Tag Archives: скандальные черниговские выборы

В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (110)

Каму – дзень добры, а каму і шалом! Спярша – дапаўненне да запісу Анатоля Сідарэвіча пра Пурым і слуцкую Эстэр, дачку Ізраіля (запіс быў апублікаваны 31.03.2019). А. С., 2 красавіка: «Ужо праз пару дзён згадаў, што ведаў і другую Эсфір – Эсфір Саламонаўну Гурэвіч з Інстытута літаратуры. Яна была маёй аўтаркай у газеце “Літаратура і мастацтва”. Шкада, мала кантактавалі. Паспрабую рэабілітавацца, бо ё такая задумка – напісаць рэдактарскія ўспаміны».

Ад Пурыма недалёка мы адышлі, і вось вам, чытацтва, фотка, вылаўленая ў сеціве. Подпіс я крыху дапілаваў – саўсім крыху 🙂

Дарэчы, 202 гады таму Дзяржаўны савет Расійскай імперыі дазволіў яўрэям, якія жылі ў Сібіры, «купляць або выменьваць жанчын калмыцкага роду нехрысціянскай веры, якія прывозяцца з-за мяжы, і, навяртаючы іх у яўрэйскі закон, уступаць з імі ў шлюб». Яўрэек-то ў Сібіры не хапала… 🙁

Будзеце смяяцца, але не я адзін бачу аналогію паміж сучаснасцю і канцом 1980-х у СССР. Расійскі калега Валер Салавей кажа, што «за апошні месяц чатыры разы выступаў перад бізнэсменамі… І параўнанне эпох – закату СССР і цяперашняй – сустракала ў іх поўную згоду, нават захапленне». Падабенства, паводле В. С., у тым, што існуе адчуванне «поўнай вычарпанасці і тупіковасці палітычнай і эканамічнай мадэлі».

Адносна «поўнай вычарпанасці» я б паспрачаўся – што ў Расіі, што ў Беларусі рэшткі веры ў «светлую будучыню» яшчэ захоўваюцца ў часткі чыноўнікаў (і бізнэсоўцаў, у якіх усё добра з GR). Але насамрэч, постсавецкая прастора ўступае ў паласу крызісаў і новай палітычнай мабілізацыі. У тым ліку і з названай прычыны мне не суздром абыякавыя выбары ва Украіне (хаця, здавалася б, якая мінчуку розніца, хто там пераможа – Парашэнскі альбо Зяленка?)

Вынікі працы «інкумбента», то бок дзеючага прэзідэнта, даволі сумныя: адзін усплёск захворвальнасці на адзёр чаго варты. Пачынаючы з 2014 г. менш за палову ўкраінскіх дзяцей былі прышчэплены ад адру, і па стане на 2018 г. краіна лідзіравала ў Еўропе па ліку хворых (23 тыс. з агульнай колькасці 41 тыс.). «Галоўны чыноўнік» зашмат увагі надаваў сімвалічным крокам, такім як здабыццё томасу для «нацыянальнай» праваслаўнай царквы, і ўзрасціў сабе цэлую сціжму непадкантрольных канкурэнтаў. Аналітык Ігар Тышкевіч небеспадстаўна сцвярджае: «Каманда Зяленскага магла дасягнуць куды большага. Яна проста шмат дзе яшчэ не дапрацавала».

Самазаспакоенасць Парашэнкі нагадвае паводзіны Вячаслава Кебіча перад беларускімі выбарамі 1994 г. Яго каманда, якая, выглядае, атабарылася ў сваёй рэальнасці, няслушна выбрала напрамак для асноўнага ўдару – «мачыла» найперш Юлю Цімашэнка. Прычым быў скарыстаны той жа смярдзючы трук, як у 2015 г., падчас давыбараў у Вярхоўную Раду ў Чарнігаве, – зарэгістравалі кандыдата-спойлера, Юрыя Цімашэнку, каб заблытаць выбарцаў, асабліва пажылых. Улетку 2015 г., каб забраць галасы ў Генадзя Корбана і прасунуць у Раду свайго стаўленіка Беразенку, рабяты з адміністрацыі прэзідэнта завабілі ў кандыдаты нейкага іншага Корбана (або Кірбана)… Сам бачыў яго ў спісе, вывешаным каля аднаго з участкаў.

Чарнігаў, ліпень 2015 г. Тады балатаваўся 91 чэл…

Калі дапусціць, што Уладзімір Зяленскі – крэатура Каламойскага, то трэба прызнаць, што «Беня» шмат чаго навучыўся пасля чарнігаўскай (ды кіеўскай) пстрычак па носе ў ліпені і кастрычніку 2015 г. У 2019 г. быў выстаўлены куды больш прахадны кандыдат, чым палітык-недарэка, які ў тым жа 2015 г. трапіў пад крымінальны пераслед. У Зяленскага нямала станоўчых рысаў, ён адносна малады, абаяльны… Відаць, «ужыўся» ў вобраз прэзідэнта, якога ствараў у серыяле пра «слугу народа», што ва ўмовах віртуалізацыі палітычнай прасторы, калі сціраецца мяжа паміж рэальнасцю і медыямі, толькі плюс.

Гладыятарскія дэбаты на стадыёне, якія плануюцца паміж кандыдатамі, – якраз тое, што трэба «медыясапіенсу»… Шансаў на тое, што акцёр пасля 21.04.2019 стане прэзікам, бадай, 60:40. Здавалася б, я мушу жадаць перамогі «Зя» – гэта была б і аплявуха юдафобам, і шпілька нашаму «Лу», каторы спрагназаваў, што ў другім туры Парашэнка адолее Зяленскага. Але… Усю «маліну» псуе некампетэнтнасць лідэра прэзідэнцкай гонкі ў эканоміцы (прадэманстраваная, у прыватнасці, тут) ды адсутнасць у яго дасведчанай каманды патэнцыйных чыноўнікаў вышэйшага і сярэдняга звенняў. Без гэтых перадумоў добрыя намеры будуць разбівацца ўшчэнт: або старая бюракратычная гвардыя падпарадкуе прэзідэнта, як у бессмяротным творы двух брытанцаў «Так, пан міністр», або пачнецца сабатаж, а потым розныя «шатдаўны». Тое, што здольныя перажыць ЗША, дзе стан грамадства і бяспека дзяржавы мала залежаць ад урадавых пертурбацый, будзе балючым – і як бы не фатальным – для Украіны.

Спрабую ўявіць сябе ў ролі грамадзяніна Украіны, які стаіць перад «лёсаносным» выбарам… Напэўна, сапсаваў бы бюлетэнь, упісаўшы ў яго, напрыклад, забітага ў красавіку 2015 г. пісьменніка Алеся Бузіну, нагадаўшы аб тым, што забойства дагэтуль не раскрытае. Агулам жа ад cітуацыі ў нашых паўднёвых суседзяў галава кругам… Як у таго вожыка ў тумане.

Кіеў, ліпень 2015 г.

Перамога Зяленскага станоўча паўплывала б на беларускі палітыкум у тым сэнсе, што заахвоціла б да перамен маладую тутэйшую публіку («комік здолеў, значыць, і мы здолеем…»). Аднак гэты эфект быў бы, хутчэй за ўсё, кароткатэрміновым. І непазбежныя факапы «Зя» багата каго дэмаралізуюць, адкінуць на зыходныя пазіцыі.

Так ці іначай, суцяшэнне будзе: адзін з самых адыёзных «стаўпоў стабільнасці», Ліда Я., што вяшчае, бы ў лужыну п… (ну, хай «плюе»), збіраецца сысці. З інтэрв’ю 02.04.2019: «У 2025 годзе я не буду працаваць старшынёй Цэнтрвыбаркама, я перакананая ў гэтым». Усё, як было прадказана ў сакавіку… А мо «дзе трэба» прачыталі тую серыю «Катлет…» і прыслухаліся? 🙂

Cайт Савета міністраў РБ – той прыслухоўваецца, другі раз ужо сёе-тое выправіў:

Як было 01.04.2019 і як стала ў той жа дзень, праз некалькі гадзін. Міністр – такі Крутой!

А «вядучы інтэрнэт-партал», з якога выпала пакпіць мінулым разам, так нічога й не пачуў… 🙁 Была ў 2000-х такая папулярная ў пэўных колах газетка – «Обозреватель»; таксама для зарабляння грошай ішла на многае, не рэагавала на заўвагі. Дзе яна цяпер? 🙂

Ёсць яшчэ адна арганізацыя, што прыкідваецца глухой, – о, вы здагадаліся, Бел. федэрацыя шахмат (гл. тут, тут…) Віктар Купрэйчык, памерлы ў маі 2017 г., у яе «вечна жывы» – не раўнуючы, як Ленін.

 

Скрыншот 04.04.2019

Камусьці няўцям, што так нябожчыка толькі прыніжаюць, выстаўляючы ў ролі неплацельшчыка ўзносаў… Праўда, надоечы сайт БФШ паведаміў, што В. К. яшчэ і ганаровы член федэрацыі – мабыць, у такім разе прадугледжана вызваленне ад платы?

Фішка ў тым, што, паводле Статута (п. 4.3.4), у ганаровыя члены прымае вышэйшы орган – Канферэнцыя. Апошняя ладзілася 07.07.2017 і прыняла толькі М. Рыжанкова – ні пра Гельфанда, ні пра Купрэйчыка гаворкі не было. Віктару Давыдавічу з пэўных прычын мо і ўсё роўна, дый жывы Барыс Абрамавіч наўрад ці ўчытваўся ў дакументы суполкі… А я адчуваю «іспанскі сорам». Пасля гісторыі з выгнаннем брэсцкага трэнера – бач ты, крытыкаваў рашэнні выканкама! – канчаткова пераканаўся, што ў БФШ пануе дух ільфа-пятроўскай «Варонінай слабодкі» («Как пожелаем, так и сделаем!»)

Дадатковае сведчанне таго, як у федэрацыі ставяцца да «сваіх», – адсутнасць у спісе «ганаровых» трэнера Леаніда Суднікава, ушанаванага яшчэ ў сярэдзіне 2000-х…

З часопіса «Шахматы» (Мінск), № 2, 2006

Пра знанага трэнера ці то забыліся, ці свядома не ўключылі праз тое, што яго погляды на педагогіку не ўпісаліся ў «бізнэс-трэнд» кіраўніцтва БФШ. У 2014 г. ён рэкамендаваў заняткі шахматамі з 6-7 гадоў, бо «малодшыя дзеці не валодаюць ні належнай увагай, ні працаздольнасцю, ні дысцыплінаванасцю».

Між іншым, не ўсё ў інтэрв’ю Л. Суднікава часопісу «Шахматы» варта браць на веру. Во лухта: «На жаль, усё прыйшлося пачынаць з нуля на новым месцы – у Мінскім гарадскім палацы дзяцей і моладзі. Хутка стварыў невялікі, але дружны трэнерскі калектыў, і пачалі працаваць». Запісаўшыся ў новаствораны шахматны клуб «Стратэг» пры згаданым Палацы (пачатак 1987 г.), я не бачыў там Суднікава, ён тады вучыўся ў Маскве. Пачыналі справу іншыя – напрыклад, Эдуард Мікалаевіч Андрэеў. Дый калі я першы і адзіны раз стаў чэмпіёнам Палаца па шахматах (1988), у турніры не гулялі суднікаўскія вучні.

Э. М. Андрэеў, фота 2017 г.

Трохі пра іншую «хведэрацыю». Месяц таму я разважаў пра тое, што М. Рыжанкоў, былы памочнік Лукашэнкі па спартовых пытаннях, можа стаць наступным прэзідэнтам Беларусі… ну а пакуль ён кіруе толькі Беларускай федэрацыяй баскетбола. Дакладней, праз яго «звышзанятасць» у адміністрацыі, у БФБ руліць генеральная сакратарка & выканаўчая дырэктарка Анастасія Марыніна (ой-вэй, зноў Анастасія…). Дакіравалася да таго, што большасць суддзяў міжнароднага роўню доўгі час не мелі магчымасці зарабляць у краіне, а ў сакавіку 2019 г. і ўвогуле падалі ў суд на Марыніну.

Рызыкну дапусціць, што ад выніку гэтага працэсу шмат у чым залежыць палітычная будучыня Рыжанкова. Прайграе ягоная пратэжэ – ён акажацца зломкам у вачах «зграі таварышаў», і яго паступова адціснуць ад рычагоў улады. Пераможа, нават коштам развалу баскетбола ў краіне – значыць, малойца, круты кіраўнік, які ўмее ставіць на месца розных там прафесіяналаў, прызнаных «за пагоркам»… «Чырвоны дом» на К. Маркса, 38 – у нейкім сэнсе Залюстроўе, дзе «вайна гэта мір», а «свабода гэта рабства». Зрэшты, на сваёй хвалі існуе пераважная большасць вышэйшых чыноўнікаў. Ці не найперш гэта датычыцца міліцэйскіх, якія скачуць вакол свайго ідала-гарадавога на вул. Гарадскі Вал (нядаўна за «непаважлівае» да яго стаўленне зноў пратрымалі чалавека за кратамі)…

Калі не Рыжанкоў, то хто?.. Мажліва, Заяц! Так-так, нядаўні міністр сельскай гаспадаркі, якога Лукашэнка аблаяў і выгнаў, а цяпер паставіў кіраваць Магілёўскай губерняй вобласцю. Зайцаў у Беларусі любяць, і цёзка сучаснага чыноўніка (Лявон Заяц) у 1918 г. служыў дзяржаўным кантралёрам БНР. А былі ж яшчэ ў нашай гісторыі старшыня КДБ Беларусі (2008–2012) Вадзім Зайцаў, міністр эканомікі Мікалай Зайчанка (2003–2009)… Віталь М. Воўк, праўда, міністрам таксама быў (2014–2018; ураджэнец Калінкавічаў), але ўсё ж Воўкі і Ваўковічы так густа ў палітычным лесе не пладзіліся.

Не выключана, што ўратаванне сіламі мінскіх Дзедаў Мазаяў ратавальнікаў зайца з Лошыцкага водасховішча 02.04.2019 – першы крок у будучай перадвыбарнай кампаніі Леаніда Канстанцінавіча! 🙂

Ілюстрацыя з акаўнта «Парціі памяркоўных цэнтрыстаў», 03.04.2019 (камент: «Во папёрла»); карыкатура Васіля Пачыцкага з «БелГазеты»

«Вольфаў цытатнік»

«Адзін садаміт узбуджаўся пры праглядзе падручніка заалогіі. Ці не трэба прызнаць тую кніжку парнаграфічным выданнем?». «Аднойчы я паглыбіўся ў аптымізм. Ледзьве мяне ўратавалі» (Cтаніслаў Ежы Лец у перакладзе з польскай М. Мірановіча; «Дзеяслоў», № 1, 2019)

«Наступаць на граблі – наш нацыянальны ўкраінскі спорт… Нашы палітыкі недаацэньваюць выбаршчыкаў, калі абяцаюць невыканальнае, не тлумачаць тое, што можна растлумачыць, і малююць пагрозы там, дзе іх няма. Людзі гатовыя многае зразумець і дараваць, калі гаворыш з імі сумленна. І гэта праблема не толькі дзеючага прэзідэнта, але і ўсёй украінскай палітыкі» (Юрый Хрыстэнзен, 02.04.2019)

«Гэта не варыянт – чыноўнік сказаў глупства, і ўсе на яго накінуліся. Як быццам ён Сакрат, ад якога чакаюць інтэлектуальнага прарыву» (Дзмітрый Быкаў, 03.04.2019)

Вольф Рубінчык, г. Мінск

04.04.2019

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 04.04.2019  19:53

Вольф Рубінчык. Чарнігаў турыстычны і палітычны

(Надеюсь, что и не очень хорошо владеющие белорусским, также смогут прочесть и понять достаточно интересный, а в чем-то и практически полезный материал постоянного автора сайта – А. Ш.)

Раніцай 21 ліпеня мы з жонкай заехалі ў Чарнігаўскую вобласць праз прапускны пункт “Новыя Ярылавічы” і неўзабаве апынуліся ў абласным цэнтры. Галоўнай нашай задачай было адпачыць, змяніць антураж. Выбралі Чарнігаў мы найперш таму, што ён недалёка ад мяжы з Беларуссю. Яшчэ я прачытаў артыкул http://brestchess.ucoz.ru/publ/zacharovana_desna_v_chernigove_2015/1-1-0-191 брэсцкага шахматнага трэнера Уладзіслава Каташука, дзе гаварылася пра танныя нумары ў гатэлі і недарагія абеды.

Адпачылі мы даволі добра, пабачылі многа новага – пра гэта будзе ў 1-й частцы. А ў 2-й трохі раскажу пра свае ўражанні ад кампаніі па (да)выбарах у Вярхоўную Раду, міжвольнымі сведкамі якой мы аказаліся 21-25 ліпеня.

  1. Вачыма турыста

Прыгожы вакзал (выяву ў інтэрнэце знайсці лёгка). Безліч гандлёвых кропак на кожным кроку. Масіўныя помнікі ў гонар украінскага народу – праўда, пасля Кіева гэта не навіна. А вось здаравезныя “скульптуры” з раслін, што стаяць на некаторых плошчах і нагадваюць ці то големаў, ці то гародных пудзілаў, больш нідзе бачыць не выпадала.

Мы прайшліся па вул. Шчорса праз Музычную да вул. Талстога. Калі Шчорса – звычайная постсавецкая магістраль, то Музычная прывабіла квітнеючымі садамі вакол двухпавярховікаў з чырвонай цэглы. На вуліцы Талстога – старажытныя царква і манастыр, шматвяковы дуб і парк “Болдзіна гара”, у якім пазней мы натрапілі на курганы Х ст., магілу пісьменніка Міхайлы Кацюбінскага (1864-1913) і адну з найбольшых цікавостак Чарнігава – пячоры Антонія. На гэтай жа вуліцы – своеасаблівы “Курган славы” савецкага часу, вакол яго пасвяцца козы. А яшчэ – фабрыка вырабаў з лазы, на якой вісіць шыльда ў гонар заснавальніка – Барыса Маркавіча Гольдэнберга.

Вуліца Талстога з абрыкосавымі, гарэхавымі, тутавымі дрэвамі вакол прыватных дамоў паступова, не адразу выводзіць да цэнтра, дзе дамінуе праспект Міру. Гэта доўгая алея, фактычна бульвар, шпацыруючы па якім можна знайсці што заўгодна: філармонію, бібліятэку, банкі, гатэлі, тэатр, супермаркет, фантаны, дзіцячыя атракцыёны і, вядома ж, кавярні. Уражваюць помнікі ахвярам Чарнобылю і вайны ў Афганістане, асабліва другі (чалавек, уцягнуты ў кола часу і перакулены дагары нагамі). Крыху ўбок ад праспекту – музычны фантан, які ўлетку грае класічныя мелодыі ды свеціцца рознымі колерамі амаль кожны вечар. Нешта не сустракаў я ў Беларусі такіх “фішак”: у Шчучыне фантан свеціцца, але не грае.

Даволі хутка знайшоўся гатэль “Градзецкі”. Яго цяжка не прыкмеціць – 18-ціпавярховы гмах навісае над праспектам. Паколькі мы арыентаваліся на бюджэтны адпачынак, то выбралі недарагі нумар, прычым адміністратарка запэўніла, што ён – адзін з найлепшых… Мама мія, што ж у такім выпадку ўяўлялі з сябе горшыя? Адсутнае вечка ўнітаза, бітая плітка, старая бялізна і мэбля… Калі ідзеш па калідоры 14-га паверха, то ўсцяж бачыш дзіркі і шчыліны ў сценах – нібыта з 1980-х нічога не рамантавалася. З іншага боку, персанал быў даволі ветлівы, ложкі нас вытрымалі, ліфты і тэлевізар працавалі, гарачая вада знікала толькі пасля 22.00.

Паўтару следам за Віктарам Цоем пра “Градзецкі”: “Мотор заржавел, но мы едем вперед”. Усё ж падарожнікам з грашыма гэты гатэль я не рэкамендаваў бы. На тым жа праспекце Міру бліжэй да Краснай плошчы (!) стаіць трохзоркавы гатэль “Україна” – ёсць шанс, што камфорту там болей. Дый многія чарнігаўцы ахвотна здадуць кватэрку… Але пошукам жытла варта займацца заранёў. Мы ж фактычна выбралі першы-лепшы варыянт (прыкладна 10 долараў за суткі на дваіх).

Пра Чарнігаў нярэдка пішуць, што ён “ціхі і спакойны”. Насамрэч горад нечым нагадвае Пінск, дзе рака “павольна і зачаравана” нясе воды свае; толькі тут замест Прыпяці і Струменя – Дзясна і ейны прыток Стрыжань. У Дзясне можна купацца, што мы і рабілі. Пэўная нязручнасць у тым, што рака плыткая, і нават на сярэдзіне асабліва не паплаваеш, дый цячэнне зносіць. Затое немалую асалоду мы атрымалі ад відовішча рыб, дробных і вялікіх, якія часам гойсаюць ля дна, а часам выскокваюць з вады і лётаюць на манер дэльфінаў. Файнай была і прагулка на цеплаходзе пад некалькімі мастамі, яна доўжылася гадзіну і каштавала ўсяго 30 грн (менш за 1,5 долара; а ў Пінску, толькі што паглядзеў, каля 3 долараў за 40 мінут). Цеплаход адыходзіць штодзённа – у выходныя аж па некалькі разоў – ад рачнога вакзала, маляўнічае наваколле якога само па сабе заслугоўвае агляду. У чарнігаўскай зямлі хіба што жалеза не расце…

Яшчэ лепшыя ўмовы для плавання – у гідракар’еры “Земснарад” за пару кіламетраў ад цэнтра, калі ісці або ехаць на поўдзень. Знайсці “Земснарад” на карце горада – не праблема, як і сама карта. Што дзіўна, 23 ліпеня нават на пляжы я бачыў агітацыйны аўтамабільчык дэпутата Вярхоўнай Рады Юрыя Бубліка (так!) – відаць, прыехаў разам з паплечнікамі па партыі падтрымаць кандыдата ад “Свабоды” Мішчанку. Зрэшты, як будзе паказана далей, пляжная агітацыя свабодаўцу не памагла.

Пабывалі мы, натуральна, на рынках Чарнігава. Прывакзальны не дужа запомніўся, а вось на “Казаку” (уваход ля Галоўпаштамту) насамрэч хапала ўсяго. Мы аддалі перавагу вішням за 0,3 долара; абрыкосы каштавалі прыкладна столькі ж. Каўбасу з ласяцінай пакаштаваў упершыню, балазе адносна недарагая. Нават за 1 грыўню ў горадзе можна купіць булачку, і паабедаць за 30-45 грн (1,5-2 долары) не ёсць вялікай праблемай.

Чарнігаўшчына лічыцца бедным рэгіёнам, заробкі ў “горадзе легенд” ці не ўдвая меншыя, як у Кіеве (па неправераных звестках, ледзь перасягаюць 2000 грн), але беднасць не заўсёды кідаецца ў вочы. Абцерханыя фасады, тралейбусы 20-30-цігадовай даўніны з пункту гледжання турыста проста дадаюць каларыту… Дарэчы, меркаванне пра кепскі стан дарог ва Украіне цяжка прыняць без агаворак. Шляхі ад беларускай мяжы да Чарнігава і далей да Кіева выглядаюць цалкам прыстойна, дый у самім горадзе асфальту бракуе толькі на асобных вуліцах.

Сэрца Чарнігава – Вал, некалі там быў замак, а цяпер – парк, дзе стракаціць уваччу ад цэркваў (у тым ліку ХІІ ст.), манументаў такім дзеячам, як князь Ігар, Іван Мазэпа, Аляксандр Пушкін, Тарас Шаўчэнка. Хапае і гарматаў… Па дрэвах скачуць вавёркі з пухнатымі хвастамі; шмат дзе вісяць для іх кармушкі. Мы зайшлі ў будынак калегіума, дзе за 5 грн нам паказалі выставу “Чарнігаў і чарнігаўцы 100 гадоў таму” – з самаварамі і стэрэаскопам амерыканскай фірмы, праз якую тагачасныя жыхары разглядалі паштоўкі ў фармаце 3D.

У адной з кнігарань натрапіў на кнігу, якую перакладаў з англійскай яшчэ ў 2012 г., што мяне добра пацешыла. Пацешыў і салон “Інтэрмеца” на вул. Шаўчэнкі, дзе апрача кніг, здаецца, частуюць кавай (не правяраў). На адной з кніжных паліц фламастарамі распісаліся пісьменнікі, прыемна было пабачыць прозвішчы беларусаў Уладзіслава Ахроменкі, Максіма Клімковіча.

Танна ў горадзе каштуюць сувеніры. На прасп. Міру мы набылі гліняны кубак за 25 грн (крыху болей за долар), а магніцікі знайшлі нават па 6 грн. Аналагічныя ў Кіеве абышліся б даражэй у 1,5-2 разы, а ў Мінску дык і ў 3 разы. Даволі багаты выбар сувеніраў – на вул. Войкава, 5, метраў за 200 ад “Градзецкага”.

Зайшлі мы і на яўрэйскія могілкі – у заходняй частцы горада, на той жа вул. Войкава. Большасць пахаванняў датуецца пачаткам 1970-х гадоў. Відавочна, магілы даглядаюцца слаба; многія з іх зараслі травою ў чалавечы рост. У той жа час мы не заўважылі слядоў вандалізму, могілкі добра агароджаны і ў бліжэйшы час іх ніхто не знясе.

Рэзюмуючы, РЭКАМЕНДУЮ Чарнігаў усім турыстам. Мажліва, ён не мае сталічнага лоску, аднак кожны ў ім знойдзе, што паглядзець і што купіць: нездарма вясёлы малады падарожнік Яраслаў Гула тут https://www.youtube.com/watch?v=RodcrFituAc выставіў яму ацэнку 4,6 з 5. Дробныя побытавыя нязручнасці (так, увесну на паштамце закрыўся перагаворны пункт і доступ да інтэрнэту) – не перашкода для крэатыўных асоб 🙂 Інтэрнэт па 5 грн за гадзіну ёсць каля рынку – зала з камп’ютарамі схавалася ў памяшканні абласной суполкі мастакоў. Гавораць у горадзе пераважна па-руску і па-украінску, але разумеюць і беларускую. Афіцыянты пазітыўна рэагуюць на англійскую мову.

  1. Вачыма палітолага

Украінскія выбары ніколі мяне асабліва не цікавілі, і на ранку ў дзень прыезду я нават не ведаў, што ладная частка Чарнігава – гэта 205-я выбарчая акруга, дзе адбываюцца жорсткія перадвыбарныя баталіі. Аднак неўзабаве ўвайшоў у курс, як толькі агледзеўся… Цяжка было ігнараваць транспаранты на сценах дамоў, бігборды, налепкі і агітацыйныя палаткі, якімі быў застаўлен ці не ўвесь праспект.

Спачатку я падумаў, што на месца ў Вярхоўнай Радзе прэтэндуе дзясятак кандыдатаў, але ж іх было 100 з лішнім (да дня выбараў застаўся 91, і ў выніку выбарчы бюлетэнь меў даўжыню каля метра). Насамрэч рэальных кандыдатаў было не больш за тузін, астатнія хіба “адбывалі нумар”, імітавалі сваю прысутнасць.

Найбольш актыўна агітацыяй займаліся, на мой погляд, Сяргей Беразенка, Аляксей Дзям’яненка, Мікола Звераў, Уладзімір Зуб, Тарас Кастанчук, Генадзь Корбан, Аляксандр Мельнік, Андрэй Мішчанка – прынамсі іхнія агітматэрыялы патрапілі ў маю калекцыю. Жыўцом бачыў Беразенку, Зверава і Кастанчука. Зараз, калі пішу гэтыя радкі (28 ліпеня), ужо вядома, што перамог стаўленік уладнага “Блока Пятра Парашэнкі” Беразенка, але тыдзень таму вынікі яшчэ не былі ясныя. Ясна было адно: адміністрацыя прэзідэнта зробіць усё, каб у Вярхоўную Раду не трапіў прадпрымальнік Корбан, былы намеснік Ігара Каламойскага ў Днепрапятроўскай абласной адміністрацыі, увесну 2015 г. адхілены з пасады разам з шэфам.

У першы ж дзень я пабачыў мітынг прыхільнікаў Мішчанкі – так званае “народнае веча” ў парку, на якое прыехаў “сам” Алег Цягнібок. Вядома, асаблівых сімпатый да “Свабоды” не маю і мець не магу, але мушу аддаць належнае: Цягнібок – харызматычны прамоўца. Выступаў ён супраць прыватызацыйных планаў урада, падвышэння камунальных тарыфаў… Я так даўно не быў на перадвыбарных мітынгах, што слухаў прамовы з цікавасцю.

Увечары 21 ліпеня, пачуўшы музыку з двара насупраць “Градзецкага”, мы вырушылі ў той бок… і апынуліся на мітынгу-канцэрце ў падтрымку Кастанчука, “сапраўднага кропа”. Скора я зразумеў, што гэты ўдзельнік баёў на ўсходзе Украіны процістаўляў сябе “несапраўднаму кропу”, то бок старшыні партыі “УКРОП” Корбану… Проста на дваровай пляцоўцы прыхільнікі Кастанчука зладзілі выступ кіеўскага гурта “Украіначка” пад кіраўніцтвам народнага артыста Віталя Юхіменкі. За канцэртам можна было сачыць з вокнаў шматпавярховых дамоў – паглядзелі і мы на скокі дзяўчат. Як ні дзіўна, праз тры дні, вяртаючыся ў цэнтр горада зусім іншым шляхам, мы зноў пачулі “Украіначку” на мітынгу Кастанчука, і таксама на дваровай пляцоўцы (на якой было пазначана, што адрамантаваў яе Беразенка…) Апрача таго, 24 ліпеня камандзіра штурмавой роты батальёна “Данбас” падтрымлівалі людзі ў форме колеру хакі. Адзін з іх, Ярэма, на пацеху публіцы жангляваў гірамі. Каляровы інфармацыйны бюлетэнь “Вісник справедливості”, што раздаваўся на другім мітынгу, уразіў добрай паперай… і звышагрэсіўнымі, на мяжы фолу, нападкамі на Корбана.

“Наязджаў” на пратэжэ Каламойскага і іншы кандыдат у вайсковай форме – Алег Мікац. Ад яго імя на мясцовым тэлебачанні круцілі ролік, дзе людзі сварацца ў чарзе па дармовыя прадукты, якія раздавала дабрачынная суполка “Укроп”. Аднак з падачы Корбана на цэнтральных вуліцах былі вывешаны плакаты: “Лепш карміць людзей ежай, чым пустымі абяцанкамі”. Чаргу па ежу ля Дома ўрачыстасцей 24 ліпеня бачыў сам, канфліктаў “вакол грэчкі” тады не было. Запомніўся добра апрануты чалавек, які падыходзіў да пенсіянераў і раздаваў ім візітоўкі. Прыгледзеўшыся, я пазнаў старшыню Чарнігаўскага абласнога савета Міколу Зверава, каляровыя афішкі якога таксама былі развешаны па горадзе. Яго лозунгам было “Не галасуй за акупантаў” (падобна, мелася на ўвазе, што асноўныя прэтэндэнты, Беразенка і Корбан, раней у горадзе не жылі, а вось ён, Звераў, “свой у дошку”).

Мы з жонкай атрымалі “нішцякі” не толькі ад Кастанчука, але і ад Корбана (пракаціліся на каруселі, уваход на якую дзякуючы “Укропу” быў дармавы), і ад Беразенкі (бясплатны канцэрт гурта “Brutto” на Краснай плошчы 24 ліпеня – праўда, гэтая імпрэза з выхадам на сцэну самога “героя” і яго агітатараў мела дзіўнаваты прысмак), і ад лекара Зуба (яго актывісты проста на праспекце мералі ціск ахвотным). Будучы староннім назіральнікам, я мог сабе дазволіць пасмейвацца ў кулак з усіх кандыдатаў.

Дыялог з прадстаўніцай штабу 33-гадовага “апазіцыянера” Дзям’яненкі быў прыкладна такі:

  • Хіба ў гэтага хлопца зараз ёсць шансы?
  • Ой, практычна няма… Але мы арыентуемся на мясцовыя выбары (увосень 2015 г. – В. Р.) За ім не стаяць вялікія грошы… (злавіўшы мой позірк на агітацыйны аркуш, дзе за Дзям’яненку выступае Вадзім Рабіновіч). А Вы ведаеце, хто такі Рабіновіч? Гэта самы сумленны яўрэй! Ёсць жыды, такія як Сенька і Валодзька (Яцанюк і Гройсман – В. Р.), а ёсць яўрэі – гэтаксама як ёсць хахлы і ёсць украінцы. Вось Рабіновіч – малайчына!

Па мясцовым канале “Дзяцінец” 22 ліпеня паказвалі, як пенсіянеры часова перакрылі вуліцу, калі ўлады прыпынілі раздачу грэчкі ад Корбана. Нейкая цётка з “маршруткі” абуралася паводзінамі пратэстоўцаў: “Вы прадаліся жыдам, ідзіце, як я, у сяло працаваць!” Усё гэта журналісты падавалі без каментарыяў.

Перад канцэртам 24 ліпеня Беразенка аб’явіў прысутным на Краснай плошчы, што адбываецца выбар паміж палітыкай узору 90-х і палітыкай, скіраванай у будучыню. Што ж, доля ісціны ў тых словах была: напэўна, Корбан (1970 г. нар.) як асоба склаўся ў 1990-я гады і запазычыў з таго часу некаторыя свае метады. Магу памыліцца, але аматар шахмат і член іудзейскай абшчыны слаба валодае ўкраінскай, і сваю агітацыю вёў пераважна па-руску. Аднак ці лепшай будзе альтэрнатыва – “загадчык гаспадаркай” Парашэнкі? Плюсам гэтага хлопца з’яўляецца хіба маладосць (ён 1984 г. нар.), а так збольшага ён выдае на беспрынцыповага палітыкана. Характэрна, што ў выбарчы спіс трапіў нейкі Карбан – тыповы паліттэхналагічны прыём, калі рэгіструецца чалавек з падобным прозвішчам, каб заблытаць выбарцаў. Не буду спыняцца на тым, што ў Чарнігаве быў затрыманы аўтамабіль са зброяй і “дамовамі” на карысць Беразенкі, за падпісанне якіх гараджанам нібыта плацілі неблагія грошы (дарэчы, 26 ліпеня ў цэнтры віселі абвесткі з кур’ёзным тэкстам: “Задержанные с оружием в Toyota Camry съели все списки на выплату 400 грн и социальные договоры!”) Цікава, што яшчэ 16 ліпеня Беразенка заяўляў праз сваю рэкламную газету, што “не час рабіць для людзей гучныя канцэрты, якія хоць і даруюць людзям радасць, але не прыносяць адчувальнай карысці”, а ўжо праз тыдзень у горадзе распачаліся тыя самыя “гучныя канцэрты”… І каб хаця выступаў толькі Сяргей Міхалок з таварышамі, як тут: https://www.youtube.com/watch?v=rG7ktTFlzZ8 , а то 23 і 25 ліпеня самадзейныя артысты ў спёку круціліся перад 20-30 гледачамі…

У цэлым палітычная сістэма Украіны застаецца няўстойлівай. Замнога людзей спекулююць на ідэях “Майдану” і вайны з тэрарыстамі-сепаратыстамі, замала жадання дамаўляцца міжсобку. Калі б замест 91 кандыдата вылучалася не больш за 5-6, як бы прыдаліся краіне зэканомленыя грошы! Насцярожвае і гатоўнасць “актывістаў” дзяліць грамадства на “правільных” і “няправільных” змагароў, “жыдоў” і “нежыдоў”, “акупантаў” і “тутэйшых”… Між тым я не ўпэўнены, што хаос у розумах палітыкаў істотна ўплывае на свядомасць выбарцаў. Украінцы – як правіла, людзі прагматычныя і выжываюць, як умеюць. Палі па дарозе з Чарнігава ў Кіеў спрэс засеяныя, хаты ў вёсках глядзяцца дыхтоўна і нават курс нацыянальнай валюты, здаецца, стабілізаваўся. Сімвалам здаровага глузду сталіся для мяне палаткі агітатараў за Беразенку і Корбана, што мірна суседнічалі перад “Градзецкім”.

Ahitki

rubinczyk[at]yahoo.com

Мінск, 28.07.2015

Опубликовано на сайте 28 июля, 2015 23:10