся ад будоўлi ўсутыч з расстрэльнай ямай. Але бізнэс-інтарэсы забудоўшчыкаў аказаліся важнейшымі» – я схільны пагадзіцца. Па шчырасці, цяганне трупаў туды-сюды, няхай і ў трунах з шасцікутнымі зоркамі, не даспадобы мне. І не хацеў бы такога ні для сябе, ні для сваіх блізкіх.

Улетку 2017 г. прамільгнула вестка пра тое, што рыхтуецца перанос парэшткаў Змітрака Бядулі (1886–1941) з Уральска ў Мінск – для гэтага, маўляў, патрэбная супраца з консулам РБ у Казахстане, збор сродкаў і г. д. Планавалася, што ўсё будзе здзейснена к восені 2018 г. Ідэя гучала і раней – яе выказваў у перапісцы са мной адзін вядомы вязень «злачыннага рэжыму» яшчэ ў 2013 г. Тады я, пры ўсёй пашане да свайго карэспандэнта, паставіўся да такой прапановы скептычна – і пазалетась не памяняў сваёй пазіцыі. Але хто я такі, каб нешта раіць раскручаным блогерам? Зважаючы на тое, што «цела» Самуіла Плаўніка (Хаімава сына) не вярнулася ў Беларусь і к чэрвеню 2019 г., ідэя заглухла сама па сабе. Упарадкаваць магілу пісьменніка ў казахстанскім Уральску – іншая справа, яе б я падтрымаў.

Нямала цікавага «з яўрэйскім акцэнтам» адбудзецца неўзабаве на тутэйшых прасторах. Людзі іншага паходжання/веравызнання ўсё часцей займаюцца «нашымі праблемамі»: напрыклад, 17.07.2019 прадбачыцца «велапакатуха» «Мінск яўрэйскі: экскурсія з пэйсамі» (можа, і сам бы не пашкадаваў 10 рублёў, каб меў тут ровар).

А Сяргей Доўгушаў з гурта «Vuraj» даводзіць, што «Гісторыя Беларусі непарыўна звязаная з габрэйскім народам, які здаўна жыў на нашых землях… Хочацца, каб зноў у беларускіх гарадах і мястэчках загучалі габрэйскія мелодыі і песні на ідыш». І, мяркуючы па тым, што на краўдфандынгавай платформе цягам пары дзён было сабрана 1415 руб. з 1600 запрошаных, яму тое ўдасца.

Вядома, ёсць ва ўсім гэтым прысмак культурнай апрапрыяцыі… На абвестку пра велаэкскурсію «з пэйсамі» пару год таму крыўдавалі афіцыйныя яўрэі. Але ў цэлым, што б ні рабілася, усё да лепшага. Хочуць беларусы на манер чэхаў, палякаў або літоўцаў «папулярызаваць» нашу спадчыну – няма прычын ім замінаць. Пацяруха з цягам часу адсеецца, культурка як спосаб удасканалення жыцця застанецца, а як яна будзе звацца – беларуска-яўрэйская, яўрэйска-беларуская – не так ужо істотна.

У рэшце рэшт, многае – калі не ўсё – залежыць ад нас. Другі раз я звярнуўся ў міністэрства сувязі і інфарматызацыі наконт адзначэння юбілею Майсея Кульбака (упершыню звяртаўся ў 2016 г., і адказ не здаволіў) – атрымаў пісульку ад той жа намесніцы міністра, спадарыні Гардзеенка. Цяпер – дакладней, 14.06.2019 – яна дорыць больш спадзеваў: «Міністэрства сувязі і інфарматызацыі Рэспублікі Беларусь разгледзела Ваш электронны зварот аб выпуску ў 2021 годзе паштовай маркі і/ці канверта да 125-годдзя пісьменніка Мойшы Кульбака і паведамляе, што дадзена тэма будзе ўключана ў праекты тэматычных планаў выдання дзяржаўных знакаў паштовай аплаты Рэспублікі Беларусь на 2021 год для разгляду ў наступным годзе на пасяджэнні мастацкага савета пры Міністэрстве сувязі і інфарматызацыі Рэспублікі Беларусь». Цытуецца з захаваннем арфаграфіі арыгіналу.

Сярод маіх калегаў па Саюзе беларускіх пісьменнікаў і «суседзяў» з ПЭН-цэнтра цяпер багата кульбакафілаў (ужо хіба кожны трэці ;)) Будзе ахвота – падтрымайце… Яшчэ 50 зваротаў – і канверт з выявай Кульбака амаль гарантаваны, яшчэ 100 – і «Белпошта» налепiць марку на тую «капэрту», яшчэ 120 – і будзе нам усім суцэльнае спецгашэнне.

З чэрвеньскіх навінаў (або падзеяў, не разабраўся яшчэ) – адстаўка міністра ўнутраных спраў Шуневіча, пра памыснасць якой публікаваліся развагі ў «Катлетах…» месяц таму. Драбяза, але прыемна. На фоне адстаўніка новы міністр – былы начальнік унутраных войскаў, «ваяка да мозгу касцей» з характэрным прозвішчам Караеў – здаецца некаторым ледзь не лібералам. I як жа ж: напярэдадні Еўрапейскіх гульняў у Мінску (не блытаць з Еўрагульнямі, што ладзяцца сярод геяў і лесбіянак; а многія ж блытаюць, нават і наўмысна) параіў падначаленым усміхацца, быць ветлівымі і малапрыкметнымі. Што выклікала проста-такі крык душы народнага барда і драматурга Змітра Дзядзенкі:

Мне роспачна, самотна і няўтульна,

Нібыта Рагнар’ёк усё бліжэй:

Мне падалося, што на Еўрагульнях

Мая міліцыя мяне не беражэ!

Забаранілі ім цягацца строем,

І я мянтоў заўважыць не магу:

У нашым чыстым горадзе-героі

Іх толькі два.

На кожным на рагу.

*

Інтэрв’ю Святланы Алексіевіч я чытаю праз адно, а мо і праз два-тры, бо наперад ведаю, у якім рэчышчы пойдзе гаворка з лаяльнымі журналістамі. Апошняя вакханалія нелаяльнасці мела месца пару год таму – цяпер нязручных пытанняў лаўрэатцы (напрыклад, ці перапрасіла яна Зянона Пазняка за…) ніхто не задае. Што да выказванняў на актуальныя тэмы – ну, мабыць, трэба ў сучасным свеце пэўныя рэчы даводзіць да абсурду, каб цябе пачулі, але ж гэта «не наш метад». «Я б нават сказала, што забіваць трэба камунізм, камуністычнае мысленне» – дзякуй, што не саміх камуністаў, але нейкай лабатаміяй ды «Завадным апельсінам» ад гэтага тхне. І як падобныя заклікі стасуюцца з візітам у КНР (жнівень 2016 г.), атрыманнем літаратурных прэмій ад камуністычнага ўраду? Прычым – на фоне маўчання пра лёс таварыша па Нобелеўскай прэміі Лю Сяабо (на той час знаходзіўся ў кітайскай турме за дысідэнцтва; памёр у ліпені 2017 г.)?

Яшчэ з сёлетняй прамовы «нашага ўсяго»: «У Чэслава Мілаша, польскага паэта, таксама лаўрэата Нобелеўскай прэміі, ёсць словы: “Фашызм – гэта такая кароткая безгустоўная аперэтка, а самая страшная пагроза для свету – гэта камунізм”». Буду ўдзячны знаўцам творчасці Мілаша (1911–2004), калі яны пацвердзяць або абвергнуць наяўнасць у яго спадчыне такіх слоў, бо нешта не верыцца… Антыфашыст, які перажыў Другую сусветную вайну і на свае вочы бачыў яе жахі, пазней, што вынікае з «яго» цытаты, трактаваў фашызм як меншае ліха? Вой, наўрад ці.

Ну і да кучы: «Нядаўна ў Маскве мяне прывёў у поўны жах магазін дзіцячага вайсковага адзення. Я падумала: «Божа мой, як хутка ўсё адбылося, як імгненна!» Гэтак сама як у нас у Беларусі, калі моладзь выйшла на вуліцу і ўсіх адразу пасадзілі, у нас імгненна запрацавала сталінская машына».

Сувязь паміж крамай з дзіцячай вопраткай у стылі «мілітары» і мілітарызацыяй грамадства, а пагатоў «сталінскай машынай», яна такая… невідавочная. Пачаць з таго, што падобных гандлёвых устаноў не бракуе і ў краінах «першага свету» (гл., напрыклад, тут і тут). Мяркую, найперш гэта звычайныя камерцыйныя праекты, а не сродак татальнай уніфармізацыі юнага пакалення… Так ці іначай, не помню, каб у Маскве-2016 дзеці масава хадзілі ў ваеннай форме ды махалі аўтаматамі, няхай цацачнымі. Падобнага не бачыў і ў Пскове-2019, горадзе, які, здавалася б, мусіць быць яшчэ больш ваяўнічым за сталіцу.

Карацей, некаторым апалагет(к)ам пацыфізму не зашкодзіла б успомніць старую савецкую прыказку: «Вайны-то не будзе, але будзе такая барацьба за мір, што каменя на камені не застанецца».

Яшчэ адна «ціхамірная» дама, прызнаная на Захадзе, дабілася таго, што на канферэнцыі Беларускай федэрацыі шахмат 1 чэрвеня за працяг яе паўнамоцтваў да 2023 г. прагаласавалі ўсе 24 дэлегаты – нягледзячы на мноства «касякоў», дапушчаных за апошнія 2 гады. Найвялікшым факапам было, бадай, выгнанне з федэрацыі брэсцкага трэнера Уладзіслава Каташука. Ну, гэта больш праблема тых, хто галасаваў за «ранейшы курс» – як прынята казаць, «ім з гэтым жыць».

Што ў чэрвені пацешыла? Поспех таго самага Каташука разам з яго вучаніцай Аляксандрай Тарасенка. Дзяўчынка, якой яшчэ не споўнілася 13, выйграла першыя сем партый дарослага чэмпіянату краіны (перад гэтым зрабіўшыся чэмпіёнкай РБ ва ўзросце да 20 год). Звёўшы восьмую партыю ўнічыю, Тарасенка датэрмінова заваявала першае месца. Трапна зазначыў нейкі Se8astianpereira тутака (04.06.2019): «Уладзіславу Віктаравічу проста адплацілася. За час і сілы, аддадзеныя вучням. За тое, што ён не баяўся выказваць сваё меркаванне, заступаючыся за іх (няхай часам і крыху перагінаючы палку, але заўсёды шчыра), з-за чаго атрымаў у выніку абсалютна несправядлівае выключэнне з федэрацыі». Магу толькі дадаць – ганаруся тым, што ў 2004 г. друкаваў у сваім часопісе «Шахматы-плюс» матэрыялы сп. Каташука.

Шлях чэмпіёнкі. Фота з brestchess.ucoz.ru

*

Cёння ў Ізраілі на 74-м годзе памёр рэдактар і грамадскі дзеяч Леанід Школьнік, з якім аднойчы выпала перасякацца па справах (21 год таму). Чалавек быў… няпросты, і не ўсе яго погляды/праекты ўва мне адгукаліся. Тым не меней ён зрабіў многа добрага для нашага культурнага поля, заслужыўшы добрую памяць.

Цытатнік

«Калі завяршаецца фаза актыўных пратэстаў на свежым паветры і надыходзіць фаза перамоў, то неарганізаванасць з перавагі ператвараецца ў недахоп. Тут, вядома, куды лепей мець структуру, якая можа дэлегаваць сваіх членаў на перамовы, прадстаўнікі якой могуць сказаць: “За маёй спінай стаіць столькі-та людзей. Я прадстаўляю не толькі сам сябе, а яшчэ многіх і многіх нашых прыхільнікаў”» (Кацярына Шульман, 28.05.2019)

«Тора, якую мы атрымалі ў свята Шавуот, – не пуга і не пернік. І дакладна не сцяг, пад якім чарговыя харызматычныя правадыры павядуць захопленыя натоўпы напрасткі ў рай» (Меір Антопальскі , 07.06.2019)

«Мы не зможам паправіць культуру, яна нас паправіць сама» (Мікалай Фаменка, 21.06.2019)

Вольф Рубінчык, г. Мінск

21.06.2019

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 21.06.2019  22:57

Водгук
“Пра перанос костак у Брэсце чытаў і ў “Звяздзе”. Слоў няма. 
Дарэчы, быў мінулагодняй восенню ў Слуцку на могілках. Відовішча яшчэ тое. Кальвінскія могілкі як разбомбленыя. Насупраць, цераз сцежку, недагледжаныя іудзейскія. Гэта нейк не па-габрэйску. Раней яны былі вельмі чыстыя. Ці габрэяў у Слуцку ўжо адзінкі і тыя старыя?” (Анатоль Сідарэвіч, 11.07.2019)