Tag Archives: языковая политика

В. Рубінчык. Сітуацыя пад кантролем

Шаломчык! Нейкія добрыя навіны патрэбны. Дапусцім…

У Мінску працягваецца будаўніцтва Нацыянальнага футбольнага стадыёна (не блытаць з Нацыянальным алімпійскім стадыёнам «Дынама») у паўднёва-усходняй частцы горада – каб бліжэй да КНР, значыць 🙂 Нагадаю, увесну 2019 г. Лукашэнка-старэйшы згойсаў да названай краіны, дзе старшыня Сі падарыў яму макет будоўлі, паабяцаў грошы. Па вяртанні шмат гукалася пра падарунак «кітайскага народа беларускаму» – маўляў, «мы гэта ў бліжэйшыя два гады зробім». Потым утапічныя планы былі скарэктаваны, і цяпер мяркуецца, што суперстадыён будзе адкрыты ў 2023-м. Як сцвярджаў анлайнер у сакавіку 2022 г., партнёры з Усходу нямала робяць дзеля свята на нашай вуліцы.

Праўда, тым часам футбольная зборная Беларусі зусім змарнела. «НН», 13.06.2022: «За чатыры летнія матчы [ў Лізе Нацый] каманда Георгія Кандрацьева ні разу не перамагла і адзначылася толькі адным голам. З-за гэтага беларусы рызыкуюць скаціцца ў самы Аід еўрапейскага футбола». Падобна, галоўны трэнер, калі дацягне на сваёй пасадзе да 2023-га, зможа перафразаваць прастаквашынскага мультгероя: «Гэта чаму я так слабавата працаваў? Таму што ў мяне стадыёна не было!» 🙂

На Смаргоўскім тракце, 10 рыхтуецца да адкрыцця паліклініка-не-паліклініка, а цэлы гарадскі цэнтр па стаматалогіі. Аднаўлення працы медустановы многія чакаюць з восені 2021 г. Фота 14.06.2022

Пасля двух адміністратыўных арыштаў днямі выпусцілі Насту Карнацкую, каторая не толькі ў краме «Кнігаўка» прадавачкай служыла, а і пераклады Дж. Оруэла калекцыянавала, і літменеджментам займалася (можа, адпачыўшы ад Акрэсціна, і будзе займацца). Яно-та файна; горай тое, што яе шэф Андрэй Янушкевіч дагэтуль сядзіць, пяты тыдзень ужо. Няскора ў мінчукоў і гасцей сталіцы з’явіцца шанс наведаць «Кнігаўку»…

Фота месячнай даўніны адсюль

Аднак ёсць меркаванне, пашыранае «Новым Часам» і «Будзьмай», што рэпрэсіі цяперака толькі спрыяюць папулярнасці незалежнай беларускай культуры:

«Грамадскія кантралёры» з вялікай дарогі дабраліся да Каліноўскага, а хутка пачнуць пляжыць і Купалу з Коласам. Яны апублічваюць тое, што раней было схавана. Яны падсвечваюць над беларускай мовай арэол пакутніцтва, а гэта заўсёды дае адваротны эфект. Як гэта некалі было з беларускай музыкай, наяўнасць якой у чорных спісах, мякка кажучы, не пашкодзіла яе папулярнасці… Карныя рэйды апантаных «хунвэйбінаў» па кнігарнях мацуюць і трэнд, і надзею.

Доля рацыі тут прысутнічае, ды я б не стаў паспешліва запісваць пагромшчыкаў у «карысныя ідыёты» беларускага адраджэння. Іх завадатары – не такія ўжо ідыёты, дзейнічаюць збольшага рацыянальна. Ведаюць, што «арэол пакутніцтва» ў наш час прываблівае далёка не ўсіх, што ладны сегмент «антылукашэнкаўцаў» жыве паводле аднолькавых з апантанымі лукашыстамі  сацыял-дарвінісцкіх правілаў («падштурхні таго, хто валіцца»).

Тут народ падбіраў беларускамоўныя эквіваленты да расійскага прыслоўя «На словах ты Лев Толстой, а на деле – х.. простой». Сярод іх трапляюцца аналагічныя, з нецэнзуршчынай («Ты на словах Іван Мележ, а на справе **йню мелеш»). А бываюць in usum Delphini, г. зн. прыдатныя для дзяцей сярэдняга школьнага ўзросту: «Выглядаеш як Адамчык, а па справах — наркаманчык!» Анягож, да гэтых бяскрыўдных гуляў далучуся і я: «Ты на словах Ізі Харык, а на справе – дзьмуты шарык! (варыянт: «дробны гаўрык»). «Ты на словах Аксельрод, а на справе абармот».  «Ты на словах Мойшэ Кульбак, а на справе — недакурак!» Па-мойму, актуальна з улікам таго, што ўвечары 22.06.2022 у мінскім яўрэйскім музеі пры абшчынным доме плануецца прэзентацыя перакладу эпічнай паэмы ў прозе «Зэльманавічы» на беларускую мову. Выступіць перакладчык, мастак Андрэй Дубінін; хто не зможа ці не захоча быць на В. Харужай, 28, паглядзіце ўрыўкі з яго працы па спасылках (раз, два, тры).

Тутэйшыя ўлады гэтак любяць беларускую мову («тое, што нас адрознівае»), што гатовыя здушыць у абдымках. Часам яшчэ заходжу на сайт урада government.by – радзей і радзей… Тамака тры моўныя версіі, «Бел», «Рус» і «Еng» – з гэткай паслядоўнасці нібыта вынікае, што самая важная беларуская. А вось не! Калі ў спісе па-руску фігуруюць усе міністры (за выняткам міністра лясной гаспадаркі Віталя Дрожжы, выгнанага за нейкі цьмяны ўчынак 05.05.2022 цікава, што яму дагэтуль не знайшлі замену), то ў беларускамоўным на сёння, 15.06.2022, бракуе:

– міністра антыманапольнага рэгулявання і гандлю Аляксея Багданава (прызначаны 21.12.2021);

– міністра адукацыі Андрэя Іванца (прызначаны 10.02.2022);

– міністра па надзвычайных сітуацыях Вадзіма Сіняўскага (прызначаны 11.03.2021);

– міністра сельскай гаспадаркі Ігара Брыло (прызначаны 10.02.2022);

– міністра юстыцыі Сяргея Хаменкі (прызначаны 18.10.2021).

У варыянце «Еng» не хапае тых самых асоб + Ministеr of Architecture and Construction
(Руслана Пархамовіча, прызначанага ажно 04.06.2020). Гэтым разам не буду прапаноўваць прынтскрыны – схадзіце па спасылках або паверце так. Хіба што адзін…

Апошнія навіны ў беларуска- і англамоўнай версіях сайта адсылаюць да сакавіка 2022 г., між тым рускамоўная версія абнаўлялася і ў чэрвені. Таму ў раўнапраўе дзвюх славянскіх моў тут і цяпер цяжкавата паверыць. Лягчэй – у тое, што беларуская ў РБ мае статус замежнай.

Мінск, 2-гі Смаргоўскі завулак, д. 6 (фота 14.06.2022). Добра, што павесілі шыльду ў гонар выдатнага мастака і педагога, але подпісу на беларускай для Сяргея Каткова хтось пашкадаваў

Вязынка, побач з музеем Янкі Купалы, фота 2019 г. «Дарэчны» выбар мовы ў разгар «мяккай беларусізацыі», што тут скажаш

І разам з тым… Пераймаючыся праз тое, што ў рэпертуары Тэатра юнага гледача з прыходам на дырэктарскую пасаду Веры Паляковай-Макей паменела беларускамоўных спектакляў (нават «Альпійскую баладу» паводле Васіля Быкава ставяць на рускай), не варта браць за контрдовад тое, што «Васіль Быкаў пісаў свае творы выключна па-беларуску» («НН»).  Ранняе апавяданне Быкава «В первом бою» было напісана і надрукавана ў 1949 г. па-руску; дый кінасцэнарыі 1960-70-х гг. паводле сваіх твораў пісьменнік усё ж пісаў на гэтай мове. Каго-каго, а мяне прадукцыя дзяржаўных тэатраў зараз увогуле мала цікавіць, незалежна ад іхняй моўнай палітыкі – бо разняволенасці ва ўстановах, падпарадкаваных мінкульту РБ, даўно няма, пануе (сама)цэнзура.

Тое, што нас чакае? Стоп, яшчэ ў 2006 г. тутака раскручвалі песеньку «Слухай бацьку»… 🙁

Большасць актыўных творчых работнікаў у 2020-2022 гг. з’ехалі або змянілі прафесію. Некаторыя заўчасна памерлі, як паэт, перакладчык, бард, літаратуразнавец Сяргей Мінскевіч (12.02.1969 – 08.06.2022)…

Св. памяці Серж Мінскевіч, фота са старонкі СБП. Каліcьці я чытаў яго раннюю (самвыдатаўскую) кніжку «Абсурдэлькі», бачыў пару перформансаў. Мне падабалiся

***

Аёй жа, здаецца, мае заўвагі, зробленыя ў канцы мая 2022 г. («Тое, што Святлана і яе памочнікі ваяжыруюць па Ісландыі, Іспаніі, ЗША, а цяпер адкрылі прадстаўніцтва ў Кіеве, магчыма, не так бессэнсоўна, як бачыцца з Мінска, але да рэальнай палітычнай дзейнасці мае толькі аддаленае дачыненне»), часткова падзейнічалі. Прачытаў 8 чэрвеня ў fb: «Святлана Ціханоўская запрашае на асабістыя размовы з беларусамі ў гэтую суботу» (неабходна было зарэгістравацца праз zoom). Потым яна правяла рабочую сустрэчу з актывістамі дваровых супольнасцей (аказваецца, у Сінявокай ёсць КПД – «Кааліцыя пратэстных двароў»). Падобна да піяр-крокаў, але ў любым разе, гэтыя крокі – хутчэй у слушным кірунку, чым не.

Загадка пасярод «Года гістарычнай памяці» – што было ў 1990-х на месцы гэтага сталічнага дома? (Падказка – шэраг іншых дамоў.)

Колькі дзён таму побач, на вул. Ураджайнай, будаўнікі знайшлі некалькі мацэйвес (магільных пліт; фота аўтара і з fb-акаўнта souzevrei). Як мацэйвес апынуліся там, дзе па вайне былі прыватныя двары, – таксама загадка.

Вольф Рубінчык, г. Мінск

15.06.2022

w2rubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 15.06.2022  16:41

* * *
PS. Увечары 15.06.2022 выдавец Андрэй Янушкевіч такі выйшаў на “свабодку”, што не можа не цешыць. Але рэдактарцы “Новага Часу” Аксане Колб за няяснае парушэнне 2020 г. (!) прысудзілі 2,5 года “хіміі”, што цешыць ніяк не можа.
Дадана 15.06.2022  23:35