Tag Archives: Александр Михалевич

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (94)

Шалом ханукальны i дыяганальны (чытачы й чытачкі, прызнайцеся самі сабе – многія серыі вы чытаеце «па дыяганалі», калі ўвогуле дачытваеце… :))

Цягам наступных двух дзён яшчэ можна замовіць – бясплатна і без рэгістрацыі – поўны тэкст паэмы Тодара Кляшторнага «У дарозе» (1927), анансаваны ў мінулай серыі. Ці нікому тут не патрэбна «(Не)расстраляная паэзія»? Пакуль суд ды справа, дзяржыце відарысы аўтара паэмы:

Фрагмент выставы, зладжанай у музеі гісторыі беларускай літаратуры, 29.10.2018; шарж на Т. Кляшторнага аўтарства «Дэвэбэкі» (Цфаніі Кіпніса), 1932 г.

* * *

Год таму згадваў я пра мінскае выдавецтва пад дахам мінадукацыі, якое падбірае рознае г… – выдала нятленку пра клапатлівага дзядулю Цанаву, etc. Не так даўно «АіВ» улезла ў чарговы скандал: «скамуніздзіла» ў сеціве карцінку з групай усмешлівых людзей, змясціла яе на вокладцы падручніка па грамадазнаўстве, пакінуўшы белых і выдаліўшы неграў ды мулатку. Цяпер «талерантныя» квазінацыкі круцяцца, як уюны на патэльні, валяць усё на мастачку. Я ж прыпомніў, як у гэтай установе (меў няшчасце працаваць там у 2003 г.) В-к, цётка на адказнай пасадзе, крывілася ад візіцёра, майстра з наступствамі ДЦП, які прыдыбаў да мяне па шахматных справах. Калі ён сышоў, у размове з каляжанкай зычыла інваліду не нарадзіцца… Думаў – выпадковасць, а цяпер усё стала на месцы.

Увосень 2003 г. «добрыя людзі» знішчылі частку накладу «свайго» часопіса «Шахматы» № 1, а ўвесну 2004 г. намагаліся «утилизировать» і № 1 майго прыватнага выдання «Шахматы-плюс». Чаму? Спытайцеся ў іх.

Во яшчэ шэдэўр ад «АіВ» – «дзіцячая» кніжуля 2010 г. Пранюхаў важны літоўскі дзядзька ў канцы 2000-х, што тутэйшыя прыкарытнікі плацяць за піяр будоўлі АЭС, і хуценька сфастрыгаваў, а «адукатары» выдалі:

Я. Лаўцюс і яго персанажы. Галоўнае – не пераблытаць, хто дзе (фоты з lzs.lt, livelib.ru)

Лухта сыплецца з першых старонак. Акадэмік Міхалевіч у прадмове кажа: «Я очень рад, что Яронимас Лауцюс уже стал известен белорусскому читателю и принят в Союз белорусских писателей». Ды ніколі Лаўцюс не быў у нашай арганізацыі, СБП – у 2009 г. ён уступіў у чаргінцоўскі афіцыёз, «Саюз пісьменнікаў Беларусі», і дагэтуль прыпісаны да мінскай суполкі СПБ. У яго і стыль характэрны – Атам Мендзелеевіч Уран распрагае дзіцёнку, што «и ученым, и специалистам» (?!) трэ’ было «ответить на ряд непростых вопросов, чтобы твердо, вместе с Правительством и народом, сказать: делаем последний шаг – надо строить свою атомную электростанцию». Нават калі абстрагавацца ад таго, што «народ» нічога такога не казаў (я прапусціў усебеларускі рэферэндум пра будоўлю?), слова «последний» у кантэксце гучыць… амбівалентна.

Плюс ад знаёмства з брашурай ад «АіВ» быў у тым, што яна нагадала: у 2010 г. 1-ю чаргу БелАЭС планавалі запусціць у 2016 г., 2-ю – у 2018 г. На носе 2019-ы, а шчэ й да запуску першай далекавата. Мо’ в. а. цара, нарэшце, кіне дурную цацку, і спецыялісты, што не ведаюць, куды дзяваць збыткоўную энергію, што мае вырабляцца ў РБ пасля запуску АЭС, уздыхнуць з палёгкай?

Дарэчы, у некаторых слабавата з выкананнем абяцанак & планаў i ў менш складаных праектах. Сайт promise.by слушна змяшчае ў рубрыку «не выканана» заяву ад 14.06.2017: «Аляксандр Лукашэнка паставіў задачу ўвесці ў строй другую ўзлётна-пасадачную паласу ў аэрапорце Мінск да 7 лістапада 2018 года». Думаю, зрыў жэстачайшага даручэння тлумачыцца чатырма прычынамі, гатовы нават іх пералічыць: зіма, вясна, лета й восень. Яшчэ 28.04.2018 «гаваркая галава» Кастрычніцкага раёна г. Мінска абяшчала, што 7 лістапада паласа будзе-такі адкрыта. Але ў кастрычніку г. г. міністр транспарту і камунікацый Сівак перанёс пуск на пачатак 2019 года – «нам патрэбны час для сертыфікацыі, наладкі». У канцы лістапада міністр перасеў у фатэль старшыні Мінгарвыканкама – новаму, пэўна, спатрэбіцца дадатковы годзік для адаптацыі і выдачы неабходных дазволаў? 🙂

…Беларускія інтэрнэт-рэсурсы па-рознаму рэагуюць на новаўвядзенне міністэрства інфармацыі – абавязковую ідэнтыфікацыю каментатараў праз мабільны тэлефон з 01.12.2018. Нехта ўвогуле адмовіўся ад функцыі каментавання на сайце (газета «Новы час»), хтось падпарадкаваўся і спрабуе «выціснуць з лімону ліманад»… або зляпіць цукерку з вядомай субстанцыі. Так, рэдакцыя «НН» адключыла каменты і абяцала падключыць іх паводле новых правілаў цягам дня; калі ж «не шмагла», то ўвечары 2 снежня пачала апраўдвацца і падлабуньвацца да чытачоў. Прыдумала клуб адзінокіх сэрцаў «Нашай Нівы», каб спрыяў развіццю. Справа, можа, і памысная, ды ў падмурку яе легла мана: «Мы так і так не публікавалі і не будзем публікаваць каментаў, якія парушаюць нормаў законаў і прыстойнасці» (03.12.2018). Oh really? За апошнія месяцы, праглядаючы матэрыялы пра Л. Зайдэса, А. Ізраілевіча, Р. Абрамовіча і яго жонку, я бачыў масу зласлівых і абразлівых каментаў – на грані юдафобіі або за гранню – ахвотна публікаваных рэдакцыяй. Ну, хіба што ў «НН» уласнае вызначэнне «прыстойнасці». ¯\_(ツ)_/¯

Да кучы – рэакцыя на пераказ інтэрв’ю Л. Смілавіцкага. Фэйкавы «доктар гістарычных навук» і «прафесар» (насамрэч – кандыдат і дацэнт, у Ізраілі – «Associated Professor»), які настойвае, што ёсць вапіюшчая розніца паміж нацысцкім тэрорам супраць беларусаў і антыяўрэйскім генацыдам, даўно не выклікае ў мяне сімпатыі, але «дыскусія» з ім каментатараў «НН» у канцы кастрычніка г. г. – проста чмур. Толькі пара прыкладаў: «Цікава, як у Ізраіле, за іхнія грошы, гучаць званы Хатыні, Дальвы і інш. Ён хоча, каб мы забыліся на ўласную трагедыю і стагналі толькі пра Халакост! Гэта перш-наперш яўрэйская праблема і нехай ёй займаюцца за ўласныя грошы, а не за кошт бюджэту [іншых]. Ізноў – яўрэйскія штучкі!!!» (24.10.2018, +55-9) «Всё комисарско-чекистское кубло было из них» (+47-6). Прыстойна?! З другога боку, не маю юрыдычных прэтэнзій ані да тых ляпалаў, ані да «НН»… Не маё гэта – для абароны ад сабакі зваць ваўка.

Пра ўзровень «інстанцый» нямала гаворыць спіс «экстрэмісцкіх матэрыялаў», даступны на сайце міністэрства інфармацыі РБ. У прынцыпе, я не супраць падобных спісаў – ясна, што ў век інтэрнэту яны слаба дзейнічаюць, але грамадствы мусяць неяк бараніць сябе ад асабліва небяспечных ідэй ды іхніх носьбітаў… Ды тутака «экстрэмізмам» кляймуецца ўсё без разбору: і запіс канцэрта «Салідарныя зь Беларусьсю» ў Варшаве 12.03.2006, і мусульманскія (ісламісцкія?) працы, і «монета, из метала белого цвета, диаметром 25 мм. времен III рейха датированная 1938 годом», прадстаўленая ў спісе як «інфармацыйная прадукцыя» (!). У выніку, напрыклад, гітлераўская «Майн кампф» губляецца на фоне драбязы і бяскрыўдных прадметаў, змест яе перастае палохаць – можа, на тое ўсё і было разлічана (гл. вышэй пра квазінацыкаў)? Так ці іначай, мне прыкра, што тутэйшыя суды з падачы следчых органаў штампуюць паперкі пра экстрэмізм – без удзелу экспертаў або з гэткімі «эксперткамі», як у справе «Рэгнума». А бывае, што міліцыянтам і суды здаюцца лішнімі.

Яшчэ адзін матэрыял, прызнаны тутэйшымі «экстрэмісцкім», але даступны ў сеціве: глава з кнігі Дэвіда Д’юка «Еврейский вопрос глазами американца» (2001). Заакіянскі фрык тамака даказвае, што лік ахвяр Катастрофы ў свеце перабольшаны – хай шчыруе. Для мяне істотна тое, што кажуць тутэйшыя гісторыкі, педагогі ды палітыкі… Што кур’ёзна, кніга, крамольная з гледзішча суда Цэнтральнага раёна г. Мінска (рашэнне ўступіла ў сілу 27.05.2016), вольна чытаецца ў Нацыянальнай бібліятэцы Беларусі. Гартаў яе гадоў 15 таму – атабарыўся Д’юк і ў новым будынку, хіба таму, што славуты ромбакубаактаэдр знаходзіцца па-за межамі Цэнтральнага раёна 😉

Фота 28.11.2018

У Нацыянальную пераважна завітваюць чытачы з ужо сфармаванымі поглядамі, таму вялікай бяспекі ад тэндэнцыйных падборак няма. Я супраць таго, каб кнігі Д’юка выдаляліся з агульнага сховішча, а тым болей ішлі на макулатуру, спальваліся і г. д. Іншая рэч, адміністрацыя бібліятэкі магла б надалей замаўляць менш падобнай прадукцыі. Зараз у каталогу НБ густавата фрыкаўскіх кніг – Буроўскага, з расійскай серыі «Иго иудейское» і г. д. Каб жа гэдак імпэтна прывозілі сюды сапраўдную навуковую літаратуру і/або навінкі мастацкай…

Пакуль што не бачыў у «галоўнай бібліятэцы краіны» opus magnum Руты Ванагайтэ ў перакладзе на рускую: «Свои» (Масква, 2018). У «Народнай волі» кнігу – і ўсю дзейнасць «худзенькай жанчыны» – надоечы піярыў Сямён Б-н. Дзіўна, як людзі прымудраюцца вычытваць тое, што ім блізка, ды іншых уводзяць у зман. Калумніст-філолаг сцвярджаў, што кніга выклікала шок у грамадстве, i… «Не хто-небудзь, а сам Вітаўтас Ландсбергіс параіў пісьменніцы “пайсці ў лес, дзе растуць асіны, памаліцца і асудзіць сябе”, г. зн. павесіцца. Віленскае выдавецтва, якое выпусціла кнігу, разарвала з Ванагайтэ кантракт». А потым, маўляў, была аддушына – светлая сустрэча ў Мінску (02.03.2017). Моцна заяўлена – толькі не збаяліся літоўцы «Сваіх», кнігу, што выйшла ў студзені 2016 г., так, як намаляваў газетчык. І рэзкая рэпліка Ландсбергіса (усё ж без закліку да самагубства), і разрыў адносін з выдавецтвам мелі месца значна пазней, у канцы 2017 г., калі Р. Ванагайтэ беспадстаўна атакавала «культавага» змагара з саветамі А. Раманаўскаса (1918–1957), абвясціўшы яго здрайцам. Потым прасіла прабачэння, але асадачак… Ну і г. д.

А «Сваіх» на паперы я-такі прачытаў дзякуючы Юрыю Тэперу (дарэчы, пару тыдняў таму яго выбралі найлепшым бібліятэкарам беларускага педуніверсітэта і ўручылі ганаровую грамату). Ёсць і электронная версія перакладу кнігі з літоўскай.

Пасля твораў Гірша Смоляра пра Мінскае гета, кузняцоўскага «Бабінага Яру», расповедаў Шымона Грынгаўза і інш. мяне ўжо няпроста шакаваць, і я не схільны да скрушных разваг пра тое, што «кожны хоча выглядаць ахвярай, ніхто не хоча выглядаць катам». Замнога ў Літве-1941 выявілася забойцаў? Суседзі забівалі суседзяў? Тое, што налёт культуры ў «сярэдняга чалавека» лёгка знікае ў экстрэмальных абставінах, ведаў і раней. Літоўскую ж трагедыю рэзюмаваў у 1970-х наш зямляк Эфраім Севела («Моня Цацкес – сцяганосец»):

Ксяндза Пяткявічуса адпраўляў у Сібір міліцыянт Кац… Кац запаліў таемную нянавісць у душы кожнага каталіка, і рэб Мойшэ тады зразумеў, што гэтая нікчэмнасць наклікала на яўрэяў мястэчка вялікую бяду. Ён сказаў пра гэта ў сінагозе і паўтарыў самому Кацу на допыце.

Рэб Мойшэ як у ваду глядзеў. Немцам нават рук пэцкаць не давялося. Як толькі мястэчка было занятае германскімі войскамі, мясцовыя жыхары тут жа выразалі ўсіх яўрэяў.

* * *

У сярэдзіне 2010-х гг. «ворагі» Рута Ванагайтэ і Эфраім Зураф зафіксавалі малавядомыя факты, прыцягнулі ўвагу да тэмаў Катастрофы і захавання помнікаў – дзякуй ім. Але шмат у іхняй кнізе спрэчнага, асабліва ў поглядзе на Беларусь… Ну, гэта асобная гаворка. Абмяжуюся адной заўвагай: не «Свиловичи» яны наведалі, а Смілавічы.

Куток самарэкламы. У лістападзе ўбачыў свет мой зборнік «Выбраныя катлеты і мухі» – 136 старонак, 112 экз. У кнізе – амаль 40 тэкстаў 2015–2018 гг., з тлумачэннямі ды іменным паказнікам (звыш 500 пунктаў – адшукайце сябе!)

Ля ст. метро «Пушкінская». С. Прытыцкі & В. Рубінчык прэзентуюць…

Каго мала цікавяць фельетоннага тыпу допісы, набудзьце дзеля вокладкі. Яе афармляў знаны мастак, мінчук Андрэй Дубінін, які цяпер працуе ў Італіі.

«Вольфаў цытатнік»

«Толькi той на свеце шчаслiвы, / Хто узiмку жыве, як вясной!» (Юрка Лявонны, 1927)

«Супраць людаедаў у гэты бязбожны век вынайдзены анестэзіруючы сродак: з людаедамі — трэба гандляваць. Такі сённяшні бугарок нашай мудрасці» (Аляксандр Салжаніцын, 1983)

«Сарафаннае радыё – самы дзейсны і надзейны сродак масавай інфармацыі, а рэклама праз яго працуе на тысячу адсоткаў» (Юлія Шарова, «Вяртанне Ліліт», 2018)

Вольф Рубінчык, г. Мінск

05.12.2018

wrubinchyk[at]gmail.com

Рэдакцыя belisrael не заўсёды падзяляе погляды аўтара

Апублікавана 05.12.2018 18:13

20 ИЮЛЯ – ДЕНЬ ШАХМАТ (II)

Исповедь горе-капитана

«У красавіку пад Радашкaвічамі ладзілася міжуніверсітэцкая спартакіяда, дзе адна з каманд заявіла ўдзельніка, які не меў дачынення да ВНУ. Пільным гульцам з БДУ удалося выкрыць падман і вынікі гора-шахматыста былі ануляваны» (В. Рубінчык, «Выйшла кніга». Мінск, 2017. С. 17. З артыкула 2005 г.).

На фото: обложка работы Андрея Дубинина; февраль 2005 г., Юрий Тепер и Вольф Рубинчик (выглядывает из-за плеча)

Спасибо автору за подаренную книгу. Дважды благодарен ему – честное слово, безо всякой иронии – за упоминание истории, случившейся с нашей командой (БГПУ им. Максима Танка) на межвузовской спартакиаде в апреле 2005 года.

Формально придраться не к чему, факт «имел место быть». Обычно в таких случаях изобличенный старается молчать в тряпочку и радуется, что не названы ни фамилии виноватых, ни пострадавшая команда. Для меня же эта история – повод вспомнить о красивой игре команды, где я был капитаном, хороший материал для статьи.

Итак, в начале апреля 2005 года меня вызывают в спортклуб и говорят: «Будет межвузовская спартакиада среди сотрудников. Должны участвовать шахматисты. Состав команды – три человека любого пола без запасных. Специальных женских досок нет. Подумай, кто мог бы сыграть за команду».

Думать мне долго не пришлось. Быстро диктую возможных кандидатов в «сборную педуниверситета», и вот что получилось: 1. Юрий Тепер (библиотекарь). 2. Олег Новицкий (преподаватель физики). 3. Вячеслав Канаш (преподаватель химии с факультета естествознания). 4. Сергей Богданович (преподаватель физики и математики, физфак). 5. Владимир Никитинский (преподаватель биологии, факультет естествознания). Я тогда уже был кандидатом в мастера, все остальные – сильные перворазрядники. С Новицким и Канашем полтора года спустя мы заняли 3-е место. Никитинский и Богданович – мои ученики, ставшие студентами осенью 1993 года.

Протягиваю список кандидатов и поясняю начальству: «Первую доску беру на себя. Кто будет играть из остальных – неважно, все они примерно одного уровня. Выясните, кто сможет сыграть. Если нужно, могу переговорить со всеми. Если смогут все – надо будет провести отборочный турнир, чтобы выяснить, кто в данный момент находится в лучшей форме».

Увы, вскоре выяснилось, что отбора не будет, да и вообще выступить, кроме меня, сможет лишь Володя Никитинский. Остальные были заняты (так, помню, что Новицкий был задействован на тестировании абитуриентов). Когда выяснилось, что своими силами собрать сильную команду не получится, я обратился к своему постоянному партнеру по шахматному клубу «Хэсэд-Рахамим» «Белые и черные» Илье Генадиннику. Большой любитель шахмат, он охотно согласился помочь, выступить за БГПУ. У спортивного руководства университета эта «помощь» никаких возражений не вызвала. Правда, председатель спортклуба Иван Иванович Вереник попросил вести себя осторожно, о нашем составе никому ничего не говорить и не забыть внести Илью в общий список участников спартакиады.

Я очень старательно выполнял последнее поручение, по слогам диктовал лаборантке «мудреную» фамилию Ильи, но в общий список участников эта фамилия так и не попала, не знаю почему.

Приехали на базу отдыха Белгосуниверситета «Бригантина» мы в пятницу, имея в виду выступать на следующий день. Всё свободное время играли в шахматы с часами. В. Никитинский сперва был в плохой форме (давно не играл), но к началу соревнования нам с Ильей удалось его подтянуть.

В турнире играло шесть команд – перечислю их в порядке жребия:

Технологический университет;
БГУИР (бывший РТИ);
БГЭУ (бывший нархоз);
БНТУ (бывший БПИ);
БГПУ им. Танка – мы;
БГУ.

Я играл на первой доске, Никитинский на второй, Генадинник на третьей. Стартовали успешно: обыграли БГУИР 3:0 в первом туре. Я 29 лет спустя взял реванш у соперника, которому проиграл в свой первый студенческий сезон (1975/76) на городских вузовских соревнованиях. Узнать его было нелегко – после той партии ни разу его не видел.

Во втором туре одолели БГЭУ (2,5:0,5). Отмечу успех Володи, который устоял в партии с кандидатом в мастера Пашей Китом, ранее успешно игравшим за свой вуз в студенческих соревнованиях. Остальные двое «нархозовцев» были значительно слабее.

Тяжелым испытанием был для нас третий тур. Лидер турнира БНТУ также применил «военную хитрость», выставив на первую доску перворазрядника Владимира Масюка (отнюдь не слабого). Мне удалось победить его. Зато на 2-й и 3-й досках играли кандидаты в мастера Виталий Корнилович и Александр Михалевич, они одержали победы. Итак, 1:2. Помню, Генадинник переживал, что в равной позиции вместо того, чтобы упростить позицию и сделать ничью, он пошел на осложнения и проиграл.

После обеда играли с БГУ. Здесь мне черными не удалось устоять против международного мастера Олега Романова, но зато удача сопутствовала моим товарищам по команде. Володя победил сильного кандидата в мастера Георгия Крылова, Илья выиграл у девушки (фамилию не помню – весь турнир она играла слабо). В последнем туре мы выиграли у технологического университета 2,5:0,5. Я сделал ничью с кмс Кравчуком, а партию Генадинник – Недельцев приведу здесь: 1.е4 е5 2.Кf3 Kc6 3.Cc4 Kf6 4.Kg5 d5 5.ed K:d5 6.K:f7 Kp:f7 7.Фf3+ Kpe8 8.C:d5 Kd4?? 9.Фf7X. Ветеран технологических шахмат очень переживал свое нелепое поражение. Он так и сказал: «Стыдно, обделался как новичок».

Сколько очков набрали остальные команды, не знаю, но в итоге у нас, набравших 11 очков, оказалось второе место. Наш сенсационный успех вызвал среди спортсменов педуниверситета, живших по соседству, всеобщее ликование. Был банкет, нам дружно кричали «Ура!» Произносили тосты за каждого из членов нашей команды, а нас с Ильей поздравляли с началом Песаха, который начинался сразу после окончания шабата. В ответ я поблагодарил за поздравление и сказал, что Песах – не только еврейский праздник, но праздник всех, кто любит свободу. Все закричали: «Свобода!» Было очень радостно. Мы вспомнили, что находимся в лагере «Бригантина» и спели песню на стихи Павла Когана о том, как «Бригантина поднимает паруса».

В тот день чувствовалась настоящая командная атмосфера, напоминающая Олимпийские игры, где каждый радуется успеху товарища. Никогда такого праздника у меня не было и, видимо, не будет. О том, что наш успех связан с «подставой», никто, естественно, не вспоминал. Вспомнили на следующий день, когда подводили общие итоги спартакиады.

Главный судья шахматного турнира Ольгерд Кузнечик вызвал меня и спросил напрямую: «У вас есть документы, подтверждающие, что участник, игравший на 3-й доске, работает в педуниверситете?» Молчу. Вспоминаю всем известные слова из фильма по поводу черной кошки и темной комнаты. Затем я вызвал председателя спортклуба БГПУ и снял с себя всю ответственность. Вскоре нам сообщают, что 4 очка, набранные Генадинником на 3-й доске, аннулируются, и команда опускается со 2-го места на 4-е. Могло быть и хуже – организаторы вообще имели право исключить нас из турнира. Сам себе я напомнил известного капитана Врунгеля, у которого штормом смыло 2 буквы, и яхта под названием «Победа» стала называться «Беда».

Это был единственный случая в моей многолетней практике, когда подставной участник был разоблачен. Илья сохранил спокойствие – он получил удовольствие от игры, нахождения на природе, хорошего питания. У меня же не было сил даже расстроиться. Нас успокаивали: «Всё равно вы молодцы, отлично играли». Тем обиднее случившееся. Те, кто это прочитал, надеюсь, меня поймут. Искренне желаю никому никогда не попадать в подобные ситуации. А вспомнить турнир мне всё же приятно.

Юрий Тепер, г. Минск

Опубликовано 20.07.2017 21:10