Напярэдадні Рош-Ашонэ ў Кіеве адбыўся пяцідзённы семінар ідышыстаў розных краін, у якім узялі ўдзел прадстаўнікі Беларусі – Аляксандр Астравух і аўтар гэтых радкоў. Дзякуючы Міжнароднаму Цэнтру ідыша, нядаўна створанаму ў Вільні (выканаўчы дырэктар – Іцхак Авербух, педагагічны дырэктар – д-р Мардэхай Юшкоўскі), у Кіеў былі запрошаны шматвопытныя выкладчыцы-ізраільцянкі.

Трэба было бачыць і чуць, з якім артыстызмам Пніна Мелер далучала да хітрыкаў мовы размаітую публіку – ад студэнтаў да пенсіянераў. Нездарма, відаць, Пніна здаўна супрацоўнічае з тэль-авіўскім тэатрам «Ідышпіл». Цікава, што ідыш спадарыні Мелер дужа нагадвае гаворку светлай памяці Гірша Рэлеса (1913–2004), хоць карані яе – у Аргенціне, а Рэлес нарадзіўся і памёр у Беларусі.

Крыху больш акадэмічным выглядаў стыль д-ра Леі Гарфінкель, якая, аднак, таксама выпраменьвала прыязнасць да вучняў і прыўносіла гумар у свае лекцыі, прысвечаныя яўрэйскім літаратарам. А ў Марыны Якубовіч «Ву із дос гесэлэ», «Аф цу лохэс алэ сонім» і іншыя знакамітыя песні заспявалі нават тыя, хто раней рабіў гэта хіба на ранку ў ваннай. Перад спевамі ў кампаніі каларытнай выкладчыцы д-р Юшкоўскі знаёміў хор з гісторыяй твораў, што, безумоўна, дапамагала настроіцца на патрэбную хвалю.

У заключным выступе на тэму «Што ідыш можа сказаць у ХХІ стагоддзі» д-р Юшкоўскі пераканаўча даказаў, што стан мовы ў свеце зусім не такі кепскі, як бачылася яшчэ гадоў 10 таму. У Ізраілі паспяхова дзейнічаюць дзяржаўныя і прыватныя школы з навучаннем на ідышы, кафедры ва ўніверсітэтах. Штогод большае ахвотных асвойваць «мамэ-лошн», і настаўнікаў ужо не хапае. Кіраўніцтва віленскага Цэнтра, які з’явіўся пры падтрымцы Сусветнага яўрэйскага кангрэса, плануе наладзіць курсы ідышу праз «Скайп».

Цудоўнае ўражанне пакінула арганізацыя семінара. Нехта з чытачоў «Берегов», напэўна, помніць мае заметкі ў «Мы яшчэ тут!» з крытыкай на адрас «прафесійных яўрэяў», але гэтым разам проста не было да чаго прычапіцца: супрацоўнікі Еўраазіяцкага яўрэйскага кангрэса падрыхтавалі ўсё бездакорна. Жылі ўдзельнікі семінара ў гасцініцы побач са славутай сінагогай на вул. Шчакавіцкай (Падол), харчаваліся там сама, у рэстаране. Між іншага, пры сінагозе працуе крама кашэрных прадуктаў – некаторыя купілі ў ёй ізраільскай халвы. Добра сустрэлі мы Шабес – малітвы чытаў малады ешыботнік Яша Трэсер з мястэчка Бар (ён, дарэчы, прагне ведаць не толькі іўрыт, але ідыш таксама), прамовы казалі выкладчыкі, а спявалі і са смакам пад’ядалі чолнт усе прысутныя.

Вельмі хочацца, каб падобны семінар адбыўся і ў нашай краіне, балазе пасля выхаду вялікага ідыш-беларускага слоўніка і фільма «У пошуках ідышу» (2008) цікавасць да «экзатычнай» мовы ў беларускім грамадстве пачала расці.

Вольф Рубінчык, г. Мінск

 “Берега”, № 10, 2014

Педагогі і арганізатары. Справа налева – М. Юшкоўскі, П. Мелер, Л. Гарфінкель, М. Якубовіч, І. Авербух.

Спяваем

Агульны здымак на развітанне

А. Астравух дарыць свой слоўнік д-ру Гарфінкель.

Фатаграфіі М. Бянюмава (Кіеў)

 PS. Некалькі слоў пра Кіеў, якім я яго ўбачыў у сярэдзіне верасня 2014 г. Збольшага спакойны, утульны для гасцей горад. Мы з Аляксандрам Астравухам (і не толькі) гулялі па многіх раёнах, заходзілі ў кнігарні, кафэ, крамы… Заўсёды сустракалі да сябе толькі добразычлівае стаўленне. На многіх балконах жыхары вывешвалі ўкраінскія сцягі, прычым рабілася гэта яўна не пад прымусам.

Пэўнае напружанне адчувалася ў раёне Майдана, дзе разгорнута прапагандная выстава “Доказы ўдзелу расійскай арміі ў агрэсіі супраць Украіны”. Не паўсюдна яшчэ ліквідаваны наступствы падзей зімы 2014 г. – на ходніках дзе-нідзе бракуе пліткі і г.д. На вул. Інстытуцкай і Грушэўскага – “народныя” мемарыялы з пералікамі ахвяр, фотаздымкамі, камянямі, каскамі. Гэтым разам не ўдалося прайсці па вул. Банкавай і зірнуць на “Дом з хімерамі” насупраць рэзідэнцыі прэзідэнта – шлях быў перакрыты (у сакавіку 2013 г. мы з жонкай паглядзелі архітэктурны помнік без праблем).

Цэны ў Кіеве збольшага ніжэйшыя, чым у Мінску, асабліва на праезд (метро – у пераліку 0,15 долара, трамвай – 0,12!). Кажуць, ніжэйшыя і заробкі, а тым больш пенсіі (у Чарнаўцах пенсіянерка з 35-гадовым працоўным стажам атрымлівае менш за 100 долараў). Усё-ткі жабракоў на вуліцах няшмат, людзі ў Кіеве, як правіла, трымаюцца з вялікай годнасцю. Вельмі папулярныя вышыванкі. Мнагавата, як на мой густ, лозунгаў кшталту “ПТН ПНХ” – яны трапляюцца і на мурах дамоў, і на сувенірах, што прадаюцца на Андрэеўскім спуску.

На тым жа Андрэеўскім спуску мы з Астравухам наведалі невялікі тэатр “Колесо” (спектакль “На Подоле, или Где вы сохнете белье?”). Забаўны вадэвіль пра пасляваенны побыт Кіева, дзе гучыць і “яўрэйская тэма” (гераіня-яўрэйка прамаўляе сёе-тое на ідышы), рэкамендую ўсім.

В.Р.

Материал вместе с фото прислан автором специально для обновляющегося сайта и размещен 1 ноября 2014

P. S. А здесь рассказ на идиш израильтянки Пнины Меллер о проведенном мероприятии и самом вильнюсском центре. Кто-то из достаточно пожилых, до войны учившихся в хедере, должно быть сможет и прочесть. Впрочем, не только пожилых.